1. ახლა კი ყოველივე ზემოთქმულის შემდეგ „ესერა ჰგიეს სარწმუნეობა, სასოება და სიყვარული, სამი ესე და უფროის ამათსა სიყვარული არს“; რადგან ღმერთს სწორედ ასე ეწოდება. მე კი პირველ მათგანს - სარწმუნეობას მხურვალებას ვუწოდებდი; მეორეს - სასოებას, ანუ იმედს - სინათლეს; ხოლო მესამეს - სიყვარულს - მზისთვალს. ხოლო სამივეს ერთად - ბრწყინვალებასა და შარავანდედს. რადგანაც პირველ მათგანს ყველაფრის გაკეთება შეუძლია; მეორეს ღვთის მოწყალება, შეურცხვენლად იცავს; მესამე კი არასოდეს „დავარდების“, არც მისი სრბოლა შეჩერდება; მის მიერ დაჭრილ გულს ღვთის ტრფიალება არასოდეს მოასვენებს.
2. იგი, ვიცნ ღვთის სიყვარულზე ლაპარაკს ცდილობს, თვით ღმერთზე კადრულობს სიტყვის დაძვრას, ღმერთზე ლაპარაკი კი უკრძალველი ადამიანებისათვის დიდად სახიფათოა.
3. სიტყვა - სიყვარული მხოლოდ ანგელოზებისთვისაა ცნობილი და მათთვისაც არასრულად, - მხოლოდ მათ ნათლის შესაბამისად.
4. სიყვარული ღმერთია; ხოლო ვისაც მისი სიტყვით გადმოცემა სურს, იმ ბრმას ჰგავს, რომელიც ზღვის ფსკერზე ქვიშის დათვლას ცდილობს.
5. სიყვარული ბუნებით ღვთის მსგავსებაა, რამდენადაც ეს კაცთათვისაა შესაძლებელი და მისაწვდომი; გარეგნულ ქმედებაში ის სულის კეთილ სიმთვრალედ ვლინდება; ხოლო ბუნებით სარწმუნეობის წყაროა, მრავლისმოთმინების უფსკრული და ზღვა სიმდაბლისა.
6. ჭეშმარიტი სიყვარული ყოველგვარი საწინააღმდეგო გრძნობის უარყოფაა, „სიყვარული ბოროტსა არა იგონებს“.
7. სიყვარული, უვნებლობა და შვილობა მხოლოდ სხვადასხვა საღმრთო სახელებია, ხოლო ძალა მათი ერთია: როგორც ცეცხლი, ალი და ნათელი.
8. რამდენადაც იკლებს სიყვარული, მით შიში იმატებს; რადგანაც ვისაც შიში არა აქვს, ის ან სიყვარულითაა სავსე, ან - სულით მკვდარია.
9. არაფერი აბრკოლებს იმას, რომ მოვიკრიბოთ ღვთის შიში, გულმოდგინება კეთილი შური, ღვთის მონობა და სიყვარული მისი.
10. ნეტარია ის კაცი, ვინც ღვთისადმი ისეთ სიყვარულს მოიპოვებს, როგორც თავის ბოროტ სიყვარულში სატრფოსადმი განიცდის.
11. ნეტარია ის კაცი, რომელსაც ისე ეშინია ღვთისა, როგორც ბრალდებულს - თავის მსაჯულისა.
12. ნეტარია იგი, ვისაც ისე სურს უფალი, როგორც მშიერს - პური.
13. ნეტარია ის, ვისაც ისეთივე გულმოდგინებით სურს მონობა ღვთისა, როგორც ერთგულ მონებს - თავიანთი პატრონისა.
14. ნეტარია იგი, ვინც სათნოებათა მიმართ ისეთივე მოშურნეობას განიცდის, როგორსაც დიდებისმოყვარე კაცი ამქვეყნიური სამეფო პატივის მიმართ.
15. ნეტარია ის, ვინც ლოცვის დროს ისე დგას ღვთის წინაშე, როგორც მეფის წინაშე შიშით დგანან მხედრები.
16. ნეტარია იგი, ვინც ცდილობს, ისე მოიმადლიეროს უფალი, როგორც მეგობრების მომადლიერებას ცდილობენ ხოლმე.
17. ჩვილს იმდენად არ სურს დედასთან ყოფნა, რამდენადაც უფლის სიყვარულის ძეს სურს უფალთან სიახლოვე.
18. როდესაც ადამიანი ვინმეს მიმართ ძლიერ სიყვარულსა და ტრფიალებას განიცდის, მას გამუდმებით მისთვის საყვარელი სახის ნახვა სურს და შინაგანი სიტკბოებითაა მიჯაჭვული მასზე, ძილშიც კი არ უნელდება მისი სურვილი და მით უფრო მაშინ, როდესაც მას ხედავს. ასე ხდება, როგორც ხორციელი, ასევე - სულიერი სიყვარულის დროს.
19. იყო ვინმე სწორედ ამგვარად მოწყლული და იგი გაკვირვებით ამბობდა; მე მძინავს, როგორც ხორციელი ბუნების წესია; ჩემი გული კი მღვიძარეა - სიყვარულის სიმრავლის გამოისობით.
20. თვითონ ნახე, ჰოი ნეტარო, რომ როდესაც ირემი, ეს მხნე და უშიშარი სულის სახე, ბოროტ ქვეწარმავლებს გაანდგურებს, მაშინ „სურინ და მოაკლდებინ“ მას „უფლისა მიმართ“, რადგან დამწველი ცეცხლით - უფლისადმი სიყვარულით იწვის.
21. შიმშილი უცნაური და უჩინარი რამ არის; ხოლო წყურვილი - მწველი, აშკარა და ყველასათვის მისახვედრი; ამიტომ ამბობდა ღვთისმოყვარე: „სწყურის სულსა ჩემსა ღმრთისა მიმართ ძლიერისა და ცხოველისა“.
22. თუკი მეგობრის ხილვა გვახარებს, როგორ არ გაგვახარებს ღვთის პირის ხილვა, რომელიც განწმენდილი გულის საშუალებით შემოდის ჩვენში უხილავად.
23. ღვთის შიში, თუ ის სულის მხურვალებისაგან არის აღძრული, გალევს და მოსპობს მწიკვლოვანებას, რადგანაც ამბობს წინასწარმეტყველი: „შემშჭვალენ შიშსა შენსა ხორცნი ჩემნი“. ხოლო წმიდა სიყვარული თავისი მოქმედებით შეჭამს მათ, როგორც „ქებათა ქებაშია“ ნათქვამი: „შეიწვნეს გულნი ჩვენნი“; სხვებს კი აბრწყინებს და ამხიარულებს და ამიტომ ითქვა: „მისა მიმართ ესვიდა გული ჩემი და შემეწია მე და მხიარულ იქმნეს ხორცნი ჩემნი“; ხოლო როდესაც გული ხარობს, სახეც მხიარულია.
