გიორგი მთაწმიდელისეული რედაქცია

ახალი, შესწორებული გამოცემის მიხედვით


კანონი 1

1

ფსალმუნი პირველი, ალელუაჲ

[3]1 ნეტარ არს კაცი რომელი არა მივიდა ზრახვასა უღმრთოთასა და გზასა ცოდვილთასა არა დადგა და საჯდომელსა უშჯულოთასა არა დაჯდა, 2 არამედ შჯულსა უფლისასა არს ნებაჲ მისი და შჯულსა მისსა ზრახავნ იგი დღე და ღამე. 3 და იყოს იგი ვითარცა ხე, დანერგული თანაწარსადინელსა წყალთასა, რომელმან გამოსცეს ნაყოფი მისი ჟამსა თჳსსა და ფურცელნი მისნი არა დასცჳვენ, და ყოველივე რაჲცა ყოს, წარემართოს მას. 4 არა ესრე უღმრთონი, არა ესრე, არამედ ვითარცა მტუერი, რომელ აგავის ქარმან პირისაგან ქუეყანისა. 5 ამისთჳს არა აღდგენ უღმრთონი საშჯელსა, არცა ცოდვილნი ზრახვასა მართალთასა; 6 რამეთუ უწყის უფალმან  გზაჲ მართალთაჲ და გზაჲ უღმრთოთაჲ წარწყმდეს.

 

2

ფსალმუნი დავითისი, ზედაწარუწერელი ებრაელთა შორის

[4]1 რად აღიძრნეს წარმართნი და ერმან იზრახა ცუდი? 2 შეითქუნეს მეფენი ქუეყანისანი და მთავარნი შეკრბეს ერთად უფლისათჳს და ცხებულისა მისისათჳს. 3 განვხეთქნეთ აპაურნი მათნი და განვაგდოთ ჩუენგან უღელი მათი. 4 რომელი დამკჳდრებულ არს ცათა შინა, ეცინოდის მათ და უფალმან შეურაცხ-ყვნეს იგინი. 5 მაშინ იტყოდის მათდა მიმართ რისხვითა მისითა და გულისწყრომითა მისითა შეაძრწუნნეს იგინი. 6 ხოლო მე დავდეგ მეუფედ მის მიერ ზედა სიონსა, მთასა წმიდასა მისსა 7 თხრობად ბრძანებასა უფლისასა. უფალმან მრქუა მე: ძე ჩემი ხარი შენ, მე დღეს მიშობიე შენ. 8 ითხოვენ ჩემგან და მიგცნე შენ წარმართნი სამკჳდრებელად შენდა და დაპყრობად შენდა კიდენი ქუეყანისანი. 9 ჰმწყსნე იგინი კუერთხითა რკინისაჲთა და ვითარცა ჭურნი მეკეცეთანი შეჰმუსრნე იგინი. 10 და აწ, მეფენო, გულისჴმა-ყავთ და განისწავლენით ყოველნი მსაჯულნი ქუეყანისანი. 11 ჰმონეთ უფალსა შიშით და უგალობდით მას ძრწოლით. 12 მიიღეთ სწავლაჲ, ნუუკუე განრისხნეს უფალი და წარწყმდეთ თქუენ გზისა მისგან მართლისა, რაჟამს აღატყდეს მყის გულისწყრომაჲ მისი. ნეტარ არიან ყოველნი, რომელნი ესვენ მას.


3

ფსალმუნი დავითისი, რაჟამს ივლტოდა იგი პირისაგან აბესალომისა, ძისი თჳსისა

[5]2 უფალო, რად განმრავლდეს მაჭირვებელნი ჩემნი? და მრავალნი აღდგეს ჩემ ზედა. 3 მრავალთა ჰრქჳან სულსა ჩემსა: არა არს ცხორებაჲ მისი ღმრთისა მიერ მისისა.

დიაფსალმაჲ1

4 ხოლო შენ, უფალო, მწე ჩემდა ხარ, დიდება ჩემდა და ასამაღლებელ თავისა ჩემისა. 5 ჴმითა ჩემითა უფლისა მიმართ ღაღად-ვყავ და შეესმა ჩემი მთით წმიდით მისით.

დიაფსალმაჲ

6 მე დავწევ და დავიძინე და განვიღჳძე, რამეთუ უფალი მწე მეყო მე. 7 არა შემეშინოს მე ბევრეულისაგან ერისა, რომელთა-იგი გარე მომიცვეს მე. 8 აღდეგ, უფალო, მაცხოვნე მე, ღმერთო ჩემო, რამეთუ შენ დასცენ ყოველნი, რომელნი მემტერნეს მე ამაოდ; კბილნი ცოდვილთანი შენ შეჰმუსრენ. 9 უფლისაჲ არს ცხორებაჲ და ერსა შენსა ზედა არს კურთხევაჲ შენი.

დიდებაჲ

------------------------------------------------------------------------------------------

1 - ეკლესიის მამები მრავალგვარად განმარტავენ ხსენებულ ტერმინს, კერძოდ როგორც რიტმის ან მელოდიის ცვალებადობას ან კიდევ ერთი სულიერი ჭვრეტიდან მეორე სულიერ ჭვრეტაზე გადასვლას ანდა სამოძღვრო გვარის, აზრის თუ სიტყვის მნიშვნელობის სახეცვლას და ა.შ., თუმცა განმარტებათა მრავალგვარობის მიუხედავად არსებითი ცხადია: დიაფსალმა გულისხმობს ერთი ლოცვითი მდგომარეობიდან მეორე ლოცვით მდგომარეობაზე გადასასვლელ ზღურბლს, პაუზას, შესვენებას ანუ იმას, რასაც კარგად გამოხატავს დიაფსალმის ძველი ქართული შესატყვისი ”განსუენებაჲ”.


4

დასასრულსა გალობათასა ფსალმუნი დავითისი

[6]2 ხადილსა ჩემსა ესმა ჩემი ღმერთსა სიმართლისა ჩემისასა. ჭირსა ჩემსა განმივრცე მე, მიწყალე მე და ისმინე ლოცვისა ჩემისაჲ. 3 ძენო კაცთანო, ვიდრემდის გულფიცხელ ხართ? რად გიყუარს ამაოებაჲ და ეძიებთ სიცრუვესა? 4 და გულისჴმა-ყავთ, რამეთუ საკჳრველ ყო უფალმან წმიდაჲ თჳსი; უფალსა შეესემინ ჩემი ღაღადებასა ჩემსა მისა მიმართ. 5 განრისხნებოდეთ და ნუ სცოდავთ; რაჲ სთქუათ გულთა შინა თქუენთა, სარეცელთა თქუენთა ზედა შეინანეთ. 6 შეწირეთ მსხუერპლი სიმართლისაჲ და ესევდით უფალსა. 7 მრავალთა თქჳან: ვინ გჳჩუენოს ჩუენ კეთილი? გამოჩნდა ჩუენ ზედა ნათელი პირისა შენისაჲ, უფალო. 8 მოეც სიხარული გულსა ჩემსა, ნაყოფისაგან იფქლისა და ღჳნისა და ზეთისა მათისა განმრავლდეს. 9 მშჳდობით მას ზედა დავწვე და დავიძინო, რამეთუ შენ უფალმან მხოლოჲ სასოებით დამამკჳდრე მე.

 

5

დასასრულსა, მკჳდრისათჳს ფსალმუნი დავითისი

2 სიტყუანი ჩემნი ყურად-იხუენ, უფალო, გულისჴმა-ყავ ღაღადებაჲ ჩემი, [7]3 მოხედენ ჴმასა ლოცვისა ჩემისასა, მეუფეო ჩემო და ღმერთო ჩემო; რამეთუ შენდამი ვილოცო, უფალო. 4 განთიად შეისმინო ჴმისა ჩემისაჲ, განთიად წარვდგე შენდა და გეჩუენო შენ. 5 რამეთუ შენ ღმერთი არა ეგრე ხარ, ვითარმცა გინდა უშჯულოებაჲ; არა დაიმკჳდროს შენ თანა უკეთურმან,  6 არცა დადგენ უშჯულონი წინაშე თუალთა შენთა; მოიძულენ შენ ყოველნი მოქმედნი უშჯულოებისანი. 7 წარსწყმიდნე შენ ყოველნი, რომელნი იტყჳან სიცრუვესა; კაცი მოსისხლე და მზაკუვარი სძაგს უფალსა. 8 ხოლო მე მრავლითა მოწყალებითა შენითა შევიდე სახლსა შენსა, თაყუანის-ვსცე ტაძარსა წმიდასა შენსა შიშითა შენითა. 9 უფალო, მიძეღუ მე სიმართლითა შენითა და მტერთა ჩემთათჳს წარჰმართე შენ წინაშე გზაჲ ჩემი. 10 რამეთუ არა არს პირსა მათსა ჭეშმარიტებაჲ, გული მათი ამაო, სამარე ზე-აღებულ არს ჴორჴი მათი, ენითა მათითა ზაკუვიდეს. 11 საჯენ იგინი, ღმერთო; დაეცნედ იგინი ზრახვათა მათთაგან; სიმრავლისაებრ უღმრთოებათა მათთაჲსა განიშორენ იგინი, რამეთუ განგამწარეს შენ, უფალო, 12 და იშუებდენ ყოველნი, რომელნი გესვენ შენ, უკუნისამდე იხარებდენ და დაიმკჳდრო მათ შორის. და იქადოდიან შენდამი, რომელთა უყუარს სახელი შენი. 13 რამეთუ შენ აკურთხო მართალი, უფალო, ვითარცა ჭურითა სათნოებისაჲთა გჳრგჳნოსან მყვენ ჩუენ.


6

დასასრულსა გალობათა შინა, მერვისათჳს ფსალმუნი დავითისი

[8]2 უფალო, ნუ გულისწყრომითა შენითა მამხილებ მე, ნუცა რისხვითა შენითა მსწავლი მე. 3 მიწყალე მე, უფალო, რამეთუ უძლურ ვარ; განმკურნე მე, უფალო, რამეთუ შემიძრწუნდეს ძუალნი ჩემნი. 4 და სული ჩემი შეძრწუნდა ფრიად; და შენ, უფალო, ვიდრემდის? 5 მოიქეც, უფალო, იჴსენ სული ჩემი, მაცხოვნე მე წყალობისა შენისათჳს, 6 რამეთუ არა არს, ვინ სიკუდილსა შინა მოგიჴსენოს შენ, ანუ ჯოჯოხეთს შინა ვინ აღგიაროს შენ. 7 დავშუერი მე სულთქუმითა ჩემითა, დავბანო მარადღამე ცხედარი ჩემი, ცრემლითა ჩემითა სარეცელი ჩემი დავალტო. 8 განრისხდა გულისწყრომითა თუალი ჩემი, განვკფდი მე ყოველთა ზედა მტერთა ჩემთა. 9 განმეშორენით ჩემგან ყოველნი მოქმედნი უშჯულოებისანი, რამეთუ შეესმა უფალსა ჴმაჲ ტირილისა ჩემისაჲ; 10 ისმინა უფალმან ვედრებისა ჩემისაჲ, უფალმან ლოცვაჲ ჩემი შეიწყნარა. [9]11 ჰრცხუენოდენ და შეძრწუნდედ ყოველნი მტერნი ჩემნი, მართლუკუნ იქცედ და ჰრცხუენოდენ ფრიად და მსთუად.

დიდებაჲ

 

7

ფსალმუნი დავითისი, რომლითა აქო უფალი სიტყუათა მათთჳს ქუშისთა, ძისა იემენისთა

2 უფალო ღმერთო ჩემო, შენ გესავ, მაცხოვნე მე და ყოველთა მდევართა ჩემთაგან მიჴსენ მე. 3 ნუსადა წარიტაცოს ვითარცა ლომმან სული ჩემი, არავინ იყოს მჴსნელ ჩემდა, არცა მაცხოვარ. 4 უფალო ღმერთო ჩემო, უკუეთუ ვყავ ესე, ანუ არს უშჯულოებაჲ ჴელთა ჩემთა, 5 ანუთუ მისა დავაგე, რომელთა მომაგეს მე ბოროტი, გან-სამე-უკუე-ვვარდე მტერთა ჩემთაგან ცუდი; 6 დევნოს სამე მტერმან სული ჩემი და ეწიოს და დათრგუნოს ქუეყნად ცხორებაჲ ჩემი და დიდებაჲ ჩემი მიწასა შინა დაამკჳდროს. 7 აღდეგ, უფალო, რისხვითა შენითა, ამაღლდი მოსრულებად მტერთა შენთა და განიღჳძე, უფალო ღმერთო ჩემო, ბრძანებითა მით, რომელ ამცენ. 8 და კრებული ერთაჲ გარე მოგადგეს შენ და ამისთჳს მაღლად მოიქეც. 9 უფალმან განსაჯნეს ერნი; მისაჯე მე, უფალო, სიმართლითა ჩემითა და უმანკოებითა ჩემითა ჩემდამო. 10 აღესრულნედ ძჳრნი ცოდვილთანი და წარუმართო მართალსა, [10]რომელი განიკითხავ გულსა და თირკუმელთა, ღმერთო მართალო. 11 შეწევნაჲ ჩემი ღმრთისა მიერ, რომელმან განარინნის წრფელნი გულითა. 12 ღმერთი მართლმსაჯულ, ძლიერ და სულგრძელ, რომელმან არა მოავლინის რისხვაჲ მისი მარადღე. 13 არათუ მოიქცეთ, მახჳლი მისი ლესულ არს, მშჳლდსა მისსა გარდაუცუამს და განუმზადებიეს იგი; 14 და მის თანა განუმზადებიან ჭურნი სიკუდილისანი; ისარნი მისნი შესაწუველთათჳს ქმნნა. 15 აჰა ესერა ელმოდა სიცრუვე, მუცლად-იღო სალმობაჲ და შვა უშჯულოებაჲ. 16 ჴნარცჳ თხარა და აღმოჰკუეთა იგი და შთავარ-დეს იგი მთხრებლსა მას, რომელ ქმნა. 17 მიექცეს სალმობაჲ მისი თავსა მისსა და სიცრუვე მისი თხემსა მისსა ზედა დაუჴდეს. 18 აღუვარო უფალსა სიმართლითა მისითა და უგალობდე სახელსა უფლისა მაღლისასა.

 

8

დასასრულსა, საწნეხელთათჳს ფსალმუნი დავითისი

2 უფალო, უფალო ჩუენო, ვითარ საკჳრველ არს სახელი შენი ყოველსა ქუეყანასა ზედა, რამეთუ ამაღლდა დიდადშუენიერებაჲ შენი ზესკნელს ცათა. 3 პირითა ყრმათა ჩჩჳლთა მწოვართაჲთა დაამტკი-ცე ქებაჲ მტერთა შენთათჳს, რაჲთამაცა დაიჴსნა მტერი იგი და შურის-მგებელი. [11]4 რამეთუ ვიხილნე მე ცანი, ქმნულნი თითთა შენთანი, მთოვარე და ვარსკულავები, რომელ შენ დააფუძნენ. 5 რაჲ არს კაცი, რამეთუ მოიჴსენე მისი, ანუ ძე კაცისაჲ, რამეთუ მოხედავ მას? 6 დააკლე იგი  მცირედ რაჲმე ანგელოზთა, დიღებითა და პატივითა გჳრგჳინოსან ჰყავ იგი. 7 და დაადგინე იგი ზედა ქმნულსა ჴელთა შენთასა, ყოველივე დაამორჩილე ქუეშე ფერჴთა მისთა. 8 ცხოვარი და ზროხაჲ ყოველივე, მერმეცა და პირუტყუნი ველისანი, 9 მფრინველნი ცისანი და თევზნი ზღჳსანი, რაოდენნი ვლენან ალაგებსა მას ზღუათასა. 10 უფალო, უფალო ჩუენო, ვითარ საკჳრველ არს სახელი შენი ყოველსა ქუეყანასა ზედა.

დიდებაჲ


კანონი 2

9

დასასრულსა, საიდუმლოთათჳს ძისათა, ფსალმუნი დავითისი

[12]2 აღგიარო შენ, უფალო, ყოვლითა გულითა ჩემითა და მიუთხრა მე ყოველი საკჳრველებაჲ შენი, 3 ვიხარებდე და ვიშუებდე შენდამი და უგალობდე სახელსა შენსა, მაღალო. 4 რაჟამს უკუნიქცეს მტერი ჩემი მართლუკუნ, მოუძლურდენ და წარწყმდენ პირისაგან შენისა. 5 რამეთუ ჰყავ სამართალი ჩემი და მშჯავრი ჩემი, დაშჯედ საყდართა ზედა, მსაჯულო სიმართლისაო. 6 შეჰრისხენ შენ წარმართთა და წარწყმდა უღმრთოჲ; სახელები მათი აჰჴოცე უკუნისამდე და უკუნითი-უკუნისამდე. 7 მტერისა მახჳლნი მოაკლდეს სრულიად და ქალაქნი აღაოჴრენ; წარწყმდა საჴსენებელი მათი ღაღადებით; 8 და უფალი ჰგიეს უკუნისამდე; განჰმზადა სამართალსა ზედა საყდარი თჳსი. [13]9 და თავადმან განსაჯოს სოფელი სიმართლით და განიკითხნეს ერნი სიწრფოებით. 10 ეყო უფალი შესავედრებელ დავრდომილსა, მწე კეთილ ჟამსა ჭირისასა. 11 და გესვიდენ შენდამი ყოველნი, რომელთა იციან სახელი შენი, რამეთუ არა დასთხიენ მეძიებელნი შენნი, უფალო. 12 უგალობდით უფალსა, რომელი დამკჳდრებულ არს სიონს, მიუთხრენით წარმართთა შორის საქმენი მისნი. 13 რამეთუ რომელი გამოეძიებს სისხლთა მათთა, მოიჴსენა და არა დაივიწყა ღაღადებაჲ დავრდომილთაჲ. 14 მიწყალე მე, უფალო, და იხილე სიმდაბლე ჩემი მტერთა ჩემთაგან, რომელმან აღმამაღლე მე ბჭეთაგან სიკუდილისათა, 15 რაჲთა მიუთხრა მე ყოველი ქებულებაჲ შენი ბჭეთა ასულისა სიონისათა; ვიხარებდეთ ჩუენ მაცხოვარებითა შენითა. 16 დაინთქნეს წარმართნი განსახრწნელსა მას, რომელცა ქმნეს; მახითა ამით, რომელ დაარწყუეს, შეიპყრა ფერჴი მათი. 17 განცხადებულ არს უფალი ყოფად საშჯელისა, საქმითა ჴელთა თჳსთაჲთა შეიპყრა ცოდვილი.

დიაფსალმაჲ

18 მიიქცენ ცოდვილნი ჯოჯოხეთს და ყოველნი წარმართნი, რომელთა დაჰვიწყებიეს ღმრთისაჲ. 19 რამეთუ არა სრულიად დაივიწყოს გლახაკი [14]და თმენაჲ დავრდომილთაჲ არა წარწყმდეს სრულიად. 20 აღდეგ, უფალო, ნუ ძლიერობნ კაცი, ისაჯნედ წარმართნი შენ წინაშე. 21 დაადგინე, უფალო, შჯულისმდებელ მათ ზედა; გულისჴმა-ყვედ წარმართთა, რამთუ კაცნი არიან.

დიაფსალმაჲ

22 რად-მე, უფალო, დასდეგ შორს და უგულებელსმყოფ ჩუენ ჟამსა ოდენ ჭირისასა? 23 ამპარტავანებასა უღმრთოჲსასა შეიწუვინ გლახაკი; შეპყრობილ იქმნენ იგინი ზრახვათა მათთაგან, რომელთაცა ზრახვენ. 24 რამეთუ იქებინ თავით თჳსით ცოდჳლი გულისთქუმათა შინა სულისა თჳსისათა და უღმრთოჲ იკურთხევინ. 25 განარისხა ცოდვილმან უფალი, მრავლითა გულისწყრომითა მისითა არა გამოიძიოს; არა არს ღმერთი წინაშე მისსა. 26 ბილწ არიან გზანი მისნი ყოველსავე ჟამსა, მიღებულ არიან სამართალნი შენნი პირისაგან მისისა და ყოველთა მტერთა მისთა ზედა იგი ეუფლებინ. 27 რამეთუ თქუა გულსა შინა თჳსსა: არა შევიძრა მე თესლითი-თესლადმდე თჳნიერ ძჳრისა. 28 წყევითა და სიმწარითა და ზაკუვითა სავსე არს პირი მისი, ენასა მისსა ქუეშე არს შრომაჲ და სალმობაჲ. 29 დაჯდეს იგი მზირად მდიდართა თანა ფარულად მოკლვად უბრალოჲსა; თუალნი მისნი გლახაკსა ხედვენ; 30 მზირინ ფარულად, ვითარცა ლომი საყოფელსა თჳსსა; მზირინ იგი მიტაცებად გლახაკისა, მიტაცებად გლახაკისა და მიზიდვად მისსა; [15]31 მახითა თჳსითა დაამდაბლოს იგი; დამდაბლდეს და დაეცეს, რაჟამს ეუფლებოდის იგი გლახაკსა. 32 რამეთუ თქუა გულსა შინა თჳსსა: დაუვიწყებიეს იგი ღმერთსა, გარემიიქცია პირი მისი არახილვად სრულიად. 33 აღდეგ, უფალო ღმერთო ჩემო, ამაღლდინ ჴელი შენი და ნუ დაივიწყებ გლახაკთა შენთა სრულიად. 34 რად-მე განარისხა უღმრთომან ღმერთი? - რამეთუ თქუა გულსა შინა თჳსსა: არა გამოიძიოს. 35 ჰხედავ შენ, რამეთუ სალმობასა და რისხვასა განიცდი, რაჲთამცა მოგეცა შენ იგი ჴელთა შენთა. შენდა დაშთომილ არს გლახაკი; ობოლსა შენ ეყავ მწე. 36 შემუსრე მკლავი ცოდვილისა და უკეთურისაჲ; იძიოს ცოდვაჲ მისი და არა იპოოს. 37 უფალი მეუფე არს უკუნისამდე და უკუნითი-უკუნისამდე; წარწყმდენ წარმართნი ქუეყანით მისით. 38 ნებაჲ გლახაკთაჲ ისმინე, უფალო; განმზადებასა გულისა მათისასა ერჩდა ყური შენი 39 განკითხვად ობლისა და გლახაკისა, რაჲთა არა დაჰრთოს კაცმან კუალადცა მდიდრად სიტყუაჲ ქუეყანასა ზედა.


10

დასასრულსა, ფსალმუნი დავითისი

1 უფალსა ვესავ; ვითარ ეტყჳთ სულსა ჩემსა: იცვალებოდე მთათა ზედა ვითარცა სირი? 2 რამეთუ აჰა ესერა ცოდვილთა გარდააცუეს მშჳლდსა მათსა და განჰმზადნეს ისარნი კაპარჭთა მათთა, რაჲთამცა ესროდეს ბნელსა შინა გულითა წრფელთა. [16]3 რამეთუ რაჲ-იგი შენ აღაშენე, მათ დაარღჳეს; ხოლო მართალმან რაჲ ყო? 4 უფალი ტაძარსა წმიდასა მისსა, უფალი, ზეცას არს საყდარი მისი; თუალნი მისნი დავრდომილსა ხედვენ და წამნი მისნი განიკითხვენ ძეთა კაცთასა. 5 უფალმან განიკითხოს მართალი და უღმრთოჲ, ხოლო ვის უყუარს სიცრუვე, მას სძულს სული თჳსი. 6 წჳმოს ცოდვილთა ზედა მახე, ცეცხლი და წუნწუბაჲ და სული გრიგალისაჲ - ნაწილი სასუმელისა მათისაჲ. 7 რამეთუ მართალ არს უფალი და სიმართლენი შეიყუარნა და სიწრფოებანი იხილნა პირმან მისმან.

დიდებაჲ

 

11

დასასრულსა, ფსალმუნი დავითისი

2 მაცხოვნე მე, ღმერთო, რამეთუ მოაკლდა წმიდაჲ, რამეთუ შემცირდეს ჭეშმარიტებანი ძეთა კაცთაგან. 3 ამაოსა იტყოდა კაცად-კაცადი მოყუასისა მიმართ თჳსისა, ბაგითა ზაკულითა გულსა შინა და გულსა შინა იტყოდა ბოროტსა. 4 აღჴოცენინ უფალმან ყოველნი ბაგენი მზაკუვარნი და ენაჲ დიდადმეტყუელი, 5 რომელთა თქუეს: ენაჲ ჩუენი განვიდიდოთ, ბაგენი  ჩუენნი ჩუენ თანა არიან; და ვინ ჩუენდა უფალ არს? 6 ჭირისათჳს გლახაკთაჲსა და სულთქუმისათჳს დავრდომილთაჲსა აწ აღვდგე, იტყჳს უფალი, დავდვა ცხორებაჲ და განვცხადნე მას ზედა. [17]7 სიტყუანი უფლისანი არიან სიტყუა წმიდა, ვეცხლ გამოჴურვებულ და გამოცდილ მიწით და განწმედილ შჳდწილად. 8 შენ, უფალო, მიცვნე ჩუენ და დამიმარხნე ჩუენ ამიერ თესლითგან და მიუკუნისამდე. 9 გარემოჲს უღმრთონი ვლენან; სიმაღლითა შენითა დაიცვენ ძენი კაცთანი.


12

დასასრულსა, ფსალმუნი დავითისი

2 ვიდრემდის, უფალო, დამივიწყებ მე სრულიად? ვიდრემდის გარემიიქცევ პირსა შენსა ჩემგან? 3 ვიდრე ვისთჳს დავისხნე ზრახვანი სულსა ჩემსა და სალმობანი გულსა ჩემსა დღე და ღამე? ვიდრემდის ამაღლდებოდის მტერი ჩემი ჩემ ზედა? 4 მოიხილე, შეგესემინ ჩემი, უფალო ღმერთო ჩემო, განანათლენ თუალნი ჩემნი, ნუუკუე დავიძინო მე სიკუდიდ. 5 ნუსადა თქუას მტერმან ჩემმან: მრე ვეყავ მას; მაჭირვებელნი ჩემნი იხარებდენ, შე-თუ-ვიძრა. 6 ხოლო მე წყალობასა შენსა ვესავ; იხარებდეს გული ჩემი მაცხოვარებითა შენითა, უგალობდე უფალსა, კეთილის-მყოფელსა ჩემსა და ვაქებდე სახელსა უფლისა მაღლისასა.


13

დასასრულსა, ფსალმუნი დავითისი

[18]1 თქუა უგუნურმან გულსა შინა თჳსსა: არა არს ღმერთი. განირყუნნეს და ბილწ იქმნნეს იგინი უშჯულოებითა; არავინ არს, რომელმანმცა ქმნა სიტკბოებაჲ. 2 უფალმან ზეცით მოხედნა ყოველთა ზედა ძეთა კაცთასა ხილვად, იყოს თუ ვინმე გულისჴმისმყოფელ, ანუ გამომეძიებელ ღმრთისა. 3 ყოველთავე მიაქციეს ერთბამად და უჴმარ იქმნნეს, არავინ არს, რომელმანმცა ქმნა სიტკბოებაჲ, არავინ არს მიერთადმდე. 4 არა გულისჴმა-ყონ ყოველთა, რომელნი იქმან უშჯულოებასა, რომელნი შესჭამენ ერსა ჩემსა საჭმლებრ პურებრ, უფალსა არა ხადეს. 5 მუნ შეეშინა შიში, სადა არა იყო შიში, რამეთუ ღმერთი არს თესლთა შორის მართალთასა. 6 ზრახვასა გლახაკისასა არცხუენთ, ხოლო უფალი სასო მისსა არს. 7 ვინ მოსცეს სიონით ცხორებაჲ ისრაელსა? რაჟამს მოაქციოს უფალმან ტყუჱ ერისა თჳსისაჲ, იხარებდეს იაკობ და იშუებდეს ისრაელი.

დიდებაჲ

 

14

დასასრულსა, ფსალმუნი დავითისი

1 უფალო, ვინ დაეშენოს კარავსა შენსა, ანუ ვინ დაემკჳდროს მთასა წმიდასა შენსა? [19]2 რომელი ვიდოდის უბიწოდ და იქმოდის სიმართლესა და იტყოდის ჭეშმარიტსა გულსა შინა თჳსსა; 3 რომელმან არა ზაკუა ენითა თჳსითა და არცა უყო მოყუასსა თჳსსა ბოროტი და ყუედრებაჲ მახლობელთა მისთა ზედა არა მოიღო. 4 შეურაცხ არს მის წინაშე უკეთური, ხოლო მოშიშთა უფლისათა ადიდებს; რომელი ეფუცოს მოყუასსა თჳსსა და არა ეცრუოს; 5 ვეცხლი მისი არა მისცა აღნადგინებად და ქრთამი უბრალოსა ზედა არა მოიღო; რომელმან ყოს ესე, იგი არა იძრას უკუნისამდე.


15

ძეგლისწერაჲ დავითისი

1 მიცევ მე, უფალო, რამეთუ შენ გესავ. 2 ვარქუ უფალსა: უფალი ჩემი ხარი შენ, რამეთუ კეთილთა ჩემთაგან არაჲ გიჴმს. 3 წმიდათაჲ რომელნი არიან ქუეყანასა მისსა, საკჳრველ ყო უფალმან ყოველივე ნებაჲ მისი მათ შორის. 4 განმრავლდეს უძლურებანი მათნი და ამისსა შემდგომად ისწრაფეს; არა შევკრიბო კრებულები მათი სისხლთაგან, არცა მოვიჴსენო სახელები მათი ბაგითა ჩემითა. 5 უფალი ნაწილ არს მკჳდრობისა ჩემისა და სასუმელისა ჩემისა; შენ ხარ, რომელმან მომაგე მე მკჳდრობაჲ ჩემი ჩემდა. 6 საბელნი მხუდეს მე რჩეულთა ჩემთა თანა, [20]და რამეთუ სამკჳდრებელი ჩემი მტკიცე არს ჩემდა. 7 ვაკურთხო უფალი, რომელმან გუღისჴმა-მიყო მე, რამეთუ ღამემდე და უმეტესცა განმსწავლეს მე თირკუმელთა ჩემთა. 8 წინაჲსწარ ვხედევ უფალსა წინაშე ჩემსა მარადის, რამეთუ მარჯულ ჩემსა არს, რაჲთა არა შევიძრა. 9 ამისთჳს განიხარა გულმან ჩემმან და გალობდა ენაჲ ჩემი, უფროჲსღა და ჴორცთაცა ჩემთა დაიმკჳდრონ სასოებით. 10 რამეთუ არა დაუტეო სული ჩემი ჯოჯოხეთს, არცა სცე წმიდასა შენსა ხილვად განსახრწნელსა. 11 მაუწყენ მე გზანი ცხორებისანი და აღმავსო მე სიხარულითა პირისა შენისაჲთა; შუენიერებაჲ მარჯუენესა შინა შენსა სრულიად.


16

ლოცვაჲ დავითისი

1 ისმინე, უფალო სიმართლისა ჩემისაო, მოხედენ ვედრებასა ჩემსა, ყურად-იღე ღოცვისა ჩემისაჲ არა ბაგეთაგან ზაკულთა. 2 პირით შენით განმართლებაჲ ჩემი გამოვედინ და თუალთა ჩემთა იხილედ სიწრფოებაჲ; 3 გამოსცადე გული ჩემი, განიხილე ღამე; გამომაჴურვე მე და არა იპოვა ჩემ თანა სიცრუვე. 4 რაჲთა არა იტყოდის პირი ჩემი საქმესა კაცთასა, სიტყუათათჳს ბაგეთა შენთაჲსა [21]მე დავიცვენ გზანი ფიცხელნი.  5 დაამტკიცენ ფერჴნი ჩემნი ალაგთა შენთა, რაჲთა არა შემიბრკუმენ სლვანი ჩემნი. 6 მე ღაღად-ვყავ, რამეთუ ისმინე ჩემი, ღმერთო; მოყავ ჩემდა ყური შენი და ისმინე სიტყუათა ჩემთაჲ. 7 საკჳრველ ყავ წყალობაჲ შენი, რომელი იჴსნი მოსავთა შენთა მჴდომთაგან მარჯუენისა შენისათა. 8 დამიცევ მე, უფალო, ვითარცა გუგაჲ თუალისაჲ და საფარველსა ფრთეთა შენთასა დამიფარო მე 9 პირისაგან უღმრთოთაჲსა, რომელნი მაჭირვებდეს მე; მტერთა ჩემთა სული ჩემი მოიცვეს 10 და ცმელი თჳსი შეიყენეს; პირი მათი იტყოდა ამპარტავანებასა. 11 განმაგდეს მე და აწ ესერა მომიცვეს მე, თუალნი მათნი ყვნეს დადრეკილ ქუეყანად. 12 შემრაცხეს მე ვითარცა ლომი განმზადებული ნადირსა და ვითარცა ლეკჳ ლომისაჲ, იყოფებინ რაჲ ფარულთა. 13 აღდეგ, უფალო, უსწრვე მათ და დააბრკოლენ იგინი და იჴსენ სული ჩემი უღმრთოთაგან, მახჳლი შენი 14 მტერთაგან ჴელისა შენისათა. უფალო, მცირედთაგან ქუეყანით მიმოდაყვენ იგინი ცხორებასა მათსა და საიდუმლოთა შენთაგან, რამეთუ აღივსო მუცელი მათი, გoნძღეს შვილებითა და დაუტევეს ნეშტი ყრმათა მათთა. 15 ხოლო მე სიმართლითა ვეჩუენო პირსა შენსა, განვძღე გამოჩინებასა დიდებისა შენისასა.

დიდებაჲ


კანონი 3

17

დასასრულსა, მონისა უფლისა დავითისი, რომელნი ჰრქუნა უფალსა სიტყუანი ესე ამის გალობისანი დღესა მას, რომელსა იჴსნა იგი უფალმან ჴელთაგან ყოველთა მტერთა მისთაჲსა და ჴელთაგან საულისთა და თქუა

[22]2 შეგიყუარო შენ, უფალო, ძალო ჩემო, 3 უფალო, დამამტკიცებელო ჩემო, შესავედრებელო ჩემო და მჴსნელო ჩემო. ღმერთი ჩემი მწე ჩემდა და მე ვესავ მას; მფარველი ჩემი და რქაჲ ცხორებისა ჩემისაჲ და ჴელისაღმპყრობელი ჩემი. 4 ქებით ვხადო უფალსა და მტერთა ჩემთაგან განვერე. 5 გარემომადგეს მე სალმობანი სიკუდილისანი და ღუართა უშჯულოებისათა შემაძრწუნეს მე; 6 სალმობათა ჯოჯოხეთისათა მომიცვეს მე და მომეწიფნეს მე მახენი სიკუდილისანი. 7 ჭირსა ჩემსა ვხადე უფალსა და ღმრთისა ჩემისა მიმართ ღაღად-ვყავ; [23]შეისმინა ტაძრით წმიდით მისით ჴმისა ჩემისაჲ და ღაღადებაჲ ჩემი მის წინაშე მიიწიოს ყურთა მისთა. 8 და იძრა და შეძრწუნდა ქუეყანაჲ და საფუძველნი მთათანი შეშფოთნეს და შეიძრნეს, რამეთუ შეჰრისხდა მათ ღმერთი. 9 აჴდა კვამლი რისხვასა მისსა და ცეცხლი პირისა მისისაგან აღატყდეს და ნაკუერცხალნი აღეგზნნეს მისგან. 10 და მოდრიკნა ცანი  და გარდამოჴდა და ნისლი ქუეშე ფერჴთა მისთა. 11 და აჴდა ქერობინთა ზედა და აფრინდა, და აფრინდა იგი ფრთეთა ზედა ქართასა. 12 და დადვა ბნელი საფარველად მისა და გარემოჲს მისსა საყოფელი მისი, ბნელისა წყალნი ღრუბელთა შინა ჰაერისათა. 13 ბრწყინვალებითა მისითა მის წინაშე ღრუბელნი წარვიდეს, სეტყუაჲ და ნაბერწყალი ცეცხლისაჲ. 14 და ქუხდა უფალი ცით გამო და მაღალმან მოსცა ჴმაჲ თჳსი. 15 მიავლინნა ისარნი და განაბნინა იგინი და ელვანი განამრავლნა და შეაძრწუნნა იგინი. 16 და აჩნდეს წყარონი წყალთანი და გამოჩნდეს საფუძველნი სოფლისანი სასტიკებითა შენითა, უფალო, ქარისაგან სულისა რისხვისა შენისა. 17 გამოავლინა მაღლით და შემიწყნარა მე და შემიწყნარა მე წყალთაგან მრავალთა. [24]18 მიჴსნეს მე მტერთა ჩემთაგან ძლიერთა და მოძულეთა ჩემთაგან, რამეთუ განძლიერდეს ჩემსა უფროჲს. 19 მომეწიფნეს მე დღესა ჭირისა ჩემისასა და მეყო მე უფალი განმაძლიერებელ ჩემდა. 20 და გამომიყვანა მე ფართოდ; მიჴსნეს მე, რამეთუ მინება მე. 21 და მომაგოს მე უფალმან სიმართლისა ჩემისაებრ და სიწმიდისაებრ ჴელთა ჩემთაჲსა მომაგოს მე. 22 რამეთუ დავიცვენ გზანი უფლისანი და არა უღმრთო ვიქმენ ღმრთისა ჩემისაგან; 23 რამეთუ ყოველნი სამართალნი მისნი წინაშე ჩემსა არიან და სიმართლენი მისნი არა განვიშორენ ჩემგან. 24 და ვიყო მე უბიწო მის თანა და დავიცვა მე უშჯულოებისა ჩემისაგან. 25 და მომაგოს მე უფალმან სიმართლისა ჩემისაებრ და სიწმიდისაებრ ჴელთა ჩემთაჲსა წინაშე თუალთა მისთა. 26 წმიდისა თანა წმიდა იყო და კაცისა უბრალოჲსა თანა უბრალო იყო, 27 და რჩეულისა თანა რჩეულ იყო და დრკუჲსა მისგან განეშორო. 28 რამეთუ შენ ერი მდაბალი აცხოვნო და თუალნი ამპარტავანთანი დაამდაბლნე; 29 რამეთუ შენ აღმინთო სანთელი ჩემი, უფალო; ღმერთო ჩემო, განმინათლო ბნელი ჩემი; 30 რამეთუ შენ მიერ ვიჴსნე მე განსაცდელისაგან და ღმრთისა ჩემისა მიერ გარდავჰჴდე ზღუდესა. 31 ღმერთი ჩემი, უბიწო არიან გზანი მისნი [25]და სიტყუანი უფლისანი გამოჴურვებულ; შესავედრებელ არს იგი ყოველთათჳს, რომელნი ესვენ მას. 32 რამეთუ ვინ არს ღმერთ უფლისა გარეშე, ანუ ვინ არს ღმერთ, გარნა ღმრთისა ჩუენისა? 33 ღმერთი, რომელმან გარეშემარტყა მე ძალი და დადვა უბიწოდ გზაჲ ჩემი; 34 განამტკიცნა ფერჴნი ჩემნი ვითარცა ირემთანი და მაღალთა ზედა დამადგინა მე. 35 განსწავლენ ჴელნი ჩემნი ღუაწლსა და ყვენ მშჳლდ რვალისა მკლავნი ჩემნი. 36 და მომეც მე შემწე მაცხოვარებისაჲ და მარჯუენემან შენმან შემიწყნარა მე და სწავლამან შენმან აღმმართა მე სრულიად და მოძღურებამან შენმან ამან განმსწავლოს მე. 37 ფართო ჰყვენ სლვანი ჩემნი ქუეშე ჩემსა და არა მოუძლურდეს ალაგნი ჩემნი. 38 ვდევნნე მტერნი ჩემნი და ვეწიო მათ და არა მოვაქციო, ვიდრე არა მოესრულნენ. 39 ვაჭირვო მათ და ვერ უძლონ დადგომად, დაეცნენ იგინი ქუეშე ფერჴთა ჩემთა. 40 და შთამაცუ მე ძალი ბრძოლასა, შეაბრკოლენ ყოველნი, რომელნი აღდგომილ არიან ჩემ ზედა, ჩემ ქუეშე. 41 და მტერნი ჩემნი მომცენ მე მეოტად და მოძულენი ჩემნი მოსრენ. 42 ღაღადებდეს და არავინ იყო მაცხოვარ, უფლისა მიმართ, და არა ისმინა მათი. 43 და დავაწულილნე იგინი ვითარცა მტუერი წინაშე პირსა ქარისასა [26]და ვითარცა თიჴაჲ უბნისაჲ. დავთრგუნნე იგინი. 44 მიჴსნე მე ჴდომისაგან ერისა და დამადგინო მე მთავრად წარმართთა; ერმან, რომელ არა ვიცოდე, მმონა მე, 45 მორჩილებითა ყურისაჲთა ისმინა ჩემი; შვილნი უცხოთანი მეცრუვნეს მე, 46 შვილნი უცხოთანი განკფდეს და კელობდეს ალაგთა მათთაგან. 47 ცხოველ არს უფალი და კურთხეულ არს ღმერთი და ამაღლდინ ღმერთი მაცხოვარებისა ჩემისაჲ. 48 ღმერთო, რომელი ეძიებ შურსა ჩემსა და დაამორჩილენ ერნი ჩემ ქუეშე. 49 მჴსნელო ჩემო მტერთა ჩემთაგან მრისხანეთა და მათგან, რომელნი აღდგომილ არიან ჩემ ზედა, აღმამაღლო მე და კაცისა უკეთურისაგან მიჴსნე მე. 50 ამისთჳს აღგიარო შენ წარმართთა შორის, უფალო, და სახელსა შენსა უგალობდე. 51 განადიდე ცხორებაჲ მეუფისაჲ და ყოფად წყალობაჲ ცხებულისა მისისა თანა, დავითის თანა და ნათესავისა მისისა თანა უკუნისამდე.

დიდებაჲ


18

დასასრულსა, ფსალმუნი დავითისი

2 ცანი უთხრობენ დიდებასა ღმრთისასა და ქმნულსა ჴელთა მისთასა მიუთხრობს სამყაროჲ. 3 დღე დღესა აუწყებს სიტყუასა და ღამე ღამესა მიუთხრობს მეცნიერებასა. [27]4 არა არიან თქუმულ არცა სიტყუა, რომელთა-იგი არა ესმა ჴმაჲ მათი. 5 ყოველსა ქუეყანასა განჴდა ჴმაჲ მათი და კიდეთა სოფლისათა - სიტყუანი მათნი. 6 მზესა აღდგა კარავი თჳსი; და თავადი, ვითარცა სიძე რაჲ გამოვალნ ეზოჲთ თჳსით, იხარებდეს იგი, ვითარცა გმირი სრბად გზასა. 7 ცის კიდითგან არს გამოსლვაჲ მისი და მიწევნაჲ მისი ვიდრე კიდედ ცისამდე; და არა არს, ვინ დაეფაროს სიცხესა მისსა. 8 შჯული უფლისაჲ უბიწო არს და მოაქცევს სულთა; წამებანი უფლისანი სარწმუნო არიან და გონიერ ყვნიან ყრმანი. 9 სიმართლენი უფლისანი წრფელ არიან და ახარებენ გულსა; მცნებაჲ უფლისაჲ ბრწყინვალე არს, განმანათლებელ თუალთა. 10 შიში უფლისაჲ წმიდა არს და ჰგიეს იგი უკუნითი- უკუნისამდე; განკითხვანი უფლისანი ჭეშმარიტებით არიან და განმართლებულ მის თანა. 11 გულისსათქუმელ არიან უფროჲს ოქროჲსა და ანთრაკთა პატიოსანთა ფრიად და უტკბილეს უფროჲს თაფლისა და გოლეულისა. 12 და რამეთუ მონამანცა შენშან იცვნეს ესე, დაცვასა მათსა მოსაგებელ მრავალ. 13 შეცოდებანი ვინ-მე გულისჴმა-ყვნეს? საიდუმლოთა ჩემთაგან განმწმიდე შე. 14 და უცხოთაგან იცევ მონაჲ შენი; არათუ მეუფლნენ, მაშინ უბიწო ვიყო მე და განვწმიდნე მე ცოდვისაგან დიდისა. [28]15 და იყვნენ შენდა სათნო სიტყუანი პირისა ჩემისანი და ზრახვანი გულისა ჩემისანი შენ წინაშე მარადის, უფალო, მწეო ჩემო და მჴსნელო ჩემო.


19

დასასრულსა, ფსალმუნი დავითისი

2 შეისმინენ შენი უფალმან დღესა ჭირისა შენისასა, შემწე გეყავნ შენ სახელი ღმრთისა იაკობისი. 3 მოავლინენ შენდა შემწე წმიდით მისით და სიონით გამო ჴელი აღგიპყარნ შენ; 4 მოიჴსენედ ყოველნი მსხუერპლნი შენნი და ყოვლადდასაწუეველნი შენნი განაპოხენ. 5 მოგეცინ შენ უფალმან გულისაებრ შენისა და ყოველი ზრახვაჲ შენი აღგისრულენ 6 ვიხარებდეთ ჩუენ მაცხოვარებითა შენითა და სახელითა უფლისა ღმრთისა ჩუენისაჲთა ჩუენ განვდიდნეთ; აღგისრულენ უფალმან ყოველი თხოვაჲ შენი. 7 აწ გულისჴმა-ვყავ, რამეთუ აცხოვნა უფალმან ცხებული თჳსი და შეისმინოს მისი ზეცით წმიდით მისით; ძლიერებით არს ცხორებაჲ მარჯუენისა მისისაჲ. 8 ესენი ეტლებითა და ესენი ჰუნებითა, ხოლო ჩუენ სახელითა უფლისა ღმრთისა ჩუენისაჲთა ჩუენ ვხადოდით. 9 იგინი შებრკოლდეს და დაეცნეს, ხოლო ჩუენ აღვდეგით და აღვემართენით. 10 უფალო, აცხოვნე მეუფე და ისმინე ჩუენი დღესა მას, რომელსაცა გხადოდით შენ.

 

20

დასასრულსა, ფსალმუნი დავითისი

[29]2 უფალო, ძალითა შენითა იხარებდეს მეუფე და მაცხოვარებითა შენითა იშუებდეს ფრიად. 3 გულისთქუმაჲ გულისა მისისაჲ მიეც მას და ნებაჲ ბაგეთა მისთაჲ არა დააკლე მას. 4 რამეთუ მისწიფე იგი კურთხევასა სიტკბოებისასა, დაადგ თავსა მისსა გჳრგჳნი ქვისა მისგან პატიოსნისა. 5 ცხორებაჲ გთხოვა შენ და მიეც მას განგრძობაჲ დღეთაჲ უკუნითი-უკუნისამდე. 6 დიდ არს დიდებაჲ მისი მაცხოვარებითა შენითა, დიდებაჲ და დიდადშუენიერებაჲ დაადგ მას ზედა; 7 რამეთუ მისცე მას კურთხევაჲ უკუნითი-უკუნისამდე და ახარო მას სიხარულითა პირისა შენისაჲთა. 8 რამეთუ მეუფე ესავს უფალსა და წყაუობითა მაღლისაჲთა არა იძრას. 9 იპოვენ ჴელი შენი ყოველთა ზედა მტერთა შენთა და მარჯუენემან შენმან პოვნეს ყოველნი მოძულენი შენნი. 10 რამეთუ დასხნე იგინი ვითარცა საჴუმილი ცეცხლისაჲ ჟამსა პირისა შენისასა; უფალმან რისხვითა მისითა შეაძრწუნნეს იგინი და ცეცხლმან შეჭამნეს იგინი. 11 ნაყოფი მათი ქუეყანისაგან წარწყმიდო და ნათესავი მათი ძეთა კაცთაგან. 12 რამეთუ მოაქციეს შენ ზედა ბოროტებით, იზრახნეს ზრახვანი, რომელთა ვერ უძლონ დამტკიცებად. 13 რამეთე დასხნე იგინი ზურგით და ნეშტთა შენთა შორის განჰმზადო პირი მათი. [30]14 ამაღლდი, უფალო, ძალითა შენითა, უგალობდეთ და ვაქებდეთ ძლიერებათა შენთა.

დიდებაჲ


21

დასასრულსა, შეწევნასათჳს საცისკროჲსა, ფსალმუნი დავითისი

2 ღმერთო, ღმერთო ჩემო, მომხედენ მე; რაჲსათჳს დამიტევე მე? შორს არიან ცხორებისა ჩემისაგან სიტყუანი ბრალთა ჩემთანი. 3 ღმერთო ჩემო, დღისი ჴმა-ვყავ შენდამი და არა ისმინე ჩემი; და - ღამე, და არა იღუაწე ჩემთჳს. 4 ხოლო შენ წმიდასა შინა დამკჳდრებულ ხარ, ქებული ეგე ისრაელისაჲ. 5 შენ გესვიდეს მამანი ჩუენნი, გესვიდეს შენ და იჴსნენ იგინი; 6 შენდამი ღაღადებდეს და ცხოვნდეს, შენ გესვიდეს და არა ჰრცხუენა. 7 ხოლო მე მატლ ვარ და არა კაც, საყუედრელ კაცთა და შეურაცხ ერისა. 8 ყოველნი, რომელნი მხედვიდეს მე, მეკიცხევდეს მე, იტყოდეს ბაგითა და ხრიდეს თავთა. 9 ესვიდა უფალსა, იჴსენინ იგი, აცხოვნენ იგი, რამეთუ ჰნებავს იგი. 10 რამეთუ შენ ხარ, რომელმან გამომიყვანე მე საშოჲთ, სასოო ჩემო დედის ძუძუჲთ ჩემითგან. [31]11 შენდა შევვარდი მე საშოჲთგან, დედის მუცლით ჩემითგან. ღმერთი ჩემი ხარი შენ, ნუ განმეშორები ჩემგან, რამეთუ ჭირი მახს მე 12 და არავინ არს მწე ჩემდა. 13 გარემომადგეს მე ზუარაკებ მრავალ და კუროთა პოხილთა მომიცვეს მე; 14 აღაღეს ჩემ ზედა პირი მათი, ვითარცა ლომმან მტაცებელმან და მყჳრალმან. 15 ხოლო მე ვითარცა წყალი დავითხიე და განიბნინეს ყოველნი ძუალმი ჩემნი, იქმნა გული ჩემი ვითარცა ცჳლი დადნობილი შუა მუცელსა ჩემსა. 16 განჴმა ვითარცა კეცი ძალი ჩემი და ენაჲ ჩემი სასასა ჩემსა აექუა და მიწად სიკუდილისა შთამჴადე მე. 17 რამეთუ გარემომადგეს მე ძაღლებ მრავალ დაკრებულმან უკეთურთამან გარემომიცვა მე; განჴურიტნეს ჴელნი ჩემნი და ფერჴნი ჩემნი. 18 და აღრაცხეს ყოველი ძუალები ჩემი; მათ მიხილეს მე და განმიცადეს მე, 19 განიყვეს სამოსელი ჩემი მათ შორის და კუართსა ჩემსა ზედა განიგდეს წილი. 20 ხოლო შენ, უფალო, ნუ განმაშორებ შეწევნასა შენსა ჩემგან და ჴელისაპყრობად ჩემდა მომხედენ; 21 იჴსენ მახჳლისაგან სული ჩემი და ჴელთაგან ძაღლთაჲსა მჴლოდშობილებაჲ ჩემი; 22 მიჴსენ მე პირისაგან ლომისა და რქათაგან მარტორქისათა - სიმდაბლე ჩემი; 23 მიუთხრა სახელი შენი ძმათა ჩემთა და შორის ეკლესიისა გიგალობდე შენ. 24 მოშიშნი უფლისანი აქებდით მას [32]და ყოველი ნათესავი იაკობისი ადიდებდით მას; ეშინოდენ მისგან ყოველსა ნათესავსა ისრაელისასა. 25 რამეთუ არა შეურაცხ-ყო, არცა მოიწყინა ლოცვაჲ გლახაკისაჲ, არცა გარემიაქცია პირი მისი ჩემგან და ხადილსა ჩემსა მისა მიმართ ისმინა ჩემი. 26 შენ მიერ არს ქებაჲ ჩემი ეკლესიასა შინა დიდსა; აღგიარო შენ, აღთქუმანი ჩემნი აღვასრულნე წინაშე მოშიშთა მისთა. 27 ჭამონ დავრდომილთა და განძღნენ და აქებდენ უფალსა მეძიებელნი მისნი, ცხონდენ გულნი მათნი უკუნითი-უკუნისამდე. 28 მოიჴსენონ და მოიქცენ უფლისა ყოველნი კიდენი ქუეყანისანი და თაყუანი-სცენ წინაშე მისსა ყოველთა ტომთა თესლებისათა; 29 რამეთუ ეფლისაჲ არს სუფევაჲ და იგი მეუფებს ყოველთა ზედა წარმართთა. 30 ჭამეს და თაყუანის-სცეს ყოველთა პოხილთა ქუეყანისათა; მის წინაშე დაცჳოდიან ყოველნი, რომელნი შთავლენან მიწად; და სული ჩემი მისა ცხოველ არს. 31 და ნათესავმან ჩემმან ჰმონოს მას; ეუწყოს უფალსა ნათესავი მომავალი. 32 და უთხრობდენ სიმართლესა მისსა ერსა მას შობადსა, რომელ ქმნა უფალმან.


22

ფსალმუნი დავითისი

1 უფალმან მმწყსოს მე და მე არაჲ მაკლდეს. 2 ადგილსა მწუანვილსა მუნ დამამკჳდრა მე; [33]წყალთა ზედა განსასუენებელთასა გამომზარდა მე. 3 მოაქცია სული ჩემი და მიძღოდა მე გზათა სიმართლისათა სახელისა მისისათჳს. 4 ვიდოდი ღათე შორის აჩრდილთა სიკუდილისათა, არა შემეშინოს მე ბოროტისაგინ, რამეთუ შენ ჩემ თანა ხარ; კუერთხმან შენმან და არგანმან შენმან - ამათ ნუგეშინის-მცეს მე. 5 განჰმზადე წინაშე ჩემსა ტაბლაჲ წინაშე მაჭირვებელთა ჩემთა; განაპოხე ზეთითა თავი ჩემი და სასუმელმან შენმან დამათრო მე ვითარცა ურწყულმან. 6 წყალობაჲ შენი, უფალო, თანამავალ მეყავნ მე ყოველთა დღეთა ცხორებისა ჩემისათა, დამკჳდრებად ჩემდა სახლსა უფლისასა განგრძობასა დღეთასა.


23

ფსალმუნი დავითისი ერთშაბათთაჲ

1 უფლისაჲ არს ქუეყანაჲ და სავსებაჲ მისი, სოფელი და ყოველნი დამკჳდრებულნი მას შინა. 2 რამეთუ მან თავადმან ზღუათა ზედა დააფუძნა იგი და მდინარეთა ზედა განჰმზადა იგი. 3 ვინ აღვიდეს მთასა უფლისასა, ანუ ვინ დადგეს ადგილსა წმიდასა მისსა? 4 უბრალოჲ ჴელითა და წმიდაჲ გულითა, რომელმან არა აღიღო ამაოებასა ზედა სული თჳსი და არცა ეფუცა ზაკუვით მოყუასსა თჳსსა. 5 ამან მოიღოს კურთხევაჲ უფლისაგან და წყალობაჲ ღმრთისაგან მაცხოვრისა მისისა. [34]6 ესე არს ნათესავი, რომელი ეძიებს უფალსა, ეძიებს ხილვად პირსა ღმრთისა იაკობისსა. 7 აღახუენით ბჭენი თქუენნი, მთავარნო, და აღეხუენით ბჭენი საუკუნენი და შევიდეს მეუფჱ დიდებისაჲ. 8 ვინ არს ესე, მეუფჱ დიდებისაჲ? უფალი ძლიერი და მტკიცე, უფალი ძლიერი ბრძოლასა შინა. 9 აღახუენით ბჭენი თქუენნი, მთავარნო, და აღეხუენით ბჭენი საუკუნენი და შევიდეს მეუფჱ დიდებისაჲ. 10 ვინ არს ესე, მეუფჱ დიდებისაჲ? უფალი ძალთაჲ თავადი არს მეუფჱ დიდებისაჲ.

 

დიდებაჲ

 
კანონი 4

24

ფსალმუნი დავითისი

[35]1 შენდამი, უფალო, აღვიღე სული ჩემი. 2 ღმერთო ჩემო, შენ გესავ, ნუ მრცხუენებინ მე უკუნისამდე, ნუცა მეცინიან მე მტერნი ჩემნი. 3 და რამეთუ ყოველნი, რომელთა დაგითმონ შენ, არა ჰრცხუენეს. ჰრცხუენოდენ მათ, რომელნი უშჯულოებენ ცუდად. 4 გზანი შენნი, უფალო, მაუწყენ მე და ალაგნი შენნი მასწავენ მე. 5 მიძეღუ მე ჭეშმარიტებითა შენითა და მასწავე მე, რამეთუ შენ ხარ ღმერთი მაცხოვარი ჩემი და შენ დაგითმე მარადღე. 6 მოიჴსენე მოწყალებათა შენთაჲ, უფალო, და წყალობანი შენნი, რამეთუ საუკუნითგან არიან. 7 ცოდვათა სიჭაბუკისა და უმეცრებისა ჩემისათა ნუ მოიჴსენებ; წყალობითა შენითა მომიჴსენე მე სიტკბოებისა შენისათჳს, უფალო. [36]8 რამეთუ ტკბილ და წრფელ არს უფალი; ამისთჳს შჯულიერ ყვნეს ცოდვილნი გზასა. 9 უძღუეს მშჳდთა საშჯელსა შინა, ასწავლნეს მშჳდთა გზანი მისნი. 10 ყოველნი გზანი უფლისანი - წყალობა და ჭეშმარიტება მათთჳს, რომელნი გამოეძიებენ აღთქუმათა მისთა და წამებათა მისთა. 11 სახელისა შენისათჳს, უფალო, და მილხინე მე ცოდვისა ჩემისაგან, რამეთუ მრავალ არს. 12 ვინ არს კაცი, რომელსა ეშინის უფლისა? შჯულიერ ყოს იგი გზასა მას, რომელიცა სთნდა; 13 სულმან მისმან კეთილთა შინა განისუენოს და ნათესავმან მისმან დაიმკჳდროს ქუეყანაჲ. 14 ძალ არს უფალი მოშიშთა მისთა და შჯული თჳსი აუწყოს მათ. 15 თუალნი ჩემნი მარადის უფლისა მიმართ, რამეთუ მან განარინნეს მახესა ფერჴნი ჩემნი. 16 მოიხილე ჩემ ზედა და შემიწყალე მე, რამეთუ მხოლოდშობილ და გლახაკ ვარი მე. 17 ჭირნი გულისა ჩემისანი განმრავლდეს, ურვათა ჩემთაგან გამომიყვანე მე. 18 იხილე სიმდაბლე ჩემი და შრომაჲ ჩემი, და მომიტევენ მე ყოველნი ცოდვანი ჩემნი. 19 იხილენ მტერნი ჩემნი, რამეთუ განმრავლდეს და სიძულილით ამაოდ მომიძულეს მე. 20 იცევ სული ჩემი და მიჴსენ მე და ნუ მრცხუენებინ მე, რამეთუ გესავ შენ. 21 უმანკონი და წრფელნი შემომეყვნეს მე, რამეთუ დაგითმე შენ, უფალო. [37]22 იჴსენ, ღმერთო, ისრაჱლი ყოველთაგან ჭირთა მისთა.


25

ფსალმუნი დავითისი

1 მისაჯე მე, უფალო, რამეთუ მე უმანკოებითა ჩემითა ვიდოდე და უფალსა ვესევდ, რაჲთა არა მოუძლურდე. 2 გამომცადე მე, უფალო, და განმცადე მე, გამოაჴურვენ თირკუმელნი ჩემნი და გული ჩემი. 3 რამეთუ წყალობაჲ შენი წინაშე თუალთა ჩემთა არს და სათნო-ვეყავ მე ჭეშმარიტებასა შენსა. 4 არა დავჯედ მე კრებულსა თანა ამაოებისასა და უშჯულოთა თანა მე არა შევიდე. 5 მოვიძულ კრებული უკეთერთაჲ და უღმრთოთა თანა მე არა დავჯდე. 6 დავიბანნე უბრალოებით ჴელნი ჩემნი და გარემოვადგე საკურთხეველსა შენსა, უფალო; 7 სმენად ჩემდა ჴმაჲ ქებისა შენისაჲ და მითხრობად ყოველი საკჳრველებაჲ შენი. 8 უფალო, შევიყუარე შუენიერებაჲ სახლისა შენისაჲ და ადგილი საყოფელი დიდებისა შენისაჲ. 9 ნუ წარსწყმედ უღმრთოთა თანა სულსა ჩემსა და კაცთა მოსისხლეთა თანა ცხორებასა ჩემსა; 10 რომელთა ჴელნი უშჯულოებით არიან, [38]მარჯუენე მათი აღივსო ქრთამითა. 11 ხოლო მე უმანკოებითა ჩემითა ვიდოდე; მიჴსენ მე, უფალო, და მიწყალე მე. 12 ფერჴი ჩემი დადგა სიწრფოებით, ეკლესიასა შინა გაკურთხო შენ, უფალო.


26

ფსალმუნი დავითისი პირველ ცხებისაჲ

1 უფალი ნათელ ჩემდა და მაცხოვარ ჩემდა; ვისა მეშინოდის? უფალი შესავედრებელ არს ცხორებისა ჩემისა, ვისგან შევძრწუნდე? 2 მოახლებასა ჩემ ზედა უკეთურთასა შეჭმად ჴორცთა ჩემთა, მაჭირვებელნი ჩემნი და მტერნი ჩემნი - იგინი მოუძლურდეს და დაეცნეს. 3 გან-თუ-ეწყოს ჩემ ზედა ბანაკი, არა შეეშინოს გულსა ჩემსა, აღ-თუ-დგეს ჩემ ზედა ბრძოლაჲ, ამისთჳსცა მე შენ გესავ. 4 ერთი ვითხოვე უფლისაგან, ესევე ვითხოვო: დამკჳდრებად ჩემდა სახლსა უფლისასა ყოველთა დღეთა ცხორებისა ჩემისათა, ხილვად ჩემდა შუენიერებაჲ უფლისაჲ და მოხილვად ტაძარი მისი. 5 რამეთუ დამფარა მე კარავსა შინა მისსა დღესა შინა ბოროტთა ჩემთასა, დამიფარა მე დაფარულსა კარვისა მისისასა, კლდესა ზედა აღმამაღლა მე. 6 და იწ ესერა აღამაღლა თავი ჩემი ზედა მტერთა ჩემთა; გარემოვადეგ და შევწირე კარავსა შინა მისსა [39]მსხვერპლი ქებისა და ღაღადებისაჲ, ვაქებდე და უგალობდე უფალსა. 7 ისმინე, უფალო, ჴმისა ჩემისაჲ, რომლითა ღაღად-ვყავ, მიწყალე მე და ისმინე ჩემი. 8 შენ გრქუა გულმან ჩემმან: უფალი მოვიძიო; გამოგიძია შენ პირმან ჩემმან; პირი შენი, უფალო, მოვიძიო. 9 ნუ გარემიიქცევ პირსა შენსა ჩემგან და ნუ მიიქცევ რისხვით მონის შენისაგან. შემწე ჩემდა იყავ, ნუ შეურაცხ-მყოფ მე და ნუ დამაგდებ მე, ღმერთო, მაცხოვარო ჩემო. 10 რამეთუ მამამან ჩემმან და დედამან ჩემმან დამაგდეს მე, ხოლო უფალმან შემიწყნარა მე. 11 შჯულიერ მყავ მე, უფალო, გზასა შენსა და მიძეღუ მე ალაგთა შენთა წრფელთა მტერთა ჩემთათჳს. 12 ნუ მიმცემ მე სულთა მაჭირვებელთა ჩემთასა, რამეთუ აღდგეს ჩემ ზედა მოწამენი ცრუნი და უტყუვა სიცრუვემან თავსა თჳსსა. 13 მრწამს მე ხილვად კეთილი უფლისაჲ ქუეყანასა მას ცხოველთასა. 14 დაუთმე უფალსა; მჴნე იყავნ და განძლიერდინ გული შენი და დაუთმე უფალსა.

დიდებაჲ


27

ფსალმუნი დავითისი

1 შენდამი, უფალო, ჴმა-ვყო; ღმერთო ჩემო, ნუ დასდუმნები ჩემგან, [40]ნუ სადამე დასდუმნე ჩემგან და ვემსგავსო მათ, რომელნი შთავლენან მღჳმესა. 2 ისმინე, უფალო, ჴმაჲ ვედრებისა ჩემისაჲ ვედრებასა ჩემსა შენდამი, აპყრობასა ჴელთა ჩემთასა ტაძრისა შენისა მიმართ წმიდისა. 3 ნუ მიმზიდავ მე ცოდვილთა თანა და მოქმედთა თანა სიცრუვისათა ნუ თანაწარმწყმედ მე, რომელნი იტყჳან მშჳდობასა მოყუსისა მათისა თანა, ხოლო უკეთურებასა - გულთა შინა მათთა. 4 მიეც მათ, უფალო, საქმეთა მათთაებრ და უკეთურებისაებრ საქმეთა მათთაჲსა; საქმეთაებრ ჴელთა მათთაჲსა მიეც მათ და მიაგე მისაგებელი მათი მათვე. 5 რამეთუ არა გულისჴმა-ყვნეს საქმენი უფლისანი, არცა ქმნულსა ჴელთა მისთასა მიხედნეს; დაამჴუნე იგინი და არა აღაშენნე. 6 კურთხეულ არს უფალი, რამეთუ ისმინა ჴმაჲ ლოცვისა ჩემისაჲ. 7 უფალი შემწე ჩემდა და მფარველ ჩემდა; მას ესვიდა გული ჩემი და შეწევნულ იქმნა, და მხიარულ იქმნნეს ჴორცნი ჩემნი და მე ნებითა ჩემითა აღუვარო მას. 8 უფალი ძალ არს ერისა თჳსისა და შესავედრებელ არს ცხორებად ცხებელისა თჳსისა. 9 აცხოვნე, უფალო, ერი შენი და აკურთხე სამკჳდრებელი შენი. და დამწყსენ და აღამაღლენ იგინი უკუნისამდე.


28

ფსალმუნი დავითისი გამოსლვასა კარვით

[41]1 შესწირევდით უფლისა შვილნი ღმრთისანი, შესწირევდით უფლისა შვილთა ვერძთასა, შესწირევდით უფლისა დიდებასა და პატივსა. 2 შესწირევდით უფლისა დიდებასა სახელისა მისისასა, თაყუანის-ეცით უფალსა ეზოსა შინა წმიდასა მისსა. 3 ჴმაჲ უფლისაჲ წყალთა ზედა, ღმერთი დიდებისაჲ ქუხდა, უფალი წყალთა ზედა მრავალთა. 4 ჴმაჲ უფლისაჲ ძლიერებით, ჴმაჲ უფლისაჲ დიდადშუენიერებით. 5 ჴმამან უფლისამან შემუსრნეს ნაძუნი და შეშუსრნეს უფალმან ნაძუნი იგი ლიბანისანი. 6 და დაწულილნეს იგინი ვითარცა ჴბოჲ იგი ლიბანისაჲ, და საყუარელი იგი - ვითარცა შვილი მარტორქისაჲ 7 ჴმამან უფლისამან განკუეთის ალი ცეცხლისაჲ. 8 ჴმამან უფლისამან შეძრის უდაბნოჲ და შეაძრწუნის უფალმან უდაბნოჲ იგი კადისაჲ. 9 ჴმამან უფლისამან განამტკიცნის ირემნი და განაცხადნის მაღნარნი; და ტაძარსა წმიდასა მისსა თქუას ყოველმან ვინ დიდებაჲ მისი. 10 უფალმან წყლითრღუნაჲ დაამკჳდრის; და დაჯდეს უფალი მეუფედ უკუნისამდე. 11. უფალმან ძალი ერსა თჳსსა მოსცეს, უფალმან აკურთხოს ერი თჳსი მშჳდობით.


29

ფსალმუნი, გალობაჲ განახლებისა სახლისა დავითისი

[42]2 აგამაღლო შენ, უფალო, რამეთუ შემივედრე მე და არა ახარე მტერთა ჩემთა ჩემ ზედა. 3 უფალო ღმერთო ჩემო, ღაღად-ვყავ შენდამი და განვიკურნო. 4 უფალო, აღმოიყვანე ჯოჯოხეთით სული ჩემი და მიჴსენ მე მათგან, რომელნი შთავლენან მღჳმესა. 5 უგალობდით უფალსა ღირსნი მისნი და აღუვარებ-დით საჴსენებელსა სიწმიდისა მისისასა. 6 რამეთუ რისხვაჲ არს გულისწყრომასა მისსა და ცხორებაჲ არს ნებითა მისითა; მწუხრსა განისუენოს ტირილმან და ცისკარსა სიხარულმან. 7 ხოლო მე ვთქუ განგებულებასა ჩემსა: არა შევიძრა მე უკუნისამდე. 8 უფალო, ნებითა შენითა ეც სიკეთესა ჩემსა ძალი; გარემიაქციე პირი შენი ჩემგან და მე შევძრწუნდი. 9 მე შენდაში, უფალო, ჴმა-ვყო და ღმრთისა ჩემისა მიმართ ვილოცო. 10 რაჲ-მე სარგებელ არს სისხლთა ჩემთაგან, შთა-თუ-ვიდე მე განსახრწნელსა? მიწამან ნუ აღგიაროსა შენ, ანუ უთხრასა ჭეშმარიტებაჲ შენი? 11 ესმა უფალსა და შემიწყალა მე და უფალი იქმნა მწე ჩემდა. 12 მოაქციე გლოვაჲ ჩემი სიხარულად ჩემდა; განხეთქე ძაძაჲ ჩემი და გარეშემარტყ მე სიხარული, [43]13 რაჲთა გიგალობდეს შენ დიდებაჲ ჩემი და არა შევინანო. უფალო ღმერთო ჩემო, უკუნისამდე აღგიარო შენ.

დიდებაჲ


30

დასასრულსა, ფსალმუნი დავითისი, განკჳრვებისაჲ

2 შენ, უფალო, გესავ, ნუ მრცხუენებინ მე უკუნისამდე; სიმართლითა შენითა მიჴსენ და განმარინე მე. 3 მოყავ ჩემდა ყური შენი და ისწრაფე განრინებად ჩემდა; მეყავ მე ღმერთ მფარველ და სახლ შესავედრებელ ცხორებად ჩემდა. 4 რამეთუ განმაძლიერებელი ჩემი და შესავედრებელი ჩემი შენ ხარ და სახელისა შენისათჳს მიძღუე მე და გამომზარდო მე. 5 და გამომიყვანო მე საფრჴისა ამისგან, რომელ დამირწყუეს მე, რამეთუ შენ ხარ მფარველი ჩემი, უფალო. 6 და ჴელთა შენთა შევჰვედრო სული ჩემი; მიჴსენ მე, უფალო ღმერთო ჭეშმარიტებისაო. 7 მოიძულენ შენ იგინი, რომელთა დაიცვიან ამაოებაჲ ცუდად, ხოლო მე უფალსა ვესავ. 8 ვგალობდე და ვიხარებდე წყალობისა შენისა მიმართ, რამეთუ მოხედენ სიმდაბლესა ჩემსა და იჴსენ ჭირთაგან სული ჩემი; 9 და არა მიმეც მე ჴელთა მტერთა ჩემთასა, დამიდგენ ფართოსა ფერჴნი ჩემნი. 10 მიწყალე მე, უფალო, რამეთუ მჭირს მე; შეშფოთნა გულისწყრომითა თვალი ჩემი, [44]სული ჩემი და მუცელი ჩემი. 11 რამეთუ მოაკლდა სალმობით ცხორებაჲ ჩემი და წელიწადნი ჩემნი სულთქუმით; მოუძლურდა გლახაკობითა ძაღი ჩემი და ძუალნი ჩემნი შეძრწუნდეს. 12 ყოველთა მტერთა ჩემთაგან ვიქმენ მე საყუედრელ და მოძმეთა ჩემთაგან ფრიად და შიშ მეცნიერთა ჩემთა; რომელთა მიხილიან მე, გარეგანივლტიედ ჩემგან. 13 დავივიწყე მე, ვითარცა მკვდარი, გულთაგან და ვიქმენი მე ვითარცა ჭურჭელი წყმედული. 14 რამეთუ მესმა მე ყუედრებაჲ მრავალთაჲ, რომელნი გარემოჲს იყვნეს ჩემსა; რაჟამს შეკრბეს იგინი ერთბამად ჩემ ზედა, მიღებაჲ სულისა ჩემისაჲ იზრახეს. 15 ხოლო მე, უფალო, შენ გესავ; ვთქუ: შენ ხარ ღმერთი ჩემი. 16 და ჴელთა შენთა შინა არს მკჳდრობაჲ ჩემი; მიჴსენ მე ჴელთაგან მტერთა ჩემთაჲსა და მდევართა ჩემთაჲსა. 17 გამოაჩინე პირი შენი მონისა შენისა ზედა და მაცხოვნე მე წყალობითა შენითა. 18 უფალო, ნუ მრცხუენებინ მე, რამეთუ გხადოდე შენ; ჰრცხუენოდენ უღმრთოთა და შთაჴდენ იგინი ჯოჯოხეთად. 19 უტყუ იქმნენ ბაგენი მზაკუვარნი, რომელნი იტყჳან მართლისა მის ზედა უშჯულოებასა ამპარტავანებითა და შეურაცხებითა. [45]20 ვითარ მრავალ არს წყალობაჲ სიტკბოებისა შენისაჲ, უფალო, რომელ დაუმარხე მოშიშთა შენთა! ჰყავ შენ იგი მოსავთა შენთათჳს წინაშე ძეთა კაცთასა. 21 დაჰფარნე იგინი საფარველსა პირისა შენისასა აღძრვისაგან კაცთაჲსა; დაიცვნე იგინი კარავსა შენსა ჴდომისაგან ენათაჲსა. 22 კურთხეულ არს უფალი, რამეთუ საკჳრველ-ყო წყალობაჲ მისი ზედა ქალაქსა მტკიცესა. 23 ხოლო მე ვთქუ განკჳრვებასა ჩემსა: გან-მე-გდებულ ვარ მე პირისაგან თუალთა შენთაჲსა; ამისთჳს შეგესმა ჴმაჲ ლოცვისა ჩემისაჲ, რაჟამს ვღაღადებდი მე შენდამი. 24 შეიყუარეთ უფალი ყოველთა ღირსთა მისთა, რამეთუ ჭეშმარიტებასა ეძიებს უფალი და მიაგოს მათ, რომელნი მეტად ჰყოფენ ამპარტავანებასა 25 მჴნე იყავნ და განძლიერდინ გული თქუენი, ყოველნი რომელნი ესავთ უფალსა.


31

ფსალმუნი დავითისი

1 ნეტარ არიან, რომელთა მიეტევნეს უშჯულოებანი და რომელთა დაეფარნეს ცოდვანი. 2 ნეტარ არს კაცი, რომელსა არა შეურაცხოს უფალმან ცოდვაჲ, არცა არს პირსა მისსა ზაკუვაჲ. 3 რამეთუ დავდუმენ მე, განკფდეს ყოველნი ძუალნი ჩემნი ღაღადებითა ჩემითა მარადღე; 4 რამეთუ დღე და ღამე დამიმძიმდა ჩემ ზედა ჴელი შენი; მივიქეც მე გლახაკობად, რამეთუ განმესხა მე ეკაღლი. [46]5 ცოდვაჲ ჩემი გაუწყე შენ და უშჯულოებაჲ ჩემი არა დავფარე შენგან; ვთქუ: აღუვარო ბრალი ჩემი უფალსა, და შენ მომიტევე მე უღმრთოებაჲ გულისა ჩემისაჲ. 6 ამისათჳს ილოცვიდეს შენდამი ყოველი წმიდაჲ ჟამსა შეწყნარებისასა, ხოლო რღუნაჲ წყალთა მრავალთაჲ მას არა მიეახლოს. 7 შენ ხარ შესავედრებელი ჩემი ჭირისაგან, რომელი გარემომადგეს მე; სიხარულო ჩემო, მიჴსენ მე მათგან, რომელთა გარემოუცავ მე. 8 გონიერ გყო შენ და გულისჴმა-გიყო შენ გზასა მას, რომელსაცა ხჳდოდი; ვიგნე შენ ზედა თუალნი ჩემნი. 9 ნუ იყოფით ვითარცა ცხენი და ჯორი, რომელთა თანა არა არს გულისჴმა; ჭიმითა და აღჳრითა უქცინე ღაწუნი მათნი, რომელნი შენ არა მოგეახლნეს. 10 მრავალ გუემა არიან ცოდვილთათჳს, ხოლო რომელნი ესვენ უფალსა, წყალობაჲ გარემოადგეს მათ. 11 იხარებდით უფლისა მიმართ და იშუებდით, მართალნო, და იქადოდეთ ყოველნი წრფელნი გულითა.

დიდებაჲ

 
კანონი 5

32

ფსალმუნი დავითისი, ზედაწარუწერელი ებრაელთა შორის

[47]1 იხარებდით მართალნი უფლისა მიერ, და წრფელთა შუენის ქებაჲ. 2 აღუვარებდით უფალსა ბობღნითა და ათძალითა საფსალმუნისაჲთა უგალობდით მას. 3 აქებდით მას ქებითა ახლითა, კეთილად უგალობდით მას ღაღადებითა. 4 რამეთუ წრფელ არს სიტყუაჲ უფლისაჲ და ყოველნი საქმენი მისნი სარწმუნოებით არიან; 5 უყუარს წყალობაჲ და მშჯავრი უფალსა და წყალობითა უფლისაჲთა სავსე არს ქუეყანაჲ. 6 სიტყჳთა უფლისაჲთა ცანი დაემტკიცნეს დo სულითა პირისა მისისაჲთა - ყოველი ძალი მათი. 7 შეჰკრებს იგი, ვითარცა თხიერსა, წყალთა ზღჳსათა და დასხამს საუნჯეთა შინა უფსკრულთა. [48]8 ეშინოდენ უფლისა ყოველსა ქუეყანასა და მისგან შეიძრნედ ყოველნი დამკჳდრებულნი სოფლისანი. 9 რამეთუ მან თქუა და იქმნნეს, თავადმან ამცნო და დაებადნეს. 10 უფალმან განაქარვნის ზრახკანი წარმართთანი და შეურაცხ-ყვნის გულისსიტყუანი ერთანი და შეურაცხ-ყვნის ზრახვანი მთავართანი; 11 ხოლო ზრახვაჲ უფლისაჲ უკუნისამდე ჰგიეს და გულისსიტყუანი გულისა მისისანი - თესლითი-თესლადმდე. 12 ნეტარ არს ნათესავი, რომლისა არს უფალი ღმერთი მათი, ერი რომელ გამოირჩია სამკჳდრებელად თჳსა. 13 ზეცით მოხედნა უფალმან და იხილნა ყოველნი ძენი კაცთანი; 14 განმზადებულით სამკჳდრებელით თჳსით მოხედნა ყოველთა ზედა დამკჳდრებულთა ქუეყანისათა, 15 რომელმან დაჰბადნა მხოლოდ გულნი მათნი, რომელმან გულისჴმა-ყვნის ყოველნი საქმენი მათნი. 16 არა ცხონდების მეფე მრავლითა ძალითა თჳსითა და გმირი არა განერეს, სიმრავლითა ძალისა მისისაჲთა. 17 ტყუინ ცხენი განრინებად და დიდითა ძალითა თჳსითა არა განერეს. 18 აჰა ესერა თუალნი უფლისანი მოშიშთა მისთა ზედა და რომელნი ესვენ წყალობასა მისსა, 19 ჴსნად სიკუდილისაგან სულთა მათთა და გამოზრდად მათა სიყმილსა. 20 ხოლო სულმან ჩემმან დაუთმენ უფალსა, [49]რამეთუ მწე და მფარველ არს იგი ჩუენდა; 21 რამეთუ მისა მიმართ იხარებდეს გული ჩუენი და სახელსა წმიდასა მისსა ვესვიდით. 22 იყავნ, უფალო, წყალობაჲ შენი ჩუენ ზედა, ვითარცა ჩუენ გესავთ შენ.


33

ფსალმუნი დავითისი, რაჟამს-იგი იცვალა პირი თჳსი წინაშე აბიმელექისსა და განუტევა იგი და წარვიდა

2 ვაკურთხო უფალი ყოველსა ჟამსა, მარადის ქებაჲ მისი პირსა ჩემსა. 3 უფლსა მიერ იქოს სული ჩემი, ესმოდის მშჳდთა და იხარებდენ. 4 განადიდეთ უფალი ჩემ თანა და აღვამაღლოთ სახელი მისი მის თანა. 5 გამოვიძიე უფალი და ისმინა ჩემი და ყოველთა ჭირთა ჩემთაგან მიჴსნა მე. 6 მოვედით მისა და განათლდით და პირსა თქუენსა არა ჰრცხუენეს. 7 ამან გლახაკმან ჴმა-ყო და უფალმან ისმინა მისი და ყოველთა ჭირთა მისთაგან იჴსნა იგი. 8 დაიბანაკებს ანგელოზი უფლისაჲ გარემოჲს მოშიშთა მისთა და იჴსნნეს იგინი. 9 განიცადეთ და იხილეთ, რამეთუ ტკბილ არს უფალი; ნეტარ არს კაცი, რომელი ესავს მას. 10 გეშინოდენ უფლისა ყოველთა წმიდათა მისთა, რამეთუ არა არს ნაკლულევანებაჲ მოშიშთა მისთა. 11 მდიდარნი დაგლახაკნეს და შეემშია, ხოლო რომელნი ეძიებენ უფალსა, [50]არა ნაკლულევან იქმნენ ყოვლისაგან კეთილისა. 12 მოვედით, შვილნო, ისმინეთ ჩემი, შიში უფლისაჲ გასწაო თქუენ. 13 ვინ არს კაც, რომელსა ჰნებავს ცხორებაჲ და უყუარან ხილვად დღენი კეთილნი? 14 დააცხრვე ენაჲ შენი ბოროტისაგან და ბაგენი შენნი ნუ იტყჳან ზაკუვასა; 15 მოიქეც ბოროტისაგან და ქმენ კეთილი, მოიძიე მშჳდობაჲ და მისდევდი მას. 16 თუალნი უფლისანი მართალთა ზედა და ყურნი მისნი ლოცვასა მათსა ზედა; 17 პირი უფლისაჲ მოქმედთა ზედა ძჳრისათა მოსპოლვად ქუეყანით საჴსენებელი მათი. 18 ჴშობდეს მართალნი და უფალმან ისმინა მათი და ყოველთა ჭირთა მათთაგან იჴსნნა იგინი. 19 მახლობელ არს უფალი შემუსრვილთა გულითა და მდაბალნი სულითა აცხოვნნეს. 20 მრავალ არიან ჭირნი მართალთანი და ყოვლისავე მისგან იჴსნნეს იგინი უფალმან. 21 დაიცვნეს უფალმან ყოველნი ძუალნი მათნი და ერთიცა მათგანი არა შეიმუსროს. 22 სიკუდილი ცოდვილთაჲ ბოროტ არს, ხოლო რომელთა სძულდეს მართალი, უშჯულოებენ. 23 იჴსნნეს უფალმან სულნი მონათა მისთანი და არა ცოდონ ყოველთა, რომელნი ესვენ მას.

 

დიდებაჲ


34

დავითის ფსალმუნი

1 საჯენ, უფალო, მავნებელნი ჩემნი და ჰბრძოდე მბრძოლთა მათ ჩემთა; [51]2 აღიღე ჭური და ფარი და აღდეგ მწედ ჩემდა. 3 განჰფინე მახჳლი შენი და შეკრიბე წინაკერძო მდევართა ჩემთაჲსა; არქუ სულსა ჩემსა: მჴსნელი შენი ვარი მე. 4 ჰრცხუენოდენ და კდემებოდენ, რომელნი ეძიებენ სულსა ჩემსა; მართლუკუნ იქცენ და სირცხჳლეულ იქმნენ, რომელნი ზრახვიდეს ჩელთჳს ძჳრსა. 5 იქმნენ იგინი ვითარცა მტუერი წინაშე ქარსა და ანგელოზმან უფლისამან აჭირვენ მათ; 6 იყვნენ გზანი მათნი ბნელ და საცთომელ და ანგელოზმან უფლისამან დევნნეს იგინი. 7 რამეთუ ცუდად დამირწყეს მე განსახრწნელი საფრჴისა მათისაჲ და ამაოდ აყუედრებდეს სულსა ჩემსა. 8 ეწიენ მათ საფრჴე, რომელ არა უწყოდიან, და სანადიროჲ, რომელ დაარწყუეს, შეიპყრნედ იგინი და საფრჴესავე მათსა შეითხინედ. 9 ხოლო სული ჩემი იხარებდეს უფლისა მიმართ და იშუებდეს მაცხოვარებითა მისითა. 10 ყოველთა ძუალთა ჩემთა თქუან: უფალო, უფალო, ვინ გემსგავსოს შენ? რამეთუ იჴსენ გლახაკი ჴელთაგან უძლიერესთა მისთაჲსა და გლახაკი და დავრდომილი - მიმოდამტაცებელთაგან მისთა. 11 რამეთუ აღდგეს ჩემ ზედა მოწამენი ცრუნი და რაჲ-იგი არა უწყოდე, მკითხვიდეს მე. 12 მომაგეს მე ბოროტი კეთილისა წილ და უმკჳდროებაჲ სულისა ჩემისაჲ იზრახეს. 13 ხოლო რაჟამს იგინი მაჭირვებდიან მე, შევიმოსი ძაძაჲ და დავიმდაბლი მარხვითა სული ჩემი, და ლოცვაჲ ჩემი წიაღადვე ჩემდა მოიქცეს. [52]14 ვითარცა ძმაჲ და მეგობარი ჩვენი, ეგრეთ სათნო-ვიყავ; ვითარცა მგლოვარე და მწუხარე, ეგრე დავმდაბლდი. 15 და ჩემ ზედა იხარეს და შეკრბეს; შეკრბეს ჩემ ზედა გუემანი და მე არა ვიგრძენ, განიყვნეს და არა შეინანეს. 16 განმცადეს მე და შეურაცხებით შეურაცხ-მყვეს მე და დაიღრჭინნეს ჩემ ზედა კბილნი მათნი. 17 უფალო, ოდეს მომხედო? განაშორე სული ჩემი ძჳრისსაქმისა მათისაგან და ლომთაგან მხოლოდ-შობილებაჲ ჩემი. 18 აღგიარო შენ ეკლესიასა შინა დიდსა და კრებულსა შორის მრავალსა. გაქებდე შენ. 19 ნუმცა უხარის ჩემ ზედა მტერთა ჩემთა უსამართლოდ, რომელთა მომიძულეს მე ცუდად და თუალ-ჰყოფდეს თუალითა. 20 რამეთუ ჩემ თანა მშჳდობასა იტყოდეს და რისხკით ზაკუევასა განიზრახვიდეს. 21 განავრცეს ჩემ ზედა პირი მათი და თქუეს: ვაშა, ვაშა! იხილეს თუალთა ჩუენთა. 22 იხილე, უფალო, ნუ დასდუმნები, უფალო, ნუ განმეშორები ჩემგან. 23 განიღჳძე, უფალო, და მოჰხედენ განკითხვასა ჩემსა, ღმერთო ჩემო და უფალო ჩემო, შჯასა ჩემსა. 24 მისაჯე მე, უფალო, სიმართლითა ჩემითა, უფალო ღმერთო ჩემო და ნუმცა უხარის ჩემ ზედა. 25 ნუ იტყჳედ გულთა შინა მათთა: ვაშა, ვაშა სულსა ჩუენსა! ნუცა იტყჳედ, [53]ვითარმედ: შთავნთქათ იგი. 26 ჰრცხუენოდენ და კდემებოდენ თანად, რომელთა უხაროდა ბოროტთა ჩემთათჳს; შთაიცუედ სირცხჳლი და კდემაჲ, რომელნი მდიდრად იტყოდეს ჩემ ზედა. 27 იხარებდენ და იშუებდენ შენდამი ყოველნი, რომელთა ენება სიმართლე ჩეში და თქუედ მარადის: დიდ არს უფალი! რომელთა უნდა მშჳდობაჲ მონისა შენისაჲ. 28 და ენაჲ ჩემი იტყოდის სიმართლესა შენსა და მარადღე ქებასა შენსა.


