(თემურლენგის დროების)

რას ერჩი მაგ ბიჭს, თათარო? —

ხომ ჰხედავ დაკოდილია?

მამულისათვის იბრძოდა,

რადგან მამულის შვილია...

რაზე ატყავებ, წყეულო? —

აგერა ვყევარ ძმობილი!..

— დასხლტა ისარი ფრთიანი —

გაგორდა თათრის შობილი!

შენ რაღას ერჩი მაგ ქალსა,

რაზედ აწვალებ შანთითა...

სჯულს ხომ ვერ შეაცვლეინებ,

თუ გინდ დამდუღრო ნავთითა...

რაზედა სტანჯავ, წყეულო? —

აგერა ვყევარ ძმობილი!..

— იჭექა ზეცით — დაეცა

თათარი პირდამხობილი!..

შენ რაღას ჰკუწავ, თათარო,

ბალღებსა უსუსურებსა?

ნეტა ვიცოდე, მაგათს სისხლს

მაგრე რა მოგაწყურებსა?..

ხელი შეაღე, წყეულო!..

რადა ხარ დაუნდობელი?..

— დასხლტა ისარი — და წაწყმდა

უსჯულო შეუნდობელი!..

აგრე იბრძოდნენ ქართველნი

მამულისათვის, სჯულისთვის,

ეწამებოდნენ ქრისტესთვის,

თავისუფლების გულისთვის!..


1881 წ.

გაზაფხული გაგვიფრინდა,

გაითოხნა სიმინდები,

თივა დადგეს, ანეულსა

დასდგომია ამინდები.

აგერ, აგერ ყანებშია

“ჰოოპუნას” იძახიან,

ჩამოგვიცხა, ჩამოგვიცხა

ქერს მორჩნენ და პურსა მკიან.

მტრედი, გვრიტი და ქედანი

იქ ირევა ნამჯაშია,

მაგრამ მომკლებს ვინ აჯობებს

მღერასა და გარჯაშია!

შახე იმ ერთს, გულ-გაღებულს,

თავზე ქუდი არა ჰხურავს,

ხელსახოცი შუბლს წაუკრავს,

დასძახის და ოფლში სცურავს!

შახე ერთი მეთაურსა,

შახე იმის ნამგლის ტრიალს,

ყური უგდე მუშის გუგუნს,

ყური უგდე იმათ გრიალს!..

აბა შახე, რა ერთგულად

ყველა ყანას ეტანება...

მღერიან და კიჟინებენ,

“ჰოოპუნას” იძახიან,

ჩამოგვიცხა, ჩამოგვიცხა,

ქერს მორჩნენ და პურსა მკიან...

ყველა ცდილობს მეტი მომკოს,

ეჯიბრება აქ ძმა ძმასა,

იძახიან: “ულო, ულო!”

მეძნეური უკრავს ძნასა.

მღერიან და კიჟინებენ,

“ჰოოპუნას” იძახიან,

ჩამოგვიცხა, ჩამოგვიცხა,

ქერს მორჩნენ და პურსა მკიან.

რიგი მიაქვთ საძნე ურმით,

რიგსა ჰლეწენ სოფელშია.

წვრილ-ფეხობა კევრზედ უდგა,

ხარი ხვნეშის უღელშია...

ქალი, კაცი, გოგო, ბიჭი,

ეზიდება ზამთრის სარჩოს,

— ვაშა, ვაშა მუშა ხალხსა,

ღმერთმა იმათ გაუმარჯოს!..


1881 წ.

მარილზედ მივლენ ბიჭები,

დარდი არა აქვთ გულშია,

ურემი მისდევს ურემსა,

შოლტების ტყლაშა-ტყლუშია!..

ნაცადი ბიჭი მიუძღვის,

ტკბილად დამღერის ხარებსა,

ჰფიქრობს, მოივლის აღზევანს

და ცოლ-შვილს გაახარებსა.

“აღზევანს წავალ მარილზედ,

მარილს მოვიტან ბროლსაო,

გაუწი, შინდავ გიშერას,

რადა ღალატობ ტოლსაო?

გაუწი, ქედის ჭირიმე,

გიშერა ცოდო ხარია,

უშველე, ნურას ცუღლუტობ,

ტოლს დაუჭირე მხარია...

ურემი, ჩემი ურემი,

გამყოლი არის ხარისა,

არ ეფიქრება კლდე-ღრისა...

აღზევნის მთა და ბარისა...

ღერძი უდგია წიფლისა,

გასაპნულ-გაპოხილია,

ზედ თვლები ნიგვზის მორგვებით

გახეშილ-გაჭედილია;

უბე გავაწყე ლართხებით,

დანდლებით გადაბმულია,

ისე გაუძლებს ასს ქვასა,

არსად დასჭირდეს ცულია.

თვლები დავკვერცხე, რა თვლები,

გრგოლივით ჩამოსხმულია,

ჯაგ-რცხილის ფესვებს მოვკიდე

სოლებად იფნის გულია...

გინდ გავატარებ თოკზედა,

არ მოკვდეს ჩემი თავია!..

გაუწი, შინდავ, გიშერას,

ნუ სცრუობ, ნუ ხარ ავია!..

აღზევანს მივალთ მე და შენ,

როგორ არ გაგვიხარდება,

ლოკე და ლოკე მარილი,

არავინ გაგიჯავრდება...

შენ რაღას ხვნეში, ნიკორავ?

ღონე თუ გამოგლევია?

ეშმაკობ თორემ ჯერ ირმას

შენთვის არ დაუძლევია!..

აღზევანს წავალ მარილზედ,

მარილს მოვიტან ბროლსაო,

ჯერ დედას გადავეხვევი,

მერე შვილსა და ცოლსაო!”


1883 წ.