24. როდესაც კაცი ყველანირად ღვთის სიყვარულს შეუერთდება, მაშინ მისი სულის ბრწყინვალებას გარეგნული სახეც გამოაჩენს, რადგანაც სწორედ ასე განდიდდა მოსე ღვთისმეტყველი; ხოლო მას, ვინც ამ ანგელოზებრივ მდგომარეობამდეა მისული, ხშირად საჭმელიც კი ავიწყდება; ეს გასაკვირი არც არის, რადგან ხშირად ბოროტი სურვილებიც კი ავიწყებს კაცს საჭმელს.
25. ვფიქრობ, რომ ვინც ამ უხრწნელ მდგომარეობამდე მივიდა, აღარც მისი ხორცი განიცდის ჩვეულებრივ ტკივილს, რადგან მასში სნეულების მიზეზი მოსპობილია, იმდენად რამდენადაც ბოროტი მხურვალების ალი დაშრიტა მასში; აღარც საკვების მიღება ანიჭებს სიამოვნება; რადგანაც წყალი ხეებს ზრდის, ხოლო ზეციური ცეცხლი - მის სულს.
26. ღვთის შიშის აღორძინება სიყვარულის დასაბამია, ხოლო სრული სიყვარული - ღვთისმეტყველების დასაბამი.
27. ვინც თავისი გონება სრულიად შეაერთა ღმერთთან, მან ღვთის სიტყვათა საიდუმლო შეიმეცნა.
28. სიტყვა ბუნებით მამისა სრულ სიწმიდეს ბადებს; მისი მოსვლა სიკვდილს კლავს; ხოლო როდესაც სიკვდილი მოიკვლება, ღვთისმეტყველების მოწაფე სულით ნათლდება.
29. სიტყვა უფლისა უკუნითი უკუნისამდე არსებობს, ხოლო ვისაც უფალი ჯერ კიდევ ვერ შეუცვნია ჯეროვნად, ის მხოლოდ ხვდება ამას.
30. სიწმიდემ და სიყვარულმა საყვარელი მოწაფე ღვთისმეტყველად აქცია, რომელმაც თავისი სიტყვით დაამოწმა ყოვლადწმიდა სამების დოგმატი.
31. ღვთისმოყვარემ ჯერ ძმა შეიყვარა; რადგანაც ეს მეორე პირველზე მეტყველებს.
32. ვისაც უყვარს მოყვასი, ავს არასოდეს მოისმენს მასზედ და ცეცხლივით გაურბის ამას.
33. ვინც ამბობს, უფალი მიყვარსო, მოყვასი კი სძულს, იმ კაცს ჰგავს, რომელიც სიზმარში მირბის.
34. სიყვარულის ძალა იმედია, რადგანაც სიყვარულის საფასურს მისი საშუალებით მოველით.
35. იმედი უხილავი სიმდიდრით გამდიდრებაა.
36. იმედი არის საუნჯის უეჭველი ფლობა იქამდე, ვიდრე ამ საუნჯეს მივიღებდეთ.
37. იმედი შრომის დროს დასვენებაა, ის არი კარი სიყვარულისა, ის არის სასოწარკვეთილების მომაკვდინებელი და საუკუნო კეთილთა წინდი.
38. იმედის ნაკლუვანება სიყვარულს აქრობს; ჩვენი შრომა იმედთან არის დაკავშირებული, მასზეა დამყარებული ღვაწლი და მას იცავს მოწყალება ღვთისა.
39. იმედით მოღვაწე მონაზონი მოწყინების მკვლელია, რადგანაც მას იმედის მახვილით კლავს.
40. უფლის ძღვნის გემოსხილვა შობს იმედს, ხოლო ვისაც ამის გემო არ უხილავს, შეუძლებელია, რომ არ დაეჭვდეს.
41. იმედი განდევნის მრისხანებას, რადგანაც „სასოებასა არასადა რცხვენის, ხოლო გულისწყრომა საქმე არს სირცხვილისა“. - ამბობს სოლომონი.
42. სიყვარული წინასწარმეტყველების სათავეა.
43. სიყვარული ნიშების მომცემელია.
44. სიყვარული ბრწყინვალების უფსკრულია.
45. სიყვარული ცეცხლის წყაროა და სადაც ის წყარო ამოვა, დასწვავს მწყურვალს.
46. სიყვარული ანგელოზების სიმტკიცეა.
47. სიყვარული მარადიული წინსვლაა.
48. ჰოი მშვენიერო სათნოებათა შორის, გვითხარ და გვაუწყე, სად აძოვებ შენს ცხვრებს, ან სად იმყოფები; განგვანათლე ჩვენ, დაგვარწყულე ჩვენ, დაგვმოძღვრე ჩვენ; რადგანაც ჩვენ შენთან მოსლვა გვწყურია. შენ ყოველივეზე ბატონობ; შენ დააწყლულე სული ჩემი და ჩემს გულს შენი ცეცხლის ალის დათმენა არ ძალუძს; ამგვარად გიგალობ შენ: „შენ უფლებ ძალთა ზედა ზღვისათა და ოხრა ღელვათა მისთა შენ დააწყნარო“ და დაამშვიდო; „შენ დაამდაბლო ვითარცა წყლული“ ამპარტავანი ზრახვები და „ძლიერებითა მკლავითა შენისათა განიბნინენ მტერნი შენნი“, ხოლო შენს მოყვარებს დაუმარცხებლად აქცევ.
კიბის თავზე იაკობმა რაგვარად გიხილა შენ?! მინდა ვიცოდე, რანაირი იყო ეს ამაღლება კიბისი საფეხურებზე? რას წარმოადგენს თავად სახე კიბისა და მისი საფეხურები? ან - ეს „აღსლვაი“, რომელიც „გულსა შინა თვისსა დაიდვა“ შენი მშვენიერების ერთმა მოტრფიალემ? ან რამდენია რიცხვი მათი? - მინდა გავიგო. რამდენი დრო ჭირდება ამ ზეაღსვლას? მან, ვინც გიხილა შენ და გებრძოდა შენ - შენმა მოყვარულმა იაკობმა, მხოლოდ ერთი რამ გვაუწყა, რომ ამ კიბეზე წინამძღვარნი ანგელოზები არიან.
49. და ამდროს იმ სათნოებათა მეუფემ ზეციდან ჩემსკენ გადმოიხედა და ჩემი სულის ყურს ჩასჩურჩულა: ჰოი, მოყვარულო ჩემო, ვიდრე მაგ მძიმე და უხეშ ხორცისაგან დაიხსნები, ვერ შეძლებ, შეიცნო სილამაზე ჩემი - თუ რაგვარია ის. დაე იაკობის მიერ ხილულმა კიბემ გასწავლოს, თუ როგორ შეადგინო სათნოებათა კიბის სულიერი საფეხურები, რომლის თავზეც მე ვარ დამყარებული, როგორც ამას ჩემი დიდი მესაიდუმლე იტყვის: „ხოლო აწ ესერა ჰგიეს: სარწმუნეობა სასოება და სიყვარული, სამი ესე; ხოლო უფროის ამათსა სიყვარული არს“ (1კორ. 13,13).
შემოკლებული დარიგება, რომელიც მოიცავს ყველაფერს, რის შესახებაც ამ წიგნში ვრცლად იყო ნათქვამი.