35

დასასრულსა მონისა უფლისა დავითისი

2 თქჳს უშჯულომან ცოდვასა შინა გულსა თჳსსა, არა არს შიში ღმრთისაჲ წინაშე თუალთა მისთა. 3 რამეთუ ზაკუვიდა იგი წინაშე მისსა მოპოვნებად უშჯულოებისა თჳსისა და სიძულილისა. 4 სიტყუანი პირისა მისისანი - უშჯულოება და ზაკუვა, არა ინება მან გულისჴმისყოფაჲ კეთილისაჲ. 5 უშჯულოებაჲ იზრახა საწოლსა ზედა თჳსსა, დადგა იგი   გზასა არა-კეთილსა და ბოროტი მას არა მოეწყინა. 6 უფალო, ზეცას არს წყალობაჲ შენი და ჭეშმარიტებაჲ შენი ვიდრე ღრუბელთამდე; 7 სიმართლენი შენნი ვითარცა მთანი ღმრთისანი და განკითხვანი შენნი უფსკრულ მრავალ. კაცთა და საცხოვარსა აცხოვნებ შენ, უფალო, [54]8 ვითარცა განამრავლე წყალობაჲ შენი, ღმერთო, ხოლო ძენი კაცთანი საფარველსა ფრთეთა შენთასა ესვიდენ. 9 დაითრვნენ იგინი სიპოხითა სახლისა შენისაჲთა და ღუარი საშუებლისა შენისაჲ ასუა მათ. 10 რამეთუ შენგან არს წყაროჲ ცხორებისაჲ და ნათლითა შენითა ვიხილოთ ჩუენ ნათელი. 11 მოჰფინე წყალობაჲ შენი, რომელთა გიციან შენ, და სიმართლე შენი წრფელთა გულითა. 12 ნუ მოვალნ ჩემ ზედა ფერჴი ამპარტავანებისაჲ და ჴელი ცოდვილისაჲ ნუ შემძრავნ მე. 13 მუნ დაეცნეს ყოველნი მოქმედნი უშჯულოებისანი; განვარდეს და ვერღარა უძლონ დადგომად.

დიდებაჲ


36

ფსალმუნი დავითისი

1 ნუ გშურნ უკეთურთაჲ, ნუცა გშურნ მათი, რთმელნი იქმან უშჯულოებასა. 2 რამეთუ ვითარცა თივაჲ მსთუად განჴმენ და ვითარცა მხალი მწუანვილისაჲ ადრე დამოცჳვენ. 3 ესევდ უფალსა და ყავ სიტკბოებაჲ, დაემკჳდრე ქუეყანასა და დაემწყსო სიმდიდრესა ზედა მისსა. 4 იშუებდ უფლისა მიმართ და მან მოგცეს შენ თხოვაჲ გულისა შენისაჲ. 5 განაცხადე უფლისა მიმართ გზაჲ შენი და ესევდ მას და მან ყოს; 6 და გამოაბრწყინვოს ვითარცა ნათელი სიმართლე შენი და განკითხვაჲ შენი - ვითარცა დღე შუაჲ.  [55]7 დაემორჩილე უფალსა და დაემონე მას და ნუ გშურნ მისი, რომელი წარმართებულ იყოს გზასა მისსა კაცისა თანა, რომელი იქმოდის უშჯულოებასა. 8 დასცხერ რისხვისაგან და დაუტევე გულისწყრომაჲ და ნუ ეშურები, რაჲთამცა უკეთურებდი. 9 რამეთუ უკეთურნი ადრე მოისრნენ, ხოლო რომელთა დაუთმონ უფალსა, მათ დაიმკჳდრონ ქუეყანაჲ. 10 და წუთღა, და არა იყოს უღმრთოჲ და ეძიებდე ადგილსა მისსა და არა ჰპოვო; 11 ხოლო მშჳდთა დაიმკჳდრონ ქუეყანაჲ და იშუებდენ მრავლითა მშჳდობითა. 12 უმზირინ ცოდვილი მართალსა და დაიღრჭინნის მის ზედა კბილნი მისნი; 13 ხოლო უფალი ეცინინ მას, რამეთუ წინაჲსწარ ხედავს, რამეთუ მოახს დღე მისი. 14 მახჳლი იჴადეს ცოდვილთა და გარდააცუეს მშჳლდსა მათსა დაცემად გლახაკისა და დავრდომილისა და მოკლვად მათდა, რომელნი წრფელ არიან გულითა. 15 მახჳლი მათი განეწონენ გულსა მათსა, და მშჳლდი მათი შეიმუსრენ. 16 შჯობს მცირედი მართლისაჲ, ვიდრეღა-არა მრავალსა მას სიმდიდრესა ცოდვილთასა. 17 რამეთუ მკლავნი ცოდვილთანი შეიმუსრნენ, ხოლო განამტკიცნის მართალნი უფალმან. 18 იცნის უფალმან გზანი უბიწოთანი, და მკჳდრობაჲ მათი უკუნისამდე ეგოს; 19 არა სირცხჳლეულ იქმნენ იგინი ჟამსა ბოროტსა და დღეთა სიყმილისათა განძღენ. [56]20 რამეთუ ცოდვილნი წარწყმდენ, ხოლო მტერნი უფლისანი დიდებასა ოდენ მათსა და ამაღლებასა მოაკლდენ და ვითარცა კვამლი განქარდენ. 21 ივასხის ცოდვილმან და არა მიაგის, ხოლო მართალსა ეწყალინ და მისცის. 22 რამეთუ მაკურთხეველთა მისთა დაიმკჳდრონ ქუეყანაჲ, ხოლო მწყევარნი მისნი მოისრნენ. 23 უფლისა მიერ წარემართების სლვაჲ კაცისაჲ, და გზაჲ მისი ენებოს ფრიად. 24 რაჟამს დაეცეს, არა დაიმუსროს, რამეთუ უფალი განამტკიცებს ჴელსა მისსა. 25 ყრმა ვიყავ და დავბერდიცა და არა ვიხილე მართალი დაგდებულ, არცა თესლი მისი - მთხოველ პურისა. 26 მარადღე სწყალობს და ავასხებს მართალი, და ნათესავი მისი კურთხეულ იყოს. 27 მოიქეც ბოროტისაგან და ქმენ კეთილი და დაემკჳდრე უკუნითი-უკუნისამდე. 28 რამეთუ უფალსა უყუარს მშჯავრი და არა დასთხინეს ღირსნი მისნი, უკუნისამდე დაიცვნენ იგინი; ხოლო უშჯულონი იდევნნენ და თესლი უღმრთოთაჲ მოისრას. 29 ხოლო მართალთა დაჲმკჳდრონ ქუეყანაჲ და დაემკჳდრნენ უკუნითი-უკუნისამდე მას ზედა. 30 პირმან მართლისამან იწუართოს სიბრძნე და ენაჲ. მისი იტყოდის მშჯავრსა. 31 შჯული ღმრთისა მისისაჲ არს გულსა შინა მისსა და არა შეუბრკუმენ სლვანი მისნი. [57]32 ხედავნ ცოდვილი მართალსა და ეძიებნ მას, რაჲთამცა მოკლა იგი; 33 ხოლო უფალმან არა დაუტეოს იგი ჴელთა მისთა, არცა დასაჯოს იგი, რაჟამს გoნიკითხვიდეს მას. 34 დაუთმე უფალსა და დაიცევ გზაჲ მისი, და აღგამაღლოს შენ დამკჳდრებად ქუეყანისა, და მოსრვაჲ ცოდვილთაჲ იხილო. 35 ვიხილე მე უღმრთოჲ უფროჲს ამაღლებული და აღმატებული ვიდრე ნაძუთამდე ლიბანისათა 36 და თანაწარვჰჴედ და აჰა არა იყო; და ვეძიებდ მას და არა იპოვა ადგილი მისი. 37 დაიცევ უმანკოებაჲ და იხილე სიწრფელე, რამეთუ არს ნეშტი კაცისა მამშჳდებელისაჲ. 38 ხოლო უშჯულონი მოისრნენ ერთბამად, და ნეშტი უღმრთოთაჲ წარწყმდეს. 39 ხოლო ცხორებაჲ მართალთაჲ უფლისა მიერ არს, და მფარველ მათდა არს ჟამსა ჭირისასა. 40 და შეეწიოს მათ უფალი და იჴსნნეს იგინი და განარინნეს იგინი ცოდვილთაგან და აცხოვნნეს იგინი, რამეთუ ესვიდეს მას.

დიდებაჲ

კანონი 6

37

ფსალმუნი დავითისი მოსაჴსენებელად შაბათისა

[58]2 უფალო, ნუ გულისწყრომითა შენითა მამხილებ მე, ნუცა რისხვითა შენითა მსწავლი მე. 3 რამეთუ ისარნი შენნი განმეწონნეს მე და დაამტკიცე ჩემ ზედა ჴელი შენი. 4 არა არს კურნებაჲ ჴორცთა ჩემთა პირისაგან რისხვისა შენისა, არა არს მშჳდობაჲ ძუალთა ჩემთა პირისაგან ცოდვათა ჩემთაჲსა; 5 რამეთუ უშჯულოებანი ჩემნი აღმემატნეს თავსა ჩემსა და, ვითარცა ტჳრთი მძიმე, დამიმძიმდეს ჩემ ზედა. 6 შეყროლდეს და დალპეს წყლულებანი ჩემნი პირისაგან უგუნურებისა ჩემისა; 7 დავგლახაკენ და დავმდაბლდი სრულიად, მარადღე მწუხარე ვიდოდე; 8 რამეთუ თეძონი ჩემნი აღივსნეს ნაგუემთაგან და არა არს კურნებაჲ ჴორცთა ჩემთა. [59]9 შევბოროტენ და დავმდაბლდი ვიდრე ფრიად, ვჴმობდ სულთქუმითა გულისა ჩემისაჲთა. 10 უფალო, შენ წინაშე არს ყოველი გულისთქუმაჲ ჩემი, და სულთქუმაჲ ჩემი შენგან არა დაეფარა. 11 გული ჩემი შეძრწუნდა და დამიტევა მე ძალმან ჩემმან და ნათელი თუალთა ჩემთაჲ, - და იგიცა, - არა დაადგრა ჩემ თანა. 12 მოყუარენი ჩემნი და მეგობარნი ჩემნი ჩემ წინაშე მომეახლნეს და დადგეს, და მახლობელნი ჩემნი შორს დადგეს ჩემგან. 13 და მაიძულებდეს მე, რომელნი ეძიებდეს სულსა ჩემსა, და რომელნი ეძიებდეს ძჳრსა ჩემსა, იტყოდეს ამაოებასა და ზაკუვასა მარადღე ზრახვიდეს 14 ხოლო მე ვითარცა ყრუსა არა მესმოდა,და ვითარცა უტყუმან რაჲ არა აღაღის პირი თჳსი; 15 და ვიქმენ მე ვითარცა კაცი უსმი, რომლისა თანა არა არნ პირსა მისსა სიტყუაჲ. 16 არამედ მე შენ, უფალო, გესავ და შენ შეგესემინ ჩემი, უფალო ღმერთო ჩემო. 17 რამეთუ ვთქუ: ნუსადა უხაროდის ჩემ ზედა მტერთა ჩემთა და შეძრვასა ფერჴთა ჩემთასა ჩემ ზედა მდიდრად იტყოდეს. 18 რამეთუ მე გუემად განმზადებულ ვარ და სალმობაჲ ჩემი ჩემ წინაშე არს მარადის. 19 რამეთუ უშჯულოებაჲ ჩემი მე უთხრა და ვზრუნვიდე მე ცოდვისა ჩემისათჳს. [60]20 აწ ესერა მტერნი ჩემნი ცხოველ არიან და განძლიერებულ ჩემსა უფროჲს; და განმრავლდეს, რომელთა მომიძულეს მე უსამართლოდ; 21 და რომელთა მომაგეს მე ბოროტი კეთილისა წილ, მასმენდეს მე, რამეთუ ვსდევდ სიმართლესა და განაგდეს საყუარელი იგი ვითარცა მკუდარი მოძაგებული. 22 ნუ დამაგდებ მე, უფალო ღმერთო ჩემო, და ნუცა განმეშორები ჩემგან. 23 მოიხილე შეწევნად ჩემდა, უფალო ღმერთო ცხორებისა ჩემისაო.


38

დასასრულსა, იდითუმისთჳს ფსალმუნი დავითისი

2 ვთქუ: ვიმარხნე გზანი ჩემნი, რაჲთა არა ვცოდო ენითა ჩემითა; დავსდევ საცოჲ პირსა ჩემსა, მიჴდებოდა რაჲ ცოდვილი წინაშე ჩემსა. 3 დავყრუვდი და დავმდაბლდი და დავდუმენ კეთილთაგან და სალმობაჲ ჩემი განმიახლდა. 4 განჴურდა გული ჩემი შორის ჩემსა და ზრახვასა ჩემსა აღატყდეს ცეცხლი. 5 ვიტყოდე მე ენითა ჩემითა: მაუწყე მე, უფალო, აღსასრული ჩემი, და რიცხჳ დღეთა ჩემთაჲ რაოდენ არს, რაჲთა უწყოდი, რაჲღა მაკლს მე. 6 ესერა ზომით ჰყვენ დღენი ჩემნი, და არსებაჲ ჩემი ვითარცა არარაჲ არს შენ წინაშე; რამეთუ ყოვლითავე ამაო არს ყოველი კაცი ჴორციელი. [61]7 დაღათუ მებრ ხატად ვალს კაცი, გარნა ამაოდ შფოთებს, რამეთუ იუნჯებს და არა უწყის, ვის შეუკრიბოს იგი. 8 და აწ ვინ-მე არს თმენაჲ ჩემი, არათუ შენ, უფალი? და სიმტკიცე ჩემი შენ მიერ არს. 9 ყოველთა უშჯულოებათა ჩემთაგან მიჴსენ მე, საყუედრელად უგუნურსა მიმეც მე. 10 დავყრუვდი და არა აღვაღე პირი ჩემი, რამეთუ შენ ჰყავ. 11 განმაყენენ ჩემგან ტანჯვანი შენნი, რამეთუ ძალითა ჴელისა შენისაჲთა მე მოვაკლდი. 12 მხილებათა მიერ უშჯულოებისათჳს განსწავლე კაცი და დაადნვე, ვითარცა დედაზარდლისა ქსელი, სული მისი; გარნა ამაო არს ყოველი კაცი. 13 შეისმინე ლოცვისა ჩემისაჲ, უფალო, და ვედრებისა ჩემისაჲ ყურადიღე; ცრემლთა ჩემთასა ნუ დაიდუმებ, რამეთუ მსხემ ვარ მე შენ წინაშე და წარმავალ, ვითარცა ყოველნი მამანი ჩუენნი. 14 მილხინე მე, რაჲთა განვისუენო პირველ წარსლვად ჩემდამდე და მერმე ნუ არღარა ვიპოო.


39

დასასრულსა, დავითის ფსალმუნი

2 თმენით დაუთმე უფალსა და მომხედნა მე და ისმინა ლოცვისა ჩემისაჲ. 3 და აღმომიყვანა მე მღჳმისაგან გლახაკობისა და თიჴისაგან უყისა და დაამტკიცნა კლდესა ზედა ფერჴნი ჩემნი და წარჰმართნა სლვანი ჩემნი. [62]4 და აღავსო პირი ჩემი ქებითა ახლითა გალობად ღმრთისა ჩუენისა; იხილონ მრავალთა და შეეშინოს და ესვიდენ უფალსა. 5 ნეტარ არს კაცი, რომლისა სახელი უფლისაჲ სასო მისა არს და არა მიხედნა ამაოებასა, არცა სიცბილსა ტყუილისასა. 6 მრავალ ჰყავ შენ, უფალო ღმერთო ჩემო, საკჳრველი შენი, და განზრახვათა შენთა არა არს, ვინ გემსგავსოს შენ; უთხარ და ვიტყოდე, და განმრავლდეს უფროჲს რიცხჳსა. 7 შესაწირავი და მსხუერპლი არა გთნდა, ხოლო ჴორცნი დამამტკიცენ მე; საკუერთხები და ცოდვისათჳს არა ითხოვე. 8 მაშინ ვთქუ: ესერა მოვალ; თავსა წიგნთასა წერილ არს ჩემთჳს. 9 ყოფად ნებისა შენისა, ღმერთო ჩემო, ვინებე, და შჯული შენი შუა მუცელსა ჩემსა. 10 ვახარე სიმართლე ეკლესიასა შინა დიდსა; აჰა ესერა ბაგენი ჩემნი არა დავიპყრნე. უფალო, შენ უწყი: 11 სიმართლე შენი არა დავფარე, გულსა შინა ჩემსა ჭეშმარიტებაჲ შენი და მაცხოვარებაჲ შენი ვთქუ, არა დავფარე წყალობაი შენი და ჭეშმარიტებაჲ შენი კრებულსა შორის დიდძალსა. 12 ხოლო შენ, უფალო, ნუ განმაშორებ მოწყალებათა შენთა ჩემგან; წყალობამან შენმან და ჭეშმარიტებამან შენმან მარადის შემიწყნარენ მე. [63]13 რამეთუ მომიცვეს მე ბოროტთა, რომელთაჲ არა არს რიცხუ; მეწინეს მე უშჯულოებანი ჩემნი და მე ვერ უძლე ხილვად; განმიმრავლდეს მე უფროჲს თმათა თავისა ჩემისათა და გულმან ჩემმან დამიტევა მე. 14 გთნდინ, უფალო, ჴსნაჲ ჩემი; უფალო, შეწევნად ჩემდა მომხედენ. 15 ჰრცხუენოდენ და კდემებოდენ თანად, რომელნი ეძიებენ სულსა ჩემსა მიღებად მას; მართლუკუნ იქცენ და სირცხჳლეულ იქმნენ, რომელთა უნდა ბოროტი ჩემი. 16 მიიღედ მეყსეულად სირცხჳლი მათი, რომელნი მეტყოდეს მე: ვაშა, ვაშა! 17 იხარებდენ და იშუებდენ შენდამი ყოველნი, რომელნი გეძიებენ შენ, უფალო, და თქუედ მარადის: დიდ არს უფალი! რომელთა უყუარს მაცხოვარებაჲ შენი. 18 ხოლო მე გლახაკ და დავრდომილ ვარი; უფალმან იღუაწოს ჩემთჳს; შემწე და მჴსნელი ჩემი ხარი შენ, ღმერთო ჩემო, ნუ ჰყოვნი.

დიდებაჲ


40

დასასრულსა ფსალმუნი დავითისი

2 ნეტარ არს, რომელმან გულისჴმა-ყოს გლახაკისა და დავრდომილისაჲ, დღესა ბოროტსა იჴსნეს იგი უფალმან. [64]3 უფალმან დაიცვას იგი და აცხოვნოს იგი და სანატრელ ყოს იგი ქუყანასა ზედა, და არა მისცეს იგი ჴელთა მტერთა მისთასა. 4 უფალი შეეწიოს მას ცხედარსა ზედა სალმობისა მისისასა; ყოველი სარეცელი მისი გარემიაქციე არაძლებასა შინა მისსა. 5 მე ვთქუ: უფალო, მიწყალე მე და განკურნე სული ჩემი, რამეთე ვცოდე შენდა. 6 მტერთა ჩემთა თქუეს ბოროტი ჩემთჳს: ოდესმე მოკუდეს და წარწყმდეს სახელი მისი. 7 და შემო-თუ-ვიდის ხილვად, ამაოსა იტყჳნ; გულმან მისმან შეიკრიბა უშჯულოებაჲ თავისა თჳსისაჲ; გარეგანვიდის გარე, და მასვე იტყჳნ. 8 ჩემთჳს ცუნდრუკებდეს ყოველნი მტერნი ჩემნი, ჩემთვის ზრახვიდეს ბოროტსა. 9 სიტყუაჲ უშჯულოებისაჲ დამდვეს ჩემ ზედა; ნუუკუე მძინარემან არღარა ნუ შესძინოსა აღდგომაჲ? 10 და რამეთუ ამანცა, კაცმან მშჳდობისა ჩემისამან, რომელსა-იგი მე ვესევდი, რომელი ჭამდა პურსა ჩემსა, მან განადიდა ჩემ ზედა წიხნაჲ. 11 არამედ შენ, უფალო, მიწყალე მე და აღმადგინე მე, და მე მივაგო მათ. 12 ამით ვცან, რამეთუ მინებე მე, რამეთუ არა უხაროდის მტერსა ჩემსა ჩემ ზედა. 13 ხოლო მე უბიწოებითა ჩემითა შემიწყნარე და დამამტკიცე მე შენ წინაშე უკუნისამდე. 14 კურთხეულ არს უფალი ღმერთი ისრაელისაჲ ამიერითგან და უკუნისამდე! იყავნ, იყავნ!


41

დასასრულსა, გულისჴმისყოფისათჳს, ძეთა კორესთა ფსალმუნი

[65]2 ვითარცა სახედ სურინ ირემსა წყაროთა მიმართა წყაღთასა, ეგრე სურინ სულსა ჩემსა შენდამი, ღმერთო! 3 სწყურის სულსა ჩემსა ღმრთისა მიმართ ძლიერისა და ცხოველისა. ოდეს-მე მიკიდე და ვეჩუენო პირსა ღმრთისასა? 4 იქმნნეს ცრემლნი ჩემნი პურად ჩემდა დღე და ღამე, რამეთუ მეტყჳედ მე მარადღე: სადა არს ღმერთი იგი შენი? 5 ხოლო მე ესე მოკიჴსენე და ნუგეშინის-ვსცი სულსა ჩემსა, რამეთუ განვლო მე ადგილსა საყოფელისა საკჳრველისასა ვიდრე სახლადმდე ღმრთისა ჴმითა სიხარულისაჲთა და აღსარებისაჲთა, ჴმითა მედღესასწაულეთაჲთა. 6 რად მწუხარე ხარ, სულო ჩემო, ანუ რად შემაძრწუნებ მე? ესევდ ღმერთსა, რამეთუ მე აღუვარო მას, მაცხოვარსა პირისა ჩემისასა და ღმერთსა ჩემსა. 7 სული ჩემი შეძრწუნდა ჩემ თანა; ამისთჳს მოგიჴსენო შენ ქუეყანით იორდანით და ერმონით, მთით მცირით. 8 უფსკრული უფსკრულსა ხადის ჴმითა ზეგარდამოსაქანელთა შენთაჲთა; ყოველნი განსაცხრომელნი შენნი და ღელვანი შენნი მე ზედაგარდამჴდეს. [66]9 დღისი ამცნო უფალმან წყალობაჲ მისი და ღამე გალობაჲ მისი; ჩემ მიერ ლოცვაჲ ღმრთისა მიმართ ცხორებისა ჩემისა. 10 ვრქუა ღმერთსა: მწე ჩემდა ხარ, რად დამივიწყე მე, ანუ რად მწუხარედ ვრორინებ მე ჭირითა მტერისაჲთა? 11 შემუსრვასა ძუალთა ჩემთასა მყუედრიდეს მე მტერნი ჩემნი, მეტყჳედ რაჲ იგინი მარადღე: სადა არს ღმერთი იგი შენი? 12 რად მწუხარე ხარ, სულო ჩემო, ანუ რად შემაძრწუნებ მე? ესევდ ღმერთსა, რამეთუ მე აღუვარო მას, მაცხოვარსა პირისა ჩემისასა და დმერთსა ჩემსა.


42

ფსალმუნი დავითისი ზედაწარუწერელი ებრაელთა შორის

1 მისაჯე მე, ღმერთო, და საჯე შჯაჲ ჩემი თესლისაგან არაწმიდისა, კაცისა ცრუჲსა და მზაკუვარისაგან მიჴსენ მე. 2 რამეთუ შენ, ღმერთი, ძალ ჩემდა ხარ; რად განმიშორებ მე, და რად მწუხარე ვალ მე ჭირითა მტერისაჲთა? 3 გამოავლინე ნათელი შენი და ჭეშმარიტებაჲ შენი, ესენი მიმიძღუეს და მიმიყვანეს მე მთასა წმიდასა შენსა და საყოფელთა შენთა. 4 და შევიდე მე წინაშე საკურთხეველსა ღმრთისასა, ღმრთისა მიმართ, რთმელმან ახარა სიჭაბუკესა ჩემსა; [67]აღგიარო შენ ბობღნითა, ღმერთო, ღმერთო ჩემო! 5 რად მწუხარე ხარ, სულო ჩემო, ანუ რად შემაძრწუნებ მე? ესევდ ღმერთსა, რამეთუ მე აღუვარო მას, მაცხოვარსა პირისა ჩემისასა და ღმერთსა ჩემსა.

დიდებაჲ


43

დასასრულსა, ძეთა კორესთაჲ გულისჴმისყიფისათჳს

2 ღმერთო, ყურთა ჩუენთა გუესმა ჩუენ და მამათა ჩუენთა გჳთხრეს ჩუენ საქმე იგი, რომელ ჰქმენ დღეთა მათთა, დღეთა მათ შინა პირველთა. 3 ჴელმან შენმან მოსრნა წარმართნი და დაჰნერგენ იგინი, ბოროტ უყავ ერთა და განასხენ იგინი. 4 რამეთუ არა მახჳლითა მათითა დაიმკჳდრეს ქუეყანაჲ და არცა მკლავმან მათმან იჴსნნა იგინი, არამედ - მარჯუენემან შენმან და მკლავმან შენმან და ნათელმან პირისა შენისამან, რამეთუ სათნო-იყვენ შენ იგინი. 5 შენ თავადი ხარ მეუფე ჩემი და ღმერთი ჩემი, რომელმან ჰბრძანე ცხორებაჲ იაკობისი. 6 შენ გამო მტერნი ჩუენნი დავრქნეთ და სახელითა შენითა შეურაცხ-ვყვნეთ იგინი, რომელნი აღდგომილ არიან ჩუენ ზედა. 7 რამეთუ არა მშჳლდსა ჩემსა ვესავ და არცა მახჳლმან ჩემმან მაცხოვნოს მე. [68]8 რამეთუ შენ მაცხოვნენ ჩუენ მაჭირვებელთა ჩუენთაგან და მოძულეთა ჩუენთა არცხჳნე. 9 ღმრთისა მიერ ვიქებოდით ჩუენ მარადღე და სახელსა შენსა აღუვარებდეთ უკუნისამდე. 10 ხოლო აწ განმიშორენ და მარცხჳნე ჩუენ და არა გამოხუედ ღმერთი ძალად ჩუენდა. 11 მართლუკუნ მიქციენ ჩუენ უფროჲს მტერთა ჩუენთასა და მოძულენი ჩუენნი მიმოდამიტაცებდეს ჩუენ. 12 მიმცენ ჩუენ ვითარცა ცხოვარნი შესაჭმელნი და წარმართთა შორის განმთესენ ჩუენ. 13 მიეც ერი შენი უსასყიდლოდ და არა იყო სიმრავლე სასყიდლისა ჩუენისაჲ. 14 მყვენ ჩუენ საყუედრელ მახლობელთა ჩუენთა, საცინელ და საკიცხელ გარემოჲსთა ჩუენთა. 15 მყვენ ჩუენ იგავ წარმართთა შორის და თავისსახრელად ერთა შორის. 16 მარადღე კდემულებაჲ ჩემი ჩემ წინაშე არს და სირცხჳლმან პირისა ჩემისამან დამფარა მე 17 ჴმისაგან მაყუედრებელისა და ძჳრის-მეტყუელისა, პირისაგან მტერისა და მდევარისა. 18 ესე ყოველი მოიწია ჩუენ ზედა და ჩუენ არა დაგივიწყეთ შენ და არა ვეცრუვენით ჩუენ აღთქუმასა შენსა; 19 და არცა განდგა მართლუკუნ გული ჩუენი; და მისდრიკენ ალაგნი ჩუენნი გზისაგან შენისა. 20 რამეთუ დამამდაბლენ ჩუენ ადგილსა ბოროტსა და დამფარნა ჩუენ აჩრდილმან სიკუდილისამან. [69]21 უკუეთუ დავივიწყეთ ჩუენ სახელი ღმრთისა ჩუენისაჲ და გან-თუ-ვიპყრენით ჴელნი ჩუენნი ღმრთისა მიმართ უცხოჲსა, 22 არა ღმერთმან სამემცა იძია ესე? რამეთუ მან უწყის საიდუმლოჲ გულისაჲ. 23 რამეთუ შენთჳს მოვსწყდებით ჩუენ მარადღე, შევირაცხენით ჩუენ ვითარცა ცხოვარნი კლვადნი. 24 განიღჳძე, რად გძინავს, უფალო? აღდეგ და ნუ განმაგდებ ჩუენ სრულიად. 25 რად გარემიიქცევ პირსა შენსა და დაივიწყებ გლახაკობასა ჩუენსა და ჭირსა ჩუენსა? 26 რამეთუ დამდაბლდა მიწამდე სული ჩუენი, და აღეკრა ქუეყანასა მუცელი ჩუენი. 27 აღდეგ, უფალო, შემეწიენ ჩუენ და მიჴსნენ ჩუენ სახელისა შენისათჳს.


44

დასასრულსა, ცვალებადთათჳს, ძეთა კორესთაჲ, გულისჴმისყოფისათჳს, გალობაჲ საყუარელისაჲ

2 აღმოთქუა გულმან ჩემმან სიტყუაჲ კეთილი და უთხრნე მე საქმენი ჩემნი მეუფესა; ენაჲ ჩემი საწერელ მწიგნობრისა ჴელოვნისა. 3 შუენიერ სიკეთითა უფროჲს ძეთა კაცთასა; განეფინა მადლი ბაგეთა შენთა; ამისთჳს გაკურთხა შენ ღმერთმან უკენისამდე. 4 შეიბ მახჳლი შენი წელთა შენთა, ძლიერო, შუენიერებითა შენითა და სიკეთითა შენითა. [70]5 და გარდააცუ და წარემართე და სუფევდი ჭეშმარიტებისათჳს და სიმშჳდისა და სიმართლისა; და გიძღოდის შენ საკჳრველად მარჯუენე შენი. 6 ისარნი შენნი ლესულ არიან, ძლიერო; ერნი შენ ქუეშე დაეცნენ, გულითა მტერნი მეუფისანი. 7 საყდარი შენი, ღმერთო, უკუნითი-უკუნისამდე, კუერთხი განგებისაჲ და კუერთხი სუფევისა შენისაჲ. 8 შეიყუარე სიმართლე და მოიძულე უშჯულოებაჲ; ამისთჳს გცხო შენ ღმერთმან, ღმერთმან შენმან, საცხებელი სიხარულისაჲ უმეტეს მოყუასთა შენთა. 9 მური და შტახსი და კასიაჲ სამოსელთაგან შენთა, ტაძართაგან პილოჲს ძუალისათა, რომელთა გახარეს შენ. 10 ასულნი მეუფისანი - პატივითა შენითა; დადგა დედოფალი მარჯუენით შენსა, სამოსლითა ოქროქსოვილითა შემკულ და შემოსილ პირად-პირადად. 11 ისმინე, ასულო, და იხილე, და მოყავ ყური შენი; და დაივიწყე ერი შენი და სახლი მამისა შენისაჲ; 12 და გულმან-უთქუას მეუფესა სიკეთისა შენისაჲ; რამეთუ იგი თავადი არს უფალი ღმერთი შენი. 13 და თაყუანის-სცე მას და ასულმანცა ტჳროსისმან ძღუნითა; პირსა შენსა ლიტანიობდენ მდიდარნი ერისანი. 14 ყოველი დიდებაჲ - ასულისა მეუფისა შინაგან, ფესუედითა ოქროვანითა შემკულ არს და შემოსილ პირად-პირადად. 15 მიერთუნენ მეუფესა ქალწულნი შემდგომად მისსა, მოყუასნი მისნი მიგერთუნენ შენ. 16 მიგერთუნენ შენ გალობითა [71]და სიხარულითა და შეიყვანნენ იგინი ტაძარსა მეუფისასა. 17 მამათა შენთა წილ იქმნეს შვილნი შენნი და დაადგინნე იგინი მთავრად ყოველსა ქუეყანასა ზედა. 18 მოვიჴსენო სახელი შენი ყოველსა შორის თესლსა და თესლსა; ამისთჳს ერთა აღგიარონ შენ უკუნისამდე და უკუნითი-უკუნისამდე.

 

45

დასასრულსა, ძეთა კორესთათჳს დაფარულთათჳს ფსალმუნი

2 ღმერთი ჩუენი შესავედრებელ და ძალ, შემწე პირთა შინა, რომელთა მპოვნეს ჩუენ ფრიად. 3 ამისთჳს არა მეშინოდის ჩუენ ძრვასა ქუყანისასა და ცვალებასა მთათასა, გულთა ზღუათასა. 4 ოხრიდეს და შეძრწუნდეს წყალნი მათნი, შეძრწუნდეს მთანი ძლიერებითა მისითა. 5 სლვაჲ მდინარეთაჲ ახარებს ქალაქსა ღმრთისასა; წმიდა-ყო საყოფელი თჳსი მაღალმან. 6 ღმერთი მის შორის და იგი არა შეიძრას; შეეწიოს მას ღმერთი დილითი-დილად. 7 შეძრწუნდეს წარმართნი, მიდრკეს მეფენი, მოსცა ჴმაჲ თჳსი მაღალმან და შეიძრა ქუეყანაჲ. 8 უფალი ძალთაჲ ჩუენ თანა, ჴელისაღმპყრობელ ჩუენდა ღმერთი იაკობისი. 9 მოვედით და იხილენით საქმენი ღმრთისანი, რომელ ქმნა ნიშები ქუეყანასა ზედა. 10 დააცადნის ბრძოლანი [72]კიდითგან კიდედმდე ქუეყანისა; მშჳლდები შემუსროს და შეფქვას საჭურველი და ფარები დაწუას ცეცხლითა. 11 მოიცალეთ და გულისჴმა-ყავთ, რამეთუ მე ვარ ღმერთი; ავმაღლდე წარმართთა შორის და ავმაღლდე ქუეყანასა შინა. 12 უფალი ძალთაჲ ჩუენ თანა, ჴელისაღმპყრობელ ჩუენდა ღმერთი იაკობისი.

დიდებაჲ


კანონი 7

46

დასასრულსა ძეთა კორესთათჳს ფსალმუნი

[73]2 ყოველთა წარმართთა აღიტყუელენით ჴელნი თქუენნი, ღაღადებდით დმრთისა მიმართ ძჴმითა სიხარულისაჲთა. 3 რამეთუ უფალი მაღალ არს და საშინელ და მეუფე დიდ ყოველსა ქუეყანასა ზედა. 4 დაგუამორჩილნა ჩუენ ერნი და წარმართნი ქუეშე ფერჴთა ჩუენთა. 5 გამომირჩია ჩუენ სამკჳდრებელი თჳსი, შუენიერებაჲ იაკობისი, რომელ შეიყუარა. 6 ამაღლდა ღმერთი ღაღადებითა და უფალი ჴმითა საყჳრისაჲთა. 7 უგალობდით ღმერთსა ჩუენსა, უგალობდით; უგალობდით მეუფესა ჩუენსა, უგალობდით. 8 რამეთუ მეუფე არს ყოვლისა ქუეყანისაჲ ღმერთი, უგალობდით მას მეცნიერებით. 9 სუფევს ღმერთი წარმართთა ზედა, [74]ღმერთი ზის საყდარსა მისსა ზედა წმიდასა. 10 მთავარნი ერთანი შეკრბეს ღმრთისა თანა აბრაჰამისსა, რამეთუ ღმრთისა ძლიერნი ქუეყანით ფრიად ამაღლდეს.

 

47

ფსალმუნი გალობისაჲ ძეთა კორესთაჲ, მეორისა შაბათისაჲ

2 დიდ არს უფალი და ქებულ ფრიად ქალაქსა ღმრთისა ჩუენისასა, მთასა წმიდასა მისსა. 3 ძირმტკიცედ სიხარულითა ყოვლისა ქუეყანისაჲთა მთანი სიონისანი, გუერდნი ჩრდილოჲსანი, ქალაქი მეუფისა დიდისაჲ. 4 ღმერთი ტაძართა შინა მისთა განცხადებულ არს, რაჟამს შეეწეოდის მას, 5 რამეთუ ესერა მეფენი ქუეყანისანი შეკრბეს და მოვიდეს ერთბამად. 6 მათ იხილეს ესრეთ და დაუკჳრდა, შეშფოთნეს, შეირყინეს; 7 და ძრწოლამან შეიპყრნა იგინი; შენ სალმობაჲ, ვითარცა შობადისაჲ. 8 ქარითა სასტიკითა შეჰმუსრნე ნავნი თარშისანი. 9 ვითარცა გუესმა, ეგრეცა-და ვიხილეთ ქალაქსა უფლისა ძალთაჲსა, ქალაქსა ღმრთისა ჩუენისასა; ღმერთმან დააფუძნა იგი უკუნისამდე. 10 შევიწყნარეთ წყალობაჲ შენი, ღმერთო, შორის ერსა შენსა. 11 ვითარცა არს სახელი შენი, ღმერთო, [75]ეგრეცა ქებაჲ შენი ყოველთა კიდეთა ქუეყანისათა; სიმართლითა სავსე არს მარჯუენე შენი. 12 იხარებდინ მთაჲ სიონი და იშუებდედ ასულნი ჰურიასტანისანი სამართალთა შენთათჳს, უფალო. 13 მოადეგით სიონსა და მოიცევით იგი და მიუთხრობდით გოდლებსა შორის მისსა. 14 დასხენით გულნი თქუენნი ძალსა შინა მისსა და განიყავთ ტაძრები მისი, რაჲთა მიუთხრათ ნათესავსა სხუასა. 15 რამეთუ ესე არს ღმერთი ჩუენი უკუნისამდე და უკუნითი-უკუნისამდე და ამან დამმწყსნეს ჩუენ უკუნისამდე.


48

დასასრულსა, ძეთა კორესთა ფსალმუნი

2 ისმინეთ ესე ყოველთა წარმართთა და ყურად-იღეთ ყოველთა, რომელნი დამკჳდრებულ ხართ სოფელსა. 3 ნაშობნი ქუეყანისანი და ძენი კაცთანი, ერთბამად მდიდარნი და გლახაკნი. 4 პირი ჩემი იტყოდის სიბრძნესა და ზრახვანი გულისა ჩემისანი გულისჴმისყოფასა. 5 მივყო იგავსა ყური ჩემი და აღვაღო საგალობელითა იგავი ჩემი. 6 რაჲსათჳს მეშინის მე დღესა ბოროტსა, უკუეთუ უშჯულოებამან სლვათა ჩემთამან გარემომიცვას მე? 7 რომელნი ესვენ ძალსა თჳსსა და სიმრავლესა ზედა სიმდიდრისა თჳსისასა იქადიან, [76]8 ძმამან ვერ იჴსნეს, იჴსნესა კაცმან? არა მისცეს ღმერთსა საჴსარი თავისა თჳსისაჲ. 9 და სასყიდელი საჴსრად სულისა თჳსისა; და შურებოდა იგი უკუნისამდე, 10 და ცხოვნდეს სრულიად. არა იხილოს მან განსახრწნელი, 11 რაჟამს იხილნეს ბრძენნი სიკუდილად. ერთბამად უგუნური და უცნობოჲ წარწყმდენ და დაუტეონ უცხოთა სიმდიდრე მათი. 12 და სამარენი მათნი სახლ მათდა იყვნენ უკუნისამდე და საყოფელ მათდა თესლითი-თესლადმდე; სახელები მათი უწოდეს მიწასა მათსა. 13 კაცი პატივსა შინა იყო და არა გულისჴმა-ყო; ჰბაძვიდა იგი პირუტყუთა უგუნურთა და მიემსგავსა მათ. 14 ესე გზაჲ არს საცთურებისა მათისაჲ. მათდა მიმართ და ამისსა შემდგომად პირითა მათითა სათნო-იყონ. 15 ვითარცა საცხოვარნი, ჯოჯოხეთსა მიეცნეს და სიკუდილი ჰმწყსიდეს მათ; და ეუფლნენ მათ წრფელნი განთიად და შეწევნაჲ მათი განკფდეს ჯოჯოხეთს და დიდებისა მათისაგან განვარდენ. 16 ხოლო ღმერთმან იჴსნეს სული ჩემი ჴელთაგან ჯოჯოხეთისათა, რაჟამს შემიწყნარებდეს მე. 17 ნუ გეშინინ, რაჟამს განმდიდრდეს კაცი და რაჟამს განმრავლდეს პატივი სახლისა მისისაჲ; 18 რამეთუ არა სიკუდილსა მისსა წარიღოს მან ყოველი, არცა შთაჰყვეს დიდებაჲ მისი მის თანა. [77]19 რამეთუ სული მისი ცხორებასა ოდენ მისსა იკურთხოს; აღგიარო შენ, რაჟამს კეთილი უყო მას. 20 შევიდეს იგი ვიდრე ნათესავამდე მამათა მისთა, ვიდრე უკუნისამდე ნათელი არა იხილოს. 21 კაცი პატივსა შინა იყო და არა გულისჴმა-ყო, ჰბაძვიდა იგი პირუტყუთა უგუნურთა  და მიემსგავსა მათ.

დიდებაჲ


49

ფსალმუნი ასაფისი

1 ღმერთი ღმერთთაჲ უფალი იტყოდა და უწოდა ქუეყანასა აღმოსავალითგან მზისაჲთ ვიდრე დასავალადმდე. 2 სიონით გამო არს შუენიერებაჲ ჰაეროვნებისა მისისაჲ. 3 ღმერთი ცხადად მოვიდეს, ღმერთი ჩუენი და არა დადუმნეს; ცეცხლი მის წინაშე აღატყდეს და გარემოჲს მისსა გრიგალი ფრიად. 4 მოუწოდოს ზეცასა ზეგარდამო და ქუეყანასა განრჩევად ერისა თჳსისა. 5 შემოკრიბენით მისა წმიდანი მისნი, აღმასრულებელნი აღთქუმისა მისისანი საკუერთხთა ზედა. 6 და უთხრობენ ცანი სიმართლესა მისსა, რამეთუ ღმერთი მსაჯულ არს. 7 ისმინე, ერო ჩემო, და გეტყოდი შენ; ისრაელო, და გიწამო შენ; ღმერთი, ღმერთი შენი ვარი მე. [78]8 არათუ მსხუერპლთა შენთათჳს გამხილო შენ, რამეთუ საკუერთხნი შენნი ჩემ წინაშე არიან მარადის. 9 არა შევიწირავ მე სახლისა შენისაგან ზუარაკთა, არცა არვისა შენისაგან ვაცთა; 10 რამეთუ ჩემი არს ყოველი მჴეცი ველისაჲ, ნადირი მთათაჲ და ყოველი პირუტყჳ; 11 ვიცნი მე ყოველნი მფრინველნი ცისანი, და შუენიერებაჲ ველთაჲ ჩემ თანა არს. 12 შე-თუ-მემშიოს, არავე შენ გეტყოდი, რამეთუ ჩემი არს სოფელი და სავსებაჲ მისი. 13 ნუ ვჭამოა ჴორცი ზუარაკთაჲ ანუ სისხლი ვაცთაჲ ვსუაა? 14 შეწირე ღმრთისა მსხუერპლი ქებისაჲ და მიუსრულენ მაღალსა აღნათქუემნი შენნი. 15 და მხადე მე დღესა ჭირისა შენისასა და მე გიჴსნა შენ და შენ მადიდო მე. 16 ხოლო ცოდვილსა მას ჰრქუა ღმერთმან: რაჲსათჳს-მე მიუთხრობ შენ სამართალთა ჩემთა და აღიღებ აღთქუმასა ჩემსა პირითა შენითა? 17 შენ ეგერა მოიძულე სწავლულებაჲ და განიშორენ და განსთხიენ სიტყუანი ჩემნი. 18 იხილი თუ მპარავი, თანაურბიოდეს მას და მეძავსა თანა დასდვი ნაწილი შენი. 19 პირმან შენმან განამრავლა უკეთურებაჲ და ენაჲ შენი თხზვიდა ზაკუვასა. [79]20 შჯდი რაჲ, ძმისა შენისათჳს ბოროტსა იტყოდი და ძისათჳს დედისა შენისა დასდვი საცთური. 21 ესე ყოველი ჰყავ და დავიდუმე; ჰგონე უშჯულოებაჲ, ვითარმედ მეცა შენ გემსგავსო; გამხილო და წარმოვადგინნე ცოდვანი შენნი წინაშე პირსა შენსა. 22 გულისჴმა-ყავთ ესე ყოველთა, რომელთა დაგივიწყებიეს ღმერთი; ნუუკუე წარგიტაცნეს და არავინ იყოს მჴსნელ თქუენდა. 23 მსხუერპლმან ქებისამან მადიდოს მე, და მუნ არს გზაჲ, სადა უჩუენო მას მაცხოვარებაჲ ჩემი.


50

დასასრულსა, ფსალმუნი დავითისი, რაჟამს მოვიდა მისა ნათან წინაჲსწარმეტყუელი, ოდეს-იგი შევიდა ბერსაბესა, ურიის ცოლისა

3 მიწყალე მე, ღმერთო, დიდითა წყალობითა შენითა და მრავლითა მოწყალებითა შენითა აჴოცე უშჯულოებაჲ ჩემი. 4 უფროჲს ბანმბანე მე უშჯულოებისა ჩემისაგან და ცოდვათა ჩემთაგან განმწმიდე მე. 5 რამეთუ უშჯულოებაჲ ჩემი მე უწყი, და ცოდვაჲ ჩემი წინაშე ჩემსა არს მარადის. 6 შენ მხოლოსა შეგცოდე და ბოროტი შენ წინაშე ვყავ; რაჲთა ბანჰმართლდე სიტყუათაგან შენთა და სძლო შჯასა შენსა. 7 რამეთუ ესერა უშჯულოებათა შინა მიუდგა და ცოდვათა შინა მშუა მე დედამან ჩემმან. [80]8 რამეთუ ესერა ჭეშმარიტებაჲ შეიყუარე, უჩინონი და დაფარულნი სიბრძნისა შენისანი გამომიცხადენ მე. 9 მასხურო მე უსუპითა და განვწმიდნე მე, განმბანო მე და უფროჲს თოვლისა განვსპეტაკნე. 10 მასმინო მე გალობაჲ და სიხარული, და იხარებდენ ძუალნი დამდაბლებულნი. 11 გარემიაქციე პირი შენი ცოდვათა ჩემთაგან და ყოველნი უშჯულოებანი ჩემნი აჴოცენ. 12 გული წმიდაჲ დაჰბადე ჩემ თანა, ღმერთო, და სული წრფელი განმიახლე გუამსა ჩემსა. 13 ნუ განმაგდებ მე პირისა შენისაგან და სულსა წმიდასა შენსა ნუ მიმიღებ ჩემგან. 14 მომეც მე სიხარული მაცხოვარებისა შენისაჲ და სულითა მთავრობისაჲთა დამამტკიცე მე. 15 ვასწავლნე უშჯულოთა გზანი შენნი და უღმრთონი შენდა მოიქცენ. 16 მიჴსენ მე სისხლთაგან, ღმერთო, ღმერთო ცხორებისა ჩემისაო; იხარებდეს ენაჲ ჩემი სიმართლესა შენსა. 17 უფალო, ბაგენი ჩემნი აღახუნე, და პირი ჩემი უთხრობდეს ქებულებასა შენსა. 18 რამეთუ უკუეთუმცა გენება, მსხუერპლი შე-მცა-მეწირა; არამედ საკუერთხი არა გთნდეს. 19 მსხუერპლ ღმრთისა არს სული შემუსრვილი, გული შემუსრვილი და დამდაბლებული ღმერთმან არა შეურაცხ-ყოს. 20 კეთილი უყავ, უფალო, ნებითა შენითა სიონსა და აღეშენნენ ზღუდენი იერუსალემისანი. [81]21 მაშინ გთნდეს მსხუერპლი სიმართლისაჲ, შესაწირავი და ყოვლადდასაწუველი; მაშინ შესწირნენ საკურთხეველსა შენსა ზედა ზუარაკნი.

დიდებაჲ


51

დასასრულსა გულისჴმისყოფისათჳს დავითისა, რაჟამს მოვიდა დოიკ იდუმელი და უთხრა საულსა და ჰრქუა მას, ვითარმედ: მოვიდა დავით სახლსა აბიმელექისსა

3 რად-მე იქადინ უკეთურებითა ძლიერი უშჯულოებასა მარადღე? 4 სიცრუვესა ზრახავს ენაჲ შენი; ვითარცა მახჳლი, აღლესულ ჰყავ შენ ზაკუვაჲ. 5 შეიყუარე სიბოროტე უფროჲს სახიერებისა და სიცრუვე უფროჲს სიმართლისა სიტყჳსა. 6 შეიყუარე შენ ყოველი სიტყუაჲ დაქცევისაჲ და ენაჲ მზაკუვარი. 7 ამისთჳს დაგამჴუას შენ ღმერთმან სრულიად, აღგფხურას და განგჴადოს შენ საყოფელთაგან შენთა და ძირნი შენნი ქუეყანით ცხოველთაჲთ. 8 იხილონ მართალთა და შეეშინოს და მას ზედა იცინოდიან და თქუან: 9 აჰა ესერა კაცი, რომელმან არა ყო ღმერთი მწე მისა, არამედ ესვიდა იგი სიმრავლესა სიმდიდრისა მისისასა და განძლიერდა იგი ამაოებითა თჳსითა. 10 ხოლო მე ვითარცა ზეთისხილი ნაყოფიერი სახლსა ღმრთისასა, ვესავ მე წყალობასა ღმრთისასა [82]უკუნისამდე და უკუნითი-უკუნისამდე. 11 აღგიარო შენ უკუნისამდე, რამეთუ ჰყავ, და დაუთმო სახელსა შენსა, რამეთუ ტკბილ არს წინაშე წშიდათა შენთა.


52

დასასრულსა, მაელეთისთჳს, გულისჴმისყოფისათჳს ფსალმუნი

2 თქუა უგუნურმან გულსა შინა თჳსსა: არა არს ღმერთი. განირყუნნეს და შეიგინნეს უშჯულოებითა; არავინ არს, რომელმანმცა ქმნა კეთილი. 3 ღმერთმან ზეცით მოხედნა ყოველთა ზედა ძეთა კაცთასა ხილვად, არს თუ ვინმე გულისჴმისმყოფელ ანუ გამომეძიებელ ღმრთისა. 4 ყოველთავე მიაქციეს ერთბამად, უჴმარ იქმნნეს; არავინ არს, რომელმანმცა ქმნა კეთილი, არავინ არს მიერთადმდე. 5 არა გულისჴმა-ყონ ყოველთა, რომელნი იქმან უშჯულოებასა, რომელნი შესჭამენ ერსა ჩემსა ვითარცა ჭამადსა პურისასა; ღმერთსა არა ხადეს. 6 მუნ შეეშინა მათ შიში, სადა-იგი არა იყო შიში; რამეთუ ღმერთმან განაბნინა ძუალნი კაცთმოთნეთანი. ჰრცხუენოდენ მათ, რამეთუ ღმერთმან შეურაცხ-ყვნა იგინი. 7 ვინ მოსცეს სიონით ცხორებაჲ ისრაელსა?რაჟამს მოაქციოს უფალმან ტყუჱ ერისა თჳსისაჲ, იხარებდეს იაკობ და იშუებდეს ისრაელი.


53

დასასრულსა, გალობათა შინა, გულისჴმისყოფისათჳს დავითისა, რაჟამს მოვიდეს ზეფელნი და ჰრქუეს საულს: აჰა, დავით დამალულ არს ჩუენ შორის

[83]3 ღმერთო, სახელითა შენითა მაცხოვნე მე და ძალითა შენითა მისაჯე მე. 4 ღმერთო, ისმინე ღოცვისა ჩემისაჲ, ყურად-იხუენ სიტყუანი პირისა ჩემისანი. 5 რამეთუ უცხონი აღდგეს ჩემ ზედა და ძლიერთა იძიეს სული ჩემი და არა შეჰრაცხეს ღმერთი წინაშე მათსა. 6 აჰა ესერა ღმერთი შემწე ჩემდა არს და უფალი შენწყნარებელ სულისა ჩემისა. 7 მიაქციო ბოროტი მტერთა ჩემთა; ჭეშმარიტებითა შენითა მოსრენ იგინი. 8 და მე ნებითა ჩემითა მსხურპლი შევწირო შენდა;

დიაფსალმაჲ

აღუვარო სახელსა შენსა, უფალო, რამეთუ კეთილ; 9 რამეთუ ყოვლისა ჭირისა ჩემისაგან მიჴსენ მე და მტერთა ჩემთაჲ იხილა თუალმან ჩემმან.


54

დასასრულსა, გალობათა შინა, გულისჴმისყოფისათჳს დავითისა

2 ყურად-იღე, ღმერთო, ლოცვისა ჩემისაჲ და ნუ უგულებელს-ჰყოფ ვედრებასა ჩემსა. 3 მომხედენ მე და შეგესემინ ჩემი, რამეთუ შევწუხენ ზრუნვასა ჩემსა და შევძრწუნდი [84]4 ჴმითა მტერისაჲთა და ჭირითა ცოდვილისაჲთა; რამეთუ მოაქციეს ჩემ ზედა უშჯულოებითა და რისხვით მითქუმიდეს მე. 5 გული ჩემი შეძრწუნდა ჩემ თანა და შიში სიკუდილისაჲ დამეცა ჩემ ზედა. 6 შიში და ძრწოლაჲ მომიჴდა მე და დამფარა მე ბნელმან. 7 და ვთქუ: ვინმცა მცნა მე ფრთენი ვითარცა ტრედისანი, და ავფრინდე მე და განვისუენო. 8 ესერა განვეშორე სივლტოლითა და განვისუენე უდაბნოსა შინა. 9 მოველოდე ღმერთსა, მაცხოვარსა ჩემსა სულმოკლებისაგან და გრიგალისა. 10 დაანთქენ, უფალო, და მიმოდაყვენ ენანი მათნი, რამეთუ ვიხილე მე უშჯულოებაჲ და ჴდომაჲ ქალაქსა შინა. 11 დღე და ღამე გარემოადგეს მას და ზღუდეთა მისთა, და უშჯულოებაჲ და სიცრუვე და შრომაჲ შორის მათსა. 12 და არა მოაკლდა უბნებსა მისსა აღნადგინები და ზაკუვაჲ. 13 რამეთუ მტერმან თუმცა მაყუედრა, მო-მცა-ვითმინე მისი და მოძულე თუმცა ჩემი ჩემ ზედა მდიდრად იტყოდა, და-მცა-ვემალე მისგან. 14 ხოლო შენ, კაცო, მოყუასო ჩემო, წინამძღუარო ჩემო და მეცნიერო ჩემო, 15 რომელმან ერთბამად შენდა და ჩემდა დაატკბენ ჭამადნი, რამეთუ ვიდოდეთ ჩუენ ერთგულებით სახლსა ღმრთისასა. [85]16 მოვედინ სიკუდილი მათ ზედა და ცოცხლივ შთაჴდენ იგინი ჯოჯოხეთად; რამეთუ უკეთურებაჲ იყო სამკჳდრებელსა შინა მათსა და შორის მათსა. 17 მე ღმრთისა მიმართ ღაღად-ვყავ და უფალმან ისმინა ჩემი; 18 მწუხრი, დილეულ და სამხრად მიუთხრობდე და ვიტყოდი და ესმეს ჴმისა ჩემისაჲ. 19 იჴსნეს სული ჩემი მშჳდობით მახლობელთაგან ჩემთა, რამეთუ მრავლობით იყვნეს იგინი ჩემ თანა. 20 ესმეს ღმერთსა და დაამდაბლნეს იგინი, რომელ-იგი წინავე იყო საუკუნეთა; რამეთუ არა არს მათდა ნაცვალ, არცა შეეშინა მათ ღმრთისა. 21 მიყო ჴელი მისი, რაჲთამცა მიაგო მათ, რამეთუ მათ შეაგინეს შჯული მისი. 22 განიყვნეს იგინი რისხვითა პირისა მისისაჲთა და მიეახლნეს გულნი მათნი. ლბილ იქმნეს სიტყუანი მათნი უფროჲს ზეთისა და იგინი იყვნეს ვითარცა ისრისპირნი. 23 მიუტევე უფალსა ზრუნვაჲ შენი და მან გამოგზარდოს შენ; და არა სცეს შერყევაჲ უკუნისამდე მართალსა. 24 ხოლო შენ, ღმერთმან, შთაჰჴადნე იგინი მღჳმესა მას განხრწნისასა; კაცთა მოსისხლეთა და მზაკუვართა ნუ განაზოგნენ დღენი მათნი? ხოლო მე, უფალო, შენ გესავ.

დიდებაჲ

 
კანონი 8

55

დასასრულსა, ერისათჳს განშორებულისა წმიდათაგან, დავითის ძეგლისწერაჲ რაჟამს-იგი შეიპყრეს უცხოთესლთა გეთს შინა

[86]2 მიწყალე მე, ღმერთო, რამეთუ დამთრგუნა მე კაცმან, მარადღე ბრძოლითა მაჭირვა მე. 3 დამთრგუნეს მე მტერთა ჩემთა მარადღე, რამეათუ მრავალ არიან, რომელნი მბრძვანან მე მაღლით. 4 დღისი არა მეშინოდის მე, რამეთუ მე შენ გესავ. 5 ღმრთისა მიერ ვაქნე სიტყუანი ჩემნი; ღმერთსა ვესავ, არა შემეშინოს; რაჲ მიყოს მე ჴორციელმან? 6 მარადღე სიტყუანი ჩემნი მოიძაგნეს, ჩემთჳს იყვნეს ყოველნი ზრახვანი მათნი ბოროტებით. 7 მწირ იქმნენ და დაეფარნენ, რამეთუ იგინი ბრჭყალსა ჩემსა უმზირდეს, ვითარცა უმზირდეს სულსა ჩემსა. 8 ამისთჳს არარაჲთა დასცნე იგინი [87]და რისხვით ერნი მოსრნე. 9 ღმერთო, ცხორებაჲ ჩემი შენ გითხარ, დასხენ ცრემლნი ჩემნი შენ წინაშე, ვითარცა აღმითქუ მე. 10 მიიქცენ მტერნი ჩემნი მართლუკუნ, რომელსა დღესა გხადოდი შენ; აჰა ესერა მიცნობიეს მე, რამეთუ ღმერთი ჩემი ხარი შენ. 11 ღმრთისა მიმართ ვაქნე სიტყუანი ჩემნი და უფლისა მიმართ ვაქნე თქუმულნი ჩემნი. 12 ღმერთსა ვესავ, არა შემეშინოს; რაჲ მიყოს მე კაცმან? 13 შეიწირე აღნათქუემი ჩემი, ღმერთო, რომელ მიგცე შენ ქებისაჲ. 14 რამეთუ იჴსენ სული ჩემი სიკუდილისაგან, თუალნი ჩემნი - ცრემლთაგან და ფერჴნი ჩემნი - ბრკოლისაგან; სათნო-ვეყო მე წინაშე უფლისა ნათელსა შინა ცხოველთასა.


56

დასასრულსა, ნუ განხრწნი, დავითის ძეგლისწერისათჳს, რაჟამს-იგი ივლტოდა პირისაგან საულისა და შევიდა ქუაბსა მას

2 მიწყალე მე, ღმერთო, მიწყალე მე, რამეთუ შენ გესავს სული ჩემი; და საფარველსა ფრთეთა შენთასა ვესვიდე, ვიდრემდის წარჴდეს უშჯულოებაჲ. 3 ჴმა-ვყო ღმრთისა მიმართ მაღლისა, ღმრთისა ქველისმოქმედისა ჩემისა.

დიაფსალმაჲ

4 გამოავლინა ზეცით და მაცხოვნა მე და მისცნა საყუედრელად დამთრგუნველნი ჩემნი;

დიაფსალმაჲ

[88]გამოავლინა ღმერთმან წყალობაჲ მისი და ჭეშმარიტებაჲ მისი. 5 და იჴსნა სული ჩემი შორის მჴეცთაგან, რამეთუ მეძინა მე ზრუნვით; ძენი კაცთანი, კბილნი მათნი ჭურ და ისარ, და ენანი მათნი ვითარცა ჴრმალნი ლესულნი. 6 ამაღლდი ცათა შინა, ღმერთო, და ყოველსა ქუეყანასა ზედა არს დიდებაჲ შენი. 7 მახე განჰშზადეს ფერჴთა ჩემთათჳს და დაამდაბლეს სული ჩემი; თხარეს წინაშე პირსა ჩემსა მთხრებლი და იგინივე შთაითხინეს. 8 განმზადებულ არს გული ჩემი შენდამი, დმერთო, განმზადებულ არს გული ჩემი, გაქებდე და გიგალობდე შენ დიდებითა ჩემითა. 9 განიღჳძე, დიდებაო ჩემო, განიღჳძე საფსალმუნითა და ებნითა. მე განვიღჳძო განთიად. 10 აღგიარო შენ ერსა შორის, უფალო, და გიგალობდე შენ წარმართთა შორის. 11 რამეთუ განდიდნა ცამდე წყალობაჲ შენი და ღრუბელთამდე ჭეშმარიტებაჲ შენი. 12 ამაღლდი ცათა შინა, ღმერთო, და ყოველსა ქუეყანასა ზედა არს დიდებაჲ შენი.


57

დასასრულსა, ნუ განხრწნი, დავითის ძეგლისწერისათჳს

2 ჭეშმარიტად თუ სიმართლესა იტყჳთ? სიწრფოებასა შჯიდით, ძენო კაცთანო? [89]3 და რამეთუ გულსა შინა უშჯულოებასა იქმთ ქუეყანასა ზედა, სიცრუვესა ჴელნი თქუენნი ნივთებენ. 4 უცხო იქმნნეს ცოდვილნი საშოჲთგან, შესცთეს მუცლითაგან და იტყოდეს სიცრუვესა. 5 გულისწყრომაჲ მათი მსგავს არს გუელისასა, ვითარცა ასპიტისა ყრუჲსა, რომელსა დაეყვნიან ყურნი მისნი, 6 რომელმან არა ისმინის ჴმაჲ მსახრვალისაჲ და წამლისაჲ მწამლველისაგან ბრძნისა. 7 ღმერთმან შემუსრნეს კბილნი მათნი პირსა შინა მათსა, და შუანი ლომთანი შეფქვნა უფალმან. 8 შეურაცხ-იქმნენ იგინი ვითარცა წყალი-დათხეული, გარდააცუას მშჳლდსა მისსა, ვიდრემდის მოუძლურდენ. 9 ვითარცა ცჳლი რაჲ დადნის, ეგრე მოესრულნენ; დაეცა მათ ზედა ცეცხლი და არა იხილეს მზე. 10 ვიდრე არა თანაიყოს ეკალთა თქუენთა ძეძჳ, ვითარცა ცხოველნი, ვითარცა რისხვით შთანთქნეს იგინი. 11 იხარებდეს მართალი, რაჟამს იხილოს შურისგებაჲ, ჴელნი მისნი დაიბანნეს სისხლითა ცოდვილისაჲთა. 12 და თქუას კაცმან, რამეთუ: არს სამე ნაყოფი მართლისაჲ; და არს სამე ღმერთი, რომელმან საჯნეს იგინი ქუეყანასა ზედა.

დიდებაჲ

 

58

დასასრულსა, ნუ განხრწნი, დავითის ძეგლისწერაჲ, ოდეს-იგი მიავლინა საულ და შეიცვა სახლი მისი მოკლვად მისა

[90]2 მიჴსენ მე მტერთა ჩემთაგან, ღმერთო, და მათგან, რომელნი აღდგომილ არიან ჩემ ზედა, განმარინე მე. 3 მიჴსენ მე მოქმედთაგან უშჯულოებისათა და კაცთა მისისხლეთაგან მაცხოვნე მე. 4 რამეთუ ესერა მოინადირეს სული ჩემი, და დამესხნეს ჩემ ზედა ძლიერნი; არცა უშჯულოებაჲ ჩემი, არცა ცოდვაჲ ჩემი, უფალო; 5 უცოდველად ვრბიოდე და წარვჰმართე, განიღჳძე შემთხუევად ჩემდა და იხილე. 6 და შენ, უფალო ღმერთო ძალთაო, ღმერთო ისრაელისაო, მოიხილე მოხედვად ყოველთა წარმართთა და ნუ შეიწყალებ ყოველთა მოქმედთა უშჯულოებისათა. 7 მიიქცენ მწუხრი და დაყმებოდიან ვითარცა ძაღლი და მოადგენ ქალაქსა. 8 ესერა იგინი იტყოდიან პირითა მათითა, და მახჳლი ბაგეთა შინა მათთა, ვითარმედ ვის ესმა? 9 და შენ, უფალი, ეცინოდი მათ და შეურაცხ-ჰყვნე ყოველნი წარმართნი. 10 ძალი ჩემი შენდამი ვიმარხო, რამეთუ შენ, ღმერთი, მწე ჩემდა ხარ, 11 ღმერთი ჩემი, რამეთუ წყალობამან მისმან იმსთოს ჩემდამო; [91]ღმერთმან ჩემმან მიჩუენოს მე მტერთა ჩემთაჲ. 12 და ნუ მოსწყუედ მათ, ნუუკუე დაივიწყონ შჯული შენი; განაბნინენ იგინი ძალითა შენითა და დაამჴუენ იგინი, მფარველო ჩემო უფალო. 13 ცოდვაჲ პირისა მათისაჲ სიტყუაჲ ბაგეთა მათთაჲ, და შეიპყრნედ იგინი ამპარტავანებითა მათითა და წყევასა და სიცრუვესა უთხრობდენ.   14 აღსასრულსა რისხვით მოასრულნე და ნუღარა იპოვნენ; და გულისჴმა-ყონ, რამეთუ ღმერთი უფლებს იაკობსა ზედა და კიდეთა ქუეყანისათა. 15 მიიქცენ მწუხრი და დაყმებოდიან ვითარცა ძაღლი და მოადგენ ქალაქსა. 16 იგინი განიბნინენ ჭამად და უკუეთუ ვერ განძღენ, დრტჳნვიდენცა. 17 ხოლო მე ვაქებდე ძალსა შენსა და ვიხარებდე მე განთიად წყალობითა შენითა; რამეთუ მეყაე მე მფარველ და შესავედრებელ ჩემდა დღესა ჭირისა ჩემისასა. 18 მწე ჩემი ხარი შენ, შენ გიგალობდე, რამეთუ ღმერთი ჴელისაღმპყრობელი ჩემი ხარი შენ, ღმერთო ჩემო, წყალობაო ჩემო.


59

დასასრულსა, ცვალებადთათჳს მერმეცა; ძეგლისწერაჲ დავითისი სამოძღურებელად, რაჟამს-იგი მოწუა შუადინარე ასურეთისაჲ და ასურეთი საბაკოჲ და მოაქცია იოაბ, და დასცა ედომი ჴევსა მას მარილთასა ათორმეტი ათასი

3 ღმერთო, განმთხიენ ჩუენ და დამამჴუენ ჩუენ, შემრისხენ და შემიწყალენ ჩუენ. [92]4 შეარყიე ქუეყანაჲ და შეაძრწუნე იგი; განკურნე შემუსრვილებაჲ მისი, რამეთუ შეიძრა. 5 უჩუენე ერსა შენსა სიფიცხლე, მასუ ჩუენ ღჳნოჲ ლმობიერებისაჲ. 6 მოეც მოშიშთა შენთა სასწაული განრომად პირისაგან მშჳლდისა, 7 რაჲთა იჴსნნენ საყუარელნი შენნი; მაცხოვნე მე მარჯუენითა შენითა და შეგესემინ ჩემი. 8 ღმერთი იტყოდა წმიდით გამო მისით: განვიხარო და განვყო სიკიმაჲ და ღელე იგი საყოფელთაჲ განვზომო. 9 ჩემი არს გალაად და ჩემი არს მანასე, და ეფრემ, დამამტკიცებელი თავისა ჩემისაჲ, იუდა, მეუფჱ ჩემი, 10 მოაბ, სიავი სასოებისა ჩემისაჲ; იდუმიამდე წარვიმართო სლვაჲ ჩემი, მე უცხოთესლნი დამემორჩილნეს. 11 ვინ მიმიყვანოს მე ქალაქსა მას შეცვულსა? ანუ ვინ მიმიძღუეს მე იდუმიამდე, 12 არათუ შენ, ღმერთმან, რომელმანცა განმთხიენ ჩუენ და არა გამოხუედ ღმერთი ძალად ჩუენდა? 13 მომეც ჩუენ შეწევნაჲ ჭირსა; რამეთუ ცუდ არს ცხორებაჲ კაცისაჲ. 14 ღმრთისა მიერ ვყოთ ძალი და მან შეურაცხ-ყვნეს მაჭირვებელნი ჩუენნი.


60

დასასრულსა, ქებათა შინა დავითისი

2 შეისმინე, ღმერთო, ვედრებისა ჩემისაჲ, მოხედენ ჩემსა ლოცვასა. [93]3 კიდითგან ქუეყანისაჲთ შენდა ღაღად-ვყავ მოწყინებასა გულისა ჩემისასა; კლდესა ზედა აღმამაღლე მე, მიძღოდე მე. 4 და იყავ ჩემდა სასო, გოდოლ მტკიცე წინაშე პირსა მტერისასა. 5 დავიმკჳდრო საყოფელთა შენთა უკუნისამდე, დავეფარო მე საფარველსა ფრთეთა შენთასა. 6 რამეთუ შენ, ღმერთმან, ისმინე ლოცვათა ჩემთაჲ და ეც მკჳდრობაჲ მოშიშთა სახელისა შენისათა. 7 დღითი-დღე შესძინნე მეუფესა წელიწადნი მისნი მიდღედმდე ნათესავითი-ნათესავად. 8 დაადგრების უკუნისამდე წინაშე ღმრთისა; წყალობაჲ და ჭეშმარიტებაჲ მისი, ვინ გამოიძიოს იგი? 9 ესრეთ უგალობდე სახელსა შენსა უკუნისამდე და მიგცნე მე ლოცვანი ჩემნი დღითი-დღე.

დიდებაჲ


61

დასასრულსა, იდითუმისთჳს, ფსალმუნი დავითისი

2 ანუ არა ღმერთსავე დაემორჩილოსა სული ჩემი? რამეთუ მის მიერ არს ცხორებაჲ ჩემი. 3 და რამეთუ იგი არს ღმერთი ჩემი და მაცხოვარი ჩემი, შესავედრებელი ჩემი და მე არა შევირყიო უფროჲს. 4 ვიდრემდის დაესხმით კაცთა ზედა და მოჰკლავთ თქუენ ყოველნი, ვითარცა კედელსა მიდრეკილსა და ღობესა დაჭენებულსა? 5 ხოლო პატივისა ჩემისაჲ იზრახეს განშორებაჲ [94]და რბიოდეს წყურვილითა; პირითა მათითა აკურთხევდეს და გულითა მათითა სწყევდეს. 6 გარნა ღმერთსა დაემორჩილე, სულო ჩემო, რამეთუ მის მიერ არს თმენაჲ ჩემი, 7 და რამეთუ იგი არს ღმერთი ჩემი და მაცხოვარი ჩემი, შესავედრებელი ჩემი, და მე არა შევირყიო. 8 ღმრთისა მიმართ არს ცხორებაჲ ჩემი და დიდებაჲ ჩემი; ღმერთი შეწევნისა ჩემისაჲ და სასოებაჲ ჩემი ღმრთისა მიმართ. 9 ესევდით მას ყოველი კრებული ერისაჲ, განჰფინენით მის წინაშე გულნი თქუენნი, რამეთუ ღმერთი მწე თქუენდა არს. 10 ხოლო ამაო არიან ძენი კაცთანი, ცრუ არიან ძენი კაცთანი სასწორთა მათ ზედა სიცრუვისათა და იგინივე ამაოებით არიან ურთიერთას. 11 ნუ ესავთ სიცრუვესა და ტაცებად ნუ გსურის; სიმდიდრე თუ გარდაგერეოდის, ნუ შეაპყრობთ გულთა თქუეენთა. 12 ერთჯერ თქუა ღმერთმან და ორი ესე მესმა, რამეთუ ღმრთისა არს სიმტკიცე. 13 და შენი არს, უფალო, წყალობაჲ, რამეთუ შენ მიაგო კაცად-კაცადსა საქმეთა მისთაებრ.


62

ფსალმუნი დავითისი, რაჟამს იყო იგი უდაბნოსა მას ჰურიასტანისასა

2 ღმერთო, ღმერთო ჩემო, შენდამი აღვიმსთობ; სწყურიან შენდამი სულსა ჩემსა; [95]რაოდენჯერმე არს ჴორცი ესე ჩემი ქუეყანასა ამას შინა უდაბნოსა, უგზოსა და ურწყულსა? 3 ესრეთ წმიდასა შინა გეჩუენე შენ, რაჲთა ვიხილო მე ძალი და დიდებაჲ შენი. 4 რამეთუ უმჯობეს არს წყალობაჲ შენი უფროჲს საცხორებელთასა და ბაგენი ჩემნი გაქებდენ შენ. 5 ესრეთ გაკურთხევდე შენ, ცხორებასა ჩემსა, და სახელითა შენითა აღვიპყრნე ჴელნი ჩემნი. 6 ვითარცა ცმელითა და სიპობითა განძღეს სული ჩემი და ბაგითა გალობისაჲთა გაქებდეს შენ პირი ჩემი. 7 უკუეთუმცა მოგიჴსენე შენ სარეცელთა ჩემთა ზედა, ცისკარსამცა გევედრებოდე შენ; 8 რამეთუ შენ შემწე მეყავ მე და საფარველსა ფრთეთა შენთასა ვიხარებდე. 9 მიგდევდა სული ჩემი შემდგომად შენსა და მე შემეწია მარჯუენე შენი. 10 ხოლო მათ ცუდად იძიეს სული ჩემი, შთაჴდენ იგინი ქუესკნელთა ქუეყანისათა. 11 მიეცნენ იგინი ჴელთა მახჳლისათა, ნაწილად მელთა იყვნენ იგინი. 12 ხოლო მეუფჱ იხარებდეს ღმრთისა მიმართ და იქოს ყოველი, რომელი ფუცვიდეს მისა, რამეთუ დაიყო პირი, რომელი იტყოდა სიცრუვესა.


63

დასასრულსა ფსალმუნი დავითისი

2 შეისმინე, დმერთო, ჴმისა ჩემისაჲ, გევედრებოდი რაჲ მე შენდაში, [96]შიშისაგან მტერისა იჴსენ სული ჩემი. 3 დამიფარე მე ამბოხისაგან უკეთურთაჲსა და სიმრავლისაგან მოქმედთა სიცრუვისათა. 4 რომელთა აღილესნეს ვითარცა მახჳლნი ენანი მათნი, გარდააცუეს მშჳლდსა მათსა საქმე სიმწარისაჲ, 5 რაჲთამცა განგუმირეს დაფარულსა შინა უბიწოჲ; მყის სისრა-უყონ მას და არა შეიშინონ. 6 განიმტკიცეს თავისა თჳსისა სიტყუაჲ უკეთური, მიუთხრეს დარწყუმაჲ მახისაჲ; და თქუეს: ვინ იხილნეს იგინი? 7 გამოიძიეს უშჯულოებაჲ, განილინეს გამოძიებასა გამოსაძიებელისასა; წარდგეს კაცი სიღრმითა გულისაჲთა, 8 და ამაღლდეს ღმერთი. ისარ ჩჩჳლთა იქმნნეს წყლულებანი მათნი, 9 და მოუძლურდეს მათ ზედა ენანი მათნი. შეძრწუნდეს ყოველნი, რომელნი ხედვიდეს მათ. 10 და შეეშინა ყოველსა კაცსა და უთხრნეს მათ საქმენი ღმრთისანი და დაბადებულნი მისნი გულისჴმა-ყვნეს. 11 იხარებდეს მართალი უფლისა მიმართ და ესვიდეს მას და იქნენ ყოველნი წრფელნი გულითა.

დიდებაჲ


კანონი 9

64

დასასრულსა, ფსალმუნი დავითისი, გალობაჲ იერემიაჲსი და ეზეკიელისი ერისა მის მსხემობისაჲ

[97]2 შენ გშუენის გალობაჲ, ღმერთო, სიონს, და შენ მიგეცეს ლოცვაჲ იერუსალემს. 3 შეგესემინ ლოცვისა ჩემისაჲ, შენდა ყოველი ჴორციელი მოვიდეს. 4 სიტყუანი უშჯულოთანი გoნძლიერდეს ჩუენ ზედა, და უღმრთოებათა ჩუენთაგან შენ მილხინო. 5 ნეტარ არს, რომელი გამოირჩიე და შეიწყნარე, დაიმკჳდროს ეზოთა შინა შენთა, აღვივსნეთ ჩუენ კეთილითა სახლისა შენისაჲთა; წმიდა არს ტაძარი შენი, 6 საკჳრველ არს სიმართლითა. შეისმინე ჩუენი, ღმერთო, მაცხოვარო ჩუენო, სასოო ყოველთა კიდეთა ქუეყანისათაო [98]და რომელნი არიან ზღუათა შინა შორს. 7 განჰმზადნა მთანი ძლიერებითა თჳსითა, გარეშერტყმულმან ძლიერებითა, 8 რომელი შეაძრწუნებს სიმდიდრესა ზღჳსასა, ოხრასა ღელვათა მისთასა ვინ დაუთმოს? შეძრწუნდენ წარმართნი, 9 და ეშინოდის მკჳდრთა კიდეთასა სასწაულთა შენთაგან; გამოსლვასა ცისკრისასა და მწუხრისასა მხიარულებაჲ. 10 მოხედე ქუეყანასა და დაათრვე იგი, განამრავლე განმდიდრებაჲ მისი; მდინარე ღმრთისაჲ აღივსო წყლითა; განუმზადე საზრდელი მათი, რამეთუ ესე არს განმზადებაჲ. 11 ურნატნი მისნი დაათრვენ, განამრავლე ნაყოფი მისი, ცუარითა მისითა მხიარულ იყოს ჯეჯილი მისი. 12 აკურთხო გჳრგჳნი წელიწადისაჲ სიტკბოებითა შენითა, და ველნი შენნი აღივსნენ სიპოხითა. 13 განპოხნეს შუენიერებაჲ უდაბნოჲსაჲ, და სიხარული ბორცუთა შეიმოსონ. 14 შეიმოსნენ ვერძნი ცხოვართანი და ღელეთა განამრავლონ იფქლი; ღაღადებდენ და გალობდენ.


65

დასასრულსა გალობაჲ ფსალმუნისაჲ აღდგომისათჳს

1 ღაღადებდით ღმრთისა ყოველი ქუეყანაჲ. 2 უგალობდით სახელსა მისსა, მიეცით დიდებაჲ ქებულებასა მისსა. [99]3 არქუთ ღმერთსა: რაბამად საშინელ არიან საქმენი შენნი; მრავლითა ძალითა შენითა გეცრუვნეს შენ მტერნი შენნი. 4 ყოველი ქუეყანაჲ თაყუანის-გცემდენ შენ და გიგალობდენ და უგალობდე სახელსა შენსა, მაღალო. 5 მოვედით და იხილენით საქმენი ღმრთისანი, ვითარ საშინელ არს განზრახვათა შინა უფროჲს ძეთა კაცთასა, 6 რომელი გარდააქცევს ზღუასა ხმელად, მდინარესა წიაღ-ჴდენ ფრჴივ; მუნ ვიხარებდეთ ჩუენ მისა მიმართ, 7 რომელი-იგი უფლებს ძალითა თჳსითა საუკენეთა. თუალნი მისნი წარმართთა ხედვენ; რომელთა განამწარეს იგი, ნუ ამაღლდებიედ თავით თჳსით. 8 აკურთხევდით წარმართნი ღმერთსა ჩუენსა და სასმენელ ყავთ ჴმაჲ ქებისა მისისაჲ, 9 რომელმან დადვა სული ჩემი ცხორებად და არა სცა ძრვაჲ ფერჴთა ჩემთა. 10 რამეთუ გამომცადენ ჩუენ, ღმერთო, და გამომაჴურვენ ჩუენ, ვითარცა გამოიჴურვების ვეცხლი. 11 შემიყვანენ ჩუენ საფრჴესა, დაჰკრიბე ჭირი ბეჭთა ჩუენთა. 12 ავლინენ კაცნი თავთა ზედა ჩუენთა; განვლეთ ჩუენ ცეცხლი და წყალი, და გამომიყვანენ ჩუენ განსასუენებელად. 13 შევიდე სახლსა შენსა მსხუერპლებითა და მიგცნე შენ ლოცვანი ჩემნი, [100]14 რომელ აღთქუეს ბაგეთა ჩემთა, და იტყოდა პირი ჩემი ჭირსა შინა ჩემსა. 15 საკუერთხები ტჳნოანი შენდა შევწირო ვერძებითა და საკუმეველითა, შევწირო შენდა ზუარაკები და ვაცები.

დიაფსალმაჲ

16 მოვედით, ისმინეთ ჩემი, და გითხრა თქუენ ყოველთა მოშიშთა ღმრთისათა, რაოდენი უყო სულსა ჩემსა. 17 მისა მიმართ პირითა ჩემითა ღაღად-ვყავ და აღვამაღლე იგი ენითა ჩემითა. 18 სიცრუვესა თუ ვხედევდ გულსა შინა ჩემსა, ნუ ისმენნ ჩემსა უფალი. 19 ამისთჳს შეისმინა ჩემი ღმერთმან და მოხედნა ჴმასა ვედრებისა ჩემისასა. 20 კურთხეულ არს ღმერთი, რომელმან არა განიშორა ლოცვაჲ ჩემი და არცა წყალობაჲ მისი ჩემგან.


66

ფსალმუნი ქებისაჲ, დავითისი

2 ღმერთო, მიწყალენ ჩუენ და მაკურთხენ ჩუენ, გამოაჩინე პირი შენი ჩუენ ზედა და მიწყალენ ჩუენ.

დიაფსალმაჲ

3 ცნობად ქუეყანასა ზედა გზაჲ შენი და ყოველსა თესლებსა შორის მაცხოვარებაჲ შენი. 4 აღგიარებდენ შენ ერნი, ღმერთო, აღგიარებდენ შენ ერნი ყოველნი. [101]5 მხიარულ იყვნედ და იხარებდენ თესლნი, რამეთუ განსაჯნე ერნი სიწრფოებით და თესლებსა ქუეყანასა ზედა უძღოდი. 6 აღგიარებდენ შენ ერნი, ღმერთო, აღგიარებდენ შენ ერნი ყოველნი. 7 ქუეყანამან გამოსცა ნაყოფი თჳსი; მაკურთხენ ჩუენ, ღმერთო, ღმერთმან ჩუენმან; 8 მაკურთხენინ ჩუენ ღმერთმან და ეშინოდენ მისგან ყოველთა კიდეთა ქუეყინისათა.

დიდებაჲ


67

დასასრულსა, დავითის ფსალმუნი, შესხმისაჲ

2 აღდეგინ ღმერთი, და განიბნინენ ყოველნი მტერნი მისნი, და ივლტოდენ მოძულენი მისნი პირისა მისისაგან. 3 ვითარცა მოაკლდის კუამლსა, მოაკლდენ, და ვითარცა ცჳლი რაჲ დადნის წინაშე ცეცხლსა, ეგრეთ წარწყმდენ ცოდვილნი პირისაგან ღმრთისა. 4 და მართალნი იხარებდენ, მხიარულ იყვნენ წინაშე ღმრთისა და განსცხრებოდიან სიხარულითა.