შევუდგეთ, ძმებო გულმოდგინედ შევუდგეთ ამ კიბის საფეხურებს, გულში ზეაღსვლის სურვილი დავინერგოთ და ვუსმინოთ წინასწარმეტყველს, რომელიც ამბობს: „აღვიდეთ მთასა უფლისასა და სახლსა ღვთისა ჩუენისასა“ (ეს. 2,3), მასთან ვინც „განამტკიცნა ფერხნი ჩემნი ვითარცა ირემთანი და მაღალთა ზედა დამადგინა მე“ (ფს. 17,33). გევედრებით, მისკენ ვისწრაფოთ, ვინც იტყვის: ისწრაფოდეთ „ვიდრემდე მივიწინეთ ყოველნი ერთობასა სარწმუნოებისასა და მეცნიერებასა ძისა ღმრთისასა მამაკაცად სრულად საზომად ასაკისა სავსებისა მის ქრისტესისა“. ქრისტე მოინათლა, როდესაც ხორციელად 30 წლის ასაკში იყო და ამ კიბის ოცდამეათე საფეხურზეა დაბრძანებული, რადგანაც ღმერთი სიყვარულია, რომლის არს გალობა, რომლის არს სიმტკიცე, რომლის არს ძალი, რომელიც ყოველივე მიზეზი კეთილთა არს და იყოს, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე, ამინ.
1. და აი, ჩვენ უმეცრების ღრმა უფსკრულში მდებარენი და ვნებათა წყვდიადით მოცულნი, ჩვენ კადნიერებიდან გამომდინარე უკვე ზეციური სამყაროს შესახებ, რომელსაც უვნებლობას ვუწოდებთ - სიბრძნისმეტყველებასაც ვბედავთ; ხილულ ზეცას ვარსკვლავები ამკობენ, უხილავს კი - სათნოებები; რადგნაც მე უვნებლობას სხვანაირად ვერ წარმოვისახავ, თუ არა - გონებისა და გულის ზეცად, რომელსაც ეშმაკის ყოველგვარი ბრძოლა ნიავად მიუჩნევია.
2. ჭეშმარიტი უვნებელი ის არის, ვისაც ხორცი უვნებელი და სრულიად უხრწნელი აქვს; ვინც გონება ყოველგვარ ქმნილებაზე აღამაღლა; ყოველგვარი გრძნობა გონებას დაუმორჩილა, სული კი უფლის წინაშე წარადგინა და გამუდმებით მისკენ ისწრაფის ისე, რომ ზოგჯერ ეს მის ძალებსაც კი აღემატება; ზოგიერთები იმასაც ამბობენ, რომ უვნებლობა სულის აღდგომაა აღდგომამდე ხორცისა; სხვები კი იმასაც იტყვიან, რომ უვნებლობა ღვთის შეცნობაა* ანგელოზთა მსგავსად, ანდა - მათზე ოდნავ ნაკლებად.
3. ამის შესახებ მიამბობდა ერთი ვინმე, ვინც ეს იგემა: ეს სისრულე - სრულთა დაუსრულებელი სრულყოფა, როდესაც ეწვევა ადამიანს, იმდენად აღიტაცებს გონებას ყოველგვარი ქვეყნიური ნივთიერებისაგან რომ ხშირად მაშინაც, როდესაც ზეციურ ნავსაყუდელს მიაღწევს, ხორციელი ცხოვრებიდან ზეცად ამაღლებული ეძლევა ჭვრეტას; სწორედ ამის შესახებ ამბობს ის, ვინც ეს იგემა: „ღმრთისა ძლიერნი ქუეყანით ფრიად ამაღლდეს“.
4. ასეთი იყო ის ეგვიპტელი*, რომელიც სხვებთან ერთად ლოცვისას ყოველთვის ვერ ბედავდა, ზეცად აღპყრობილი ხელებით მდგარიყო.
5. არის უვნებელი და არის უვნებელზე უვნებელი; რადგან პირველს ბოროტება სძულს და მეორე კი მდიდარია სათნოებით.
6. ქალწულების სიწმიდესაც უვნებლობა ეწოდება და - სამართლიანადაც, რადგანაც ის საყოველთაო აღდგომისა და ხრწნადთა უხრწნელების დასაწყისია.
7. უვნებლობა აჩვენა მან*, ვინც თქვა: „გონება ქრისტესი გვაქუს“.
8. უვნებლობა აჩვენა იმ ეგვიპტელმა*, რომელმაც თქვა: არ მეშინია უფლისა.
9. უვნებლობა აჩვენა მანაც*, ვინც ილოცა, რომ დაბრუნებულიყვნენ ვნებები და შებრძოლებოდნენ მას.
10. სამოთხის სანთლის ხილვამდე ვინ გახდა ამგვარი უვნებლობის ღირსი, როგორც ის ასური*, რაგდან წინასწარმეტყველთა შორის ყველაზე დიდი და სახელოვანი დავითი მიმართავდა უფალს: „მილხინე მე, რათა განმისვენო“. ეს დიდი მოღვაწე კი ეუბნებოდა ღმერთს: „დააცხვრე, უფალო, ღელვანი მადლისა შენისანი“.
11. უვნებლობა აქვს იმ სულს, რომელიც ისევე მხურვალეა სათნოებების მიმართ, როგორც ვნებულნი - გულისთქმებთან მიმართებებში.
12. თუკი ნაყროვანების უკიდურესი ზღვარი ისაა, რომ კაცს არ უნდა და საკუთარი თავს ჭამას აიძულებს; მარხვის საზღვარი არის ის, რომ შიმშილის დროსაც კი ხორცს თავშეკავებას აიძულებ.
13. თუკი სიძვისმოყვარების საზღვარი ისაა, რომ კაცი თვით პირუტყვისა და უსულო საგნების მიმართაც კი ვნებას განიცდის, სრული სიწმიდის საზღვარი ის იქნება, რომ ადამიანი ყოველივეს, როგორც უსულოს, ისე უცქერდე.
14. თუკი ვეცხლისმოყვარების საზღვარი ის არის, რომ ადამიანი არ ცხრება და არ ძღება შეგროვებით, სრული უპოვარების საზღვარი ისაა, რომ კაცი საკუთარი ხორცის გაცემასაც არ ერიდება.
15. თუკი უდიდესი მოწყინება იმით გამოიხატება, რომ დასვენების დროსაც კი მოუთმენლობას აჩენს; მოთმინების უმაღლესი ზომაა ისაა, რომ ჭირის დროსაც კი თავს ნუგეშინისცემულად მიიჩნევს.
16. თუკი მრისხანების სიღრმე ვლინდება მაშინ, როდესაც ადამიანი მარტოდმყოფობის დროსაც კი მრისხანებს, სურგრძელების მდგომარეობა ისაა, როდესაც ვინმე თავის შემწუხებელს მეგობრად მიიჩნევს.
17. თუკი პატივმოყვარების უდიდესი გამოვლინებაა თავის წარმოჩენა მაშინაც კი, როცა მაყურებელი არავინაა, სიმდაბლე იმით განისაზღვრება, რომ ერის სიმრავლეშიც კი არ სურდეს კაცს თავის გამოჩენა.
18. თუკი ამპარტავნების ნიშანი უმნიშნველო საქმეებით ყოყოჩობაა, სიმდაბლის ნიშანია ის, რომ საკუთარი დიდი საქმეებიც კი არად შერაცხოს კაცმა.
19. თუკი ვნებულება ის არის, რომ ეშმაკის მიერ დათესილ ყოველ სიტყვას ადამიანი მაშინათვე ემორჩილება, წმიდა უვნებლობის ნიშნად უნდა მივიჩნიოთ, თუ ვინმე დავითთან ერთად იტყვის: „გარე-მიქცევა ბოროტისა ჩემგან მე არა უწყოდე“. არც ის ვიცი, რისთვის მოვიდა ანდა - როგორ, ან რანაირად განმეშორა, არამედ, ბოროტის საქმეები ჩემთვის სრულიად უცნობია და ყოველთვის ღმერთთან შეერთებული ვარ და ვიქნები.
20. ვინც ამ ქვეყნად ამ ზომას მიაღწევს, მასწავლებლად მას ღმერთი ჰყავს, რომელიც მის ყოველ სიტყვას, საქმესა და ზრახვას ხელმძღვანელობს. ასეთი ადამიანი შინაგანი გასხივოსნების საშუალებით შეიცნობს ღვთის ნებას, თითქოს მას ესმის რაღაც ხმა, რომელიც ყოველგვარ ქვეყნიურ ხმას აღემატება.
21. „ოდესმე მივიდე და ვეჩვენო პირსა ღმრთისასა“, რადგანაც ვეღარ ვუძლებ ძლიერ სურვილს და ვეძებ იმ სიკეთის, რომელიც ამ ტვირთის დაკისრებამდე მომანიჭე მე.
22. უვნებლობის შესახებ ბევრი ვის ეთქმის, თუ არა მას, ვინც კეთილი ღვაწლით იღვაწა, სრბა აღასრულა, მართალი სარწმუნეობა დაიმარხა და ამბობს: „ცხოველ არღარა მე ვარ, არამედ ცხოველ არს ჩემთანა ქრისტე“.
23. ისევე, როგორც შეუძლებელია, მხოლოდ ერთი ქვით მეფისათვის გვირგვინის დამზადება, ასევე შეუძლებელია უვნებლობა, თუ კაცს რომელიმე სათნოება უგულებელყვია.
24. უვნებლობა ისე წარმოიდგინე, როგორც რომელიმე დიდი მეფის სასახლე; მასში მრავალი სავანეა; ხოლო გალავანი ამ ზეციური იერუსალიმისა ცოდვათა მიტევებაა.
25. ვისწრაფოთ, ძმებო, გევედრებით, ვისწრაფოთ, რათა ამ სასახლის კარიბჭეში შესვლის ნება მოგვცენ; მაგრამ თუ ისე მოხდა, რომ ჩვენი ბოროტი ჩვეულებებისა და ცოდვების სიმძიმისაგან ამ სასახლეში შესვლის უფლებას მოვაკლდით, იმას მაინც ვეცადოთ, რომ სასახლის სიახლოვეს, რომელიმე სავანეში დავიმკვიდროთ ადგილი; ხოლო თუ იქაც ვერ შევაღწევთ, ის მაინც მოვახერხოთ, რომ გალავნის გარეთ არ დავრჩეთ, არამედ, ყოველგვარი ღონისძიებით შევძლოთ გალავანში შეღწევა, რადგანაც, ვინც აღსასრულამდე ვერ შეძლებს იქ შესვლას, უდაბნოში აღმოჩნდება და მხეცები შეჭამენ. ამიტომ ლოცულობდა წინასწარმეტყველი: „ღმრთისა ჩემისა მიერ გარდავხდე ზღუდესა“. ხოლო მეორე წინასწარმეტყველი ღვთისაგან გვეუბნება: „არა ცოდვანი თქვენნი არიანა განმაშორებელ შორის ჩემსა და თქუენსა“.
26. ჰოი, საყვარელნო, დავარღვიოთ ის შუა კედელი, რომელიც ჩვენი ურჩობით ბოროტად აღვმართეთ და ცოდვათა შენდობა მივიღოთ, რადგანაც „არა არს ლხინება“ და არც სინანული ჯოჯოხეთში. ძმებო, დავტოვოთ ყოველგვარი მიზეზი, რადგანაც ჩვენ მათ შორის ვართ შერაცხილნი, ვინც მიზეზისაგან გათავისუფლდა. თავის მართლება შეუძლებელია ყოველგვარი დაცემით, დროით, ტვირთის სიმძიმით, რადგანაც, ვინც ნათლისღების საშუალებით მეორედ იშვა, უფალმა მათ მისცა „ხელმწიფება შვილ ღმრთისა ყოფად“.. და ამბობს იგი: „მოიცალეთ და გულისხმაჰყავთ, რამეთუ მე ვარ ღმერთი“ და მე ვარ უვნებლობა და სიწმიდე, რომლისა არს დიდება უკუნითი უკუნისამდე, ამინ.
გლახაკთა გონებას სიბინძურისაგან აღადგენს და მიწიდან ზეცად აღამაღლებს სანატრელი უვნებლობა, ხოლო ყოვლადქებული სიყვარული მას მთავარანგელოზების - უფლის ერისმთავართა გვერდით დასვამს.
კომენტარები
ბერძნული ტექსტის ძველი ქართული თარგმანისათვის
2.
რადგან უვნებელი სასურველის მიმართ სულიერი გაუმაძღრობით ისწრაფიან; ამგვარად ისინი სისრულეში დაუსრულებლად წარემატებიან, რადგან საუკუნო კეთილს დასასრული არა აქვს.
4.
მამა ტითოს შესახებ ამბობს.
7.
პავლე მოციქულს გულისხმობს.
8.
მამა ანტონის შესახებ გვესაუბრება.
9.
იოანე მოკლეზე ლაპარაკობს.
10.
მამა ეფრემზე გვეუბნება.
1. ლოცვა ღვთისა და კაცის შეერთება ბუნებით; ხოლო - საქმით: ქვეყნიერების სიმტკიცე; ღმერთთან შერიგება; ერთდროულად მშობელი და ნაშობი ცრემლისა; ცოდვათა მიმტევებელი; ხიდი განსაცდელთა შორის მავალთათვის; ჭირთაგან დამცველი გალავანი; ბრძოლათა შემმუსვრელი; ანგელოზთა საქმე და უხორცო ძალთა საკვები; საუკუნო ცხოვრების სიხარული; დაუსრულებელი საქმე და ყოველგვარ სათნოებათა წყარო; მადლის წინამძღვარი; უხილავი წარმატება; სულის საკვები; გონების სინათლე; სასოწარკვეთილების მკვლელი და იმედის მიზეზი; მწუხარების განმდევნელი; მონაზონთა სიმდიდრე; დაყუდებულთა საუნჯე; მრისხანების განმქარვებელი და სიმხნის მასწავლებელი.
2. ჭეშმარიტი მლოცველისათვის ლოცვა არის სამსჯავრო და სასამართლო, რომელიც საშინელ სამსჯავროს უძღვის წინ.