დიაფსალმაჲ

5 აქებდით ღმერთსა და უგალობდით სახელსა მისსა, გზა-უყავთ მას, რომელი-იგი ამაღლდა დასავალით; უფალ არს სახელი მისი და იხარებდით მის წინაშე. 6 შეძრწუნდედ პირისა მისისაგან, რომელი-იგი მამა არს ობოლთაჲ და მსაჯული ქურივთაჲ; [102]ღმერთი ადგილსა წმიდასა მისსა. 7 ღმერთმან დაამკჳდრნის ერთსახენი სახლსა, გამოიყვანნის კრულნი სიმჴნითა თჳსითა; ეგრეცა განმამწარებელნი მისნი, რომელნი დამკჳდრებულ არიან სამარებსა. 8 ღმერთო, გამოსლვასა შენსა წინაშე ერისა შენისა და წიაღსლვასა შენსა უდაბნოდ

დიაფსალმაჲ

9 ქუეყანაჲ შეიძრა და ცანიცა წუთოდეს პირისაგან ღმრთისა სინაჲსა, პირისაგან ღმრთისა ისრაელისა. 10 წჳმაჲ ნებსითი განუმზადო, ღმერთო, სამკჳდრებელსა შენსა; მო-ღათუ-უძლურდა, ხოლო შენ და-ვე-ამტკიცო იგი. 11 და ცხოველნიცა შენნი მკჳდრ არიან მას შინა; განუმზადე სიტკბოებითა შენითა გლახაკსა, ღმერთო. 12 უფალმან სცეს სიტყუაჲ, რომელნი ახარებენ ძალითა მრავლითა. 13 მეუფჱ ძალთაჲ საყუარელისაჲ, შუენიერებითა სახლისაჲთა განყოფად ნატყუენავისა. 14 უკუეთუ დაიძინოთ შორის ნაწილებსა, ფრთენი ტრედისანი ვეცხლითმოსილ, და ბეჭთსაშუვალი მისი ფერითა ოქროჲსაჲთა. 15 რაჟამს განაჩინებდა ცათა მყოფი იგი მეუფებსა მას ზედა, განთოვლდენ იგინი სელმონს. 16 მთაჲ ღმრთისაჲ - მთაჲ პოხილი; მთაჲ შეყოფილი და მთაჲ პოხილი. 17 რასა-მე ჰგონებთ თქუენ, მთანო შეყოფილნო? მთაჲ ესე, რომელ სთნდა ღმერთსა დამკჳდრებად მას ზედა, [103]და რამეთუ უფალმანცა  დაამკჳდროს იგი სრულიად.   18 ეტლნი ღმრთისანი ბევრწილ არიან და ათასეულნი წარუმართებენ მას; უფალი მათ შორის სინასა, მთასა წმიდასა მისსა. 19 აღჰჴედ მაღალსა, წარმოსტყუენე ტყუჱ და მოიღე ნიჭები კაცთა შორის, რაჲთა ურჩნიცა სამკჳდრებელად იყვნენ. 20 უფალი ღმერთი კურთხეულ, კურთხეულ არს ღმერთი დღითი-დღე, წარგჳმართოს ჩუენ ღმერთმან მაცხოვარებისა ჩუენისამან; 21 ღმერთი ჩუენი ღმერთ მაცხოვარ, და უფლისა უფლისაგან არიან გამოსავალნი სიკუდილისანი. 22 ხოლო ღმერთმან შემუსროს თავები მტერთა მისთაჲ, თხემი თმითურთ, რომელნი ვლენან უშჯულოებითა მათითა. 23 თქუა უფალმან: ბასანით მოვაქციო, მოვაქციო სიღრმეთა შინა ზღჳსათა; 24 რაჲთა შეიღებოს ფერჴი შენი სისხლითა და ენანი ძაღლთა შენთანი - მტერთაგან მის მიერ. 25 გამოჩნდეს სლვანი შენნი, ღმერთო, სლვანი ღმრთისა ჩემისა და მეუფისანი წმიდასა შინა. 26 იმსთუეს მთავართა მახლობელად მგალობელთა, შორის ქალწულთა მეებნეთასა. 27 ეკლესიათა შინა აკურთხევდით ღმერთსა და უფალსა წყაროთაგან ისრაელისთა. 28 მუნ ბენიამენ ჭაბუკი განკჳრვებასა; მთავარნი იუდაჲსნი წინამძღუარნი მათნი; მთავარნი ზაბულონისნი, მთავარნი ნეფთალემისნი. 29 ბრძანე, ღმერთო, ძალითა შენითა; [104]განაძლიერე, ღმერთო, ესე, რომელ ჰქმენ ჩუენ შორის. 30 ტაძრით შენით იერუსალემით შენდა შეწირონ მეფეთა ძღუენი. 31 შეჰრისხენ შენ მჴეცთა ლერწმისათა; კრებული ზუარაკთაჲ დიაკეულთა შორის ერისათა მიდრეკად გამოცდილთა ვეცხლითა. განაბნიენ წარმართნი, რომელთა ჰნებავს ბრძოლაჲ. 32 მოვიდენ მოციქულნი ეგჳპტით, ჰინდოეთმან უსწროს ჴელისა მიცემად ღმრთისა. 33 მეფენი ქუეყანისანი აქებდით ღმერთსა და უგალობდით უფალსა. 34 რომელი-იგი ამაღლდა ცასა ცათასა აღმოსავალით, ესერა მოსცეს ჴმაჲ თჳსი, ჴმაჲ ძლიერებისაჲ. 35 მიეცით დიდებაჲ ღმერთსა; ისრაელსა ზედა დიდადშუენიერებაჲ მისი და ძალი მისი ღრუბელთა შინა. 36 საკჳრველ არს ღმერთი წმიდათა შორის მისთა; ღმერთი ისრაელისაჲ, მას მოსცეს ძალი და სიმტკიცე ერსა თჳსსა. კურთხეულ არს ღმერთი.

დიდებაჲ


68

დასასრულსა, ცვალებადთათჳს, ფსალმუნი დავითისი

2 მაცხოვნე მე, ღმერთო, რამეთუ შევიდეს წყალნი სულად ჩემდადმდე. [105]3 დავინთქ მე უყსა უფსკრულისასა, და არა არს დათმენაჲ; მოვედ მე სიღრმესა ზღჳსასა და მოქცევამან დამნთქა მე. 4 დავშუერი მე ღადადებითა, და დამჴდა ჴმაჲ ჩემი, მოაკლდა თუალთა ჩემთა სასოებითა ღმრთისა მიმართ ჩემისა. 5 განმრავლდეს უფროჲს თმათა თავისა ჩემისათა მოძულენი ჩემნი ცუდად; განძლიერდეს მდევარნი ჩემნი, მტერნი ჩემნი სიცრუვით; და რაჲ-იგი არა მეტაცა, მაშინ მიუზღევდ. 6 ღმერთო, შენ უწყი უგუნურებაჲ ჩემი და შეცოდებანი ჩემნი შენგან არა დაეფარნეს. 7 ნუ ჰრცხუენებინ ჩემდამო, რომელთა დაგითმონ შენ, უფალო, უფალო ძალთაო; ნუცა ჰკდემებინ ჩემ ძლით, რომელნი გეძიებენ შენ, ღმერთო ისრაელისაო. 8 რამეთუ შენთჳს დავითმინე ყუედრებაჲ, და დაფარა სირცხჳლმან პირი ჩემი. 9 უცხო ვექმენ მე ძმათა ჩემთა და სტუმარ - ძეთა დედისა ჩემისათა. 10 რამეთუ შურმან სისხლისა შენისამან შემჭამა მე და ყუედრებანი მაყუედრებელთა შენთანი დამეცნეს ჩემ ზედა. 11 და დავიფარე მარხვითა სული ჩემი, და იქმნა იგი ჩემდა საყუედრელ. 12 ვყავ სამოსლად ჩემდა ძაძაჲ და ვექმენი მათ იგავ. 13 ჩემთჳს ზრახვიდეს, რომელნი სხდეს ბჭეთა, და ჩემდამო გალობდეს, რომელნი სუმიდეს ღჳნოსა. [106]14 ხოლო მე ვილოცევდ შენდამი, უფალო; ჟამსა შეწყნარებისასა, ღმერთო, სიმრავლითა მოწყალებისა შენისაჲთა შეისმინე ჩემი ჭეშმარიტებითა მაცხოვარებითა შენისაჲთა. 15 მიჴსენ მე თიჴისაგან, რაჲთა არა დავინთქა; განვერი მე მოძულეთა ჩემთაგან და სიღრმეთაგან წყალთაჲსა. 16 ნუ დამნთქამნ მე მორევი წყალთაჲ, ნეცა შთამნთქამნ მე უფსკრული, ნუცა შეიყოფნ ჩემ ზედა ჯურღმული პირსა მისსა. 17 ისმინე ჩემი, უფალო, რამეთუ ტკბილ არს წყალობაჲ შენი; მრავლითა მოწყალებითა შენითა მოიხილე ჩემ ზედა. 18 ნუ გარემიიქცევ პირსა შენსა მონისა შენისაგან, რამეთუ მჭირს მე, მსთუად შეგესემინ ჩემი. 19 მოხედენ სულსა ჩემსა და განარინე იგი და მტერთა ჩემთაგან მიჴსენ მე. 20 რამეთუ შენ უწყი ყუედრებაჲ ჩემი და სირცხჳლი ჩემი და კდემაჲ ჩემი; შენ წინაშე არიან ყოველნი მაჭირვებელნი ჩემნი. 21 ყუედრებაჲ დაითმინა სულმან ჩემმან და გლახაკობაჲ; და ველოდე მე თანამჭუვარსა, და არა იყო; და ნუგეშინისმცემელსა, და არა ვპოვე. 22 და მცეს მე საჭმლად ჩემდა ნავღელი და წყურილსა ჩემსა მასუეს მე ძმარი. 23 იქმენინ ტაბლაჲ მათი მათ წინაშე სხფრჴე და მისაგებელ და საცთურ. 24 დაუბნელდენ თუალნი მათნი, რაჲთა არა ხედვიდენ, და ზურგი მათი მარადის შედრიკე. [107]25 მიჰფინე მათ ზედა რისხვაჲ შენი და გულისწყრომაჲ რისხვისა შენისაჲ ეწიენ მათ. 26 იყავნ სამკჳდრებელი მათი ოჴერ და საყოფელთა მათთა ნუ იყოფინ მკჳდრი, 27 რამეთუ რომელი შენ დაეც, მათ დევნეს იგი და სალმობასა წყლულთა ჩემთასა შესძინეს. 28 შესძინე უშჯულოებაჲ უშჯულოებასა მათსა ზედა, და ნუ შევლენედ იგინი სიმართლესა შენსა; 29 აიჴოცნედ იგინი წიგნისა მისგან ცხოველთაჲსა და მართალთა თანა ნუ დაიწერებიედ. 30 გლახაკ და დავრდომილ ვარი მე; ღმერთო, მაცხოვარებაჲ შენი შემეწიენ მე. 31 ვაქებდე სახელსა ღმრთისა ჩემისასა გალობითა და განვადიდო იგი ქებითა; 32 და სათნო-ეყოს ღმერთსა უფროჲს ჴბოჲსა მის ჩჩჳლისა, რომელსა გამოჰქონედ რქანი და ჭლიკნი. 33 იხილონ გლახაკთა და იხარებდენ; გამოიძიეთ ღმერთი და ცხოვნდეს სული თქუენი. 34 რამეთუ ესმა დავრდომილთაჲ უფალსა და პყრობილნი მისნი არა შეურაცხ-ყვნა. 35 აქებდით მას ცანი და ქუეყანაჲ, ზღუაჲ და ყოველი, რაჲ ვალს მას შინა. 36 რამეთუ ღმერთმან იჴსნეს სიონი, და აღეშენნენ ქალაქნი ჰურიასტანისანი, და დაეშენნენ მუნ და დაიმკჳდრონ იგი; 37 და ნათესავმან მონათა შენთამან დაიპყრას იგი; და რომელთა უყუარს სახელი შენი, დაიმკჳდრონ მას შინა.


69

დასასრულსა, დავითისი; ჴსენებად, რამეთუ მაცხოვნა მე უფალმან

[108]2 ღმერთო, შეწევნასა ჩემსა მოხედენ; უფალო, შეწევნად ჩემდა ისწრაფე. 3 ჰრცხუენოდენ და კდემებოდენ, რომელნი ეძიებენ სულსა ჩემსა; მართლუკუნ იქცენ და სირცხჳლეულ იქმნენ, რომელნი ზრახვიდეს ჩემთჳს ძჳრსა. 4 მიიქცენ მუნთქუესვე სირცხჳლეულნი, რომელნი მეტყოდეს მე: ვაშა, ვაშა! 5 გალობდენ და იხარებდენ შენდამი ყოველნი, რომელნი გეძიებენ შენ, უფალო; და თქუედ მარადის: დიდ არს ღმერთი, რომელთა უყუარს მაცხოვარებაჲ შენი. 6 ხოლო მე გლახაკ და დავრდომილ ვარი მე; ღმერთო, შემეწიე მე; შემწე და მჴსნელი ჩემი ხარი შენ; უფალო, ნუ ჰყოვნი.

დიდებაჲ

 
კანონი 10

70

ფსალმუნი დავითისი, ძეთა იონადაბისთაჲ და პირველწარტყუენულთაჲ მათ, წარუწერელი ებრაელთა შორის

[109]1 შენ, უფალო, გესავ; ნუ მრცხუენებინ მე უკუნისამდე. 2 სიმართლითა შენითა მიჴსენ და განმარინე მე; მოყავ ჩემდა ყური შენი და მაცხოვნე მე. 3 მეყავ მე ღმერთი მფარველ და ადგილ ძნელ განსარინებელ ჩემდა; რამეთუ სიმტკიცე და შესავედრებელი ჩემი შენ ხარ. 4 ღმერთო ჩემო, მიჴსენ მე ჴელთაგან ცოდვილისათა ჴელთაგან უშჯულოჲსათა და ცრუჲსათა; 5 რამეთუ შენ ხარ თმენაჲ ჩემი, უფალო, უფალო, სასოჲ ჩემი სიყრმით ჩემითგან. 6 შენდამი განვმტკიცენ საშოჲთგან, დედის მუცლით ჩემითგან შენ ხარ ჩემი მფარველი; შენდამი არს გალობაჲ ჩემი მარადის. 7 ვითარცა სასწაულ ვექმენ მრავალთა, [110]და შემწე ძლიერი ჩემი შენ ხარ. 8 აღივსენ პირი ჩემი ქებითა, რაჲთა უგალობდე დიდებასა შენსა, ყოველსა დღესა დიდადშუენიერებასა შენსა. 9 ნუ განმაგდებ მე, უფალო, ჟამსა სიბერისასა, და მოკლებასა ძალისა ჩემისასა ნუ დამაგდებ მე. 10 რამეთუ მრქუეს მე მტერთა ჩემთა და რომელთა მოეცვა სული ჩემი, ზრახვა-ყვეს ერთბამად. 11 და იტყოდეს: ღმერთმან დააგდო იგი; დევნეთ და ეწიენით მას, რამეთუ არავინ არს მჴსნელ მისა. 12 ღმერთო ჩემო, ნუ განმეშორები ჩემგან; ღმერთო ჩემო, შეწევნასა ჩემსა მომხედენ. 13 ჰრცხუენოდენ და მოაკლდენ, რომელნი ასმენდეს სულსა ჩემსა; შეიმოსედ სირცხჳლი და კდემაჲ, რომელნი ეძიებდეს ძჳრსა ჩემთჳს. 14 ხოლო მე მარადის გესვიდე შენ და შეკსძინო ყოველსა ზედა ქებასა შენსა. 15 პირი ჩემი უთხრობდეს სიმართლესა შენსა, ყოველსა დღესა მაცხოვარებასა შენსა, რამეთუ არა ვიცოდე მწიგნობრებისაჲ. 16 შევიდე მე ძლიერებითა უფლისაჲთა; უფალო, მოვიჴსენო სიმართლე შენი მხოლოჲსაჲ. 17 ღმერთო ჩემო, რაოდენი მასწავე მე სიყრმით ჩემითაგან, და მოაქამდე მიუთხრობდე საკჳრველებათა შენთა. 18 და მიმჴცოვანებადმდე და სიბერედმდე, ღმერთო ჩემო, ნუ დამაგდებ მე, [111]ვიდრემდის მიუთხრა მკლავი შენი ყოველსა ნათესავსა მომავალსა; ძლიერებაჲ შენი 19 და სიმართლე შენი, ღმერთო ჩემო, მიმაღლადმდე; რაოდენი მიყავ მე დიდძალი, ღმერთო, ვინ გემსგავსოს შენ? 20 რაოდენნი შიჩუენენ მე ჭირნი მრავალნი და ძჳრნი, და მომაქციე და მაცხოვნე მე, და უფსკრულთაგან ქუეყანისათა აღმომიყვანე მე. 21 განამრავლე ჩემ ზედა დიდებულებაჲ შენი და მომაქციე და ნუგეშინის-მეც მე და უფსკრულთაგან ქუეყანისათა კუალად აღმომიყვანე მე. 22 და რამეთუ მეცა აღგიარო შენ ერსა შორის, უფალო, ჭურებითა საფსალმუნისაჲთა ჭეშმარიტებაჲ შენი, ღმერთო, გიგალობდე შენ ებნითა, წმიდაო ისრაელისაო. 23 იხარებდენ ბაგენი ჩემნი, რაჟამს გიგალობდე შენ და სულიცა ჩემი, რომელი იჴსენ. 24 უფროჲს-და ენაჲცა ჩემი მარადღე იტყოდის სიმართლესა შენსა, რაჟამს ჰრცხუენოდის და კდემულ იყვნენ, რომელნი ეძიებენ ძჳრსა ჩემსა.


71

სოლომონისთჳს ფსალმუნი

1 ღმერთო, საშჯელი შენი მეუფესა მიეც და სიმართლე შენი - ძესა მეუფისასა 2 განშჯად ერისა შენისა სიმართლით და გლახაკთა შენთა განკითხვით. [112]3 მიიღედ მთათა მშჳდობაჲ ერისაჲ და ბორცუთა სიმართლე. 4 განიკითხნეს გლახაკნი ერისანი და აცხოვნნეს ნაშობნი დავრდომილთანი და დაამდაბლოს ცილისმწამებელი 5 და თანაეგოს მზისა და წინა მთოვარისა ნათესავითი-ნათესავამდე. 6 გარდამოჴდეს ვითარცა წჳმაჲ საწმისსა ზედა და ვითარცა ცუარი რაჲ ცურინ ქუეყანასა ზედა. 7 გამოაბრწყინვოს დღეთა მისთა სიმართლე და მრავალი მშჳდობაჲ, ვიდრემდის განკფდეს მთოვარე. 8 და უფლებდეს იგი ზღჳთი-ზღუადმდე და მდინარითგან კიდედმდე სოფლისა. 9 მის წინაშე პირველად ჰინდონი შეუვრდენ, და მტერნი მისნი მიწასა ლოშნიდენ; 10 მეფეთა თარშისათა და ჭალაკთა ძღუენი შეწირონ მისა, მეფეთა არაბიაჲსთა და საბაჲსთა ძღუენი მიართუან მას. 11 და თაყუანის-სცემდენ მას ყოველნი მეფენი ქუეყანისანი, და ყოველნი წარმართნი ჰმონებდენ მას; 12 რამეთუ იჴსნა გლახაკი ძლიერისაგან, და - დავრდომილი, რომლისა არა იყო მწე. 13 ჰრიდოს გლახაკსა და დავრდომილსა და სულნი გლახაკთანი აცხოვნნეს. 14 აღნადგინებისაგან და სიცრუვისა იჴსნნეს სულნი მათნი, და პატიოსან იყოს სახელი მისი მათ წინაშე. 15 და ცხოვნდეს და მოეცეს მას ოქროჲსა მისგან არაბიაჲსა, და ილოცვიდენ მისთჳს სამარადისოდ, [113]ყოველსა დღესა აკერთხევდენ მას. 16 იყოს სიმტკიცე ქუეყანასა შინა თავსა ზედა მთათასა, ზეშთა ამაღლდეს უფროჲს ლიბანისა ნაყოფი მისი, და ყუაოდიან ქალაქით გამო, ვითარცა თივაჲ ქუეყანისაჲ. 17 იყოს სახელი მისი კერთხეულ უკუნისამდე; უწინარეს მზისა ეგოს სახელი მისი და პირველ მთოვარისა - საყდარი მისი; მისა მიმართ იკურთხეოდიან ყოველნი ტომნი ქუეყანისანი, და ყოველი თესლები ჰნატრიდეს მას, 18 კურთხეულ არს უფალი ღმერთი ისრაელისაჲ, რომელმან ყვის საკჳრველი მხოლომან. 19 და კურთხეუელ არს სახელი წმიდაჲ დიდებისა მისისაჲ უკუნისამდე და უკუნითი-უკუნისამდე, და აღივსოს დიდებითა მისითა ყოველი ქუეყანაჲ. იყავნ, იყავნ.

დიდებაჲ

 

72

მოაკლდეს გალობანი დავითისნი, ძისა იესესნი. ფსალმუნი ასაფისი, გალობაჲ ასურასტანელისა მიმართ

1 ვითარ კეთილ არს ისრაელისა ღმერთი გულითა წრფელთათჳს. 2 ხოლო ჩემი კნინღა-და შემიძრწუნდეს ფერჴნი, მცირედღა-და შემიცთეს სლვანი ჩემნი. 3 რამეთუ ვეშურე უშჯულოთა, მშჳდობასა რაჲ ცოდვილთასა ვხედევდ. 4 რამეთუ არა არს ახილვაჲ სიკუდილსა შინა მათსა და სიმტკიცე გუემათა შინა მათთა. [114]5 შრომასა კაცთა თანა არა შურებიან და კაცთა თანა იგინი არა იტანჯნენ. 6 ამისთჳს შეიპყრნა იგინი ამპარტავანებამან სრულიად, შეიმოსეს უღმრთოებაჲ და სიცრუვე თჳსი. 7 და გამოჴდეს, ვითარცა ცმელისაგან, სიცრუვე მათი, რამეთუ ვიდოდეს იგინი ზრახვითა გულისაჲთა. 8 განიზრახეს და იტყოდეს უკუეთურებით და სიცრუვესა მაღლად ზრახვიდეს. 9 დადვეს ცათა შინა პირი მათი და ენაჲ მათი ეთრია ქუეყანასა ზედა. 10 ამისთჳს მოიქცეს ერი ჩემი აქავე, და დღენი სრულნი იპოვნენ მათ თანა. 11 და თქუეს: ვითარ-მე აგრძნა ღმერთმან, და ანუ არს-მეა მეცნიერებაჲ მაღლისა თანა? 12 აჰა ესერა ესე ცოდვილნი წარმართებულ არიან და უპყრიეს სიმდიდრე მათი უკუნისამდე. 13 და ვთქუ: ცუდად სამე განვიმართლე გული ჩემი და დავიბანენ უბრალოდ ჴელნი ჩემნი. 14 და ვიყავ მე ტანჯულ ყოველსა დღესა და მხილებაჲ ჩემი განთიად. 15 და ვთქუ, ვითარმედ: უთხრა ესრეთ: აჰა ესერა ნათესავსა შვილთა შენთასა აღუთქუ. 16 და გულსა მომიჴდა ცნობად, ესე არს შრომა ჩემ წინაშე, 17 ვიდრემდის შევიდე მე სიწმიდესა ღმრთისასა და გულისჴმა-ვყო აღსასრული მათი. 18 ხოლო ზაკუვისა მათისათჳს დასდევ მათთჳს ბოროტი და დაამჴუენ იგინი ამპარტავანებასა ოდენ მათსა. 19 ვითარღა იქმნეს მოსაოჴრებელ მყისსა შინა, მოაკლდეს და წარწყმდეს უშჯულოებისა მათისათჳს?  [115]20 ვითარცა სიზმარი განღჳძებულისაჲ, უფალო, ქალაქსა შენსა ხატი მათი შეურაცხ-ჰყო. 21 რამეთუ აღეტყინა გული ჩემი, და თირკუმელნი ჩემნი იცვალნეს. 22 და მე შეურაცხ ვიქმენ და არა გულისჴმა-ვყავ; ვითარცა პირუტყჳ შევირაცხე შენ წინაშე. 23 და მე მარადის შენ თანა ვარ, მიპყარ ჴელი მარჯუენე ჩემი. 24 და ზრახვითა შენითა მიძღოდე მე და დიდებითა შემიწყნარე მე. 25 რამეთუ რაჲ ძეს ჩემი ცათა შინა, და შენგან რაჲ ვინებე ქუეყანასა ზედა? 26 მოაკლდა გულსა ჩემსა და ჴორცთა ჩემთა; ღმერთი გულისა ჩემისაჲ. და ნაწილ ჩემდა არს ღმერთი უკუნისამდე. 27 რამეთუ აჰა ესერა რომელთა განიშორნეს თავნი თჳსნი შენგან, იგინი წარწყმდენ; და მოსრენ ყოველნი, რომელნი განგიდგეს შენგან. 28 ხოლო ჩემი მიახლებაჲ ღმრთისა კეთილ არს; და დადებად უფლისა მიმართ სასოებაჲ ჩემი, მითხრობად ჩემდა ყოველი ქებულებაჲ შენი ბჭეთა ასულისა სიონისათა.


73

გულისჴმისყოფისათჳს ასაფისა

1 რად განგჳშორენ ჩუენ, ღმერთო, სრულიად? განრისხდა გულისწყრომაჲ შენი ცხოვართა ზედა სამწყოჲსა შენისათა. 2 მოიჴსენე კრებული შენი, რომელ მოიგე დასაბამითგან; იჴსენ კუერთხითა მკჳდრობისა შენისაჲთა [116]მთაჲ სიონი ესე, რომელსა დაემკჳდრე მას შინა. 3 აღიხუენ ჴელნი შენნი ამპარტავანებასა მათსა ზედა სრულიად; რაოდენ-მე ეუკეთურა მტერი სიწმიდესა შენსა? 4 და იქადეს მოძულეთა შენთა შორის დღესასწაულსა შენსა, დასხნეს სასწაულნი მათნი სასწაულად, და არა ცნეს, 5 ვითარცა გამოსავალსა ზესკნელსა. 6 ვითარცა მაღნარსა შინა ხე, ცულითა დაკოდნეს ბჭენი მათნი, რაჲთურთით ცულითა და წერაქჳთა დაამჴუეს იგი. 7 დაწუეს ცეცხლითა სიწმიდე შენი, ქუეყანასა ზედა შეაგინეს კარავი სახელისა შენისაჲ. 8 თქუეს გულითა მათითა და ნათესავთა მათთა ერთად: მოვედით და დავადუმნეთ ყოველნი დღესასწაულნი ღმრთისანი ქუეყანით. 9 რამეთუ სასწაული მათი ჩვენ არა ვიხილეთ; არღარავინ არს წინაჲსწარმეტყუელ, 10 ვიდრემდის, ღმერთო, გაყუედრებდეს მტერი, განარისხებდეს მჴდომი სახელსა შენსა სრულიად? 11 რად გარემიიქცევ ჴელსა შენსა და მარჯუენესა შენსა წიაღადვე შენდა სრულიად? 12 ხოლო ღმერთმან, მეუფემან ჩუენმან წინასაუკუნეთამან, შექმნა ცხორებაჲ შორის ქუეყანასა. 13 შენ განამტკიცე ძალითა შენითა ზღუაჲ, შენ შეჰმუსრე თავები ვეშაპთაჲ წყალთა ზედა; 14 შენ შეჰშუსრე თავი ვეშაპისაჲ მის და მიეც იგი საჭმლად ერსა მას ჰინდოეთისასა. [117]15 შენ გამოადინენ წყარონი და მდინარენი, შენ განაჴმენ მდინარენი ითამისანი. 16 შენი არს დღე და შენი არს ღამე; შენ დაამტკიცე ნათელი და მზე. 17 შენ შეჰქმნენ ყოველნი საზღვარნი ქუეყანისანი; შენ დაჰბადე ზაფხული და არე. 18 ესე მოიჴსენე: მტერმან აყუედრა უფალსა და ერმან უგუნურმან განარისხა სახელი შენი. 19 ნუ მისცემ მჴეცთა სულსა, რომელმან აღგიაროს შენ, და სულსა გლახაკთა შენთასა ნუ დაივიწყებ სრულიად. 20 მოხედენ აღთქუმასა შენსა, რამეთუ აღივსნეს სიბნელითა ქუეყანისაჲთა სახლნი უშჯულოთანი. 21 ნუ მიიქცევინ დამდაბლებული სირცხჳლეული; გლახაკი და დავრდომილი აქებდენ სახელსა შენსა. 22 აღდეგ, ღმერთო, საჯე შჯაჲ შენი; მოიჴსენე ყუედრებაჲ შენი, რომელ არს უგუნურთაგან მარადღე. 23 ნუ დაივიწყებ ჴმასა მონათა შენთასა; ამპარტავანებაჲ მოძულეთა შენთაჲ ამაღლდა მარადის.

დიდებაჲ


74

დასასრულსა, ნუ განხრწნი, ფსალმუნი ასაფისი

2 აღგიაროთ შენ, ღმერთსა, აღგიაროთ შენ და ვხადოთ სახელსა შენსა; მიუთხრობდე ყოველთა საკჳრველებათა შენთა; 3 რაჟამს მოვიღო ჟამი, მე სიწრფოებასა ვშჯიდე. 4 განკფდა ქუეყანაჲ და ყოველნი მკჳდრნი მისნი, [118]მე დავამტკიცენ სუეტნი მისნი. 5 ვარქუ უშჯულთა: ნუ უშჯულოებთ და მცოდველთა: ნუ აღიმაღლებთ რქასა; 6 ნუ აღიღებთ მაღლად რქასა თქუენსა და ნუცა იტყჳთ ღმრთისათჳს სიცრუვესა. 7 რამეთუ არცა აღმოსავალით, არცა დასავალით, არცა უდაბნოთაგან მთათაჲსა, 8 რამეთუ ღმერთი მსაჯულ არს: ესე დაამდაბლის და ესე აღამაღლის. 9 რამეთუ სასუმელი ჴელთა შინა უფლისათა ღჳნისა ურწყოჲსა სავსე არს სხმულითა; და მიდრკა ამიერ მუნ, ხოლო თხლე მისი არა წარმოიცალიერა; სუან იგი ყოველთა ცოდვილთა ქუეყანისათა. 10 ხოლო მე ვიხარებდე უკუნისამდე და უგალობდე ღმერთსა იაკობისსა. 11 და ყოველნი რქანი ცოდვილთანი შევმუსრნე, და ამაღლდეს რქაჲ მართლისაჲ.


75

დასასრულსა გალობათასა, ფსალმუნი ასაფისი, გალობაჲ ასურასტანელისა მიმართ

2 განცხადებულ არს ჰურიასტანს ღმერთი და ისრაელსა ზედა დიდ არს სახელი მისი. 3 იქმნა მშჳდობით ადგილი მისი და სამკჳდრებელი მისი სიონს; 4 რამეთუ მუნ შემუსრნა ძალნი მშჳლდთანი, საჭურველი და მახჳლი და ბრძოლაჲ. 5 განანათლებ შენ საკჳრველად მთათაგან საუკუნეთა. 6 შეძრწუნდეს ყოველნი უგუნურნი გულითა; [119]დაიძინეს ძილი მათი, და არა პოვეს არარაჲ ყოველთა კაცთა სიმდიდრისაჲ ჴელითა მათითა. 7 მრისხანებითა შენითა, ღმერთო იაკობისო, ჰრულოოდა მათ, რომელნი ზე სხდეს ჰუნებსა. 8 შენ საშინელ ხარ, და ვინ წინაადგიდგეს შენ? მიერითგან არს რისხვაჲ შენი. 9 რაჟამს ზეცით სასმელ ჰყავ მშჯავრი, ქუეყანასა შეეშინა და დაყუდნა, 10 რაჟამს აღდგებოდა ღმერთი შჯად, განრინებად ყოველთა მშჳდთა ქუეყანისათა. 11 რამეთუ ზრახვამან კაცისამან აღგიაროს შენ, და ნეშტი გულისზრახვისაჲ დღესასწაულობდეს შენდა. 12 ილოცეთ და მიეცით უფალსა ღმერთსა ჩუენსა, ყოველნი რომელნი არიან გარემოჲს მისა, შეწირონ ძღუენი 13 საშინელისა მის, რომელმან მიუხუნის სულნი მთავართანი, უსაშინელესისა უფროჲს მეფეთა ქუეყანისათა.


76

დასასრულსა, იდითუმისთჳს, ფსალმუნი ასაფისი

2 ჴმითა ჩემითა უფლისა მიმართ ღაღად-ვყავ, ჴმითა ჩემითა ღმრთისა მიმართ, და მომხედნა მე. 3 დღესა ჭირისა ჩემისასა ღმერთი გამოვიძიე, ჴელითა ჩემითა ღამე მის წინაშე, და არა ვსცეთ; წარეწირა ნუგეშინისცემაჲ სულსა ჩემსა. 4 მოვიჴსენე ღმრთისაჲ და ვიხარე; ვზრუნევდ და სულმოკლე იქმნა სული ჩემი. [120]5 მიეწიფნეს საჴუმილავთა თუალნი ჩემნი; შევმრწუნდი და არა ვიტყოდე. 6 ეიგონებდ დღეთა მათ პირველთა და წელიწადნი საუკუნენი 7 მოვიძჴსენენ. და ვიწურთიდ ღამე გულითა ჩემითა, ვზრუნევდ და შეზრუნვებულ იყო სული ჩემი. 8 ნუ უკუნისამდე განმაგდოს მე უფალმან და არღარა შესძინოს სათნოებად მერმე, 9 ანუ სრულიად ნუ დააყენოსა წყალობაჲ მისი, აღასრულა სიტყუაჲ მისი თესლითი-თესლადმდე? 10 ნუ და-მე-ივიწყოსა შეწყალებაჲ მისი ღმერთმან, ანუ დააყენნეს მოწყალებანი მისნი რისხვითა მისითა? 11 და ვთქუ: აწღა მიწყიეს, ესე არს განახლებაჲ მარჯუენისა მაღლისაჲ. 12 მოვიჴსენე საქმეთა უფლისათაჲ, რამეთუ მოვიჴსენო მე დასაბამითგან საკჳრველებათა შენთაჲ. 13 და ვიწურთიდე ყოველთა მიმართ საქმეთა შენთა და დაბადებულთა შენთა მიმართ ვზრახვიდე. 14 ღმერთო, წმიდასა შინა არს გზაჲ შენი; ვინ არს ღმერთ დიდ, ვითარ ღმერთი ჩუენი? 15 შენ ხარ ღმერთი, რომელმან ჰყვი საკჳრველი, აუწყე ერთა შორის ძალი შენი; 16 და იჴსენ მკლავითა შენითა ერი შენი, ძენი იაკობისნი და იოსებისნი. 17 გიხილეს შენ წყალთა, ღმერთო, გიხილეს შენ წყალთა და შეეშინა, შეძრწუნდეს უფსკრულნი 18 დიდძალითა ოხრითა წყალთაჲთა. ჴმაჲ მოსცეს ღრუბელთა, [121]და რამეთუ ისარნი შენნი ვლენან. 19 ჴმაჲ ქუხილისა შენისაჲ ურმისთუალსა, გამოჩნდეს ელვანი შენნი სოფელსა, შეიძრა და შეძრწუნებულ იქმნა ქუეყანაჲ. 20 ზღუასა ზედა არიან გზანი შენნი და ალაგნი შენნი წყალთა ზედა მრავალთა, და კუალნი შენნი არა საცნაურ იქმნენ. 21 უძეღუ ვითარცა ცხოვარსა ერსა შენსა ჴელითა მოსესითა და აჰრონისითა.

დიდებაჲ


კანონი 11

77

ფსალმენი ასაფისი, გულისჴმისყოფისათჳს

[122]1 ეკრძალეთ ერი ჩემი შჯულსა ჩემსა, მოყავთ ყური თქუენი სიტყუათა პირისა ჩემისათა. 2 აღვაღო იგავით პირი ჩემი, ვიტყოდი მე იგავთა დასაბამისათა. 3 რაოდენი გუესმა და ვცანთ იგი, და მამათა ჩუენთა გჳთხრეს ჩუენ. 4 არა დაეფარა შვილთა მათთაგან ნათესავად სხუად, მიუთხრობდეს ქებულებასა უფლისასა და ძლიერებასა მისსა და საკჳრველებასა მისსა, რომელ ქმნა. 5 და აღდგა საწამებელი იაკობსა შორის და შჯული დაღვა ისრაელსა შორის, რაოდენი ამცნო მამათა ჩუენთა, უწყებად იგი შვილთა მათთა,. 6 რაჲთა ცნას თესლმან სხუამან, შვილთა, რომელ იშვებოდიან, და აღდგენ და მიუთხრობდენ ამას შვილთა მათთა; [123]7 რაჲთა დადვან ღმრთისა მიმართ სასოებაჲ მათი და არა დაივიწყონ საქმეთა ღმრთისათაჲ და მცნებათა მისთა გამოეძიებდენ. 8 რაჲთა არა იქმნენ, ვითარცა მამანი მათნი, თესლ გულარძნილ და განმამწარებელ, თესლმან რომელმან არა წარიმართა გული თჳსი და არცა სარწმუნო ყო დმრთისა თანა ხედი თვსი. 9 ძენი ეფრემისნი მომრთხმელნი და მოისარნი მშჳლდებითა, იქცეს იგინი დღესა მას წყობისასა. 10 არა იმარხეს მათ აღთქუმაჲ ღმრთისაჲ და შჯულსა მისსა არა ინებეს სლვაჲ. 11 და დაივიწყეს მათ კეთილისყოფათა მისთაჲ და საკჳრველებათა მისთაჲ, რომელ უჩუენნა მათ 12 წინაშე მამათა მათთა, რომელ ქმნნა საკჳრველებანი ქუეყანასა მას ეგჳპტისასა და ველსა მას ტანეოსსა. 13 განაპო ზღუაჲ და წიაღ-იყვანნა იგინი და დაადგინნა წყალნი, ვითარცა თხიერთა. 14 და უძღოდა მათ ღრუბლითა დღისი და ღამე ყოველ ნათლითა ცეცხლისაჲთა. 15 განაპო კლდე უდაბნოსა და ასუა მათ, ვითარცა ღრმისაგან დიდისა. 16 გამოადინა წყალი კლდისაგან და გარდამოაცენნა, ვითარცა მდინარენი, წყალნი. 17 და შე-ღა-ვე-სძინეს მერმეცა შეცოდებად მისა, განამწარეს მაღაღი ურწყულსა. 18 და განცადეს ღმერთი გულთა შინა მათთა თხოვად საზრდელი სულთა მათთათჳს. 19 და იდრტჳნეს ღმრთისა და თქუეს: [124]ნუ უძლოს-მეა ღმერთმან განმზადებად ტაბლაჲ უდაბნოსა შინა? 20 ვინაჲთგან სცა კლდესა და გამოეცნეს წყალნი და მდინარენი წარჰრღუნიდეს, პურისა მოცემადცა ნუ უძლოსაა, ანუ განმზადებად ტაბლაჲ ერსა თჳსსა? 21 ამისთჳს ესმა უფალსა და განრისხნა, და ცეცხლი აღატყდა იაკობსა შორის და რისხვაჲ აჴდა ისრაელსა ზედა; 22 რამეთუ არა ჰრწმენა მათ ღმრთისაჲ, არცა ესვიდეს მაცხოვარებასა მისსა. 23 და უბრძანა ღრუბელთა ზეგარდამო და ბჭენი ცათანი განახუნა. 24 და უწჳმა მათ მანანაჲ საჭმლად და პური ცათაჲ მოსცა მათ; 25 და პური ანგელთზთაჲ ჭამა კაცმან; საზრდელი მოუვლინა მათ განსაძღებელად. 26 აღადგინა ბღუარი ცით გამო და გამოავლინა ძალითა თჳსითა ჩრდილოჲ. 27 და აწჳმა მათ ზედა ვითარცა მიწაჲ ჴორცი და ვითარცა ქჳშაჲ ზღუათაჲ - მფრინველი ფრთოვანი. 28 და დაცჳოდა შორის ბანაკისა მათისა, გარემოჲს კარვებსა მათსა. 29 და ჭამეს და განძღეს ფრიად და გულისთქუმაჲ მათი მოსცა მათ; 30 და არა ჴუებულ იქმნნეს გულისთქუმისა მათისაგან; იყოღა საჭმელი პირსა მათსა, 31 და რისხვაჲ ღმრთისაჲ აჴდა მათ ზედა; და მოსწყჳდნა მრავალნი მათგანნი და რჩეულნი ისრაელისანი დაამჴუნა. 32 ამას ყოველსა ზედა ცოდვსვეღა [125]და არა ჰრწმენა საკჳრველებათა მისთაჲ. 33 და მოაკლდეს ამაოებით დღენი მათნი და წელიწადნი მათნი სწრაფით. 34 რაჟამს მოსრავნ მათ, მაშინ ეძიებდიან მას და მოიქცევიედ და აღიმსთობიედ ღმრთისა მიმართ. 35 და მოიჴსენეს, რამეთუ ღმერთი მწე მათდა არს და ღმერთი მაღალი მჴსნელ მათდა არს. 36 და შეიყუარეს იგი პირითა მათითა და ენითა მათითა ეცრუვნეს მას. 37 ხოლო გულნი მათნი არა წრფელ იყვნეს მისა მიმართ, არცა ერწმუნნეს აღთქუმასა მისსა. 38 არამედ იგი თავადი არს მოწყალე და ულხინოს ცოდვათა მათთა და არა განხრწნნეს; განამრავლა გარემიქცევად გულისწყრომაჲ მისი და არა აღაგზებდა ყოველსა რისხვასა მისსა. 39 და მოიჴსენა, რამეთუ ჴორციელ არიან, სულ წარმავალ და არღარა მომქცეველ. 40 რაოდენგზის განამწარეს იგი უდაბნოსა ზედა და განარისხეს იგი ქუეყანასა ურწყულსა! 41 და მოაქციეს და განცადეს ღმერთი და წმიდაჲ იგი ისრაელისაჲ განარისხეს. 42 არა მოიჴსენეს ჴელისა მისისაჲ დღესა მას, რომელსაცა იჴსნნა იგინი ჴელისაგან მაჭირვებელთა მათთაჲსა; 43 ვითარ-იგი დასხნა ეგჳპტეს შინა სასწაულნი მისნი და ნიშნი მისნი - ველსა მას ტანეოსსა. 44 და გარდააქცინა სისხლად მდინარენი მათნი და წჳმანი მათნი, რაჲთა არა სუან; 45 მიავლინა მათდა ძაღლისმწერი, [126]და შეჭამნა იგინი, და მყუარი, და განხრწნნა იგინი. 46 და მისცა გესლსა ნაყოფი მათი და ნაშრომი მათი მკალსა; 47 მოსრა სეტყჳთა ვენაჴები მათი და ლეღუსულელნი მათნი თრთჳლითა; 48 მისცა სეტყუასა საცხოვარი მათი და მონაგები მათი ცეცხლსა; 49 მიავლინა მათდა რისხვაჲ გულისწყრომისა მისისაჲ, გულისწყრომაჲ და რისხვაჲ და ჭირი მივლინებითა ანგელოზთა მიერ ბოროტთა. 50 გზა-უყო ალაგსა რისხვითა მისითა, არა ჰრიდა სიკუდილისაგან სულთა მათთაჲსა და საცხოვარი მათი სიკუდილსა შეაყენა. 51 და დასცა ყოველი პირმშოჲ ქუეყანასა ეგჳპტისასა დასაბამად ყოვლისა სალმობისა მათისა საყოფელთა შინა ქამისთა; 52 და წარმოუმართა, ვითარცა ცხოვარსა, ერსა თჳსსა და აღიყვანა იგი ვითარცა სამწყსოჲ უდაბნოდ. 53 და უძღოდა მათ სასოებითა, და არა შეეშინა, და მტერნი მათნი დაფარნა ზღუამან. 54 და შეიყვანნა იგინი მთასა მას სიწმიდისა მისისასა, მთასა ამას, რომელ მოიგო მარჯუენემან მისმან; 55 და განასხნა პირისა მათისაგან წარმართნი და განუწილა მათ საზომითა დამკჳდრებისაჲთა და დააშენა საყოფელთა მათთა ტომები ისრაელისაჲ. 56 და განცადეს და განამწარეს ღმერთი მაღალი და წამებანი მისნი არა დაიცვნეს; 57 და მიაქციეს და შეურაცხ-ყვეს, [127]ვითარცა-იგი მამათა მათთა, და გარდაიქცეს მშჳლდად ელამად; 58 განარისხეს იგი ბორცუებსა ზედა მათსა და კერპებითა მათითა აშურებდეს მას. 59 ესმა ღმერთსა და უგულებელს-ყო და შეურაცხ-ყო ფრიად ისრაელი. 60 და განიშორა მისგან კარავი სელომისი, კარავი, რომელ დამკჳდრებულ იყო შორის კაცთა; 61 და მისცა ტყუედ ძალი მათი და სიკეთე მათი ჴელთა მტერისათა; 62 და შეაყენა მახჳლსა ერი თჳსი და სამკჳდრებელი თჳსი უგულებელს-ყო; 63 ჭაბუკნი მათნი შეჭამნა ცეცხლმან, და ქალწულნი მათნი არა იგლოვნეს. 64 მღდელნი მათნი მახჳლითა დაეცნეს, და ქურივნი მათნი არა იტირნეს. 65 და განიღჳძა, ვითარცა მძინარემან, უფალმან, ვითარცა ძლიერმან, რომელი იქარვებნ ღჳნოსა. 66 და დასცნა მტერნი მისნი მართლუკუნ და საყუედრელად საუკუნოდ მისცნა იგინი. 67 განიშორა მისგან კარავი იოსებისი და თესლი ეფრემისი არა გამოირჩია მან; 68 არამედ გამოირჩია მან თესლი იუდაჲსი და მთაჲ სიონი, რომელ შეიყუარა. 69 და აღაშენა, ვითარცა მარტორქისა, სიწმიდე მისი, ქუეყანასა ზედა დააფუძნა იგი უკუნისამდე. 70 და გამოირჩია მან დავით, მონაჲ თჳსი, და შეიწყნარა იგი სამწყსოჲსაგან ცხოვართაჲსა; 71 და ცხოვართა მუცელქუმულთაგან გამოიყვანა იგი მწყსად იაკობ, მონისა თჳსისა, და - ისრაელ, სამკჳდრებელისა თჳსისა. [128]72 და მწყსიდა მათ უმანკოებითა გულისა მისისაჲთა და გონიერებითა ჴელთა მისთაჲთა უძღოდა მათ.

დიდებაჲ


78

ფსალმუნი ასაფისი

1 ღმერთო, შევიდეს წარმართნი სამკჳდრებელსა შენსა და შეაგინეს ტაძარი წმიდაჲ შენი;  დადვეს იერუსალემი ვითარცა ხილისსაცავი; 2 დაასხეს მძორები მონათა შენთაჲ საჭმლად მფრინველთა ცისათა და ჴორცნი წმიდათა შენთანი - მჴეცთა ქუეყანისათა. 3 დასთხიეს სისხლი მათი ვითარცა წყალი გარემოჲს იერუსალემსა, და არავინ იყო მფლველ მათდა. 4 ვიქმნენით ჩუენ საყუედრელ მოძმეთა ჩუენთა, საცინელ და საკიცხელ გარემოჲსთა ჩუენთა. 5 ვიდრემდის, უფალო, განრისხნე სრულიად და აღატყდეს ვითარცა ცეცხლი შური შენი? 6 მიჰფინე რისხვაჲ შენი თესლთა ზედა, რომელთა არა გიციან შენ, და მეფეთა ზედა, რომელთა სახელსა შენსა არა ხადეს; 7 რამეთუ შეჭამეს იაკობ და ადგილი მისი მოაოჴრეს. 8 ნუ მოიჴსენებ უშჯულოებითა ჩუენთა პირველთა; მსთუად მეწინენ ჩუენ წყალობანი შენნი, უფალო, რამეთუ დავგლახაკენით ჩუენ ფრიად. 9 შემეწიენ ჩუენ, ღმერთო მაცხოვარო ჩუენო, დიდებისათჳს სახელისა შენისა; უფალო, მიჴსნენ ჩუენ და მილხინე ჩუენ ცოდვათა ჩუენთაგან [129]სახელისა შენისათჳს. 10 ნუსადა თქუან წარმართთა: სადა არს ღმერთი იგი მათი? და განცხადებულ იყავნ წარმართთა შორის წინაშე თუალთა ჩუენთა შურისგებაჲ სისხლისა მის მონათა შენთაჲსა, რომელ დაითხია. 11 შევედინ შენ წინაშე სულთქუმაჲ შებორკილებულთაჲ, სიმდიდრითა მკლავისა შენისაჲთა შეეწიე შვილთა მოკლულთასა. 12 მიაგე გარემოჲსთა ჩუენთა შჳდწილად წიაღთა მათთა ყუედრებაჲ მათი, რომელ გაყუედრეს შენ, უფალო. 13 ხოლო ჩუენ ერნი შენნი ვართ და ცხოვარნი სამწყსოჲსა შენისანი, აღგიარებდეთ შენ, ღმერთო, უკუნისამდე და თესლითი-თესლადმდე მიუთხრობდეთ ქებულებასა შენსა.


79

ცვალებადთათჳს, წამებაჲ ასაფისი, ფსალმუნი ასურისათჳს

2 რომელი ჰმწყსი ისრაელსა, მოიხილე, რომელი უძღჳ ვითარცა ცხოვარსა იოსებსა; რომელი ჰზი ზედა ქერობინთა, განცხადენ. 3 წინაშე ეფრემ და ბენიამენ და მანასესსა აღადგინე ძლიერებაჲ შენი და მოვედ ცხორებად ჩუენდა. 4 ღმერთო, მომაქციენ ჩუენ და გამოაჩინე პირი შენი, და ვცხონდეთ. 5 უფალო ღმერთო ძალთაო, ვიდრემდის განრისხნე ლოცვასა ზედა მონათა შენთასა? 6 მაჭამებ ჩუენ პურსა ცრემლითა [130]და მასუამ ჩუენ ცრემლთა საწყაულითა; 7 მყვენ ჩუენ საჴდომელ გარემოჲსთა ჩუენთა, და მტერნი ჩუენნი მეკიცხევდეს ჩუენ. 8 უფალო ღმერთო ძალთაო, მომაქციენ ჩუენ, და გამოაჩინე პირი შენი, და ვცხოვნდეთ. 9 ვენაჴი ეგჳპტით სცვალე, განასხენ წარმართნი და დაასხ იგი. 10 გზა-უყავ წინაშე მისსა და დაჰნერგენ ძირნი მისნი, და აღავსო ქუეყანაჲ, 11 დაფარნა მთანი ჩრდილმან მისმან და ბაბილოთა მისთა - ნაძუნი ღმრთისანი. 12 მისწუადნა რქანი მისნი ზღუამდე და მდინარედმდე - მწუერვალნი მისნი. 13 აწ რად მოჰჴადე ზღუდე მისი, და მოჰყურძნიან მას ყოველნი თანაწარმავალნი გზისანი? 14 განრყუნა იგი ეშუმან მაღნარისამან, და ბრანგუმან მძჳნვარემან მოძოა იგი. 15 ღმერთო ძალთაო, მომაქციენ ჩუენ, გარდამოიხილე ზეცით და იხილე და მოხედე ვენაჴსა ამას; 16 და დაამტკიცე ესე, რომელ დაასხა მარჯუენემან შენმან, და ძესა ზედა კაცისასა, რომელ განაძლიერე შენდა, 17 მომწუარი ცეცხლითა და მოოჴრებული; რისხვითა პირისა შენისაჲთა წარწყმდენ. 18 იყავნ ჴელი შენი კაცსა ზედა, მარჯუენე შენი, და ძესა ზედა კაცისასა, რომელ განაძლიერე შენდა. 19 და არა განგეშორნეთ ჩუენ შენგან და დიდებისაგან წყალობისა შენისა; მაცხოვნნე ჩუენ, და სახელსა შენსა ვხადოდით. [131]20 უფალო ღმერთო ძალთაო, მომაქციენ ჩუენ და გამოაჩინე პირი შენი ჩუენ ზედა, და ვცხოვნდეთ.


80

დასასრულსა, საწნეხელთათჳს ასაფისი

2 უგალობდით ღმერთსა, მწესა ჩუენსა, ღაღადებდით ღმრთისა იაკობისა. 3 აღიღეთ ფსალმუნი და ეცით ბობღანსა, საგალობელი სახარულევანი ებნითა. 4 დაჰბერეთ ახლისთჳს თავთა ნესტჳთა, ბრწყინვალესა დღესა დღესასწაულისა ჩუენისასა. 5 რამეთუ ბრძანებაჲ არს ესე ისრაელისაჲ. და სამართალი არს ღმრთისა იაკობისი. 6 წამებად იოსების თანა დადვა ესე, რაჟამს გამოვიდოდა იგი ქუეყანით ეგჳპტით; ენაჲ, რომელი არა იცოდა, ესმა; 7 განაშორნა ტჳრთსა ბეჭნი მისნი და ჴელნი მისნი გოდრითა მონებასა. 8 ჭირსა მხადე მე, და გიჴსენ შენ; მესმა შენი დაფარულთა შინა გრიგალისათა, გამოგცადე შენ წყალთა მათ ზედა ცილობისათა. 9 ისმინე, ერო ჩემო, და გიწამო შენ, და ისრაელო, ისმინო თუ ჩემი, 10 არა იყოს შენ შორის ღმერთი საწუთოჲ, არცა თაყუანის-სცე შენ ღმერთსა უცხოსა. 11 რამეთუ მე ვარ უფალი ღმერთი შენი, [132]რომელმან აღმოგიყვანე შენ ქუეყანით ეგჳპტით; განავრცე პირი შენი და აღვავსო ეგე. 12 და ერმან ჩემმან არა ისმინა ჴმისა ჩემისაჲ და ისრაელი მე არა მერჩდა. 13 და განვავლინენ იგინი საქმეთაებრ გულთა მათთაჲსა, რაჲთა ვიდოდიან საქმეთა შინა მათთა. 14 უკუეთუმცა ერსა ჩემსა ესმინა ჩემი და ისრაელი თუმცა გზათა ჩემთა სრულ იყო, 15 ვითარცა არარაჲთამცა მტერნი მათნი დამემდაბლნეს და მაჭირვებელთა მათთა ზედა და-მცა-მედგა ჴელი ჩემი. 16 მტერნი უფლისანი ეცრუვნეს მას და იყოს ჟამი მათი საუკუნოდ. 17 და აჭამა მათ სიპოხისაგან იფქლისა და კლდისაგან თაფლისა განაძღნა იგინი.

დიდებაჲ


81

ფსალმუნი ასაფისი

1 ღმერთი დადგა შესაკრებელსა ღმერთთასა, ხოლო შორის ღმერთნი განიკითხნეს. 2 ვიდრემდის შჯიდეთ სიცრუვესა და თუალთა-აღებდეთ ცოდვილთა? 3 უსაჯეთ ობოლსა და გლახაკსა, მდაბალი და დავრდომილი განამართლეთ 4 განარინეთ გლახაკი და დავრდომილი და ჴელთაგან ცოდვილისათა იჴსენით იგი. [133]5 არა ცნეს, არცა გულისჴმა-ყვეს და ბნელსა შინა ვლენან; შეიძრნედ ყოველნი საფუძველნი ქუეყანისანი. 6 მე ვთქუ: ღმერთნი სამე ხართ და შვილნი შაღლისანი თქუენ ყოველნი, 7 ხოლო თქუენ ვითარცა კაცნი მოსწყდებით და ვითარცა ერთი მთავართაგანი დაეცემით. 8 აღდეგ, ღმერთო, განსაჯე ქუეყანაჲ, რამეთუ შენ დაემკჳდრო ყოველთა შორის წარმართთა.


82

გალობაჲ, ფსალმუნი ასაფისი

2 ღმერთო, ვინ გემსგავსოს შენ? ნუ დასდუმნები, ნუცა დამშჳდნები, ღმერთო. 3 რამეთუ ესერა მტერთა შენთა იზახეს, და მოძულეთა შენთა აღიღეს თავი. 4 ერსა შენსა ზედა ძმაცუვიდეს ზაკუვით და განიზრახეს წმიდათა შენთათჳს; 5 და თქუეს: მოვედით და მოვსრნეთ იგინი თესლთაგან, და არღარა მოიჴსენოს სახელი ისრაელისაჲ. 6 რამეთუ ზრახეს შეთქუმით ურთიერთას და შენთჳს აღთქუმა ყვეს 7 ბანაკმან იდუმიელთამან და ისმაჲტელთამან, მოაბ და აგარიანთა, 8 გებალ, ამონ და ამალეკ და უცხოთესლთა, დამკჳდრებულთა თანა ტჳროსისათა. 9 და რამეთუ ასურცა მოსრულ იყო მათ თანავე და ექმნეს თანაშემწე ძეთა მათ ლოთისთა. [134]10 ყვენ იგინი ვითარცა მადიამი და სისარა და ვითარცა იაბი ჴევსა მას კიშონისასა. 11 მოისრნეს იგინი აენდორს შინა და იქმნნეს იგინი ვითარცა სკორე ქუეყანისაჲ. 12 დასხენ მთავარნი მათნი ვითარცა ორებ და ზიბ და ზებეე და სალმანა, ყოველნი მთავარნი მათნი, 13 რომელთა თქუეს: დავიმკჳდროთ თჳსად სიწმიდე ღმრთისაჲ. 14 ღმერთო ჩემო, ყვენ იგინი ვითარცა ურმისთუალი და ვითარცა ლერწამი წინაშე პირსა ქარისასა. 15 ვითარცა ცეცხლმან რაჲ მოწუნის მაღნარნი და ვითარცა ალმან, რომელმან შეწუნის მთანი, 16 ეგრეთ სდევნნე იგინი გრიგალითა შენითა და რისხვითა შენითა შეაძრწუნნე იგინი. 17 აღავსე პირი მათი გინებითა,  და მოიძიონ სახელი შენი, უფალო. 18 ჰრცხუენოდედ და შეძრწუნდედ უკუნითი-უკუნისამდე და სირცხჳლეულ იქმნედ და წარწყმდედ. 19 და ცნედ, რამეთუ სახელი შენი უფალ არს და შენ მხოლოჲ მაღალ ხარ ყოველსა ქუეყანასა ზედა.


83

დასასრულსა, საწნეხელთათჳს, ძეთა კორესთა ფსალმუნი

2 ვითარ საყუარელ - საყოფელნი შენნი, უფალო ძალთაო! 3 ჰსურის და მოაკლდების სულსა ჩემსა [135]ეზოთა მიმართ უფლისათა; გული ჩემი და ჴორცნი ჩემნი იხარებდეს ღმრთისა მიმართ ცხოველისა. 4 და რამეთუ სირმანცა პოვა თავისა თჳსისა სახლი და გურიტმან ბუდე თჳსი (სადა დაისხნეს მართუენი თჳსნი), - საკურთხეველი შენი, უფალო ძალთაო, მეუფეო ჩემო და ღმერთო ჩემო. 5 ნეტარ არიან, რომელნი დამკჳდრებულ არიან სახლსა შენსა, უკუნითი-უკუნისამდე გაქებდენ შენ. 6 ნეტარ არს კაცი, რომლისა შეწევნაჲ მისი შენგან არს; აღსლვაჲ გულსა თჳსსა დაიდვა 7 ღელესა მას გლოვისასა, ადგილსა მას, რომელსაცა აღუთქუა, და რამეთუ კურთხევაჲ მოსცეს, რომელმანცა შჯული დადვა. 8 ვიდოდიან იგინი ძალითი-ძალად, და გამოუჩნდეს მათ ღმერთი ღმერთთაჲ სიონს. 9 უფალო ღმერთო ძალთაო, ისმინე ლოცვისა ჩემისაჲ, ყურად-იღე, ღმერთო იაკობისო. 10 მწეო ჩუენო, იხილე, ღმერთო, და მოხედენ პირსა ცხებულისა შენისასა. 11 რამეთუ შჯობს დღე ერთი ეზოთა შინა შენთა უფროჲს ათასთა მათ; ვირჩიე მე მივრდომაჲ სახლსა ღმრთისა ჩემისასა, უფროჲს ვიდრეღა-არა დამკჳდრებად ჩემდა საყოფელსა ცოდვილთასა.  [136]12 რამეთუ წყალობაჲ და ჭეშმარიტებაჲ უყუარს უფალსა; მადლი და დიდებაჲ მოსცეს ღმერთმან; უფალმან არა მოაკლოს კეთილი, რომელნი ვლენან უბიწოდ. 13 უფალო ღმერთო ძალთაო, ნეტარ არს კაცი, რომელი გესავს შენ.


84

დასასრულსა, ძეთა კორესთა, ფსალმუნი

2 გთნდა, უფალო, ქუეყანაჲ შენი, მოაქციე ტყუჱ იაკობისი. 3 მიუტევენ უშჯულოებანი ერსა შენსა, დაფარენ ყოველნი ცოდვანი მათნი. 4 დააცხრვე ყოველი გელისწყრომაჲ შენი, მოაქციე რისხვისაგან გულისწყრომისა შენისა. 5 მომაქციენ ჩუენ, ღმერთო მაცხოვარო ჩუენო, და გარეწარაქციე რისხვაჲ შენი ჩუენგან. 6 ნუ უკუნისამდე მრისხავ ჩუენ, ნუცა განაგრძობ რისხვასა შენსა თესლითი-თესლადმდე. 7 ღმერთო, შენ მომაქცინე და მაცხოვნნე ჩუენ, და ერი შენი იხარებდეს შენდამი. 8 მიჩუენე ჩუენ, უფალო, წყალობაჲ შენი და მაცხოვარებაჲ შენი მომეც ჩუენ. 9 ვისმინო მე, რასაცა მეტყოდის უფალი ღმერთი ჩემი, რამეთუ იტყოდის იგი მშჳდობასა ერისა თჳსისა ზედა და წმიდათა მისთა ზედა და მათ ზედაცა, რომელთა მოუქცევიან გულნი მისა მიმართ. [137]10 რამეთუ ახს მოშიშთა მისთა მაცხოვარებაჲ მისი დამკჳდრებად დიდებაჲ მისი ქუეყანასა ჩუენსა. 11 წყალობაჲ და ჭეშმარიტებაჲ შეიმთხჳნეს,   სიმართლემან და მშჳდობამან ამბორს-უყვეს. 12 ჭეშმარიტებაჲ ქუეყანით აღმოსცენდა და სიმართლე ზეცით გამოჩნდა. 13 და რამეთუ უფალმან მოსცეს სიტკბოებაჲ, და ქუეყანამან ჩუენმან გამოსცეს ნაყოფი თჳსი. 14 სიმართლე მის წინაშე ვიდოდის, და დადვას გზად სლვაჲ თჳსი.

დიდებაჲ

 

 
კანონი 12

85

ლოცვაჲ დავითისი

[138]1 მოყავ, უფალო, ყური შენი და ისმინე ჩემი, რამეთუ გლახაკ და დავრდომილ ვარ მე. 2 იცევ სული ჩემი, რამეთუ წმიდა ვარ, აცხოვნე მონაჲ შენი, ღმერთო ჩემო, რომელი გესავს შენ. 3 მიწყალე მე, უფალო, რამეთუ შენდამი ღაღად-ვყავ მარადღე. 4 ახარე სულსა მონისა შენისასა, რამეთუ შენდამი აღვიღე სული ჩემი. 5 რამეთუ შენ, უფალო, ტკბილ და მართალ ხარ [139]და დიდადმოწყალე ყოველთათჳს, რომელნი გხადიან შენ. 6 ყურად-იღე, უფალო, ლოცვაჲ ჩემი და მოხედენ ჴმასა ვედრებისა ჩემისასა. 7 დღესა ჭირისა ჩემისასა ღაღად-ვყავ შენდამი, რამეთუ ისმინე ჩემი. 8 არა არს მსგავს შენდა ღმერთთა შორის, უფალო, და არა არს საქმეთა შენთაებრ. 9 ყოველი თესლები, რაოდენი ჰქმენ, მოვიდენ და თაყუანის-გცენ წინაშე შენსა, უფალო, და ადიდებდენ სახელსა შენსა. 10 რამეთუ დიდ ხარ შენ და მოქმედი საკჳრველებათაჲ შენ ხარ, ღმერთი მხოლოჲ 11 მიძღოდე მე, უფალო, გზათა შენთა, და ვიდოდი მე ჭეშმარიტებითა შენითა; იხარებდეს გული ჩემი შიშითა სახელისა შენისაჲთა. 12 აღგიარო შენ, უფალო ღმერთო ჩემო,  და ვადიდო სახელი შენი უკუნისამდე; 13 რამეთუ დიდ არს წყალობაჲ შენი ჩემ ზედა, და იჴსენ სული ჩემი ჯოჯოხეთისაგან ქუესკნელისა. 14 ღმერთო, უშჯულონი აღდგეს ჩემ ზედა, და კრებულმან ძლიერთამან იძიეს სული ჩემი და არა შეგრაცხეს შენ წინაშე მათსა. 15 და შენ, უფალო ღმერთო ჩემო, შემწყნარებელ ხარ და მოწყალე, სულგრძელ და დიდადმოწყალე და ჭეშმარიტ. 16 მოიხილე ჩემ ზედა და შემიწყალე მე, [140]მოეც ძალი მონასა შენსა და აცხოვნე ძე მჴევლისა შენისაჲ. 17 ყავ ჩემ თანა სასწაულ კეთილ, და იხილედ მოძულეთა ჩემთა და ჰრცხუენოდის, რამეთუ შენ, უფალი, შეშეწიე მე და ნუგეშინის-მეც მე.


86

ძეთა კორესთა ფსალმუნი გალობისაჲ

1 საფუძველნი მისნი მთათა შინა წმიდათასა. 2 უყუარან უფალსა ბჭენი სიონისანი უფროჲს ყოველთა საყოფელთა იაკობისთა. 3 დიდებული ითქუა შენთჳს, ქალაქო ღმრთისაო. 4 მოვიჴსენო მე რააბისი და ბაბილოვნისაჲ, რომელთა მიციან მე; და აჰა ესერა უცხოთესლნი და ტჳროს და ერი ჰინდოთაჲ ესენი იშვნეს მუნ. 5 დედად სიონსა ჰრქუას კაცმან, რამეთუ კაცი იშვა მას შინა, და თავადმან დააფუძნა იგი მაღალმან. 6 უფალი მიმოდაითქუას წიგნითა ერისაჲთა და მთავართა ამათგან, რომელნი იყვნეს მას შინა. 7 ვითარ მხიარულთა ყოველთა მკჳდრობაჲ შენდამი არს.


87

დასასრულსა, მაელეთისთჳს მიგებად, სიტყუაჲ გონიერებისაჲ ეთამ ისრაიტელისა, გალობაჲ ფსალმუნისაჲ ძეთა კორესთა

2 უფალო ღმერთო ცხორებისა ჩემისაო, [141]დღისი ჴმა-ვყავ და ღამე წინაშე შენსა; 3 შევედინ შენ წინაშე ღოცვაჲ ჩემი, მოყავ ყური შენი ვედრებასა ჩემსა. 4 რამეთუ აღივსო ძჳრთაგან სული ჩემი, და ცხორებაჲ ჩემი ჯოჯოხეთსა მიეახლა. 5 შევირაცხე მე მათ თანა, რომელნი შთავიდოდეს მღჳმესა; ვიქმენ მე, ვითარცა კაცი შეუწევნელი, 6 მკუდართა თანა თავისუფალ და ვითარცა წყლულნი, დაძინებულნი სამარესა, რომელთაჲ არღა მოიჴსენე, და ესენი ჴელისა შენისაგან განეშორნეს. 7 დამდვეს მე მღჳმესა ქუესკნელსა,  ბნელთა შინა და აჩრდილთა სიკუდილისათა. 8 ჩეშ ზედა განმტკიცნა გულისწყრომაჲ შენი და ყოველნი განსაცხრომელნი შენნი მოავლინენ ჩემ ზედა. 9 განმაშორენ ჩემგან მეცნიერნი ჩემნი, და შემრაცხეს მე საძაგელად მათდა; მივეცი და არა გამოვიდოდე. 10 და თუალნი ჩემნი მოუძლურდეს გლახაკობითა; ღაღად-ვყავ შენდამი, უფალო, და მარადღე განვიპყრენ შენდამი ჴელნი ჩემნი. 11 მკუდართათჳს ნუ ჰყოა საკჳრველი? ანუ მკურნალთა აღადგინონ, და აღგიარონ შენ? 12 მი-მე-ვინ-უთხრობდეს სამარესა შინა წყალობასა შენსა და ჭეშმარიტებასა შენსა წარსაწყმედელსა შინა? 13 საცნაურ ნუ იქმნესა ბნელსა შინა [142]საკჳრველებაჲ შენი და სიმართლე შენი ქუეყანასა მას დავიწყებულსა? 14 და მე შენდამი, უფალო, ღაღად-ვყავ, და ცისკარსა ლოცვაჲ ჩემი მიგეწიფოს შენ. 15 რად-მე, უფალო, განიშორებ სულსა ჩემსა და გარემიიქცევ პირსა შენსა ჩემგან? 16 გლახაკ ვარი მე და შრომასა შინა სიყრმით ჩემითგან, ხოლო ავმაღლდი რაჲ, დავმდაბლდი და შევსულბი. 17 ჩემ ზედა გარდაჴდეს რისხვანი შენნი, და საშინელებათა შენთა შემაძრწუნეს მე. 18 გარემომადგეს მე ვითარცა წყალნი, მარადღე შემიცვეს მე ერთბამად. 19 განმაშორენ ჩემგან მეგობარი და მახლობელი და მეცნიერნი ჩემნი გლახაკობითა ჩემითა.

დიდებაჲ


88

გულისჴმისყოფისათჳს, ეთამ ისრაიტელისა

2 წყალობათა შენთა, უფალო, უკუნისამდე უგალობდე; თესლითი-თესლადმდე მიუთხრობდე ჭეშმარიტებასა შენსა პირითა ჩემითა. 3 რამეთუ სთქუ: უკუნისამდე წყალობაჲ აღეშენოს და ცათა შინა განემზადოს ჭეშმარიტებაჲ შენი. 4 ვყავ აღთქუმაჲ რჩეულთა ჩემთა თანა და ვეფუცე დავითს, მონასა ჩემსა; 5 უკუნისამდე განვჰმზადო ნათესავი შენი და აღვაშენო თესლითი-თესლადმდე საყდარი შენი. [143]6 აღიარებდენ ცანი საკჳრველებათა შენთა, უფალო, და ჭეშმარიტებასა შენსა ეკლესიასა შინა წმიდათასა. 7 რამეთუ ვინ ღრუბელთა შორის ესწოროს უფალსა და ემსგავსოს უფალსა ძეთა შორის ღმრთისათა? 8 ღმერთი დიდებულ არს ზრახვასა შინა წმიდათასა, დიდ არს და საშინელ ყოველთა ზედა, რომელნი არიან გარემოჲს მისა. 9 უფალო ღმერთო ძალთაო, ვინ გემსგავსოს შენ? ძლიერ ხარ შენ, უფალო, და ჭეშმარიტებაჲ შენი გარემო არს შენსა. 10 შენ უფლებ ძალსა ზედა ზღუათასა და აღძრვასა ღელვათა მისთასა შენ დაამშჳდებ. 1l შენ დაამდაბლე ვითარცა წყლული ამპარტავანი და მკლავითა ძლიერებისა შენისაჲთა განაბნიენ მტერნი შენნი. 12 შენნი არიან ცანი და შენი არს ქუეყანაჲ, სოფელი და სავსებაჲ მისი შენ დააფუძნე. 13 ჩრდილოჲ და ბღუარი შენ შეჰქმენ, თაბორი და ერმონი სახელითა შენითა იხარებდენ. 14 შენი მკლავი - ძლიერებით, განძლიერდინ ჴელი შენი და ამაღლდინ მარჯუენე შენი. 15 სიმართლე და განკითხვაჲ არს განმზადებაჲ საყდრისა შენისაჲ, წყალობაჲ და ჭეშმარიტებააჲ ვიდოდიან წინაშე პირსა შენსა. 16 ნეტარ არს ერი იგი, რომელმან იცის გალობაჲ შენი; უფალო, ნათლითა პირისა შენისაჲთა ვიდოდიან, 17 და სახელითა შენითა იხარებდენ მარადღე და სიმართლითა შენითა ამაღლდენ. [144]18 რამეთუ სიქადული ძალისა მათისაჲ შენ ხარ, და ნებითა შენითა ამაღლდეს რქაჲ ჩუენი. 19 რამეთუ უფლისაჲ არს შეწევნაჲ და წმიდისა ისრაელ, მეუფისა ჩუენისაჲ. 20 მაშინ ეტყოდე ჩუნებით ნაშობთა შენთა და სთქუ: დავდევ შეწევნაჲ ძლიერსა ზედა და აღვამაღლე რჩეული ერისაგან ჩემისა. 21 ვპოვე დავით, მონაჲ ჩემი, და საცხებელი წმიდაჲ ჩემი ვსცხე მას. 22 რამეთუ ჴელი ჩემი შეეწიოს მას, და მკლავმან ჩემმან განაძლიეროს იგი. 23 არა ირგოს მტერმან მისგან და შვილმან უშჯულოებისამან ვერ შესძინოს ვნებად მისა. 24 და მოვსრნე პირისაგან მისისა მტერნი მისნი და მოძულენი მისნი დავამჴუნე. 25 და წყალობაჲ ჩემი და ჭეშმარიტებაჲ ჩემი მის თანა, და სახელითა ჩემითა ამაღლდეს რქაჲ მისი; 26 და დავდვა ზღუასა ზედა ველი მისი და მდინარეთა ზედა - მარჯუენე მისი. 27 მან მხადოს მე: მამაჲ ჩემი ხარი შენ, ღმერთი ჩემი და შემწყნარებელი ცხორებისა ჩემისაჲ. 28 და მე პირმშოდ დავადგინო იგი უმაღლეს უფროჲს მეფეთა ქუეყანისათა. 29 უკუნისამდე დაუმარხო მას წყალობაჲ ჩემი და აღთქუმაჲ ჩემი ერწმუნოს მას. 30 და ეგოს უკუნითი-უკუნისამდე თესლი მისი და საყდარი მისი, ვითარცა დღენი ცისანი. 31 და-თუ-უტეონ შვილთა მისთა შჯული ჩემი და სამართალთა ჩემთა არა ვიდოდიან, [145]32 სიმართლენი ჩემნი თუ შეაბილწნენ და მნებანი ჩემნი არა დაიმარხნენ, 33 განვიხილნე კუერთხითა უშჯულოებანი მათნი და გუემითა - უსამართლოებინი მათნი; 34 ხოლო წყალობაჲ ჩემი არავე განვაქარვო მისგან, არცა ვეცრუო ჭეშმარიტებასა ჩემსა, 35 არცა შევაგინო აღთქუმაჲ ჩემი და რაჲ-იგი აღმოჴდა ბაგეთა ჩემთა, არა შეურაცხ-ვყო. 36 ერთ გზის ვეფუცე წმიდასა ჩემსა დავითს და მე არა ვეცრუო მას. 37 ნათესავი მისი უკუნისამდე ეგოს და საყდარი მისი ვითარცა მზე წინაშე ჩემსა, 38 და ვითარცა მთოვარე, განმტკიცებული უკუნისამდე, და მოწამე სარწშუნოჲ ცათა შინა. 39 ხოლო შენ განიშორე და შეურაცხ-ჰყავ და განაგდე ცხებული შენი; 40 და აქციე აღთქუმაჲ მონისა შენისაჲ, შეაგინე ქუეყანასა ზედა სიწმიდე მისი. 41 დაარღჳენ ყოველნი ზღუდენი მისნი და ჰყვენ სიმტკიცენი მისნი შეძრწუნებულ; 42 და მიმოდაიტაცებდეს მას ყოველნი თანაწარმავალნი გზისანი, და იქმნა იგი საყუედრელ გარემოჲსთა მისთა. 43 აღამაღლე   მაჭირვებელთა მისთაჲ და ახარე ყთველთა მტერთა მისთა; 44 გარემიაქციე შეწევნაჲ მახძჳლისა მისისაჲ და არა შეეწიე ბრძოლასა შინა. 45 დაჰჴსენ სიწმიდე მისი და საყდარი მისი ქუეყანასა ზედა დაამჴუ; [146]46 შეამცირენ დღენი ჟამთა მისთანი და მიჰფინე მის ზედა სირცხჳლი. 47 ვიდრემდის, უფალო, გარემიიქცევი სრულიად, და აღატყდების ვითარცა ცეცხლი რისხვაჲ შენი? 48 მოიჴსენე შენ, რაჲ არს არსებაჲ ჩემი. ანუ ამაოდ ნუ შეჰქმნენა ყოველნი ძენი კაცთანი? 49 ვინ არს კაცი, რომელი ცხოვნდეს და არა იხილოს სიკუდილი და იჴსნეს ხელი თჳსი ჴელთაგან ჯოჯოხეთისათა? 50 სად არიან წყალობანი შენნი პირველნი, უფალო, რომელ ეფუცე დავითს ჭეშმარიტებითა შენითა? 51 მოიჴსენე, უფალო, ყუედრებაჲ მონათა შენთაჲ, რომელ დავიკრიბე წიაღთა ჩემთა მრავალთა თესლთაჲ; 52 რომელ აყუედრეს მტერთა შენთა, უფალო, რომელ აყუედრეს ნაცვალსა ცხებულისა შენისასა. 53 კურთხეულ არს უფალი უეკუნისამდე. იყავნ, იყავნ.

დიდებაჲ


89

გალობაჲ მოსესი, კაცისა ღმრთისაჲ

1 უფალო, შესავედრებელ მეყავ ჩუენ ნათესავითი-ნათესავამდე. 2 პირველ მთათა დაბადებადმდე და შექმნად ქუეყანისა და სოფლისა და საუკუნითგან და უკუნისამდე შენ ხარ. 3 ნუ მიაქცევ კაცსა სიმდაბლედ და სთქუ: [147]მოიქეცით, ძენო კაცთანო. 4 რამეთუ ათასი წელი წინაშე თუალთა შენთა, უფალო, ვითარცა გუშინდელი დღე, რომელ წარჴდა და ვითარცა საჴუმილავი ერთი ღამესა შინა. 5 წელნი მათნი შეურაცხებით იყვნენ, განთიად ვითარცა მწვანე წირჴდეს, 6 განთიად აღყუავდეს და წარჴდეს, მწუხრი დაჭნეს, განჴმეს და დაცჳვეს. 7 რამეთუ მოვაკლდით ჩუენ რისხვითა შენითა და გულისწყრომითა შენითა შევძრწუნდით. 8 დასხენ უშჯულოებანი ჩუნნი წინაშე შენსა და ცხორებაჲ ჩუენი - ნათელსა პირისა შენისასა. 9 რამეთუ ყოველნი დღენი ჩუენნი მოაკლდეს, და რისხვითა შენითა მოვაკლდით ჩუენ; წელნი ჩუენნი ვითარცა დედაზარდლი იწურთიდეს. 10 დღენი წელიწადთა ჩუენთანი მათ თანა სამეოცდაათ წელ,  ხოლო უკუეთუ ძლიერებასა შინა, ოთხმეოც წელ, და უმრავლესი მათი შრომაჲ და სალმობაჲ; რამეთუ მოვიდა ჩუენ ზედა სიმშჳდე, და ჩუენ განვისწავლენით. 11 ვინ-მე უწყის სიმტკიცე რისხვისა შენისაჲ და შიშითა შენითა გულისწყრომისა შენისა აღრაცხვაჲ? 12 მარჯუენე შენი ესრეთ მაუწყე მე და გულითა სწავლულთა - სიბრძნე შენი. 13 მოიქეც, უფალო! ვიდრემდის? და ნუგეშინისცემულ იქმენ მონათა შენთა ზედა. 14 აღვივსენით ჩუენ ცისკარსა წყალობითა შენითა, უფალო, და ვიხარებდეთ და ვიშუებდეთ. ყოველთა დღეთა ჩუენთა ვიხარებდეთ [148]15 მათ დღეთა წილ, რონელთა დამამდაბლენ ჩუენ, და წელთა, რომელთა ვიხილეთ ჩუენ ძჳრი. 16 და მოხედენ მონათა შენთა ზედა და ქმნულთა შენთა ზედა და წარუძეღუ ძეთა მათთა. 17 და იყავნ ნათელი უფლისა ღმრთისა ჩუენისაჲ ჩუენ ზედა და საქმენი ჴელთა ჩუენთანი წარჰმართენ ჩუენ ზედა და ქმნული ჴელთა ჩუენთაჲ წარგჳმართე.


90

ქებაჲ გალობით დავითისი ზედაწარუწერელი ებრაელთა შორის

1 რომელი დამკჳდრებულ არს შეწევნითა მაღლისაჲთა, საფარველსა ღმრთისა ზეცათაჲსა განისუენოს. 2 ჰრქუას უფალსა: ჴელისაღმპყრობელი ჩემი ხარი შენ და შესავედრებელი ჩემი, ღმერთი ჩემი, და მე ვესავ მას. 3 რამეთუ მან გიჴსნეს შენ საფრჴისა მისგან მონადირეთაჲსა და სიტყჳსა მისგან განსაკრთომელისა. 4 ბეჭთსაშუვალითა მისითა გფარვიდეს შენ, და საგრილსა ფრთეთა მისთასა ესვიდე; საჭურველად გარემოგადგეს შენ ჭეშმარიტებაჲ მისი. 5 არა გეშინოდის შიშისაგან ღამისა და ისრისაგან, რომელი ფრინავნ დღისი; 6 ღუაწლისაგან, რომელი ვალნ ბნელსა შინა, შემთხუევისაგან და ეშმაკისა შუვადღისა. 7 დაეცნენ მარცხენით შენსა ათასეულნი [149]და - ბევრეულნი მარჯუენით შენსა, ხოლო შენ არა მიგეახლნენ. 8 ხოლო შენ თუალითა შენითა ჰხედვიდე და მისაგებელი ცოდვილთაჲ იხილო. 9 რამეთუ შენ, უფალი, ხარ სასო ჩემდა და მაღალი გიყოფიეს შესავედრებელად შენდა. 10 არა შევიდეს შენდა ძჳრი და გუემაჲ არა მიეახლოს საყოფელთა შენთა. 11 რამეთუ ანგელოზთა მისთადა უბრძანებიეს შენთჳს დაცვად შენდა ყოველთა შინა გზათა შენთა; 12 ჴელთა მათთა ზედა აღგიპყრან შენ, ნუსადა წარსცე ქვასა ფერჴი შენი; 13 ასპიტსა და ვასილისკოსსა ზედა ხჳდოდი და დასთრგუნო შენ ლომი და ვეშაპი. 14 რამეთუ მე მესვიდა, და ვიჴსნა იგი და დავიფარო იგი, რამეთუ იცნა სახელი ჩემი. 15 ჴმა-ყოს ჩემდამო, და მე ვისმინო მისი და მის თანა ვიყო პირსა შინა; ვიჴსნა იგი და ვადიდო იგი. 16 დღეგრძელებითა განვაძღო იგი და უჩუენო მას მაცხოვარებაჲ ჩემი.

დიდებაჲ

 
კანონი 13

91

ფსალმუნი, გალობაჲ დავითისი, დღისა შაბათისაჲ

[150]2 კეთილ არს აღსარებაჲ უფლისაჲ და გალობად სახელსა შენსა, მაღალო; 3 მითხრობად ცისკარს წყალობაჲ შენი და ჭეშმარიტებაჲ შენი ღამედ-ღამედ 4 ათძალითა საფსალმუნისაჲთა და ჴმითა ებნისაჲთა; 5 რამეთუ მახარე მე, უფალო, დაბადებულითა შენითა და ქმნულითა ჴელთა შენთაჲთა ვიხარებდე. 6 ვითარ განდიდნეს საქმენი შენნი, უფალო! ფრიად ღრმა იქმნნეს ზრახვანი შენნი. 7 კაცმან სულელმან არა ცნას და უგუნურმან არა გულისჴმა-ყოს ესე. 8 აღმოცენებასა ცოდვილთასა ვითარცა თივაჲ, და გამოჩნდეს ყოველნი, რომელნი იქმან უშჯულოებასა, რაჲთა მოისრნენ უკუნითი-უკუნისამდე. 9 ხოლო შენ მაღალ ხარ უკუნისამდე, უფალო. 10 რამეთუ ესერა მტერნი შენნი, უფალო, [151]რამეთუ ესერა მტერნი შენნი წარწყმდენ, და განიბნინენ ყოველნი, რომელნი იქმან უშჯულოებასა. 11 და ამაღლდეს, ვითარცა მარტორქისა, რქაჲ ჩემი და სიბერე ჩემი - ზეთითა პოხილითა; 12 და იხილა თუალმან ჩემმან მტერთა ჩემთაჲ და მათთჳს, რომელნი აღდგომილ არიან ჩემ ზედა ბოროტებით, ესმას ყურსა ჩემსა. 13 მართალი ვითარცა ფინიკი აღყუავნეს და ვითარცა ნაძჳ ლიბანისაჲ განმრავლდეს. 14 დანერგულნი სახლსა შინა უფლისასა ეზოთა შინა სახლისა ღმრთისა ჩუენისათა ყუაოდიან. 15 უფროჲსად განმრავლდენ სიბერესა სიპოხისასა და ფუფუნეულ იყვნენ თხრობასა, 16 რამეთუ წრფელ არს უფალი ღმერთი ჩუენი, და არა არს სიცრუვე მის თანა.


92

ფსალმუნი დავითისი, დღესა შაბათსა, რაჟამს დაემტკიცა ქუეყანაჲ, გალობაჲ

1 უფალი სუფევს, შუენიერებაჲ შეიმოსა; შეიმოსა უფალმან ძალი და გარეშეირტყა; და რამეთუ დაამყარა სოფელი, რაჲთა არა შეიძრას. 2 განმზადებულ არს საყდარი შენი მიერითგან, და საუკუნითგან შენ ხარ. 3 აღიღეს მდინარეთა, უფალო, აღიმაღლნეს მდინარეთა ჴმანი მათნი, აღდგენ მდინარენი სლვასა თჳსსა. [152]4 ჴმითა წყალთა მრავალთაჲთა საკჳრველ არიან განცხრომანი ზღჳსანი; საკჳრველ არს მაღალთა შინა უფალი. 5 წამებანი შენნი, უფალო, სარწმუნო იქმნნეს ფრიად; სახლსა შენსა შუენის სიწმიდე, უფალო, სიგრძესა დღეთასა.


93

ფსალმუნი დავითისი, მეოთხისა შაბათისაჲ

1 ღმერთი შურისძიებათაჲ, უფალი ღმერთი შურისძიებათაჲ განცხადნა. 2 ამაღლდი, რომელი შჯი ქუეყანასა, მიაგე მისაგებელი ამპარტავანთა. 3 ვიდრემდის ცოდვილნი, უფალო, ვიდრემდის ცოდვილნი იქადოდიან? 4 აღმოთქუან და იტყოდიან სიცრუვესა, იტყოდიან ყოველნი, რომელნი იქმან უშჯულოებასა. 5 ერი შენი, უფალო, დაამდაბლე და სამკჳდრებელი შენი განაბოროტეს; 6 ქურივი და მწირი მოკლეს და ობოლი მოსწყჳდეს 7 და თქუეს: არა იხილოს უფალმან, არცა გულისჴმა-ყოს ღმერთმან იაკობისმან. 8 გულისჴმა-ყავთ აწ, უგუნურნო ერისანო და ცოფნო, ოდესმე გელისჴმა-ჰყოთ. 9 რომელმან დაჰნერგა ყური, არა ნუ ესმისა? ანე რომელმან შექმნა თუალი, არა ნუ ხედავსა? 10 რომელი სწავლის თესლებსა, [153]არა ნუ ამხილოსა, რომელმან ასწავის კაცთა მეცნიერებაჲ? 11 უფალმან უწყნის ზრახვანი კაცთანი, რამეთუ არიან ამაო. 12 ნეტარ არს კაცი, რომელიცა განსწავლო, უფალო, და შჯულისა შენისაგან ასწაო მას 13 დამშჳდებად მისა დღეთა ბოროტთა, ვიდრემდის ეთხაროს ჴნარცჳ ცოდვილსა. 14 რამეთუ არა განიშოროს უფალმან ერი თჳსი და სამკჳდრებელი თჳსი არა უგულებელს-ყოს, 15 ვიდრემდის მოიქცეს სიმართლე განკითხვად, და მიეახლნენ მას ყოველნი,  რომელნი წრფელ არიან გულითა. 16 ვინ წინააღმიდგეს მე უკუეთურთაგანი? ანუ ვინ თანაწარმომიდგეს მე მათგანი, რომელნი იქმან უშჯულოებასა? 17 არათუმცა უფალი შემეწია მე, კნინ-ერთღა და-მცა-ემკჳდრა ჯოჯოხეთს სული ჩემი. 18 უკუეთუმცა ვიტყოდე: შემიძრწუნდა ფერჴი ჩემი, წყალობაჲ შენი, უფალო, შემწევდა მე. 19 მრავალთაებრ სალმობათა ჩემთა - გულსა შინა ჩემსა ნუგეშინისცემათა შენთა ახარეს სულსა ჩემსა. 20 ნუ დადგებინ შენ წინაშე საყდარი უშჯულოებისაჲ, რომელი იქმნ შრომასა ბრძანებულსა ზედა. [154]21 მოინადირონ სული მართლისაჲ და სისხლსა უბრალოსა ბრალეულ-ჰყოფდენ. 22 და მეყო მე უფალი შესავედრებელ და ღმერთი ჩემი შემწე სასოებისა ჩემისა. 23 და მიაგოს მათ უფალმან უშჯულოებაჲ მათი და უკუეთურებისა მათისაებრ უჩინო-ყვნეს იგინი უფალმან ღმერთმან ჩუენმან.