3. ადექით, ვისმინოთ, თუ რას გვეუბნება მაღალი ხმით ეს სათნოებათა დედოფალი და რას მოგვიწოდებს: „მოვედით ჩემდა ყოველნი მაშვრალნი და ტვირთმძიმენი და მე განგისვენო თქუენ. აღიღეთ უღელი ჩემი თქუენ ზედა, რამეთუ მშვიდ ვარ და მდაბალ გულითა და ჰპოვოთ განსვენება სულთა თქუენთა“ და თქვენი წყლულების კურნება, „რამეთუ უღელი ჩემი ტკბილ არს“ და ის ცოდვის დიდი სნეულებების მკურნალია.
4. ვინც ჩვენს მეუფესა და ღმერთთან შესახვედრად მივდივართ, მოუმზადებლად ნუ გავემართებით, რათა მან შორიდანვე არ შენიშნოს, რომ სამეუფეო სამკაული და აბჯარი არ გვმოსავს და თავის მსახურებს ჩვენი შეპყრობა და მის თვალთაგან გაძევება არ უბრძანოს; ხოლო ჩვენი სავედრებელი თხოვნის წიგნები კი სახეში დახეული არ მოგვაყაროს.
5. როდესაც უფლის წინაშე წარსადგომად მიდიხარ, შენი სულის სამოსელი ავუხსენებლობის ძაფით უნდა იყოს მოქსოვილი, თორემ შენი ლოცვა არანაირ სარგებლობას არ მოგიტანს.
6. ყოველი შენი ლოცვა მდაბალია გონებით უნდა იყოს წარმოთქმული, რადგანაც მეზვერე და უძღები ერთი სიტყვით შეიწყნარა ღმერთმა.
7. ღვთის წინაშე ლოცვით წარდგომა ყოველთვის ერთნაერია, მაგრამ მასში მრავალი განსხვავება და საფეხური არსებობს.
8. ზოგიერთი მიმართავს უფალს, როგორც მეგობარს და ამავდროულად - როგორც მეუფეს და უკვე საკუთარი თავისთვის კი არა - მოყვასისათვის ევედრება; სხვები სულიერ სიმდიდრეს, დიდებასა და ლოცვის უმეტეს კადნიერებას ითხოვენ; სხვები ევედრებიან, რომ სრულიად იხსნას ისინი მოწინააღმდეგისაგან; სხვები პატივის მიღებას შესთხოვენ; სხვები თანანადებთაგან სრული გათავისუფლებისათვის ლოცულობენ; სხვები - საპყრობილიდან დახსნისათვის, კიდევ სხვანი კი ცოდვათა შენდობისათვის ევედერბიან.
9. ყველაზე უწინარეს ჩვენი ვედრების სიაში მადლობა უნდა ჩავწეროთ; მეორედ - ცოდვათა აღსარება და შემუსვრილება სულისა; რადგან ასეთია კეთილი ლოცვა, როგორც ერთ ძმას აუწყა ანგელოზმა ამის შესახებ.
10. თუკი ხილული მსაჯულის წინაშე ყოფილხარ წარდგომილი, ლოცვის დროს დგომის წესისათვის სხვა მაგალითი აღარ გჭირდება; თუ მსაჯულის წინაშე არ მდგარხარ და არც სხვისი განსჯა გინახავს, მაშინ მაგალითად გქონდეს შეჭირვებული სნეული, შეწყალებას რომ ევედრება მკურნალს, რომელიც მისი სხეულის დაჭრას ან დაწვას აპირებს.
11. ლოცვისას სიბრძნისმეტყველება საჭირო არ არის, რადგანაც ხშირად უბრალო ყრმებმა მარტივი სიტყვით შეძლეს ზეციური მამისაგან მოწყალების მიღება.
12. ნურც მრავლისმეტყველებას შეუდგები, რათა სიტყვების ძებნამ გონება არ განგიბნიოს; რადგანაც მეზვერის ერთმა სიტყვამ მოწყალე-ჰყო ღმერთი; სარწმუნოების ერთმა სიტყვამ კი ავაზაკი აცხონა.
13. მრავალმეტყველება ხშირად გონებას განაბნევს, ხოლო ერთი სიტყვის მხურვალება კვლავ მოკრებს მას.
14. როდესაც ლოცვის რომელიმე სიტყვა ლმობიერებას აღძრავს შენში, მასზე შეჩერდი და მრავალჯერ გაიმეორე, რადგანაც ჩვენი მცველი ანგელოზი ჩვენს სიახლოვეს ლოცულობს.
15. ლოცვისას კადნიერებას ნუ გამოამჟღავნებ, თითქოსდა დიდი სიწმიდე გქონდეს, არამედ უმეტესი სიმდაბლით მიმართე და მეტი კადნიერება გექნება.
16. სათნოების ყველა საფეხურზე რომც იყო ასული, მაინც ცოდვათა შენდობისათვის ილოცე, რადგანაც გსმენია დიდი მოციქულის - პავლეს სიტყვები, რომელიც ცოდვილთა შესახებ ამბობს, მათ შორის პირველი მე ვარო.
17. საჭმლის საკაზმი მარილი და ზეთია, ხოლო ლოცვის ფრთაშესხმული - სიწმიდე და ცრემლი.
18. თუკი ყოველმხრივ სიმშივდესა და ურისხველობას შეიმოსავ, გონების წარიტაცებისაგან გათავისუფლება დიდ შრომას აღარ მოითხოვს შენგან.
19. ვიდრემდე წმიდა და ჯეროვან ლოცვას არ მოვიპოვებთ, უნდა გვახსოვდეს, რომ იმ ბავშვებს ვგავართ - სიარულს რომ სწავლობენ.
20. ეცადე, ყოველთვის დაიბრუნო გაბნეული აზრი, ან - უკეთ რომ ვთქვათ, - ლოცვის სიტყვებში გამოკეტო ის; ხოლო თუკი იგი, შენი ჩვილობის გამო მაინც განიბნევა და დამდაბლდება, ეცადე, კვლავ აღამაღლო.
21. გონებისათვის დაუდგრომლობაა თვისობრივი, მაგრამ მისი დამყენებელი არის ღმერთი, რომელსაც ყოველივეს დამორჩილება შეუძლია.
22. ჰოი საყვარელო, თუ კეთილად იღვაწებ, მოივლინება შენზედაც იგი, ვინც გონების ზღვას შეზღუდავს და ეტყვის: „აქამომდე გამოხვიდე და წაღმართ არღარა სადა წარხვიდე“.
23. სულის შებორკვა შეუძლებელია, მაგრამ იქ, სადაც სულის შემოქმედი იმყოფება, ყოველივე მას ემორჩილება.
24. თუკი ოდესმე გინახავს მზე, მაშინ შეძლებ ესაუბრო მას, ისე, როგორც საჭიროა, ხოლო მასთან საუბარი, ვინც არასოდეს გიხილავს, შეუძლებელია ჯეროვნად.
25. ლოცვის დასაწყისში საჭიროა, რომ ამაო ზრახვები მოსვლისთანავე უკუაგდო; შუა ლოცვაში საჭიროა გონების სიტყვებში მოქცევა; ხოლო ლოცვის სისრულე უფლის მიმართ აღტაცებაა.
26. სხვაა იმ ლოცვის სიხარული, რომელიც მორჩილებაში მყოფთ ეძლევათ; სხვა - რომელიც დაყუდებულებს აქვთ; პირველ შემთხვევაში შეიძლება, ის გარკვეულწილად ამპარტავნებასთან იყოს შერწყმული; მეორე კი სრულიად სიმდაბლითაა აღსავსე.
27. თუკი საკუთარი გონებას მუდამ წვრთნი, რომ შენთან იყოს, ტრაპეზის დროსაც კი არ განგეშორება, ხოლო თუ აქეთ-იქით ხეტიალს დააჩვევ, არასოდეს მოვა შენთან.
28. ჭეშმარიტი ლოცვის უდიდესი მოღვაწე - პავლე ამბობს: „ეკლესიასა შინა მნებავს ხუთ სიტყვა გონებითა ჩემითა სიტყვად“. მაგრამ სულიერად ჩვილებისათვის ასეთი საქმე შეუძლებელია; ამიტომ ჩვენ, ვინც სისრულისაგან შორს ვართ, ლოცვის ხარისხთან უნდა შევათავსოთ ლოცვის სიმრავლე; რადგანაც პირველი ხდება ხოლმე მეორის მიზეზი; რადგანაც ნათქვამია: ჭეშმარიტ ლოცვას ღმერთი მის მიმართ გაჭირვებითა და დიდი შრომით მისდამი მლოცველებსა და მავედრებლებს ანიჭებს.
29. სხვა რამ არის ლოცვის შებილწვა; სხვა - გარყვნა ლოცვისა; სხვა - წარპარვა; სხვა - ბიწიერება.
30. შებილწვა ის არის, როდესაც კაცი უფლის წინაშე დგას და ბოროტი აზრები მოსდის; ლოცვის გარყვნაა, როდესაც ლოცვისას ამაო საზრუნავზე ფიქრობს; წარპარვა ისაა, როცა ის შეუმჩნევლად მიმოქრის; ბიწი ლოცვისა არის ნებისმიერი ცუდი ფიქრი, რომელიც ამ დროს მოდის ჩვენთან.
31. თუ ლოცვისას მარტონი არ ვართ, შინაგანად ვილოცოთ მხოლოდ; ხოლო თუ ჩვენთან არ არიან ისინი, ვინც ლოცვის გამო შეგვაქებენ, შინაგან ლოცვას გარეგნული სახეც შევუთავსოთ; რადგანაც მათში, ვისაც სისრულისათვის არ მიუღწევია, გონება ხშირად უერთდება ხორცს.
32. ყველას, ვინც მეუფის წინაშე მიდის, გულით შემუსვრილება მართებს, განსაკუთრებით კი მათ, ვინც თანამდებთა მიტევებას და ცოდვათა შენდობას ითხოვს.
33. ვიდრე ჯერ კიდევ (ვნებათ) საპყრობილეში ვიმყოფებით, ვუსმინოთ მას, ვინც უთხრა პეტრეს: ადექი, მოირტყი სუდარა მორჩილებისა, განიძარცვე საკუთარი ნება და შენი ლოცვით შიშველი წარსდეგ უფლის წინაშე, მხოლოდ მისი ნების მიხედვით იარე და მაშინ ჰპოვებ ღმერთს - შენი სულის საჭეთმპყრობელად და შენი ცხოვრება გაუჭირვებლად წარმართე.
34. ადექი სოფლისმოყვარებისა და გემოთმოყვარებისაგან; განიშორე ყოველი საზრუნავი; უარყავ შენი ხორცი; განიძარცვე გულის ზრახვები; რადგან სხვა არაფერია ლოცვა, თუ არა - უარყოფა სოფლისა: ხილულისა და უხილავისა; როგორც იტყვის მგალობელი: „რაი ძეს ჩემი ცათა შინა“, ანდა „შენგან რაი ვინებე ქუეყანასა ზედა“. - არაფერი! გარდა იმისა, რომ მარადის ლოცვით მოგეჯაჭვო შენ“.
35. ზოგიერთნი სიკეთედ სიმდიდრეს მიიჩნევენ; სხვები - დიდებას; სხვები პატივს; ხოლო ჩემთვის „მიახლება ღმერთისა კეთილ არს და დიდებად უფლისა მიმართ სასოება“ - ანუ იმედი ჩემი უვნებლობისა.
36. სარწმუნოება ფრთას უსხამს ლოცვას, ამიტომ სარწმუნოების გარეშე მისი ზეცად აღსვლა შეუძლებელია.
37. ამ მსაჯულს ღვთისა რომც არ ეშინოდეს, რადგანაც ღმერთი თავად იგია, იმის შიშით, რომ ცოდვებისა და დაცემების მიერ კეთილ საქმეთაგან დაქვრივებული სული მრავალგზის თავს შეაწყენს, იგი იძულებულია, რომ სამართლიანად განსაჯოს იგი და განარიდოს მტრისაგან, ანუ - ბოროტი სულებისაგან.
38. ჩვენ - ვნებული ადამიანები - ნუ შევწყვეტთ უფლისადმი ვედრებას, რადგანაც უვნებლობა, ყველამ ვნებული მდგომარეობიდან გამოსვლით მოიპოვა.
39. მადლიერ და კეთილ სულებში ჩვენი კეთილი უფალი სათხოვარის მსწრაფი აღსრულებით თავისი სიყვარულით იზიდავს; ხოლო უმადურებსა და უგულისხმოებს სათხოვარს სწრაფად არ აღუსრულებს, სასურველის შიმშილითა და წყურვილით ტანჯავს და ამგვარად აიძულებს, რომ ლოცვაში იმყოფებოდნენ; რადგანაც უმადური სული, როდესაც სასურველს მიიღებს, მსწრაფლ განეშორება მიმცემს და ვედრებას აღარ აღუვლენს მას.
40. ნუ იტყვი, რომ დიდი ხნის განმავლობაში ლოცვაზე დგახარ და წარმატებას კი ვერ მიაღწიე, იმიტომ რომ ლოცვაზე დგომა და საუბარი უფალთან თავისთავად წარმატებაა, რადგან შეუძლებელია, უფლის წინაშე დგომაზე და მასთან ლოცვით შეერთებაზე უმეტესი იყოს რაიმე?!
41. ბრალდებულს იმდენად არ აშინებს განაჩენის გამოცხადება, რამდენადაც მოშურნე მლოცველს - სალოცავად დადგომა, რათა რაიმე არ მოაკლოს მას; ამიტომ თუ მლოცველი ბრძენი და გონიერია, იგი ამ ჭეშმარიტი საზრუნავით მოსპობს საკუთარი გულში ყოველგვარ ავმეხსიერებას, ზრუნვასა და შუღლს, მწუხარებასა და გაუმაძღრობას.
42. წინასწარ ლოცვით მოამზადე საკუთარი სული ლოცვის ჟამისა და ღვთისადმი ვედრებისათვის და წარმატებას ჩქარა მიაღწევ.