დიდებაჲ


94

ქებაჲ გალობისაჲ, დავითისი, წარუწერელი ებრაელთა შორის

1 მოვედით, უგალობდეთ უფალსა, ვღაღადებდეთ ღმრთისა მიმართ მაცხოვარისა ჩუენისა; 2 აღვიმსთოთ წინაშე პირსა მისსა აღსარებითა, და ფსალმუნითა უღაღადებდეთ მას. 3 რამეთუ ღმერთი დიდ არს უფალი და მეუფე დიდ არს ყოველსა ქუეყანასა ზედა; 4 რამეთუ ჴელსა შინა მისსა არიან კიდენი ქუეყანისანი და სიმაღლენი მთათანი მისნი არიან; 5 რამეთუ მისი არს ზღუაჲ და მან შექმნა იგი, და ჴმელი ჴელთა მისთა დაჰბადეს. 6 მოვედით, თაყუანის-ვსცეთ და შეუვრდეთ მას და ვტიროდით წინაშე უფლისა შემოქმედისა ჩუენისა. [155]7 რამეთუ იგი არს ღმერთი ჩუენი და ჩუენ ერი სამწყსოჲსა მისისაჲ და ცხოვარნი ჴელისა მისისანი. 8 დღეს თუ ჴმისა მისისაჲ ისმინოთ, ნუ განიფიცხებთ გულთა თქუენთა, ვითარცა-იგი განმწარებასა მას დღისა მისებრ განცდისა უდაბნოსა ზედა, 9 სადა-იგი განმცადეს მე მამათა თქუენთა; გამომცადეს მე და იხილნეს საქმენი ჩემნი. 10 ორმეოც წელ მოვიწყინე ნათესავი იგი და ვთქუ: მარადის სცთებიან იგინი გულითა მათითა და მათ არა იცნნეს გზანი ჩემნი, 11 ვითარცა ვფუცე რისხვითა ჩემითა, უკუეთუ შევიდენ იგინი განსასუენებელსა ჩემსა.


95

გალობაჲ დავითისი, აღშენებისათჳს ტაძრისა შემდგომად ტყუეობისა

1 უგალობდით უფალსა გალობითა ახლითა, უგალობდით უფალსა ყოველი ქუეყანაჲ; 2 უგალობდით უფალსა, აკურთხევდით სახელსა მისსა, ახარებდით დღითი-დღე მაცხოვარებასა მისსა. 3 მიუთხართ წარმართთა შორის დიდებაჲ მისი და ყოველსა ერსა შორის - საკჳრველებაჲ მისი. 4 რამეთუ დიდ არს უფალი და ქებულ ფრიად და საშინელ არს იგი უფროჲს ყოველთა ღმერთთა; 5 რამეთუ ყოველნი ღმერთნი წარმართთანი ეშმაკ არიან, ხოლო უფალმან ცანი შექმნნა. [156]6 აღსაარებაჲ და ჰაეროვნებაჲ არს წინაშე მისსა, სიწმიდე და დიდადშუენიერებაჲ არს სიწმიდესა მისსა. 7 შესწირევდით უფლისა ტომები თესლებისაჲ, შესწირევდით უფლისა დიდებასა და პატივსა; 8 შესწირევდით უფლისა დიდებასა სახელისა მისისასა; აღიღეთ მსხუერპლები, შევიდოდეთ ეზოთა მისთა; 9 თაყუანის-ეცით უფალსა ეზოსა შინა წმიდასა მისსა; შეძრწუნდინ პირისა მისისაგან ყოველი ქუეყანაჲ! 10 თქუთ წარმართთა შორის, რამეთუ უფალი სუფევს, და რამეთუ წარჰმართა სოფელი, რომელი არა შეიძრას; განიკითხნეს ერნი სიწრფოებით. 11 იხარებდინ ცანი და გალობდინ ქუეყანაჲ, აღიძარნ ზღუაჲ და სავსებაჲ მისი. 12 იხარებდინ ველნი და ყოველი, რაჲ არს მათ შინა; მაშინ იხარებდენ ყოველნი ხენი მაღნარისანი 13 პირისაგან უფლისა, რამეთუ მოვალს, რამეთუ მოვიდეს იგი განკითხვად ქუეყანისა; განიკითხოს სოფელი სიმართლით და ერნი ჭეშმარიტებითა თჳსითა.


96

დავითისი, ოდეს ქუეყანაჲ მისი დაემკჳდრებოდა, წარუწერელი ებრაელთა შორის

1 უფალი სუფევს, იხარებდინ ქუეყანაჲ, და იშუებდედ ჭალაკნი მრავალნი. 2 ღრუბელი და ნისლი გარემო არს მისსა, სიმართლე და განკითხვაჲ - წარმართებაჲ საყდრისა მისისაჲ. [157]3 ცეცხლი მის წინაშე ვიდოდის და შეწუნეს გარემოჲს მტერნი მისნი. 4 გამოჩნდეს ელვანი მისნი სოფელსა, იხილა და შეძრწუნდა ქუეყანაჲ. 5 მთანი ვითარცა ცჳლი დადნეს პირისაგან უფლისა, პირისაგან უფლისა ყოვლისა ქუეყანისა. 6 უთხრეს ცათა სიმართლე მისი, და იხილონ ყოველთა ერთა დიდებაჲ მისი. 7 ჰრცხუენოდენ ყოველთა, რომელნი თაყუანის-სცემენ ჴელითქმნულთა და რომელნი იქადიან კერპებითა მათითა. თაყუანის-ეცით მას ყოველთა ანგელოზთა მისთა. 8 ესმა და იხარებდა სიონი და იშუებდეს ასულნი ჰურიასტანისანი სამართალთა შენთათჳს, უფალო. 9 რამეთუ შენ, უფალი, მაღალ ხარ ყოველსა ქუეყანასა ზედა, ფრიად აჰმაღლდი შენ უფროჲს ყოველთა ღმერთთა. 10 რომელთა გიყუარს უფალი, მოიძულეთ ბოროტი; დაიცვნეს უფალმან სულნი წმიდათა მისთანი და ჴელთაგან ცოდვილისათა იჴსნნეს იგინი. 11 ნათელი გამოუბრწყინდა მართალსა და გულითა წრფელთა - სიხარული. 12 იხარებდით მართალნი უფლისა მიმართ და აღუვარებდით საჴსენებელსა სიწმიდისა მისისასა.

დიდებაჲ


97

ფსალმუნი დავითისი

[158]1 უგალობდით უფალსა გალობითა ახლითა, რამეთუ საკჳრველი ქმნა უფალმან; აცხოვნა იგი მარჯუენემან მისმან და მკლავმან წმიდამან მისმან. 2 აჩუენა უფალმან მაცხოვარებაჲ თჳსი, წინაშე თესლთა განაცხადა სიმართლე მისი. 3 მოიჴსენა მოწყალებაჲ მისი იაკობის თანა და ჭეშმარიტებაჲ მისი - სახლსა ზედა ისრაელისასა; იხილეს ყოველთა კიდეთა ქუეყანისათა მაცხოვარებაჲ ღმრთისა ჩუენისაჲ. 4 ღაღადებდით ღმრთისა ყოველი ქუეყანაჲ, უგალობდით და იხარებდით და აქებდით. 5 უგალობდით უფალსა ებნითა, ებნითა და ჴმითა ფსალმუნისაჲთა; 6 ნესტჳთა ჭედილითა და ჴმითა ნესტჳსა რქისაჲთა ღაღადებდით წინაშე მეუფისა უფლისა. 7 აღიძარნ ზღუაჲ და სავსებაჲ მისი, სოფელი და ყოველნი დამკჳდრებულნი მას შინა. 8 მდინარეთა აღიტყუელონ ჴელითა თანად; მთანი იხარებდენ პირისაგან უფლისა, რამეთუ მოვალს, 9 რამეთუ მოვიდეს განკითხვად ქუეყანისა; განიკითხოს სოფელი სიმართლით და ერნი - სიწრფოებით.


98

ფსალმუნი დავითისი, ზედაწარუწერელი ებრაელთა შორის

1 უფალი სუფევს, განრისხნედ ერნი; რომელი ზის ზედა ქერობინთა; შეიძარნ ქუეყანაჲ. [159]2 უფალი სიონს დიდ არს და მაღალ არს ყოველთა ზედა ერთა. 3 აღუვარებდენ სახელსა შენსა დიდსა, რამეთე საშინელ და წმიდა არს. 4 და პატივსა მეუფისასა სამართალი უყუარს; შენ განჰმზადე სიწრფოებაჲ, განკითხვაჲ და სიმართლე იაკობის თანა შენ ჰყავ.  5 აღამაღლებდით უფალსა ღმერთსა ჩუენსა და თაყუანის-სცემდით კუარცხლბეკსა ფერჴთა მისთასა, რამეთუ წმიდა არს. 6 მოსე და აჰრონ მღდელთა შორის მისთა და სამოელ მათ თანა, რომელნი ხადიან სახელსა მისსა; ხადოდეს უფალსა და მას ესმა მათი, 7 და სუეტითა ღრუბლისაჲთა ეტყოდა მათ; რამეთუ იმარხვიდეს წამებათა მისთა და ბრძანებათა მისთა, რომელ მოსცნა მათ. 8 უფალო ღმერთო ჩუენო, შენ ისმინე მათი; ღმერთო, შენ მომტევებელ ექმენ მათ და შურისმეძიებელ ყოველთა ზედა საქმეთა მათთა. 9 აღამაღლებდით უფალსა ღმერთსა ჩუენსა და თაყუანის-ეცით მთასა წმიდასა მისსა, რამეთუ წმიდა არს უფალი ღმერთი ჩუენი.


99

ფსალმუნი აღსაარებისათჳს

1 ღაღადებდით ღმრთისა ყოველი ქუეყანაჲ, 2 ჰმონებდით უფალსა სიხარულით, შევიდოდეთ მის წინაშე მხიარულებით, 3 და უწყოდით, რამეთუ იგი თავადი არს უფალი ღმერთი; [160]მან შემქმნნა ჩუენ, და არა ჩუენ; ხოლო ჩუენ ვართ ერი მისი და ცხოვარნი სამწყსოჲსა მისისანი. 4 შევიდოდეთ ბჭეთა მისთა აღსარებითა და ეზოთა მისთა გალობითა; აღუვარებდით მას და აქებდით სახელსა მისსა, 5 რამეთუ ტკბილ არს უფალი და უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი, და თესლითი-თესლადმდე არს ჭეშმარიტებაჲ მისი.


100

დავითის ფსალმუნი

1 წყალობასა და სამართალსა გაქებდე შენ, უფალო. 2 გიგალობდე და გულისჴმა-ვყო გზასა უბიწოსა; ოდეს მოხჳდე ჩემდა? ვიდოდე მე უმანკოებითა გულისა ჩემისაჲთა შორის სახლისა ჩემისა. 3 არა დავიდევ წინაშე თუალთა ჩემთა საქმე უშჯულოჲ და მყოფელნი გარდასლვისანი მოვიძულენ; არა შემომეყო მე დრკუჲ გული, 4 გარემიქცევაჲ ბოროტისაჲ ჩემგან მე არა უწყოდე. 5 რომელი იტყჳნ იდუმალ მოყუსისა თჳსისა ძჳრსა, ესე წარვდევნი; რომელი ამპარტავან იყო თუალითა და უძღებ გულითა, მის თანა არა ვჭამი. 6 თუალნი ჩემნი სარწმუნოთა ზედა ქუეყანისათა, რაჲთა დასხდენ იგინი ჩემ თანა; რომელი ვიდოდა გზასა უბიწოსა, ესე მმსახურებდა მე. 7 არა დაიმკჳდრა შორის სახლსა ჩემსა, რომელმან ყვის ამპარტავანებაჲ რომელი იტყჳნ სიცრუვესა, არა წარემართა წინაშე თუალთა ჩემთა. [161]8 ცისკარსა მოვსწუედდი ყოველთა ცოდვილთა ქუეყანისათა, მოსპოლვად ქალაქისაგან უფლისა ყოველთა მოქმედთა უშჯულოებისათა.

დიდებაჲ

 
კანონი 14

101

ლოცვაჲ გლახაკისაჲ, ოდეს მოეწყინოს და განჰფინოს წინაშე უფლისა თხოვაჲ თჳსი

[162]2 უფალო, ისმინე ლოცვისა ჩემისაჲ და ღაღადებაჲ ჩემი შენდა შევედინ. 3 ნუ გარემიიქცევ პირსა შენსა ჩემგან; რომელსა დღესა მჭირდეს მე, მოყავ ჩემდა ყური შენი; და რომელსა დღესა გხადოდი შენ, მსწრაფლ შეგესემინ ჩემი. 4 რამეთუ მოაკლდა ვითარცა   დღეთა ჩემთა, და ძუალნი ჩემნი ვითარცა ქარქუტი განჴმეს. 5 იწყლა ვითარცა თივაჲ და განჴმა გული ჩემი, რამეთუ დავივიწყე მე ჭამად პური ჩემი. 6 ჴმითა სულთქუმისა ჩემისაჲითა [163]შეჰჴმეს ჴორცნი ჩემნი ძუალთა ჩემთა. 7 ვემსგავსე მე ვარხუსა მას უდაბნოჲსასა და ვიქმენ მე, ვითარცა ბუჲ ნატამალსა.  8 უძილ ვიქმენ და ვიყავ ვითარცა სირი მხოლოჲ სართულსა ზედა. 9 მარადღე მყუედრიდეს მე მტერნი ჩემნი და მაქებელნი ჩემნი ჩემდამო ფუცვიდეს. 10 რამეთუ ნაცარი ვითარცა პური ვჭამე და სასუმელი ჩემი ტირილითა ჩემითა განვზავი 11 პირისაგან რისხვისა და გულისწყრომისა შენისა, რამეთუ აღმიღე და დამაკუეთე მე. 12 და დღენი ჩემნი ვითარცა აჩრდილი წარჴდეს, და მე ვითარცა თივაჲ განეჴემ. 13 ხოლო შენ, უფალო, უკუნისამდე ჰგიე, და საჴსენებელი შენი თესლითი-თესლადმდე. 14 შენ აღსდგე და შეიწყალო სიონი, რამეთუ ჟამი წყალობისა მისისაჲ, რამეთუ მოწევნულ არს ჟამი. 15 რამეთუ სთნდეს მონათა შენთა ქვანი მისნი, და მიწასა მისსა სწყალობდენ. 16 და ეშინოდის წარმართთა სახელისაგან უფლისა და ყოველთა მეფეთა ქუეყანისათა - დიდებისაგან მისისა. 17 რამეთუ აღაშენოს უფალმან სიონი და გამოუჩნდეს მას დიდებითა მისითა. 18 მოჰხედნა ლოცვასა ზედა მდაბალთასა და არა შეურაცხ-ყო ვედრებაჲ მათი. 19 დაიწერენ ესე ნათესავად სხუად, და ერი დაბადებადი აქებდეს უფალსა; 20 რამეთუ მოიხილა მაღლით წმიდით მისით, [164]უფალმან ზეცით ქუეყანად გარდამოიხილა, 21 რაჲთა შეისმინოს სულთქუმაჲ შებორკილებულთაჲ და განჰჴსნნეს ნაშობნი მოკლულთანი, 22 თხრობად სიონს სახელი უფლისაჲ და ქებულებაჲ მისი - იერუსალემს, 23 შეკრებად ერისა ერთად და მეფენი მონებად უფლისა. 24 მიუგო მას გზასა შინა ძლიერებისა მისისასა: სიმცირე დღეთა ჩემთაჲ მითხარ მე. 25 და ნუ განმიყვანებ მე კერძოთაგან დღეთა ჩემთაჲსა; თესლითი-თესლადმდე არიან წელიწადნი შენნი. 26 დასაბამსა შენ, უფალო, ქუეყანაჲ დააფუძნე, და ქმნულნი ჴელთა შენთანი ცანი არიან. 27 იგინი წარჴდებიან, ხოლო შენ ჰგიე. და ყოველნი ვითარცა სამოსელნი დაძუელდენ, და ვითარცა შესამოსელნი სცვალნე იგინი, და იცვალნენ. 28 ხოლო შენ თავადი იგივე ხარ, და წელიწადნი შენნი არა მოაკლდენ. 29 ძენი მონათა შენთანი დაემკჳდრნენ, და ნათესავი მათი უკუნისამდე წარემართოს.


102

ფსალმუნი დავითისი

1 აკურთხევს სული ჩემი უფალსა და ყოველი გონებაჲ ჩემი - სახელსა წმიდასა მისსა. 2 აკურთხევს სული ჩემი უფალსა, და ნუ დაივიწყებ ყოველსა მოცემულსა მისსა, [165]3 რომელმან გილხინა შენ ყოველთა უშჯულოებათა შენთაგან, რომელმან განკურნნა ყოველნი სნეულებანი შენნი; 4 რომელმან იჴსნა განხრწნისაგან ცხორებაჲ შენი და გჳრგჳნოსან-გყო შენ წყალობითა და შეწყნარებითა; 5 რომელმან აღავსო კეთილთა მიერ გულისთქუმაჲ შენი; განახლდეს, ვითარცა ორბისა, სიჭაბუკე შენი. 6 ყვნის წყალობანი უფალმან და სამართალი ყოველთათჳს დაწუნებულთა. 7 აუწყნა გზანი მისნი მოსეს და ძეთა ისრაელისათა - ნებანი მისნი. 8 შემწყნარებელ და მოწყალე არს უფალი, სულგრძელ და დიდადმოწყალე. 9 არა სრულიად განრისხნეს, არცა უკენისამდე ძჳრი იჴსენოს; 10 არა ცოდვათა ჩუენთაებრ მიყო ჩუენ, არცა უშჯულოებათა ჩუენთაებრ მომაგო ჩუენ 11 რამეთუ რაოდენ მაღალ არიან ცანი ქუეყანისაგან, განაძლიერა უფალმან წყალობაჲ მისი მოშიშთა მისთა ზედა; 12 რაოდენ განშორებულ არიან აღმოსავალნი დასავალსა, განმაშორნა ჩუენგან უშჯულოებანი ჩუენნი. 13 ვითარცა სწყალობს მამაჲ შვილთა, შეიწყალნა უფალმან მოშიშნი მისნი. 14 რამეთუ მან უწყის დაბადებაჲ ჩუენი; მოიჴსენა, რამეთე მიწანი ვართ. 15 კაცი ვითარცა თივა არიან დღენი მისნი; ვითარცა ყუავილი ველისაჲ ეგრე აღყუავდეს;  [166]16 რამეთუ განვლო სულმან მის შორის, და არღარა იყოს, და არცა იცნას ადგილი მისი. 17 ხოლო წყალობაჲ უფლისაჲ საუკუნითგან და ვიდრე უკუნისამდე მოშიშთა მისთა ზედა, და სიმართლე მისი შვილითი-შვილადმდე, 18 რომელთა დაიმარხიან აღთქუმაჲ მისი და მოიჴსენნიან მცნებანი მისნი და ყვნიან იგინი. 19 უფალმან ზეცას განჰმზადა საყდარი მისი და სუფევაჲ მისი ყოველთა ზედა ეუფლების. 20 აკურთხევდით უფალსა ყოველნი ანგელოზნი მისნი, ძლიერნი ძალითა, რომელნი ჰყოფენ სიტყუასა მისსა სმენად ჴმაი სიტყუათა მისთაჲ. 21 აკურთხევდით უფალსა ყოველნი ძალნი მისნი, მსახურნი მისნი, რომელნი ჰყოფენ ნებასა მისსა. 22 აკურთხევდით უფალსა ყოველნი ქმნულნი მისნი ყოველსა ადგილსა უფლებისა მისისასა; აკურთხევს სული ჩემი უფალსა.

დიდებაჲ


103

ფსალმუნი დავითისი, სოფლისა შესაქმისათჳს

1 აკურთხევს სული ჩემი უფალსა; უფალო ღმერთო ჩემო, განსდიდენ ფრიად, აღსაარებაჲ და დიდადშუენიერებაჲ შთაიცუ, 2 შეიმოსე ნათელი ვითარცა სამოსელი, [167]გარდაართხენ ცანი ვითარცა კარავნი. 3 რომელმან დაჰრთნა წყლითა ზესკნელნი მისნი, რომელმან დასხნა ღრუბელნი აღსავალად თჳსა, რომელი იქცევის ფრთეთა ზედა ქართასა; 4 რომელმან შექმნნა ანგელოზნი მისნი სულად და მსახურნი მისნი - ალად ცეცხლისა; 5 რომელმან დააფუძნა ქუეყანაჲ სიმტკიცესა ზედა თჳსსა, არა შეიძრას იგი უკუნითი-უკენისამდე. 6 უფსკრული ვითარცა სამოსელი გარემოდებულ არს მისა, მთათა ზედა დადგენ წყალნი. 7 შერისხვითა შენითა ივლტოდიან და ჴმითა ქუხილისა შენისაჲთა შეძრწუნდიან. 8 აღვლენან მთანი და შთავლენან ველნი ადგილსა მას, რომელსაცა დააფუძნენ იგინი. 9 საზღვარი დასდევ, რომელსა არა გარდაჰჴდენ, არცაღა მიაქციონ დაფარვად ქუეყანისა. 10 რომელმან გამოადინნა წყარონი ჴევნებსა შინა, შორის მთათა დიოდიან წყალნი; 11 სუან იგი ყოველთა მჴეცთა ველისათა, განძღენ კანჯარნი წყურილსა მათსა. 12 მათ ზედა მფრინველთა ცისათა დაიმკჳდრონ, შორის კლდეთა მოსცენ ჴმაჲ მათი. 13 დაათრობს მთათა ზესკნელთა მისთაგან; ნაყოფითა საქმეთა შენთაჲთა განძღეს ქუეყანაჲ. 14 რომელმან აღმოუცენა თივაჲ პირუტყუთა, და მწვანე სამსახურებელად კაცთა, გამოღებად პური ქუეყანით. 15 და ღვინოჲ ახარებს გულსა კაცისასა, [168]საცხებელითა მხიარულყოფად პირი,   და პური გულსა კაცისასა განამტკიცებს. 16 განძღენ ხენი ველისანი და ნაძუნი ლიბანისანი, რომელ დაჰნერგენ. 17 მუნ მფრინველთა მართუე-ისხან, და ბუდე ყარყატთაჲ შერაცხილ მათდა1. 18 მთანი მაღალნი ირემთა, კლდენი შესავედრებელად ყურდგელთა. 19 შექმნა მთოვარე ჟამთათჳს, მზემან ცნა ჟამი დასლვისა თჳსისაჲ. 20 დასდევ ბნელი და იქმნა ღამე, მას შინა ვიდოდიან ყოველნი მჴეცნი მაღნარისანი, 21 ლეკუნი ლომთანი მყჳრალნი ტაცებად და თხოვად ღმრთისაგან საზრდელსა მათსა. 22 აღმობრწყინდა მზე, და შეკრბეს და სადგურთავე თჳსთა დაადგრიან. 23 გამოვიდეს კაცი საქმესა თჳსსა და შრომასა თჳსსა მიმწუხრამდე. 24 ვითარ განდიდნეს საქმენი შენნი, უფალო, და ყოველივე სიბრძნით ჰქმენ; აღივსო ქუეყანაჲ დაბადებულითა შენითა. 25 ესე ზღუაჲ დიდი და ვრცელი, მას შინა არიან ქუეწარმავალნი, რომელთაჲ არა არს რიცხჳ, მჴეცნი წურილნი დიდთა თანა; მას ზედა ნავნი ვლენან; 26 ვეშაპი ესე, რომელ დაჰბადე სამღერელად მისა. 27 ყოველნიკე შენგან ელიან მოცემად საზრდელი თჳსი ჟამსა; [169]28 მოსცი მათ და აღიზარდნიან იგინი, ხოლო აღაღი რაჲ ჴელი შენი, ყოველნივე განაძღნი სიტკბოებითა. 29 ხოლო გარე-თუ-მიიქციი პირი შენი, შეძრწუნდიან, მოუღი ხელი მათი და მოაკლდიან და მიწადვე თჳსად მიიქციან. 30 გამოავლინო სული შენი და დაჰბადნე იგინი და განაახლო პირი ქუეყანისაჲ. 31 იყავნ დიდებაჲ უფლისაჲ უკუნისამდე, იხარებდეს უფალი ქმნულთა ზედა თჳსთა. 32 რომელი მოხედავს ქუეყანასა ზედა და ჰყოფს მას შეძრწუნებელ, რომელი შეახებს მთათა, და კუმოდიან. 33 ვაქებდე უფალსა ცხორებასა ჩემსა, უგალობდე ღმერთსა ჩემსა, ვიდრემდის ვიყო მე. 34 ტკბილ ეყავნ მას გალობაჲ ჩემი, ხოლო მე ვიხარებდე უფლისა მიმართ. 35 მოაკლდენ ცოდვილნი ქუეყანით, და უშჯულონი ნუღარა იპოებიედ მას ზედა; აკურთხევს სული ჩემი უფალსა.

დიდებაჲ

-----------------------------------------------------------------------------------

1 - ორ ნუსხაში (GH) ასეთი ტექსტი გვაქვს: ”მუნ სირთა ბუდე-იდგან, და ჰეროდიაჲს სამკჳდრებელი შერაცხილ მათდა”.


104

ალელუაჲ

1 აღუვარებდით უფალსა და ხადოდეთ სახელსა მისსა, მიუთხრენით წარმართთა შორის საქმენი მისნი. 2 აქებდით მას და უგალობდით მას, მიუთხრობდით ყოველთა საკჳრველებათა მისთა. 3 იქებოდეთ სახელითა მისითა წმიდითა; იხარებდინ გული მეძიებელთა უფლისათაჲ. [170]4 მოიძიეთ უფალი და განძლიერდით და ეძიებდით პირსა მისსა მარადის; 5 მოიჴსენეთ საკჳრველებათა მისთაჲ, რომელ ქმნა სასწაულნი და სამართალნი პირისა მისისანი. 6 ნათესავნი აბრაჰამისნი მონანი მისნი, შვილნი იაკობისნი რჩეულნი მისნი. 7 თავადი არს უფალი ღმერთი ჩუენი, და ყოველსა ქუეყანასა ზედა არიან სამართალნი მისნი. 8 მოიჴსენა უკუნისამდე აღთქუმისა თჳსისაჲ და სიტყუაჲ, რომელ ამცნო ათასამდე ნათესავად, 9 რომელ-იგი დადვა აბრაჰამის თანა და ფიცი მისი ისაკის თანა. 10 და დაამტკიცა იგი იაკობის თანა ბრძანებად და ისრაელისა აღთქუმად საუკუნოდ. 11 ჰრქუა მას: შენ მიგცე ქუეყანაჲ იგი ქანანისაჲ ნაწილად მკჳდრობისა თქუენისა; 12 რამეთუ იყვნეს იგინი რიცხჳთ მცირე-მცირე და მსხემ მას შინა. 13 და ვიდოდეს იგინი თესლითი-თესლად და მეფეთაგან ერად სხუად. 14 არა აუფლა კაცსა ვნებად მათდა და ამხილა მათთჳს მეფეთა: 15 ნუ შეეხებით ცხებულსა ჩემსა და წინაჲსწარმეტყუელთა ჩემთა შორის ნუ უკუეთურობთ. 16 და მოუწოდა სიყმილსა ქუეყანად და ყოველი ძალი პურისაჲ შემუსრა. 17 წარავლინა წინაჲსწარ მათსა კაცი, და მონად განისყიდა იოსები. [171]18 დაამდაბლნეს ბორკილითა ფერჴნი მისნი, რკინასა განვლო სულმან მისმან. 19 ვიდრე მოწევნადმდე სიტყჳსა მისისა სიტყუამან უფლისამან გამოაჴურვა იგი. 20 მიავლინა მეფემან და განჰჴსნა იგი მთავრად ერისა და განუტევა იგი. 21 და დაადგინა იგი უფლად სახლისა თჳსისა და მთავრად ყოვლისა მონებისა მისისა; 22 სწავლად მთავართა მისთა ვითარცა თავი თჳსი და მოხუცებულთა მისთა განბრძნობად. 23 და შევიდა ისრაელი ეგვპტედ და იაკობ დაემკჳდრა ქუეყანასა მას ქამისსა. 24 და აღაორძინა ერი მისი ფრიად და განაძლიერა იგი უფროჲს მტერთა მისთა. 25 გარდააქცია გული მისი მოძულებად ერისა მისისა და ზაკუვად მონათა შორის მისთა. 26 წარავლინა მოსე, მონაჲ მისი, და აჰრონ, რომელი გამოირჩია თავისა თჳსისა; 27 დასხნა მათ შორის სიტყუანი სასწაულთა მისთანი და ნიშთა მისთანი ქუეყანასა მას ქამისსა. 28 მიავლინა მათდა ბნელი და დააბნელნა, რამეთუ განამწარნეს სიტყუანი მისნი. 29 გარდააქცინა სისხლად მდინარენი მათნი და მოსწყჳდნა თევზნი მათნი; 30 განამრავლა ქუეყანამან მათმან მყუარი საუნჯეთა შორის მეფეთა მათთაჲსა. 31 თქუა, და მოჴდა ძაღლისმწერი და მუმლი ყოველთა საზღვართა მათთა. [172]32 დასხნა წჳმანი მათნი სეტყუად და ცეცხლი აღატყდებოდა ქუეყანასა მათსა. 33 და დასცა ვენაჴები მათი და ლეღუოვანი მათი და შემუსრა ყოველი ხე საზღვარისა მათისაჲ. 34 თქუა, და მოჴდა მკალი და ბუზი, რომლისა არა იყო რიცხჳ; 35 შეჭამა ყოველი თივაჲ ქუეყანასა შინა მათსა და მოჭამა ყოველი ნაყოფი ქუეყანისა მათისაჲ. 36 და დასცა ყოველი პირმშოჲ ქუეყანასა შინა მათსა, დასაბამი ყოვლისა ტკივილისა მათისაჲ. 37 და გამოიყვანნა იგინი ოქროჲთა და ვეცხლითა, და არა იყო ნათესავსა მათსა სნეულ. 38 იხარა ეგჳპტემან გამოსლვასა მათსა, რამეთუ დაეცა შიში მათი მათ ზედა. 39 განჰმარტა ღრუბელი საგრილად მათდა და ცეცხლი მნათობად მათდა ღამე. 40 ითხოვეს, და მოჴდა მწყერმარჴილი, და პურითა ზეცისაჲთა განაძღნა იგინი; 41 სცა კლდესა, და გამოეცნეს წყალნი, და ვიდოდეს ურწყულსა მდინარენი. 42 რამეთუ მოიჴსენა სიტყჳსი წმიდისა თჳსისა, რომელ ყო აბრაჰამის მიმართ მონისა თჳსისა. 43 და გამოიყვანა ერი თჳსი სიხარულით და რჩეულნი მისნი - შუებით. 44 და მისცა მათ სოფლები წარმართთაჲ, და ნაშრომი ერთაჲ დაიმკჳდრეს, 45 რაჲთა დაიცვნენ სამართალნი მისნი და შჯული მისი მოიძიონ.

დიდებაჲ

 
კანონი 15

105

ალელუაჲ

[173]1 აღუვარებდით უფალსა, რამეთუ ტკბილ არს, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი. 2 ვინ-მე იტყოდის ძლიერებათა უფლისათა, სასმენელ-ყვნეს ყოველნი ქებულებანი მისნი? 3 ნეტარ არიან, რომელთა დაიცვან სამართალი და ყონ სიმართლე ყოველსა ჟამსა. 4 მომიჴსენენ ჩუენ, უფალო, სათნოებითა ერისა შენისაჲთა და მომხედენ ჩუენ მაცხოვარებითა შენითა, 5 რაჲთა ვიხილოთ ჩუენ სიტკბოებაჲ რჩეულთა შენთაჲ და ვიხარებდეთ ჩუენ სიხარულითა ნათესავისა შენისაჲთა, რაჲთა ვიქებოდით ჩუენ სამკჳდრებელთა შენთა თანა. 6 ვცოდეთ მამათა ჩუენთა თანა, უშჯულო ვიქმნენით და გეცრუვენით შენ. [174]7 მამათა ჩუენთა ეგჳპტეს შინა არა გულისჴმა-ყვნეს საკჳრველებანი შენნი, არცა მოიჴსენნეს მრავალნი წყალობანი შენნი და განგამწარეს წიაღსლვასა ზღჳსა მის მეწამულისასა. 8 და იჴსნნა იგინი სახელისა მისისათჳს, რაჲთამცა გულისჴმა-ყვეს ძლიერებაჲ მისი; 9 და შეჰრისხნა ზღუასა მეწამულსა, და განჴმა, და უძღოდა მათ უფსკრულსა შინა, ვითარცა უდაბნოსა ზედა; 10 და განარინნა იგინი ჴელისაგან მოძულეთაჲსა და იჴსნნა იგინი ჴელისაგან მტერთა მათთაჲსა; 11 და დაფარნა წყალმან მაჭირვებელნი მათნი, და ერთიცა მათგანი არა განერა. 12 და ჰრწმენა მათ სიტყჳსა მისისაჲ და აქებდეს ქებულებასა მისსა. 13 ისწრაფეს და დაივიწყნეს მათ საქმენი მისნი და არა დაუთმეს ზრახვასა მისსა. 14 და გულმან-უთქუა გულისთქუმაჲ უდაბნოსა შინა, და განცადეს ღმერთი ურწყულსა შინა. 15 და მოსცა მათ თხოვაჲ მათი და მოუვლინა სავსებაჲ სულსა მათსა. 16 და განარისხეს მოსე ბანაკსა შინა და აჰრონ, წმიდაჲ უფლისაჲ. 17 განეღო ქუეყანაჲ და დანთქა დათან და დაფარა ბანაკი აბირონისი; 18 და ცეცხლი აღატყდა კრებულსა შორის მათსა, და ალმან შეწუნა ცოდვილნი. 19 და ქმნეს ჴბოჲ ქორებს და თაყუანის-სცეს კერპსა მას; [175]20 და ცვალეს დიდებაჲ მათი მსგავსად ჴბოჲსა მის თივისმჭამელისა. 21 და დაივიწყეს ღმრთისა მაცხოვარისა მათისაჲ, რომელმან ქმნნა დიდდიდნი ეგჳპტეს შინა, 22 საკჳრველებანი მისნი ქუეყანასა მას ქამისსა და საშინელებანი მისნი ზღუასა მას ზედა მეწამულსა. 23 და თქუა მოსრვაჲ მათი, არათუმცა მოსე, რჩეული მისი, დადგა სრვასა მას წინაშე მისსა გარემიქცევად გულისწყრომაჲ მისი, რაჲთამცა არა მოსრნა იგინი. 24 და შეურაცხ-ყვეს ქუეყანაჲ იგი გულისსათქუმელი და არა ჰრწმენა მათ სიტყჳსა მისისაჲ; 25 დრტჳნვიდეს იგინი კარვებსა მათსა და არა ისმინეს ჴმაჲ უფლისაჲ. 26 და აღიღო ჴელი მისი მათ ზედა დაცემად მათდა უდაბნოსა ზედა 27 და დაცემად თესლისა მათისა წარმართთა შორის. და განბნევად მათდა სოფლებსა შორის. 28 და შეიბილწნეს იგინი ბელფეგორს და ჭამეს ნაგები მკუდართაჲ. 29 და განარისხეს იგი საქმითა მათითა, და განმრავლდა მათ ზედა დაცემაჲ. 50 და დადგა ფინეზ და ლხინება-ყო, და დაეყენა სრვაჲ; 31 და შეერაცხა მას სიმართლედ თესლითი-თესლადმდე მიუკუნისამდე. 32 და განარისხეს იგი წყალთა მათ ზედა ცილობისათა, და განბოროტნა მოსე მათთჳს, 33 რამეთე მათ განამწარეს სული მისი; და განუჩინა მათ ბაგითა თჳსითა. [176]34 და არა მოსრნეს ნათესავნი იგი, რომელთაჲ ჰრქუა მათ უფალმან. 35 და აღერინეს წარმართთა და ისწავლნეს საქმენი მათნი; 36 და ჰმონეს კერპთა მათთა,და ექმნა მათ იგი საცთურ; 37და დაუკლნეს ძენი მათნი და ასულნი მათნი ეშმაკთა. 38 და დასთხიეს სისხლი უბრალოჲ, სისხლი ძეთა და ასულთა მათთაჲ, რომელ-იგი უზორეს კერპსა მას ქანანისასა, დაკლვით მოისრა ქუეყანაჲ სისხლითა 39 და შეიგინა საქმითა მათითა, რამეთუ ისიძვიდეს იგინი საქმეთა შინა მათთა. 40 და განრისხნა გულისწყრომით უფალი ერსა თჳსსა ზედა და მოიძაგა სამკჳდრებელი თჳსი; 41 და მისცნა იგინი ჴელთა მტერთასა, და ეუფლნეს მათ მოძულენი მათნი; 42 და აჭირვებდეს მათ მტერნი მათნი, და დამდაბლდეს იგინი ქუეშე ჴელსა მათსა. 43 მრავალგზის იჴსნნა იგინი, ხოლო მათ გან-ვე-ამწარეს იგი ზრახვითა მათითა და დამდაბლდეს უშჯულოებითა მათითა. 44 და მოხედნა უფალმან პირსა მათსა, რაჟამს შეისმინა მან ვედრებისა მათისაჲ; 45 და მოიჴსენა აღთქუმისა თჳსისაჲ და შეინანა მრავლითა წყალობითა თჳსითა; 46 და მისცნა იგინი საწყალობელად წინაშე ყოველთა წარმტყუენველთა მათთა. 47 მაცხოვნენ ჩუენ, უფალო ღმერთო ჩუენო, და შემკრიბენ ჩუენ წარმართთაგან, რაჲთა აღუვაროთ სახელსა შენსა წმიდასა და ვიქადოდით ჩუენ ქებულებითა შენითა. [177]48 კურთხეულ არს უფალი ღმერთი ისრაელისაჲ ამიერითგან და უკუნისამდე, და თქუას ყოველმან ერმან: იყავნ, იყავნ.

დიდებაჲ


106

ალელუაჲ

1 აღუვარებდით უფალსა, რამეთუ ტკბილ არს, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი, 2 თქუედ ჴსნილთა უფლისათა, რომელნი იჴსნნა ჴელისაგან მტერთაჲსა, 3 და ყოველთაგან სოფლებთა შეკრიბნა იგინი აღმოსავალით და დასავალით და ჩრდილოჲთ და ზღჳთ. 4 შესცთეს იგინი უდაბნოსა ურწყულსა, გზაჲ ქალაქისა სამკჳდრებელისაჲ არა პოეს; 5 ჰშიოდა და სწყუროდა, და სული მათი მათგან მოაკლდა. 6 ღაღად-ყვეს უფლისა მიმართ ჭირსა მათსა, და ურვათა მათთაგან იჴსნნა იგინი 7 და უძღოდა მათ გზასა წრფელსა, რაჲთა შევიდენ იგინი ქალაქსა მკჳდრობისა მათისასა. 8 აღუვარებდით უფალსა წყალობანი მისნი და საკჳრველებანი მისნი ძეთა კაცთასა, 9 რამეთუ განაძრო სული ჴუებული და სული მშიერი აღავსო კეთილითა, 10 მსხდომარენი ბნელსა შინა და აჩრდილთა სიკუდილისათა, კრულნი გლახაკობითა და რკინითა, 11 რამეთუ განამწარნეს სიტყუანი ღმრთისანი და ზრახვაჲ მაღლისაჲ განარისხეს; [178]12 და დამდაბლდა შრომითა გული მათი, მოუძლურდეს და არავინ იყო მწე მათდა. 13 ღაღად-ყვეს უფლისა მიმართ პირსა მათსა, და ურვათა მათთაგან განარინნა იგინი 14 და გამოიყვანნა იგინი ბნელისაგან და აჩრდილთა სიკუდილისათა და საკრველნი მათნი განხეთქნა. 15 აღუვარებდით უფალსა წყალობანი მისნი და საკჳრველებანი მისნი ძეთა კაცთასა, 16 რამეთუ შემუსრნა ბჭენი რვალისანი და მოქლონნი რკინისანი შეფქვნა. 17შეეწია მათ გზისა მისგან უშჯულოებისა მათისა, რამეთე ცოდვითა მათითა დამდაბლდეს; 18 ყოველი ჭამადი მოიძაგა სულმან მათმან, და მიეახლნეს ბჭეთა სიკუდილისათა. 19 ღაღად-ყვეს უფლისა მიმართ ჭირსა მათსა, და ურვათა მათთაგან აცხოვნნა იგინი. 20 მოუვლინა სიტყუაჲ მისი და განკურნნა იგინი და იჴსნნა იგინი განმხრწნელთაგან მათთა. 21 აღუვარებდით უფალსა წყალობანი მისნი და საკჳრველებანი მისნი ძეთა კაცთასა, 22 და შეწირედ მისა მსხუერპლი ქებისაჲ და უთხრობდედ საქმეთა მისთა სიხარულით. 23 რომელნი შთავლენან ზღუასა ნავებითა და იქმან საქმესა წყალთა შინა მრავალთა, 24 მათ იხილნეს საქმენი უფლისანი და საკჳრველებანი მისნი ღრმათა შინა. 25 თქუა, და აღდგა ქარი გრიგალისაჲ, და ამაღლდეს ღელვანი მისნი; 26 აღვლენან ცამდე, შთავლენან უფსკრულამდე; [179]და სული მათი ძჳრთა შინა დადნებოდა, 27 შეშფოთნეს და შეძრწუნდეს ვითარცა მთრვალნი, და ყოველი სიბრძნე მათი დაინთქა. 28 ღაღად-ყვეს უფლისა მიმართ ჭირსა მათსა, და ურვათა მათთაგან გამოიყვანნა იგინი. 29 და უბრძანა გრიგალსა, და იქცა ნიავად, და დასცხრეს ღელვანი მისნი; 30 და იხარეს, რამეთუ დაყუდნეს, და მიუძღუა მათ ნავთსაყუდელსა ნებისა მისისასა. 31 აღუვარებდით უფალსა წყალობანი მისნი და საკჳრველებანი მისნი ძეთა კაცთასა. 32 აღაღმამაღლონ იგი კრებულსა შორის ერისასა და საყდრებსა შორის მოხუცებულთასა აქებდენ მას. 33 დასხნა მდინარენი ოჴრად და გამოსავალნი წყალთანი - წყურიელად, 34 ქუეყანაჲ ნაყოფიერი - ბიცად უკუეთურებისათჳს მკჳდრთა მისთაჲსა. 35 დადვა უდაბნოჲ ტბად წყალთა და ქუეყანაჲ ურწყული - გამოსადინელად წყალთა; 36 და დაამკჳდრნა მუნ მშიერნი, და იშენეს ქალაქები საყოფელად მათდა, 37 და ითესეს ყანები და დაასხეს ვენაჴები და ყვეს ნაყოფი იფქლისაჲ. 38 და აკურთხნა იგინი, და განმრავლდეს ფრიად, და საცხოვარი მათი არა შეამცირა. 39 და მოაკლდეს და განბოროტნეს ჭირისაგან ძჳრთაჲსა და სალმობისა. 40 მიეფინა შეურაცხებაჲ მთავართა ზედა მათთა, და შეაცთუნნა იგინი უვალსა და არა-გზასა. [180]41 და შეეწია გლახაკსა უპოვარებასა შინა მისსა და უძღოდა ვითარცა ცხოვარსა ტომებსა მათსა. 42 იხილონ წრფელთა და იხარებდენ, და ყოველმან უშჯულოებამან დაიყოს პირი თჳსი. 43 ვინ არს ბრძენ და დაიცვას ესე და გულისჴმა-ყვნეს წყალობანი უფლისანი?


დიდებაჲ


107

გალობაჲ, ფსალმუნი დავითისი

2 განმზადებულ არს გული ჩემი, ღმერთო, განმზადებულ არს გული ჩემი; გაქებდე და გიგალობდე დიდებითა ჩემითა. 3 განიღჳძე, დიდებაო ჩემო, განიღჳიძე ფსალმუნითა და ებნითა; მე განვიღჳძო განთიად. 4 აღგიარო შენ ერსა შორის, უფალო, და გიგალობდე შენ თესლებსა შორის, 5 რამეთუ დიდ არს ზეშთა ცათა წყალობაჲ შენი და ღრუბელთამდე არს ჭეშმარიტებაჲ შენი. 6 აჰმაღლდი ცათა შინა, ღმერთო, და ყოველსა ქუეყანასა ზედა არს დიდებაჲ შენი. 7 რაჲთა იჴსნნენ საყუარელნი შენნი, მაცხოვნე მარჯუენითა შენითა და შეგესემინ ჩემი. 8 ღმერთი იტყოდა წმიდით გამო მისით: ავმაღლდე და განვყო სიკიმაჲ და ღელე იგი საყოფელთაჲ განვზომო. 9 ჩემი არს გალაად და ჩემი არს მანასე და ეფრემ, განმამტკიცებელი თავისა ჩემისაჲ, იუდა, მეუფე ჩემი, [181]10 მოაბ, სიავი სასოებისა ჩემისაჲ; იდუმიადმდე აღვიკუართნე ჴამლნი ჩემნი, მე უცხოთესლნი დამემორჩილნეს. 11 ვინ მიმიყვანოს მე ქალაქსა მას შეცვულსა? ანუ ვინ მიმიძღუეს მე იდუმიადმდე, 12 არათუ შენ, ღმერთი, რომელმანცა განმთხიენ ჩუენ და არა გამოხუედ ღმერთი ძალად ჩუენდა? 13 მომეც ჩუენ შეწევნაჲ ჭირსა, რამეთჲ ამაო არს ცხორებაჲ კაცისაჲ. 14 ღმრთისა მიერ ვყოთ ძალი, და მან შეურაცხ-ყვნეს მტერნი ჩუენნი.

 

108

დასასრულსა, დავითის ფსალმუნი

1 ღმერთო, ქებასა ჩემსა ნუ დაიდუმებ; 2 რამეთუ პირი ცოდვილისაჲ და პირი მზაკუვარისაჲ ჩემ ზედა აღეღო, იტყოდეს ჩემთჳს ენითა ზაკულითა; 3 და სიტყჳთა სიძულილისაჲთა მომიცვეს მე და მბრძოდეს მე ცუდად. 4 სიყუარულისა ჩემისა წილ მასმენდეს მე, ხოლო მე ვილოცევდ. 5 და მომაგეს მე ბოროტი კეთილისა წილ და სიძულილი - სიყუარულისა წილ ჩემისა. 6 დაადგინე ცოდვილი მის ზედა, და ეშმაკი დადეგინ მარჯუენით მისა; 7 საშჯელისა მისისაგან გამოვედინ დაშჯილი, და ლოცვაჲ მისი ცოდვად შეერაცხენ მას. 8 იქმნედ დღენი მისნი მცირედ, და განსაგებელი მისი სხუამან მიიღენ. [182]9 იყვნედ შვილნი მისნი ობოლ, და ცოლი მისი - ქურივ. 10 შერყეულნი იცვალებიედ შვილნი მისნი და ითხოვედ, განვარდედ იგინი ნატამალისაგან მათისა. 11 აღიხილენ მოსესხემან ყოველივე, რაჲცა ედვას მას, და აღიჭრედ უცხოთა ნაშრომი მისი. 12 ნუ ეპოებიან მას შემწე, ნუცა იყოფინ შემწყნარებელი ობოლთა მისთაჲ; 13 იყვნედ ნაშობნი მისნი მოსასრველად, ნათესავსა შინა ერთსა აღიჴოცენ სახლი მისი. 14 აღიჴსენედ უშჯულოებაჲ მამათა მისთაჲ წინაშე უფლისა, და ცოდვაჲ დედისა მისისაჲ ნუ აღიჴოცებინ. 15 იყვნედ წინაშე უფლისა მარადის, და მოისპედ ქუეყანით საჴსენებელი მათი 16 ამის წილ, რამეთუ არა მოიჴსენა მან ყოფაჲ წყალობისაჲ და დევნა მან კაცი დავრდომილი და გლახაკი და შეწუხებული გულითა მოკლვად. 17 და შეიყუარა წყევაჲ, და მივედინ მისა; და არა ინება კურთხევაჲ, და განეშორენ მისგან. 18 და შეიმოსა წყევაჲ ვითარცა სამოსელი, და შთაჴდა ვითარცა წყალი ნაწლევთა მისთა და ვითარცა ზეთი ძუალთა მისთა; 19 ეყავნ მას ვითარცა სამოსელი, რომელსა შთაიცუამს, და ვითარცა სარტყელი, რომელსა მარადის გარეშეირტყამს. 20 ესე არს საქმე მათი უფლისა მიერ, რომელნი მასმენდეს მე და რომელნი იტყოდეს ძჳრსა სულისა ჩემისასა. 21 და შენ, უფალო, უფალო, ყავ ჩემ თანა სახელისა შენისათჳს, [183]რამეთუ ტკბილ არს წყალობაჲ შენი. 22 მიჴსენ მე, რამეთუ გლახაკ და დავრდომილ ვარი მე, და გული ჩემი შეძრწუნდა ჩემ შორის. 23 და ვითარცა აჩრდილი, მიდრეკასა მისსა მოვაკლდი, განვიყარე ვითარცა მკალთა. 24 მუჴლნი ჩემნი მოუძლურდეს მარხვისაგან და ჴორცნი ჩემნი იცვალნეს ზეთისა მიერ. 25 და ვქმენ მე საყუედრელ მათდა; მიხილეს მე და შეხარნეს თავნი მათნი. 26 შემეწიე მე, უფალო ღმერთო ჩემო, და მაცხოვნე მე წყალობითა შენითა. 27 და ცნედ, რამეთუ ჴელი შენი ესე არს, და შენ, უფალო, ჰყავ ესე. 28 იგინი სწყევდენ, და შენ აკურთხო; რომელნი აღდგომილ არიან ჩემ ზედა, ჰრცხუენოდის, ხოლო მონაჲ შენი იხარებდეს. 29 შთაიცუედ კდემაჲ, რომელნი მასმენდეს მე, და გარეშეიმოსედ ვითარცა ორკეცი სირცხჳლი მათი. 30 აღუვარო უფალსა ფრიად პირითა ჩემითა და შორის მრავალთასა ვაქებდე მას, 31 რამეთუ დაუდგა მარჯუენით გლახაკსა, რაჲთა იჴსნეს მდევართაგან სული ჩემი.


დიდებაჲ

 
კანონი 16

109

დავითის ფსალმუნი

[184]1 ჰრქუა უფალმან უფალსა ჩემსა: დაჯედ მარჯუენით ჩემსა, ვიდრემდის დავსხნე მტერნი შენნი ქუეშე ფერჴთა შენთა. 2 კუერთხი ძლიერებისაჲ გამოგივლინოს შენ უფალმან სიონით, და უფლებდე შორის მტერთა შენთა. 3 შენ თანა არს მთავრობაჲ დღესა ძლიერებისა შენისასა, ბრწყინვალებასა წმიდათა შენთასა; საშოჲთ მთიებისა წინა გშევ შენ. 4 ფუცა უფალმან და არა შეინანოს: შენ ხარ მღდელ უკუნისამდე წესსა მას ზედა მელქისედეკისსა. 5 უფალი მარჯუენით შენსა, შემუსრნა დღესა რისხვისა მისისასა მეფენი; 6 საჯოს წარმართთა შორის და აღავსოს მძორებითა, შემუსრნეს თავნი მრავალთანი ქუეყანასა ზედა. [185]7 ნაღუარევისაგან გზასა ზედა სუას; ამისათჳს აღამაღლოს თავი.


110

ალელუაჲ

1 აღგიარო შენ, უფალო, ყოვლითა გულითა ჩემითა ზრახვასა შინა წრფელთასა და შესაკრებელსა. 2 დიდ არიან საქმენი ღმრთისანი, გამოსაძიებელ არიან ყოველსა შინა ნებანი მისნი; 3 აღსაარებულ და დიდადშუენიერ არიან საქმენი მისნი, და სიმართლე მისი ჰგიეს უკუნითი-უკუნისამდე. 4 საჴსენებელი-ყო საკჳრველებითა მისთაჲ, მოწყალე და შემწყნარებელ - უფალი. 5 საზრდელი მოსცა მოშიშთა მისთა, მოიჴსენოს უკუნისამდე აღთქუმისა თჳსისაჲ. 6 და ძალი საქმეთა თჳსთაჲ უთხრა ერსა თჳსსა მიცემად მათდა სამკჳდრებელი წარმართთაჲ. 7 საქმენი ჴელთა მისთანი ჭეშმარიტებაჲ და განკითხვაჲ; სარწმუნო არიან ყოველნივე მცნებანი მისნი, 8 განმტკიცებულ არიან უკუნითი-უკუნისამდე, შექმნულ არიან ჭეშმარიტებით და სიწრფოებით. 9 ჴსნაჲ მოუვლინა ერსა თჳსსა, ამცნო უკუნისამდე აღთქუმაჲ თჳსი; წმიდა არს და საშინელ სახელი მისი. 10 დასაბამი სიბრძნისაჲ - შიში უფლისაჲ, ხოლო გულისჴმისყოფაჲ კეთილი - ყოველთა, რომელთა ყონ იგი, და ქებაჲ მისი ეგოს უკუნითი-უკენისამდე.

 

111

ალელუაჲ წარწერისათჳს ანგეაჲსა და ზაქარიაჲსა

[186]1 ნეტარ არს კაცი, რომელსა ეშინის უფლისა, მცნებათა შინა მისთა ინებოს ფრიად; 2 ძლიერ იყოს ქუეყანასა ზედა ნათესავი მისი და თესლი წრფელთაჲ იკურთხოს; 3 დიდებაჲ და სიმდიდრე - სახლსა მისსა, და სიმართლე მისი ეგოს უკუნითი-უკუნისამდე. 4 გამოუბრწყინდა ბნელსა შინა ნათელი წრფელთა, - მოწყალე, შემწყნარებელ და მართალ. 5 ტკბილსა კაცსა ეწყალინ და ავასხის და განაგნეს სიტყუანი მისნი საშჯელსა შინა; 6 რამეთუ უკუნისამდე არა შეირყიოს, საჴსენებელად საუკუნოდ იყოს მართალი. 7 ჰამბავისაგან ბოროტისა არა ეშინოდის; განმზადებულ არს გული მისი სასოებასა უფლისასა. 8 განმტკიცებულ არს გული მისი და არა შეეშინოს, ვიდრემდის იხილოს მტერთა მისთაჲ. 9 განაბნია და მისცა გლახაკთა, და სიმართლე მისი ჰგიეს უკუნითი-უკუნისამდე, რქაჲ მისი ამაღლდეს დიდებითა. 10 ცოდვილმან იხილოს და განრისხნეს, კბილთა თჳსთა იღრჭენდეს და დადნეს, და გულისთქუმაჲ ცოდვილისაჲ წარწყმდეს.

დიდებაჲ


112

ალელუაჲ

[187]1 აქებდით ყრმანი უფალსა, აქებდით სახელსა უფლისასა. 2 იყავნ სახელი უფლისაჲ კურთხეულ ამიერითგან უკუნისამდე; 3 მზის აღმოსავალითგან ვიდრე დასავალამდე ქებულ არს სახელი უფლისაჲ. 4 მაღალ არს ყოველთა თესლთა ზედა უფალი, და ცათა შინა არს დიდებაჲ მისი. 5 ვინ არს ვითარ უფალი ღმერთი ჩუენი, რომელი მაღალთა შინა დამკჳდრებულ არს 6 და მდაბალთა ხედავს ცათა შინა და ქუეყანასა ზედა? 7 რომელმან აღადგინის ქუეყანისაგან გლახაკი და სკორეთაგან აღამაღლის დავრდომილი, 8 რაჲთა დასუას იგი მთავართა თანა, მთავართა თანა ერისა მისისათა; 9 რომელმან დააშენის ბერწი სახლსა შინა, დედად შვილთა ზედა სახარულევანად.


113

ალელუაჲ

1 გამოსლვასა ისრაელისასა ეგჳპტით, სახლისა იაკობისა - ერისაგან ბარბაროზთაჲსა, 2 იყო ჰურიასტანი სიწმიდე მისა და ისრაელი საბრძანებელ მისა. 3 ზღუამან იხილა და ივლტოდა, და იორდანე უკუნიქცა მართლუკუნ. [188]4 მთანი იმღერდეს ვითარცა ვერძნი და ბორცუნი - ვითარცა კრავნი ცხოვართანი. 5 რაჲ არს შენდა, ზღუაო, რამეთუ ივლტოდე, და შენ, იორდანე, რამეთუ უკუნიქეც მართლუკუნ? 6 მთანი, რამეთუ იმღერდით ვითარცა ვერძნი და ბორცუნი - ვითარცა კრავნი ცხოვართანი? 7 პირისაგან უფლისა შეიძრა ქუეყანაჲ, პირისაგან ღმრთისა იაკობისა, 8 რომელმან გარდააქცია კლდე ტბად წყალთა და კლდე განუკუეთელი, - წყაროებად წყალთა. 9 ნუ ჩუენთჳს, უფალო, ნუ ჩუენთჳს, არამედ სახელსა შენსა ეც დიდებაჲ წყალობითა შენითა და ჭეშმარიტებითა შენითა. 10 ნუსადა თქუან წარმართთა: სადა არს ღმერთი იგი მათი? 11 ხოლო ღმერთმან ჩუენმან ცათა შინა და ქუეყანასა ზედა ყოველივე, რაჲცა უნდა, ქმნა. 12 კერპნი წარმართთანი ოქროჲსანი და ვეცხლისანი, ქმნულნი ჴელთა კაცთანი; 13 პირ ათქს და არა იტყჳან, თუალ ასხენ და არა ხედვენ, 14 ყურ ასხენ და არა ესმის, ცხჳრ ასხენ და არა იყნოსენ, 15 ჴელ ასხენ და არა განიხილვენ, ფერჴ ასხენ და არა ვლენან, არცაღა ჴმობენ ჴორჴითა მათითა. 16 ემსგავსნედ მათ მოქმედნი მათნი და ყოველნი, რომელნი ესვენ მათ. 17 სახლი ისრაელისაჲ ესვიდი უფალსა; შემწე და შემწყნარებელ არს მათდა. [189]18 სახლი აჰრონისი ესვიდა უფალსა; შემწე და შესავედრებელ არს მათდა. 19 მოშიშნი უფლისანი ესვიდეს უფალსა; შემწე და მფარველ არს მათდა. 20 უფალმან მომიჴსენნა ჩუენ და მაკურთხნა ჩუენ, აკურთხა სახლი ისრაელისაჲ, აკურთხა სახლი აჰრონისი, 21 აკურთხნა უფალმან მოშიშნი მისნი, მცირენი დიდთა თანა. 22 შეგძინენ უფალმან თქუენ ზედა, თქუენ ზედა და შვილთა თქუენთა ზედა; 23 კურთხეულ ხართ თქუენ უფლისა მიერ, რომელმან ქმნნა ცანი და ქუეყანაჲ. 24 ცანი ცათანი უფლისანი არიან, ხოლო ქუეყანაჲ მოსცა ძეთა კაცთასა. 25 არათუ მკუდარნი გაქებდენ შენ, უფალო, არცა ყოველნი შთამავალნი ჯოჯოხეთისანი, 26 არამედ ჩუენ ცხოველნი ვაკურთხევდეთ უფალსა ამიერითგან და უკუნისამდე.

 

114

ალელუაჲ

1 შევიყუარე, რამეთუ ისმინოს უფალმან ჴშაჲ ვედრებისა ჩემისაჲ. 2 რამეთუ მოყო ყური მისი ჩემდა და მე დღეთა ჩემთა ვხადოდი მას. 3 გარემომადგეს მე სალმობანი სიკუდილისანი, და ჭირთა ჯოჯოხეთისათა მპოეს მე; ჭირი და სალმობაჲ ვპოე. 4 და სახელსა უფლისასა ვხადე: [190]ჵ უფალო, იჴსენ სული ჩემი. 5 მოწყალე არს უფალი და მართალ და ღმერთი ჩუენი მწყალობელ. 6 დაიცავს ჩჩჳლთა უფალი; დავმდაბლდი, და მაცხოვნა მე. 7 მოიქეც, სულო ჩემო, განსასუენებელად შენდა, რამეთუ უფალმან კეთილი გიყო შენ, 8 რამეთუ იჴსნა სული ჩემი სიკუდილისაგან, თუალნი ჩემნი - ცრემლთაგან და ფერჴნი ჩემნი - ბრკოლისაგან. 9 სათნო-ვეყო წინაშე უფლისა სოფელსა შინა ცხოველთასა.


დიდებაჲ


115

ალელუაჲ

1 მრწმენა მე, რომელისათჳსცა ვიტყოდე; ხოლო მე დავმდაბლდი ფრიად. 2 და ვთქუ განკჳრვებასა ჩემსა, რამეთუ: ყოველი კაცი ცრუ არს. 3 რაჲ მივაგო უფალსა ყოვლისავეთჳს, რომელი მომაგო მე? 4 სასუმელი ცხორებისაჲ მოვიღო და სახელსა უფლისასა ვხადო. 5 ლოცვანი ჩემნი უფალსა მივსცნე წინაშე ყოვლისა ერისა მისისა. 6 პატიოსან არს წინაშე უფლისა სიკუდილი წმიდათა მისთაჲ. 7 ჵ უფალო, მე მონაჲ შენი, მე მონაჲ შენი [191]და ძე მჴევლისა შენისაჲ; განხეთქენ საკრველნი ჩემნი, 8 შენდა შევწირო მსხუერპლი ქებისაჲ და სახელსა უფლისასა ვხადო. 9 ლოცვანი ჩემნი უფალსა მივსცნე წინაშე ყოვლისა ერისა მისისა 10 ეზოთა სახლისა უფლისათა, შორის შენსა; იერუსალემ!


116

ალელუაჲ

1 უგალობდით უფალსა ყოველი თესლები და აქებდით მას ყოველი ერი; 2 რამეთუ განძლიერდა ჩუენ ზედა წყალობაჲ მისი, და ჭეშმარიტებაჲ უფლისაჲ ჰგიეს უკუნისამდე.


117

ალელუაჲ

1 აღუვარებდით უფალსა, რამეთუ კეთილ, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი; 2 თქუნ სახლმან ისრაელისამან, რამეთუ კეთილ, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი; 3 თქუნ სახლმან აჰრონისმან, რამეთუ კეთილ, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი; 4 თქუედ ყოველთა მოშიშთა უფლისათა, რამეთუ კეთილ; რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი. 5 ჭირსა ჩემსა ვხადე უფალსა, და ისმინა ჩემი და გამომიყვანა მე ფართოდ. [192]6 უფალი არს მწე ჩემდა, არა შემეშინოს; რაჲ მიყოს მე კაცმან? 7 უფალი არს მწე ჩემდა, და მე ვიხილნე მტერნი ჩემნი. 8 კეთილ არს მოსავყოფაჲ უფლისა მიმართ, ვიდრე მოსავყოფაჲ კაცისა მიმართ; 9 კეთილ არს სასოებაჲ უფლისა მიმართ, ვიდრე სასოებაჲ მთავართა მიმართ. 10 ყოველი თესლები გარემომადგა მე, და სახელითა უფლისაჲთა ვერეოდე მათ. 11 გარემომადგეს და მომიცვეს მე, და სახელითა უფლისაჲთა ვერეოდე მათ; 12 მომადგეს მე, ვითარცა ფუტკარნი გოლსა, და აღეტყინნეს, ვითარცა ცეცხლი ეკალთა შორის, და სახელითა უფლისაჲთა ვერეოდე მათ; 13 მივდერკ ჭენებით დაცემად და უფალმან ჴელი აღმიპყრა მე.    14 ძალი ჩემი და გალობაჲ ჩემი უფალი და მეყო მე იგი მაცხოვარ. 15 ჴმაჲ სიხარულისაჲ და ცხორებისაჲ საყოფელსა მართალთასა: მარჯუენემან უფლისამან ქმნა ძალი, 16 მარჯუენემან უფლისამან აღმამაღლა მე, მარჯუენემან უფლისამან ქმნა ძალი. 17 არა მოვკუდე, არამედ ვცხოვნდე და განვთქუნე მე საქმენი უფლისინი. 18 სწავლით განმსწავლა მე უფალმან და სიკუდილსა არა მიმცა მე. 19 განმიხუენით მე ბჭენი სიმართლისანი, შევიდე მათ შინა და აღუვარო უფალსა. 20 ესე არს ბჭე უფლისაჲ, და მართალნი შევლენან მას შინა. [193]21 აღგიარო შენ, რამეთუ ისმინე ჩემი და იქმენ ჩემდა მაცხოვარ. 22 ლოდი, რომელ შეურაცხ-ყვეს მაშენებელთა, ესე იქმნა თავ კიდეთა; 23 უფლისა მიერ იყო ესე, და არს საკჳრველ წინაშე თუალთა ჩუენთა. 24 ესე არს დღე, რომელ ქმნა უფალმან; ვიხარებდეთ და ვიშუებდეთ ამას შინა. 25 ჵ უფალი, მაცხოვნე მე, ჵ უფალო, წარმიმართე მე. 26 კურთხეულ არს მომავალი სახელითა უფლისაჲთა; გაკურთხენით თქუენ სახლით უფლისაჲთ. 27 ღმერთი - უფალი, და გამოგჳჩნდა ჩუენ; განჰმზადეთ დღესასწაული ჟამსა ყუავილთასა ვიდრე რქათამდე საკურთხეველისათა. 28 ღმერთი ჩემი ხარი შენ, და აღგიარო შენ; ღმერთი ჩემი ხარი შენ, და აღგამაღლო შენ; აღგიარო შენ, რამეთუ ისმინე ჩემი და იქმენ ჩემდა მაცხოვარ. 29 აღუვარებდით უფალსა, რამეთუ კეთილ, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი.

დიდებაჲ

 
კანონი 17

118

ალელუაჲ

[194]1 ნეტარ არიან უბიწონი გზასა, რომელნი ვლენან შჯულსა უფლისასა. 2 ნეტარ არიან, რომელნი გამოიკულევენ წამებათა მისთა, ყოვლითა გულითა გამოიძინენ იგი. 3 რამეთუ არა მოქმედნი უშჯულოებისანი გზათა მისთა ვიდოდეს. 4 შენ ამცენ მცნებათა შენთა დამარხვად ფრიად. 5 წარ-თუმცა-მართებელ იყვნეს გზანი ჩემნი დაცვად სიმართლეთა შენთა, 6 მაშინ არა მრცხუენოდის, რაჟამს ვხედვიდე მე ყოველთა მიმართ მცნებათა შენთა. 7 აღგიარო შენ სიწრფოებითა გულისაჲთა, რაჟამს ვისწავლნე მე განკითხვანი სიმართლისა შენისანი. 8 სიმართლენი შენნი ვიმარხნე; ნუ დამაგდებ მე ვიდრე ფრიად. 9 რაჲთა-მე წარიმართოს ჭაბუკმან გზაჲ თჳსი? არამედ იმარხნეს თუ სიტყუანი შენნი. [195]10 ყოვლითა გულითა ჩემითა გამოგიძიე შენ; ნუ განმაშორებ მე მცნებათაგან შენთა. 11 გულსა შინა ჩემსა დავიფარენ სიტყუანი შენნი, რაჲთა არა შეგცოდო შენ. 12 კურთხეულ ხარ შენ, უფალო, მასწავენ მე სიმართლენი შენნი. 13 ბაგითა ჩემითა მიუთხრენ ყოველნი სამართალნი პირისა შენისანი. 14 გზასა წამებათა შენთასა განვსცხრებოდე, ვითარცა ყოვლითა სიმდიდრითა. 15 მცნებათა შენთა გულს-ვეტყოდე და განვიცადნე მე გზანი შენნი. 16 სიმართლეთა შენთასა ვიწურთიდე და არა დავივიწყო მე სიტყუაჲ შენი. 17 მომაგე მონასა შენსა, ვცხოვნდე და დავიმარხნე სიტყუანი შენნი. 18 განანათლენ თუალნი ჩემნი და განვიცადნე საკჳრველებანი შჯულისა შენისანი. 19 მწირ ვარი მე ქუეყანასა ზედა, ნუ დაჰფარავ ჩემგან მცნებათა შენთა. 20 სურვიელ იქმნა სული ჩემი გულისთქუმად სამართალთა შენთა ყოველსა ჟამსა. 21 შეჰრისხენ შენ ამპარტავანთა; წყეულ არიან, რომელთა გარდააქციეს მცნებათაგან შენთა. 22 მოსპე ჩემგან ყუედრებაჲ და შეურაცხებაჲ, რამეთუ წამებანი შენნი გამოვიძიენ. 23 და რამეთუ დასხდეს მთავარნი, ჩემთჳს ძჳრსა იტყოდეს, ხოლო მონაჲ შენი ზრახვიდა სიმართლეთა შენთა. [196]24 და რამეთუ წამებანი შენნი წურთა არიან ჩემდა და ზრახვა ჩემდა არიან სიმართლენი შენნი. 25 მიეახლა სული ჩემი მიწასა; მაცხოვნე მე სიტყჳსაებრ შენისა. 26 გზანი ჩემნი გითხრენ შენ, და ისმინე ჩემი; მასწავენ მე სიმართლენი შენნი. 27 გზაჲ სიმართლეთა შენთაჲ გულისჴმა-მიყავ მე, და ვიტყოდი მე საკჳრველებათა შენთა. 28 მიერულა სულსა ჩემსა მოწყინებითა; დამამტკიცე მე სიტყჳთა შენითა. 29 გზაჲ სიცრუვისაჲ განმაშორე ჩემგან და შჯულითა შენითა შემიწყალე მე. 30 გზაჲ ჭეშმარიტებისაჲ სათნო-ვიყავ და სიმართლენი შენნი მე არა დავივიწყენ. 31 შევეყავ წამებათა შენთა; უფალო, ნუ მარცხუენ მე. 32 გზასა მცნებათა შენთასა ვრბიოდე, რაჟამს განავრცე გული ჩემი. 33 შჯულიერ-მყავ მე, უფალო, გზასა სამართალთა შენთასა, და გამოვიძიო იგი მარადის. 34 გულისჴმა-მიყავ მე, და გამოვიძიო შჯული შენი და დავიმარხო იგი ყოვლითა გულითა ჩემითა. 35 მიძღოდე მე ალაგსა მცნებათა შენთასა, რამეთუ იგი მთნდა მე. 36 მოდრიკე გული ჩემი წამებათა შენთა და ნუ ანგაჰრებასა. 37 მოაქციენ თუალნი ჩემნი, რაჲთა არა იხილონ ამაოებაჲ, და გზასა შენსა მაცხოვნე მე. 38 დაამტკიცე მონისა შენისა თანი სიტყუაჲ შენი, რაჲთა მეშინოდის მე შენგან. [197]39 მოსპე ჩემგან ყუედრებაჲ იგი, რომელსაცა ვეჭუ მე, რამეთუ სამართალნი შენნი ტკბილ არიან. 40 ესერა გულმან-მითქუა მცნებათა შენთაჲ; სიმართლითა შენითა მაცხოვნე მე. 41 და მოვედინ ჩემ ზედა წყალობაჲ შენი, უფალო, და მაცხოვარებაჲ შენი სიტყჳსაებრ შენისა. 42 და მიუგო მაყუედრებელთა ჩემთა სიტყუაჲ, რამეთუ მე სიტყუასა შენსა ვესავ. 43 და ნუ განაშორებ პირსა ჩემსა სიტყუასა ჭეშმარიტებისასა სრულიად, რამეთუ მე სამართალთა შენთა ვესავ. 44 და დავიცვა შჯული შენი მარადის, უკუნისამდე და უკუნითი-უკუნისამდე. 45 და ვიდოდე მე ფართოსა, რამეთუ მცნებანი შენნი გამოვიძიენ. 46 და ვიტყოდე წამებათა შენთა წინაშე მეფეთასა და არა მრცხუენოდა. 47 და ვიწურთიდ მცნებათა შენთა, რომელნიცა შევიყუარენ ფრიად. 48 და აღვიპყრენ ჴელნი ჩემნი მცნებათა შენთა მიმართ, რომელნიცა შევიყუარენ, და ვზრახევდ სიმართლეთა შენთა. 49 მომაჴსენე სიტყუაჲ შენი მონასა შენსა,  რომლისა მოსავ-მყავ მე. 50 ამან ნუგეშინის-მცა მე სიმდაბლესა შინა ჩემსა, რამეთუ სიტყუამან შენმან მაცხოვნა მე. 51 ამპარტავანნი უშჯულოებდეს ფრიად, ხოლო მე შჯულისა შენისაგან არა გარდავაქციე. 52 მოვიჴსენენ სამართალნი შენნი საუკუნითგან, უფალო, და ნუგეშინის-მეცა მე. [198]53 ურვამან შემიპყრა მე ცოდვილთამან, რომელთა დაუტევეს შჯული შენი. 54 საგალობელ იყვნეს ჩემდა სამართალნი შენნი ადგილსა მას მწირობისა ჩემისასა. 55 მოვიჴსენე ღამე სახელი შენი, უფალო, და დავიცევ შჯული შენი. 56 ესე მეყო მე, რამეთუ სამართალნი შენნი გამოვიძიენ მე. 57 ნაწილი ჩემი ხარი შენ, უფალო, ვთქუ, რაჲთა ვიმარხო შჯული შენი. 58 ვჰლოცევდ პირსა შენსა ყოვლითა გულითა ჩემითა, შემიწყალე მე სიტყჳსაებრ შენისა. 59 განვიზრახევდ გზათა შენთა და მოვაქციენ ფერჴნი ჩემნი წამებათა შენთა. 60 განვემზადე და არა შევძრწუნდი, რამეთუ ვიმარხენ მე მცნებანი შენნი. 61 საბელნი ცოდვილთანი მომეხჳნეს მე, და შჯული შენი მე არა დავივიწყე. 62 შუაღამე აღვდგი აღსაარებად შენდა განკითხვათათჳს სიმართლისა შენისათა. 63 შევეყავ მე ყოველთა მოშიშთა შენთა და რომელთა დაიცვნიან მცნებანი შენნი. 64 წყალობითა შენითა, უფალო, სავსე არს ქუეყანაჲ; სიმართლენი შენნი მასწავენ მე. 65 სიტკბოებაჲ ჰყავ მონისა შენისა თანა, უფალო, სიტყჳსაებრ შენისა. 66 სიტკბოებაჲ და სწავლულებაჲ და მეცნიერებაჲ მასწავე მე, რამეთუ მცნებანი შენნი მრწმენნეს მე. 67 პირველ დამდაბლებად ჩემდამდე მე ვცოდე, ამისთჳს სიტყუაჲ შენი ვიმარხე. [199]68 ტკბილ ხარ შენ, უფალო, და სიტკბოებითა შენითა მისწავენ მე სიმართლენი შენნი. 69 განმრავლდა ჩემ ზედა სიცრუვე ამპარტავანთაჲ, ხოლო მე ყოვლითა გულითა ჩემითა გამოვიძინე მცნებანი შენნი. 70 შეიყო ვითარცა სძე გული მათი, ხოლო მე შჯულსა შენსა ვიტყოდე. 71 კეთილ არს ჩემდა, რამეთუ დამამდაბლე მე, რაჲთა ვისწავლნე მე სიმართლენი შენნი. 72 კეთილ არს ჩემდა შჯული პირისა შენისაჲ უფროჲს ათასეულისა ოქროჲსა და ვეცხლისა.


დიდებაჲ

73 ჴელთა შენთა შემქმნეს მე და დამბადეს მე; გულისჴმა-მიყავ მე, და ვისწავლნე მე მცნებანი შენნი. 74 მოშიშნი შენნი მხედვიდენ მე და იხარებდენ, რამეთუ მე სიტყუათა შენთა ვესავ 75 გულისჴმა-ვყავ, უფალო, რამეთუ სიმართლით არიან განკითხვანი შენნი, და ჭეშმარიტად დამამდაბლე მე. 76 იყავნ წყალობაჲ შენი ნუგეშინისმცემელ ჩემდა სიტყჳსაებრ შენისა მონისა შენისა [მიმართ]. 77 მოვიდენ ჩემ ზედა მოწყალებანი შენნი, და ვცხოვნდე, რამეთუ შჯული შენი არს ზრახვა ჩემდა. 78 ჰრცხუენოდენ ამპარტავანთა, რამეთუ სიცრუვით უშჯულოებდეს ჩემდა მომართ, ხოლო მე გულს-ვეტყოდი მცნებათა შენთა. 79 მომაქციედ მე მოშიშთა შენთა და რომელთა იცნიან წამებანი შენნი. 80 იყავნ გული ჩემი უბიწო სამართალთა შინა შენთა, რაჲთა არა მრცხუენეს მე. 81 მოაკლდების მაცხოვარებისა შენისა მიმართ [200]სულსა ჩემსა, რამეთუ მე სიტყუათა შენთა ვესავ. 82 მოაკლდეს თუალნი ჩემნი სიტყუათა მიმართ შენთა, მეტყჳედ რაჲ: ოდეს-მე ნუგეშინის-მცე მე? 83 რამეთუ ვიქმენი, ვითარცა თხიერი ნეფხვასა, ხოლო სიმართლენი შენნი მე არა დავივიწყენ. 84 რაოდენ-მე არიან დღენი მონისა შენისანი? ანუ ოდეს-მე ჰყო საშჯელი ჩემი მდევართა ჩემთაგან? 85 მითხრეს მე უშჯულოთა ზრახვაჲ, არამედ არა იყო ვითარ შჯული შენი, უფალო. 86 ყოველნი მცნებანი შენნი ჭეშმარიტებით არიან; უსამართლოდ მდევნიდეს, შემეწიე მე. 87 წუთღა წარმწყმედდეს მე ქუეყანასა ზედა ხოლო მე არა დაუტევენ მცნებანი შენნი. 88 წყალობითა შენითა მაცხოვნე მე, და დავიმარხნე წამებანი პირისა შენისანი. 89 უკუნისამდე, უფალო, სიტყუაჲ შენი დაადგრების ცათა შინა. 90 და ნათესავითი-ნათესავამდე ჭეშმარიტებაჲ შენი; დააფუძნე ქუეყანაჲ და ჰგიეს. 91 ბრძანებასა შენსა ელის დღე, რამეთუ ყოვლითურთ გმონებს შენ. 92 არათუმცა შჯული შენი ზრახვა იყო ჩემდა, მაშინვე სამემცა წარვწყმდი სიმდაბლესა შინა ჩემსა. 93 უკუნისამდე არა დავივიწყნე მე სიმართლენი შენნი, რამეთუ ამას შინა მაცხოვნე მე. 94 შენი ვარ, მაცხოვნე მე, რამეთუ სიმართლენი შენნი გამოვიძიენ მე. 95 მელოდეს მე ცოდვილნი წარწყმედად რამეთუ წამებანი შენნი გულისჴმა-ვყვენ. 96 ყოვლისა დასასრულისა ვიხილე ოხჭანი; [201]ფართო არს მცნებაჲ შენი ფრიად. 97 რაბამად შევიყუარე შჯული შენი, უფალო, ყოველსა დღესა წურთა არს ჩემდა. 98 უფროჲს მტერთა ჩემთასა მეცნიერ-მყავ მე მცნებათა შენთა, რამეთუ უკუნისამდე ჩემნი არიან. 99 უფროჲს ყოველთა მასწავლელთა ჩემთაჲსა გულისჴმა-ვყავ, რამეთუ წამებანი შენნი წურთა არიან ჩემდა. 100 უფროჲს მოხუცებულთასა გულისჴმა-ვყავ, რამეთუ მცნებანი შენნი გამოვიძიენ. 101 ყოვლისაგან გზისა უკუეთურისა დავაყენენ ფერჴნი ჩემნი, რაჲთა ვიმარხნე მე სიტყუანი შენნი. 102 სამართალთა შენთაგან არა გარდავაქციე, რამეთუ შენ შჯულიერ მყავ მე. 103 რაბამად ტკბილ არიან სასასა ჩემსა სიტყუანი შენნი, უფროჲს თაფლისა პირსა ჩემსა! 104 მცნებათა შენთაგან გულისჴმა-ვყავ; ამისთჳს მოვიძულე ყოველი გზაჲ სიცრუვისაჲ. 105 სანთელ არს ფერჴთა ჩემთა შჯული შენი და ნათელ - ალაგთა ჩემთა. 106 ვფუცე და დავამტკიცე, რაჲთა დავიცვნე მე განკითხვანი სიმართლისა შენისანი. 107 დავმდაბლდი ფრიად; უფალო, მაცხოვნე მე სიტყჳსაებრ შენისა. 108 ნებსითი პირისა ჩემისაჲ სათნო-იყავ, უფალო, და სამართალნი შენნი მასწავენ მე. 109 სული ჩემი ჴელთა შენთა შინა არს მარადის და შჯული შენი მე არა დავივიწყე. 110 დამირწყეს მე ცოდვილთა მახე [202]და მცნებათა შენთაგან მე არა შევსცეთ. 111 დავიმკჳდრენ წამებანი შენნი უკუნისამდე, რამეთუ სიხარულ არიან გულისა ჩემისა. 112 მოვდრიკე გული ჩემი ყოფად სამართალთა შენთა უკუნისამდე, მერმისა მისთჳს მოსაგებელისა. 113 უშჯულონი მოვიძულენ, ხოლო შჯული შენი შევიყუარე. 114 შემწე და ჴელისაღმპყრობელი ჩემი ხარი შენ, მე სიტყუათა შენთა ვესავ. 115 მისდერკით ჩემგან, უკუეთურნო, და გამოვიძინე მცნებანი ღმრთისა ჩემისანი. 116 შემეწიე მე სიტყჳსაებრ შენისა და მაცხოვნე მე და ნუ მარცხუენ მე სასოებისაგან ჩემისა. 117 შემეწიე მე, და ვცხოვნდე და ვიწურთიდე სიმართლეთა შენთა ყოველსა ჟამსა. 118 შეურაცხ-ყვენ ყოველნი, რომელნი განდგეს სამართალთაგან შენთა, რამეთუ სიცრუვით იყვნეს ზრახვანი მათნი. 119 გარდამავალად შევჰრაცხენ ყოველნი ცოდვილნი ქუეყანისანი, ამისთჳს შევიყუარენ წამებანი შენნი. 120 განმშჭუალენ შიშითა შენითა ჴორცნი ჩემნი, რამეთუ საშჯელთა შენთაგან შემეშინა. 121 ვყავ განკითხვაჲ და სიმართლე; ნუ მიმცემ მე მავნებელთა ჩემთა. 122 შემიწყნარე მონაჲ შენი კეთილსა შინა და ნუ ცილსა შემწამებენ მე ამპარტავანნი. 123 მოაკლდა თუალთა ჩემთა მაცხოვარებისა მიმართ შენისა და სიტყუათა მათ სიმართლისა შენისათა. 124 ყავ მონისა შენისა თანა წყალობისაებრ შენისა [203]და სიმართლენი შენნი მასწავენ მე. 125 მონაჲ შენი ვარ; მეცნიერ-მყავ მე და გულისჴმა-ვყვნე წამებანი შენნი. 126 ჟამი არს მსახურებად უფლისა, რამეთუ განაქარვეს შჯული შენი. 127 ამისთჳს შევიყუარენ მცნებანი შენნი უფროჲს ოქროჲსა და ანთრაკისა; 128 ამისთჳს ყოველთა მიმართ მცნებათა შენთა წარვჰმართე და ყოველი გზაჲ სიცრუვისაჲ მოვიძულე. 129 საკჳრველ არიან წამებანი შენნი, ამისთჳს გამოიძინა ესენი სულმან ჩემმან. 130 განცხადებაჲ სიტყუათა მათ შენთაჲ განანათლებს და გონიერ-ჰყოფს ჩჩჳლთა. 131 პირი ჩემი აღვაღე და მოვიღე სული, რამეთუ მცნებათა შენთა მსუროდა.