43. ვიხილე ადამიანები, რომლებიც მორჩილებით იყვნენ გაბრწყინებულნი, რამდენადაც შესაძლებელია, უფლის ხსოვნას დაუდევრობით არ შეურაცხყოფდნენ და როგორც კი ლოცვად დადგებოდნენ, სწრაფად ეუფლებოდნენ საკუთარი ფიქრებს, ცრემლების ნაკადულები მდინარეებად დასდიოდათ, რადგან მორჩილების საშუალებით ამისათვის წინასწარვე იყვნენ მზად.
44. ფსალმუნთა გალობას ხალხის სიმრავლეში გონების გაბნევა ახასიათებს, ხოლო მარტოდ ყოფნისას ეს ხშირად არ ხდება; თუმცა მარტო მყოფს მოწყინება ებრძვის, ხოლო კრებულში მეტი გულმოდგინება ეხმარება.
45. მეფისადმი სიყვარულს მხედარი მისთვის ბრძოლაში გამოაჩენს; ხოლო მონაზვნის სიყვარული ღვთისადმი ლოცვის ჟამს გამოჩნდება.
46. შენს მდგომარეობასა და საქმეს ლოცვა გამოაჩენს, ამიტომ მას წმიდა მამებმა მონაზვნობის სარკე უწოდეს.
47. ვინც რაიმე საქმეზე ზრუნვას ლოცვის დროსაც განაგრძობს, მას ეშმაკები შეაქცევენ, რადგან ეშმაკებს სწორედ ის სურთ, რომ ერთი დროით ჩვენგან მეორეც მიიტაცონ.
48. თუ ვინმე მისთვის ლოცვას გთხოვს, ნუ უარყოფ მას, თუნდაც ლოცვის დიდი ნიჭი არ გქონდეს მოპოვებული, არამედ შემუსვრილი გულით ილოცე, რადგანაც ხშირად მთხოვნელის სარწმუნოება შემუსვრილებით მლოცველსაც აცხონებს.
49. უფრთხილდი ამპარტავნებამ არ შეგიპყროს, თუ სხვისთვის ილოცებ და უფალი შეისმენს შენსას; იცოდე, რომ მათი სარწმუნოების მიხედვით მიანიჭა მადლი.
50. ყველა მასწავლებელი ყოვლდღიურად ოთხოვს ბავშვისაგან წარმოთქვას ის, რაც ასწავლა; ხოლო უფალი ყოველდღიურად იძიებს ყველასაგან, რომ აჩვენოს ძალა, რომელიც მან ლოცვით მიიღო.
51. როდესაც კეთილად ლოცულობ, სწორედ მაშინ აღდგება მტერი შენს წინააღმდეგ საბრძოლველად, რადგანაც ეს მისი ჩვეულებაა.
52. ყოველგვარი სათნოება და უმეტესად - ლოცვა გულისხმიერებითა და მხურვალებით უნდა აღესრულებოდეს.
53. სული მაშინ ილოცებს მხურვალედ, როდესაც მრისხანებას დაძლევს.
54. ყოველგვარი საქმე, რომელიც მრავალი თხოვნით, შრომითა და დროით არის შეძენილი, მტკიცეა.
55. ვიცნ საკუთარი თავში უფალი მოიპოვა, ის საკუთარი სიტყვებით უკვე აღარ ლოცულობს მისთვის და მასში - „სულთქმითა მით უსიტყველითა“.
56. ლოცვისას ხილულ ოცნებასა და ჩვენებას ნუ მიიღებ, რათა ჭკუიდან არ შეცდე.
57. ყოველგვარი ვედრების შედეგს ლოცვა გამოავლენს.
58. შედეგი ლოცვისა ყოველგვარი ეჭვისაგან ათავისუფლებს.
59. შედეგი არის უეჭველი მიხვედრა იმისა, რაც არ ვიცოდით.
60. მეტისმეტად მოწყალე უნდა იყო*, თუ წმიდა ლოცვას ეძიებ, რადგან მის მიერ მონაზვნები ჯერ კიდევ ამქვეყნად „მიღებენ ასეულად“, ხოლო მომავალ საუკუნეში დანარჩენს მოიპოვებენ.
61. როდესაც სულში მხურვალების ცეცხლი გაჩაღდება, მაშინ აღდგება და აღემართება, სულის ქოხში საღმრთო ნათლის გარდამოსვლა აღესრულება.
62. ზოგიერთი ამბობს, რომ სიკვდილის ხსოვნა ლოცვაზე აღმატებულია; მე კი ერთ გვამოვნებას ორ - ბუნებოვნებით ვადიდებ.
63. კარგი ცხენი სიარულისა და გახურების შემდეგ უკეთესად დარბის; სირბილში ლოცვის საგალობლებს ვგულისხმობ, ხოლო ცხენში - მხნე გონებას.
64. ასეთები შორიდანვე შეიცნობენ ბრძოლის მოახლოებას, ემზადებიან და ამის გამო თითქმის უძლეველნი არიან.
65. სისასტიკეა მწყურვალს პირთან მიტანილი წყალი გამოსტაცო და რაოდენ უმეტესი სისატიკეა, რომ გულმოდგინე ლმობიერად მლოცველ მონაზონს ვინმემ ხელი შეუშალოს და დასრულებამდე შეაწყვეტინოს ლოცვა.
66. ნუ* დაცხრები, ვიდრე არ იგრძნობ, რომ ცეცხლი და წყალი კვლავ გიბრუნდება, რადგან მთელი შენი ცხოვრების განმავლობაში შესაძლოა, ცოდვათა შენდობისათვის უკეთესი შემთხვევა აღარ მოგეცეს.
67. იგი, ვინც ლოცვის გემო შეიცნო, ხშირად ერთი სიტყვით შებილწავს თავის გონებას და შემდეგ, როდესაც ლოცვად დადგება, ამ სანატრელ სიტკბოებას ვეღარ იპოვის.
68. სხვაა*, როდესაც გულისყურით აკვირდები საკუთარი გულის მდგომარეობას და სხვა - როდესაც გონების საშუალებით გულის ეპიესკოპოსი ხდები, როგორც სიტყვიერი მსხვერპლის ქრისტეს მიმართ შემწირველი მთავარი და მღვდელმთავარი.
69. როგორც ერთი მღვდელმთავარი ამბობს: როდესაც პირველთა სულში წმიდა და ზეციური ცეცხლი გარდამოვა, შესწვავს მათ, რადგანაც საკმარისად არ არიან განწმენდილნი; მეორეებს კი, მათი სისრულის შესაბამისად, განანთლებს; რადგან ერთსა და იმავე ცეცხლს შემწველიც ეწოდება და განმანათლებელიც; ამიტომ ერთნი ლოცვიდან ისე გამოდიან, როგორც გახურებული ღუმლიდან და ზოგიერთი ბიწისა და ცოდვისაგან გარკვეულწილად განწმენდილად იგრძნობს თავს; სხვები კი, როგორც ნათლით განათლებულნი და ზეციური სიმდაბლითა და სიხარულით შემოსილნი, ისე გამოდიან; ხოლო მათ, ვინც ამ ორი მდგომარეობის გარეშე გამოვა ლოცვიდან, მხოლოდ ხორცით ულოცია და არა - სულიერად.