დიდებაჲ

132 მოიხილე ჩემ ზედა და შემიწყალე მე სამართალთათჳს მოყუარეთა სახელისა შენისათა. 133 სლვანი ჩემნი წარჰმართენ სიტყუათაებრ შენთა, და ნუ მეუფლებინ მე ყოველი უშჯულოებაჲ. 134 მიჴსენ მე ცილისწამებისაგან კაცთაჲსა, და დავიცვნე მე მცნებანი შენნი. 135 გამოაჩინე პირი შენი მონისა შენისა ზედა და მასწავენ მე სიმართლენი შენნი. 136 ნაკადულნი წყალთანი გარდამოდიოდეს თუალთა ჩემთა, რამეთუ არა დავიცევ შჯული შენი. 137 მართალ ხარ შენ, უფალო, და წრფელ არიან განკითხვანი შენნი. 138 ამცენ სიმართლე წამებათა შენთაჲ, და ჭეშმარიტ არს ფრიად. [204]139 განმკაფა მე შურმან შენმან, რამეთუ დაივიწყეს სიტყუაჲ შენი მტერთა ჩემთა. 140 გაშოჴურვებულ არს სიტყუაჲ შენი ფრიად, და მონამანცა შენმან შეიყუარა იგი. 141 ყრმა ვარი მე და შეურაცხ, ხოლო სიმართლენი შენნი მე არა დავივიწყენ. 142 სიმართლე შენი სიმართლე არს უკუნისამდე და შჯული შენი - ჭეშმარიტ. 143 ჭირთა და ღუაწლთა მპოვეს მე, და მცნებანი შენნი ზრახვა იყვნეს ჩემდა. 144 სიმართლით არიან განკითხვანი შენნი უკუნისამდე, გულისჴმა-მიყავ და ვცხოვნდე. 145 ღაღად-ვყავ ყოვლითა გულითა ჩემითა; ისმინე ჩემი, უფალო, და სიმართლენი შენნი მოვიძინე. 146 ჴმა-ვყავ შენდამი, მიჴსენ მე, და დავიცვნე წამებანი შენნი. 147 აღვიმსთუე უჟამოსა და ჴმა-ვყავ, რამეთუ მე სიტყუათა შენთა ვესავ. 148 აღიმსთუეს თუალთა ჩემთა განთიად ზრახვად სიტყუათა მათ შენთა. 149 ჴმისა ჩემისაჲ ისმინე, უფალო, წყალობითა შენითა და სამართალითა შენითა მაცხოვნე მე. 150 მიეახლნეს მდევარნი ჩემნი უშჯულოებასა, ხოლო შჯულსა შენსა განეშორნეს. 151 ახლოს ხარ შენ, უფალო, და ყოველნი გზანი შენნი ჭეშმარიტებით არიან. 152 დასაბამითგან ვცან წამებათაგან შენთა, რამეთუ უკუნისამდე დააფუძნენ შენ იგინი. 153 იხილე სიმდაბლე ჩემი და მიჴსენ მე, რამეთუ შჯული შენი მე არა დავივიწყე. [205]154 საჯე შჯაჲ ჩემი და მიჴსენ მე და სიტყჳთა შენითა მაცხოვნე მე. 155 შორს არს ცოდვილთაგან ცხორებაჲ, რამეთუ სამართალნი შენნი არა გამოიძინეს. 156 წყალობანი შენნი მრავალ არიან, უფალო; სამართალითა შენითა მაცხოვნე მე. 157 მრავალ არიან მდევარნი ჩემნი და მაჭირვებელნი ჩემნი, და წამებათა შენთაგან არა გარდავაქციე. 158 ვიხილენ უგულისჴმონი და დავდნებოდე, რამეთუ სიტყუანი შენნი არა დაიმარხნეს. 159 იხილე, რამეთუ მცნებანი შენნი შევიყუარენ; უფალო, წყალობითა შენითა მაცხოვნე მე. 160 დასაბამი სიტყუათა მათ შენთაჲ ჭეშმარიტება არს, და უკუნისამდე - ყოველნი განკითხვანი სიმართლისა შენისანი. 161 მთავარნი მდევნიდეს მე ცუდად, და სიტყუათა შენთაგან შეეშინა გულსა ჩემსა. 162 ვიხარებდე მე სიტყუათა შენთა ზედა, ვითარცა ვინ პოვის ტყუჱ დიდძალი. 163 ცოდვაჲ მოვიძულე და მოვიძაგე, ხოლო შჯული შენი შევიყუარე. 164 შჳდგზის დღესა შინა გაქებდე შენ განკითხვათათჳს სიმართლისა შენისათა. 165 მშჳდობაჲ მრავალ არს მათ თანა, რომელთა უყუარს შჯული შენი, და არა არს მათ თანა საცთურ. 166 ველოდე მე მაცხოვარებასა შენსა, უფალო, და მცნებანი შენნი შევიყუარენ. 167 დაიცვნა სულმან ჩემმან წამებანი შენნი და შეიყუარნა იგინი ფრიად. [206]168 დავიმარხენ მცნებანი შენნი და წამებანი შენნი, რამეთუ ყოველნი გზანი ჩემნი წინაშე შენსა არიან, უფალო. 169 მიეახლენ ლოცვაჲ ჩემი წინაშე შენსა, უფალო, და სიტყჳთა შენითა გულისჴმა-მიყავ მე. 170 შევედინ შენ წინაშე ვედრებაჲ ჩემი, უფალო, და სიტყჳთა შენითა მიჴსენ მე. 171 აღმოთქუან ბაგეთა ჩემთა გალობაჲ შენი, რაჟამს მასწავლნე მე სიმართლენი შენნი. 172 თქუნეს ენამანცა ჩემმან სიტყუანი შენნი, რამეთუ ყოველნი მცნებანი შენნი სიმართლით არიან. 173 იყავნ ჴელი შენი მაცხოვრად ჩემდა, რამეთუ მცნებანი შენნი აღვირჩიენ. 174 მსუროდა მაცხოვარებაჲ შენი, უფალო, და შჯული შენი არს ზრახვა ჩემდა 175 ცხოვნდეს სული ჩემი და გაქებდეს შენ, და სამართალნი შენნი შემეწინენ მე. 176 შევსცეთი მე ვითარცა ცხოვარი წყმედული; მომიძიე მონაჲ შენი, რამეთუ მცნებანი შენნი მე არა დავივიწყენ.

დიდებაჲ

 
კანონი 18

119

გალობაჲ აღსავალთაჲ

[207]1 ჭირსა ჩემსა უფლისა მიმართ ღაღად-ვყავ, და ისმინა ჩემი. 2 უფალო, იჴსენ სული ჩემი ბაგეთაგან ცრუთა და ენისა მზაკუვარისაგან. 3 რაჲ მოგეცეს შენ, ანუ რაჲ შეგეძინოს შენ ენისათჳს მზაკუვარისა? 4 ისარნი ძლიერისანი ლესულ არიან ნაკუერცხალთა თანა ოჴრებისათა. 5 ვაჲ მე, რამეთუ განმიგრძდა მე მწირობაჲ ჩემი, და დავემკჳდრე მე საყოფელთა თანა კედარისათა. 6 მრავალ ჟამ დაიმკჳდრა სულმან ჩემმან მოძულეთა თანა მშჳდობისათა. 7 და მე ვიყავ მამშჳდებელ; რაჟამს ვეტყოდე მათ, იგინი მბრძოდეს მე ცუდად.

 

120

გალობაჲ აღსავალთაჲ

[208]1 აღვიხილენ თუალნი ჩემნი მთათა, ვინაჲ მოვიდეს შეწევნაჲ ჩემი? 2 შეწევნაჲ ჩემი უფლისა მიერ, რომელმან ქმნნა ცანი და ქუეყანაჲ. 3 ნუ მისცეშ შეძვრად ფერჴსა შენსა, არცა ჰრულეს მცველსა შენსა. 4 აჰა არა ჰრულეს, არცა დაიძინოს მცველმან ისრაელისამან. 5 უფალმან გიცვას შენ, უფალი მფარველ შენდა ჴელსა ზედა მარჯუენესა შენსა. 6 მზემან დღისა შენ არა შეგწუას, არცა მთოვარემან ღამე. 7 უფალმან გიცვას შენ ყოვლისაგან ბოროტისა, დაიცვას სული შენი უფალმან. 8 უფალმან იცევინ შესლვაჲ შენი და გამოსლვაჲ შენი ამიერითგან და უკუნისამდე.

 

121

გალობაჲ აღსავალთაჲ

1 ვიხარე, რომელთა მრქუეს მე: სახლსა უფლისასა შევიდეთ. 2 დადგრომილ იყვნეს ფერჴნი ჩუენნი ეზოთა შენთა, იერუსალემ. 3 იერუსალემი შენებულ არს ვითარცა ქალაქი, რომლისა საყოფელნი მისნი მის თანა. [209]4 რამეთუ მუნ აღჴდეს ტომნი, ტომნი უფლისანი საწამებელად ისრაელისა და აღსარებად სახელისა უფლისა; 5 რამეთუ მუნ დაიდგნეს საყდარნი საშჯელისანი, საყდარნი სახლსა მას შინა დავითისსა. 6 იკითხეთ მშჳდობაჲ იერუსალემისა და განგებულებაჲ მოყუარეთა შენთაჲ. 7 იყავნ მშჳდობაჲ ძალითა შენითა და იეფობაჲ გოდოლ-ტაძრებსა შენსა. 8 ძმათა ჩემთათჳს და მეგობართა ჩემთათჳს ვიტყოდე მშჳდობასა შენთჳს. 9 სახლისათჳს უფლისა ღმრთისა ჩუენისა გამოგითხოვე კეთილი შენ.


122

გალობაჲ აღსავალთაჲ

1 შენდამი აღვიხილენ თუალნი ჩემნი, რომელი დამკჳდრებულ ხარ ცათა შინა. 2 აჰა ესერა, ვითარცა თუალნი მონათანი ჴელთა მიმართ უფალთა მათთაჲსა და ვითარცა თუალნი მჴევლისანი ჴელთა მიმართ დედოფლისა თჳსისათა, ეგრეცა თუალნი ჩუენნი უფლისა მიმართ ღმრთისა ჩუენისა, ვიდრემდის შემიწყალნეს ჩუენ. 3 მიწყალენ ჩუენ, უფალო, მიწყალენ ჩუენ,  რამეთუ მრავლითა აღვივსენით ჩუენ შეურაცხებითა. 4 უფროჲსად აღივსო სული ჩუენი ყუედრებითა მდიდართაჲთა და შეურაცხებითა ამპარტავანთაჲთა.


123

გალობაჲ აღსავალთაჲ

[210]1 არათუმცა უფალი იყო ჩუენ თანა, თქუნ ისრაელმან, 2 არათუმცა უფალი იყო ჩუენ თანა, რაჟამს კაცნი აღდგებოდეს ჩუენ ზედა, 3 ცხოველნიმცა ვიდრემე შთამნთქნეს ჩუენ, რაჟამს განრისხნა გულისწყრომაჲ მათი ჩუენ ზედა; 4 წყალთამცა ვიდრემე დამნთქეს ჩუენ, ღუარსა განჴდა სული ჩუენი. 5 განჴდა-მეა სული ჩუენი წყალსა მას წინადაუდგრომელსა? 6 კურთხეულ არს უფალი, რომელმან არა მიმცნა ჩუენ ნადირად კბილთა მათთა. 7 სული ჩუენი ვითარცა სირი განერა მახისა მისგან მონადირეთაჲსა; საფრჴე შეიმუსრა, და ჩუენ განვერენით. 8 შეწევნაჲ ჩუენი სახელითა უფლისაჲთა, რომელმან ქმნნა ცანი და ქუეყანაჲ.


დიდებაჲ


124

გალობაჲ აღსავალთაჲ

1 რომელნი ესვენ უფალსა, ვითარცა მთაჲ სიონი; არა შეირყიოს უკუნისამდე, რომელი დამკჳდრებულ არს იერუსალემს. [211]2 მთანი გარემოჲს მისსა, და უფალი გარემოჲს ერისა თჳსისა ამიერითგან და უკუნისამდე. 3 რამეთუ არა დაუტეოს უფალმან კუერთხი ცოდვილთაჲ ნაწილსა ზედა მართალთასა, რაჲთა არა მიყვნენ მართალთა უშჯულოებად ჴელნი მათნი. 4 კეთილი უყავ, უფალო, სახიერთა და გულითა წრფელთა. 5 ხოლო რომელთა გარდააქციონ გულარძნილებად, მიიყვანნეს იგინი უფალმან მოქმედთა თანა უშჯულოებისათა. მშჳდობაჲ ისრაელსა ზედა.

 

125

გალობაჲ აღსავალთაჲ

1 რაჟამს მოაქცია უფალმან ტყუჱ სიონისაჲ, ვიქმნენით ჩუენ ნუგეშინისცემულ. 2 მაშინ აღივსო სიხარულითა პირი ჩუენი და ენაჲ ჩუენი - გალობითა; მაშინ თქუან წარმართთა შორის: განადიდა უფალმან ყოფაჲ მათ თანა. 3 განადიდა უფალმან ყოფაჲ ჩუენ თანა, და ვიქმნენით ჩუენ სახარულევან. 4 მოაქციე, უფალო, ტყუჱ ჩუენი ვითარცა ღუარნი ბღუარითა. 5 რომელნი სთესვიდენ ცრემლით, მათ სიხარულით მოიმკონ. 6 მისლვით მივიდოდეს და ტიროდეს, რომელნი სთესვიდეს თესლსა მათსა; მოსლვით მოვიდოდეს და უხაროდა, რომელთა მოაქუნდა მჭელეულები მათი.

 

126

გალობაჲ აღსავალთაჲ

[212]1 არათუმცა უფალმან აღაშენა სახლი, ცუდად შურებიან მაშენებელნი მისნი; არათუმცა უფალმან დაიცვა ქალაქი, ცუდად იღჳძებენ მჴუმილნი მისნი. 2 ცუდად არს თქუენი ეგე აღმსთობაჲ, აღდეგით შემდგომად დასხდომისა, რომელნი შჭამთ პურსა სალმობისასა, რაჟამს სცეს ძილი მოყუარეთა მისთა. 3 აჰა სამკჳდრებელნი უფლისანი არიან შვილნი, და სასყიდელი მათი - ნაყოფი მუცლისაჲ. 4 ვითარცა ისარი ჴელთა შინა ძლიერისათა, ეგრეთ იყვნენ ძენი განყრილთანი. 5 ნეტარ არს, რომელმან აღავსოს ნებაჲ თჳსი მათგან, არა ჰრცხუენოდის, რაჟამს ეტყოდიან მტერთა მათთა ბჭეთა შინა.


127

გალობაჲ აღსავალთაჲ

1 ნეტარ არიან ყოველნი, რომელთა ეშინის უფლისა, და რომელნი ვლენან გზათა მისთა. 2 ნაშროში ნაყოფთა შენთაჲ შჭამო შენ, ნეტარ იყო და კეთილი გეყოს შენ. 3 ცოლი შენი ვითარცა ვენაჴი მსხმოჲ კიდეთა სახლისა შენისათა; შვილნი შენნი ვითარცა ახალნერგნი ზეთისხილისანი გარემოჲს ტაბლისა შენისა. 4 აჰა ესერა ესრეთ იკურთხოს კაცი, [213]რომელსა ეშინოდის უფლისა. 5 გაკურთხოს შენ უფალმან სიონით და იხილო შენ კეთილი იერუსალემისაჲ. ყოველთა დღეთა ცხორებისა შენისათა. 6 და იხილნე შენ შვილნი შვილთა შენთანი. მშჳდობაჲ ისრაელსა ზედა.

 

128

გალობაჲ აღსავალთაჲ

1 მრავალგზის მბრძოდეს მე სიყრმით ჩემითგან, თქუნ ისრაელმან, 2 მრავალგზის მბრძოდეს მე სიყრმით ჩემითგან და მე ვერა მერეოდეს. 3 ბეჭთა ჩემთა მცემდეს მე ცოდვილნი და განაგრძვეს უშჯულოებაჲ მათი. 4 უფალმან მართალმან შემუსრნა ქედნი ცოდვილთანი. 5 ჰრცხუენოდენ და მართლუკუნ იქცენ ყოველნი მოძულენი სიონისანი. 6 იქმნედ იგინი ვითარცა თივაჲ ერდოთაჲ, რომელი-იგი ვიდრე მოფხურამდე განჴმა, 7 რომლისაგან არა აღივსო ჴელი თჳსი მომკალმან და არცა წიაღი, რომელი შეჰკრებნ მჭელეულებსა მისსა. 8 და არა ჰრქუეს, რომელნი-იგი თანაწარჰვიდოდეს, ვითარმედ: კურთხევაჲ უფლისაჲ თქუენ თანა, გაკურთხენით თქუენ სახელითა უფლისაჲთა.


დიდებაჲ

 

129

გალობაჲ აღსავალთაჲ

[214]1 ღრმითაღმო ღაღად-ვყავ შენდამი, უფალო; 2 უფალო, შეისმინე ლოცვისა ჩემისაჲ; იყვნედ ყურნი შენნი მორჩილ ჴმასა ვედრებისა ჩემისასა. 3 უკუეთუ უშჯულოებათაებრ მიაგებდე, უფალო, უფალო, ვინ-მე დაუთმოს? 4 რამეთუ შენ მიერ არს ლხინებაჲ. 5 სახელისა შენისათჳს დაგითმე შენ, უფალო, დაუთმოს სულმან ჩემმან სიტყუასა შენსა. 6 ესავს სული ჩემი უფალსა საჴუმილავითგან განთიადისა მიმწუხრამდე, საჴუმილავითგან განთიადისა ესევდინ ისრაელი უფალსა. 7 რამეთუ უფლისა მიერ არს წყალობაჲ, და მრავალ არს მის მიერ გამოჴსნაჲ. 8 და თავადმან იჴსნეს ისრაელი ყოველთაგან უშჯულოებათა მისთა.


130

გალობაჲ აღსავალთაჲ

1 უფალო, არა ამაღლდა გული ჩემი, არცა განსცხრებოდეს თუალნი ჩემნი; არა ვიდოდე მე მდიდართა თანა, არცა უსაკჳრველესთა ჩემთა თანა, 2 არამედ დავიმდაბლე თავი ჩემი, ხოლო აღვიმაღლე სული ჩემი; ვიქმენ მე, ვითარცა ყრმაჲ, განყენებული სძისაგან დედისა თჳსისა, [215]რაჲთამცა მოაგე ესე სულსა ჩემსა. 3 ესევდინ ისრაელი უფალსა ამიერითგან და უკუნისამდე.


131

გალობაჲ აღსავალთაჲ

1 მოიჴსენე, უფალო, დავით და ყოველი სიმშჳდე მისი, 2 ვითარ-იგი ეფუცა უფალსა და აღუთქუა ღმერთსა იაკობისსა: 3 უკუეთუ შევიდე მე საყოფელსა სახლისა ჩემისასა, ანუთუ აღვჴდე სარეცელსა ცხედრისა ჩემისასა, 4 ანუთუ ვსცე ძილი თუალთა ჩემთა და ჰრული წამთა ჩემთა და განსუენებაჲ ჴორცთა ჩემთა, 5 ვიდრემდის ვპოო მე ადგილი უფლისაჲ და საყოფელი ღმრთისა იაკობისი. 6 ესერა გუესმა ესე ევფრათას, და ვპოეთ იგი ველსა მას მაღნართასა. 7 შევიდეთ საყოფელთა მისთა, თაყუანის-ვსცეთ ადგილსა, სადა დადგეს ფერჴნი მისნი. 8 აღდეგ, უფალო, განსასუენებელად შენდა, შენ და კიდობანი სიწმიდისა შენისაჲ; 9 მღდელთა შენთა შეიმოსონ სიმართლე, და წმიდანი შენნი იხარებდენ. 10 დავითისთჳს, მონისა შენისა, ნუ გარემიიქცევ პირსა შენსა ცხებულისაბან შენისა. 11 ეფუცა უფალი დავითს ჭეშმარიტებითა და არა შეურაცხ-ყოს იგი: ნაყოფისაგან მუცლისა შენისა დავსუა საყდართა შენთა. [216]12 და-თუ-იმარხონ შვილთა შენთა შჯული ჩემი და წამებანი ჩემნი ესე, რომელ ვასწავლნე მათ, და ნაშობნი მათნი დასხდენ უკუნისამდე საყდართა შენთა. 13 რამეთუ გამოირჩია უფალმან სიონი და სათნო-იყო იგი სამკჳდრებელად თჳსა: 14 ესე არს განსასუენებელი ჩემი უკუნითი-უეუნისამდე, ამას დავემკჳდრო, რამეთუ მთნავს ესე. 15 ნადირნი მისნი კურთხევით ვაკურთხნე და გლახაკნი მისნი განვაძღნე პურითა. 16 მღდელთა მისთა შევჰმოსო ცხორებაჲ, და წმიდანი მისნი სიხარულით იხარებდენ. 17 მუნ აღმოუცენო რქაჲ დავითს და განუმზადე სანთელი ცხებულსა ჩემსა. 18 მტერთა მისთა შევჰმოსო სირცხჳლი, ხოლო მის ზედა აღყუავნეს სიწმიდე ჩემი.


132

გალობაჲ აღსავალთაჲ

1 აჰა ესერა რაჲ-მე კეთილ, ანუ რაჲ-მე შუენიერ, არამედ დამკჳდრებაჲ ძმათაჲ ერთად? 2 ვითარცა ნელსაცხებელი თავსა ზედა, გარდამომავალი წუერთა ზედა, წუერთა ზედა აჰრონისთა, რომელი გარდამოვალნ სამჴართა ზედა სამოსლისა მისისათა; 3 ვითარცა ცუარი გარდამომავალი აერმონით მთასა ზედა სიონსა, რამეთუ მუნ ამცნო უფალმან კურთხევაჲ და ცხორებაჲ უკუნისამდე.


133

გალობაჲ აღსავალთაჲ

[217]1 აქა აკურთხევდით უფალსა ყოველნი მონანი უფლისანი, რომელნი სდგათ სახლსა უფლისასა, ეზოთა სახლისა ღმრთისა ჩუენისათა. 2 ღამესა აღიპყრენით ჴელნი თქუენნი წმიდად მიმართ და აკურთხევდით უფალსა. 3 გაკურთხოს შენ უფალმან სიონით, რომელმან ქმნნა ცანი და ქუეყანაჲ.

დიდებაჲ


კანონი ით

134

ალელუაჲ

[218]1 აქებდით სახელსა უფლისასა, აქებდით მონანი უფალსა, 2 რომელნი სდგათ სახლსა უფლისასა, ეზოთა სახლისა ღმრთისა ჩუენისათა. 3 აქებდით უფალსა, რამეთუ სახიერ არს უფალი; უგალობდით სახელსა მისსა, რამეთუ კეთილ; 4 რამეთუ იაკობ თჳსად გამოირჩია უფალმან და ისრაელი - საბრძანებელად თჳსად. 5 რამეთუ მე გულისჴმა-ვყავ, ვითარმედ დიდ არს უფალი, და უფალი ჩუენი უფროჲს ყოველთა ღმერთთა; 6 ყოველივე, რაოდენი ინება უფალმან, ქმნა ცათა შინა და ქუეყანასა ზედა, ზღუათა შინა და ყოველთა უფსკრულთა; 7 აღმოიყვანნის ღრუბელნი დასასრულით ქუეყანისაჲთ და ელვანი წჳმად გარდააქცინა, [219]რომელმან გამოიყვანნის ქარნი საუნჯეთაგან მისთა; 8 რომელმან დასცნა პირმშონი ეგჳპტისანი კაცითგან მიპირუტყუთამდე; 9 გამოავლინნა სასწაულნი და ნიშნი შორის შენსა, ეგჳპტე, ფარაოჲს ზედა და ყოველთა მონათა მისთა; 10 რომელმან დასცა თესლები მრავალი და მოსწყჳდნა მეფენი ძლიერნი: 11 სეონ, მეფე ამორეველთაჲ და ოგ, მეფე ბასანისაჲ და ყოველნი მეფენი ქანანისანი; 12 და მისცა ქუეყანაჲ მათი სამკჳდრებელად, სამკჳდრებელად ისრაელსა, ერსა თჳსსა. 13 უფალო, სახელი შენი უკუნისამდე და საჴსენებელი შენი თესლითი-თესლადმდე. 14 რამეთუ განიკითხოს უფალმან ერი თჳსი და მონათა თჳსთა ზედა ნუგეშინისცემულ იქმნეს. 15 კერპნი წარმართთანი ოქროჲსანი და ვეცხლისანი, ქმნულნი ჴელთა კაცთანი. 16 პირ ათქს, და არა იტყჳან; თუალ ასხენ და არა ხედვენ, 17 ყურ ასხენ და არა ყურად-იღებენ, რამეთუ არცა არს სული პირსა მათსა. 18 ემსგავსნენ მათ მოქმედნი მათნი და ყოველნი, რომელნი ესვიდენ მათ. 19 სახლი ისრაელისაჲ აკურთხევდით უფალსა, სახლი აჰრონისი აკურთხევდით უფალსა, 20 სახლი ღევისი აკურთხევდით უფალსა, მოშიშნი უფლისანი აკურთხევდით უფალსა. 21 კურთხეულ არს უფალი სიონით გამო, რომელი დამკჳდრებულ არს იერუსალემს.


135

ალელუაჲ

[220]1 აღუვარებდით უფალსა, რამეთუ კეთილ, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი; 2 აღუვარებდით ღმერთსა ღმერთთასა, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი; 3 აღუვარებდით უფალსა უფალთასა, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი; 4 რომელმან ქმნნა საკჳრველნი დიდ-დიდნი მხოლომან, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი; 5 რომელმან ქმნნა ცანი გულისჴმისყოფით, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი; 6 რომელმან დაამტკიცა ქუეყანაჲ წყალთა ზედა, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი; 7 რომელმან ქმნნა ნათელნი დიდ-დიდნი მხოლომან, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი; 8 მზე მფლობელად დღისა, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი, 9 მთოვარე და ვარსკულავები ჴელმწიფებად ღამისა, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი; 10 რომელმან დასცა ეგჳპტე პირმშოჲთურთ თჳსით, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი, 11 და გამოიყვანა ისრაელი შორის მათსა, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი, 12 ჴელითა მტკიცითა და მკლავითა მაღლითა, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი; 13 რომელმან განაპო ზღუაჲ მეწამული ორად, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი, [221]14 და განიყვანა ისრაელი შორის მისსა, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი; 15 და შთასთხია ფარაო და ძალი მისი ზღუასა მას მეწამულსა, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი; 16 რომელმან განიყვანა ერი თჳსი უდაბნოდ, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი; 17 რომელმან დასცნა მეფენი დიდ-დიდნი, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი, 18 და მოსწყჳდნა მეფენი ძლიერნი, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი: 19 სეონ, მეფე ამორეველთაჲ, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი; 20 და ოგ, მეფე ბასანისაჲ, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი; 21 და მისცა ქუეყანაჲ მათი სამკჳდრებელად, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი, 22 სამკჳდრებელად ისრაელსა, მონასა თჳსსა, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი; 23 რამეთუ სიმდაბლესა შინა ჩუენსა მომიჴსენნა ჩუენ უფალმან, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი, 24 და მიჴსნნა ჩუენ მტერთა ჩუენთაგან, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი, 25 რომელმან მოსცის საზრდელი ყოველსა ჴორციელსა, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი. 26 აღუვარებდით ღმერთსა ცათასა, რამეთუ უკუნისამდე არს წყალობაჲ მისი.

 

136

ფსალმუნი დავითისი იერემიაჲსგან

[222]1 მდინარეთა ზედა ბაბილოვნისათა მუნ დავსხედით და ვტიროდეთ, რაჟამს მოვიჴსენეთ ჩუენ სიონი. 2 ძეწნთა ზედა შორის მისსა მუნ დავჰკიდენით საგალობელნი ჩუენნი; 3 რამეთუ მუნ მკითხვიდეს ჩუენ წარმტყუენველნი ჩუენნი სიტყუათა მათ ქებათასა, და წარმყვანებელნი ჩუენნი გალობასა: გჳგალობდით ჩუენ გალობათა მათგან სიონისათა! 4 ვითარ-მე ვგალობდეთ გალობასა უფლისასა ქუეყანასა უცხოსა? 5 უკუეთუ დაგივიწყო შენ, იერუსალემ, დაივიწყენ მარჯუენეცა ჩემი 6 აღექუნ ენაჲ ჩემი სასასა ჩემსა, არათუ მოგიჴსენო შენ და არათუ პირველ განგებულ ვყო იერუსალემი, ვითარცა-იგი დასაბამსა მას სიხარულისა ჩემისასა! 7 მოიჴსენენ, უფალო, ძენი ედომისნი და დღე იგი იერუსალემისაჲ, რომელნი იტყოდეს: დაარღჳეთ, დაარღჳეთ მისაფუძვლადმდე მისა! 8 ასულო ბაბილოვნისაო, უბადრუკო, ნეტარ არს, რომელმან მიგაგოს შენ მისაგებელი შენი, რომელ შენ მომაგე ჩუენ! 9 ნეტარ არს, რომელმან შეიპყრნეს ჩჩჳლნი შენნი და შეახეთქნეს კლდესა!

დიდებაჲ

 

137

ფსალმუნი დავითისი, ზაქარიაჲსგან

[223]1 აღგიარო შენ, უფალო, ყოვლითა გულითა ჩემითა და წინაშე ანგელოზთასა გიგალობდე შენ, რამეთუ ისმინენ ყოველნი სიტყუანი პირისა ჩემისანი. 2 და თაყუანის-ვსცე ტაძარსა წმიდასა შენსა და აღუვარო სახელსა შენსა წყალობითა შენითა და ჭეშმარიტებითა შენითა, რამეთუ განადიდე ყოველითავე სახელი წმიდაჲ შენი. 3 რომელსა დღესა გხადოდი შენ, მსთუად შეგესემინ ჩემი, რამეთუ განაძლიერე სული ჩემი ძალითა შენითა. 4 აღგიარებედ შენ, უფალო, ყოველნი მეფენი ქუეყანისანი, რამეთუ ესმნეს ყოველნი სიტყუანი პირისა შენისანი, 5 და გიგალობდენ გზათა შენთა, უფალო, რამეთუ დიდ არს დიდებაჲ უფლისაჲ. 6 რამეთუ მაღალ არს უფალი და მდაბალთა ხედავს და მაღალნი იგი შორით იცნის. 7 ვიდოდი ღათუ შორის ჭირსა, მაცხოვნო მე, რისხვასა მტერისა ჩემისასა მოყავ ჩემდა ჴელი შენი, და მაცხოვნა მე მარჯუენემან შენმან. 8 უფალმან მიაგოს ჩემ წილ; უფალო, წყალობაჲ შენი უკუნისამდე; ქმნულსა ჴელთა შენთასა ნუ უგულებელს-ჰყოფ.

 

138

დასასრულსა, დავითის ფსალმუნი ზაქარიაჲსგან, განთესვასა

 

[224]1 უფალო, გამომცადე მე და მიცან მე; 2 შენ სცან დაჯდომაჲ ჩემი და აღდგომაჲ ჩემი, შენ გულისჴმა-ყვენ ზრახვანი ჩემნი შორით; 3 ალაგნი ჩემნი და ნაწილნი ჩემნი შენ გამოიკულიენ და ყოველნი გზანი ჩემნი წინაჲსწარ იხილენ; 4 რამეთუ არა არს ზაკუვაჲ ენასა ჩემსა; 5 აჰა, უფალო, შენ სცან ყოველი უკუანაჲსკნელი და დასაბამისაჲ, შენ შემქმენ 6 საკჳრველ იქმნა ცნობაჲ შენი ჩემგან; განძლიერდა და ვერ შეუძლო მას. 7 ვიდრე-მე ვიდე სულისა შენისაგან და პირისა შენისაგან ვიდრე-მე ვივლტოდი? 8 აღ-თუ-ვჴდე ცად, შენ მუნ ხარ; შთა-თუ-ვჴდე ჯოჯოხეთად, ახლოსვე ხარ; 9 აღ-თუ-ვიპყრნე ფრთენი ჩემნი განთიად, და დავემკჳდრო მე დასასრულსა ზღჳსასა, 10 და რამეთუ მუნცა ჴელი შენი მიძღოდის მე, და მარჯუენემან შენმან შემიწყნაროს მე. 11 და ვთქუ: ბნელმან სამე დამთრგუნოს მე და ღამე განმანათლებელ იყოს ფუფუნებისა ჩემისა. 12 რამეთუ ბნელი შენ მიერ არა დაბნელდეს და ღამე ვითარცა დღე განათლდეს; ვითარცა ბნელი მისი, ეგრეცა ნათელი მისი. [225]13 რამეთუ შენ დაჰბადენ თირკუმელნი ჩემნი და შემიწყნარე მე დედის მუცლით ჩემითგან. 14 აღგიარო შენ, რამეთუ საშინელად საკჳრველ იქმენ; საკჳრველ არიან საქმენი შენნი, და სულმანცა ჩემმან უწყნის ფრიად. 15 არა დაეფარა ძუალი ჩემი შენგან, რომელი ჰქმენ დაფარულად, და სიმტკიცე ჩემი ქუესკნელთა შინა ქუეყანისათა. 16 რომელ-იგი არა შექმნა, იხილეს თუალთა შენთა, და წიგნსა შენსა ყოველნივე შთაიწერნენ; დღისი დაიბადნენ, და არღარა იყოს ნაკლულევანებაჲ მათ შორის. 17 ხოლო ჩემდა დიდად სადიდებელ იყვნეს მეგობარნი შენნი, ღმერთო, ფრიად განძლიერდეს მთავარნი მათნი. 18 აღვრაცხნე იგინი, და უფროჲს ქჳშისა განმრავლდენ; განვიღჳძე, და მერმეცა მე შენთანა ვარ. 19 უკუეთუ მოსწყუედ ცოდვილთა, ღმერთო, კაცნი მოსისხლენი განმეშორენით ჩემგან. 20 რამეთუ მჴდომ ხართ გულისზრახვითა თქუენითა; დაიპყრნენ ამაოებითა ქალაქნი შენნი. 21 ანუ არა მოძულენი შენნი, უფალო, მოვიძულენა და მტერთა შენთა ზედა განვკფდი? 22 სიძულილითა სრულითა მოვიძულენ, და იგინი მტერად შემექმნნეს მე. 23 განმცადე მე, ღმერთო, და ცან გული ჩემი; განმიკითხე და გულისჴმა-ყვენ ალაგნი ჩემნი. 24 და იხილე, არს თუ გზაჲ უშჟულოებისაჲ ჩემ თანა, და მიძღოდე მე გზასა მას საუკუნესა.

 

139

დასასრულსა, ფსალმუნი დავითისი

[226]2 განმარინე მე, უფალო, კაცისაგან უკუეთურისა და კაცისა ცრუჲსაგან მიჴსენ მე, 3 რომელთა ზრახეს უშჯულოებაჲ გულსა შინა მათსა, ყოველსა დღესა განაწყობენ ბრძოლათა; 4 აღილესენ ენაჲ მათი ვითარცა გუელისაჲ, და გესლი ასპიტთაჲ ბაგეთა მათთა. 5 მიცევ მე, უფალო, ჴელისაგან ცოდვილისა და კაცთა უსამართლოთაგან მიჴსენ მე, რომელთა ზრახეს დაბრკოლებაჲ სლვათა ჩემთაჲ; 6 დამირწყეს მე ამპარტავანთა მახე და საბლითა განართხეს მახე ფერჴთა ჩემთათჳს და გარემოჲს ალაგთა საცთური დამიდგეს მე. 7 ვარქუ უფალსა: ღმერთი ჩემი ხარი შენ, ისმინე, უფალო, ჴმაჲ ლოცვისა ჩემისაჲ. 8 უფალო, უფალო, ძალო ცხორებისა ჩემისაო, მფარველ ეყავ თავსა ჩემსა დღესა ბრძოლისასა. 9 ნუ მიმცემ მე, უფალო, გულისთქუმისა ჩემისაგან ცოდვილსა; განიზრახეს ჩემთჳს, ნუ დამაგდებ მე, ნუუკუე ამაღლდენ. 10 თავმან შესაკრებელისა მათისამან და შრომამან ბაგეთა მათთამან დაფარნეს იგინი. 11 დაეცემოდინ მათ ზედა ნაკუერცხალნი ცეცხლისანი, დაამჴუნე იგინი გლახაკობითა, და ვერ დაუთმონ. 12 კაცსა ენოვანსა არა წარემართოს ქუეყანასა ზედა. კაცი ცრუჲ ძჳრმან მოინადიროს განსახრწნელად. 13 უწყი, რამეთუ ყოს უფალმან საშჯელი გლახაკთაჲ [227]და სამართალი დავრდომილთაჲ. 14 ხოლო მართალთა აღუვარონ სახელსა შენსა და წრფელთა დაიმკჳდრონ წინაშე პირსა შენსა.

დიდებაჲ

 

140

ფსალმუნი დავითისი


1 უფალო, ღაღად-ვყავ შენდამი; ისმინე ჩემი, მოხედენ ჴმასა ლოცვისა ჩემისასა, ღაღადებასა ჩემსა შენდამი. 2 წარემართენ ლოცვაჲ ჩემი ვითარცა საკუმეველი შენ წინაშე, აღპყრობაჲ ჴელთა ჩემთაჲ მსხუერპლ სამწუხროდ. 3 დასდევ, უფალო, საცოჲ პირსა ჩემსა და კარი ძნელი - ბაგეთა ჩემთა. 4 ნუ მისდრეკ გულსა ჩემსა სიტყუათა მიმართ უკუეთურებისათა მიზეზებად მიზეზთა ცოდვისათა კაცთა თანა, რომელნი იქმან უშჯულოებასა, და ნუმცა ზიარ ვარ მე რჩეულთა მათთა თანა. 5 მსწავლოს მე მართალმან წყალობითა და მამხილოს მე; ზეთი ცოდვილისაჲ ნუ განაპოხებნ თავსა ჩემსა და მერმე ნუცაღა ლოცვაჲ ჩემი ნებასა მათსა. 6 დაინთქნეს მახლობელად კლდისა მსაჯულნი მათნი, ისმნენ სიტყუანი ჩემნი, რამეთუ ტკბილ არიან. 7 ვითარცა სისქე მიწისაჲ განიპო ქუეყანასა ზედა, განიბნინეს ძუალნი მათნი ჯოჯოხეთს შინა. [228]8 რამეთუ შენდამი, უფალო, უფალო, თუალნი ჩემნი; შენდამი ვესავ, ნუ მიმიღებ სულსა ჩემსა. 9 მიცევ მე მახისაგან, რომელ დამირწყეს მე, და საცთურისაგან, რომელნი იქმან უშჯულოებასა. 10 შეითხინენ სათხეველთა მისთა ცოდვილნი; მხოლოჲ ვარი მე, ვიდრემდის თანაწარვჰჴდე?


141

ფსალმუნი დავითისი

2 ჴმითა ჩემითა უფლისა მიმართ ღაღად-ვყავ, ჴმითა ჩემითა უფლისა მიმართ ვილოცე. 3 განვჰფინო მის წინაშე ვედრებაჲ ჩემი და ჭირი ჩემი წინაშე მისსა მიუთხრა. 4 მო-რაჲ-აკლდებოდა ჩემგან სული ჩემი, და შენ უწყნი ალაგნი ჩემნი; გზასა ამას, რომელსა ვიდოდე, დამირწყეს მე მახე. 5 ვხედევდ მარჯულ ჩემსა,  განვიცდიდ და არავინ იყო მცნობელ ჩემდა; წარწყმდა სივლტოლაჲ ჩემგან და არავინ არს გამომეძიებელ სულისა ჩემისა. 6 ღაღად-ვყავ შენდამი, უფალო, და ვთქუ: შენ ხარ სასოჲ ჩემი, ნაწილი ჩემი ქუეყანასა მას ცხოველთასა. 7 მოხედენ ვედრებასა ჩემსა, რამეთუ დავმდაბლდი ფრიად; მიჴსენ მე მდევართა ჩემთაგან, რამეთუ განძლიერდეს ჩემსა უფროჲს. 8 გამოიყვანე საპყრობილით სული ჩემი, რაჲთა აღუვარო სახელსა შენსა. მე მელიან მართალნი, ვიდრემდის მომაგო მე.



142

ფსალმუნი დავითისი

[229]1 უფალო, შეისმინე ლოცვისა ჩემისაჲ, ყურად-იღე ვედრებაჲ ჩემი ჭეშმარიტებითა შენითა, შეისმინე ჩემი სიმართლითა შენითა; 2 და ნუ შეხუალ საშჯელსა მონისა შენისა თანა, რამეთუ არა განმართლდეს შენ წინაშე ყოველი ცხოველი. 3 რამეთუ დევნა მტერმან სული ჩემი და დაამდაბლა ქუეყანად ცხორებაჲ ჩემი, დამსუა მე ბნელსა შინა, ვითარცა მკუდარი საუკუნოჲ. 4 და მოეწყინა ჩემ თანა სულსა ჩემსა, და ჩემ შორის შემიძრწუნდა გული ჩემი. 5 მოვიჴსენე დღეთა პირველთაჲ და ვიწურთიდ ყოველთა მიმართ საქმეთა შენთა და ქმნულსა ჴელთა შენთასა ვზრახევდ. 6 განვიპყრენ შენდამი ჴელნი ჩემნი, და სული ჩემი ვითარცა ქუეყანაჲ ურწყული შენდამი. 7 მსთუად შეისმინე ჩემი, უფალო, რამეთუ მოაკლდა სულსა ჩემსა; ნუ გარემიიქცევ პირსა შენსა ჩემგან, და ვემსგავსო მათ, რომელნი შთავლენან მღჳმესა. 8 მასმინე მე განთიად წყალობაჲ შენი, რამეთუ მე შენ გესავ; მაუწყე მე, უფალო, გზაჲ, რომელსაცა ვიდოდი, რამეთუ შენდამი აღვიღე სული ჩემი. 9 მიჴსენ მე მტერთა ჩემთაგან, უფალო, რამეთუ შენ შეგევედრე. [230]10 მასწავე მე, რაჲთა ვყო ნებაჲ შენი, რამეთუ შენ ხარ ღმერთი ჩემი; სული შენი სახიერი მიძღოდენ მე ქუეყანასა წრფელსა. 11 სახელისა შენისათჳს, უფალო, მაცხოვნო მე და სიმართლითა შენითა გამოიყვანო პირისაგან სული ჩემი. 12 და წყალობითა შენითა მოსრნე მტერნი ჩემნი და წარსწყმიდნე ყოველნი მაჭირვებელნი სულისა ჩემისანი, რამეთუ მე მონაჲ შენი ვარ.

დიდებაჲ
კანონი 20

143

ფსალმუნი დავითისი, გოლიათისთჳს

[231]1 კურთხეულ არს უფალი ღმერთი ჩემი, რომელმან ასწავა ჴელთა ჩემთა ღუაწლი და თითთა ჩემთა - ბრძოლაჲ. 2 წყალობაო ჩემო და შესავედრებელო ჩემო, შემწეო ჩემო და მჴსნელო ჩემო; შესავედრებელი ჩემი, და მე ვესავ მას, რომელმან დაამორჩილა ერი მისი ჩემ ქუეშე. 3 უფალო, რაჲ არს კაცი, რამეთჲ ეცნობე მას, ანუ ძე კაცისაჲ, რამეთუ შეჰრაცხე იგი? 4 კაცი ამაოებასა მიემსგავსა, და დღენი მისნი ვითარცა აჩრდილნი წარვლენ. 5 უფალო, მოდრიკენ ცანი და გარდამოჴედ; შეახე მთათა და კუმოდიან. [232]6 გამოაბრწყინვენ ელვანი და განაბნინე იგინი, გამოავლინენ ისარნი შენნი და შეაძრწუნნე იგინი. 7 გამოავლინე ჴელი შენი მაღლით, მიჴსენ და განმარინე მე წყალთაგან მრავალთა, ჴელთაგან შვილთა უცხოთესლთაჲსა, 8 რომელთა პირი იტყოდა ამაოებასა, და მარჯუენე მათი იყო მარჯუენე სიცრუვისა. 9 ღმერთო, გალობითა ახლითა გაქებდე შენ და ათძალითა საფსალმუნისაჲთა გიგალობდე შენ, 10 რომელმან მისცა ცხორებაჲ მეფეთა, რომელმან იჴსნა დავით, მონაჲ თჳსი, მახჳლისაგან ბოროტისა. 11 მიჴსენ და განმარინე მე ჴელთაგან შვილთა უცხოთესლთაჲსა, რომელთა პირი იტყოდა ამაოებასა, და მარჯუენე მათი იყო მარჯუენე სიცრუვისა. 12 რომელთანი ძენი მათნი ვითარცა ახალნერგნი განმტკიცებულ არიან სიჭაბუკესა შინა მათსა, ასულნი მათნი განშუენებულ არიან და აღმკულ, ვითარცა მსგავსებაჲ ტაძრისაჲ, საუნჯენი მათნი სავსე არიან და გარდაეცემიან ურთიერთას, 13 ცხოვარნი მათნი მრავლისმშობელ არიან, განმრავლებულ გამოსავალსა მათსა, 14 და ზროხანი მათნი ზრქელ არიან, არა არს დაცემაჲ ზღუდისაჲ, არცა განსავალ, არცა ღაღადებაჲ უბნებსა მათსა. 15 ჰნატრეს ერსა მას, რომლისა-ესე ესრეთ არს; ნეტარ არს ერისა მის, რომლისა არს უფალი ღმერთი მათი.

 

144

ქებისათჳს დავითისა

[233]1 აღგამაღლო შენ, ღმერთო ჩემო, მეუფეო ჩემო, და ვაკურთხო სახელი შენი უკუნისამდე და უკუნითი-უკუნისამდე. 2 ყოველსა დღესა გაკურთხო შენ და ვაქო სახელი შენი უკუნისამდე და უკუნითი-უკუნისამდე. 3 დიდ ხარ უფალი და ქებულ ფრიად, და სიდიდისა მისისაჲ არა არს დასასრულ. 4 ნათესავი და ნათესავი აქებდინ საქმეთა შენთა და ძალსა შენსა უთხრობდენ. 5 დიდადშუენიერებასა დიდებისა სიწმიდისა შენისასა იტყოდიან და საკჳრველებათა შენთა მიუთხრობდენ. 6 და ძალი საშინელებათა შენთაჲ თქუან და სიმდიდრესა შენსა მიუთხრობდენ. 7 ჴსენებაჲ მრავალი სიტკბოებისა შენისაჲ აღმოთქუან და სიმართლითა შენითა იხარებდენ. 8 შემწყნარებელ და მოწყალე არს უფალი, სულგრძელ და დიდადმოწყალე. 9 ტკბილ არს უფალი ყოველთა მიმართ, და წყალობანი მისნი ყოველთა ზედა საქმეთა მისთა. 10 აღგიარებდედ შენ, უფალო, ყოველნი საქმენი შენნი, და წმიდანი შენნი გაკურთხევდედ შენ. 11 დიდებაჲ სუფევისა შენისაჲ წართქუან და ძლიერებასა შენსა იტყოდიან 12 უწყებად ძეთა კაცთა ძლიერებაჲ შენი და დიდებაჲ დიდადშუენიერებისა სუფევისა შენისაჲ. 13 სუფევაჲ შენი სუფევაჲ არს ყოველთა საუკუნეთაჲ, და მეუფებაჲ შენი ყოველსა შორის თესლსა და თესლსა. [234]14 სარწმუნო არს უფალი ყოველთა შინა სიტყუათა მისთა და წმიდა არს იგი ყოველთა შინა საქმეთა მისთა. განამტკიცნის უფალმან ყოველნი დაცემადნი და აღჰმართნის ყოველნი დაცემულნი. 15 თუალნი ყოველთანი შენდამი ესვენ, და შენ მოსცი საზრდელი მათი ჟამსა. 16 აღაღებ შენ ჴელსა შენსა და განაძღებ ყოველსა ცხოველსა ნებისაებრ. 17 მართალ არს უფალი ყოველთა შინა გზათა მისთა და წმიდა არს იგი ყოველთა შინა საქმეთა მისთა. 18 ახს უფალი ყოველთა, რომელნი ხადიან მას, ყოველთა, რომელნი ხადიან მას ჭეშმარიტებით. 19 ნებაჲ მოშიშთა მისთაჲ ყოს და ვედრებისა მათისაჲ შეისმინოს და აცხოვნნეს იგინი. 20 დაიცვნეს უფალმან ყოველნი მოყუარენი მისნი და ყოველნი ცოდვილნი მოსრნეს. 21 ქებულებასა უფლისასა იტყოდის პირი ჩემი, და აკურთხევდინ ყოველი ჴორციელი სახელსა წმიდასა მისსა უკუნისამდე და უკუნითი-უკუნისამდე.

დიდებაჲ

 

145

ალელუაჲ, ანგეაჲსი და ზაქარიაჲსი

1 აქებს სული ჩემი უფალსა. 2 ვაქებდე უფალსა, ცხორებასა ჩემსა, უგალობდე ღმერთსა ჩემსა, ვიდრემდის ვიყო მე. [235]3 ნუ ესავთ მთავართა, ძეთა კაცთასა, რომელთა თანა არა არს ცხორებაჲ. 4 გამოვიდის სული მისი და მიიქცის მუნვე მიწად მისდა; მას დღესა შინა წარწყმდიან ყოველნი ზრახვანი მისნი. 5 ნეტარ არს, რომლისა ღმერთი იაკობისი შემწე არს მისა, და სასოებაჲ მისი არს უფლისა მიმართ ღმრთისა მისისა, 6 რომელმან ქმნნა ცანი და ქუეყანაჲ, ზღუაჲ და ყოველი, რაჲ არს მას შინა; რომელი იმარხავნ ჭეშმარიტებასა უკუნისამდე; 7 ყვის სამართალი ვნებულთაჲ და სცის საზრდელი მშიერთა. 8 უფალმან განჰჴსნნის კრულნი, უფალმან განაბრძვნის ბრმანი, უფალმან აღჰმართნის დაცემულნი, უფალსა უყუარან მართალნი; 9 უფალმან დაიცვნის მწირნი, ობოლი და ქურივი შეიწყნაროს და გზაჲ ცოდვილთაჲ წარწყმიდოს. 10 სუფევს უფალი უკუნისამდე, ღმერთი შენი, სიონ, თესლითი-თესლადმდე.


146

ალელეაჲ, ანგეაჲსი და ზაქარიაჲსი

1 აქებდით უფალსა, რამეთუ კეთილ არს გალობაჲ; ღმერთსა ჩუენსა, ტკბილ-ეყავნ მას ქებაჲ. 2 აღაშენოს იერუსალემი უფალმან და განბნეულნი ისრაელისანი შეკრიბნეს, [236]3 რომელმან განკურნნის შემუსრვილნი გულითა და შეუხჳნის წყლულებანი მათნი; 4 რომელმან აღრაცხის სიმრავლე ვარსკულავთაჲ. და ყოველთავე მათ სახელით უწესნ. 5 დიდ არს უფალი ჩუენი, დიდ არს ძალი მისი და გულისჴმისა მისისა არა არს რიცხჳ. 6 შეიწყნარნის მშჳდნი უფალმან, ხოლო დაამდაბლნის ცოდვილნი მიწამდე. 7 აკურთხევდით უფალსა აღსარებითა და უგალობდით ღმერთსა ჩუენსა ებნითა, 8 რომელმან შემოსნის ცანი ღრუბლითა და განუმზადის წჳმაჲ ქუეყანასა, რომელმან აღმოაცენის თივაჲ მთათა და მწუანე სამსახურებელად კაცთა; 9 რომელმან მოსცის საზრდელი პირუტყუთა და მართუეთა ყორნისათა, რომელნი ხადიან მას. 10 არათუ ძლიერებაჲ ცხენისაჲ უნდა, არცა სხჳლბარკალნი მამაკაცისანი სთნდეს; 11 არამედ სთნდეს უფალსა მოშიშნი მისნი და რომელნი ესვენ წყალობათა მისთა.


147

ალელუაჲ, ანგეაჲსი და ზაქარიაჲსი

1 აქებდ, იერუსალემ, უფალსა, უგალობდ ღმერთსა შენსა, სიონ; 2 რამეთუ ბანაძლიერნა მოქლონნი ბჭეთა შენთანი და აკურთხნა შვილნი შენნი შენ თანა, 3 რომელმან დასხნა საზღვარნი შენნი მშჳდობით და სიპოხითა იფქლისაჲთა განგაძღო შენ; [237]4 რომელმან მოავლინის სიტყუაჲ მისი ქუეყანად, და სწრაფით რბინ ბრძანებაჲ მისი; 5 დადვის თოვლი ვითარცა მატყლი და ნისლი ვითარცა ნაცარი მიჰფინის; 6 რომელმან დასხნა მყინვარნი მისნი ნებეულად; წინაშე ყინელსა მისსა ვინ-მე დაუდგეს? 7 მოავლინის სიტყუაჲ მისი და დაადნვის იგი; ქროდის სული მისი და დიოდიან წყალნი; 8 რომელი უთხრობს სიტყუათა მისთა იაკობსა, სიმართლეთა და განკითხვათა მისთა - ისრაელსა. 9 არა უყო ესრეთ ყოველსა ნათესავსა და სამართალნი მისნი არა გამოუცხადნა მათ.

დიდებაჲ


148

ალელუაჲ, ანგყაჲსი და ზაქარიაჲსი

1 აქებდით უფალსა ცათაგან, აქებდით მას მაღალთა შინა. 2 აქებდით მას ყოველნი ანგელოზნი მისნი, აქებდით მას ყოველნი ძალნი მისნი; 3 აქებდით მას მზე და მთოვარე, აქებდით მას ყოველნი ვარსკულავნი და ნათელნი; 4 აქებდით მას ცანი ცათანი და წყალნი ზესკნელს ცათანი. 5 აქებდით სახელსა უფლისასა, რამეთუ მან თქუა და იქმნნეს, თავადმან ბრძანა, და დაებადნეს. 6 და დაადგინნა იგინი უკუნისამდე და უკუნითი-უკუნისამდე; ბრძანებაჲ დადვა, რომელი არა წარჴდეს. [238]7 აქებდით უფალსა ქუეყანით ვეშაპნი და ყოველნი უფსკრულნი; 8 ცეცხლი, სეტყუაჲ, თოვლი, მყინვარი, სული გრიგალისაჲ, რომელნი ჰყოფენ სიტყუასა მისსა; 9 მთანი და ყოველნი ბორცუნი, ხენი ნაყოფიერნი და ყოველნი ნაძუნი; 10 მჴეცნი და ყოველნი პირუტყუნი, ქუეწარმავალნი და მფრინველნი ფრთოვანნი; 11 მეფენი ქუეყანისანი და ყოველნი ერნი, მთავარნი და ყოველნი მსაჯულნი ქუეყანისანი; 12 ჭაბუკნი და ქალწულნი, მოხუცებულნი ყრმათა თანა; 13 აქებდით სახელსა უფლისასა, რამეთუ ამაღლდა სახელი მის მხოლოჲსაი; და აღსარებაჲ მისი ზეცასა და ქუეყანასა. 14 და აღამაღლოს რქაჲ ერისა თჳსისაჲ გალობად ყოველთა წმიდათა მისთა ძეთა ისრაელისათა, ერი რომელ მახლობელ არს მისა.


149

ალელუაჲ

1 უგალობდით უფალსა გალობითა ახლითა, ქებაჲ მისი ეკლესიასა შინა წმიდათასა. 2 იხარებდინ ისრაელ შემოქმედისა მიმართ თჳსისა, და ძენი სიონისანი უგალობდენ მეუფესა მათსა. 3 აქებდენ სახელსა მისსა განწყობითა, ბობღნითა და საფსალმუნითა უგალობდენ მას. 4 რამეთუ სთნდა უფალსა ერი თჳსი [239]და აღამაღლნეს მშჳდნი ცხორებითა. 5 იქადოდიან წმიდანი დიდებითა და იხარებდენ სარეცელსა ზედა მათსა. 6 ამაღლებაჲ ღმრთისაჲ პირსა შინა მათსა, და მახჳლნი ორპირნი ჴელთა შინა მათთა 7 ყოფად შურისგებაჲ წარმართთა შორის, და მხილებად ყოვლისა ერისა, 8 შეკრვად მეფენი მათნი ბორკილითა და დიდებულნი მათნი - ჴელბორკილითა რკინისაჲთა, 9 ყოფად მათ შორის საშჯეღი დაწერიღი; დიდებაჲ ესე არს ყოველთა წმიდათა მისთა.


150

ალელუაჲ

1 აქებდით ღმერთსა წმიდათა შორის მისთა, აქებდით მას სამყაროჲთა ძალისა მისისაჲთა; 2 აქებდით მას ძლიერებითა მისითა; აქებდით მას მრავლითა სიმდიდრითა მისითა; 3 აქებდით მას ჴმითა ნესტჳსაჲთა, აქებდით მას ფსალმუნითა და ებნითა; 4 აქებდით მას ბობღნითა და მწყობრითა, აქებდით მას ძნობითა და ორღანოჲთა; 5 აქებდით მას წინწილითა კეთილჴმითა, აქებდით მას წინწილითა ღაღადებისაჲთა. 6 ყოველი სული აქებდით უფალსა.

დიდებაჲ


151

ესე ფსალმუნი თჳსაგან აღიწერა დავითის მიერ და გარეშე ასორმეოცდაათთა ფსალმუნთაჲსა, რაჟამს ეწყო გოლიათსა

[240]1 უმცირეს ვიყავ მე ძმათა შორის ჩემთა და უმრწემეს სახლსა შინა მამისა ჩემისასა და ვმწყსიდი საცხოვართა მამისა ჩემისათა. 2 ჴელთა ჩემთა ქმნეს საგალობელი, და თითთა ჩემთა განაგეს საქებელი. 3 და ვინ-მე მიუთხრას ესე უფალსა ჩემსა? თავადმან უფალმან, თავადმან შეისმინა. 4 და თავადმან გამოავლინა ანგელოზი მისი და აღმიღო მე ცხოვართაგან მამისა ჩემისათა და მცხო მე ზეთითა ცხებულებისა მისისაჲთა. 5 ძმანი ჩემნი იყვნეს კეთილ და დიდ, და არა სთნდეს იგინი უფალსა. 6 განვედი მე შემთხუევად უცხოთესლისა მის, და მწყევდა მე კერპთა მიმართ თჳსთა; 7 ხოლო მე ვიჴადე მახვილი მისი და წარვჰკუეთე თავი მისი და აღვჴოცე ყუედრებაჲ ძეთაგან ისრაელისათა.

 
გალობანი

1

გალობაჲ მოსესი "გამოსლვათაგან"

[241]გ1 უგალობდეთ უფალსა, რამეთუ დიდებით დიდებულ არს; ცხენები და მჴედრები შთასთხია ზღუასა.

გ2 შემწე და მფარველ მეყო მე მჴსნელად; ესე არს ღმერთი ჩემი და ვადიდო ესე, ღმერთი მამისა ჩემისაჲ, და აღვამაღლო ესე.

გ3 უფალმან შემუსრნა ბრძოლანი, უფალ არს სახელი მისი.

გ4 ეტლები ფარაოჲსი და ყოველი ძალი მისი შთასთხია ზღუასა, რჩეული მჴედრები სამმდგომთაჲ მათ დაანთქა ზღუასა მას მეწამულსა;

გ5 ზღუამან დაფარნა იგინი, და დაჴდეს სიღრმესა მას ვითარცა ლოდნი.

გ6 მარჯუენე შენი, უფალო, დიდებულ არს ძალითა; მარჯუენემან ჴელმან შენმან, უფალო, მოსრნა მტერნი.

გ7 და სიმრავლითა მით დიდებისა შენისაჲთა შეჰმუსრენ მჴდომნი იგი; [242]მიავლინე რისხვაჲ შენი, და შეჭამნა იგინი ვითარცა ლერწამი.

გ8 და სულისაგან გულისწყრომისა შენისა განიპნეს წყალნი, შეჰყინდეს ვითარცა ზღუდენი წყალნი, შეჰყინდეს და ღელვანიცა იგი შუა ზღუასა.

გ9 თქუა მტერმან: ვდევნო, ვეწიო, განვიყო ნატყუენავი და გავიძღო სული ჩემი, მოვსრა მახჳლითა ჩემითა და უფლებდეს მის ზედა ჴელი ჩემი.

გ10 მიავლინე სული შენი და დაფარნა იგინი ზღუამან და დაჴდეს იგინი ვითარცა ბრპენი წყალთა მათ შინა ფრიადთა.

გ11 ვინ-მე არს მსგავს შენდა ღმერთთა შორის, უფალო, ანუ ვინ გემსგავსოს შენ დიდებული წმიდათა შორის, საკჳრველი დიდებითა და მოქმედი ნიშებისაჲ?

გ12 მიჰყავ მარჯუენე შენი და დანთქნა იგინი ქუეყანამან.

გ13 უძეღუ სიმართლითა შენითა ერსა შენსა ამას, რომელი იჴსენ, ნუგეშინის-ეც ძალითა შენითა ბანაკსა ამას წმიდასა შენსა.

გ14 ესმა წარმართთა, განრისხნეს და სალმობამან შეიპყრნა მკჳდრნი იგი ფილისტიმისანი.

გ15 მაშინ ისწრაფეს ერისთავთა მათ ედომისათა და მთავართა მოაბელთა, ძრწოლამან შეიპყრნა იგინი, და განკფდეს ყოველნი მკჳდრნი ქანანისანი.

გ16 დაეცინ მათ ზედა შიში და ძრწოლაჲ, სიდიდითა მკლავისა შენისაჲთა ქვა იქმნედ იგინი, ვიდრემდის განჴდეს ერი შენი, უფალო,

გ17 შეიყვანენ და დაჰნერგენ იგინი მთასა მას მკჳდრობისა შენისასა, განმზადებულსა მას [243]სამკჳდრებელსა შენსა, რომელ ჰქმენ სიწმიდე, უფალო, რომელ განმზადეს ჴელთა შენთა, უფალო.

გ18 უფალი მეუფე არს უკუნისამდე და უკუნითი-უკუნისამდე და მერმეცა.

გ19 რამეთუ შევიდა ჰუნე ფარაოჲსი ეტლებითურთ და მჴედრებით შუა ზღუასა, და მოაქცია უფალმან მათ ზედა წყალი იგი ზღჳსაჲ მის, ხოლო ძენი ისრაელისანი ვიდოდეს ჴმელსა შუა ზღუასა მას.

 

2

გალობაჲ მოსესი, "მეორისა შჯულისაგან".

გ1 მოიხილე, ცაო, და ვიტყოდი, და ისმენდინ ქუეყანაჲ სიტყუათა პირისა ჩემისათა.

გ2 მოელოდენ ვითარცა წჳმასა თქუმასა ჩემსა, და გარდამოვედინ ვითარცა ცუარნი სიტყუანი ჩემნი, ვითარცა წჳმაჲ მწუანვილსა ზედა და თოვლი თივასა ზედა.

გ3 რამეთუ სახელსა უფლისასა ვხადე; მიეცით დიდებაჲ ღმერთსა ჩუენსა.

გ4 ღმერთი ჩუენი, ჭეშმარიტებით არიან საქმენი მისნი, და ყოველნი გზანი მისნი სიმართლით არიან; ღმერთი სარწმუნო არს, და არა არს სიცრუვე მის თანა, მართალ და წმიდა არს უფალი.

გ5 შესცოდეს მას ნაშობთა მათ ბილწებისათა, ნათესავმან დრკუმან და გულარძნილმან.

[244]გ6 ესე მოსაგებელი მოაგეს უფალსა ამან ერმან ცოფმან და არაბრძენმან; ანუ არა ამან თავადმან მამამან შენმან მოგიპოვა შენ, შეგქმნა შენ და დაგბადა შენ?

გ7 მოიჴსენენით დღენი იგი საუკუნენი და გულისჴმა-ყვენით წელიწადნი იგი თესლითი-თესლადმდე. ჰკითხე მამასა შენსა, გითხრას შენ, და მოხუცებულთა შენთა გაუწყონ შენ.

გ8 რაჟამს მიმოგანყვნა მაღალმან ნათესავნი, ვითარ-იგი მიმოდასთესნა ძენი ადამისნი, დაამტკიცნა საზღვარნი იგი თესლებისანი მსგავსად რიცხუთა მათ ანგელოზთა ღმრთისათა.

გ9 და იყო ნაწილად უფლისა ერი მისი იაკობი და საზომად სამკჳდრებელისა მისისა - ისრაელი.

გ10 უნაკლულო ყვნა იგინი უდაბნოსა მას შინა, წყურილსა, სიცხესა და ურწყულსა; გარემოადგა მას და განსწავლა იგი და დაიცვა იგი, ვითარცა გუგაჲ თუალისაჲ.

გ11 ვითარცა ორბმან რაჲ დაიფარნის ბუდენი თჳსნი და მართუეთა თჳსთათჳს სუროდა, განყვნა ფრთენი თჳსნი და შეიწყნარნა იგინი და აღიხუნა იგინი ბეჭთა ზედა თჳსთა.

გ12 უფალი მხოლოჲ უძღოდა მათ, და არა იყო მათ თანა ღმერთი უცხოჲ.

გ13 აღმოიყვანნა იგინი ძალსა მას ზედა ქუეყანისასა და აჭამა მათ ნაყოფი იგი ველთაჲ; წოვდეს იგინი თაფლსა კლდისაგან და ზეთსა - კლდისა მისგან ძლიერისა;

[245]გ14 ერბოსა ზროხათასა და სძესა ცხოვართასა ცმელითა კრავთა და ვერძთაჲთა, ნაშობსა კუროთასა და კაცთასა, თირკუმელთა ცმელითა, იფქლსა, სისხლსა ყურძნისასა სუმიდეს ღჳნოსა.

გ15 და ჭამა იაკობ და განძღა და განწიხა საყუარელმან მან, განსუქნა, განსხუა, განვრცნა, დაუტევა ღმერთი შემოქმედი თჳსი და განუდგა ღმერთსა მაცხოვარსა თჳსსა.

გ16 განმარისხეს მე უცხოთა მათ ზედა და საძაგელებითა მათითა განმამწარეს მე;

გ17 შესწირვიდეს ეშმაკთა მიმართ., - და არა ღმრთისა, - ღმერთთა მათ, რომელ-იგი არა იცოდეს, ცუდთა და საწუთოდ და ახლად მოხუმულთა, რომელ-იგი არა იცოდეს მამათა მათთა.

გ18 ღმერთი, რომელმან გშვა შენ, დაუტევე და დაივიწყე ღმერთი გამომზრდელი შენი.

გ19 და იხილა ესე უფალმან, და აღიშურვა, და განრისხნა გულისწყრომითა ძეთა და ასულთა მათთაჲთა.

გ20 და თქუა: გარემივაქციო პირი ჩემი მათგან და უჩუენო, რაჲ იყოს მათდა უკუანაჲსკნელ; რამეთუ ნათესავი განდრეკილი არს და ნაშობნი, რომელთა თანა არა არს სარწმუნოებაჲ.

გ21 მათ მაშურეს მე არაღმერთითა, და კერპებითა მათითა განმარისხეს მე, და მეცა ვაშურვო არანათესავსა მას ზედა, და ნათესავითა მით უგუღისჴმოჲთა განვარისხნე იგინი.

გ22 რამეთუ ცეცხლი აღატყდა გულისწყრომისაგან ჩემისა, [246]დასწუვიდეს ჯოჯოხეთამდე ქუესკნელად, შეჭამოს ქუეყანაჲ და ნაყოფი მისი და შეწუნეს საფუძველნი მთათანი.

გ23 დავკრიბო მათ ზედა ძჳრი და ისარნი ჩემნი დავასრულნე მათ ზედა.

გ24 განკფდენ იგინი სიყმილითა და ჭამითა მფრინველთაჲთა და განმამრუდებელითა მათ უკურნებელითა; კბილნი მჴეცთანი მივავლინე მათ ზედა, რომელნი გულისწყრომით ითრევდენ ქუეყანასა ზედა.

გ25 გარეშე უმკვიდრო-ყვნეს იგინი მახჳლმან და საუნჯით მათითგან - შიშმან; ჭაბუკი ქალწულისა თანა, ძუძუჲსმწოვარი მოხუცებულისა თანა დღითა.

გ26 ვთქუ: განვაბნინე იგინი და დავადუმო კაცთაგან საჴსენებელი მათი,

გ27 არათუმცა გულისწყრომითა მტერთაჲთა, რაჲთა არა მყოვარჟამ იყვნენ, და რაჲთა არა განმრავლდენ მჴდომნი იგი მათნი და რაჲთა არა თქუან: იყოვე ჴელი ჩუენი უმაღლეს მათ ზედა, და არათუ უფალმან ყო ესე ყოველი.

გ28 რამეთუ ნათესავი ესე წარწყმედისა მზრახვალი არს, და არა არს მათ თანა მეცნიერებაჲ.

გ29 არა ცნეს გულისჴმისყოფაჲ თჳსი; დვან ესე მომავალთა ჟამთა.

გ30 ვითარ-მე იოტოს ერთმან ათასები და ორმან წარიქციოს ბევრები, არათუმცა ღმერთმან განნიჭნა იგინი და უფალმანცა მისცნა იგინი?

[247]გ31 რამეთუ არა არიან ღმერთნი მათნი ვითარ ღმერთი ჩუენი, ხოლო მტერნი ჩუეენნი უგუნურ იყვნეს.

გ32 რამეთუ საყურძნისა მისგან სოდომელთაჲსა იყო საყურძნე მათი და ვენაჴი მათი - გომორელთაგან; ყურძენი მათი ყურძენი ნავღლისაჲ და ტევანი სიმწარისა მათისაჲ.

გ33 გულისწყრომაჲ ვეშაპთაჲ იყო ღჳნოჲ და რისხვაჲ ასპიტთაჲ განუკურნებელი.

გ34 ანუ არა აჰა ესერა ესე ყოველი შეკრებილ არსა ჩემ თანა და დაბეჭდულ საუნჯეთა შინა ჩემთა?

გ35 დღესა მას შურისგებისასა მივაგო, ჟამსა მას, რომელსა შეუცთეს ფერჴი მათი; რამეთუ ახლოს არს დღე იგი წარწყმედისა მათისაჲ და მოწევნულ არს განმზადებული თქუენთჳს.

გ36 რამეთუ განიკითხოს უფალმან ერი თჳსი და მონათა თჳსთათჳს ნუგეშინისცემულ იქმნეს; რამეთუ იხილნა იგინი ნაკლულევანნი, ჴუებულნი, ბოროტთა მიცემულნი და განკაფულნი.

გ37 და თქუა უფალმან: სადა არიან ღმერთნი იგი მათნი, რომელთა-იგი მიმართ ესვიდეს?

გ38 რომელთა-იგი ცმელსა ნაზორევთა მათთასა შჭამდით და სუემდით ღჳნოსა ნაგებთა მათთასა; აღდეგ და შეგეწინედ თქუენ და გეყვნედ თქუენ იგინი მფარველ.

გ39 იხილეთ, იხილეთ, რამეთუ მე ვარ, და არა არს სხუაჲ ღმერთი ჩემსა გარეშე; [248]მე მოვაკუდინო და ვაცხოვნო და ვსცე და მე განვკურნო, და არა არს, რომელმან განარინოს ჴელთაგან ჩემთა.

გ40 რამეთუ აღვიღო ცად ჴელი ჩემი და ვფუცო მარჯუენესა ჩემსა და ვთქუა: ცხოველ ვარ მე უკუნისამდე.

გ41 რამეთუ აღვლესო ვითარცა ელვაჲ ჴრმალი ჩემი და განვმზადო შჯად ჴელი ჩემი და მივაგო საშჯელი მტერთა და მოძულეთა ჩემთა მივაგო;

გ42 დავათრვნე ისარნი ჩემნი სიხლითა და ჴრმალი ჩემი ჭამდეს ჴორცსა სისხლთაგან წყლულებისათა, ნატყუენავისაგან, თავებისაგან მთავართა წარმართთაჲსა.

გ43 იხარებდით ცანი მის თანა და თაყუანის-სცემდენ მას ყოველნი ანგელოზნი ღმრთისანი; იხარებდით წარმართნი ერისა მისისა თანა და განაძლიერებდენ მას ყოველნი ძენი ღმრთისანი; რამეთუ სისხლი ძეთა მისთაჲ იძიოს და შური იძიოს და მიაგოს საშჯელი მტერთა, და მოძულეთა მისთა მიაგოს, და განწმიდოს უფალმან ქუეყანაჲ ერისა თჳსისაჲ.

 

3

ლოცვაჲ ანნაჲსი, დედისა სამოელისი

გ1 განძლიერდა გული ჩემი უფლისა მიერ, და ამაღლდა რქაჲ ჩემი ღმრთისა მიერ ჩემისა; განვრცნა პირი ჩემი ზედა მტერთა ჩემთა, განვიხარე მე მაცხოვარებითა შენითა.

გ2 რამეთუ არავინ არს წმიდა ვითარ უფალი [249]და არავინ არს წმიდა შენსა გარეშე; და არავინ არს მართალ ღმრთისა ჩუენისაებრ.

გ3 ნუ იქადით, ნუცა იტყჳთ მაღალსა გარდარეულად, ნუცა აღმოვალნ მდიდრად სიტყუაჲ პირისაგან თქუენისა, რამეთუ ღმერთი არს მეცნიერებათაჲ უფალი და ღმერთმან განჰმზადნა საქმენი თჳსნი.

გ4 მშჳლდი ძლიერთაჲ მოუძლურდა და უძლურთა გარეშეირტყეს ძალი;

გ5 სავსენი პურითა ნაკლულევან იქმნნეს, და მშიერთა დაიპყრეს ქუეყანაჲ, რამეთუ ბერწსა მას ესხნეს შჳდ შვილ და შვილმრავალი იგი მოუძლურდა.

გ6 უფალი მოაკუდინებს და აცხოვნებს, შთაიყვანებს ჯოჯოხეთად და აღმოიყვანებს;

გ7 უფალი დააგლახაკობს და განამდიდრებს, დაამდაბლებს და აღამაღლებს;

გ8 აღადგენს ქუეყანისაგან გლახაკსა და სკორეთაგან აღადგინებს დავრდომილსა, რაჲთა დასუას იგი ძლიერთა თანა ერისათა და საყდარნი დიდებისანი დაუმკჳდრნეს მას. მოსცის ლოცვაჲ მლოცველსა და აკურთხნა წელიწადნი მართლისანი;

გ9 რამეთუ ვერ უძლოს ძლიერმან კაცმან ძლიერებითა თჳსითა.

გ10 უფალმან უძლურ-ყოს მჴდომი თჳსი; უფალი წმიდა არს. ნუ იქადინ ბრძენი სიბრძნითა თჳსითა და ნუ იქადინ ძლიერი ძალითა თჳსითა და ნუ იქადინ მდიდარი სიმდიდრითა თჳსითა. [250]არამედ ამას ზედა იქადოდენ, რომელი-იგი იქადოდის გულისჴმისყოფასა და ცნობასა უფლისასა და ყოფად საშჯელსა და სამართალსა შორის ქუეყანისა. უფალი ამაღლდა ცათა შინა და იქუხნა; თავადმან განსაჯნეს კიდენი ქუეყანისანი სიმართლითა თჳსითა და მოსცეს ძალი მეფეთა ჩუენთა და აღამაღლოს რქაჲ ცხებულთა თჳსთაჲ.


4

გალობაჲ ამბაკუმ წინაჲსწარმეტყუელისაჲ

გ2 უფალო, მესმა სმენაჲ შენი და შემეშინა,  უფალო, განვიცადენ საქმენი შენნი და დამიკჳრდა. შორის ორთა მათ ცხოველთასა იცნობე შენ, მოახლებასა წელთა შენთასა გამოსცხადენ შენ, მოწევნასა ჟამთასა საცნაურ იყო შენ, შეძრწუნებასა სულისა ჩემისასა რისხვასა შინა წყალობაჲ მოიჳსენი შენ.

გ3 ღმერთი სამხრით მოვიდეს და წმიდაჲ იგი - მთით ჩრდილოჲთ მაღნართაჲთ. დაფარნა ცანი შუენიერებამან მისმან და ქებითა მისითა აღივსო ქუეყანაჲ.

გ4 და ბრწყინვალებაჲ მისი ვითარცა ნათელი იყოს, და რქანი - ჴელთა შინა მისთა; დადვა სიყუარული მტკიცე ძლიერებისა მისისაჲ.

გ5 წინაშე პირსა მისსა ვიდოდის სიტყუაჲ და განვლოს ველი შემდგომად კუალთა მისთა.

[251]გ6 დადგა, და შეიძრა ქუეყანაჲ; მიხედნა წარმართთა, და დადნეს; შეიმუსრნეს მთანი სასტიკებითა, და დადნეს ბორცუნი საუკუნენი, და გზანი საუკუნენი მათნი შრომით იხილნეს.

გ7 შეძრწუნდეს საყოფელნი ეთიოპელთანი და კარვები ქუეყანისა მადიამისაჲ.

გ8 მდინარეთა ზედა ნუ განრისხნეა, უფალო, ანუ გულისწყრომაჲ შენი მდინარეთა ზედა, გინათუ ზძუასა ზედა სლვაჲ შენი? რამეთუ აჰჴდე შენ ეტლთა შენთა ზედა, და მჴედრობაჲ შენი ცხორება არს.

გ9 გარდაცუმით გარდააცუა მშჳლდსა შენსა თესლთა ზედა, იტყჳს უფალი. მდინარეთაჲ განიპოს ქუეყანაჲ.

გ10 გიხილონ შენ და ელმოდის ერთა განბნევად სლვასა წყალთასა; უფსკრულმან მოსცა ჴმაჲ თჳსი სიმაღლითა საოცრებათა მისთაჲთა.

გ11 ამაღლდა მზე, და მთოვარე დადგა წესსა ზედა თჳსსა; ისარნი შენნი ნათლად ვიდოდიან და ბრწყინვალებად ელვისა საჭურველი შენი.

გ12 თქუმით შეამცირო ქუეყანჲ და გულისწყრომით შეჰმუსრნე წარმართნი.

გ13 გამოხუედ მაცხოვრად ერისა შენისა და ჴსნად ცხებულთა შენთა; მიავლინე თავსა ზედა უშჯულოთასა სიკუდილი, აღდგენ საკრველნი ვიდრე ქედადმდე სრულიად.

გ14 შეჰმუსრენ განკჳრვებითა თავნი ძლიერთანი, შეიძრნენ მას შინა, განახუენ აღჳრნი მათნი, [252]ვითარცა ჭამნ რაჲ გლახაკი იდუმალ.

გ15 და ივლინენ ზღუასა ზედა ჰუნენი შენნი ადძრვად წყალთა მრავალთა.

გ16 დავიცევ და შემიძრწუნდა გული ჩემი ჴმისაგან ლოცვისა ბაგეთა ჩემთაჲსა, შეედვა ძრწოლაჲ ძუალთა ჩემთა, და ძალი ჩემი შეძრწუნდა ჩემ თანა. განვისუენო მე დღესა პირისა ჩემისასა აღსლვასა მას ჩემსა ერისა მის მწირობისა ჩემისასა.

გ17 რამეთუ ლეღუმან არა გამოიღოს ნაყოფი თჳსი და ვენაჴისა გამონაღები არა იპოოს; ეცრუოს საქმე ზეთისხილისაჲ და ველმან არა აღმოაცენოს საჭმელი. მოაკლდენ საჭმელთაგან ცხოვარნი და ჴარნი არა იპოვნენ ბაგასა.

გ18 ხოლო მე უფლისა მიმართ ვიხარებდე და მხიარულ ვიყო მე ღმრთისა მიმართ მაცხოვრისა ჩემისა.

გ19 უფალი ღმერთი ძალ ჩემდა, დაამტკიცნა ფერჴნი ჩემნი სრულიად, მაღალთა ზედა დამადგინა მე ძლევად გალობითა თჳსითა

 

5

გალობაჲ ესაია წინაჲსწარმეტყუელისაჲ

გ1 (9) ღამითგან აღიმსთობს სული ჩემი შენდამი, ღმერთო, რამეთუ ნათელ არიან ბრძანებანი შენნი ქუეყანასა ზედა; ისწავეთ სიმართლე მკჳდრთა ქუეყანისათა.

გ2 (10) რამეთუ დადუმნა უღმრთოჲ; [253]ყოველმან, რომელმან არა ისწავოს სიმართლე ქუეყანასა ზედა, ჭეშმარიტებაჲ არა ყოს; მოისპენ უღმრთოჲ, რაჲთა არა იხილოს დიდებაჲ იგი უფლისაჲ.

გ3 (11) უფალო, მკლავი შენი მაღალ არს, და არა უწყოდეს, ხოლო იცნან და ჰრცხუენოდის; შურმან შეიპყრას ერი უსწავლელი, და ცეცხლმან შეჭამნეს წინააღმდგომნი იგი.

გ4 (12) უფალო ღმერთო ჩუენო, მომეც ჩუენ მშჳდობაჲ, რამეთუ ყოველივე მომაგე ჩუენ.

გ5 (13) უფალო ღმერთო ჩუენო, მომიგენ ჩუენ; რამეთუ შენსა გარეშე, უფალო, სხუაჲ არავინ ვიცით და სახელსა შენსა სახელ-ვსდებთ.

გ6 (14) ხოლო მკუდართა ცხორებაჲ არა იხილონ, არცა მკურნალთა აღადგინონ; ამისთჳს მოჰჴადე და აღიღე და წარსწყმიდე ყოველი წელი მათი.

გ7 (15) შესძინე მათ ზედა ძჳრი, უფალო, შესძინე ძჳრი დიდებულთა მათ ქუეყანისათა.

გ8 (16) უფალო, ჭირსა მოგიჴსენეთ შენ, რამეთუ მცირედ ჭირ არს სწავლაჲ შენი ჩუენ ზედა.

გ9 (17) ვითარცა მიდგომილი რაჲ მიეახლის შობად და სალმობასა მას მისსა ზედა ღაღადებნ, ეგრე ვიქმნენით ჩუენ საყუარელსა მას შენსა.

გ10 (18) უფალო, შიშითა შენითა გუელმოდა და ვშევით, სული მაცხოვარებისაჲ, რომელი ვყავთ ქუეყანასა ზედა; არა დავეცნეთ, არამედ დაეცნენ მკჳდრნი ქუეყანისანი.

გ11 (19) აღდგენ მკუდარნი და აღემართნენ საფლავთაგან და იხარებდენ ქუეყანასა ზედა. [254]რამეთუ ცვარი შენმიერი საკურნებელ არს მათდა,   ხოლო ქუეყანაჲ იგი უღმრთოთაჲ დაეცეს.

 

6

ლოცვაჲ იონა წინაჲსწარმეტყუელისაჲ

გ1 (3) ღაღად-ვყავ ჭირსა ჩემსა   უფლისა მიმართ ღმრთისა ჩემისა და ისმინა ჩემი,   მუცლით გამო ჯოჯოხეთისა ღაღადებისა ჩემისა გესმა ჴმაჲ ჩემი.

გ2 (4) შთამაგდე მე სიღრმესა გულსა ზღჳსასა, და მდინარენი გარემომადგეს მე, ყოველნი განსაცხრომელნი შენნი და ღელვანი შენნი მე ზედაგარდამჴდეს.

გ3 (5) და ვთქუ: გან-მე-გდებულ ვარ თუალთა შენთაგან ანუ შე-და-მე-ვსძინოა მიხედვად ტაძარსა წმიდასა შენსა?

გ4 (6) გარდამეცნეს წყალნი ვიდრე სულად ჩემდამდე, და უფსკრულმან მომიცვა მე უკუანაჲსკნელმან, შთაჴდა თავი ჩემი ნაპრალსა მთათასა.

გ5 (7) შთავჴედი მე ქუეყანად,  რომლისა მოქლონნი - ვითარცა კლიტენი საუკუნენი; და აღმოვედინ განხრწნისაგან ცხორებაჲ ჩემი შენდამი, უფალო ღმერთო ჩემო.

გ6 (8) მოკლებასა ჩემგან სულისა ჩემისასა უფალი მოვიჴსენე, და შევედინ შენ წინაშე ლოცვაჲ ჩემი   ტაძრად წმიდად შენდა.

გ7 (9) მცველთა მათ ამაოთა და ცრუთა წყალობაჲ მათი დაუტევეს.

[255]გ8 (10) ხოლო მე ჴმითა ქებისაჲთა და აღსაარებისაჲთა მსხუერპლი შევწირო შენდა; რაოდენი ვილოცე, მიგცე შენ საცხორებელად ჩემდა უფალსა.

 

7

ლოცვაჲ წმიდათა სამთა ყრმათაჲ

გ1 (26) კურთხეულ ხარ შენ,  უფალო ღმერთო მამათა ჩუენთაო,  და ქებით და დიდებით არს სახელი შენი უკუნისამდე,

გ2 (27) რამეთუ მართალ ხარ შენ ყოვლისავეთჳს, რომელი-ესე მიყავ ჩუენ, და ყოველნი საქმენი შენნი ჭეშმარიტებით არიან, და გზანი შენნი წრფელ არიან, და ყოველი მშჯავრი შენი მართალ არს.

გ3 (28) და მშჯავრითა ჭეშმარიტებისაჲთა ჰყავ ყოვლისა მისებრ, რაჲ-იგი მოაწიე ჩუენ ზედა და ზედა ქალაქსა ამას წმიდასა მამათა ჩუენთასა იერუსალემსა, რამეთუ ჭეშმარიტად და სიმართლით მოავლინე ესე ყოველი ჩუენ ზედა ცოდვათა ჩუენთათჳს.

გ4 (29) რამეთუ შეგცოდეთ ჩუენ და უშჯულო-ვიქმნენით განდგომად შენგან; და ვცოდეთ ყოვლითურთ და მცნებათა შენთაჲ არა ვისმინეთ, არცა დავიმარხეთ,

გ5 (30) არცა ვყავთ, ვითარ-იგი შენ მამცენ ჩუენ, რაჲთამცა კეთილი მეყო ჩუენ.

გ6 (31) და ყოველი, რაოდენი მოავლინე ჩუენ ზედა, და ყოველი, რაოდენი მიყავ ჩუენ, სიმართლისა საშჯელითა ჰყავ.

[256]გ7 (32) და მიმცენ ჩუენ ჴელთა მტერთა უშჯულოთა, ფიცხელთა, განდგომილთა და მეფისა ცრუჲსათა და უძჳრესისა უფროჲს ყოვლისა ქუეყანისა.

გ8 (33) და აწ არა არს ჟამი აღებად პირისა ჩუენისა; სირცხჳლი და ყუედრებაჲ შეიქმნა მონათა შენთა ზედა და მსახურთა შენთა ზედა.

გ9 (34) ნუ მიმცემ ჩუენ სრულიად სახელისა შენისათჳს და ნუ განაქარვებ აღთქუმასა შენსა

გ10 (35) და ნუ განმაშორებ წყალობასა შენსა ჩუენგან აბრაჰამისთჳს, საყუარელისა შენისა, და ისაკ, მონისა შენისა, და ისრაელ, წმიდისა შენისა,

გ11(36) რომელთა ეტყოდე განმრავლებად ნათესავისა მათისა ვითარცა ვარსკულავნი ცისანი და ვითარცა ქჳშაჲ ზღჳს კიდისაჲ.

გ12 (37) რამეთუ შევმცირდით ჩუენ, მეუფეო, უფროჲს ყოველთა წარმართთა და დაგლახაკობულ ვართ ყოველსა ქუეყანასა ზედა დღეს ცოდვათა ჩუენთათჳს,

გ13 (38) და არა არს ჟამსა ამას მთავარ და წინაჲსწარმეტყუელ და წინამძღუარ, არცა საკუერთხნი, არცა მსხუერპლი, არცა შესაწირავი, არცა საკუმეველი, არცა ადგილი შეწირვად შენ წინაშე და პოვნად წყალობისა.

გ14 (39) არამედ თავითა დამდაბლებულითა და სულითა გლახაკობისაჲთი შე-მცა-წირულ ვართ ჩუენ ვითარცა საკუერთხნი ვერძთანი, ზუარაკთანი [257]და ვითარცა ბევრეულნი კრავთა პოხიერთანი.