70. ხოლო თუ ხორცი სხვის ხორცთან შეხებისას ნირს იცვლის, მაშ როგორ არ შეიცვლება იგი, ვინც უბრალო ხელით ღვთის ხორცს ეხება?!
71. ჩვენი ზეციური მეუფე შეიძლება მიწიერი მეფის მაგალითი წარმოვიდგინოთ; რადგანაც მეფე ზოგჯერ თვითონვე, ზოგჯერ - მეგობრების ხელით, ზოგჯერ კი სრულიად უცნობი გზით უგზავნის საჩუქრებს თავის მეომრებს; მისი მადლი კი ჩვენში ჩვენივე სიმდაბლით შესაბამისად მრავლდება.
72. როგორც ქვეყნიური მეფისათვის საძულველია ის, ვინც მის წინაშე დგას, დაშორებისთანავე კი მის მტრებთან იწყებს საუბარს; ასევე საძულველია უფლისათვის იგი, ვინც მის წინაშე დგას და ბოროტ აზრებს იწყნარებს.
73. როდესაც ეს გონების მტაცებელი ძაღლი დაგესხმის თავს, ლოცვის იარაღით განდევნე და როგორც უნდა გაავდეს, ნუ დაუთმობ და ადგილს ნუ მისცემ შენში.
74. ცრემლით ითხოვე და მორჩილებით ეძებე, მოთმინებით დარეკე; რადგან მას, ვინც ამგვარად ითხოვს, მიეცემა; ვინც ეძიებს - იპოვის და ვიცნ რეკს - გაეღება.
75. გაფრთხილდი და დედაკაცისათვის ბევრს ნუ ილოცებ, რომ მარჯვნივ არ გადაიხარო.
76. შენი ცოდვების აღსარებისას უფლის წინაშე ხორციელ ქმედებათა დაწვრილებით აღწერას ნუ შეუდგები, რათა საკუთარი თავს მკვლელად არ ექცე.
77. ლოცვის დროს თვით სულიერი და საჭირო საქმეებსაც კი ნუ გამოიძიებ; ასე თუ არ იზამ, უმჯობესს დაკარგავ.
78. ვისაც გამუდმებით ლოცვის კვერთხი უჭირავს ხელში, ის არ დაბრკოლდება და თუნდაც დაბრკოლდეს, სრულიად არ დაეცემა, რადგანაც ლოცვა არის საღმრთო და ტკბილი მაიძულებელი, რომელიც კაცს ბოროტის ქმნას არ ანებებს.
79. იქიდანაც მისახვედრია მისი დიდი სარგებელი, რომ არაფერს ებრძვის ბოროტი იმგვარად, როგორც - ლოცვას; მის ნაყოფს კი მაშინ ვიგემებთ, როდესაც ჩვენი მტრები სრულიად დაიძლევიან; როგორც ფსალმუნთმგალობელი იტყვის: „ამით ვცან, რამეთუ მინებე მე“, როდესაც ბრძოლის დროს „არა უხაროდის მტერთა ჩემთა ჩემ ზედა“.
80. მეფსალმუნე ამბობს: უფალო, შენდამი „ღაღადვყავ ყოვლითა გულითა ჩემითა“.. ეს ნიშნავს - პირით, სულითა და გონებით. რადგანაც ვინც ლოცვის დროს სულსა და გონებას ერთად მოიკრებს, მასში ღმერთი სუფევს.
81. არც ხორციელი და არც სულიერი წყობა ყველასი ერთნაირი არ არის; ზოგიერთისათვის უფრო მეტად სწრაფი ფსალმუნებაა შესაფერისი, სხვისთვის კი - შენელებული; რადგან პირველნი გაურბიან გონების დატყვევებას, მეორენი კი უმეცრებას ებრძვიან.
82. თუკი მეუფეს გამუდმებით ევედრები შენი მტრებისათვის, როდესაც ისინი მოვლენ, იმედიანად შეგიძლია იყო, დიდად არ დაშვრები, თვითონვე განგერიდებიან; რადგან არაწმიდა სულებში არ სურთ იმის ხილვა, თუ მათთან ბრძოლის შედეგად როგორ მოიპოვებ გვირგვინებს; არამედ ლოცვისაგან ძლეულნი, როგორც ცეცხლისაგან ისე გარბიან.
83. ყოველგვარ ვითარებას სიმხნით დაუხვდი და შენი ლოცვის მასწავლებელი თვით ღმერთი იქნება.
84. როგორც თვალით ხედვის სწავლა შეუძლებელია სიტყვებით, რადგან ეს ბუნებისაგან გვაქვს მოცემული, ასევე, ვერც ლოცვის მშვენიერებას ვისწავლით სხვა სიტყვით, რადგანაც ლოცვას მოძღვრად ღმერთი ჰყავს; ეს ჩვეულებრივი სიტყვები კი არ არის, რომ მოისმინო და ისწავლო, ან რაიმე ხელოვნება, რომ - სხვებისაგან შეითვისო, არამედ ღმერთია მისი მოძღვარი „რომელმან ასწავის კაცთა მეცნიერება“, მისდამი მლოცველებს ყოველი სათხოვარი აღსრულებას ანიჭებს „და აკურთხნის წელიწადნი მართლისანი“; რამეთუ მისი არს დიდება, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე, ამინ.
კომენტარები
ბერძნული ტექსტის ძველი ქართული თარგმანისათვის
60.
შედეგს უწოდებს ოცდაათეულს და სამოცეულს, რომლებსაც ერისკაცები მიიღებენ. ოცდაათეულს მიიღებენ დაქორწინებულები, რომლებიც მეუღლეებთან ერთად სიწმიდით ცხოვრობენ, სამოცეულს - უქორწინებლები და ქალწულები, ხოლო ასეულს - ისინი, ვინც სოფელი სრულიად მოიძულა და ღმერთს შეუერთდა.
66.
ამბობს, რომ ღვთის მიერ ცრემლის წყარო და ლმობიერების ცეცხლი რომც მიგეღო, დიდებისმოყვარება ამასაც დაგაკარგვინებდაო. ნუ მიატოვებ ლოცვას, ვიდრე ის ღვთისაგან მიღებული ცრემლი არ დაგიბრუნდება, იმიტომ რომ არ არსებობს სხვა რაიმე, რაც უმეტესად შეეწევა ცოდვათა მიტევებას.
68.
ხედვა, მიხვედრას ჩაწვდომას გულისხმობს; წმ. მამა ეპისკოპოსს უწოდებს ხედვას, რათა სული ეპისკოპოსის მსგავსად ბატონობდეს ვნებებზე, ამიტომ თქვა, გულის მთავარი და მღვდელმთავარი, რომ გულისმიერი ხედვა არის მცირე საზომი, რომლითაც ადამიანი ხედავს ვნებებს და ებრძვის მათ; ხოლო ეპისკოპოსობა არის სრული დამორჩილება ვნებებისა და ბატონობა მათზე. ბატონი არის გონება, რომელიც კეთილად მართავს და ამშვიდებს ხორცს; ხოლო ეპისკოპოსი არის გონება, რომელიც ლოცვისას თავის ფიქრებსა და ძალას წმიდა საკურთხეველზე წმიდად შესწირავს ღმერთს.