გ15 (40) ეგრეთ შეწირულ-იყავნ მსხუერპლი ესე ჩუენი დღეს შენ წინაშე, რაჲთა სრულ-ვიყვნეთ ჩუენ შემდგომად შენსა, რამეთუ არა არს სირცხჳლი მოსავთა შენთაჲ.

გ16 (41) და აწ შეგიდგთ შენ ყოვლითა გულითა და მეშინის ჩუენ შენგან და ვეძიებთ პირსა შენსა. ნუ მარცხუენ ჩუენ,

გ17 (42) არამედ ყავ ჩუენ თანა სიტკბოებითა შენითა და მრავლითა წყალობითა შენითა.

გ18 (43) განმარინენ ჩუენ საკჳრველებითა შენითა და დიდებულ ყავ სახელი შენი, უფალო.

გ19 (44) და ჰრცხუენოდენ ყოველთა, რომელნი შეაჩუენებენ მონათა შენთა ძჳრსა, და სირცხჳლეულ იქმნედ ყოველნი მძლავრებანი მათნი, და ყოველი ძლიერებაჲ მათი შეიმუსრენ.

გ20 (45) და გულისჴმა-ყვედ, რამეთუ შენ უფალი ღმერთი მხოლოჲ მაღალ და დიდებულ ხარ ყოველსა ზედა სოფელსა.

გ21 (46) და არა დასცხრებოდეს მსახურნი იგი მეფისანი, რომელთა შესთხინეს იგინი; აგზებდეს იგინი საჴუმილსა მას შინა ნავთსა, ფისსა, ნაძეძსა და ნასხლევსა.

გ22 (47) და აღატყდებოდა ალი იგი ზედა საჴუმილსა მას ორმეოც და ცხრა წყრთა,

გ23 (48) და მიმოვლო და შეწუნა, რაოდენნი პოვნა ქალდეველთაგანნი გარემოჲს საჴუმილსა მას.

გ24 (49) ხოლო ანგელოზი უფლისაჲ გარდამოჴდა შორის აზარიაეთსა საჴუმილად და მიმოდაყარა ალი იგი ცეცხლისაჲ საჴუმილისა მისგან.

[258]გ25 (50) და ყო შორის საჴუმილისა მას, ვითარცა ქარი ცუარისაჲ რაჲ ნიავინ; და არა შეეხო მათ რაჲთურთით ცეცხლი იგი, არცა შეაწუხნა, არცა შეაურვა მათ.

გ26 (51) მაშინ სამნივე იგი ვითარცა ერთითა პირითა უგალობდეს და აკურთხევდეს და ადიდებდეს ღმერთსა შორის საჴუმილსა მას და იტყოდეს:



გალობაჲ წმიდათა სამთა ყრმათაჲ

გ27 (52) კურთხეულ ხარ შენ, უფალო ღმერთო მამათა ჩუენთაო, და უფროჲსად ქებულ და უფროჲსად ამაღლებულ უკუნისამდე, და კურთხეულ არს სახელი წმიდაჲ დიდებისა შენისაჲ და უფროჲსად ქებულ და უფროჲსად ამაღლებულ უკუნისამდე.

გ28 (53) კურთხეულ ხარ შენ ტაძარსა წმიდასა დიდებისა შენისასა და უფროჲსად ქებულ და უფროჲსად ამაღლებულ უკუნისამდე.

გ29 (54) კურთხეულ ხარ შენ, რომელი ჰზი ქერობინთა ზედა და ხედავ უფსკრულთა, და უფროჲსად ქებულ და უფროჲსად ამაღლებულ უკუნისამდე.

გ30 (55) კურთხეულ ხარ შენ საყდართა ზედა დიდებისა სუფევისა შენისათა და უფროჲსად ქებულ და უფროჲსად ამაღლებულ უკუნისამდე.

გ31 (56) კურთხეულ ხარ შენ სამყაროსა ზედა ცათასა და უფროჲსად ქებულ და უფროჲსად ამაღლებულ უკუნისამდე.


8

გალობაჲ წმიდათა სამთა ყრმათაჲ

[259]გ1 (57) აკურთხევდით ყოველნი საქმენი უფლისანი უფალსა, უგალობდით და უფროჲსად აღამაღლებდით მას უკუნისამდე;

გ2 (59/58) აკურთხევდით ცანი და ანგელოზნი უფლისანი უფალსა, უგალობდით და უფროჲსად აღამაღლებდით მას უკუნისამდე;

გ3 (60/61) აკურთხევდით წყალნი ყოველნი ზესკნელს ცათანი, ყოველნი ძალნი უფლისანი უფალსა, უგალობდით და უფროჲსად აღამაღლებდით მას უკუნისამდე;

გ4 (62/63) აკურთხევდით მზე და მთოვარე, ვარსკულავნი ცისანი უფალსა, უგალობდით და აღამაღლებდით მას უკუნისამდე;

გ5 (64/65) აკურთხევდით ყოველი წჳმაჲ და ცუარი, ყოველნი ქარნი უფალა, უგალობდით და უფროჲსად აღამაღლებდით მას უკუნისამდე;

გ6 (66/71) აკურთხევდით ცეცხლი და სიცხე, ღამენი და დღენი უფალსა, უგალობდით და უფროჲსად აღამაღლებდით მას უკუნისამდე;

ბ7 (72/67) აკურთხევდით ნათელი და ბნელი, ყინელი და ტფილი უფალსა, უგალობდით და უფროჲსად აღამაღლებდით მას უკუნისამდე;

გ8 (70/73) აკურთხევდით თრთჳლი და თოვლი, ელვანი და ღრუბელნი უფალსა, უგალობდით და უფროჲსად აღამაღლებდით მას უკუნისამდე;

გ9 (74/75) აკურთხევდით ქუეყანაჲ, მთანი და ბორცუნი უფალსა, უგალობდით და უფროჲსად აღამაღლებდით მას  უკუნისამდე;

[260]გ10 (76/78) აკურთხევდით ყოველი მცენარე ქუეყანისაჲ, ზღუაჲ და მდინარენი უფალსა, უგალობდით და უფროჲსად აღამაღლებდით მას უკუნისამდე;

გ11 (77/79) აკურთხევდით წყაროები, ვეშაპნი და ყოველინი იძრვისნი წყალთა შინა უფალსა, უგალობდით და უფროჲსად აღამაღლებდით მას უკუნისამდე;

გ12 (80/81) აკურთხევდით ყოველნი მფრინველნი ცისანი, მჴეცნი და ყოველნი პირუტყუნი უფალსა, უგალობდით და უფროჲსად აღამაღლებდით მას უკუნისამდე;

ბ13 (82/83) აკურთხევდით ძენი კაცთანი, ისრაელი უფალსა, უგალობდით და უფროჲსად აღამაღლებდით მას უკუნისამდე;

გ14 (84/85) აკურთხევდით მღდელნი უფლისანი, მონანი უფლისანი უფალსა, უგალობდით და უფროჲსად აღამაღლებდით მას უკუნისამდე;

გ15 (86/87) აკურთხევდით სულები და სულნი მართალთანი, ღირსნი და მდაბალნი გულითა უფალსა; უგალობდით და უფროჲსად აღამაღლებდით მას უკუნისამდე;

გ16 (88) აკურთხევდით ანანია, აზარია, მისაელ უფალსა. აკურთხევდით მოციქულნი, წინაჲსწარმეტყუელნი და მოწამენი უფალსა, უგალობდით და უფროჲსად აღამაღლებდით მას უკუნისამდე.

 

9

გალობაჲ წმიდისა ღმრთისმშობლისაჲ

გ9-ა,1 (46) ადიდებს სული ჩემი უფალსა.

[261]გ9-ა,2 (47) და განიხარა სულმან ჩემმან ღმრთისა მიმართ მაცხოვრისა ჩემისა,

გ9-ა,3 (48) რამეთუ მოხედნა სიმდაბლესა ზედა მჴევლისა თჳსისასა, რამეთუ აჰა ესერა ამიერითგან მნატრიდენ მე ყოველნი ნათესავნი;

გ9-ა,4 (49) რამეთუ ყო ჩემ თანა დიდებული ძლიერმან, და წმიდა არს სახელი მისი,

გ9-ა,5 (50) და წყალობაჲ მისი ნათესავითი-ნათესავამდე მოშიშთა მისთა ზედა.

გ9-ა,6 (51) ყო სიმტკიცე მკლავითა თჳსითა; განაბნინა ამპარტავანნი გონებითა გულთა მათთაჲთა;

გ9-ა,7 (52) დაამჴუნა ძლიერნი საყდართაგან და აღამაღლნა მდაბალნი;

გ9-ა,8 (53) მშიერნი აღავსნა კეთილითა და მდიდარნი განავლინნა ცუდნი;

გ9-ა,9 (54) შეეწია ისრაელსა, მონასა თჳსსა, მოჴსენებად წყალობისა;

გ9-აწ10 (55) ვითარცა ეტყოდა მამათა ჩუენთა აბრაჰამსა და ნათესავსა მისსა საუკუნოდ.

 

წინაჲსწარმეტყუელებაჲ ზაქარიაჲსი, წინამორბედისა მამისაჲ

გ9-ბ,1 (68) კურთხეულ არს უფალი ღმერთი ისრაელისაჲ, რამეთუ მოხედნა და ყო ჴსნაჲ ერისა თჳსისაჲ.

გ9-ბ,2 (69) და აღმიდგინა ჩუენ რქაჲ ცხორებისაჲ შორის სახლსა მას დავითის, მონისა თჳსისასა;

გ9-ბ,3 (70) ვითარცა იტყოდა პირითა წმიდათაჲთა საუკუნითგან წინაჲსწარმეტყუელთა მისთაჲთა

[262]გ9-ბ,4 (71) ცხორებასა მტერთა ჩუენთაგან და ჴელისაგან ყოველთა მოძულეთა ჩუენთაჲსა;

გ9-ბ,5 (72) ყოფად წყალობისა მამათა ჩუენთა თანა და მოჴსენებად აღთქუმისა წმიდისა მისისა

გ9-ბ,6 (73) ფიცით, რომელ ეფუცა აბრაჰამსა, მამასა ჩუენსა, მოცემად ჩუენდა

გ9-ბ,7 (74) უშიშად ჴსნად ჴელთაგან მტერთა ჩუენთაჲსა,

გ9-ბ,8 (75) მსახურებად მისა ღირსებით და სიმართლით წინაშე მისსა ყოველთა დღეთა ცხორებისა ჩუენისათა.

გ9-ბ,9 (76) და შენ, ყრმაო, წინაჲსწარმეტყუელ მაღლის იწოდო, რამეთუ წარსძღუე წინაშე პირსა უფლისასა განმზადებად გზათა მისთა,

გ9-ბ,10 (77) მოცემად მეცნიერებაჲ ცხორებისაჲ ერსა თჳსსა მოტევებითა ცოდვათა მათთაჲთა,

გ9-ბ,11 (78) მოწყალებითა წყალობისა ღმრთისა ჩუენისაჲთა, რომელთა მიერ მომხედნა ჩუენ აღმოსავალმან მაღლით

გ9-ბ,12 (79) გამოჩინებად მათ ზედა, რომელნი სხენან ბნელსა და აჩრდილთა სიკუდილისათა, და წარმართებად ფერჴთა ჩუენთა გზასა მშჳდობისასა.

 

ახალი შესწორებული გამოცემა მოამზადა ედიშერ ჭელიძემ

გამომცემლობა "ახალი ივირონი", საეკლესიო ბიბლიოთეკა, ტ. IV, 2006 წ.

კავებში ([])ჩასმული ნუმერაციით მითითებულია გამოცემის გვერდები

ახალი ბერძნულიდან თარგმნა და კომენტარები დაურთო ეკა დუღაშვილმა

ამ ბორკილებიდან თავდაპირველად ღვთიური მადლით თავისუფლდება ადამიანის სული. ღვთის მადლით აღსავსე სული ღვთის შიშით წყვეტს კავშირს ეშმაკთან და ვნებებთან და წარსულზე სინანულით მტკიცედ გადაწყვეტს შეიყვაროს მხოლოდ ღმერთი და იცხოვროს მხოლოდ მისთვის, მისი მცნებებით"445.

წმინდა მამა ღვთიური ცეცხლის შესახებ წერს კიდევ: "ამბა ბარსანოფის სიტყვებით ცეცხლი ინთება უფლის მიწაზე მოსვლის დროიდან, და ამ ცეცხლში იწვის ადამიანური ბუნებისთვის დამახასიათებელი ვნებები. თუ ბევრი ხახუნით ძლიერ ცეცხლს ავანთებთ და შეშას წავუკიდებთ, ალი და კვამლი აუვა, დამწვარი შეშა კი მინავლებულ ცეცხლში იწვის, სასიამოვნო უკვამლო შუქი აქვს. მსგავსი რამ ხდება ადამიანის სულშიც. ცეცხლი ინთება და გადაიწვება შინაგანი სამყარო. ვისაც ეს განუცდია, იცის რანაირი კვამლი ახლავს ამგვარ წვას. ყველაფერი რომ გადაიწვება, რჩება მხოლოდ მკრთალი ნათელი. ეს სიწმინდის მდგომარეობაა. იქამდე გრძელი გზაა.

ერთი რამ ცხადია, ვინც მიიღო ცეცხლი უფალთან საუბრისათვის, კი არ ისვენებდა, არამედ დიდი ღვაწლისა და შრომის ფასად მოიპოვა. მაგრამ ეს შრომა ტკბილია და ნაყოფიერი. ეს იმიტომ, რომ უფალი მრავალმოწყალეა და ყოვლადძლიერი; მანამდე კი შრომა მწარე, მცირე ნაყოფიანი და უნაყოფოც იყო"446. რაც უფრო მეტად სწვავს ცეცხლი ვნებებს, მით მეტად აღიქმება იგი სინათლედ, რომელიც გულს ანათებს. ისიხიოს პრესვიტერი გვასწავლის, რომ ისე "როგორც ადამიანს მზის ყურებისას უბრწყინავს სახე, ასევე ნათდება ისიც, ვინც გულში იყურება"447. გული თუ არ იღებს მაცდუნებელ წარმოსახვებს, ოცნებებს, წარმოშობს ნათელ აზრებს. ნახშირი ცეცხლს აჩენს "ნათლობის შემდეგ ჩვენს გულში დავანებული უფალი თუკი ხედავს ბოროტი ქარებისგან განთავისუფლებული გულის ჰაერს, რომელსაც გონება აკონტროლებს, მთელ ჩვენს აზროვნებას ჭვრეტისკენ მიმართავს"448. "წარმოსახვების მიმართ სრულად გაუცხოებული გული ღვთიურ და საიდუმლო აზრებს წარმოშობს"449. გული სული წმინდის იარაღად იქცევა და ღვთის ჭვრეტა შეუძლია. წარმოსახვებისგან და ვნებებისგან განთავისუფლებული ადამიანის ყველა ფიქრი და ქმედება ღმრთისმეტყველურია. მთლიანად ეს ადამიანი არის ღმრთისმეტყველება. თეოლოგიით არის სავსე მისი სიტყვა, მდუმარება, ქმედება. განწმენდილ გულში, "ღვთის ადგილას", "გულის ზეცაში"450 ბრწყინავს მზე სიმართლისა. უკვე ვისაუბრეთ გულში შემავალ ცეცხლზე, გულში, რომელიც "ღვთის საკურთხეველია". უფლის არსებობა გულსა და სხეულს ათბობს. ცეცხლის თვისება ხომ გათბობაა. დიადოხოს ფოტიკელი განმარტავს ამგვარ სითბოს. "როცა სული თავის თავს შეიცნობს, მაშინ თავად გამოსცემს ღვთივსაყვარელ სითბოს. ეს სითბო ადვილად სუსტდება, მაგრამ სული წმიდისგან მომდინარე სითბო მშვიდობიანია და უწყვეტი. ის არ განიბნევა გულიდან. ადამიანს უსაზღვრო სიყვარულით და სიხარულით ავსებს და ახარებს. პირველი სითბო ბუნებრივია, მეორე კი სულიერი"451. სწორედ ეს სითბო ახდენს გონების კონცენტრაციას და სუფთა ლოცვა აღესრულება. გონიერ ღვაწლს შემდგარმა ასკეტმა უნდა იცოდეს, რომ სულიერი სითბო მარჯვნიდან ან მარცხნიდან, ზემოდან ან ქვემოდან კი არ მოდის "გულში მოედინება წყაროსავით სული წმინდისგან. "ის ერთადერთი აღმოაჩინე და შეინარჩუნე, დაიცავი გონება წარმოსახვებისგან, და მაცდუნებელი აზრებისგან"452. ჩვენს გულში ამ სითბოს არსებობას განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს, რადგან მისი წყალობით სული იკრებს ძალას და უწყვეტ ლოცვას წარმოთქვამს. თეოფანე დაყუდებული ამბობს: "ეს ცეცხლი ღვთის მადლის ქმედებაა, მაგრამ არა გამონაკლისი, არამედ ყველასთვის საერთო. სითბოს იღებს ყველა ადამიანი სიწმინდის და ზნეობრიობის მიხედვით ლოცვისას. როცა აღეგზნება ეს ცეცხლი და გულში სითბო დაისადგურებს, მაშინ წარმოსახვები და მაცდუნებელი აზრები იფანტება, მაშინ სულს სისხლმდინარე ქალის მსგავსი რამ ემართება "...მეყსეულად დასცხრა წყაროჲ იგი სისხლისა" (ლუკ. 8. 44).

ამგვარ მდგომარეობაში ლოცვა მეტ-ნაკლებად უწყვეტია. ამ დროს ითქმის იესოს ლოცვა. და არის საზღვარი, სადამდეც შეუძლია მიაღწიოს ადამიანმა თავისით წარმოთქმული ლოცვით. ვფიქრობ. აქამდე ყველაფერი გასაგები იყო მკითხველისთვის. შემდგომ ადამიანი სხვა მდგომარეობაში გადადის და "ღვთიური მადლით დადგენილ" და არა თავისით წარმოქმნილ ლოცვას წარმოთქვამს453. სული წმინდა ივანებს გულის სიღრმეში და მართავს მას. ამ მდგომარეობაში სული ღვთიური ძალის მატარებელი ხდება, ეს ძალა მასშია და მასზე მეუფებს, რითაც სული ხარობს. ამგვარი ღვთიური ქმედების ორ საფეხურს ვიცნობ. პირველ ეტაპზე სული ხედავს ყველაფერს, შეიგრძნობს თავის თავს და მდგომარეობას, შეუძლია საუბარი და არსებული მდგომარეობიდან გამოსვლაც. მკითხველთათვის ესეც გასაგები უნდა იყოს. წმინდა მამები, განსაკუთრებით ისააკ ასური, მიუთითებენ ლოცვის სხვა საფეხურებზე. ამ ლოცვას ეწოდება ღვთიური ექსტაზი ანუ თვალით ჭვრეტა და ითვლება წინა ეტაპის ლოცვაზე აღმატებულად"454. დიადოხოსის ზემოთ მოყვანილი სიტყვების მიხედვით არსებობს ერთგვარი ბუნებრივი სითბო. ამრიგად, ორნაირი სითბო არსებობს: ბუნებრივი და ზებუნებრივი. ამ საკითხზეც მსჯელობს თეოფანე დაყუდებული: ნამდვილი სითბო ღვთის წყალობაა, მაგრამ არის "ბუნებრივი" სითბოც, ჩვენი ღვაწლისა და თავისუფალი მდგომარეობის ნაყოფი, ეს ორი სითბო ისეა დაშორებული ერთმანეთისგან, როგორც ცა და დედამიწა. თქვენ რომელი მათგანი გაქვთ, ჯერ არ ჩანს. მოგვიანებით გამოჩნდება. წერთ, რომ "დაიღალეთ თქვენი აზრებით და არ შეგიძლიათ უფალს მიაპყროთ ყურადღება." ეს ნიშნავს, რომ სითბო ღვთიური არ არის, თქვენი საკუთარია, ბუნებრივი. ღვთიური სითბოს პირველი ნაყოფი მშვიდობაა და აზრების მტკიცედ მიმართვა უფლისკენ. ამ დროს სისხლმდინარის მსგავსი რამ ხდება: მას სისხლისდენა შეუჩერდა, თქვენ ფიქრთა ნაკადი გიჩერდებათ. რა უნდა გააკეთოთ? ბუნებრივი სითბო გაქვთ, მას განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ნუ მიანიჭებთ, ჩათვალეთ, რომ ეს ღვთიური სითბოს მიღების წინაპირობაა. შემდეგ დამწუხრდით ღვთიური ქმედების ნაკლებობის გამო და ევედრეთ უფალს: "შემიწყალე მე! ნუ მიმდრეკ მე სახისაგან შენისა! აღბეჭდე ჩემზე ნათელი პირისა შენისა!" ამავე დროს შეამცირე ხორციელი სურვილები, საკვები, ძილი და სხვ. ყველაფერი მიანდე უფალს"455.

აქვე უნდა მივუთითოთ, რომ ეშმაკს შეუძლია ადამიანს გულში სითბო გაუღვივოს და მისი ყურადღება უფალს მოაშოროს. ასეთი სითბოთი ლოცვის სიწმინდე იკარგება და ადამიანი შეიძლება გაამაყდეს, სწორედ ეს არის ეშმაკეული სითბოს ნიშანი. ბრძენი და კეთილი ასკეტი არ არის აღტაცებული საკუთარი თავით, გონებას არ აძლევს უფლებას დაკარგოს ცოდვილიანობის შეგრძნება, სინანული, უფლის მარადი ხსოვნა და მორჩილება.

ნებისმიერ შემთხვევაში ლოცვის სითბო გადაეცემა სხეულსაც. გრიგოლ პალამა ვარლაამის საწინააღმდეგოდ (რომელიც ამტკიცებს, რომ ლოცვაში არ მონაწილეობს სხეული და საკმარისია მხოლოდ სულის ვნებიანი ნაწილის დათრგუნვა). ამბობს, რომ მართლმადიდებლური ეკლესიის წმინდა მამათა სწავლება სხვანაირია. "მომავალი სიკეთის მიმღები არის არა მარტო სული, არამედ სხეულიც"456. სულის აღორძინებას მოსდევს სხეულის განახლებაც. გლოვობს არა მარტო სული, არამედ ის გადაეცემა სხეულს და სხეულებრივ გრძნობებსაც"457. სულის ღვთიური მადლი სხეულებზეც გადადის. წმინდა მამას მოჰყავს ბიბლიური მოსეს (რომლის სახეც გაბრწყინდა) და სტეფანეს (მისი სახე ანგელოზისას ჰგავდა) მაგალითები458. იგივე შეიძლება ითქვას სითბოზეც; სულის სითბო სხეულსაც გადაეცემა. "დაძაბულ ლოცვაში, როცა გონების შუქურა ინთება და გონება სულიერი ჭვრეტის ცეცხლით აღეგზნება, მაშინ "სხეულიც საოცრად შემსუბუქდება და თბება ისე, რომ გრძნობათა ღუმელიდან გამოდინებული გეგონება"459. ამას გრძნობს ყველა, ვინც ამ ადამიანს შეხედავს. ჯერ კიდევ ქრისტეს ოფლი "მეტყველებს იმაზე, რომ ღვთისადმი დაძაბული ლოცვით სხეული თბება"460. ამგვარი სითბო საჭიროა სულიერი ცხოვრებისათვის, იოანე სინელი გვირჩევს: თუ დავკარგეთ ეს ნეტარი სითბო, მოვიძიოთ მიზეზი და მთელი ჩვენი შრომა ამისკენ მივმართოთ461.

ღვთის მადლის არსებობას გულში ე.წ. გულის შეხტომა ადასტურებს. ის სიჯანსაღის ნიშანია, გრიგოლ პალამას ბასილი დიდის და ათანასე დიდის მაგალითები მოჰყავს. წმინდა მამა ამბობს, რომ გულის შეხტომა ნიშნავს, როცა "გული ხტის სიკეთის სიყვარულით"462. გრიგოლ პალამა წერს ასევე: "როცა სული თრთის ღვთისადმი სიყვარულით, მაშინ მოძრაობს გულიც, წარმოაჩენს სულიერ ერთობას მადლთან და თითქოს სხეულით ღრუბლებზე ადის, ღმერთთან შეხვედრას ესწრაფვის"463.

ამრიგად, გული ხტის უფალთან შესახვედრად, როცა ის (ღმერთი) ღრუბლებზე გამოჩნდება. ემზადება ზეციური მეუფესთან სანახავად. ამგვარად შეიძლება გულის განწმენდა და განკურნება ცოდვისაგან. ვნებები სახეს იცვლიან. ისინი ეშმაკს და ცოდვას კი არ მსახურებენ, არამედ უფალს. ადამიანის გული იწმინდება და ემზადება ღვთის სახილველად. ქვემოთ განვიხილავთ გულის განწმენდის პროცესს და მის შედეგებს. უფალი ამბობს: "ნეტარ იყვნენ წმიდანი გულისა, რამეთუ მათ ღმერთი იხილონ" (მათ. 5.8). იაკობ მოციქული მოგვიწოდებს: "უბიწო ყუენით გულნი ორგულნი (იაკ. 2.8) და პეტრე მოციქული გვირჩევს: "ურთიერთას იყუარებოდეთ განმარტებულად" (1. პეტრ. 1.22).

განწმენდილი გული ხედავს ღმერთს "და საუნჯეთა მისთა"464, ხედავს ღმერთს, რომელიც არის "სათნოებითა უკიდურესი საზღვარი"465. გარეგნული, სხეულის ასკეზა ძველი აღთქმის სახეა, გულის განწმენდა ახალი აღთქმის, სახარების სახეა. მარხვა, თავშეკავება, უხეში სარეცელი, ფეხზე დგომა, მღვიძარება და სხვა სხეულებრივი ღვაწლი კარგია, რადგან სხეულის ვნებებს თრგუნავს და ეწინააღმდეგება ცოდვიან ქმედებას. ეს არის ჩვენი შინაგანი ადამიანისთვის სწავლება და ვნებიანი ქმედებისაგან დამცველი. ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი ღვაწლი გააზრებული ცოდვისაგანაც არის დამცველი. "გულის სიწმინდე, მღვიძარება და გონების დაცვა ... ამას ემსახურება ახალი აღთქმა. ყველა ვნებას და ბოროტებას გულიდან ამოძირკვავს და ანიჭებს მას (გულს) სიხარულს, სასოებას, დამდაბლებას, ცრემლს, თავის თავისა და ცოდვების შეცნობას, სიკვდილის ხსოვნას, ჭეშმარიტ მორჩილებას ღვთისადმი და ადამიანებისადმი უსაზღვრო სიყვარულს და ღვთიურ ტრფიალებას"466.

წმინდა მამები ფიზიკურ ღვაწლთან ერთად განსაკუთრებულ ყურადღებას უთმობენ შინაგან სიწმინდეს, გულის სიწმინდეს. გარეგნული ღვაწლი ამზადებს ნიადაგს სულიერი ღვაწლისათვის. თუ ადამიანი გარეგნული ღვაწლიდან შინაგანზე არ გადადის, ის ძველი აღთქმის პერიოდში ცხოვრობს. გულის განწმენდის მცდელობა ნიშნავს გულიდან ცბიერების ღრუბლების გაფანტვას, რომ ვიხილოთ მზე სიმართლისა, ქრისტე და "განგვიბრწყინდეს გონება მისი (ღმერთის) დიდებულებით"467.

როგორია განწმენდილი გული? ასეთ გულს ახასიათებს წმინდა სვიმონ ახალი ღმრთისმეტყველი. იგი წერს, რომ სუფთაა გული, რომელიც არ შფოთავს არანაირი ვნებისაგან და არ ფიქრობს ცბიერებაზე და ცხოვრებისეულზე. მასში მუდმივად ცოცხლობს ღმერთის ხსოვნა მის უსაზღვრო სიყვარულთან ერთად"468. განწმენდილი გული "წმინდანების მადლს და თვით მარადიულ სიკეთეს ხედავს, იმდენად, რამდენადაც ადამიანურ ბუნებას შეუძლია ეს"469. სხვა მამებიც წერენ გულის სიწმინდეზე. განწმენდილ გულში არანაირი ბუნებრივი ქმედება არ არის, იქ ღმერთი, როგორც ფიცარზე, ისე წერს თავის კანონს"470. განწმენდილი გული მაცდუნებელ აზრებს სულში შეღწევის უფლებას არ აძლევს471. გულით განწმენდილია ის, ვისი გულიც არ განიკითხავს ღვთის მცნების დარღვევას, უყურადღებობას, მაცდუნებელ აზრებს"472.

გულის სიწმინდე არსებობს მაშინ, როცა ადამიანი იღვწის იმისთვის კი არა, რომ განიკითხოს მეძავი, ცოდვილი ან უწესო, არამედ ყველას უყუროს განწმენდილი თვალებით. "არავინ არ დაამციროს, განსაჯოს, შეიძულოს და არ განარჩიოს ადამიანები"473. წმინდა მაკარი ეგვიპტელი გამოარჩევს გულის სიწმინდის ნიშანს: "თუ ცალთვალა ადამიანს დაინახავ, ნუ განსჯი მას შენს გულში, ჯანმრთელივით შეხედე; ხელმოკვეთილსაც ისე უყურე, თითქოს არ ჰქონდეს მოჭრილი ხელი, კოჭლსაც გამართულად მოსიარულესავით შეხედე, დამბლადაცემულს ჯანსაღივით"474. როგორ განიწმინდება გული? ეს რეალურად ვნებებისგან განწმენდაა! გრიგოლ პალამა როცა განიხილავს სწავლებას, რომლის მიხედვითაც სულის ენერგია აზრებშია, ხოლო არსება - ლოცვით. ამ დროს არ უნდა ვიფიქროთ, რომ სრულყოფილად განვიწმინდეთ. უნდა განიწმინდოს სულის ყველა ძალა და გონების არსება (გულში მყოფი). ვინც ასე არ ფიქრობს, ცდება. ადამიანი თავისი გულის განუწმენდაობას როცა ხედავს, ლოცვასთან ერთად სხვა საშუალებებსაც უნდა მიმართოს. საქმით იწმინდება ქმედების ნაწილი, ცოდნით შემეცნებითი ნაწილი, ლოცვით - ჭვრეტითი და ასე "გულში და გონებაში სრულყოფილი, ერთადერთი და ჭეშმარიტი სიწმინდე ივანებს". ამიტომ არის საჭირო ქმედება, მუდმივი დამდაბლება, ჭვრეტა და ჭვრეტითი ლოცვა"475. სვიმონ ახალი ღმრთისმეტყველის თანახმად გულის სიწმინდე მიიღწევა არა მხოლოდ ერთი, არამედ უფლის ყველა მცნების დაცვით, მაგრამ მაშინ არ განიწმინდება გული თუ მასში სული წმინდა არ ამოქმედდა. მჭედელი იყენებს სამუშაო იარაღებს და სჭირდება ცეცხლიც, რადგან ამის გარეშე ვერაფერს ვერ გააკეთებს, ასევე, "ადამიანი მოქმედებს, იარაღების ნაცვლად იყენებს სათნოებებს, სულიერი ცეცხლის გარეშე კი უმოქმედო და უსარგებლო ხდება, ვერ განწმენდს სულის ჭუჭყს"476.

ამბა პიმენი ღვთის სიტყვის მოქმედებაზე ამახვილებს ყურადღებას. წყლის წვეთები ნელ-ნელა ხვრეტს ქვას, ასევე ღვთის სიტყვა რბილია, გული კი მყარი. "თუკი ადამიანი ხშირად ისმენს უფლის სიტყვას, მისი გული იხსნება ღმერთის შიშით"477.

წმინდა მამები გამოარჩევენ ლოცვის ძალას, განსაკუთრებით ერთსიტყვიან ლოცვას. ადამიანი იწმინდება ლოცვით, სული წმინდის მოქმედებით. ისიხიოს პრესვიტერი ამბობს, რომ "გულს ვნებებიანი აზრებისგან ვერ განვიწმენდთ და ვერ განვაგდებთ გონების მტრებს მისგან, თუ ხშირად არ მოვუხმობთ იესო ქრისტეს სახელს"478.

იესო ქრისტეს სახელის მოხმობით გულის ჰაერში სიხარული და სიმშვიდე ისადგურებს, მისი სრული განწმენდა კი ქრისტეს ძალით ხდება. "გულის სრულად განწმენდის მიზეზი იესო ქრისტეა. ძე ღმრთისა და უფალი, მიზეზი ყოვლისა კეთილისა და შემოქმედი"479. გულის განწმენდაში და ვნებებისგან გათავისუფლებაში ლოცვის მნიშვნელობაზე წერენ სხვა მამებიც480.

გრიგოლ სინელი ამბობს, რომ გონებითი ლოცვის და გულისა და გონების ერთობის ორი სახეობა არსებობს. უფრო სწორად, ორმხრივი შესასვლელი გულში, სადაც სული წმინდის ქმედებით აღსრულდება ლოცვა. ერთია, როცა იესოს სახელის მოხმობით და ხილული სითბოთი ხდება მოქმედება გულში და ვნებების დამორჩილება. მეორე კი - როცა "სული წმიდას გონება თავისკენ მიჰყავს, გულის სიღრმეში ათავსებს და მისთვის დამახასიათებელი გაფანტულობისაგან იცავს"481. ნებისმიერ შემთხვევაში ცხადია რომ, როცა გული განიწმინდება, მასში მუდმივად სრულდება საღმრთო ლიტურგია და გალობა აღევლინება უფლისადმი. აღესრულება ის, რაზეც საუბრობს პავლე მოციქული: "ეტყოდეთ თავთა თჳსთა ფსალმუნითა და გალობითა და შესხმითა სულიერითა, უგალობდეთ და აქებდეთ გულითა თქუენითა უფალსა" (ეფეს. 5. 19). ასეთი ლოცვა უფლისათვის სათნოა. ადამიანი არ უნდა გაამაყდეს მაშინაც, როცა გულს განიწმენდს. ვერც ერთი ქმნილება ვერ იქნება უსხეულო არსებებზე, ანუ ანგელოზებზე წმინდა; და მაინც ლუციფერი სიამაყის გამო ეშმაკი გახდა და "მისი აღმატებული გონიერება უფლისგან უწმინდურებად იქცა"482.

ამრიგად, გულის სიწმინდე ფაქიზი რამ არის და დიდი ღვაწლითა და ძირითადად უფლის შეწევნით მიიღწევა. ამაყი აზრებისგან განუწმენდელი გულიც კი ბრმაა. წმინდა გულს მრავალი კეთილი ნაყოფი აქვს. შევჩერდებით რამდენიმეზე. ვინც იღვწის გულის სიწმინდისათვის, მისი "მოძღვარი თავად იესო ქრისტეა, გულის სჯულისმდებელი, რომელიც ფარულად ასწავლის ადამიანს თავის ნებას"483. განწმენდილი გული განიცდის ე.წ. გულის სიმშვიდეს484, უფლისმიერი მშვიდობით ცხოვრებას. "და მშვიდობაჲ იგი ღმრთისაჲ განმტკიცენინ გულთა შინა თქუენთა" (კოლ. 3. 15). წმინდა გული იმარჯვებს შიშზე. "ვინც მოიპოვა გულის სიწმინდე, მან სძლია შიშს"485.

განწმენდილ გულს არაფრის არ ეშინია, თვით სიკვდილისაც, რადგან სიკვდილის შიში - გულის განუწმენდელობის შედეგია. ის თავისუფალია "ეშმაკეული აზრების, სიტყვებისა და საქმეებისგან"486, მოიპოვებს შინაგან გულისმიერ მდუმარებას და სიმშვიდეს, სხვადასხვა აზრებისგან თავისუფლდება487. მთელი გული სული წმიდით ივსება" და სარკესავით გამჭვირვალედ და სუფთად იხილვება უფალი"488. გული თავისუფლდება შფოთისგან, მიწიერი ზრუნვისაგან და იხსნება, ეს ნიშნავს ღმერთისადმი მინდობას. "გულის გაფართოება ღმერთის იმედია, მისი სივიწროვე კი ცხოვრებისეული ზრუნვა"489. განწმენდილი გულის ადამიანს სახეზე სიხარული აქვს აღბეჭდილი, კეთილხმოვანი ლოცვისას და საუბრისას მისი ენა ტკბილმოუბარია, "გულში სიკეთესა და უკვდავ მცენარეებს აღზრდის ადამიანი, მას სახე მომღიმარი აქვს, ლოცვისას კეთილხმოვანია და ყველასთან სასიამოვნოდ საუბრობს"490.

წარმოსახვებისგან გათავისუფლებული, განწმენდილი გული არ სცოდავს. გულის განწმენდის ნაყოფი, რაზეც ვისაუბრეთ, მიუთითებს, რომ ის არის კურნება. სნეულება ანუ ვნებები იდევნება. გული გაჯანსაღდება. წმინდა მამები შენიშნავენ, რომ გულის განწმენდამდე და განწმენდის დროსაც ჩვენგან ყურადღება და სიფრთხილეა საჭირო. აუცილებელია მუდმივი მღვიძარება და გულის დაცვა. გულს ყურადღებით უნდა მოვექცეთ, რადგან მისმა ჭრილობამ შეიძლება მთელი სხეული გაახმოს, ისე, როგორც, როცა მცენარის გულს დავაზიანებთ, ის მთლიანად გახმება"491. ამბა ისაია მოგვიწოდებს, რომ ყოველდღე გამოვცადოთ გული და ყველანაირი ცდუნება განვდევნოთ: "ყოველდღიური გამოცდით, ძმაო, შეამოწმე შენი გული, ღვთის წინაშე და განდევნე, რაც კი მასში ვნებაა, რათა ცბიერი გადაწყვეტილება არ დაგეუფლოს. ყურადღება მიაქციე გულს, ძმაო, და ფხიზლად იყავი შენ მტრებთან, რომლებიც თავიანთი ბოროტებით ცბიერნი არიან"492.

ამგვარი ყურადღება მაშინაც საჭიროა, როცა ადამიანი ძალიან ცოდვილია, რადგან ცოდვების მიტოვებისას და ღმერთისკენ მობრუნებისას "სინანული ხელახლა შობს ადამიანს და განაახლებს"493. "საღმრთო წერილში, ძველსა და ახალ აღთქმაში, ყველგან არის საუბარი გულის დაცვაზე"494. და ამბა ისაიაც ეყრდნობა ასეთ ადგილებს.

ვინც თავის გულთან შინაურია, მისთვის უცხოა ცხოვრების მშვენიერება, სულით მოსიარულეს არ შეუძლია ხორციელი სურვილების ხილვა"495. გარდა იმისა, რომ გონების სიწმინდე დავიცვათ, წარმოსახვები განვაგდოთ, და გული სუფთა გვქონდეს, საჭიროა ენისა და კუჭის მოთოკვა. მრავალსიტყვაობა და გემოთმოყვარეობა აბინძურებენ გონებას და შემდეგ გულს, რადგან გონება გულის მასაზრდოებელია. ერთმა ბერმა ჰკითხა ამბა ტითოეს: "როგორ დავიცვა ჩემი გული? და მამამ უპასუხა; "როგორ დავიცავთ ჩვენს გულს, როცა ღია გვაქვს ენა და კუჭი?"496. იმედი მაქვს, ყოველივე ზემოთქმულიდან გამოჩნდა, რომ შეგნებული ქრისტიანული ცხოვრებისათვის და ცხონებისათვის გულის ადგილი უნდა ვიპოვოთ. ერთი ასკეტი ადამიანების სხვადასხვა შეკითხვებზე პასუხობდა: ჰკითხე შენს გულს. რას გეუბნება იგი? მოყვანილი მსჯელობიდან ნათელია, რომ გული მარტო გრძნობადი არ არის, ის არის ადგილი, რომელსაც ღვთიური, მადლიანი ღვაწლით აღმოვაჩენთ და რომელშიც ვიპოვით ღმერთს.

უნდა შევძლოთ გულის შეგრძნება. ამისკენ არის მიმართული მთელი ქრისტესმიერი ღვაწლი და ასკეზა. თუკი გულს აღმოვაჩენთ, ყველანაირი ძალისხმევით უნდა ვეცადოთ მისი სულიერი სნეულებისგან განკურნება. ჩვენ ყველას გვტკივა გული და განკურნება გვჭირდება. გულის პოვნა და მისი კურნება ცხონების პოვნის ტოლფასია.

გ) აზროვნება (λογική) და აზრები

სულის სნეულებასა და მის კურნებაში უმთავრესი ადგილი უჭირავს აზროვნებას (λογική) და აზრებს. მათში იჩენს თავს ცბიერი. მარტივი აზრები რთულდება და ჩნდება სურვილი, რაც ადამიანს ცოდვისკენ უბიძგებს. ამიტომ მართლმადიდებლური მკურნალობის კურსი უნდა ითვალისწინებდეს აზრების და აზროვნების (λογική) მნიშვნელობას, განვიხილავთ ერთი მხრივ აზროვნებას (λογική) და მეორე მხრივ აზრებს და ვნახავთ, როგორ მიიღწევა ჩვენი სულის განკურნება.


აზროვნება (λογική)

ჩვენ შევნიშნეთ, რომ ღვთისგან შექმნილი სული მოაზროვნეა და გონიერი (λογική καὶ νοερά ). წმინდა თალასე წერს: "მოაზროვნე და გონიერი არსება შექმნა ღმერთმა და მას შეუძლია შეცნობა ყველაფრის და თავად მისი (ღმერთის), ხოლო გრძობები და გრძნობიერი მისცა თავის (ადამიანის) სასარგებლოდ"497. ანგელოზს თუ აქვს გონება და აზროვნება (λογική), ადამიანი არის მიკროკოსმოსი, რომელიც თავის თავში ატარებს მთელ შექმნილ სამყაროს, აქვს აზროვნება (λογική), გონება და გრძნობები. აქედან გამომდინარე ადამიანი ღმერთს შეიცნობს გონებით და აზროვნებით (λογική. სულის მოაზროვნე ენერგია (λογική ἐνέργεια ) უერთდება გონების ენერგიას (νοερά ἐνέργεια). ისინი ერთი და იგივე არ არის. გონებას (νοῦς) და აზროვნებას (λογική) აქვთ სხვადასხვა საქმე. სულზე მსჯელობისას ვნახეთ, რომ იგი ღვთის ხატად არის შექმნილი. ღმერთი სამჰიპოსტასურია: გონება, აზროვნება (λογική) და სული. იგივე ითქმის სულზეც. მას აქვს გონება, აზროვნება (λογική) და სული. სულთან მიმართებით გარკვეული წინაპირობები არსებობს. პირველი წინაპირობა: გრიგოლ პალამას სწავლების მიხედვით, ადამიანში გაცხადებულ სამების საიდუმლოში იგულისხმება ის, რომ ტრიადოლოგია არ არის "ანთროპომორფული" (ανθρωποµόρφος), არამედ ანთროპოლოგია არს "სამებას შემსგავსებული" (τριαδοµόρφος)"498. სამება ღმერთს ადამიანით ვერ განვმარტავთ, პირიქით თვით ადამიანი შეიძლება განვმარტოთ სამების საფუძველზე. ამგვარი განმარტება ფსიქოლოგიური ან ადამიანური არ არის. ის გამოცხადებისეულია (აპოკალიფსური), ეს იმას ნიშნავს, რომ მხოლოდ მაშინ, როცა ადამიანს ღვთის გამოცხადების მადლი ეძლევა, (როგორც ამას იღებდნენ წმინდანები) შეუძლია ეს რეალობა შეიცნოს.

მეორე წინაპირობა: მართალია, ადამიანს აქვს გონება, აზროვნება და სული, სამების მსგავსი, მაგრამ მისი გონება, აზროვნება და სული არ არის ჰიპოსტასები, ისე როგორც ეს წმინდა სამებაშია. ადამიანის გონება, აზროვნება და სული (πνεύµα) სულის ენერგიებია. ეს უკანასკნელი სამი განუყოფელია, მაგრამ არ აქვთ ჰიპოსტასური ხასიათი"499.

გონება სულის თვალია, ზოგიერთი მამა მას გულს უწოდებს. აზროვნება (λόγος) არის "გონების თანდაყოლილი, მისი ცოდნა"500.

ქრისტე ლოგოსი არის ის, ვინც განაცხადებს გონების ანუ მამის ნებას,, ასევე ადამიანის აზროვნება აცხადებს იმას, რასაც გრძნობს და განიცდის გონება. "ვერ ვიგულისხმებთ ლოგოსს სულის (πνεῦµα) გარეშე, ასევე ადამიანშიც აზროვნება დაკავშირებულია სულთან (πνεῦµα)"501. სული წმინდა, რომელიც ერთი ჰიპოსტასია და არის "შემოქმედის გამოუთქმელი სიყვარული გამოთქმულად შობილი ლოგოსისადმი"502, ასევე ადამიანში სული არის გონების მისწრაფება "ჩვენს აზროვნებასთან (λόγος) ერთად დროში გაწელილი და არასრულყოფილებიდან სრულყოფილებისაკენ მოსწრაფე"503. ეს ყოველივე ითქვა იმიტომ, რომ ადამიანის სულში აზროვნების (λόγος) ადგილი და ღირსება წარმოგვეჩინა. სწორედ აზროვნება (λόγος) გამოხატავს გონების გამოცდილებას და სიცოცხლეს და ეს სულში აღესრულება.

ბევრი წმინდა მამა მაგ., მაქსიმე აღმსარებელი აზროვნებას უწოდებს ლოგოსურ საწყისს. ადამიანური სიტყვა (λόγος) არის შინაგანიც და გამოთქმულიც. ეწოდება შინაგანი, მაგრამ აქვს გარეგნული გამოხატულებაც; გარეგნული მდუმარება არ ნიშნავს შინაგანი ლოგოსის (სიტყვის) არ არსებობას, წმინდა მამათა ნაწერების შესწავლის საფუძველზე სიფრთხილით შეიძლება დავასკვნათ, რომ შინაგანი და წარმოთქმული სიტყვა დაკავშირებულია გონებასთან, მაშინ, როცა აზროვნება (λογική) გადაჯაჭვულია შემეცნებასთან და ის (აზროვნება) არის ორგანო, რომლითაც გამოითქმება სიტყვა. ამგვარად, შეიძლება ითქვას, რომ მცირე განსხვავებაა სიტყვასა და აზროვნებას (λογική) შორის, ისევე როგორც სიტყვასა და შემეცნებას შორის. წმინდა თალასე გვასწავლის, რომ მოაზროვნეობა (λογική) ნიშნავს აზროვნებისადმი მორჩილებას"504. მოაზროვნე ადამიანი უნდა დაემორჩილოს აზროვნებას.

შემეცნება, გრიგოლ პალამას სიტყვებით, არ არის სულის თვალი. სულის თვალი გონებაა. შემეცნება გრძნობად საგნებს შემეცნებადს ხდის. წმინდა მამა წერს: "სულიერ თვალზე გაგონებისას, რომლითაც ზეციური საგანძურის შეცნობა ხდება, ნუ იფიქრებ, რომ ეს შემეცნებაა. ის (შემეცნება) გრძნობადს შემეცნებადს ხდის"505. ეს სიტყვები ნიშნავს შემდეგს: "ადამიანის შემეცნება კი არა, გონება შეიცნობს ზეციურ საგანძურს. შემეცნება შემეცნებადს ხდის იმას, რასაც გონება განიცდის. უფალი გონებაში ცხადდება და შემეცნება გამოხატავს ამ გამოცდილებას სიტყვიერად.

ამბობენ, რომ ადამიანი მოაზროვნე (λογικός) არსებაა, აქვს აზროვნება (λογική) და ფიქრობს. წმინდა მამათა ღმრთისმეტყველებაში მოაზროვნედ ითვლება არა მარტო ის ადამიანი, რომელიც აზროვნებს და გამოთქვამს სიტყვას, არამედ, ის, ვინც აზროვნებით (λογική) "და მოაზროვნე ძალით ეძებს უფალს და მას უერთდება"506. მოაზროვნეა ის, ვინც განიწმენდს გონებას, სადაც უფალი ცხადდება და შემდეგ ამ შინაგან გამოცხადებას სიტყვით და შემეცნებით გამოხატავს. სხვა შემთხვევაში ადამიანი არ არის მოაზროვნე და არ განსხვავდება პირუტყვი ცხოველებისგან. ცხადია, ასეთ ადამიანს აქვს აზროვნების შესაძლებლობა და აზროვნება, მაგრამ ვერ შეუერთდება ღმერთს, ის მკვდარია. მკვდარი სული აზროვნების სიკვდილის მაჩვენებელია.

ცოდვით დაცემამდე ადამიანის გონება შეიგრძნობდა ღმერთს და აზროვნება გამოხატავდა გონების გამოცდილებებს. "განწმენდილი გონება საგნებს სწორად ხედავს. "გაწვრთნილი აზროვნება ნანახს სხვების თვალწინ წარმოადგენს"507.

წმინდა თალასეს ღმრთისმეტყველებაში, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, მოაზროვნეობის ნიშანია აზროვნებისადმი მორჩილება, ასევე სხეულის დამორჩილება, მაშინ, როცა "მოაზროვნესთვის შეურაცხყოფაა არამოაზროვნისადმი (ἄλογο) მორჩილება, ანუ სხეულისადმი და ფიქრი მხოლოდ სამარცხვინო სურვილების დაკმაყოფილებაზე". მოაზროვნე სულისთვის "დამღუპველია შემოქმედის მიტოვება და სხეულის თაყვანისცემა"508. ამგვარად, ცოდვით დაცემამდე ადამიანის გონება უფალთან იყო დაკავშირებული და აზროვნება ცხოვრებისეულ გამოცდილებას შემეცნებით გამოხატავდა, დაცემის შემდგომ სული მოკვდა, რის შედეგადაც სულის შინაგანმა სამყარომ დაკარგა ბუნებრივად ქმედების უნარი. ადამიანის გონება დაბნელდა, დაიფარა ვნებებით და უკუნი სიბნელე გაბატონდა მასზე. აზროვნებას აღარ შეეძლო გონების გამოცდილების გამოხატვა და ის (აზროვნება) გაიგივდა შემეცნებასთან. ასე აზროვნება(λογικό) გონებაზე ამაღლდა და დაცემის შემდეგ ის მეუფებს ადამიანში. სინამდვილეში ეს აზროვნების სნეულებაა. აზროვნება იპერტროფული (ზედმეტად დიდი) გახდა და დაიმორჩილა გონება. ასეთი აზროვნება იქცა სულიერ ორგანიზმში ანომალიის წყაროდ. სწორედ მასში გაბატონდა ამპარტავნება და ეგოიზმის ყველანაირი გამოვლინება. ეს არის სწორედ ანომალია. საგულისხმოა არქიმანდრიტ სოფრონის სიტყვები დაცემული ადამიანის აზროვნების შესახებ. მოვიყვანთ სრულად მის ნათქვამს: "სულიერი ბრძოლა მრავალნაირია, მაგრამ ყველაზე მძიმეა ამპარტავნებასთან ბრძოლა. ამპარტავნება ღვთიური კანონის მტერია. ღვთაებრივი წესრიგის დამრღვევს (ამპარტავნებს) ყველგან განხეთქილება და სიკვდილი მოაქვს. ის სხეულში ვლინდება, მაგრამ უფრო მეტად სულიერ საფეხურზე ჩნდება. ამპარტავნება პირველ ადგილზე დგება და იწყებს ბრძოლას ყველაფერზე გასაბატონებლად, ამ ბრძოლაში მისი მთავარი იარაღი აზროვნებაა (λογική, ratio), აზროვნება თავისი არგუმენტებით გამოდის, ქრისტეს მცნებებს, განსაკუთრებით ერთს: "ნუ განიკითხავთ, რაჲთა არა განიკითხნეთ" (მათ. 7.1) უგულებელყოფს. ამპარტავანი აზროვნებით ადამიანს განკითხვა შეუძლია და ამით სურს ბატონობა მთელ სამყაროზე, მისი წყალობით შეუძლია იმეფოს.

იგი საკუთარი აღმატებულების დასამტკიცებლად ასახელებს თავის მიღწევებს, თავის კულტურას, მოჰყავს მრავალი არგუმენტი, თითქოსდა ისტორიული ცხოვრების გამოცდილებაზე დაფუძნებული და აცხადებს, რომ მხოლოდ და მხოლოდ მას ეკუთვნის გადაწყვეტილების მიღებისა და სიმართლის თქმის უფლება. ის თავის თავს ასახელებს აზროვნებით წესრიგის დამამყარებლად. ამპარტავნება სინამდვილეში ადამიანური არსებობის ერთ-ერთი გამოვლინებაა, მისი ერთ-ერთი ენერგიაა. იმ შემთხვევაში თუ მას (ამპარტავნებას) მიეცემა უპირატესობა ადამიანის სულიერ ცხოვრებაში, აზროვნება იწყებს ბრძოლას თავის საწყისთან, ანუ პიროვნულობასთან. წარმოსახვით მაღლდება მწვერვალამდე და ეცემა უფსკრულამდე. ცდილობს, გადალახოს საზღვრები და ყველაფერს თავისი (ლოგიკური) "განსაზღვრება" მისცეს. ამას ვერ აღწევს და ძალაგამოცლილი გადაწყვეტს: "ღმერთი არ არსებობს".

ამის შემდეგ აზროვნება აგრძელებს ბრძოლას დამორჩილებისთვის და გამბედავად და ნოსტალგიით ამბობს: "ღმერთი რომ არსებობდეს, როგორ დავთანხმდები იმას, რომ ეს ღმერთი მე არ ვარ?" (გამოთქმა ეკუთვნის კონკრეტულ ადამიანს, ვინც ამ გზას დაადგა). ამგვარი აზროვნება ვერ მიაღწევს ამქვეყნიური არსებობის საზღვრებს და საკუთარ თავს უსაზღვრობას მიაკუთვნებს. ამაყად ამბობს: "მე ყველაფერი გამოვიკვლიე და ჩემზე აღმატებული ვერ ვიპოვე. ასე რომ მე ვარ ღმერთი". და სინამდვილეში, გონება - აზროვნება, თუ მასზეა ორიენტირებული ადამიანის არსებობა, მეუფებს (ადამიანზე) იმდენად, რომ საკუთარ თავზე აღმატებული არავინ მიაჩნია და აღიარებს თავის თავს ღვთიურ საწყისად.

ეს არის შემეცნებითი ფანტაზიის უკიდურესი საზღვარი და ამავე დროს უღრმესი დაცემა და სიბნელე"509.

არც ერთ ბრძენ510 ადამიანს, ვინც ღმერთისგან შორს დგას, არ ექნება განწმენდილი აზროვნება და აზრობრივი საწყისი. მხოლოდ წმინდანები არიან ბუნებით მოაზროვნენი. გრიგოლ სინელი ეხება ამ საკითხს: "ბუნებით მოაზროვნენი ისინი არიან, ვინც სიწმიდით ხედავდა, ანუ წმინდანები. ბრძენთაგან არავის არ ჰქონდა წმინდა აზროვნება (λόγος) სიტყვაში, რადგან ისინი დაბადებიდან ფანტავდნენ მას მაცდუნებელ აზრებში"511.

დაცემის შემდეგ ადამიანის აზროვნების განსხვავებისა და მისი ქმედების დასანახად განვიხილოთ სამი ეტაპი, რომლებზეც ხვდება დაცემული აზროვნება (λογική).

პირველი არის ჩვენი ურთიერთობა ღმერთთან. თუ უწინ გონებამ ღვთის შემეცნების უნარი მოიპოვა, ახლა ამას აკეთებს აზროვნება (λογική). აზროვნება ცდილობს არგუმენტების მოყვანას ღმერთის არსებობის დასამტკიცებლად და ცხადია, სრულად დამაკმაყოფილებელ არგუმენტებს ვერ წარმოადგენს, რადგან ღვთის არსებობის ერთადერთი დამადასტურებელი არის განწმენდილი გონების გამოცდილება. აი, რატომ მარცხდება აზროვნება, (λογική) როცა ღვთის შემეცნების გზას ადგება. ის ან საერთოდ ვერ პოულობს ღმერთს ან მის ნაცვლად ცდომილ ხატებს აწყდება და ამ ხატებს თავად ქმნის. აქედან გამომდინარე, სხვადასხვა ეპოქაში შეიქმნა ფილოსოფიური სწავლებები ღმერთის შესახებ და სხვადასხვა რელიგია. ქრისტეს ეკლესიაში შფოთის აღმძვრელი მწვალებლები წარმოიშვნენ სწორედ აზროვნების (λογική) ამპარტავნული მისწრაფებისგან. წმინდა მამები აღნიშნავდნენ, რომ წმინდანები ღმრთისმეტყველებენ არა არისტოტელურად, ფილოსოფიის და ლოგიკის შემწეობით, არამედ როგორც მეთევზეები, ანუ მოციქულები საკუთარი გამოცდილების მიხედვით, შინაგანი სამყაროსა და გონების განწმენდით.

ამ საკითხთან დაკავშირებით საყურადღებოა გრიგოლ პალამასა და ფილოსოფოს ვარლაამის კამათი. ვარლაამი ამტკიცებს, რომ მხოლოდ აზროვნება (λογική) არის ერთადერთი ღირსება ადამიანისა, რომელსაც შეუძლია ღმერთის შეცნობა. ის ამტკიცებს, რომ ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველებისა და მოციქულების მიერ თაბორზე ღმერთის ხილვა სიმბოლური იყო. მისი აზრით ფილოსოფოსებს ჰქონდათ უფრო მეტად უტყუარი ცოდნა ღმერთზე, ვიდრე წინასწარმეტყველებს და მოციქულებს. ვარლაამი თვლიდა, რომ უქმნელი სინათლის ხილვა "ჩვენს შემეცნებაზე (νοήσεως) უარესია", ამის პასუხად გრიგოლ პალამა წერს, რომ წმინდანების ხილვა გარეგნული არ არის, შინაგანია და სრულდება შინაგანი ფერისცვალებითა და განწმენდით. აქედან გამომდინარე, სინათლე ეს არა მხოლოდ გარეგნული და მატერიალური სიმბოლოა, არამედ ბუნებრივი სიმბოლო, ანუ უქმნელი მადლის ქმედება (ἐνέργεια). უქმნელი ნათელი ისეთი ხილვა და სიმბოლო კი არ არის, რომელიც ჩნდება და ქრება და რა თქმა უნდა, არც ჩვენს შემეცნებაზე უარესი "ქმედებაა". უქმნელი ნათელი არის "გამოუთქმელი, უქმნელი, მარადიული, ზედროული, მიუწვდომელი, განუზომელი, განუსაზღვრელი, უხილავი ანგელოზთათვის და ადამიანთათვის. პირველყოფილი და უცვლელი მშვენიერება, ღვთის დიდება, ქრისტეს დიდება, სულიწმიდის დიდება, ღვთაებრივი სხივი"512.

ვარლაამის მოსაზრებაზე, რომ უქმნელი სინათლე "ჩვენს შემეცნებაზე უარესია". გრიგოლ პალამა ამბობს "შემეცნებაზე უარესი? - მიწა და ზეცა! ყველანი მასში ღვთის სამეუფოს, დიდებას, მომავალ საუკუნის მშვენიერებას, ღვთიური ბუნების დიდებას ხედავენ?"513.

ვარლაამის მოსაზრებით ფილოსოფია ღვთის ხილვაზე მაღლა დგას (ამიტომ უწოდებს მას გრიგოლ პალამა ფილოსოფოსს). ეს დამახასიათებელი იყო მწვალებელთათვის, რომლებსაც სურდათ გამოცხადება ფილოსოფიით შეეცვალათ, უფლის ჭვრეტა კი ლოგიკურ აზროვნებაზე დამოკიდებული ცოდნით. სინამდვილეში ადამიანურ ლოგიკას მიჰყავს ადამიანი სხვადასხვა ერეტიკულ თეორიებამდე. ჩემი აზრით, სწორედ ამაში ვლინდება ფილოსოფიასა და ღმრთისმეტყველებას შორის განსხვავება. პირველნი ფილოსოფოსობენ ღმერთზე და მეორენი, რომელთაც განიწმინდეს გონება, ჭვრეტენ უფალს. პირველთ აქვთ დაბინდული გონება და ყველაფერს ცალმხრივად განმარტავენ ლოგიკით, წმინდა მამები კი, ჭეშმარიტი ღმრთისმეტყველები, გონებით მოიპოვებენ ღვთისჭვრეტის გამოცდილებას და აზროვნება მათი გონების მსახურია იმისთვის, რომ გამოთქვას სიტყვით ეს შინაგანი გამოცდილება.

ღვთის შემეცნების გზა წმინდა მამათა ღმრთისმეტყველებაში სხვაა და ფილოსოფოსებისთვის სხვა. ღვთის შემეცნების ღვაწლი დამდაბლებას ემყარება. "ნეტარ იყვნენ გლახაკნი სულითა, რამეთუ მათი არს სასუფეველი ცათაჲ" (მათ. 5.3). აგრეთვე, გულის განწმენდას "ნეტარ იყვნენ წმიდანი გულითა, რამეთუ მათ ღმერთი იხილონ" (მათ. 5.8). უფლის მცნებათა დაცვას: "ყოველივე, რომელი გარდაჰჴდებოდეს და არა ეგოს მოძღურებასა ზედა ქრისტესსა, მის თანა ღმერთი არა არს, ხოლო რომელი ეგოს მოძღურებასა ზედა ქრისტესსა, მის თანა ძეცა და მამაჲცა არს (2. იონ. 9). და სიყვარულს: "ხოლო რომელსა უყუარს ღმერთი, იგი ცნობილ არს მის მიერ" (1 კორ. 8.3). ადამიანური სიბრძნით, ანუ მდიდარი აზროვნებით და შემეცნებით ვერავინ ვერ შეიცნობს ღმერთს. ღვთის სიბრძნეს, რომელი-იგი არავინ მთავართაგან მან ამის სოფლისამან იცნა: რამეთუ უკუეთუმცა ეცნა, არამცა უფალი იგი დიდებისაჲ ჯუარს-ეცუა" (1 კორ. 2.80. მართლაც "მშჳნვიერი კაცი არა შეიწყნარებს სულისა ღმრთისაჲსა" (1 კორ. 2, 14).

მეორე ეტაპი არის ადამიანის ურთიერთობა საკუთარ თავთან ანუ თავის თავის შეცნობა. მრავალნი პითაგორიზმის გავლენით ცდილობენ აზროვნებით შეიცნონ საკუთარი "მე". გრიგოლ პალამას სიტყვებით ეს პითაგორელებისა და ფილოსოფოს სტოიკოსების მწვალებლობაა. ადამიანი, როცა ცდილობს აზროვნებით შეიცნოს თავის თავი, ადვილად შეიძლება შიზოფრენიამდე მივიდეს. შინაგანი პრობლემების მიზეზად სხვებს მიიჩნევს და მელანქოლია დაეუფლება. მართლმადიდებლური კურნების გზა და მართლმადიდებლური თვითშემეცნება ნიშნავს გონების განთავისუფლებას ამპარტავნებისგან და ცბიერებისგან, მაგრამ არა ანალიტიკური, გააზრებული (სილოგისტური)514, გარჩევითი მეთოდით, არამედ სინანულით და ბეჯითი ღვაწლით (ასკეზით), როგორც ამბობს გრიგოლ პალამა და რაზეც ჩვენ შესაბამის ადგილას აღვნიშნეთ515. ამგვარად ჩვენ საკუთარ სულიერ სამყაროს შევიცნობთ არა აზროვნებით, არამედ მღვიძარებით, გონების განწმენდით, მოღვაწეობით და სინანულით. ადამიანი, როცა ცდილობს დაიცვას გონება წმინდად, იგი თავის შინაგან პრობლემებსაც შეიცნობს და ხედავს იქ გაბატონებულ ვნებებს.

მესამე ეტაპი ადამიანის ურთიერთობაა სხვებთან. აზროვნების დარღვევა გამოიხატება იმაში, თუ როგორ ვექცევით სხვა, ჩვენსავე მსგავს ადამიანებს. ჩვეულებრივ ფსიქიატრები თვალყურს ადევნებენ პაციენტების ფიქრებს, რომ გაარკვიონ მათი სნეულება. ამისთვის საჭიროა ლოგიკური მსჯელობა, რითაც შეიძლება მცდარ შედეგამდე მივიდნენ. ამგვარი ქმედება დამღუპველია პიროვნულ ურთიერთობაში. ის აღვივებს განკითხვის კანონებს, რაც უფლისთვის არ არის სათნო. ჩვენი უერთიერთობა სხვა ადამიანებთან ლოგიკას კი არა, სიყვარულს უნდა ეფუძნებოდეს, ასეთ დროს თავს ვარიდებთ სხვების განსჯას, მათ დაყოფას სხვადასხვა კატეგორიებად, ანუ ვცდილობთ გავაკეთოთ ადამიანური ლოგიკის საწინააღმდეგო რამ. ვცდილობთ არ შევნიშნოთ მოყვასის ცოდვა და უგნური საქციელი და მის მიმართ სიყვარულით და დიდსულოვნებით განვიმსჭვალოთ. მაკარი ეგვიპტელის თანახმად "ქრისტიანი უნდა იღვწოდეს, რომ "არავინ არ განიკითხოს, არც მეძავი, არც ცოდვილი, არც უზრდელი, არამედ სუფთა თვალებით უყუროს ყველას". ისე უნდა მოვიქცეთ. თუკი ვინმე სხეულის სნეულებით იტანჯება, არ შევნიშნოთ და არ განვიკითხოთ ის"516.

ჩვენ, სულიერი მოძღვრებიც, ადამიანში პიროვნებას უნდა ვხედავდეთ, ყოველგვარი წარმოდგენისა და დახასიათების გარეშე და ვეცადოთ, რომ ღმერთმა ადამიანის ნამდვილი პრობლემა დაგვანახოს და გაგვინათოს გონება, რომ სწორი მკურნალობა დავუნიშნოთ. თითოეული ადამიანი გვაინტერესებს, როგორც პიროვნება. ამგვარად, ჩვენ გავურბივართ სულით სნეული ადამიანის განკითხვას, არ მივაკუთვნებთ მას რომელიმე კატეგორიას და ვცდილობთ ვუჩვენოთ მას სწორი, პირადად მისთვის სასარგებლო, კურნების გზა. ეს ნიშნავს იმას, რომ აღსარებაზე მისული ადამიანები პიროვნებები არიან ჩვენს წინაშე.

ყოველივე ზემოთქმულიდან ნათელია, რომ ცოდვით დაცემული ადამიანი ემორჩილება აზროვნების (λογική) ძალას როგორც ღმერთთან, ისე ადამიანებთან ურთიერთობაში და ცდილობს კიდეც საკუთარი თავის შეცნობას. აზროვნების (λογική) მეუფება (ლოგიკოკრატია), რაც დასავლური კულტურის საფუძველია, არის ყველანაირი შინაგანი თუ გარეგანი ანომალიის სათავე. მართლმადიდებლური ეკლესიის წიაღში მყოფნი ვცდილობთ აღვადგინოთ სწორი მდგომარეობა. ჩვენი მიზანი ორმაგია. ერთი მხრივ ვიბრძვით აზროვნების ძალაუფლების შემოსაზღვრაზე და მეორე მხრივ საკუთარი გონების გახსნაზე. დაცემული ადამიანის გონება დაბნელებულია და აზროვნება არსებობის ერთადერთი წყაროა. დაცემამდელ მდგომარეობაში დასაბრუნებლად და ბუნებრივი ცხოვრების წესის აღსადგენად უნდა გადანაცვლდეს ტერმინები, ე.ი. გონება და აზროვნება (λογική) თავიანთ ბუნებრივ ადგილებზე მოთავსდეს, როგორც ზემოთ აღვწერეთ. უფრო ზუსტად, აზროვნება შემოიფარგლოს და გონება განვითარდეს, რათა აზროვნება დაიბადოს განათლებული გონებისაგან და შემდეგ აზროვნებამ (λογική) აღბეჭდოს სიტყვებსა და წინადადებებში გონების ცოდნა.

აზროვნების შემოსაზღვრაში განსაკუთრებულ როლს ასრულებს ღვთის ნების მორჩილება. ჩვენ ვიღვწით იმისთვის, რომ არ ვენდოთ აზროვნების შედეგად წარმოქმნილ საკუთარ აზრებს. ამბა დოროთე ამბობს: "ჩემს ყველა საქმეში არასოდეს არ მინდოდა ადამიანური სიბრძნით მემოქმედა. ყოველთვის ძალისაებრ ჩემისა ვაკეთებდი და ყველაფერს ღმერთს მივანდობდი"517. ჩვენ გავურბივართ საკუთარი აზრით ქმედებას. ამბა დოროთემ ამ საკითხს ერთი თავი მიუძღვნა სათაურით: "იმის შესახებ, რომ არ უნდა მივენდოთ საკუთარ აზრს"518. ეშმაკი როცა ადამიანში გარკვეულ სურვილსა და თვითგამართლებას ხედავს "ამგვარად იპყრობს მას"519. საჭიროა განსჯის გარეშე დავემორჩილოთ ღვთის ნებას. წმინდა წერილისა და წმინდა მამათა ნააზრევის თანახმად მართლია, აზროვნება წინააღმდეგობას გაგვიწევს, მაგრამ ის ღვთიურ ნებას უნდა დავუმორჩილოთ. ყოველდღიური ცხოვრების დეტალებში შეუძლებელია ღვთის ნება შევიცნოთ, ამიტომ სულიერ მოძღვარს უნდა მივმართოთ. ის წარგვიმართავს სულიერ გზას. ამბა დოროთეს მიხედვით "არ არსებობს იმაზე უფრო საცოდავი და დაღუპული ადამიანი, ვისაც არ ჰყავს ღვთისკენ მიმავალი გზის მაჩვენებელი"520. აქედან გამომდინარე, დაუმორჩილებლობა სიკვდილია, მორჩილება - სიცოცხლე. საგულისხმოა იოანე სინელის მოსაზრება მორჩილებაზე. "მორჩილება არს უარის-ყოფა სულისა თჳსისა, სრულიად ხორცთა მიერ გამოჩინებული განცხადებულად, გინა თუ ესრეთ; მორჩილება არს მოკვდინება ასოთა გონებითა ცხოველითა. მორჩილება არს გამოუწვლილველი აღძვრა და ნებსით სიკვდილი, განუკითხველი ცხოვრება, უზრუნველი ჭირი... მორჩილება საფლავი არს ნებისა და აღდგომა სიმდაბლისა... განშორება სიმდიდრეთა სიბრძნისა და გულისხმისყოფისა"521.

მორჩილება საკუთარი ნების მოკვდინებაა, საკუთარი აზროვნების უარყოფაა არა იმისთვის, რომ ვნება მოკვდეს, არამედ ფერისცვალებისთვის. თუ მორჩილება ეკლესიის სწავლებას ეფუძნება, იგი კი არ ანადგურებს აზროვნებას, არამედ კურნავს და აბრუნებს თავის ბუნებრივ ადგილას. ეს არის სიცოცხლე. ეკლესიის მრავალსაუკუნოვანმა გამოცდილებამ წარმოაჩინა, რომ ვისაც მორჩილება შეუძლია, ის იკურნება სულიერი სნეულებისგან და შეუძლია სულიერი ფერისცვალება განიცადოს. მორჩილება ადამიანის განვითარების გზაა.

აზროვნების შემოსაზღვრასთან ერთად სინანულით და ეკლესიური ასკეტური ცხოვრებით ვესწრაფით გონების განწმენდას. ეს მიიღწევა გონებისმიერი, გულისმიერი ლოცვით და მთელი პრაქტიკული და თეორიული ცხოვრებით.

მართლმადიდებლური ტრადიციის ყველა საშუალებით გონება მადლიანი ხდება, ცოცხლდება, თავის ადგილას მაღლდება და შემდეგ მადლს გადასცემს აზროვნებასაც. ამგვარად, აზროვნება "მიმადლებული" გონების მსახური ხდება და ადამიანი უბრუნდება თავის ბუნებრივ მდგომარეობას.
აზროვნება როცა არ ემორჩილება "მიმადლებულ" გონებას, იგი სნეულია და ჩვენს ცხოვრებაში ანომალიებს წარმოშობს. გონების მორჩილი აზროვნება ჯანსაღია და ბუნებრივი. სწორედ ეს არის ეკლესიის ასკეტური, მაკურნებელი მოძღვრების მიზანი.


მაცდუნებელი აზრები (გულისთქმანი)

სულის მოაზროვნე ნაწილში მოქმედებენ ე.წ. მაცდუნებელი აზრები, რომლებიც აღაგზნებენ სურვილებს და ცდილობენ გონების დატყვევებას, მის მიმართვას ცოდვის ჩადენისკენ. ცოდვის ჩადენა მაცდუნებელი აზრებიდან იწყება. ვისაც სურს შინაგანი სამყაროს განწმენდა, ცოდვისგან განთავისუფლება, გონების დახსნა ტკივილებისგან უნდა დაიცვას სულის მოაზროვნე (λογιστικό) ნაწილი მაცდუნებელი აზრებისგან. სწორედ ამიტომ განვიხილავთ ამ პარაგრაფში თუ რა არის მაცდუნებელი აზრები, რა იწვევს მათ, რა შედეგები მოჰყვება მათ ჩვენი სულიერი ორგანიზმისთვის და ბოლოს, როგორია კურნების მეთოდები. ჩვენს მიერ ჩამოთვლილი საკითხები განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, რადგან ადამიანის სულიერი ცხოვრება და სულიერი სიკვდილი ამ მაცდუნებელ აზრებთან ბრძოლაზეა დამოკიდებული. ქვემოთ ვნახავთ აგრეთვე, რომ მრავალი სხეულებრივი ანომალია და სხეულის სნეულება აზროვნების ტყვეობიდან მომდინარეობს.


რა არის მაცდუნებელი აზრები (გულისთქმანი)

წმინდა მამები, როცა მაცდუნებელ აზრებზე საუბრობენ, ისინი არ გულისხმობენ მხოლოდ ფიქრს, არამედ სურათებსა და სცენებს, რომლებიც თითოეულ ფიქრს შეესაბამება. სურათს ფიქრთან ერთად ეწოდება მაცდუნებელი აზრი. "სურათებს ზოგჯერ ხილვითი ხასიათი აქვს, ზოგჯერ გააზრებითი და ყველაზე ხშირად შერეული". რადგან ხილვითი სურათები იტაცებენ ამა თუ იმ ფიქრს, ამიტომ ასკეტები ყველა სურათს "მაცდუნებელ აზრს" უწოდებენ"522. სხვადასხვა ეშმაკეული აზრი ზოგჯერ შეგრძნებებით აღწევს გონებაში, ზოგჯერ ადამიანის წარმოსახვაზე და ხსოვნაზე ზემოქმედებს და შემდგომში ატყვევებს კიდეც მას.

ისიხიოს პრესვიტერის სიტყვებით, ადამიანებმა არ იციან, რომ მაცდუნებელი აზრი სხვა არაფერია, თუ არა შეგრძნებადი და ამქვეყნიური ნივთების წარმოსახვა"523. აქედან ცხადია, რომ წარმოსახვა მთავარ როლს ასრულებს ჩვენს სულში ფანტაზიის შესაბამისი სურათის შესაქმნელად. ამგვარად, შეიძლება ვინმემ თქვას, რომ მაცდუნებელი აზრი მხატვარია, რომელიც აზროვნებაში ხატავს სხვადასხვა სურათს და სცენას, რომელთაგან უმრავლესობა წარსულის ხსოვნაა. ერთი ბერი იტანჯებოდა წარსულის ხსოვნით და ამბობდა: ჩემი მაცდუნებელი ფიქრები ძველი და ახალი მხატვრები არიან. ისინი მაშფოთებენ მოგონებებით და ქალების წარმოსახვით"524. ყველა საგანს საკუთარი მეტყველება აქვს, რითაც ესაუბრება და მიმართავს ადამიანს. გრიგოლ სინელის სიტყვებით, წმინდა წერილი ამ მეტყველებას მაცდუნებელ აზრს უწოდებს. საგანთა მეტყველებას ეწოდება აზრი და პირიქით აზრების ქმედება "თავისთავად ნივთიერი არ არის, მაგრამ საგანთა საშუალებით სახეს იღებს და შესაბამისი სახელწოდებაც აქვს"525.

საგანთა მეტყველებით სარგებლობს ეშმაკი, ამიტომ მათ შეიძლება ეშმაკის სიტყვები დავარქვათ"526. გრიგოლ სინელი მაცდუნებელ აზრებს "მდინარ დინებას" უწოდებს, იგი უერთდება ცოდვას, წყალდიდობად იქცევა და გულს შთანთქავს"527.

აზრებზე საუბრისას, უნდა შევნიშნოთ მათი კლასიფიკაციის შესახებაც. ამაზე მაქსიმე აღმსარებელი წერს, რომ აზრები არის მარტივი და რთული. მარტივი ვნებებისგან დაცული, "ხოლო რთული ვნებიანი, ანუ ვნებით განპირობებული აზრი"528.

მოგონება ვნებასთან ერთად ქმნის ვნებიან, რთულ აზრს, ვფიქრობ, აქ უნდა განვასხვავოთ საგანი, გააზრება (διανόημα) და ვნება. მაქსიმე აღმსარებელი წერს: საგანი არის ოქრო, ქალი, მამაკაცი და სხვა. გააზრება (νόημα) არის საგნის მოგონება, ე.წ. ოქროს, ქალის, მამაკაცის გახსენება. ვნება კი "საგნებისადმი უსიტყვო სიყვარული ან სიძულვილი მაგ. ჩამოთვლილი საგნებისა".

ვნებიანი გააზრება (νόημα) "არის რთული აზრი, რომელიც შედგება ვნებისგან და აზრისგან. ამიტომ, უნდა ვიღვაწოთ, რომ ვნება აზრისგან გამოვყოთ და აზრი მარტივი გახდეს. ეს გამოყოფა კი სულიერი სიყვარულით და თავშეკავებით ხდება"529.

ვნებიანი აზრები აღაგზნებენ სულის სურვილიან ნაწილს, აშფოთებენ მრისხანე და მოაზროვნე ნაწილს"530.

ევაგრე აღნიშნავს, რომ არსებობს "აზრები, რომლებიც ჭრილობას გვაყენებენ, რომლებიც თავად იჭრებიან. ბოროტი აზრებით იჭრება კეთილი და ისევ კეთილი აზრებით იჭრება ბოროტი". აზრი შეიძლება ბოროტისგან იღებდეს სათავეს, მაგრამ ჩვენი მცდელობით და სული წმინდის მადლით კეთილად გარდაიქმნება,მაგრამ ხდება პირიქითაც, კეთილი აზრი ბოროტად იქცევა. ამ საკითხს შევეხებით აზრებისგან კურნებაზე საუბრისას. მოკლედ, ერთი რამ ნათელია, რომ არსებობს ბოროტი და კეთილი აზრები.

გულისთქმათა მიზეზი

აზრთა რაობა მათ მიზეზებსაც წარმოაჩენს, გრიგოლ სინელის თანახმად აზრთა საწყისი და მიზეზი არის ადამიანის დანაშაულის გამო ერთიანი და მარტივი ხსოვნის გახლეჩა"531. დანაშაულის ჩადენამდე ადამიანის ხსოვნა იყო მარტივი, ვნებისგან განთავისუფლებული და სრულად ღმერთს მინდობილი. უფალი იდგა სულიერი ძალების ცენტრში. დანაშაულის შემდეგ ერთიანი ხსოვნა გაიხლიჩა. წმინდა თალასე გვასწავლის, რომ "არსებობს სამი წყარო, საიდანაც გამომდინარეობენ აზრები: გრძნობა, ხსოვნა და სხეულის ტემპერამენტი". ყველაზე ცუდი აზრები ხსოვნიდან იღებენ სათავეს"532. უფრო ნათლად რომ დავინახოთ აზრების წარმომავლობა და მათი მიზეზები. მოვიხმობთ ისააკ ასურის ნაწერს: "აზრთა ქმედება ადამიანში ოთხი მიზეზით ხდება: პირველი - ხორციელი მოთხოვნილებისგან, მეორე - ამქვეყნიური საგნების (რომლებსაც ხედავს და რაზეც ესმის ადამიანს) წარმოსახვისგან, მესამე - უწინდელი შთაბეჭდილებებისაგან და სულიერი მიდრეკილებებისგან, რაც გონებაში აქვს და მეოთხე _ ეშმაკის ზემოქმედებისგან, რომლებიც ყველა ვნების სახით გვებრძვიან, აქედან გამომდინარე, სანამ ადამიანი ამქვეყნად ცოცხლობს, შეუძლებელია, რომ არ ჰქონდეს მაცდუნებელი აზრები533.

მაცდუნებელი აზრების ძირითადი მიზეზი ეშმაკის ბრძოლაა და უმრავლესობა აზრებისა ეშმაკეულია: ეშმაკის მიზანია აზრებით ადამიანი გააზრებულ ან ქმედით ცოდვამდე მიიყვანოს. ასე დაესხა ის თავს იესო ქრისტესაც. მაგრამ ვერაფერს ვერ გახდა. ეშმაკი მუდმივად ეძებს სულს ვნებიანი აზრებით, რომ ცოდვა ჩაგვადენინოს"534. ადამიანი თუ ბოროტს ჩაიფიქრებს, მაშინ გააზრებით სცოდავს, თუკი ეშმაკის ნებით ახორციელებს და თავის სურვილს იკმაყოფილებს, მაშინ ჩადის ცოდვას. სატანა მუდმივად თესავს მაცდუნებელ აზრებს გონების დასატყვევებლად. წმინდანებმა იციან რა არის "ეშმაკის თესლი" და ადამიანებს მასთან ბრძოლის რჩევებს აძლევენ"535.

გრიგოლ სინელის სიტყვებით მაცდუნებელი აზრები ეშმაკის სიტყვებია და წინამორბედი ცოდვისა536. ილია პრესვიტერი ამბობს, რომ ეშმაკი ჯერ ებრძვის სულს მაცდუნებელი აზრებით და საქმეებით. სატანა ბილწ და სამარცხვინო აზრებს თესავს. ყველა ვნებას ჰყავს შესაბამისი დემონი, ამიტომ მიუთითებს იოანე სინელი "დავიდებ გონებასა ჩემსა განცდად ეშმაკისა ცუდად მზვაობრიობისასა, ვიხილე, რამეთუ მოაგონა მან ძმასა ერთსა გულისსიტყვანი და წარვიდა და გამოუცხადა სხვასა ძმასა, რაჲ იგი მოაგონა მას, და მერმე მიავლინა პირველი იგი ძმა მეორისა მის, რაჲთამცა უთხრნა გულის სიტყვანი იგი და მერმე ვითარცა დაფარულთა მცნობელსა ნეტარითა მათ"537. სატანა უმრავლეს შემთხვევაში ჩვენს სულში არსებული ვნებებით წარმართავს ბრძოლას. მან იცის მათი არსებობა და სულს ასე აღაგზნებს.

ამგვარად, ეშმაკმა ამაო ამპარტავნებით ორი ბერი აცდუნა. ეშმაკის ბრძოლა აზრებით საქმეებით ბრძოლაზე უარესია"538. "სულზე დადებული ვნებებით აღძრავს ეშმაკი ჩვენში მაცდუნებელ აზრებს"539. რადგანაც უმთავრესი ვნება არის თავმოყვარეობა, ამიტომ მისგან იბადება სამი მაცდუნებელი აზრი"540. თუ ადამიანის გული სიტკბოების ტრფიალია, ის ბოროტი აზრების წყაროდ იქცევა. "სიამოვნების ტრფიალებით აღსავსე გულიდან გადამდები მაცდუნებელი აზრები ამოიზრდებიან"541. აზრები არის ნებსითი და უნებლიე. უნებლიე აზრები იბადება ცოდვის ჩადენისას, ხოლო ნებსითი - ჩვენი საკუთარი ნებით, ამიტომ შეიძლება ითქვას, რომ ნებსითი აზრები უნებლიეთა მიზეზია"542. "მაცდუნებელი აზრების მიზეზი ცოდვაა, ცოდვისა კი ყველა ცოდვიანი საქმე"543. ზოგადად შეიძლება ითქვას, რომ ეშმაკისგან მომავალი აზრები მიმართავენ ადამიანს გააზრებული და ქმედითი ცოდვისაკენ. ეს ცოდვა თუ მეორდება რამდენჯერმე და ჩვეულებად იქცევა, აღიძვრება ვნება. შემდეგ ვნებებისგან, რომლებიც სულის ჭრილობებია, წარმოიქმნება მათი შესაბამისი აზრები. ასევე ემართება სხეულს. მისი ჭრილობა იწვევს გართულებას და ტკივილი და პრობლემა ძლიერდება.

უფალი ბევრგან ამბობს, რომ მაცდუნებელი აზრები გულიდან მოდის "რამეთუ გულისაგან გამოივლენ გულის-სიტყუანი ბოროტნი, კაცის-კლვანი, მრუშებანი, სიძვანი, პარვანი, ცილის-წამებანი, გმობანი (მათ. 15.19). ლუკა მახარებელი ამბობს, რომ ქრისტეს მოწაფეებს მოუვიდათ ასეთი აზრი: "ვინ-ძი უდიდეს იყოს შორის მათსა? ხოლო იესუ იცოდა გულის ზრახვანი მათნი და მოიყვანა ყრმაჲ და დაადგინა წინაშე მათსა" (ლუკ. 9. 46-47). აღდგომილი მაცხოვარი გამოეცხადა მოციქულებს და უთხრა: "რაჲსა შეძრწუნებული ხართ, და რაჲსათჳს გულის-სიტყუანი მრავალნი მოვლენან გულთა თქუენთა?" (ლუკ. 24.38).

მოყვანილი ციტატები მეტყველებენ იმაზე, რომ აზრები გულიდან იღებენ სათავეს. მართალია, თავიდან აზრი გონებაშია, მაგრამ რადგან გულში მოქმედებენ ვნებები და ეშმაკი თავისი აზრის წარმოსაქმნელად ამ ვნებებს იყენებს, ამიტომ ამბობენ, რომ მაცდუნებელი აზრები გულიდან გამოდის. ასეთივეა დიადოხოს ფოტიკელის სწავლება. გული კეთილ და ბოროტ აზრებს შობს, მაგრამ ბოროტს თავისი ბუნების მიხედვით კი არ წარმოშობს, არამედ ბოროტის ხსოვნით, პირველი ცოდვის ხსოვნით. გული ბოროტ აზრებს ეშმაკის ზემოქმედებით წარმოშობს. ჩვენ კი ყველაფერს გულიდან გამომდინარედ შევიგრძნობთ". ადამიანის გონება, რომელსაც ფაქიზი შეგრძნება ახასიათებს, ითავსებს ეშმაკისგან თავსმოხვეულ აზრებსაც. იგივე ემართება სხეულს. მას "უყვარს ხიბლით ტკბობა" და სხეულსა და სულს შორის ერთობა არსებობს, ამიტომ "ეშმაკეული აზრები გულიდან მომდინარედ გვეჩვენება"544. გონება გულის მასაზრდოებელია და მას (გულს) გადასცემს მეყსეულად ყველაფერს, ავსაც და კარგსაც. რადგან ჩვენ არ გვაქვს საკმარისი სულიერი გამოცდილება, ეს გადაცემა ძალიან სწრაფად ხდება და გვგონია, რომ აზრები პირდაპირ გულიდან იბადება. ეშმაკისა და ვნებების გარდა მაცდუნებელი აზრი მატერიალური საგნისგანაც შეიძლება მომდინარეობდეს. გრიგოლ სინელი გვასწავლის: "საგნები მარტო აზრებს ბადებენ, ხოლო ეშმაკის ზემოქმედებით ეშმაკეული აზრები იბადება"545. წყლის წისქვილის მსგავსად, რომელიც არ ჩერდება და მუდმივად მოძრაობს და ფქვავს სიმინდის და პურის მარცვალს, ასევე გონებაც არ ჩერდება. ჩვენზეა დამოკიდებული გონებას სულის მიმართულებით ვამოქმედებთ თუ ხორცის. ამიტომაც, როცა მიწიერი ზრუნვით ვართ დაკავებულნი და ამაო საუბრებს ვეძლევით, მაშინ "მათი შესაბამისი ავი აზრები წარმოიქმნება"546. ასე რომ ცუდი ამქვეყნიურ სამყაროს არსებობა და მასთან ურთიერთობა კი არ არის, ჩვენი პირადი დამოკიდებულება და სურვილია მთავარი.

ბოროტი აზრების გვერდით ღმერთისგან გამომავალი კეთილი აზრებიც არსებობს. როგორ უნდა ამოვიცნოთ ისინი? მივმართოთ სულიერი გამოცდილების მქონე მამებს, მათ, ვისაც სულთა გარჩევის მადლი აქვს. ზოგადი სწავლება კი ის არის, რომ რაიმე აზრის გაჩენით ჩვენში სიხარული იბადება, ე.ი. ეს ღვთისგან არის. ეშმაკეული აზრები კი სავსეა მწუხარებით და შფოთით. წმინდა ბარსანოფი გვასწავლის: "თუ შენს აზრს სიხარული ახლავს და მწუხარებისგან შორს არის, მაშინ იცოდე, რომ ეს აზრი ღმერთისგანაა. ეშმაკეული აზრები აღსავსეა შფოთითა და დარდით. შემოსილნი არიან ცხვრის ტყავით, თითქოს სამართლიანობას ეფარებიან, სინამდვილეში კი მტაცებელი მგლები არიან"547. აქვე შევნიშნავთ, რომ სიხარული გულის ამაოებიდან და სიამოვნების ტრფიალებიდან შეიძლება მომდინარეობდეს. ამიტომ აზრთა გარჩევა მხოლოდ იმას შეუძლია, ვინც იგემა სული წმინდის მადლი და სულის ვნებებისგან განიწმინდა. ვისაც არა აქვს ამგვარი სულიერი გამოცდილება, უნდა მიმართოს სულიერ მამებს, რადგან უსამართლო ეშმაკი სამართლიანობას შეფარებული ზემოქმედებს მასზე.

ვნახოთ მოკლედ, რამდენნაირი აზრი არსებობს. რამდენი ვნებაც არის, იმდენი აზრია. წმინდა იოანე კასიანე რომაელი გამოყოფს რვა ვნებას და რვა ბოროტ აზრს. ესენია: ნაყროვანება და სიძვა, ვერცხლისმოყვარეობა, მრისხანება, მწუხარება, გულგრილობა, პატივმოყვარეობა და ამპარტავნება"548. წმინდა თალასე ამბობს, რომ არსებობს სამი ძირითადი მაცდუნებელი აზრი: "ნაყროვანება, პატივმოყვარეობა და ვერცხლისმოყვარეობა, რასაც მოსდევს სხვა ვნებიანი აზრები"549. ამ სამ აზრს შეესაბამება სამი დიდი ვნება სიამოვნებისმოყვარება, დიდებისმოყვარება და ვერცხლისმოყვარება (ქონების მოყვარება), რითაც უნდოდა ეშმაკს ქრისტეს ცდუნება.

ყურადღებას შევაჩერებთ ერთ ყველაზე სამარცხვინო და საშინელ აზრზე - გმობაზე. წმინდა იოანე სინელმა, იცოდა მგმობელი აზრების სიმძიმე, რაც სულიერ მოღვაწეებს ხვდებათ და წერს, რომ გმობის მიზეზი ამპარტავნებაა. გმობა ადამიანს "მრავალ გზის წმიდისა ჟამის წირვისა მოგვიხდის და ჟამსა მას, წმიდითა საიდუმლოთა ზიარებისა გვბრძავნ გმობად უფლისა და შესაწირავისა მის წმიდის; ლოცვად რა დავდგით, არა წმიდანი იგი და გამოუთქმელნი გულის სიტყვანი ზედა აღგვიდვიან. ნუ ვინ ჰგონებს გულის სიტყვათა მათ გმობისათა თუ მისგან არს მიზეზი მათი რამეთუ გულთ მეცნიერ არს უფალი. მრავალნი ლოცვისგან დააბრკოლნა და მრავალნი ზიარებისგან წმიდათა საიდუმლოთა უკან აქცინა"550. ეშმაკის ჩვენთან ბრძოლის დასაწყისი აზრებია. ეშმაკისგან დათესილი მაცდუნებელი აზრი ვითარდება იქამდე, სანამ ცოდვას არ ჩავიდენთ და ცოდვა ვნებად არ იქცევა. წმინდა მამათა გამოცდილების მიხედვით განვიხილავთ როგორ ვითარდება ეშმაკეული აზრი.

მაქსიმე აღმსარებელი ამბობს, რომ სულში არსებული ვნებებისგან წარმოქმნილი აზრები ებრძვიან გონებას და ცოდვისკენ მიდიან. გონება რომ დამარცხდება ამ ბრძოლაში, ბოროტი აზრი ცოდვის ჩადენას გაააზრებინებს და შემდეგ უკვე ჩაადენინებს". ამის შემდეგ სული დაცარიელდება ბოროტი აზრებით და ეშმაკი სცილდება მას, მაგრამ მასში ცოდვის კერპი რჩება"551. ამ კერპს კი თუ არ დაანგრევს მუდმივი წრფელი სინანული, მაშინ ადამიანის სულიერი ორგანიზმი მძიმედ სნეულდება.

ამგვარად ვითარდება აზრი და ცოდვამდე გზას გადის. ურიგო არ იქნება თუ ისევ და ისევ წმინდა მამების ნაწერებით გავყვებით ამ გზას. აზრი სულის მოაზროვნე ნაწილში შეღწევით ცდილობს გონების დატყვევებას. ამისთვის მაცდუნებელი აზრი ცდილობს ვნებით ტკბობის შეგრძნება გააღვივოს სულში. ამ სტადიას ეწოდება განსაცდელი და ჯერ კიდევ არ არის ცოდვა"552. "ვნებაჲ გამოწვეული სიამოვნება იპყრობს გონებას"553. თუკი ადამიანი არ მოსწყვეტს გონებას სიამოვნებას, მაშინ მისკენ მიიდრიკება, სასიამოვნო საუბარს გააბამს, დაუკავშირდება და შეუერთდება. მზარდი სიამოვნება მთლიანად იპყრობს გონებას და მის ნებას. ამგვარად ადამიანის წინააღმდეგობა სუსტდება და შედეგად ცოდვის ჩადენა მოჰყვება. თუ დატყვევება მეორდება, მაშინ ადამიანის მთელი არსება ამ ვნების მსახური ხდება"554. სიამოვნების არსებობა და მასზე წარმოდგენა მნიშვნელოვანია იმისთვის, რომ გონება დატყვევდეს და ვნება ამოქმედდეს. ამიტომ წმინდა მამები გვაფრთხილებენ, რომ სიამოვნების გრძნობა, როგორც შევძლებთ, უნდა ჩავკლათ. ან უკეთესია სიამოვნება შევცვალოთ, რადგან სწორედ სიამოვნებაა ადამიანის გონების დამპყრობი. ამბა დოროთე ამბობს, რომ როცა სულში ვნებიანი აზრები იღვიძებენ, მაშინ იღვიძებენ ვნებებიც თავად"555. ისიხიოს პრესვიტერი წერს, რომ სულის მაცდუნებელი აზრები ეშმაკის ზემოქმედებას ერევა წარმოსახვების საშუალებით "(სული) ერევა აზრებით ეშმაკეულ ფანტაზიას და მიემართება ქმედებისაკენ"556. ამ შემთხვევაში წარმოსახვა განსაკუთრებულ როლს თამაშობს, უფრო მეტად მაშინ, როცა პიროვნება ან საგანი, ჩვენგან შორს არის, იმ დროსაც კი, თუკი პერსონა და ნივთი ხილულია ანუ წარმოსახვა შეგრძნებასთან დაკავშირებულია, ის (წარმოსახვა) ზრდის და კაზმავს ნივთებს გონების დასატყვევებლად. ამ თვალსაზრისით შეიძლება ითქვას, რომ ვნებიანი აზრები აშფოთებენ გონებას, ავსებენ მას ბილწი კერპებით და შემდეგ მისი ნების საწინააღმდეგოდ ცოდვისკენ წარმართავენ"557.

როგორც ვხედავთ, ადამიანი თავისუფალი ნებით მოქმედებს არა მარტო განსაცდელის ჟამს, როცა ეშმაკის ზემოქმედებას განიცდის, არამედ მანამდეც, თავისი ნებით იზიანებს სულიერ თვალს და ყურს. ფილოთეოს სინელის სწავლებით, "ვინც დაცემული უყურებს სამყაროს, მისი სულიერი თვალი დაცემული და დაბნელებულია. ასევე სიბილწის მოსმენის სურვილი ნიშნავს იმას, რომ დემონების ჩურჩულს ყურადღებით ვუსმენთ"558. ადამიანი იცვლება შინაგანად, ეცემა გულის თვალი და იცვლება სხეულის გარეგნული შეგრძნებებიც. ამიტომ ადამიანის ღვაწლი თავდაპირველად შინაგანი სამყაროსკენ უნდა იყოს მიმართული. აგრეთვე თუ ადამიანი ინახავს მაცდუნებელ აზრებს, მაშინ ძლიერდება სიამოვნების შეგრძნება და გონება უშვებს ცოდვის ჩადენას. "როგორც კვერცხი თბება ფრთების ქვეშ, ასევე სულიერი მოძღვრის წინაშე აღუარებელი აზრები საქმეებად იქცევა"559. ჩვენი მსჯელობიდან ნათელია რა შედეგი მოსდევს მაცდუნებელ აზრებს და მათ კონკრეტულად ახლა ჩამოვთვლით.


გულისთქმათა შედეგები

თუკი ადამიანი გულისთქმისკენაა მიდრეკილი, ნიშნავს, რომ მის ტყვეობაშია. "მაცდუნებელი აზრისკენ მიდრეკილება ავლენს ადამიანის მისწრაფებას"560. მისწრაფება კი გამოხატულია ყოფითი საგნების მოპოვებაში. ზეციურ საზრდოსა და ზეციურ სამყაროს მოკლებული გონება მუდმივად ისწრაფვის გრძნობადი და მატერიალური საგნებისაკენ. ამას ეწოდება მისწრაფება. მისკენ მიმართავს გონება აზრებს. ადამიანი თავშეუკავებელი ხდება. "თავშეუკავებელი ის არის, ვინც მაცდუნებელი აზრებით საზრდოობს"561.

ადამიანი, როცა უშფოთველად აძლევს მაცდუნებელ აზრს თავისუფლებას, იძულებული ხდება განახორციელოს კიდეც იგი. "ვინც აზრით არ ებრძვის ცოდვას, სხეულითაც ჩადის მას"562. როცა მაცდუნებელი აზრის არსებობა გარკვეული დროით ჩერდება გონებაში და მას არ შევებრძოლებით, ის ხორციელდება, მაშინ ვნება ძლიერდება და უფრო მეტად დასტანჯავს გონებას563. მაცდუნებელი აზრები გვაწვალებს და ზოგჯერ გვირთულებს პირად ურთიერთობებსაც. "ამგვარი აზრებით ერთმანეთს ვეწინააღმდეგებით და საკუთარ თავსაც ვტანჯავთ"564. გულისთქმები სულს ბილწავენ, წამლავენ `ასეთია ეშმაკის ცბიერება, შხამიანი ისრებით წამლავს ყველა სულს"565.

მაცდუნებელი აზრებით დატყვევებული ადამიანი კარგავს მხედველობას და ცოდვიანი ქმედებების ხილვისას ვერ იგებს მის მიზეზს. "ამ აზრებით გატაცებული ბრმავდება, ცოდვის მოქმედებას ხედავს, მაგრამ მიზეზის დანახვა არ ძალუძს"566.

ეშმაკი ძლევამოსილია ამ დროს და შეიძლება ადამიანი თვითმკვლელობამდეც მიიყვანოს. ასეთი ადამიანი ეშმაკს ვერ გაუწევს წინააღმდეგობას. გარყვნილი აზრი უფსკრულში აგდებს სულს567. ვნებიანი აზრები "აღაგზნებენ სულის სურვილიან ნაწილს, აშფოთებენ მრისხანე ნაწილს და აბნელებენ მოაზროვნეს ისე, რომ გონება ბრმა არის სულიერი ჭვრეტისათვის და ლოცვის აღსადგენად"568. ეს მდგომარეობა იმაზე მეტყველებს, რომ სულის თვალი სნეულია და არ შეუძლია სულიერის ხილვა და ლოცვა. ადამიანი ღმერთის გარეშე მკვდარია. ვინც მუდმივად შფოთავს გულისთქმებისგან და სხეულის წვას გრძნობს, ის დაშორებულია სული წმინდის კეთილსურნელებისგან"569. ამის გამო ადამიანი უფალთან სიახლოვეს და სული წმინდის კეთილსურნელებას კარგავს და ღმერთს შორდება. "ბილწი აზრები აშორებენ ადამიანს ღმერთისგან". მზაკვრული გულისთქმებით დატყვევებულ ადამიანს უფალი არ უხსნის თავის საიდუმლოს570.

მართალია ამბა დოროთე, როცა ამბობს: "ერთ აზრსაც შეუძლია დააშოროს ღმერთს ადამიანი, როგორც კი მას (აზრს) მიიღებს და დაემორჩილება"571. ღმერთისგან დაშორებას ადამიანისთვის ცუდი შედეგები მოჰყვება. შეინიშნება ფსიქოსომატური მოშლილობები. ფსიქოთერაპიული მეთოდით უნდა განიკურნოს ბოროტი აზრებით შეპყრობილი ადამიანი. სწორედ ამ საკითხზე გადავდივართ ახლა.

გულისთქმათაგან განკურნება

სულიერ და სხეულებრივ სნეულებასთან ერთად აზრებსაც სჭირდება პროფილაქტიკა, ხოლო უკვე არსებულ სნეულებებს კონკრეტული მკურნალობა. განვიხილავთ ორივე შემთხვევას.

პროფილაქტიკა ითვალისწინებს მაცდუნებელი აზრის გონებაში შემოსვლის წინააღმდეგობას. ამის მიღწევა შეიძლება სიფხიზლით, ყურადღებით, მდუმარებით და ავი აზრების მოშორებით. პავლე მოციქული მოუწოდებს ტიმოთეს მუდმივი სიფხიზლისკენ: ხოლო შენ ფრთხილი იყავ ყოველსა შინა" (2ტიმ. 4,5). ეს ღვაწლი წმინდა მამათა ნაწერებში დაწვრილებით არის განხილული.

სიფხიზლე აზრების დაცვაც არის. იოანე სინელი გვასწავლის: "სხვა არს დაცვა გულის სიტყვათა და სხვა არს დაცვა გონებისა... უმაღლეს არს მეორე ესე პირველისა მის დაღაცათუ უძნელეს არს"572.

აქ იგულისხმება ის მდგომარეობა, რომელზეც ზემოთ ვისაუბრეთ. უფრო ზუსტად, გონება არის სულის თვალი, გული და აზრი კი მოქმედებენ ადამიანის შემეცნებაში. ერთია, როცა ადამიანი ცდილობს აზრის სიწმინდის დაცვას, და მეორე - გონების ანუ გულის სიწმინდის შენარჩუნება. აზრების განწმენდა აუცილებელია, რადგან ცბიერი გულისთქმით "ადამიანის შინაგანი სამყარო განწმენდილი ვერ იქნება"573. მამათა ტრადიცია მოითხოვს, რომ გონება მოვიკრიბოთ (ანუ სულის ენერგია და არსება), ყურადღება მივაქციოთ და შევებრძოლოთ ვნებიან აზრებს". "მოიკრიბე შენი გონება და ყურადღება მიაქციე გულისთქმას, თუ ვნებიანს აღმოაჩენ, შეებრძოლე მას"574. გონება წმინდა რომ იყოს და მუდმივად ახსოვდეს ღმერთი, კეთილი აზრებისგანაც უნდა დავიცვათ., რადგან მათი მეშვეობით გონება თანდათან ეჩვევა ღვთისგან განშორებას. ბერი სილუანი გვასწავლის, რომ წმინდანებმა ისწავლეს მტერთან ბრძოლა, მათ იცოდნენ, რომ მტრები ცდუნებით აზრების საშუალებით მოქმედებენ, და ამიტომ მთელი ცხოვრების განმავლობაში ებრძოდნენ გულისთქმებს. გულისთქმა თავდაპირველად კეთილი სახით მოდის, შემდეგ ლოცვას განაშორებს გონებას და იწყებს მის არევას. ამიტომ აუცილებელია ყველანაირი გულისთქმის უკუგდება, კეთილიც რომ იყოს, და მხოლოდ უფლისმიერი წმინდა გონების შენარჩუნება"575.

გულში არანაირი აზრი არ უნდა გვქონდეს. "არც უაზრო და არც კეთილი576. სულის თვალი დავიცვათ ნებისმიერი აზრისგან ისე, როგორც ხორციელ თვალს ვიცავთ დაზიანებისგან.

მას შემდეგ, რაც ადამიანი შეეჩვევა წმინდა ღვაწლს - გულისთქმასთან ბრძოლას, მისი გონება ღვთის მადლს იგემებს და განიწმინდება, შეძლებს გულისთქმათა გარჩევას "კეთილისა და ღვთისგან მომდინარეს გონების საგანძურში შეინახავს, ბოროტს და ეშმაკეულს განაგდებს"577.

ამგვარ სულიერ მღვიძარებას და აზრების მოთოკვას გონებითი სიმშვიდე ეწოდება. ამიტომ მართლმადიდებლურ სწავლებაში სიმშვიდე ნიშნავს არა მარტო გარეგანი გამაღიზიანებელი მოვლენებისგან განშორებას (თუმცა ეს უკანასკნელი მდგომარეობა არის დამწყები მოღვაწისთვის სიმშვიდის საწყისი), არამედ გულის სიმშვიდეს. წმინდა თალასე მოგვიწოდებს: გრძნობები მოთოკე მშვიდი განმარტოებით და დაუქვემდებარე გულში აღძრული აზრები მკაცრ სამსჯავროს"578. იოანე სინელი კი წერს: "დაყუდება ხორცთა არს, წესთა და საცნობელთა დაწყნარება; ხოლო დაყუდება სულისა არს, გულის სიტყვათა გულის - ხმის ყოფაჲ და გონება წარუპარველი. გულის - სიტყვა მხნე და ახოანი მოყუარე არს დაყუდებისა, რომელი იგი დგან აზრთა ზედა გულისათა დაუცადებელად, და დაუძინებლად, და მომავალთა მათ მტერთა რომელთამე მოაკვდინებენ, და რომელთამე იოტებენ"579. "თუ ადამიანი შეეჩვევა ღვაწლს და გონებას ღვთის სასუფევლის განცდა აქვს, მაშინ ყველა მაცდუნებელი აზრი ისე იფანტება, როგორც ვარსკვლავები ქრებიან მზის ამოსვლისას"580.

სიფხიზლისა და გონებითი სიმშვიდის გარდა გონების დაზიანებისგან დაცვა მაცდუნებელ აზრთა გამომწვევი მიზეზებისგან თავის დახსნაა. წმინდა მაქსიმეს მოჰყავს მაგალითი თუ როგორ უნდა დავიცვათ გულის სიწმინდე. ცნობილია, რომ ვნებიანი აზრები სულის სურვილიან ნაწილს აშფოთებს და აბნელებს მოაზროვნე ნაწილს". ამიტომაც ბერმა "ყურადღება უნდა მიაქციოს გულისთქმას და მოიკვეთოს მისი გამომწვევი მიზეზები.

საკვებისა და სასმელისგან თავშეუკავებლობა, ქალებთან ამაო საუბარი ის მიზეზებია, რომლებიც ვნებიანი წარმოსახვებით აღიზიანებენ სულის სურვილებს. შიმშილი, წყურვილი, სიფხიზლე და განმარტოება ეხმარება ადამიანს ამგვარი აზრებისა და მოგონებებისგან განთავისუფლებაში. სიამოვნებისმოყვარეობა, პატივმოყვარეობა და მატერიალური საგნების სიყვარული იწვევს "ვნებიან მოგონებებს იმ ადამიანებზე, ვინც გვაწყენინა". ვნებიანი ადამიანი წუხს თუ რაიმე ვერ მოიპოვა ან დაკარგა. ამიტომაც ამგვარი წუხილის გამომწვევი მიზეზების უგულებელყოფა შეიძლება ღვთის სიყვარულით"581.

აზრებისგან განთავისუფლების გარდა ვნებებს უნდა ვებრძოლოთ, რადგან ვნებებს იყენებს ეშმაკი მაცდუნებელი აზრის ჩასაგონებლად. წმინდა მაქსიმე სიძვის ცოდვისგან გასათავისუფლებლად გვირჩევს; "იმარხულე, იფხიზლე, იშრომე და განმარტოვდი" მრისხანებისა და მწუხარებისაგან თავდასაცავად უგულებელყავი დიდება, და უპატივცემულობა და სხვა მიწიერი საგნები, გულღრძოობის საწინააღმდეგოდ: "ილოცე მისთვის, ვინც გაწყენინა და განთავისუფლდები"582.

სხვა ღვაწლი გულის სიამოვნებისგან განთავისუფლებაა. მაცდუნებელი აზრები აღძრავენ სიამოვნებას და მისკენ მიდრეკენ გონებას. გულის სიამოვნებასთან ერთად სხეულის სიამოვნებასაც უნდა ვებრძოლოთ. მოღვაწემ (ასკეტმა) საჭიროა განაგდოს სიამოვნების გამომწვევი ყველა მიზეზი. თუ ადამიანი ხორციელ სიამოვნებას ეძლევა, მაშინ "ის იძულებულია წავიდეს ასურეთში და დაემონოს ნაბუქოდონოსორს"583. ვინც მკაცრად არ მიუდგება სიამოვნების განცდას, ვერ იქნება თავშეკავებული და ვერ მოიპოვებს შინაგან თავისუფლებას.

ზემოთ შევნიშნეთ, რომ უნდა განვერიდოთ მაცდუნებელი აზრების გამომწვევ ადამიანებს და აზრებს. ერთმა ასკეტმა ქალისა და წარსულის მოგონებებით შეწუხებულ ბერს უპასუხა: "მიცვალებულების ნუ გეშინია, ცოცხლებს გაექეცი, და ლოცვა გააძლიერე"584. მართალია, ყველას ვერ განვერიდებით. ამის გაკეთება მხოლოდ ცოტას თუ შეუძლია. ეს მხოლოდ ისეთ ადამიანს ძალუძს, ვინც სრულყოფილი განწმენდისაკენ მიისწრაფვის, მთელი არსებით ღმერთს უძღვნის თავს. უნდა განვერიდოთ ცდუნების მომტან ადამიანებს, არა იმიტომ, რომ ისინი ცუდები არიან, არამედ ჩვენი უძლურების და სისუსტის გამო. ჩვენ ხომ სნეულებისკენ ვართ მიდრეკილნი. გონებით ფხიზლად მყოფი ადამიანი მიხვდება რა ვნება აწუხებს მას"585.

ღვთის შიში გვეხმარება მაცდუნებელ აზრებთან ბრძოლაში. იგი ღვთისგან ბოძებული მადლია და ვისაც ეს მადლი ეძლევა, მთელი დღის განმავლობაში ცდილობს ღვთისათვის არასათნო არაფერი არ გააკეთოს. ღვაწლი მარტივი არ არის, ღვთის შიში ცეცხლით ალღობს ყველა მაცდუნებელ აზრს. თუკი არ გვაქვს ამგვარი შიში, იმისთვის მაინც უნდა ვიღვაწოთ, რომ ღვთის მყოფობა და მომავალი სამსჯავროს შიში შევიგრძნოთ. "როგორც ცვილი დადნება ცეცხლზე" (ფს. 67,3) ისე ბილწი აზრი გაქრება უფლის შიშით"586. ღვთის შიში მწყემსია, რომელიც მწყემსავს ფარას ანუ აზრებს. მწყემსის შიშის გარეშე ფარა აირევა."587

კურნების სხვა მეთოდიც არსებობს; ეს არის შრომა და ასკეტური ცხოვრება. მარხვა, მღვიძარება, ლოცვა ეხმარება გონებას მაცდუნებელი აზრების უკუგდებაში. "დათრგუნე ხორცი მარხვით და მღვიძარებით და განაგდებ მტანჯველ სიამოვნების მოტრფიალე აზრს"588. მარკოზ მოღვაწე გვასწავლის: "თუ გვსურს, რომ არ შეგვაწუხოს ბოროტმა აზრებმა სულით დამდაბლებული და სხეულით დამწუხრებული იყავი. ეს ზოგჯერ კი არ უნდა მოხდეს, არამედ "ყოველთვის, ყველანაირი საშუალებით და ყველა საქმეში"589. ადამიანმა პროფილაქტიკისთვის შეიძლება გამოიყენოს ჩამოთვლილი საშუალებები იმისთვის, რომ არ დასნეულდეს მავნე აზრებით. მოდით, დაწვრილებით განვიხილოთ, როგორ განიკურნება აზრებით სნეული გონება. უპირველეს ყოვლისა, არ უნდა არსებობდეს შფოთი. ეშმაკის მიზანია ადამიანის სულში შფოთი აღძრას, შემდეგ შეიჭრას და დაატყვევოს, მარკოზ ასკეტი ამბობს: "მამაცურად აიტანე აზრების ტალღები და განსაკუთრებით ისინი, რომელსაც მწუხარება და გაუგებრობა მოაქვთ"590.

აზრებთან ვაჟკაცური წინააღმდეგობა მეორე პირობაა განკურნებისთვის. წმინდა მამა გვირჩევს, რომ ნუ შევშფოთდებით ეშმაკურ აზრებთან ბრძოლაში. წმინდა ბარსანოფი მოგვიწოდებს: "თუ დაგეუფლა აზრი, ნუ შეშფოთდები, მაგრამ გაერკვიე რა უნდა მას და საწინააღმდეგო გააკეთე უშფოთველად უფლის სახელის მოხმობით". ცუდი სახლში ქურდის შემოსვლა კი არ არის, ცუდია გაქურდვა591.

ზოგი ადამიანი გულისთქმას უშვებს გონებასა და გულში სასაუბროდ და ქრისტეს ძალით მის დასამარცხებლად: ამგვარად ცოტანი იქცევიან, ისინი, ვისაც ქრისტეს მადლი აქვთ მონიჭებული. მათ სურთ ეშმაკთან პირდაპირ ბრძოლა და მისი დამარცხება. ასეთი რთული და სახიფათო ბრძოლა მრავალი ქრისტიანისთვის მიუწვდომელია მათი უძლურების გამო. ბევრმა ჩვენგანმა უნდა უკუვაგდოთ მაცდუნებელი აზრები.

შევნიშნავთ, რომ რაც ნაკლები სულიერი გამოცდილება გვაქვს, მით უფრო გვიან ვამჩნევთ აზრის შემოსვლას გონებაში; ღვაწლში მყოფი ადამიანები გულისთქმას სულის მოაზროვნე ნაწილში შემოსვლამდე ამჩნევენ. ზოგიერთნი გულისთქმის არსებობას ხვდებიან მაშინ, როცა აზროვნებასთან მისი შეერთება ხდება ან იგი ამოქმედდება, ან კიდევ ცოდვის ჩადენის შემდეგ. "სულიერად გამოცდილი ადამიანი ჩვეულებრივ ცოდვიან აზრს მაშინ ხვდება, როცა ეს უკანასკნელი განვითარების საწყის ეტაპებს გაივლის, ანუ მაშინ, როცა აზრი ძალას შეიძენს და უფრო მეტიც, როცა უკვე ახლოსაა ცოდვის ჩადენის საფრთხე"592. სადაც არ შეხვდება ადამიანი მაცდუნებელ აზრს, დაუყოვნებლივ უნდა შეებრძოლოს მას. ღვაწლის სიმტკიცის შესაბამისად შეუძლია კაცს გულისთქმის შემჩნევა მისი განვითარების ადრეულ ეტაპზე.

მაცდუნებელ აზრებთან საუბრისგან თავის დაღწევის საუკეთესო საშუალებაა მათი უგულებელყოფა და განკვეთა. არქიმანდრიტი სოფრონი წარმოადგენს ბერი სილუანის სწავლებიდან მაცდუნებელ აზრთან ბრძოლის ერთ კარგ მეთოდს: "მამა (სილუანი) მამათა გამოცდილების მიხედვით, ამბობდა, რომ არსებობს ბრძოლის სხვადასხვა გზა, მაგრამ საუკეთესოა თუ სრულებით არ გავესაუბრებით მაცდუნებელ აზრს. თუკი გონება ჩაერთვება მასთან (აზრთან) საუბარში, მის (აზრის) განვითარებასაც მიჰყვება. გაიტაცებს და ღმერთს დაშორდება, რაც არის სწორედ ეშმაკის მიზანი. ღვთისგან განშორებულ გონებას გაფანტავს იგი (ეშმაკი) და მაცდუნებელ აზრთან მოსაუბრე გონება აღარ იქნება სუფთა.

სტეფანე მეუდაბნოე, რომელიც ლეოპარდს ხელიდან აჭმევდა (კლემაქსი. სიტყვა 7), სიკვდილის წინ "გაესაუბრა" გულისთქმებს და ეშმაკს შეებრძოლა პირისპირ.. თრაკიის მთაზე მოღვაწე წმინდა მარკოზ ათენელი, ამქვეყნიდან გასვლის წინ იმშვიდებდა სულს თავისი უამრავი ღვაწლით, ამის გამო ჰაერში გაჩერდა მისი სული ერთი საათის განმავლობაში. ეს "ერთი საათი" ასე დარჩენის საშიშროებას ნიშნავდა...

სხვა მამები სულიერ ღვაწლში უფრო მეტად განბრძნობილნი იყვნენ"593 სწორედ ამიტომ საფრთხილოა, განსაკუთრებით სულიერი ცხოვრების დასაწყისში, აზრის შემოშვება გულში. აზრის შემჩნევისთანავე საჭიროა მისი მოკვეთა"594. აზრთა უგულებელყოფა საუკეთესო რჩევაა მათთვის, ვინც სულიერი ღვაწლის საწყის ეტაპზეა. მაცდუნებელი აზრი რომ არ დაგვეუფლოს, უნდა უარვყოთ ის, რასაც იგი (აზრი) გვთავაზობს; ამით ძალა ეცლება ვნებას: "ღვთის შემწეობასაც ვგრძნობთ და ვთრგუნავთ თვით ვნებას"595. ამას ეწოდება აზრისთვის წინააღმდეგობის გაწევა. ერთმა მორჩილმა უთხრა ამბა პიმენს: "ამბა, ბევრი აზრი მაწუხებს და მათგან საფრთხეში ვარ". ბერმა გარეთ გაიყვანა და უთხრა: "გაშალე შენი სამოსელი და დაიჭირე ქარი", მორჩილმა, რა თქმა უნდა, "ქარი ვერ დაიჭირა" და მიუგო ამბას, რომ ეს შეუძლებელია. წმინდა მამამ კი უპასუხა: "შენ თუ ამის გაკეთება არ შეგიძლია, მით უმეტეს, ვერ შეძლებ აზრების შეკავებას, შენი საქმეა მათთან ბრძოლა"596. ამრიგად, ქარის დაჭერასავით რთულია აზრს დავუშალოთ ჩვენს სულში შემოსვლა. მაცდუნებელ აზრებთან ბრძოლა აუცილებელია ერთი მხრივ მათი უგულებელყოფით და მეორე მხრივ მათი მოთხოვნების შეუსრულებლობით. "თუ აზრების მოთხოვნებს სხეულით არ შევასრულებთ, თანდათან დასუსტდებიან და გაქრებიან"597. როგორც ჭურჭელში ჩაკეტილი გველი ან ღრიანკალი დროთა განმავლობაში მოკვდება, ასევე ეშმაკისგან დათესილი ცბიერი აზრები ჩვენი მოთმინების წყალობით მიგვატოვებენ"598. ამბა აგათონს, როცა დაეუფლა განკითხვის აზრი, თქვა: "აგათონ, არ გააკეთო ეს და აზრიც დაითრგუნა"599. ამბა თეოდორე და ამბა ლუკიოსი დასცინოდნენ ორმოცდაათი წლის მანძილზე ცბიერ აზრებს. აზრს, რომელიც მათ მოუწოდებდა სამოღვაწეო ადგილის დატოვებისკენ, პასუხობდნენ: ზამთარი რომ გავა, წავალთ აქედან". ზაფხულში კი ამბობდნენ: "ზაფხული გავა და გადავალთ აქედან". ასე იქცეოდნენ ბერები, დასცინოდნენ ეშმაკს600. აზრის დაკმაყოფილებას თუ გადავდებთ, დავეხმარებით ჩვენს თავს მისგან განთავისუფლებაში.

გულისთქმასთან ბრძოლის სხვა მეთოდია ღვაწლისას თუ არ დავუშვებთ აზრის დიდხანს დაყოვნებას. მარტივმა აზრმა არ უნდა გააღვიძოს ვნება და ვნებიანმა აზრმა ცოდვისკენ არ გვიბიძგოს. "ბრძოლის ორივე გზა არ აძლევს აზრს შეყოვნების საშუალებას"601. დაყოვნებული აზრი სულში სხვა ფიქრებს წარმოშობს, სულიერ სამყაროში სირთულეს შექმნის და ისე დაიპყრობს გონებას, რომ ვერც შევნიშნავთ.

არ ვაცალოთ მარტივ აზრს ვნებიანად და რთულად გარდაქმნა და პირიქით რთული აზრიც გავამარტივოთ. რთული აზრი შედგება ვნებისგან და ფიქრისგან. სულიერი სიყვარულით და თავშეკავებით ვნება ფიქრისგან უნდა გამოვარჩიოთ და დარჩება მარტივი "აზრი"602. ცბიერი აზრი სიამოვნების გაღვიძებისკენ ისწრაფვის, რაც დაიპყრობს გონებას. ამიტომ გონება უნდა მოვაშორით შემოთავაზებულ სიამოვნებას"603. წმინდა მაქსიმე მოგვიწოდებს, რომ დავთრგუნოთ სხეულის ვნებები და სულის ვნებიანი აზრებიც"604. მაცდუნებელი აზრების უგულებელყოფასთან ერთად საჭიროა მათი განდევნა. ეს კი ლოცვის დახმარებით ხდება. გრიგოლ სინელი ამბობს, რომ დამწყები ასკეტი ვერ განაგდებს აზრებს, თუ მას უფალი არ დაეხმარება. ძლიერებს შეუძლიათ აზრთა გაფანტვა, მაგრამ მხოლოდ ღმერთის შემწეობით. შენ მოუხმე იესო ქრისტეს სახელს ხშირად და მოთმინებით, როცა აზრები მოგეახლება. ისინი (მაცდუნებელი აზრები) ლოცვისგან გამომდინარე გულის სითბოს ვერ იტანენ და ცეცხლისგან დამწვართა მსგავსად იფანტებიან. ლოცვაში იესო ქრისტეს სახელი წარმოითქმება, რაც ეშმაკისთვის წამებაა და ღვთიური მადლით გულში სითბო ისადგურებს. ასე იწვება გულისთქმა და განიდევნება გონებიდან. "ვის ლოცვასაც ძალა არ აქვს, მიბაძოს მოსეს; აღაპყროს ხელები და თვალები ზეცისკენ და მაშინ თვით უფალი განდევნის აზრებს"605. ჰაერში გაფანტული კვამლის მსგავსად გაქრებიან აზრები იესო ქრისტეს სახელის ხსენებით"606.

ეშმაკეული აზრებისგან ადამიანური აზრების დახმარებით ვერ გავთავისუფლდებით. გონიერმა ადამიანმაც თავისი სასოება მთლიანად უფალს უნდა მიანდოს და თქვას: "უფალო, როგორც შენ გსურს და ხედავ, ისე გადაწყვიტე ეს საქმე"607. ეს სიტყვები მნიშვნელოვანია, რადგან ხშირად განსაცდელის ჟამს ადამიანი ცდილობს პრობლემას ადამიანური ლოგიკით დაუპირისპირდეს. რაც არ უნდა ძლიერი იყოს ადამიანის აზროვნება (λογική), ეშმაკეულ აზრზე ძლიერი ვერ იქნება. ცბიერ აზრთან ბრძოლისას, ჩვენ სინამდვილეში ეშმაკს აღვუდგებით წინ და არა ერთ უბრალო აზრს.

მღვიძარებით აღვლენილი ლოცვა - გონებას წარმოსახვისგან წმენდს და ადამიანი მოწინააღმდეგეს შეიცნობს და ლოცვისა და მღვიძარების ძალასაც"608.

ლოცვისას სულიერ ცხოვრებით მოღვაწე შეიცნობს აზრებს, წარმოსახვის გარეშე მოკვეთს მათ, ცოდვის ჩაუდენლად გაიგებს ცბიერი აზრების შედეგებსაც. აი რატომ არის, რომ ასკეტმა, რომელიც ცბიერ აზრს გონებაში არ უშვებს, შესანიშნავად იცის ცოდვიანი ადამიანის ცხოვრება, თუმცა კი საკუთარ თავზე ცოდვის შედეგები არ გამოუცდია. თუკი მტრის მარცვალი ცეცხლია, ღმერთისადმი მინდობილი იმედი წყალია, რომელიც აქრობს ცეცხლს609.

ამბა იოვანე კოლოვოსი ამბობს: "ვზივარ კელიაში და ვხედავ ჩემს თავზე მოხვეულ ცბიერ აზრებს; როცა უძლური ვარ მათთან ბრძოლაში, უფალს მივეახლები ლოცვით და მტრისგან თავს ვიხსნი"610.

ცბიერი აზრებისგან განთავისუფლების ნაყოფიერი მეთოდია მათი აღიარება გამოცდილი სულიერი მოძღვრის წინაშე. წმინდა კასიანე რომაელი ამბობს, რომ "როგორც ბნელი სოროდან გამოგდებული გველი ცდილობს დამალვას, ასევე აღსარებით აღიარებული ცბიერი აზრები, ადამიანს შორდებიან"611. "ისე არაფერი ვნებს მონაზონს და ახარებს ეშმაკს, როგორც სულიერი მოძღვრის წინაშე უთქმელი მაცდუნებელი აზრები612. ასეთ შემთხვევაში სულიერი ცხოვრება ინგრევა და ადამიანი ეშმაკის ხელში იქცევა სათამაშოდ, რომელსაც, როგორც უნდა, ისე მოექცევა. წმ. იოანე კასიანე გვასწავლის, რომ არ არსებობს ცხონების სხვა გზა, გარდა ერთისა. ჩვენი ცბიერი აზრები გარჩევის უნარის მქონე, სულიერად გამოცდილ მოძღვართან ვაღიაროთ და მივიღოთ მისგან რჩევა, ჩვენი ლოგიკით არ ვიმოქმედოთ"613. ვინც თავის აზრებს არ აღიარებს მოძღვართან, ის ვერ განიკურნება: "ვინც დუმს თავის გულისთქმების შესახებ, განუკურნებელი რჩება"614. "შეყოვნებული" აზრები უნდა ვაღიაროთ სულიერ მამასთან, ვინც ჩვენს ცხონებაზე პასუხს აგებს. "შენთან მებრძოლი აზრი უთხარი ამბას და ის ღვთის შემწეობით განგკურნავს"615. "შეყოვნებულ" აზრებში ვგულისხმობთ "აზრს", რომელიც მიუხედავად ჩვენი წინააღმდეგობისა და ლოცვისა, არ გვტოვებს და აგრძელებს შემოტევას. ეს ეხება ვნებიან აზრსაც, რომელიც ვნებითაა გადაჯაჭვული. იოანე სინელს ერთი მონაზვნის მაგალითი მოჰყავს. მას ქამარზე დაკიდებული წიგნაკი დაჰქონდა და ყოველდღე იწერდა თავის გულისთქმებს, რომლებსაც სულიერ მოძღვრის წინაშე აღიარებდა616.

გამოცდილი მოძღვარი შეიძლება ამქვეყნიურ საქმეთა უცოდინარი იყოს, არ იცოდეს ამა სოფლის სიბრძნე, მაგრამ ღვთიურ სიბრძნესთან იყოს ზიარებული. ამბა არსენიც თავის აზრებზე ერთ ასეთ მოძღვარს ეკითხებოდა. მოძღვარი წერა-კითხვის უცოდინარი და უწიგნური იყო. სხვა ბერმა ჰკითხა მამა არსენს: მამაო, შენ ხომ ბერძნული და რომაული განათლება გაქვს მიღებული, აზრების შესახებ სხვას ეკითხები? მამა არსენმა უპასუხა: "მე რომაული და ბერძნული განათლება მივიღე, მაგრამ მარტივი ადამიანობის ანაბანაც არ მისწავლია"617. თუ ადამიანმა სულიერი მოძღვრის საშუალებით უფლის წინაშე გულის გახსნა ისწავლა და გამოავლინა გულისთქმები და მათით მიყენებული ჭრილობები, მაშინ იგი ემორჩილება მოძღვრის რჩევას. ეს ადამიანი განთავისუფლდება ყველაფრისგან და დამშვიდდება სულიერად, შეიცნობს თუ რა არის ქრისტესმიერი მშვიდობა.

აღსარებასთან ერთად სულიერ მოძღვარს ვთხოვთ ლოცვას და კურთხევას. იოანე ოქროპირი იხსენებს სახარების ეპიზოდს, როცა მოციქულები ერთ-ერთ სახლში შედიოდნენ და უფალი ეუბნებოდა, რომ მშვიდობა ესურვებინათ ოჯახისთვის. წმინდა მამა ამბობს, გარეგნული სიმშვიდის მიუხედავად, ხშირად შინაგანი ბრძოლა გვაქვს აზრებთან და ვშფოთავთ. ჩვენს სულში ცბიერი სურვილები იღვიძებს. ასეთ ბრძოლას აქრობს წმინდანების სიტყვა. ანუ მათი კურთხევა და ეს გვამშვიდებს. "საკმარისია მან (წმინდანმა) წარმოთქვას სიტყვა, რომ ყველანაირი ეშმაკეული მოგონება და აზრი სულიდან გაიქცევა"618.

ცბიერ აზრთაგან განთავისუფლება, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, კიდევ სათნოებათა აღსრულებით შეგვიძლია. თავშეკავება და სიყვარული ვნებიანი აზრებისგან გვიხსნის619. გვეხმარება მღვიძარებაც "მონაზონი მღვიძარე მონადირე არს გულისსიტყვათა და ადვილად შეუძლოს მყუდროებასა შინა ღამისასა ხედვად და შეპყრობად მათდა"620.

საღმრთო სჯულის და წმინდანთა ცხოვრებების კითხვა ბოროტ აზრებს მოკვეთს, რადგან მოციქულთა და წმინდა მამათა სიტყვებს, ისე როგორც მათ ცხოვრებას დიდი ძალა აქვს და სულს ამშვიდებს. კიდევ სხვა საშუალება არის კეთილი აზრების დაბადება. მართალია, ზემოთ შევნიშნეთ, რომ ყველანაირი აზრი უნდა მოვიკვეთოთ, ეს აუცილებელია ლოცვის დროს, მაგრამ სხვა დროს, განსაკუთრებით სულიერი ღვაწლის საწყის ეტაპზე, შეიძლება კეთილი აზრები განვავითაროთ. ყოველთვის საჭიროა სიფრთხილე და ყურადღება, აზრით წარმოსახვა არ დაგვეუფლოს, საიდანაც ეშმაკეული სულიერება წარმოიშობა. ყველა საგანს კეთილი აზრით უნდა ვუყუროთ. ცუდიც რომ იყოს საგანი, მივიღოთ კეთილად, მაშინ უფალი მის სიავეს შეცვლის. "კეთილის და ბოროტის ხლართი მიიღე ერთნაირი აზრით და მაშინ ღმერთი გაანადგურებს საგანთა და მოვლენათა სიავეს"621. შეიძლება აგრეთვე, ბოროტი აზრები კეთილად გადავაქციოთ. ცბიერი აზრებისგან განთავისუფლების და განკურნების ერთ-ერთი საშუალებაა, გონება გვქონდეს ჯოჯოხეთში და მისი ცეცხლით იწვოდეს. ბერი სილუანი გვასწავლის "მაკარი დიდი ჰაერში მაღლდებოდა, არ წყვეტდა თავის დამდაბლებას, როცა უკვე მისგან გაქცეული ეშმაკი შორიდან ეძახდა, წმინდა მამა პასუხობდა: ჯერ არ განშორებულხარო. ასე პასუხობდა იმიტომ, რომ შეეჩვია გონების ჯოჯოხეთის ცეცხლში წვას, რითაც ჭეშმარიტად გაურბოდა ეშმაკს". ეშმაკთან ბრძოლაში გამოცდილმა პიმენ დიდმა იცოდა, რომ ყველაზე საშიში მტერი ამპარტავნებაა, იგი მთელი სიცოცხლის მანძილზე თვითდამდაბლებისთვის იღვწოდა და ასწავლიდა მოწაფეებს: "სადაც სატანაა, იქ ვარ მეც" სულის სიღრმეში სწამდა უფლის მრავალმოწყალება და მისგან გადარჩენას ელოდა.

ამრიგად, თვითდამდაბლება შესანიშნავი საშუალებაა იმისთვის, რომ გონება ვნებებისგან დავიცვათ. გონების წვა ჯოჯოხეთის ცეცხლში - ეს ის მდგომარეობაა, რომელიც დიდი სინანულის დროს მოდის და ღვთის მადლია. თუკი ამ მადლს ვერ მოიპოვებს ადამიანი, მაშინ მუდამ უნდა იხსენებდეს თავის მოკვდავობას და უფლის წინაშე სამსჯავროს. ესეც საკმარისია ცბიერი აზრების შემოტევების შესაჩერებლად. მას შემდეგ, რაც ადამიანი ასკეტური მეთოდით განთავისუფლდება აზრების თავდასხმებისგან, გული და გონება განიწმინდება, მაშინ სული წმიდის მადლით აივსება და სული განკურნებას იგრძნობს. განთავისუფლდება ყველა ჭრილობისგან და გადაიქცევა სამება ღმერთის ტაძრად. ადამიანი უფლის მადლის ჭეშმარიტი მსახური ხდება და იგემებს ზეციური სასუფევლის წყალობას. ასეთია ნამდვილი, ბუნებრივი ადამიანი, მადლმოსილი ღმერთკაცი.

მეოთხე თავი
მართლმადიდებლური ფსიქოპათოლოგია

იოანე მახარებელი მაცხოვრის მიერ განრღვეულს განკურნების ეპიზოდშივე აღწერს ბითეზდას საბანელს და იქაურ მდგომარეობას. "ამას შინა ისხა სიმრავლე უძლურთაჲ, ბრმები, მკელობლები, განჴმელები, რომელნი მოელიედ წყლისა მის აღმღურევასა" (იო. 5.3)

ეკლესია ერთგვარი საბანელია, სულიერი ბითეზდა. ჩვენ ეკლესიის წევრები, ხრწნასა და სიკვდილს დამორჩილებულნი ამ საბანელში ვართ და ველოდებით სულიერ განკურნებას.

იოანე ოქროპირი განრღვეულის კურნების სასწაულის განმარტებისას სვამს შეკითხვას: რა კურნებაა ეს? რა საიდუმლოზეა მინიშნება?" და პასუხობს, რომ საბანელი გამოხატავს იმას, რაც მომავალში მოხდებოდა, ეს წმინდა ნათლობაა. "მოგვემადლა ნათლობა, რომელსაც უდიდესი ძალა და მადლი აქვს, ნათლობა ცოდვათაგან განწმენდილი და მკვდრეთით აღმდგენელი"622. ნათლობა არის "შესავალი საიდუმლო", რომლითაც ეკლესიაში შევდივართ და თუ განვავრცობთ ნათლობის სიმბოლიზმს, მაშინ შეიძლება ვთქვათ, რომ ეკლესია ჭეშმარიტად ბითეზდაა, სულიერი საავადმყოფო. ყველა ქრისტიანი, ვინც უფლის კაცთმოყვარეობას და სიყვარულს შეიგრძნობს, იმავდროულად საკუთარ სულიერ უძლურებას ხედავს. ვინაიდან ღვთის მადლი სულიერ სამყაროს ანათებს, შეგვიძლია, დავინახოთ საკუთარ სულში ცოდვების ძალა და სხეულში ცოდვის კანონი. ამიტომაც ვგრძნობთ თავს ავად. ეს შეგრძნება კურნების დასაწყისია, უფრო სწორად, უფლის ჭვრეტის დასაწყისი, რადგან სინანული და ტირილი "ხორციელ" ადამიანს არ შეუძლია623. მხოლოდ ღვთიურ მადლთან ზიარებულს ძალუძს ამგვარი სულიერი რეალობის განცდა.

საავადმყოფოებში არსებობს ცალკეული განყოფილებები, რომელთაც პათოლოგიური (παθολογκή) ეწოდება624. ამგვარი განყოფილება არის ეკლესიაშიც, სულიერ სამკურნალოში. მე არ ვაპირებ სხვადასხვა ტერმინის აღრევას, მაგრამ ღრმად მწამს, რომ ვნებების (πάθος) შესახებ მეცნიერება არის პათოლოგია. ვისაუბრებთ მათზე დაწვრილებით. განვსაზღვრავთ რა არის ვნებები, დავაჯგუფებთ მათ და უფრო ზუსტად განვიხილავთ მათგან განკურნების მეთოდებს. ასეთი თანმიმდევრობა საჭიროა, რადგან მართლმადიდებლურ წესს ემყარება. ჩვენი აზრით მოძღვრებას მართლმადიდებლური რომ ვუწოდოთ, ის რამდენიმე თვისებით გამორჩეული უნდა იყოს. პირველ ყოვლისა მასში (მოძღვრებაში) უნდა აღინიშნოს ადამიანის ღვთიური ცხოვრებიდან განდგომა და მისი დაცემის შემდგომი ტრაგიკული მდგომარეობა. შემდეგ ადამიანის ნათლობით ხელახალი დაბადება და რომ ეს "ხელახალი დაბადება" გრძელდება ეკლესიის წიაღში. ხელახლაშობის შესახებ მოძღვრებას ვერ დავარქმევთ მართლმადიდებლურს თუ მასში ვიგულისხმებთ ქრისტეს გარეგნულ რწმენას, რადგან ხელახლაშობა, განახლება, მთელი ცხოვრების მანძილზე გრძელდება და სრულყოფილების ზღვარი არ არსებობს. მოვიყვანთ მაგალითად პეტრე მოციქულს, რომელმაც იხილა მაცხოვრის ფერისცვალება და მისმა თვალებმა იხილეს უფლის დიდება. პეტრე მოციქულმა იხილა უქმნელი ნათელი თაბორის მთაზე. რამდენიმე დღის შემდეგ კი უარყო ქრისტე. მოგვიანებით მოციქული ღვთის ხილვის (Θεοφανία) გახსენებამ სინანულით აავსო და აატირა. პეტრეს დაცემა უფრო საშინელი იყო დიდებული ხილვის შემდეგ. აქ უნდა აღვნიშნოთ, ცოდვის ძალა იმდენად ძლიერი აღმოჩნდა, რომ ადამიანი (პეტრე) დაცემამდე მიიყვანა მას შემდეგ, რაც მან ქრისტეს ღვთაებრიობა იხილა. არსებობს პეტრეს დაცემის შემამსუბუქებელი არგუმენტი. მან ღმერთი იხილა მანამდე, სანამ მოინათლებოდა. ნათლობა ხომ სულთმოფენობის დღეს შესრულდა. მოციქულის არსება ჯერ არ იყო განმტკიცებული სული წმინდის მოქმედებით.

იმავე მოვლენას ვხედავთ პავლე მოციქულთანაც. იგი ისეთ სიახლოვეს გრძნობდა მაცხოვართან, რომ ამბობდა: "ხოლო ცხოველ არღარა მე ვარ, არამედ ცხოველ არს ჩემ თანა ქრისტე" (გალ. 2.20) და ამავე დროს გამოხატა ადამიანური ბუნების ტკივილი შემდეგი სიტყვებით: "და ვხედავ სხუასა სჯულსა ასოთა შინა ჩემთა, რომელი-იგი წინა-განეწყვების სჯულსა მას გონებისა ჩემისასა და წარმტყუნავს მე სჯულითა მით ცოდვისაჲთა, რომელი-იგი არს ასოთა შინა ჩემთა. უბადრუკი მე ესე კაცი! ვინ-მე მიჴსნეს ჴორცთა ამათგან ამის სიკუდილისათა?" (რომ. 7. 23-24),

შევეცდებით, წარმოვაჩინოთ რა არის ცოდვის კანონი "სხუაჲ სჯული". ვფიქრობ, ნაშრომის თავი სახელწოდებით "ფსიქოპათოლოგია" ერთ-ერთი ძირითადია. შეძლებისდაგვარად ანალიტიკურად განვიხილავთ ზოგიერთ ვნებას, რომლებსაც უფალი, მოციქულები და წმინდა მამები გამოყოფენ. გვსურს გამოვკვეთოთ ის საშინელი რეალობა (ვნება ე.დ.) რაც გვტანჯავს და მას სამწუხაროდ ხშირად ვერ ვამჩნევთ.


1. რა არის ვნებები

სიტყვა ვნება (πάθος) მომდინარეობს სიტყვიდან πάσχω (ვიტანჯები). და ნიშნავს შინაგან სნეულებას. ფილოთეოს სინელის მიხედვით "ვნება სულში ხანგრძლივი სნეულებით ჩნდება625. ვნახავთ, რომ ცალკეული ცოდვა ვნებად იქცევა. ვნება ეწოდება ცოდვას, რომელიც ხშირად მეორდება და დიდხანს იმალება სულში. წმინდა მამები ვნებასა და ცოდვას ასე განასხვავებენ: ვნება სულში მოძრაობს, ხოლო ცოდვიანი ქმედება სხეულით ხილულად აღესრულება"626. ცოდვების შესახებ სწავლება არა ერთხელ არის აღნიშნული სახარებაში. რამდენიმე ასეთ ადგილს მოვიხმობთ და მოგვიანებითაც დავუბრუნდებით მათ. უფალი ფარისეველთა შეკითხვაზე: "რაჲსთჳს მოწაფენი შენნი არა ვლენან მოძღურებისაებრ ხუცესთაჲსა, არამედ უბანელითა ჴელითა ჭამენ პურსა?" (მარკ. 7.5). ყურადღებას ამახვილებს ადამიანის შინაგან მხარეზე: "შინაგან გულისაგან კაცთაჲსა გამოვლენან გულის-სიტყუანი ბოროტნი, მრუშნი, სიძვანი, პარვანი, კაცის-კლვანი, ანგაჰრებანი და უკეთურებანი, ზაკუვანი, არაწმიდებანი, თუალ-ბოროტებანი, გმობანი, ამპარტავნებანი, უგუნურებანი. ესე ყოველნი ბოროტნი შინაგან გამოვლენ და შეაგინებენ კაცსა" (მარკ. 7, 21-23).

მთესველის იგავით უფალი საუბრობს იმ მარცვალზე, რომელიც დავარდა "ეკალთა შინა" და სწორედ ვნებები შთანთქავენ მარცვალს, ხელს უშლიან ნაყოფის გამოღებაში. "რომელი-იგი ეკალთა შინა დავარდა, ესე არიან, რომელთა ისმინიან სიტყუაჲ და ზრუნვისაგან და სიმდიდრისა და გემოთაგან ამის სოფლისათა ვლენედ და შეაშთვიან და არა ნაყოფიერ იქმნიან" (ლუკ. 8. 14) პავლე მოციქული ადამიანის გულში დაბუდებულ ვნებებსაც იცნობს. ადამიანის ნათლობამდელ მდგომარეობაზე, ანუ ხორციელ ცხოვრებაზე ამბობს მოციქული: "ვიდრე-იგი ვიყვენით ჴორცთა შინა, ვნებანი იგი ცოდვათანი სჯულისა მისგან იქნებოდეს ასოთა შინა ჩუენთა, რაჲთა ნაყოფი გამოვიღოთ სიკუდილისა" (რომ. 7.5) წარმართთა ცხოვრების შესახებ კი წერს: "ამისთჳს მისცნა იგინი ღმერთმან ვნებასა მას გინებისასა", (რომ. 1.26).

ამგვარად, ვნებები იჭრებიან სულში და მთელს ჩვენს არსებას საშინელ პრობლემებს უქმნიან. გრიგოლ პალამას სწავლების მიხედვით, ვისაც უყვარს უსამართლობა, იგი სიძულვილით ანგრევს და ანადგურებს ღვთის ხატს, ანუ თავის სულს და ემორჩილება იმავე ვნებას, რომლითაც შეშლილები არიან შეპყრობილნი და საკუთარ სხეულს იგლეჯენ. შეშლილი ინადგურებს სხეულს, ასევე უსამართლო (და ყველა ვნებიანი) "უგრძნობლად აზიანებს და გლეჯს თავის თანდაყოლილ მშვენიერებას"627. ვნება ამუქებს, ანადგურებს ღვთის ხატს, ღვთის მშვენიერებას.

ვნებებზე საუბრისას უნდა დავაზუსტოთ მათი რაობა. არსებობენ ძალები, რომლებიც ჩვენს სულში შემოდიან და საჭიროა მათი ამოძირკვა? თუ ვნება სულის ბუნებრივი ძალაა, ვნებით გარყვნილი და უფლისგან ჩვენი განდგომით გამოწვეული? ბიბლიური წიგნები და წმინდა მამათა ნაწერები მეორე ვარაუდს ემხრობიან: სწორედ ამიტომ საჭიროა, გამოვიკვლიოთ სული და მისი ნაწილები, რათა დავინახოთ, როგორ ირყვნება სულის ძალები.

გრიგოლ პალამა გვასწავლის, რომ როგორც ღმერთია გონება, აზროვნება (λόγος) და სული, ასევე ადამიანის სულსაც აქვს გონება, აზროვნება (λόγος) და სამშვინველი. სული (წმინდა) სულისა არის "ჩვენს აზროვნებასთან ერთად გონების მისწრაფება არასრულყოფილებით სრულყოფილებისაკენ"628. ათონელი წმინდა მამის სიტყვებით სულის სამსახოვანი ბუნება შედგება გონების, აზროვნების (λόγος) და სულისგან. ცოდნის "სამება" გამოიხატება გონებითი აზროვნებით და გრძნობითი ასპექტებით. გონების სამი სახე არის გონება, ცოდნა და სიყვარული629.

ჩამოთვლილი კატეგორიების გარდა თესალონიკის მთავარეპისკოპოსი გრიგოლ პალამა იყენებს ანტიკურ ბერძნულ ფილოსოფიაში დამკვიდრებულ სულის დაყოფას. ადამიანის სული არის ერთიანი და ყოვლადძლიერი630. ის იყოფა სამ მოაზროვნე, მრისხანე და სურვილიან ნაწილებად631. ასეთივე დაყოფა გვხვდება მაქსიმე აღმსარებელთან. მისი სიტყვებით სულის სამი ძალაა აზროვნება, სურვილი და მრისხანება. სურვილი და მრისხანება შეადგენენ სულის ვნებიან ნაწილს, აზროვნება კი მოაზროვნეს (λογική)632. ამრიგად, როცა ვსაუბრობთ სულის ვნებიანი ნაწილის განკურნებაზე, ვგულისხმობთ მრისხანებას და სურვილს. ეკლესიის ორი დიდი მამის სწავლებას დავუმატებთ ამბა დოროთეს მოსაზრებას. იგი ეფუძნება გრიგოლ ღმრთისმეტყველის შრომებს და წერს, რომ სული სამ ნაწილიანია: "სურვილიანი, მრისხანე და მოაზროვნე (λογική)"633. ეს სამი ძალა უნდა იყოს უფლისკენ მიმართული. ასეთია მათი ბუნებრივი მდგომარეობა. წმინდა დოროთეს სიტყვების თანახმად, (სადაც იგი ეთანხმება ევაგრეს) "მოაზროვნე სული ბუნებრივად მოქმედებს, როცა სურვილიან ნაწილს სათნოება სურს, მრისხანე ნაწილი იღვწის ამისთვის და მოაზროვნე კი მომხდარ მოვლენებს უყურებს"634. წმინდა თალასე წერს, რომ "სულის მოაზროვნე ნაწილი ღმერთის შეცნობას უნდა სწავლობდეს. ვნებიანი ნაწილი (სურვილიანი და მრისხანე) კი სიყვარულს და თავშეკავებას635. ნიკოლოზ კაბასილასი ეთანხმება ზემოთ მოხმობილ მამათა ნააზრევს და ამბობს, რომ ადამიანის არსება შექმნილია ახალი ადამიანისთვის. ჩვენ მოგვეცა აზროვნება (λογική) ქრისტეს შესაცნობად, სურვილი - მისდამი მისწრაფებისთვის, მეხსიერება კი იმისთვის, რომ ქრისტე გვახსოვდეს", რადგან ქრისტეა ადამიანთა არქეტიპი636.

ზემოთ შევნიშნეთ, რომ ადამიანი ვნებებთან ერთად არ შექმნილა. ვნების მოქმედებით ადამიანი სული წმინდის მადლს მოკლებულია. ვნებას არა აქვს არც არსი და არც ჰიპოსტასი. იგი შუქის ჩრდილს ჰგავს. "სიამოვნების სიყვარულით სათნოებისგან განდგომილი სული ვნებებით ივსება და ცარიელდება"637. ასე რომ, შეიძლება ვთქვათ, ვნებები სულიერი ძალების წაბილწვაა. ღმერთს არ შეუქმნია ადამიანი სამარცხვინო ვნებებით. იოანე სინელი ამბობს: "ვნება ბოროტი ბუნებით, ბუნებასა შინა ჩუენსა არა დაბადებულ არს, რამეთუ არათუ ვნებათა დამბადებელი არს ღმერთი, არამედ უფროსად სათნოებანი დაიბადნეს მის მიერ ჩვენ შორის"638. ადამიანის ბუნებრივი მდგომარეობა სათნოებაა, ვნებები კი ბუნების საწინააღმდეგოა, ჩვენ სულის ენერგია ბუნებრივიდან არაბუნებრივ მდგომარეობაში გადავიყვანეთ. იოანე სინელის სიტყვებით ღმერთს "ბოროტი არცარა დაუბადებიეს, არცარა შეუქმნიეს". ჩვენ შევცვალეთ სათნოება ბოროტებად. იოანე სინელს მოჰყავს რამდენიმე მაგალითი ამ მდგომარეობის წარმოსაჩენად: "საქმენი იგი ბუნებისა შინა ჩვენისა კეთილად დაბადებულნი, და სარგებელად ბუნებისა, ჩვენ ვნებად შევცვალენით, ბუნებით გულის წყრომა ჩვენთანა არს, ეშმაკთა მიმართ, ხოლო ჩვენ ვიხმარებთ მას მოყვასის მიმართ. და არს კვალად ჩვენ თანა შური ბუნებითად, რათა კეთილისა ქმნად მოშურნე ვიყვნეთ, ხოლო ჩვენ ბოროტსა ზედა გვაქვს იგი. ბუნებით არს ჩვენ თანა გულისთქმა, არამედ სასუფევლისათვის, ხოლო ჩვენ შევცვალეთ იგი ცოდვისათვის. და გვაქვს სიმაღლეცა ბუნებით, არამედ ეშმაკთა ზედა, ხოლო ჩვენ მოვიღეთ იგი სადა არა ჯერ არს და მოგვეცა ბუნებით სიხარულიცა, არამედ უფლისათვის, და კეთილსა ზედა მოყვასისას, ხოლო ჩვენ ვყავთ იგი ბოროტსა ზედა"639.

აქედან გამომდინარე, წმინდა მამები ყოველთვის აღნიშნავენ ვნებების შესახებ შემდეგს: ჩვენში არსებული ვნებები, ცოდვით დაცემის შემდგომი მდგომარეობის გამოხატულება და ჩვენი ბუნების საწინააღმდეგოა. "ვნება გასაკიცხია, რადგან არაბუნებრივი მოძრაობაა სულისა"640. ამ არაბუნებრივ მოძრაობას წმინდა მაქსიმე "გრძნობადის მიმართ უაზრო სიყვარულს, ან უგნურ სიძულვილს უწოდებს641, მაქსიმე წერს აგრეთვე, რომ "ბოროტება არის ცოდვიანი მსჯელობა შემეცნებული საგნებზე, რასაც მოსდევს მათი არასწორი გამოყენება. წმინდა მამას მაგალითად მოჰყავს ქორწინება. "ქორწინების სწორი გააზრება არის ბავშვების დაბადება. ვინც მასში მხოლოდ სიამოვნებას ხედავს, ის სცოდავს გააზრებაში, არაკეთილს კეთილად მიიჩნევს და იყენებს მას არასწორად, ბოროტად", იგივე ეხება სხვა საკითხებსაც"642. დაცემული ადამიანის სულის მოაზროვნე ნაწილში ბატონობს სიამაყე, სურვილებში - ხორციელი შეცოდებები და მრისხანებაში - სიძულვილი, მრისხანების, ავის მახსოვრობის ვნებები.

მაქსიმე აღმსარებელი დაწვრილებით გამოხატავს ჩვენი სულის ბუნებრივ და არაბუნებრივ ცხოვრებას. სულის ბუნებრივი ძალებია აზროვნება, სურვილი და მრისხანება. ისინი ასე მოქმედებენ. აზროვნება მიემართება ღმერთს ცოდნით და ძიებით. სურვილი არის უფლისკენ სწრაფვა სიყვარულით, მრისხანება არის ღვაწლი ერთადერთი უფლისადმი მისაღწევად". ამრიგად, ბუნებრივი ცხოვრებით მცხოვრებ ადამიანს სურს ამაღლდეს ღმერთამდე, ანუ უფალთან ჰქონდეს ურთიერთობა. ამგვარი ბუნებრივი მოქმედების შედეგი არის სიყვარული. ღმერთთან შეერთებით ადამიანი სიყვარულის ნეტარ მდგომარეობას აღწევს, რადგან ღმერთია სიყვარული. ამ საკითხს ეხება წმინდა წერილის სიტყვები: "და შეიყუარო უფალი ღმერთი შენი ყოვლითა გულითა შენითა და ყოვლითა სულითა შენითა და ყოვლითა გონებითა შენითა და ყოვლითა ძალითა შენითა" (მარკ. 12.30). როცა კი ადამიანი სულის სამ ძალას იყენებს არაბუნებრივად, მაშინ აზროვნება ხდება უგნურება, სურვილი თავმოყვარეობა და მრისხანება - ტირანია. ადამიანი მთელი არსებით ეშმაკს ემონება და მისი სულიერი მშვენიერება იკარგება643.

მაქსიმე აღმსარებელი სხვაგან წერს იმის შესახებ, თუ რას ნიშნავს სულის ძალების არასწორი გამოყენება. მოაზროვნეთათვის ეს უგუნურებას და უცოდინარობას ნიშნავს, მრისხანე და სურვილით სავსე ადამიანი მოძულე და თავშეუკავებელია. და პირიქით, როდესაც სულის ძალები სწორად მოქმედებენ, მათ თან ახლავს ცოდნა, კეთილგონიერება, სიყვარული და სიბრძნე". ღვთის ქმნილებათა შორის ბოროტი არ არის644. თუკი ბუნებრივი ბოროტი არ არსებობს, მაშინ გამოდის, რომ ბოროტებას ჩვენი შესაძლებლობების არასწორი გამოყენებით წარმოვშობთ. წმინდა მაქსიმეს მოჰყავს რამდენიმე მაგალითი: "საკვები არ არის ცუდი, ცუდი ნაყროვანებაა, ბავშვის ჩასახვა არ არის ცუდი, ცუდი მეძავეობაა, ფული კი არ არის ცუდი, ვერცხლისმოყვარეობაა ცუდი, არც დიდებაა ცუდი, ცუდია ამპარტავნება, ცუდად მზვაობრობა645.

სულის ძალების არასწორი ქმედება ცოდვაა, სნეულება. ამბა დოროთეს სიტყვებით ცუდია "სულის სნეულება, როცა სულს თავისი ბუნებრივი სიჯანსაღე ანუ სათნოება დაკარგული აქვს"646.

ამგვარად, შეიძლება ვისაუბროთ სნეულ ადამიანზე, რომელსაც განკურნება სჭირდება. "სულის უწმინდურობა მისი არაბუნებრივი ქმედების შედეგია; აქედან იბადება გონებაში ვნებიანი აზრები". სულის ბუნებრივი მდგომარეობა, ჯანმრთელობა იმაში ვლინდება, რომ მისი ვნებიანი ძალები მრისხანება და სურვილი უვნებონი არიან"647. ადამიანის სული ერთიანი და მრავალძალიანია, ამიტომ, როცა მისი ერთ-ერთი ძალა დასნეულდება, მაშინვე სხვებსაც გადაედება ეს სნეულება648.

გრიგოლ პალამა გვასწავლის, რომ "როგორც არსებათა შეცნობის უნარის ბოროტად გამოყენება წარმოშობს "უგუნურ სიბრძნეს", ასევე სულის ძალების არასწორი მოქმედება ვნებებს ბადებს649.

ის ფაქტი, რომ ვნებები სულის არაბუნებრივი ქმედების შედეგია და მოაზროვნე და ვნებიანი ნაწილები ღმერთისგან დამორჩილებულია და ქმნილი სამყაროსკენ არის მიმართული ვლინდება მაშინ, როცა ადამიანი ღვთის მადლის წყალობით და საკუთარი ღვაწლით იკურნება სულიერად, სულის ვნებები კი არ ქრებიან, არამედ ღმერთს მიემართებიან და აღწევენ ღვთიურ ცოდნას და მასთან (ღმერთთან) ურთიერთობას. გრიგოლ პალამა ვარლაამისადმი650 მიმართვაში ამბობს, რომ არსებობს "ნეტარი ვნებები და ამგვარი ერთობლივი ქმედება სულისა და სხეულისა სულს (πνεύμα) ხორცზე არ აბამს, პირიქით ხორცს ამაღლებს სულის ღირსებამდე". ეს არის სულიერი მოქმედება, რომელიც სხეულიდან გონებისკენ არ არის მიმართული, არამედ გონებიდან სხეულისკენ"651. ამიტომაც ჩვენ, როცა განკურნება გვსურს, ვნებებს არ ვკლავთ, მათ სახეს ვუცვლით. (ამაზე ქვემოთ ვისაუბრებთ). ცრემლი, ტირილი, სინანული, ტანჯვა სულის განკურნების საშუალებებია, ისინი განწმენდნენ სულის ვნებიან და მოაზროვნე ნაწილებს.

ამ პარაგრაფის დასასრულს აღვნიშნავთ, რომ ხორციელი ვნებები სულის არასწორი მოქმედებაა. სული როცა სიყვარულისა და თავშეკავების უნარს კარგავს, მისი სურვილიანი და მრისხანე ნაწილები ვნებებს ემორჩილება. ამ დროს ვნებები შეგრძნებადი ხდება"652. ხორციელი ცხოვრების ვნებები (სული წმიდის არყოფნას ნიშნავს) სულის არაბუნებრივი მოძრაობის შედეგია, ამიტომ ნიშნავს სულის სნეულებას და სიკვდილს.


2. სხვადასხვა ვნება და მათი განვითარება

ვნებების რაობის გარკვევის შემდეგ ვეცადოთ მათი სახეობებისა და შედეგების განახლება. ჩამოვთვლით თითოეულს, რადგან ვფიქრობთ, რომ ეს დაეხმარება ქრისტიანებს, ვინც კეთილი ღვაწლით იღვწის. ვნებებისგან გასათავისუფლებლად საჭიროა მათი შეცნობა.

თავდაპირველად უნდა შევნიშნოთ, რომ ვნებების შესახებ სწავლება წმინდა მამათა ნაწერების გარდა წმინდა წერილშიც გვხვდება. პავლე მოციქული ხორციელების შესახებ საუბრობს. მოციქულისთვის ხორციელი ადამიანი ის არის, ვინც სული წმინდის მადლს მოკლებულია "ჴორცთა გული უთქუამს სულისათჳს და სულსა - ჴორცთათჳს; და ესენი მხდომ არიან ურთიერთარს..." (გალ. 5.17). შემდეგ მოციქული განსაზღვრავს ხორციელ საქმეებს ანუ ვნებებს: "ცხად არიან საქმენი ჴორცთანი, რომელ არიან: სიძვანი, მრუშებანი, არა-წმიდებანი, ბილწებანი, კერპთ-მსახურებანი, მწამლველობანი, მტერობანი, ჴდომანი, შურობანი, გულისწყრომანი, წვალებანი, შფოთებანი, შურნი, კაცის-კლვანი, ლირწებანი653, მთრვალობანი, სიღოდანი654 და მსგავსნი ამათნი. რომელსა წინაჲსწარ გეტყჳ თქუენ, ვითარცა პირველ გარქუ, ვითარმედ ესევითარისა მოქმედთა სასუფეველ ღმრთისაჲ ვერ დაიმკჳდრიან" (გალ. 5, 19-21). რომაელთა მიმართ ეპისტოლეში პავლე ჩამოთვლის ცოდვის საქმეებს, ვნებებს, რომლებიც მთელ ჩვენს არსებას აშფოთებენ. საგულისხმოა სიტყვები მათზე, ვინც მიატოვა ღმერთი და კერპებს ეთაყვანება: "და ვითარცა არა გამოიცადეს ღმერთი, რაჲთამცა აქუნდა მეცნიერებით, მისცნა იგინი ღმერთმან გამოუცდელისა მას გონებისა საქმედ უჯეროჲსა; აღსავსენი ყოვლითა სიცრუითა, სიძვითა, უკეთურებითა, ანგარებითა, ბოროტებითა, სავსე შურითა, კაცის კლვითა, ჴდომითა, ზაკუვითა, ბოროტის ჩვეულებითა, ცუნდრუკებითა, ძჳრის მეტყუელ, ღმრთის შემაწუხებელ, მაგინებელ, ამპარტავან, ლარ, მომპოვნებულ ბოროტისა, მამა-დედათა ურჩ, უგულისჴმო, უწესო, უყვარულ, უწირავ, უწყალო (რომ. 1. 28-31) ტიმოთეს მიმართ ეპისტოლეში მოციქული აღწერს ადამიანთა მდგომარეობას "უკანაჲსკნელთა დღეთა": "და იყვნენ კაცნი თავის მოყუარე, ვერცხლის მოყუარე, ლაღ, თავ მოთნე, ამპარტავან, მგმობარ, მამა-დედისა ურჩ, უმადლ, უღირს, უყუარულ, უწირავ, მასმენელ, უთმინო, დაუმჭირველ, უზავ, დაუმშვიდებელ, კეთილის მოძულე, შინა-გამცემელი, წარმდებ, აღზუავებული, გულის თქუმის მოყუარე უფროჲს, ვიდრე ღმერთის მოყუარე. აქუნდეს ხატი ღმრთის მსახურებისაჲ და ძალისა მისსა უარ-ჰყოფდენ" (2. ტიმ. 3, 1-5).

მოყვანილი სამივე ციტატიდან ნათლად ჩანს ადამიანის მდგომარეობა, მისი დაშორება ღმერთისგან. ეს აღწერა ფაქტობრივად რენტგენია სულისა (ψυχογράφημα), რომელზედაც მეუფებს ვნება. გადავიდეთ ვნებების ანალიზზე, რაც წმინდა მამათა ნაწერებშია მოცემული.

მაქსიმე აღმსარებელის სიტყვებით უმთავრესი ვნება, რომლისგანაც იბადება სხვა დანარჩენი, არის თავმოყვარეობა655. თავის მოყვარეა ადამიანი, რომელსაც მეტისმეტად უყვარს საკუთარი თავი და მასვე ემსახურება. ადამიანის ყურადღება ღმერთს შორდება და აღარ ზრუნავს მასთან შეერთებაზე, მისი წმინდა ნების აღსრულებაზე. ამ დროს იგი საკუთარ თავზეა ორიენტირებული და თვითკმაყოფილება სურს. მაქსიმე აღმსარებელი გვაფრთხილებს: "უფრთხილდით ბოროტების დედას თავმოყვარეობას, ის არის სხეულის უგნური სიყვარული". თავმოყვარეობის ვნებიდან იბადება სხვა ვნებები: ნაყროვანება, ვერცხლისმოყვარეობა და ცუდად მზვაობრობა (ამპარტავნება), ამათგან კი ვნებების მთელი რიგი იშვება656. წმინდა მამა თავმოყვარეობის საშინელ შედეგებს აღწერს. იგი ამ ვნებას, ვნებათა დედას უწოდებს, რომელსაც ბევრი ქალიშვილი ჰყავს "ნაყროვანება და ჭამის მოყვარეობა უგნურების მიზეზებია, ვერცხლისმოყვარება და ამპარტავნება - მოყვასის სიძულვილის, მათი დედა, თავმოყვარეობა - ორივეს მიზეზია"657.

მაქსიმე თავის ნაშრომში "სიტყვა-მიგება თალასეს მიმართ" ჩამოთვლის თავმოყვარეობის ყველა შედეგს და ორ ნაწილად აჯგუფებს.

პირველ კატეგორიას მიაკუთვნებს ვნებებს, რომლებსაც სიამოვნებისაკენ მივყავართ და მეორეს ვნებებს, რომლებიც ტანჯვას გვაშორებს.

პირველი რიგის ვნებებია: ნაყროვანება, ამპარტავნება, ცუდად მზვაობრობა, ტრაბახი, ვერცხლისმოყვარეობა, სიძუნწე, ძალადობა, სიამაყე, უგნურება, თვითდაჯერება, გულგრილობა, უხეშობა, უგულებელყოფა, გაუმაძღრობა, ბევრი ლაპარაკი, ბილწსიტყვაობა, თვალთმაქცობა, გონებასუსტობა, დამცინავობა, უდროო და უადგილო საუბარი და სხვა".

მაქსიმე მეორე კატეგორიაში აერთიანებს სხვა ვნებებს: მრისხანებას, შურს, სიძულვილს, მტრობას, გულღრძოობას, ლანძღვას, შეურაცხყოფას, ცილისწამებას, წუხილს, უიმედობას, უგნურებას (ღვთის სიტყვის უგულებელყოფას), უზრუნველობას, სულმოკლეობას, ლაჩრობას, უდროო გლოვას, ტირილს, დარდს, ეჭვიანობას და სხვა ვნებებს, რაც ჩვენი სულისთვის არის დამახასიათებელი, როცა სიამოვნების საფუძველი არა გვაქვს658.

გრიგოლ პალამა ვნებებს სხვაგვარად აჯგუფებს. წინა პარაგრაფში აღვწერეთ, რომ სული სამ ნაწილად იყოფა: მოაზროვნე, მრისხანე და სურვილიანი. სურვილიანი ნაწილის პირველი ცბიერი ნაყოფი მომხვეჭელობის სიყვარულია, მეორე კი - ვერცხლისმოყვარეობა. მოაზროვნე ნაწილის ნაყოფი დიდებისმოყვარეობა, მრისხანე ნაწილის კი ნაყროვანება, საიდანაც მომდინარეობს "ყველანაირი ხორციელი უწმინდურება"659. სხვა სიტყვებით, თავმოყვარეობიდან, (ვნებათა ქალბატონისა და დედისგან) იბადება სამი ძირითადი ვნება: დიდებისმოყვარეობა, ვერცხლისმოყვარეობა და სიამოვნებისმოყვარეობა. ამათგან წარმოიშობა ყველა სხვა, ადამიანის სულისა და სხეულის წამბილწავი ვნება.

მარკოზ მოღვაწე ვნებების შეფასებისას და მათი დამბადებლის ძიებისას წერს, რომ სამი გიგანტი არსებობს. როცა ისინი კვდებიან, ადვილად ნადგურდებიან სხვებიც, ცბიერი სულების ქმედებები. ეს სამი გიგანტია: უცოდინრობა - ყველა სიბოროტის დედა, დავიწყება "თანამშრომელი და და უცოდინარობისა, სიზარმაცე, რაც სულისთვის ბნელი საფარველია. სამი ძირითადი ვნება სიზარმაცე, დავიწყება და უგუნურება "სხვა ვნებების არსებობას ამტკიცებს და მათ რიცხვს ზრდის"660.

სამი წმინდა მამის მოსაზრებებს შორის განსხვავება არსებითი არ არის. თავმოყვარეობა, დავიწყება, სიზარმაცე და ღვთის უცოდინარობა ქმნიან შესანიშნავ გარემოს დიდებისმოყვარეობის, სიამოვნებისმოყვარეობისა და ვერცხლისმოყვარეობის გასავითარებლად. ყველა წმინდა მამამ თავისი პირადი გამოცდილების შესაბამისად და ცალკეული საკითხების მიხედვით აღწერა ვნებები. ამასთანავე წმინდა მამები ვნებების აღწერისას სულის ფილოსოფიურ ანალიზს არ მიმართავდნენ, ისინი პირადი გამოცდილებიდან ამოდიოდნენ. აქვე დავამატებ, რომ თავმოყვარეობა მჭიდროდ უკავშირდება უცოდინარობას, დავიწყებას და სიზარმაცეს. საკმარისია ადამიანი თავის თავს მიუბრუნდეს, რომ მას მაშინვე დაეუფლება დავიწყება და ღმერთის უცოდინარობა და შედეგად დაიბადება სხვა ცოდვები - ვნებები.

იოანე დამასკელის ნაშრომის მიხედვით სული სამ ძალად იყოფა: მოაზროვნე, მრისხანე და სურვილიანი. მოაზროვნე ძალის ცოდვებია: ურწმუნოება, მწვალებლობა, უგუნურება, ცილისწამება, უმადურობა, სულის მრისხანე ძალის ცოდვებია: გულქვაობა, სიძულვილი, თანაგრძნობის არქონა, გულღრძოობა, შური, მკვლელობა და სხვა მსგავსი... სურვილიანი ძალის ცოდვებია: ნაყროვანება, უძღებობა, მემთვრალეობა, გარყვნილება, ღალატი, ბილწება, ფულის სიყვარული, ამაო დიდების მოყვარეობა, სიმდიდრე და ხორციელი სიამოვნებების მოყვარეობა. იოანე დამასკელი ასახელებს რვა ყოვლისმომცველ აზრს, რომელთაგან თითოეულს შეესაბამება ცალკეული ვნება. ეს აზრებია: ნაყროვანება, გარყვნილება (სიძვა), ვერცხლისმოყვარეობა, მრისხანება, მწუხარება, გულგრილობა, ცუდად მზვაობრობა და ამპარტავნება"661. ჩვენ მიერ ჩამოთვლილი ვნებათა დაყოფა სულის განყოფილებებს შეესაბამება. ახლა გადავიდეთ სხვა წმინდა მამათა მიერ აღწერილ კლასიფიკაციაზე. ამ კლასიფიკაციის თანახმად ვნებები იყოფა სულიერად და ხორციელად. სულისთვის დამახასიათებელია გარკვეული ვნებები და ასევე სხეულსაც აქვს შესაფერისი ვნებები.

წმინდა მამების სწავლებით, ცოდვით დაცემამდე ადამიანის სული ღია იყო და ღვთიური მადლით საზრდოობდა. ცხადია, ადამიანს დიდი ღვაწლი სჭირდება იმისთვის, რომ უფალთან ურთიერთობას მიაღწიოს და შეუერთდეს მას, თუმცა კი ღვაწლის გარეშეც იგემებდა ამ მადლს. სული საზრდოობდა უქმნელი მადლით, სხეული კი - "მიმადლებული სულით". ასე, რომ ადამიანი ღვთის წყალობით იკვებებოდა. დაცემის შემდეგ სული მოსწყდა უფალს, სიცოცხლის ჭეშმარიტ წყაროს, "ცდილობდა საზრდოს მიღებას სხეულისგან წვენის გამოწურვით. აქედან წარმოიშვა ვნებები... სხეული, როცა სულში სიცოცხლეს ვერ გრძნობს, გარეთ ეძებს მას და მატერიის ტყვეობაში ექცევა. ასე ჩნდებიან სიამოვნების მოყვარული სხეულის ვნებები, რომელთა საშუალებითაც ადამიანი ცდილობს სიცოცხლისა და სიხარულის მოპოვებას მატერიალური სამყაროდან"662. ასე კვდება სხეული და რაც მთავარია, სულიც. ქრისტესმიერი ღვაწლით ჩვენ სულს ღმერთისკენ მივმართავთ, რათა მისგან ისაზრდოოს, შედეგად კი შესაძლებელია სხეულმაც მიიღოს საზრდო "მიმადლებული სულისგან" ისე, რომ მთლიანად ადამიანი განათლდეს. ასეთი ადამიანების მაგალითებად დავასახელებთ ეკლესიის წმინდანებს, რომელთა სხეულებში ზოგჯერ ფიზიოლოგიური პროცესები ჩერდებოდა.

მაქსიმე აღმსარებლის სიტყვებით: "ვნებათგან ზოგი ხორციელია, ზოგი სულიერი". ხორციელი სხეულისგან იღებს მიზეზს, სულიერნი კი გარე საგნებისგან"663. ასევე სწავლება გვხვდება ილია პრესვიტერის ნაწერებში. იგი ამბობს: არსებობენ სხვადასხვა ხორციელი და სულიერი ვნებები"664.

იოანე დამასკელიც აღწერს სულიერ და ხორციელ ვნებებს. მისი აზრით სულიერი ვნებებია: დავიწყება, სიზარმაცე და უგნურება. ისინი სულის თვალს აბნელებენ ანუ გონება ემონება სხვა ვნებებსაც, როგორიცაა უპატიოსნება, ურწმუნოება, ყველანაირი ერესი, ცილისწამება, მრისხანება, კაცთმოძულეობა, განკითხვა, გულღრძოობა, სიცრუე, უგუნური დარდი, შიში, სიმხდალე, შური, ეჭვიანობა, სიამაყე, თვალთმაქცობა, ცუდად მზვაობრობა, არაკეთილგონიერება, განურჩევლობა, მატერიალური საგნების სიყვარული, გულგრილობა, სულმოკლეობა, უმადურობა, ბუზღუნი, ამპარტავნება, კაცთმოთნეობა, უგრძნობელობა, ჭორაობა, ირონია, ორგულობა, ვნების მორჩილება, ცოდვიანი ფიქრები, თავმოყვარეობა - ყველა სიავის დედა, ვერცხლისმოყვარეობა - ვნებების ძირი, უზნეობა და ცბიერება. იოანე დამასკელი ხორციელ ვნებებად მიიჩნევს: ნაყროვანებას, მაძღრობას, სიმთვრალეს, ფუფუნებას, ფარულად ჭამას. სხვადასხვაგვარი სიამოვნებისმოყვარეობა. სიძვა, ღალატი, გარყვნილება, უწმინდურება, სისხლის აღრევა, წულთა ხრწნილება, მომხვეჭელობა, ბოროტი სურვილები და ყველა არაბუნებრივი სამარცხვინო ვნება: ქურდობა, გმობა, ძარცვა, მკვლელობა, ყოველგვარი ხორციელი სიამოვნების დაკმაყოფილება, განსაკუთრებით მკითხაობა, ჯადოქრობა, გონებასისუსტე, მოკაზმულობის სიყვარული, აზარტული თამაში, ხორციელი სიამოვნებით ცხოვრება, "რაც გონებას ამიწიერებს და პირუტყვს ამსგავსებს ადამიანს და ხელს უშლის უფლისკენ და სათნოებისკენ მიმართოს მზერა"665.

გრიგოლ სინელი წმინდა მამების მოსაზრებებს სულიერი და ხორციელი ვნებების შესახებ აჯამებს და წერს: "ვნებებს სხვადასხვა სახელწოდებები აქვთ, მაგრამ იყოფიან სულიერად და ხორციელად. სხეულებრივი ვნებები იყოფა მტკივნეულად და ცოდვიანად. მტკივნეული ვნებები თავის მხრივ იყოფა სნეულებად და სასჯელად. სულიერ ვნებებში ვარჩევთ მრისხანეს, სურვილიანს და გააზრებულს. გააზრებული იყოფა წარმოსახვით და შემეცნებად. ამათგან ზოგიერთი ბოროტად გამოყენების გამოა წარმოქმნილი, ზოგი იძულებით, რომელთაც წმინდა მამები ბუნებრივ ვნებებს უწოდებენ. არსებობს სხეულებრივი და სულიერი ვნებები. მათ შორის ზოგიერთი სურვილისაა, ზოგი მრისხანების, ზოგი აზროვნების, ამათგან გამოვყოფთ გონებისა და შემეცნების ვნებებს. ისინი ურთიერთმოქმედებენ. ხორციელი ვნებები სურვილთან, სულიერი მრისხანესთან და გააზრებულთან, გააზრებული გონებრივთან, გონებრივი ხსოვნის ვნებებთან"666.

ვნებების ჩამოთვლასთან და მათ კლასიფიკაციასთან ერთად უნდა შევნიშნოთ, რომ მათ შორის გადაულახავი საზღვარი არ არსებობს. ერთი ვნება მეორეს მჭიდროდ უკავშირდება და ამგვარად ადამიანი მთლიანად ემორჩილება მათ. ვნებისგან სული სნეულდება, გონება კვდება. ასე ადამიანი კერპთაყვანისმცემელი ხდება და ვერ დაიმკვიდრებს ცათა სასუფეველს. ამიტომ ამბობს კატეგორიულად პავლე მოციქული: "და ესემცა უწყით, რამეთუ ყოველსა მეძავსა და არაწმიდასა და ანგაჰრსა, რომელ არს კერპთ-მსახური, არა აქუს მკჳდრობა სასუფეველსა ქრისტესსა და ღმრთისასა" (ეფეს. 5.5). ვნებების სხვაგვარი კატეგორიაც არსებობს. გამოირჩევა ერისკაცთა და მონაზონთა ვნებები. ერისკაცთა ცხოვრებისგან მონაზონთა ცხოვრების წესი სხვაობს, მონაზვნები მონასტერში იღვწიან, ამიტომაც ვნებები ორივე ცხოვრებაში განსხვავებულია. იოანე სინელი ამბობს: "ერის კაცთა შორის ძირი ყოველთა ბოროტთა არს ვერცხლისმოყვარება; ხოლო მონაზონთა შორის ნაყროვანება"667. წმინდა მამა ნათქვამს ასე განმარტავს: "რომელნიმე ვნებანი გონებისაგან ხორცთა მიმართ მოვლენ, და რომელნიმე კვალად ხორცთაგან გონებად და სოფლიოთა თანა მეორე ესე იქმნების, ხოლო უდაბნოს მყოფთა თანა პირველი იგი"668.

ასევე განსხვავებულია ერისკაცთა და მონაზონთა ვნებები. დასნეულებული ერისკაცები მრისხანების და ცილისწამების ვნებით არიან შეპყრობილნი. მონაზვნები ანუ "რომელი გარეგან სოფლისა არიან მათ უკუეთუ სახმარნი იპოებოდინ ნაყროვანებისა და სიძვისა ეშმაკი ბრძავს; უკუეთუ კულა ფიცხელთა და უნუგეშინისცემითა ადგილთა იყვნენ, მოწყინებისა და უმადლოებისა მძლავრი სტანჯავს"669.

იოანე სინელის სიტყვებიდან ნათლად ჩანს, რომ ადამიანს ყოველთვის ერთგვარი განსაცდელი არ ხვდება. განსაცდელი იმაზეა დამოკიდებული, თუ როგორი ცხოვრების წესით ცხოვრობს იგი. ეშმაკი ცბიერია და ყველას შესაბამის მდგომარეობაში ესხმის თავს.

ზემოთ მივუთითეთ, რომ ზოგიერთ ვნებას დედას უწოდებენ, ზოგიერთს კი ქალიშვილებს, რომლებიც დედისგან იშვებიან. იოანე სინელი წერს, რომ "დედა სიძვისა არს ნაყროვანება და მოწყინებისა ზვაობა". ამიტომ, როცა მოწყენილობა გვეუფლება, ზვაობაა ჩვენი განსაცდელი. შემდეგ მოწყენილობა და მრისხანება. "სამთავე670 ნაშობი არის, ხოლო ამპარტავნებისა დედა - ცუდად მზვაობრიობა არს". იოანე სინელი აგრძელებს: "არა არს წესი, ანუ მეცნიერება უკეთურთა მათ თანა, არამედ ყოველივე უწესობა და დაუწყნარებლობა". აგრეთვე "სიცილი უჟამოჲ და ცუდი ოდესმე სიძვისაგან იშვების. ოდესმე ცუდად-მზვაობრიობისაგან და ძილი ფრიადი, ოდესმე იშვების სვებისაგან და ოდესმე მარხვისაგან, რაჟამს მმარხველ იგი ზვაობდეს და ოდესმე მოწყინებისაგან, და ოდესმე ბუნებისაგან. და მრავალმეტყველება ოდესმე მოწყინებისაგან შეიქმნების და ოდესმე ცუდად მზვაობრიობისაგან და მოწყინება ოდესმე შვებისაგან და ოდესმე უშიშებისაგან ღვთისა. გმობა ნაშობი არს ამპარტავნებისაგან და მრავალგზის იქმნების განკითხვისაგან მოყვარისა მასვე ზედა ანუ თუ შურისაგანცა ეშმაკთასა მოიწევის. გულფიცხელსა არს სიმაძღრიდგან და ულმობელობისა და ცუდისა სიყვარულისა და ცუდი სიყვარული იქმნებისა სიძვისაგან, ვერცხლისმოყვარებისა, ანუ ცუდისა დიდებისა და სხვა მრავალთა გულარძნილება671 იქნების სიმაღლისაგან და მრისხანებისა, ორგულება თვითრჩულობისაგან და თავმოთნებისა... მშობელი ყოველთა ბოროტთანი არიან გულისთქმაჲ და უკეთურება672.

ამ თვალსაზრისით განვიხილოთ, როგორ ვითარდება ცოდვა ვნებით. წმინდა მამები, რომლებმაც შინაგანი ბრძოლის მიმდინარეობა იცოდნენ, ვნებების ჩამოთვლასთან ერთად აღწერენ თითოეული ვნების განვითარების პროცესს. წმინდა თალასეს სიტყვებით: "ვნებები მოქმედებენ მოგონებებით, კმაყოფილებით და შეგრძნებებით"673. ადამიანი, როცა გონებას გრძნობადი საგნებისკენ მიმართავს სულიერ სიყვარულს და თავშეკავება მისთვის უცხო ხდება და გზას უთმობს ეშმაკის ზემოქმედებას, ამ დროს იბადება ვნებები. შეგრძნებებით ამოქმედდებიან ვნებები. მაშინ, როცა არ არსებობს სულიერი სიყვარული და თავშეკავება"674. "თავშეკავების სადავეები რომ მიუშვა, მაშინ აღიძვრება ვნებები და გრძნობების დამონება იწყება"675. მართლაც, როცა ადამიანის გონება შეჩერებულია რაიმე გრძნობიერ საგანზე. მაშინ აქვს "მას (გონებას) სურვილის, მოწყენილობის, მრისხანების, გულღრძოობის ვნება"676.

წმინდა მამების მიერ აღწერილი დაუღალავი მისწრაფება და მცდელობა იქითკენ არის მიმართული, რომ ადამიანის გონება არ დაატყვევოს ნივთიერმა საგანმა ან წარმოსახვამ, რადგან ამას მოსდევს ვნება და დაღუპვა. გონების დატყვევება ჩვენს სულში ტრაგედიის მარცვლებს აბნევს.

გონების ტყვეობასთან ერთად ვნების დაბადებაში მთავარ როლს ასრულებს ჩვენში მყოფი სურვილი. ეს მდგომარეობა აღწერილია იაკობ მოციქულის ეპისტოლეში "კაცად-კაცადი განიცადების თჳსისაგან გულის თქუმისა, მიიზიდვის და სცთების მერმე გულის-თქუმაჲ იგი მიუდგის და შვის ცოდვაჲ სრული იქმნის და შვის სიკუდილი" (იაკ. 1, 14-15). ამბა სისოს ჰკითხა ერთმა ბერმა: "რა ვუშველო ვნებებს?", ამბამ უპასუხა: "ყოველი ჩვენგანს საკუთარი სურვილი გვაწუხებსო"677.

ვნებათა განვითარება ხდება შემდეგნაირადაც, მაქსიმე აღმსარებლის სიტყვებით: "მეხსიერებას მარტივი აზრი შეაქვს გონებაში, თუ ეს აზრი შეჩერდება, მაშინ ამოქმედდება ვნება. მომდევნო ნაბიჯი არის გონებასთან მისი შეერთება, რასაც ცოდვის ჩადენა მოსდევს678. ისიხიოს პრესვიტერი ვნების განვლილ გზას აღწერს. თავდაპირველად ვნება გამოჩნდება, მას მოსდევს აზრების შეერთება ეშმაკეულთან. შემდეგ ვნებისადმი დამორჩილება და "გრძნობითი აღქმა, ანუ ცოდვის ჩადენა"679. თუ ცოდვა მეორდება, ვნებად გადაიქცევა.

წმინდა გრიგოლ პალამა მართლმადიდებლურ ტრადიციაზე დაყრდნობით წერს, რომ სიამოვნებისმოყვარეობა არის ხორციელი ვნებებისა და სულის სნეულების საწყისი. ვნებისკენ პირველად იხრება გონება, იწყებს ცბიერ მოქმედებას. შეგრძნებების საშუალებით სულში შეაქვს გრძნობადი საგნების წარმოსახვა და ცოდვის განწყობა. ეს სახეები აღიბეჭდება თვალებით680.

იოანე სინელი დაწვრილებით აღწერს აზრის განვითარებას. ამ პროცესშიც აზრი ვნებად გარდაიქმნება. სხვა არის გამოჩენა, სხვა -შეერთება, სხვა - დაშვება, სხვა - ტყვეობა, სხვა ბრძოლა და სხვა ვნება. წმინდა მამა ამბობს: "წვლილად მოსლვა გულის-სიტყვისა ეს არს, რაჟამს სიტყვა რაიმე უნდო, ანუ ხატი რაჲ, ახლად ხილული მოეხდის გულისა, და თანა-ზრახვაებისა ესე არს, რაჟამს იწყოს გონებამან ზრახვად გულად მოსრულისა მის ხატისა მიმართ ვნებულად, გინა უვნებელად, და დამტკიცებულად არს წამისყოფა გულისთქმა სულისა ხილულისა მის მიმართ. ხოლო ტყვეობაჲ ესე არს, ანუ იძულებითი და მძლავრებითი მიტაცება გულისა, ანუ გულის სიტყვა დადგრომილი ჩვენ თანა, და წესისა მის ჩვენისა კეთილისა განმრყვნელი. და ბრძოლაჲ არს რაჟამს გულის სიტყვა იგი და კაცი სწორ-სწორ ბრძოდიან, ანუ სძლევდეს, ანუ იძულეოდეს. ხოლო ვნებად იგი ითქმის, რომელი მრავალი ჟამ დაებუდოს სულსა შინა და გულის სიტყვასა, ვითარცა ჩვეულებად მოსრულ იყოს გონება წვრთად მისა და თავით თვისით მივალნ მისა მიმართ და ამათ ყოველთაგან პირველი იგი უცოდველ არს; ხოლო ბრძოლაჲ ანუ გვირგვინისა, ანუტანჯვისა მომატყვევებელი ექმნების და ტყვეობა სხვებრ განიკითხვის, ლოცვის ჟამს; და სხვებს მოცალებისა ჯამს, ხოლო ვნებასა უეჭველად ანუ შესწორებული მისდა სინანული უხმს, ანუ საუკუნოÁსა სატანჯველისა თანმდებ არს"681.

წმინდა მამები ადამიანის სულში ვნების განვითარებას სხვაგვარადაც აღწერენ. საქმე ეხება ვნების განვითარებას ასაკის მიხედვით. გრიგოლ პალამა ამბობს, რომ პატარა ასაკიდან ვნებები შემდეგი თანმიმდევრობით ვითარდება: თავიდან იზრდება სულის სურვილიანი ნაწილი ანუ მომხვეჭელობა და ვერცხლისმოყვარეობა. ამიტომ ბავშვებს უნდათ ნივთები (სათამაშოები ე.დ.), შემდეგ ჩნდება ფულის ინტერესი, შემდგომ დიდებისმოყვარეობის ვნება. დიდებისმოყვარეობა ორნაირად ვლინდება. პირველია ამქვეყნიური, რაც მიმართულია "სხეულის მშვენიერებისა და ლამაზი ტანსაცმლისკენ" და მეორენაირი დიდებისმოყვარეობა ცუდადმზვაობრობა (სიამაყე), რაც კეთილშობილ ადამიანებს აზიანებს და პირფერობით გამოიხატება. სიამაყითა და პირფერობით მტერი ცდილობს გაფანტოს სულის სიმდიდრე. მომხვეჭელობისა და დიდებისმოყვარეობის მერე სიამოვნებისმოყვარეობა ანუ ნაყროვანება ვითარდება, "საიდანაც მომდინარეობს ყოველგვარი ხორციელი უწმინდურება". გრიგოლ პალამა საინტერესო შენიშვნას იძლევა. მართალია სიამოვნების მოყვარება "და ბუნებრივი მოძრაობები ჩვილ ბავშვებშიც შეინიშნება", მაგრამ ეს არ ნიშნავს სულის სნეულებას. ბუნებრივი ვნებები არ განისჯება, რადგან ისინი ღვთის მადლით არის შექმნილიო, იმისთვის რომ "ჩვენ მათი დახმარებით ვიაროთ კეთილი საქმეებისკენ". ვნება ცუდია, როცა "ჴორცთა ზრახვისა ვყოფთ გულის სათქუმელ" (რომ. 13.14) ანუ როცა ხორციელ ფიქრს ვნებად გადავაქცევთ...

ამრიგად, გრიგოლ პალამას სიტყვებით ჩვილობიდან იწყება მომხვეჭელობის და ვერცხლმოყვარეობის ვნებების განვითარება, ბავშვობის ასაკში ვითარდება დიდებისმოყვარეობა და მოგვიანებით სიამოვნებისმოყვარეობა"682.

სულიერ და ხორციელ ვნებებზე მსჯელობა ადვილი არ არის. მათი გარკვევა ძნელია, რადგან თითოეულ მათგანში აღმძვრელი ეშმაკი იმალება და ჩვენ არ შეგვიძლია მათი გარჩევა. ამიტომ არის აუცილებელი ვნებების კურნებისათვის გამოცდილი მკურნალი. ვინც იცის ფარული, შინაგანი ცხოვრება. ასეთი მკურნალი სული წმიდის მადლის მატარებელი უნდა იყოს. სწორედ ვნებების გარჩევის უნარია სული წმინდის ერთ-ერთი წყალობა. იოანე სინელს მოჰყავს შემდეგი მაგალითი: "ვითარცა იგი აღმოვივსებდით რაჲ წყალობა, მრავალგზას თანა აღმოვიქვით მყვარი; ეგრეთვე ვიქმოდით რათა სათნოებათა, მრავალგზის მათ თანა შეეთხზვიან ვნებანიცა ფარულად. და ესე ესრეთ გულისხმა-ვყოთ რამეთუ უცხოთ შეწყნარებასა შინა შეეთხზვის- ნაყროვანება, და სიყვარულისა - სიძვა, და გულის-ხმისყოფასა - მანქანება; სიბრძნესა - გულარძნილება, სიმშვიდესა - დახსნილება და მცონარება და თვით-რჩეულობა; და დუმილსა ზვაობა, და სიხარულისა - სიმაღლე; სასოებასა - უდებობა, დაყუდებასა - მოწყინება და მცონარებავი, სიმდაბლეს - კადნიერება"683.

იოანე სინელის სიტყვებიდან ნათლად ჩანს, რომ ადამიანს განსაკუთრებული ყურადღება მართებს ვნების შესაცნობად. შეიძლება ვფიქრობთ, რომ სიკეთეს ვაკეთებთ, სინამდვილეში კი ეშმაკს ვემსახურებით. საჭიროა ყურადღება მივაქციოთ "გომბეშოს" ("მყვარი" ძვ. ქართ), რომელშიც ცუდმზვაობრობა იგულისხმება. ეს ვნება ბილწავს (ღვთის) მცნებათა ქმედებას. იოანე სინელი ამბობს აგრეთვე: "ოდესმე ეშმაკი ვერცხლის მოყვარებისა სიმდაბლესა იჩემებენ, და კვალად ოდესმე ეშმაკი ცუდად მზვაობრიობისა გვაწვევნ მოწყალებისა ყოფად"684. ამიტომ ყურადღება გვმართებს კეთილ საქმეთა აღსრულების დროსაც, რომ ეშმაკის ცბიერება გამოვიცნოთ. წმინდა მამა მოგვითხრობს ერთ შემთხვევას, როცა იგი სიზარმაცის ეშმაკისგან ძლეული ფიქრობდა სენაკიდან წასვლას, ამ დროს მასთან მგზავრები მივიდნენ და შეაქეს მისი სიმშვიდე, იმ წუთას სიზარმაცის ვნება ცუდადმზვაობრობამ დაჯაბნა და გაოცდა წმინდა მამა იმით, რომ ცუდადმზვაობრობა ებრძვის ყველა ცბიერ სულს" ასევე "ეშმაკი ვერცხლისმოყვარებისა ებრძვიან უპოვართა ფიცხლად, ხოლო რაჟამს ვერ მძლე ექმნის, მაშინ კვალად გლახაკნი შემოიხვნის მიზეზად, და ესრეთ აიძულებენ რათამცა უნივთონი იგი ნივთიერ-ყვნა"685.

მეორე საკითხი, რაზეც წმინდა მამები წერენ ის არის, თუ როგორ ამოვიცნოთ ვნებები. ცხადია, აქ მთავარ როლს ასრულებს გამოცდილი და ვნებებთან მებრძოლი სულიერი მოძღვარი. იგი ხედავს სულის მოქმედებას და შეუძლია ჩვენი გამოსწორება. გარდა ამისა, არსებობს ვნებების აღმოჩენის სხვა მეთოდებიც. "თუკი ვინმე ნებსით ემორჩილება ვნებას, ეს მაშინ ვლინდება, როცა ვნების აღმოჩენისას ან მისი გამოსწორებისას, ადამიანი შფოთავს", ხოლო თუ ადამიანი მშვიდად არის ამ დროს, ეს იმას, ნიშნავს, რომ იგი ვნებისგან ძლეულა და გაუცნობიერებლად დაემორჩილა მას"686. უფრო სწორად, გაკონტროლება, შფოთი, უშფოთველობა ვნების არსებობას და მის ნებსითობას და უნებლიობას ავლენენ. "ყველაზე ცუდი ვნებები ჩვენს სულშია დამალული, ისინი ხილულნი ხდებიან გაკონტროლების დროს"687.

წმინდა მაქსიმე ცდილობს ზუსტად განსაზღვროს ვნება და წერს: "სხვა არის საგანი, სხვა აზრი, და სხვა - ვნება. საგანია კაცი, ქალი, ოქრო და სხვა. აზრი არის "საგნის, ნივთების, მოვლენის გახსენება. ვნება უსიტყვო სიყვარული ან სიძულვილი ზემოთ ჩამოთვლილი საგნებისა"688. ამბა დოროთე ცოდვასა და ვნებას შორის ზღვარს ავლებს და ამბობს, რომ ეს ორი რამ სხვადასხვაა. ვნებებია მრისხანება, ცუდადმზვაობრობა, სიამოვნებისმოყვარეობა, სიძულვილი, ბოროტი სურვილი და სხვა ამის მსგავსნი. ცოდვები ვნებების ქმედებებია. ამგვარად, "შეიძლება ვნება გვქონდეს, მაგრამ მათ მიხედვით არ ვიმოქმედოთ"689. ამ სიტყვებიდან ჩანს, რომ შეიძლება ადამიანი სავსე იყოს ცოდვებით, მაგრამ ამას ვერ აცნობიერებდეს, რადგან არ ჰქონია ცოდვის ჩადენის შემთხვევა. ამიტომ არის საჭირო სრულყოფილი კურნება გამოცდილი სულიერი მოძღვრისგან.

ჩვენი ნაშრომის ამ ნაწილის დასასრულს მოკლედ გავიხსენებთ თუ რა საშინელი შედეგები აქვს ვნებებს. ზოგან უკვე მივუთითეთ, რომ ვნებები ჩვენს გონებას კლავენ. ახლა უფრო დაწვრილებით ამის შესახებ.

ვნებების აღძვრა "დაბერებულ სხეულსა და განათლებულ სულში სულის წაბილწვაა"690. "ფეხით დაბმული ჩიტი აფრენას რომ იწყებს ისევ მიწაზე ვარდება... ასევე გონება, რომელსაც უვნებობამდე არ მიუღწევია... ვნებებით გარემოცული მიწისკენ მიიზიდება"691. ვნებები აიძულებენ ადამიანს მიწიერს მიეჯაჭვონ, "განკითხვის ვნება გონების ბორკილია და გრძნობად საგნებზე აბამს მას"692. ხშირად ხდება, რომ ვნებები სულს ბილწავენ. ცოტა ხნის შემდეგ "მომწამლავი საკვების მსგავსად გარკვეული დროის შემდეგ იწვევენ დასნეულებას"693. აქედანაც ცხადია, რომ ვნებებისგან სული სნეულდება.

ვნებიანი სული ცბიერი აზრების "საამქროა" და ერთი ასეთი ცბიერი აზრი თავის საგანძურიდან ცბიერს გასცემს"694. "ყველა ცოდვა სიკვდილის მარცვალის მატარებელია". ვნებები ჯოჯოხეთია. ვნებიანი სული "ყოველთვის იტანჯება, უბედურია იმით, რაც აქვს. ესენია მწარე მოგონებები და ვნებებისგან მტანჯველი შთაბეჭდილებები, რაც წვავს და აღაგზნებს მას". ეს ტანჯვა დასაწყისია, მცირე შეგრძნება იმ საშინელი წამების, ადგილებისა, სადაც იმყოფებიან ტანჯული სხეულები, რომლებიც სულის ძლიერ ტანჯვას ემსახურებიან და თავად არ იღუპებიან [იქ, იქნება] საზარელი ცეცხლი და სიბნელე"695.

სათნოების ღვაწლის საფასური უვნებობა და ცოდნაა. ისინი მიგვიძღვიან ცათა სასუფევლისკენ, "ვნებები და უგნურება კი საუკუნო ჯოჯოხეთისკენ"696.

გრიგოლ პალამა განმარტავს სახარების იმ ადგილს, სადაც მოთხრობილია, თუ როგორ გამოვიდნენ უწმინდური სულები ადამიანისგან და ღორებში შევიდნენ, რის შემდეგაც პირუტყვები წყალში ჩაცვივდნენ, წმინდა მამა წერს: "ღორები მიანიშნებენ ცბიერ ვნებაზე და მის სიბილწეზე. "ღორები კი ისინი არიან, ვინც ხორცით შებილწულ სამოსელს ატარებენ"697.

ამგვარად, ვნებები კლავენ გონებას და ჯოჯოხეთის ტანჯვას გვიმზადებენ. გონება რომ განთავისუფლდეს მათგან და უფლისმიერ სიხარულს განიცდიდეს, საჭიროა მისი განკურნება. ამ კურნებაზე ვისაუბრებთ მომდევნო თავში.

3. ვნებების კურნება

სულისთვის ვნებებისგან მიყენებული ზიანის გაცნობიერების შემდეგ, საჭიროა ვისაუბროთ განკურნებაზე. სწორედ ეს არის წინამდებარე თავის ძირითადი თემა და მკითხველის ყურადღებას ამაზე შევაჩერებთ. ბევრმა ჩვენგანმა იცის თავისი სისუსტე, გრძნობს სულის უძლურებას, მაგრამ არ იცის განკურნების გზა. ვფიქრობთ, რომ მართლმადიდებლობამ, რომელიც მკურნალი მეცნიერებაა, ამ თემაზე უნდა ისაუბროს, რადგან თანამედროვეობის ყველაზე დიდი პრობლემა სწორედ სულის კურნებაა. ჩვენი ღრმა რწმენით მართლმადიდებლურმა ეკლესიამ თანამედროვე სამყაროს უნდა უჩვენოს, რომ კაცობრიობა სულიერად დაუძლურებულია და უჩვენოს კურნების გზაც. ამ საკითხზე ვისაუბრებთ ჩვენც. თავდაპირველად დავაზუსტოთ რამდენიმე დეტალი. პირველი - ვნებების მკურნალობა ანუ მათი გარდაქმნა (ამაზე ზემოთ აღვნიშნეთ). უვნებო ვნებები, ბუნებრივი და განურყვნელი ვნებები ცოდვით დაცემის შემდეგ წაიბილწა, ამიტომ საჭიროა მათ პირვანდელი მდგომარეობა დავუბრუნოთ. სწორედ ამას ნიშნავს ვნებების მკურნალობა. ამბა პიმენი ეუბნება ამბა ისააკს: "ჩვენ სხეულის მოკვლა კი არ ვირწმუნეთ, არამედ ვნებების"698. გამონათქვამი "ვნებების მკვლელი" გულისხმობს ვნებების გამომსწორებელს. მეორე დაზუსტება ის არის, რომ წმინდა მამები ვნებისგან განკურნების სხვადასხვა მეთოდს აღწერენ. მაქსიმე აღმსარებლის სიყვარულის შესახებ თხზულების კითხვისას ნათლად ჩანს მასში თავმოყრილი კურნების ელემენტებიც. ვაღიარებ, რომ ამ ნაშრომში ვეძებდი სიყვარულის კანონებს და სიყვარულის დახასიათებას. შევნიშნე, წმინდა მამა განსაკუთრებულ ადგილს უთმობს აზრებს, ვნებებს და მათგან განკურნებას. მთავარ ყურადღებას ამახვილებს ადამიანის კურნებაზე, რადგან ღვთისადმი სიყვარული "უვნებობის დაბადებაა". ვნებიან გულს სიყვარული არ შეუძლია. წმინდა მამები ადამიანის განკურნებაზე საუბრისას კურნების ძირითად პრინციპებს აყალიბებენ. ისინი მთლიან, ერთიან ადამიანს გულისხმობენ და განკურნების სხვადასხვა საშუალებებს გვთავაზობენ. ქვემოთ ჩვენ ამ მეთოდებს დავასახელებთ, მაგრამ დავამატებთ, რომ ყოველ პიროვნებას საკუთარი კურნების გზა სჭირდება. მისი განსაზღვრა შეუძლია გამოცდილ მკურნალს იმისთვის, ვინც თავმდაბლად, მორჩილებით და განკურნების სურვილით მივა მოძღვართან. ჩვენ გადმოვცემთ ზოგადად მკურნალობის წესებს, მაგრამ თითოეულ ჩვენგანს ცალკე სჭირდება სულიერი მოძღვრის ზედამხედველობა. სულის უძლურებების (ვნებების) მკურნალობა აუცილებელია. ამაში უკვე დავრწმუნდით მოყვანილი მსჯელობის მიხედვით. გადმოგეცით თუ რა საშინელ მდგომარეობაში აგდებენ ვნებები ადამიანის სულს. ამაზე საუბარია წმინდა წერილში.

პავლე მოციქული ამბობს: "მოაკუდინენით უკუე ისინი თქუენნი ქუეყანისა ზედა სიძვაჲ, არა-წმიდებაჲ, ვნებაჲ, გულის თქუმაჲ ბოროტი და ანგაჰრებაჲ, რომელი არს კერპთმსახურებაჲ... ხოლო აწ განიშორეთ თქუენცა ყოველივე: რისხვა, გულის წყრომაჲ, უკეთურებით, გმობაჲ, უშუერი სიტყუაჲ პირისაგან თქუენისა. ნუ უტყუეთ ერთი-ერთსა, გამიძარცუეთ ძუელი იგი კაცი საქმით მისითურთ და შეიმოსეთ ახალი იგი განახლებული მეცნიერებად მსგავსად ხატისა მის დამბადებელსა მისისა" (კოლ. 3,5-10).

მაქსიმე აღმსარებლის სიტყვებით პავლე მოციქული "ქუეყანაში" გულისხმობს ხორციელ სიბრძნეს, სიძვაში ცოდვის ქმედებას. თანხმობით ხდება ცოდვის ჩადენა. უწმინდურება არის ვნებასთან თანხმობა, მოციქული ვნებას უწოდებს ვნებიან აზრს, "გულის თქუმაჲ ბოროტს", ბოროტ სურვილს, "ანგაჰრებას" უწოდებს ვნების აღმძვრელს. ეს ყველაფერი უნდა მოვაკვდინოთ"699.

მსგავს დარიგებას იძლევა ღმრთივსულიერი მოციქული სხვა ეპისტოლეშიც: "ხოლო სიძვაჲ და ყოველი არა-წმიდებაჲ გინა ანგაჰრებაჲ ნუცაღა სახელედებინ თქუენ შორის, ვითარცა შუენის წმიდათა, და საძაგლებაჲ და სიტყუაჲ სიცოფისაჲ გინა ლაღობაჲ, რომელი არა ჯერ-არს, არამედ უფროჲსად მადლობაჲ" (ეფეს. 5. 3-5).

გალატელთა მიმართ ეპისტოლეში ნათქვამია: "ნუმცა ვართ მზუაობარ, ურთიერთარს მაბრალობელი, ურთიერთარს მოშურნე" (გალ. 5. 26).

მოყვანილი ციტატებიდან ნათელია, რომ კურნება აუცილებელია, ქრისტიანები ყოვლადწმინდა სამების ტაძარნი არიან და არ უნდა იყვნენ უწმინდურნი. ქრისტიანი სული წმინდის ტაძარი რომ გახდეს და უფალმა დაივანოს მასში, იგი სულით უნდა განიწმინდოს მანამდე. შემდეგ კი სიწმინდით დაიცვას იგი.

განკურნების მიზანიც ეს არის. ჩვენ ვიღწვით არა მარტო იმიტომ, რომ უკეთესნი ან საზოგადოებისთვის სასარგებლონი გავხდეთ. კურნების მიზანი არ არის ის, რომ ადამიანი ანთროპოცენტრული სამყაროს დამაკმაყოფილებელი წევრი გახდეს. მისი მიზანია ადამიანის უფალთან დაახლოება, რომ მან შეძლოს ღვთის ჭვრეტა და ღვთიურმა ნათელმა ცეცხლივით კი არ დაწვას, არამედ გაანათლოს ადამიანის სული.
წმინდა მამებმა კარგად იციან კურნების ეს მიმართულება და ამავე დროს იცნობენ იმ მიზნებსაც, რასაც სხვადასხვა ადამიანი ისახავს. მაქსიმე აღმსარებელი ამბობს, რომ ზოგიერთი ადამიანი განეშორება ცოდვას "ადამიანური შიშით", ზოგი თავშეკავებით, ზოგი კი ვნებისგან თავისუფლდება "ღვთიური განაჩენით"700. ამბა დოროთე აღნიშნავს, რომ "ვნებისგან განთავისუფლება მისგან გამომდინარე მწუხარების გამო კი არ უნდა ვისურვოთ, არამედ მისი სიძულვილით, როგორც ფსალმუნშია ნათქვამი: "სიძულვილითა სრულითა მოვიძულენ და იგინი მტერად შემექმნეს მე" (ფს. 138.22)701. წმინდანებმა იციან, რომ ზოგიერთ ადამიანს ვნებისგან განთავისუფლება ამ უკანასკნელის მტანჯველი ზემოქმედების გამო სურს. მართლმადიდებლური კურნების ჭეშმარიტი მიზანი სხვაგვარია. მთავარია უფალთან ურთიერთობას მივაღწიოთ. ცნობილია, რომ ეკლესიაში სხვადასხვა სულიერი ასაკისა და მდგომარეობის ადამიანები არიან. მათგან ზოგიერთი ღვთის სიტყვას იცავს ჯოჯოხეთის შიშით. ზოგიერთი სასუფევლის დასამკვიდრებლად. ზოგი კი ქრისტეს სიყვარულისთვის. პირველნი არიან მონები, მეორენი დაქირავებულნი და მესამენი არიან ღვთის შვილები. ჩვენ ვიღებთ სამივე სულიერ ასაკს, მაგრამ აღვნიშნავთ, რომ ვიღვწით მესამე კატეგორიამდე მისაღწევად.

საგულისხმოა ისიც, რომ ვნებების მკურნალობა არც მარტო ადამიანის და არც მარტო ღმერთის საქმე არ არის. კურნება ღმერთისა და ადამიანის თანამშრომლობით (სინერგიით (συνεργεία) მიიღწევა, ეკლესიაში ყველაფერი არის ღმერთკაცებრივი. თავდაპირველად ადამიანმა ღვთის მადლი უნდა მიიღოს. მისი განწმენდა, ანუ კურნება ქრისტეს ქმედებით ხორციელდება და ვრცელდება მთელ სულიერ ცხოვრებაზე. მთელი სულიერი ცხოვრების მანძილზე იკურნება ქრისტიანი ეკლესიის წიაღში ყოფნისას. პავლე მოციქული ხშირად აღნიშნავს ამ ფაქტს ეპისტოლეებში. ხორციელი ადამიანი სულში ვნებების მატარებელია, როცა ქრისტეს მადლს მიიღებს, იგი თავისუფლდება ძველი სამყაროსგან, ცოდვის სამყაროსგან "რამეთუ ვიდრე-იგი ვიყვენით ჴორცთა შინა, ვნებანი იგი ცოდვათნა სჯულისა მისგან იქმნებოდეს ასოთა შინა ჩუენთა, რაჲთა ნაყოფი გამოვიღოთ სიკუდილისა; ხოლო აწ განთავისუფლებული ვართ სჯულისა მისგან და მოვუკუედეთ რომლითა - იგი შეპყრობილი ვიყვენით. რაჲთა ვჰმონებდეთ ჩუენ განახლებულთა სულითა და არა დაძუელებითა წიგნითა" (რომ. 7. 5-6). მხოლოდ ქრისტესმიერი ცხოვრებით მცხოვრები ადამიანები თავისუფლდებიან ცოდვის სამყაროს შემადგენელი სორციელი სურვილებისგან: "ხოლო ქრისტესთა მათ ჴორცნი თჳსნი ჯუარს-აცუნეს ვნებითურთ და გულის თქუმით" (გალ. 5. 5-6). ადამიანი თუ სამება ღმერთის მადლს ატარებს, ის სულიერად განიკურნება: "ხოლო ამას გეტყჳ: სულითა ვიდოდეთ და ჴორცთა გულის თქუმასა ნუ აღასრულებთ... უკუეთუ სულითა იქცეოდით, არა ხართ სჯულისა ქუეშე" (გალ. 5, 16-18). ხორციელი არის ვნებები: ამაზე ზემოთ აღვნიშნეთ. (გალ. 5. 19-21).

ვნებებთან და ცოდვასთან ბრძოლა, "წინააღმდეგობა, დარტყმის მიღება და მიყენება" ჩვენი საქმეა, მაგრამ ვნებების "ამოძირკვა", მათი სახეცვლილება უფლის ქმედებით ხდება. ადამიანს თვალების გარეშე ხედვა არ შეუძლია, ენის გარეშე - ლაპარაკი, ყურის გარეშე - სმენა, ფეხების გარეშე - სიარული, ხელების გარეშე - მოქმედება, ასევე იესო ქრისტეს გარეშე ადამიანი ვერ ცხონდება და ვერ შევა ცათა სასუფეველში"702. "ცოდვის წინააღმდეგობა სულს შეუძლია, ბოროტების ამოძირკვა კი უფლის გარეშე არ ძალუძს"703. უფლის სიყვარულის განცდა, ღვთიურ მადლთან ზიარება, ჩვენი სიყვარული ღმერთისადმი, რაც სული წმინდის ნაყოფია - სახეს უცვლის და კურნავს ვნებებს. სულის ვნებიანი ნაწილის მოკვდინება არ ნიშნავს ვნებების გამოკეტვას უმოქმედოდ", ანუ ცოდვის არ ჩადენას. მათი (ვნებების) მიდრეკილება ბოროტისკენ უნდა შევცვალოთ "სრულად ღვთის სიყვარულით"704. ვნების ღვთისადმი სიყვარულად გარდაქმნა შეუძლია მას, ვინც ეს საკუთარ თავზე განიცადა. თუ ადამიანი ღვთიური სიყვარულით არის ანთებული, რაც ღვთიური შთაგონებაა, მაშინ მისი შინაგანი სამყარო იცვლება და ნათლდება, თბება ღვთიური მადლით. ღვთიური სიყვარული ეუფლება გონებას, ხსნის მას ბორკილებს, არწმუნებს, რომ არ იზრუნოს არც გრძნობად საგნებზე, და არც ამქვეყნიურ დროებით ცხოვრებაზე"705.

ამ სიტყვებიდან ჩანს, რომ ვნებების განკურნება ღვთიური მადლის მოქმედებით აღესრულება. ამ მადლის მიღება კი წმინდა საიდუმლოებებით ხდება, განკურნება სრულდება ქრისტეს ხორცთან და სისხლთან ზიარებით. წმინდა ზიარებას სულის განწმენდაში უმთავრესი ადგილი ეთმობა, ის უკვდავების წამალია.

ქრისტეს ძალასთან ერთად საჭიროა მოქმედებდეს ადამიანის თავისუფალი ნება. თუ ამგვარი სინერგია (συνεργεία) არ იქნება, ადამიანი ვერ შეძლებს ვნებებზე ანუ ეშმაკზე გამარჯვებას, რადგან "რომელი მძლე ექმნა ვნებათა, იგი მოსწყლავს და შემუსრავს ეშმაკთა"706.

ქვემოთ ვნახავთ, როგორია ეს ადამიანური ნების სინერგია. პირველ ყოვლისა, საჭიროა თვითშემეცნება. უნდა ვიცოდეთ ჩვენი სულიერი მდგომარეობა. საკუთარი უძლურება თუ არ გავაცნობიერეთ, ვერ განვიკურნებით. იოანე მახარებელი წერს: "უკუეთუ ვთქუათ, ვითარმედ ცოდვაჲ არა გუაქუს, თავთა თჳსთა ვაცთუნებთ და ჭეშმარიტებაჲ არა არს ჩუენ თანა" (1. იონ. 1,8). პეტრე დამასკელი აღწერს სულიერი ჭვრეტის რვა სახეობას. ამათგან პირველი შვიდი ამ საუკუნეს განეკუთვნება, მერვე კი მომავალ საუკუნეს. მეორე ჭვრეტაში განიხილავს "ჩვენი ცოდვების ცოდნას და ღვთიურ სიქველეს"707. ამგვარად, თვითშემეცნება, საკუთარი ცოდვებისა და ვნებების შეცნობა - ესეც ღვთის სულიერი ჭვრეტაა.

სიამაყე ხშირად სიმამაცეს ერევა, ამიტომ არასოდეს არ უნდა დავუჯეროთ აზრს, თითქოს რაიმე სიკეთე გავაკეთეთ და ამგვარ ფიქრს უნდა განვერიდოთ გააზრებას708. სულიერი გამოცდილების მქონე მამებმა იციან, რა ძნელია ვნებების გამოცნობა ზუსტად, რადგან ჩვენ, ადამიანები დავსნეულდით და ვნებები ჩვენს გონებას შეუერთდა. წმინდა მამები გვაფრთხილებენ, რომ მუდმივად ფხიზლად ვიყოთ. "გამოვიძინეთ თავნი ჩვენნი ყოველთავე ვნებათა ზედა და სათნოებათა, თუ რომელსა საზომსა შინა ვართ დასაბამსა, ანუ საშუალსა, ანუ აღსასრულსა"709. ეს აუცილებელია, რადგან სულიერი ცხოვრება მუდმივი მოძრაობაა და მის სრულყოფილებას საზღვარი არა აქვს. ჩვენ მუდმივად უნდა განვიწმენდდეთ სულს, რათა ღმერთთან ურთიერთობა შევძლოთ, ამ ღვაწლში ხელს გვიშლის ხშირად თვითკმაყოფილება და შეყოვნება.

თვითშემეცნება საჭიროა იმიტომ, რომ ადამიანი სამ მდგომარეობაში იმყოფება: "ან ვნებებით მოქმედებს, ან ეწინააღმდეგება მათ, ან თრგუნავს"710. საკმარისი არ არის ვნებების მოქმედების შეჩერება სხვადასხვა საკურნებელი საშუალებებით, აუცილებელია მათი გარდაქმნა ღვთისადმი და ადამიანებისადმი სიყვარულად. წარმატებული თვითშემეცნებისათვის გარეგნული სიმშვიდეა (ἡσυχία) საჭირო. ცოდვის ქმედება უნდა შევწყვიტოთ. სანამ ხორციელი გრძნობები მოქმედებენ, თვითშემეცნება შეუძლებელია. "გონებას ვადევნოთ თვალყური, რომელი საგნის მიმართ აქვს ვნება"711.

საკუთარი ვნებების შეცნობა სინანულთან და აღსარებასთან არის დაკავშირებული. ცოდვების შეცნობა და სულიერი უძლურების განცდა მონანიების პირველი საფეხურია. სინანული ცოდვის აღიარების გარეგნული გამოვლინებაა. ახლა ვისაუბრებთ სწორედ აღსარების საიდუმლოზე.

წმინდა წერილსა და მამათა თხზულებებში საუბარია აღსარების ორ სახეობაზე. პირველი არის გონებითი (νοερά) აღსარება, რომელსაც ლოცვის დროს ვამბობთ. მეორე კი სულიერი მოძღვრის წინაშე ნათქვამი. იოანე სინელი გლოვის შესახებ წერს: "გლოვა ტანჯვა არის სვინდისისა, დაუცადებელი, რომელი აღსარებისა მიერ სულიერისა აღაგზნებს ცეცხლსა მას გულისა"712. გონებითი აღსარება იწვევს გლოვას, რითაც ადამიანის გული მშვიდდება. გარდა ამისა, აღსარება არის სინანული, ეს გულის ტირილია, რაც ბადებს "გონების დავიწყებას". "გლოვა დავიწყება არის გონებისა, ვითარცა მას ნეტარსა მას დაავიწყდა ჭამად პური, რომელიცა გალობს ამას"713. დიადოხოს ფოტიკელის სიტყვებით "უნებლიე ცოდვით დაცემისას აღსარება უნდა ვთქვათ უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტეს წინაშე" და არ შევჩერდეთ "სანამ სიყვარულის ცრემლებით არ მივიღებთ შენდობას"714. წმინდა მამა მოგვიწოდებს, რომ ვიყოთ ყურადღებით "რათა ჩვენმა სინდისმა არ შეგვაცდინოს თითქოს სრულიად აღვუარეთ ცოდვები უფალს"715. წმინდა დიადოხოსი გვაფრთხილებს, რადგან ხშირად ცოდვების აღიარებისას უყურადღებოდ ვართ და თვითკმაყოფილებას ვეძლევით, რომ აღსარება ვთქვათ. ეს ყალბი განცდაა. საჭიროა მუდმივად მზადყოფნა. თუკი ღირსეულად არ ვაღიარებთ ცოდვებს "ამქვეყნიდან გასვლისას გაურკვეველი შიში შეგვიპყრობს716.

უფლის წინაშე ლოცვისას წარმოთქმული აღსარება ხელს არ უშლის სულიერი მოძღვრის წინაშე ცოდვების აღიარებას. ორივე აღსარება ერთმანეთს ავსებს. ლოცვითი აღსარების შემდეგ სულიერ მოძღვარს უნდა მივაკითხოთ, რადგან ღმერთმა მას მიანიჭა ცოდვათა მიტევების უფლება: "მიიღეთ სული წმიდაჲ". უკუეთუ ვიეთნიმე მიუტევნეთ ცოდვანი, მიეტევნენ მათ; და უკუეთუ ვიეთნიმე შეიპყრნეთ, შეპყრობილი იყვენით" (იო. 10. 22-23) ამ სიტყვებიდან ჩანს, რა მადლი მიანდო უფალმა მღვდელმსახურს717. იოანე ოქროპირის თანახმად მღვდლები მიწაზე ცხოვრობენ და "ზეციურს განმგებლებად განწესდნენ" რადგან "რასაც მღვდლები მიწაზე ასრულებენ, უფალი ზეცაში ასრულებს და უფალი განამტკიცებს თავის მონათა718 აზრს"719. აი რატომ უნდა მივიდეთ განსაკუთრებულად სულიერ მოძღვართან. "ყოვლისა პირველად აღუარნეთ ცოდვანი ჩვენნი კეთილისა მას წინამძღვარსა ჩვენსა ხოლო; და უკუეთუ გვიბრძანოს წინაშე ყოველთაცა აღვიარნეთ, რამეთუ წყლულებანი რაზომცა გამოჩნდებიან, არა განფიცხდებიან, არამედ განიკურნებიან"720. წარმატებული მკურნალობისთვის კარგი მკურნალია საჭირო. ყველა სულიერ მოძღვარს შეუძლია აღსარების საიდუმლოს შესრულება, მაგრამ კურნება ყველას არ ძალუძს, რადგან არა აქვთ სულიერი ხელდასხმა, რის შესახებაც წინა თავებში ვისაუბრეთ. სხეულის სნეულებათა გამოცნობა ხშირად ძნელია, უფრო რთულია სულიერი უძლურების დადგენა. სულის ვნებები ამოიცნობა ხშირად"721. "ხოლო როცა სულიერი მოძღვარი იტყვის "ვითარმედ თუ ვერ ძალმიძს განკურნება შენი, მაშინ ჭირისა მისგან ჯერ-არს, რაჲთა სხვა მკურნალი მოვიძიოთ, რამეთუ თჳნიერ მკურნალისა მცირედნი განკურნებიან722.

აღსარების ღირსებისა და მნიშვნელობის შესახებ წერენ თანამედროვე ფსიაქიატრები. მნიშვნელოვანი ის არის, რომ ადამიანი იხსნება და არ იკეტება თავის თავში. ეკლესიურ ენაზე ვამბობთ: თუ ადამიანს შეუძლია უფალს გაუხსნას გული სულიერი მოძღვრის დახმარებით, ის თავიდან აირიდებს სულიერ სნეულებებს, შეშლილობასაც კი. აღსარების მნიშვნელობას საქმით ვიგებთ. ცოდვიანი სხეულიც გვაუძლურებს და გვღლის, როცა გადავწყვეტთ აღსარების თქმას, მაშინ იწყება კურნება. სიმშვიდე ისადგურებს სულსა და სხეულში. ოღონდ სწორად უნდა ვაღიაროთ ცოდვები.

ეშმაკმა იცის აღსარების ფასი, ამიტომ გვაიძულებს ან არ ვაღიაროთ ცოდვები და კიდევ სხვას "გარდავწამოთ საქმენი ჩვენნი." მოძღვრის წინაშე რეალური ჭრილობების გასაშიშვლებლად სულიერი გამბედაობაა საჭირო. იოანე სინელი მოგვიწოდებს: "გამოუცხადენ წყლულებანი შენნი მკურნალსა" და აღიარე: "ვითარმედ ჩემ მიერ მიწევნულ არს ჩემზედა, შენი ესე მამაო. ჩემი არს წყლულება ესე თვისისა უდებებისაგან, და არა სხვისა ვისგანმე შემთხვეული, და არა ვინ ქმნილ არს სხვა მიზეზ ჩემისა ამის ბოროტისა, არცა კაცი, არცა ხორცნი, არცა სხვა რაჲმე თჳნიერ უდებებისა და დახსნილებისა ჩემისა"723. არ შეგვრცხვეს, უფრო სწორად, დავთრგუნოთ ცოდვის აღიარების სირცხვილი. მივემსგავსოთ `შეცოდებულს და დასჯილს წინაშე მსაჯულისა". იოანე სინელი ამბობს იმასაც, რომ "უკეთუ შესაძლებელ იყოს მსაჯულისა მის და მკურნალისა ფერხთა, ვითარცა ქრისტესთა ცრემლით დაალტობდი". წმინდა მამა აგრძელებს, უნახავს "დასჯილნი, რომელთა სახითა საწყალობელითა და აღსარებითა და ვედრებითა სიფიცხე მსაჯულისა მოდრიკეს მოწყალებად და გულის წყრომა მისი შესცვალეს სიტკბოებად"724.

ბუნებრივია, რომ ადამიანს რცხვენია საკუთარი ჭრილობის აღიარება, მაგრამ ამ სირცხვილს უნდა სძლიოს. "ნუ დაფარავ შენს სირცხვილს". ცოდვების აღიარებისთანავე შინაგანი სიმშვიდე მოდის. შემონახულია გადმოცემა, რომ ერთი ბერი გმობის ვნებით იყო შეპყრობილი. მარხვით და მღვიძარებით თრგუნავდა ამ ვნებას, მაგრამ ვერ უმკლავდებოდა. ბოლოს გადაწყვიტა მოძღვრის წინაშე ეღიარებინა და დაწერა ქაღალდზე. აღსარების შემდგომ, უმალვე განიკურნა. თავად ბერის სიტყვებით "არღა გამოსრული ვიყავ სენაკისაგან... ოდეს უჩინო იქმნა ვნება იგი"725. ეს ფაქტი ცხადყოფს ჭეშმარიტებას, აღსარება ადამიანის მცდელობის შედეგი არ არის, ამ დროს ღმერთი მოქმედებს. სული ღვთიური მადლით იკურნება. არც მარხვას და არც მღვიძარებას არ მოაქვს სარგებელი, თუ აღსარება არ ვთქვით.

ხშირად სულიერი მკურნალები აღსარებაზე მოსულ ადამიანებთან წინააღმდეგობას აწყდებიან. მაშინ, როცა ეს უკანასკნელნი თავმდაბლობით და თვითშეგნებით არ მოდიან... აღსარების საიდუმლოთი სულიერი ოპერაცია სრულდება, ამიტომ ავლენს წინააღმდეგობას სნეული. წმინდა მამების მოწოდება ნათელია; "ნუ განრისხდები, როცა შენი ნებართვის გარეშე გაგიკეთებენ ოპერაციას. იხილე მოშორებული უწმინდურება, განკურნე შენი თავი, განადიდე უფალი, რომლის წყალობითაც განიკურნე"726. ცოდვების აღიარება სულიდან უწმინდურებას აქრობს. ამის გამო ჩვენში უნდა გაიღვიძოს ერთი მხრივ თვითგანსჯის უნარმა და მეორე მხრივ სულიერი მოძღვრისადმი მადლიერებამ. "ვინც განერიდება აღსარებას, ის ვნების არსებობას ნათელყოფს, ხოლო ვინც აღიარებს, იგი მისგან თავისუფლდება"727.

კიდევ ერთხელ გავიმეორებთ, რომ სინანული აღსარების საიდუმლოსთან ერთად კურნავს ადამიანის ჭრილობებს. ნუგეშისმცემელი სულით აღძრული სინანული წვავს გულს და ყველა ჭრილობას. ამ მდგომარეობაში ადამიანი მოიპოვებს უდიდეს საგანძურს -უქალწულებას. ნიკიტა სტითატი მოგვიწოდებს "ნუ იტყვი შენს გულში: მე ქალწულების უბიწოებას ვერ შევინარჩუნებ, რადგან სხეულით ბევრჯერ ვცოდე". თუკი დაკარგა ადამიანმა ქალწულება, მისი ხელახლა მოპოვება შეუძლია ცრემლით მეორედ ნათლობით, ანუ სინანულით. წმინდა მამა აგრძელებს: "იქ, სადაც სინანულის ტკივილით და სულის სითბოთი გლოვის ცრემლი მდინარედ მოედინება, ცოდვის სიმაგრე ინგრევა და ვნების ცეცხლი ქრება. სრულდება ხელახალი დაბადება ნუგეშის მცემელი სულისგან. სული ქალწულებისა და უბიწოების სასახლედ იქცევა"728.

ადამიანის ხელახლა შობა ვერ მოხდება, თუ ის არ დაემორჩილა სულიერ მოძღვარს, რომელსაც ქრისტესმიერი მადლით მისი განკურნება შეუძლია. "სულიერ მოძღვრისადმი დაუმორჩილებლობა", ისე როგორც ქრისტე ჯვარცმამდე ემორჩილება მამას, ნიშნავს, რომ ადამიანი ვერ იშვება [ხელახლა] ზემოდან (ღვთისგან ე.დ.)"729. ამგვარი შობა "ჩვეულებრივ სულიერი მოძღვრისადმი მორჩილებით ხდება"730. ხშირად ისეც ხდება, რომ სულის ვნებები აღსარების შემდეგ, მაშინვე არ იკურნება. სულის ვნებებისგან გასათავისუფლებლად დიდი ბრძოლა და მოღვაწეობაა საჭირო. ცოდვათა მიტევება არ არის ჩვეულებრივი აღსარება, რომელსაც ვამბობთ ფსიქოლოგიური ზეწოლისა და პრობლემების დროს, ცოდვათა მიტევება ვნებებისგან განთავისუფლებაა. ვინც ქრისტეს მადლით არ განთავისუფლებულა ვნებებისგან, "ცოდვები არ შეუნდვიათ მისთვის"731. "ვითარცა შეუძლებელი არს რათამცა მრავალ ჟამ დასნეულებული ერთსა წამსა, პირველსავემცა ძალისა და სიმრთელესა მოვიდა, ეგრეთვე შეუძლებელ არს, თუმცა კაცმან ვნებულმან მეყსაშინა მოსპოლნა ვნებანი მისნი სრულიად"732. საჭიროა დრო და ღვაწლი, რადგან "საქმით აღსრულებული ვნებები საქმით იკურნება" "თავშეკავებას, სულიერ შრომას და ღვაწლს უვნებლობა მოაქვს"733. ქვემოთ ვისაუბრებთ სულის სამივე ნაწილის, სულიერი და ხორციელი ვნებების კურნებაზე. ახლა სულის ზოგადი კურნების მეთოდებს აღვწერთ.

ნაშრომის წინა თავში მოვიყვანეთ გრიგოლ პალამას მოსაზრება სულის სამი ნაწილის შესახებ. წმინდა მამა ამბობს, რომ ღვთისგან განშორება სულის თითოეული ნაწილის სნეულება კი არ არის, არამედ ადამიანის მთლიანი სულისა. ამიტომაც მისი განკურნებაა საჭირო. კურნება სულის სიგლახაკეა და მას უფალი ნეტარს უწოდებს. "დავგლახაკდეთ სულით დამდაბლებით, ხორცი დავთრგუნოთ, ცათა სასუფეველის დასამკვიდრებლად"734. აზროვნება, (λογική) სადაც დიდებისმოყვარეობის ვნება ბობოქრობს, განვკურნოთ თავმდაბლობით. სურვილიანი ნაწილი სულისა, სადაც მომხვეჭელობისა და ვერცხლისმოყვარეობის ვნებებია, განვკურნოთ უპოვარებით, მრისხანებას, რასაც ხორციელი ვნებები აღძრავენ, ღვაწლითა და თავშეკავებით ვუწამლოთ. გრიგოლ პალამა დიდებისმოყვარეობის ვნების კურნებად მიიჩნევს განმარტოებას და მდუმარებას. "განკურნებაში გვეხმარება განშორება, განმარტოება და კელიაში ყოფნა"735. ხორციელი ვნებები იკურნება სხეულის დათრგუნვით, რასაც თან ახლავს ლოცვა და გულის დამდაბლება, ეს არის სულის სიგლახაკე"736. სამგვარი სიგლახაკე წარმოშობს ღვთიურ გლოვას, რასაც სიმშვიდე მოაქვს. სინანული ბადებს ცრემლებს. ადამიანის გონების განწმენდაში განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს ცრემლებს. სხეულის სიგლახაკე გულს შემუსრავს "გული იმუსრება (მდაბლდება ე.დ.). სამნაირი თავშეკავებით ძილისგან, საკვებისგან და სხეულის დასვენებისგან. სული გულის დამდაბლებით თავისუფლდება და იღებს სული წმინდისეულ სიხარულს"737.

თვითგანსჯა ადამიანის სულიერ ცხოვრებაში მთავარ როლს თამაშობს. ის თავმდაბლობით და სხეულის გლოვით წარმოიქმნება. მატერიალური სიღარიბე - უპოვარება სულის სიგლახაკეს უკავშირდება და იგი განწმენდს გონებას. გრიგოლ პალამას სიტყვებით, როცა გონება "განეშორება ყოველივე გრძნობიერს, ამაღლდება მიწიერ საზრუნავზე და თავის თავს უღრმავდება, მაშინ ხედავს საკუთარ სულში "დაცემულ პიროვნებას" და ისწრაფვის ცრემლით განწმიდოს იგი"738.

ამგვარად განიწმინდება ადამიანის გონება და აზრების სიმშვიდეს მოიპოვებს. გონება, როცა "სული წმიდის მადლს შეიგრძნობს, მაშინ მადლი იმას, როგორც მხატვარი "გვიხატავს" ხატად და მსგავსად"739. ადამიანი ხდება პიროვნება, რაც ღვთის მსგავსებას ნიშნავს. გლოვა თავდაპირველად მტკივნეულია, რადგან ღვთის შიშს ერწყმის, მაგრამ დიდი სარგებლობა მოაქვს. თუ ეს გლოვა გრძელდება, ადამიანში ღვთის სიყვარული იბადება და თავად ადამიანი ღმერთს ემსგავსება. თუკი ღრმად განიცდის გლოვას, მაშინ "უტკბესი და წმინდა ნუგეში მოდის ნუგეშისმცემლისგან"740. გლოვის დასაწყისი ღვთის წინდობის ძებნაა, რაც მიუღწეველი ჩანს". ღვთის მოყვარულნი იღვწიან და ლოცულობენ. გლოვის დასასრული კი საქორწინო და წმინდა ერთობაა სულისა ღმერთთან"741.

გრიგოლ პალამას მოსაზრებით სულის სამი ნაწილის განკურნება მათი შესაბამისი "წინააღმდეგობით" ხდება. სიგლახაკისგან იბადება გლოვა. ტირილს და ცრემლს ადამიანი ღმერთთან მიჰყავს. ცრემლთა დენა გონებას და გულს განწმენდს. იოანე დამასკელიც, როგორც ვნახეთ, სულს სამ ნაწილად ყოფს: მოაზროვნე (λογική) მრისხანე და სურვილიან. მოაზროვნე ნაწილის საკურნებელია "ღვთის რწმენა, ჭეშმარიტი დოგმატების ცოდნა, წმინდა ლოცვა და მუდმივი მადლიერება ღვთისადმი", მრისხანე ნაწილის განკურნება "კაცთმოყვარეობა, სიყვარული, მოყვასის სიყვარული, თანადგომა, მოთმინება და სიკეთე". და სურვილიანი ნაწილის საკურნებელია: "მარხვა, თავშეკავება, უპოვარება, გლახაკთათვის მოწყალების გაცემა, სიკეთისკენ სწრაფვა, უფლის სასუფევლის ძიება, ღვთის შვილების სურვილი"742.

ამგვარ სწავლებას მოკლედ გადმოგვცემს იოანე სინელი: "წმინდა სამების მიერ შევიჭურნეთ, სამთა მათ ვნებათა ზედა (სამნი ვნებანი არიან გემოთმოყვარება, ვერცხლისმოყვარება და ამპარტავნება") სამ-სახედ, სახელითა მამისათა და ძისათა და სულისა წმიდისათა"743. (ანუ ამ სამ ვნებას თავშეკავებით, სიყვარულით და თავმდაბლობით დავუპირისპირდეთ).

აღვნიშნეთ, რომ წმინდა მამები სულის ვნებიან ნაწილს მიაკუთვნებენ მრისხანებას და სურვილის ძალას. სულს აქვს მოაზროვნე და ვნებიანი ნაწილები. მოაზროვნე ნაწილი იწმინდება კითხვით (წმინდა წერილს ე.დ.) და ლოცვით, ვნებიანი კი - სიყვარულით და თავშეკავებით"744.

მარკოზ მოღვაწე, როგორც ზემოთ შევნიშნეთ, დავიწყებას, უგნურებას და სიზარმაცეს ვნებების გოლიათებად მიიჩნევს. წმინდა მამა მოგვიწოდებს, რომ დავიწყება "ღვთისმიერი მშვენიერი მახსოვრობით" განვკურნოთ, დამღუპველი უგნურება "ღვთიური ცოდნით" გავანადგუროთ და სიზარმაცე კი "კეთილი საქმეების აღსრულებისთვის მზადყოფნით დავძლიოთ"745. კიდევ არსებობს ვნებების დაყოფა სულიერად და ხორციელად. ისინი შესაბამისი სულიერი საქმეებით იკურნება. ხორციელ სურვილებს აჩერებს თავშეკავება, მარხვა და სულიერი ბრძოლა. სულიერ წვას და გულის მღელვარებას წმინდა წერილის კითხვა აგრილებს, მუდმივი ლოცვა ამდაბლებს და დუმილი მოწყალებასავით ამშვიდებს"746.

წმინდა მამები თავიანთ მაკურნებელ ასკეტურ თხზულებებში წარმოადგენენ ვნებებთან ბრძოლის თანმიმდევრობას. ნიკიტა სტითატის სიტყვებით უმთავრესი ვნებებია სიამოვნებისმოყვარეობა, ვერცხლისმოყვარეობა და დიდებისმოყვარეობა. ისინი შეესაბამება სულის სამ ნაწილს. სამ მთავარ ვნებასთან საბრძოლველად სამი გზა არსებობს: ესენია შესავალი, შუა და დასასრული. "ვინც რწმენით შეიმოსა და იწყებს ბრძოლას". იგი დამწყებია და ერკინება სიამოვნებისმოყვარეობას". იგი თრგუნავს ხორცს მარხვით, მიწაზე წოლით, მღვიძარებით და ღამისთევის ლოცვით, სულის წვრთნით, ჯოჯოხეთის სასჯელის გახსენებით და სიკვდილის ხსოვნით. ვინც ღვაწლის შუა გზაზეა, ანუ სიამოვნებისმოყვარეობისაგან განთავისუფლებულია. "იარაღს ისხამს ვერცხლისმოყვარეობის საწინააღმდეგოდ" და ის, ვინც "უფლის ჭვრეტითა და უვნებობით გაიარა და ღმრთისმეტყველების ჩრდილშია, ებრძვის დიდებისმოყვარეობის ვნებას"747. ამრიგად, პირველად ვებრძვით სიამოვნებისმოყვარეობას, შემდეგ ვერცხლისმოყვარეობას და ბოლოს დიდებისმოყვარეობას, ასეთია კურნების თანმიმდევრობა. აქამდე ვთვლიდით ვნებების კურნების ცალკეულ მეთოდებს. ახლა უნდა განვაზოგადოთ და წარმოვადგინოთ განკურნების ზოგადი საშუალებები, რომლებიც ყველა ვნებისთვის საერთოა.

უპირველეს ყოვლისა სულიერ ბრძოლაში დაუშვებელია შფოთი. ეს უკანასკნელი ღვაწლს შემდგარ ადამიანს მეტისმეტად ვნებს. ვნება თუ შეგვაწუხებს, არ უნდა შევშფოთდეთ, რადგან ეს უგუნურება და ამპარტავნებაა და იქიდან მომდინარეობს, რომ ვიცით საკუთარი სულის მდგომარეობა და შრომას გავურბივართ, ამ დროს საჭიროა მოთმინება, ღვაწლი და ლოცვა ღვთის წინაშე748. ჩვენს საკუთარ თავს არ ვენდოთ, მივმართოთ ჩვენი არსება ღმერთისკენ. "ვნებით სავსენი ვართ და არ უნდა ვერწმუნოთ გულს, რადგან არასწორი სწორად მოგვეჩვენება და პირიქით, სწორი არასწორად"749.

კიდევ ერთი რჩევა ვნებებთან საბრძოლველად ის არის, რომ საჭიროა მათ წინ აღვუდგეთ, სანამ არ გაზრდილან. რაც მცირეა შეცოდება, "მოკვეთე, სანამ გაიზრდება და დამწიფდება". თუკი ადამიანი უგულებელჰყოფს ვნებებს, მათში აღმოაჩენს "არაადამიანურ მეუფეს", "ვინც ებრძვის ვნებებს თავიდანვე იგი მეუფებს მათზე"750. მართლაც, "ადვილია პატარა მცენარის ამოგლეჯა და რთულია დიდი ხის ამოძირკვა"751. თავდაპირველად ვნებების მოკვეთას ნაკლები ძალისხმევა სჭირდება, მაგრამ, რაც უფრო მყარდება და რაც დრო გადის, "უფრო მეტი შრომაა საჭირო მათგან გასათავისუფლებლად"752.

ახალგაზრდა ვნებებთან ბრძოლა უფრო ადვილია. უნდა მოვსპოთ ვნების გამომწვევი მიზეზი. ზემოთ აღვწერეთ აზრიდან როგორ ვითარდება ვნება. აზრების მიმართ ყურადღებით და ცბიერის წინადადების უარყოფით ჩვენ ვეწინააღმდეგებით ვნების დაბადებას და აღძვრას. ვინც გამომწვევ მიზეზს მოსპობს, ის "სხვა დანარჩენსაც მოკვეთს"753.

ადამიანის გონება გრძნობად საგანზე შეჩერდება, მაშინ დაიბადება ვნება. საჭიროა გონების დამატყვევებელი საგნის უგულებელყოფა, თუკი ამას არ გააკეთებს ადამიანი, მაშინ "ვნებისგან ვერ განთავისუფლდება"754.

ამგვარი სულიერი ღვაწლისთვის საჭიროა "განვერიდოთ ბილწ სურვილებს და ქმედებებს უკანმოუხედავად"755. ყველა წმინდა მამის სწავლებაში მთავარია ვნების გამომწვევი მიზეზის მოსპობა. სულისა და სხეულის მკურნალი უფალი მოგვიწოდებს: ნუ განვერიდებით ადამიანებთან ურთიერთობას", მოვიკვეთოთ მხოლოდ ჩვენში არსებული ცოდვის გამომწვევი მიზეზები"756. "ვისაც სძულს ვნებები, ის მათ მიზეზებსაც სპობს"757. მოღვაწე (ასკეტი), როცა ეწინააღმდეგება აზრს, მაშინ "სუსტდება ვნება და ბრძოლის უნარს კარგავს, აღარ შეუძლია მწუხარების მიყენება" და ასე "ნელ-ნელა ღვაწლით და ღმერთის შემწეობით, გადალახავს თვით ვნებასაც"758.

ვნების გმომწვევი მიზეზის მოკვეთის შესახებ წმინდა მამების საერთო მოწოდებაა: "რა დროსაც არ უნდა მოგეახლოს ვნება, მაშინვე მოიკვეთე იგი"759.

დიდი ბრძოლაა საჭირო ვნების დასაცხრომად: შემდეგ კი სულიერი მღვიძარება "ვნება რომ არ გამრავლდეს~ და კიდევ ბრძოლა სათნოებათა მოსაპოვებლად და მათ დასაცავად"760. ამგვარად, ჩვენი მცდელობა ბრძოლასა და მღვიძარებას შორის უნდა იყოს. ვნებებისგან განწმენდა უდიდესი ღვაწლია. ადამიანის განწმენდა რაღაცის უარყოფაა და რაღაცის თანხმობა. წმინდა მამების სიტყვებით სულიერი ბრძოლა ქრისტეს მცნებების დაცვაა. ცნობილია, რომ როდესაც ადამიანი იღვწის სხეულის სულისთვის და სულის ღმერთისათვის დასამორჩილებლად, მასში სხეულებრივი და სულიერი სათნოებები იბადება. დაცემულ ადამიანში სხეული საზრდოს მატერიალური სამყაროსგან იღებს. სული სხეულისაგან. საჭიროა, რომ პირიქით იყოს. ჩვენ უნდა გავთავისუფლდეთ ამ ბუნებრივი მდგომარეობისაგან, რათა სულმა ისწავლოს საზრდოს მიღება ღვთიური მადლისაგან, სხეულმა კი "მიმადლებული" სულისაგან. ასე მთელი ჩვენი სხეული გაწონასწორდება. ამ მდგომარეობას მივაღწევთ სათნოების მოპოვებით: თავმდაბლობით, სიყვარულით. მარხვით, ღვაწლით, ლოცვით, მორჩილებით, ყურადღებას შევაჩერებთ რამდენიმე სათნოებაზე, რაც ადამიანს სულიერი ფერისცვალებისთვის სჭირდება.

სიყვარულის განცდისკენ სწრაფვა ყველა ვნებას განაგდებს: "იღვაწე იმისთვის, რომ ყველა ადამიანი ერთნაირად შეიყვარო და მაშინვე გაგშორდება ყველა ვნება"761.

უწყვეტი ლოცვა, "უფლის სახელის მოხმობა უწყვეტად ანადგურებს არა მარტო ვნებებს, არამედ საქმესაც". ექიმი, როცა ჭრილობას წამალს ადებს და ის მოქმედებს, ასევე ღვთის სახელი, "როდესაც მას მოუხმობენ, ანადგურებს ვნებებს ისე, რომ ჩვენ არც ვიცით"762. იოანე სინელი ამბობს: "ჭეშმარიტი ძლევა ყოველთა მათ... ვნებათა სიმდაბლე არს, რომელი იგი უკეთუ ვინ მოიგოს ყოვლისადვე უძლევიეს"763.

დავით მეფსალმუნე ამბობს: ამობრწყინდა მზე - შეგროვდებიან მხეცნი...".

წმინდა მამა ამ სიტყვებს შემდეგნაირად განმარტავს: "მოჰფენასა მზისასა სიმდაბლისა მიერ ჩვენ შორის შეკრბიან კვალად მხეცნი და სადგურთავე თჳსსა დაადგრიან, რომელი არიან გემოთმოყვარულნი სულნი და არღარა ჩვენ თანა იყვნიან"764. სიმდაბლის წყალობით ამოდის მზე სიმართლისა და ვნებების ყველა მხეცს განაგდებს. სულის ძალთა და სათნოებათა შეერთება ვნებათა ზემოქმედებისგან გვანთავისუფლებს"765. სულიერი მოძღვრის მორჩილება და თავშეკავება ათვინიერებს ვნებების მხეცებს"766.

ქრისტიანი იღვწის იმისთვის, რომ "სხეულს ერთი საზრდო ჰქონდეს, გონებას ერთსიტყვიანი ლოცვა და ასე "ვნებებისგან დაუმორჩილებელი უფლისკენ იქნება აღტაცებული ლოცვის დროს"767.

ვისაც სურს განთავისუფლდეს ყველა ვნებისგან, მან უნდა ისწავლოს "თავშეკავება, სიყვარული, ლოცვა"768. "არსებობს ისეთი საშუალებები, რომლებიც ვნებების გამრავლებას ხელს უშლის, და ისეთებიც, რომლებიც ასუსტებენ მათ. მარხვა, შრომა და მღვიძარება სურვილს თოკავს. განმარტოება, ჭვრეტა, ლოცვა და ღვთის სიყვარული ვნებებს ასუსტებს და აქრობს. მრისხანებას აჩერებს დიდსულოვნება, ცუდის დავიწყება, ხოლო სიყვარული, მოწყალება, კაცთმოყვარეობა ამცირებს მას (მრისხანებას)769. "ვინც გულწრფელად განუდგება მიწიერ საგნებს და წრფელად, სიყვარულით ემსახურება მოყვასს, სწრაფად განთავისუფლდება ვნებისგან და ღვთიური სიყვარულისა და ცოდნის თანაზიარი გახდება"770.

მღვიძარება, წინააღმდეგობა და ლოცვა განსაცდელის მიზეზს განაგდებენ და იგი ვერ ასწრებს ვნებად გადაქცევას. ამგვარად, თუ გონება ფხიზლობს, ეწინააღმდეგება (ვნებას) და მოუხმობს იესო ქრისტეს, ჩასახვისთანავე უკუაგდებს მიზეზს ვნებებისას და ვნებასაც არავითარი შედეგი არ მოჰყვება"771.

ღმერთმა ადამიანს ორი დიდი მადლი მისცა. მათი საშუალებით შეუძლია გადარჩენა და ყველა ვნებისგან განთავისუფლება, ესენია თავმდაბლობა და მორჩილება"772.

განწმენდაში გვეხმარება ღვთის სიტყვა. პავლე მოციქული ქრისტიანის სულიერ იარაღებს მიაკუთვნებს ღვთის სიტყვას: "და ჩაფხუტი იგი ცხორებისაჲ დაიდგით და მახჴლი იგი სულისაჲ რომელი არს სიტყუაჲ ღმრთისაჲ" (ეფეს. 6.17). მუდმივად უნდა გვქონდეს თვალწინ უფლის სიტყვები: "ისწავლე ღმერთის სიტყვები, რადგან მათში (გამოხატული) შრომისმოყვარეობა ვნებებს თრგუნავს"773. წმინდა თალასე უფლის მცნებების დაცვასაც მოგვიწოდებს "ვნებებისაგან გასანთავისუფლებლად"774. უფლის მცნებები სულის სამ ნაწილს შეესაბამება. "ღვთიური მცნება დაკანონებულია სულის სამი ნაწილისათვის და აჯანსაღებს მათ"775. წმინდა ფილოთეოსს თავისი მოსაზრების დასამტკიცებლად რამდენიმე მაგალითი მოჰყავს. სულის მრისხანე ნაწილს შეესაბამება მცნება: "რომელი განურისხნეს ძმათა თჳსსა ცუდად, თანა-მდებ არს სასჯელისა" (მათ. 5. 22) სურვილიან ნაწილს-მცნება: "რომელი ხედვიდეს დედაკაცსა გულის-თქუმად მას, მუნვე იმრუშა მის თანა გულსა შინა თჳსსა" (მათ. 5. 28). მოაზროვნეს - "რომელმან არა აღიღოს ჯუარი თჳსი და შემომიდგეს მე, იგი არა არს ჩემდა ღირს" (მათ. 10. 38). წმინდა მამის სიტყვებით იესო ქრისტე სულის სამივე ნაწილისთვის განაწესებს მცნებებს, მათ საწინააღმდეგოდ კი მოქმედებს ეშმაკი და ებრძვის უფლის მცნებებს"776. ქრისტეს მცნებების დაცვით განვიწმიდებით ვნებებისგან "ადამიანის შინაგან სამყაროში განლაგებული სიავისგან"777.

ზემოთ აღვნიშნეთ, რომ ვნებების საწინააღმდეგოდ ყველაზე შედეგიანი იარაღებია ტირილი, სინანული და აღსარება. "ღვინისგან დასვრილს წყალი რეცხავს, ვნებისგან დაბნელებული კი ცრემლით განიბანება"778. სინანული ივსება ჩვენს ცხოვრებაში არსებული სხვადასხვა განსაცდელით და გამოცდით ანუ "უნებლიე წუხილით". ბოროტების საწამლავი ბევრია და სინანულის განმწმენდელი ცეცხლია და ცრემლია საჭირო გასაწმენდად. ჩვენ განვიწმინდებით ცოდვის სიბინძურისგან ან "ნებსითი ღვაწლით" ან "უნებლიე განსაცდელებით". ნებსითი ღვაწლის აღსრულების შემდეგ აღარ მოდის დიდი განსაცდელი. უფალმა ასე მოაწყო: თუკი ნებსითი ღვაწლს არ მოაქვს განწმენდა, მაშინ "უნებური განსაცდელები გვეგზავნება "ბუნებრივი მდგომარეობის აღსადგენად"779. ეს იმას ნიშნავს, რომ ჩვენს ცხოვრებაში განსაცდელები ჩნდება, რადგან ნებით არ მოგვინანიებია ცოდვები. ნებით უნდა ვიტვირთოთ სინანულის ჯვარი, მაშინ თავს დავიცავთ განსაცდელებისა და ცდუნებების არასასურველი და უმძიმესი ჯვრისაგან.

ვნებებისგან კურნებაში საიმედო იარაღია სიმშვიდე. გონებითი სიმშვიდე, რაზეც მომდევნო თავში ვისაუბრებთ დაწვრილებით. პავლე მოციქული ადასტურებს, რომ "არავინ მოღუაწე შეეყოფვის სოფლისა საქმეთა, რაჲთა ერისთავსა მას სათნო-ეყოს" (2. ტიმ. 2.4). მარკოზ მოღვაწე მიუთითებს, ვნების დამარცხების მსურველი თუ მიჯაჭვულია ამქვეყნიურ საქმეებს, ის ჰგავს ისეთ ადამიანს, ვისაც ცეცხლის ჩაქრობა წვრილი ჩალით სურს"780.

განმარტოება და სიმშვიდე სერიოზული საუბრის თემაა. განმარტოება ყველასთვის კარგი არ არის. თუკი სულში ფარული ვნებაა, უდაბნოში ის ვერ განიკურნება, რადგან იქ არ არსებობს მისი გამომწვევი საგნები. იოანე სინელი ამბობს: "რომელსა აქვნდეს ვნება და ხელყოს დაყუდებასა, მსგავს არს კაცსა, რომელმან გარდაიგდოს თავი თვისი ნავით გულსა ზღვისასა და არა აქვნ ხელითა მისთა ფიცარი მცირე და ნებავნ უშრომელად ქვეყნად განსვლად"781.

წმინდა მამების რჩევები სიმშვიდის შესახებ ერთმანეთს არ ეწინააღმდეგება. სიმშვიდე (ἡσυχία) არის "უფლისმიერი ცხოვრება" და გონების სიწმინდე. ასეთია ე.წ. გონებითი სიმშვიდე. გარეგანი გამაღიზიანებლებისგან გრძნობების შემოსაზღვრა და ლოცვის გაძლიერება გვეხმარება ვნებებისგან განთავისუფლებაში. თუკი ადამიანი მომზადებული არ არის და არა აქვს ლოცვა-კურთხევა მიღებული გამოცდილი სულიერი მოძღვრისგან და ისე გადის უდაბნოში, მაშინ ის ვერ პოვებს კურნებას. თუ ადამიანს განმარტოებისთვის აუცილებელი წინაპირობები არ აქვს, უდაბნოში ვნებები იმალება და ვერ განთავისუფლდება მათგან782. განკურნების ზოგადი მეთოდები ამგვარია. ახლა შევჩერდეთ ცალკეული ვნების განმკურნელებელ საშუალებებზე.

იოანე კასიანე რომაელის სიტყვებით არსებობს რვა ბოროტი გულისთქმა: ნაყროვანება, სიძვა, ვერცხლისმოყვარება, მრისხანება, მწუხარება, უზრუნველობა (გულგრილობა), ცუდად მზვაობრობა და ამპარტავნება. როგორ იკურნება ეს რვა აზრი, რომელთაც რვა ვნება შეესაბამება? ნაყროვანება იკურნება თავშეკავებით, "ყოველდღიური მარხვით" და "საყლაპავის სიამოვნების აკრძალვით"783. სიძვისგან განსაკურნებლად "გულში ბილწი აზრი არ უნდა შევუშვათ" სიძვას კურნავს გულის დამდაბლება, `უფლის წინაშე მუდმივი ლოცვა, წმინდა წერილის კითხვა, ხელსაქმე... უპირველეს ყოვლისა კი სულის დამდაბლება"784. ვერცხლისმოყვარეობა იკურნება უპოვარებით, როგორც წმინდა წერილი და ეკლესიის მამათა გამოცდილება გვასწავლის785.

გულის თვალების დამაბრმავებელი მრისხანება იკურნება მოყვასისადმი უბოროტო განწყობით. შინაგანი სიმშვიდე, რაც მრისხანების საპირისპიროა, მიიღწევა "არა მოყვასის დიდსულოვანი დამოკიდებულებით ჩვენდამი, არამედ ჩვენი მისადმი კეთილგანწყობით". არ უნდა განვურისხდეთ არც ადამიანებს, "არც პირუტყვს და არც უსულო საგნებს". მრისხანების დასათრგუნად უნდა განვერიდოთ, როგორც მოქმედებას, ისე გააზრებულ რისხვასაც. განსაცდელის დროს დავდუმდეთ და "განვიწმინდოთ გული გულღრძობისგან და აზრად არ გავივლოთ მოძმისადმი ბოროტი განზრახვა". სრული განკურნება კი მაშინ ხდება, როცა ვირწმუნებ, რომ არც სამართლიან და არც უსამართლო ადამიანებზე არ უნდა განვრისხდეთ"786.

მწუხარება იკურნება "შინაგან ვნებებთან" ბრძოლით, უნდა ვებრძოლოთ სულისთვის სასოწარკვეთილების მომტან მწუხარებას და ის გულიდან გავაგდოთ". დავმწუხრდეთ მხოლოდ ცოდვებზე სასოებით და სიკეთის მოლოდინით". უფრო ზუსტად მწუხარებისგან გავთავისუფლდეთ მაშინ, როცა ღვთიური მადლით და ჩვენი სიმამაცით მას სინანულად გარდავქმნით. ეს ღვთიური წუხილი (სინანული) ადამიანს სიქველისკენ მიდრეკს და გახდის "თავმდაბალს, მორჩილს, მოწყალეს, უბოროტოს, ყველა კეთილი საქმის მიმართ და მომთმენს განსაცდელის ჟამს"787. უზრუნველობა, გულგრილობა იკურნება "ლოცვით, მრავალის მეტყველებისგან თავშეკავებით, საღმრთო წერილის კითხვით და განსაცდელის მოთმინებით. ამ დროს სხეულებრივი შრომაც არის საჭირო. ეგვიპტელი მამები "არ აძლევდნენ ბერებს მრავალმეტყველების უფლებას". ისინი შრომობდნენ და ასაზრდოებდნენ თავის თავსაც და სხვებსაც. ბერები საკუთარი თავისთვის არ შრომობდნენ მარტო, "ეხმარებოდნენ ღარიბებს, საპყრობილეში მყოფთ, იმ რწმენით, რომ ეს ღვთისათვის სათნო მსხვერპლია"788.

ცუდადმზვაობრობა მრავალნაირია და მასთან ბრძოლა ძნელია. ადამიანი მთელი თავისი ძალისხმევით უნდა ეცადოს ამ მრავალსახოვანი მხეცის დამარცხებას". არ აკეთოს რამე ადამიანთაგან ხოტბის მისაღებად. მუდმივად უკუაგდოს თავისი მაქებარი აზრი და დამდაბლდეს უფლის წინაშე"789. და ბოლოს ამპარტავნებასთან ბრძოლა ყველაზე "მძიმე და რთულია". იკურნება იგი ღვთის შიშისგან და რწმენისგან მომდინარე თავმდაბლობით, უპოვარებით, რაც სრულყოფილი სიყვარულით მიიღწევა"790.

ჩვენი ცხონების მტერი ეშმაკი დახელოვნებულია, ამიტომ მასთან მებრძოლი ქრისტიანიც დაოსტატებული უნდა იყოს. ადამიანის საზრიანობა ვლინდება ეშმაკთან ბრძოლაში. ეკლესიის მამათა სწავლაში ამგვარი საზრიანობის მაგალითი უხვად გვხვდება. მათი წყალობით იკურნება სული და იდევნება ეშმაკი. ვნებებს "დაბრუნება უყვართ"791. გვგონია, რომ ვნება დაითრგუნა ან გაქრა, გარკვეული დროის შემდეგ ისევ ბრუნდება უფრო გაძლიერებული.

უფალი ბოროტი სულის შესახებ ამბობს: "რაჟამს სული იგი არაწმიდაჲ განვიდის კაცისაგან, მიმოვალნ ურწყულთა ადგილთა და ეძიებნ განსუენებასა და არა პოვის. მაშინ თქჳს; მივიქცე სახედ ჩემდა, ვინაჲცა გამოვედ; და მო-რაჲ-ვიდის, პოვის იგი მოცალე, განშუენებული და შემკული. მაშინ წარვიდის და მოიყვანნის მის თანა სხუანი შჳდნი სულნი, უბოროტესნი მისა, და მოვიდის და დაემკჳდრის მუნ, და იქმნის უკანაჲსკნელი კაცისაჲ მის უძჳრეს პირველისა" მათ. 12,43-45). ეს იციან წმინდანებმა და მის წინააღმდეგ მოქმედებენ.

ახლა მოვიყვანთ წმინდა მამების თხზულებებიდან რამდენიმე ნაწყვეტს. ბრძოლა უნდა აღვძრათ მთავარი ვნების წინააღმდეგ. "რომელმანცა იხილოს თავი თჳსი, ვითარმედ იძლევის ვნებისა რაჲსამე მიერ, ყოვლისა პირველად მისსა მიმართ აღიჭურენ... რამეთუ უკუეთუ იგი არა იძლიოს, არა რაჲ სარგებელ არს სხვათა ძლევისაგან"792.

ორი ვნება თუ გვეუფლება, მათგან სუსტს უნდა დავემორჩილოთ, რათა ძლიერმა არ დაგვამარცხოს. ამასთან დაკავშირებით იოანე სინელს მოჰყავს მაგალითი. "ვითარ იგი ვდგით რაჲ ლოცვასა შინა და მოვიდის ძმა ვინმე და ერთისა ორთაგანისა ქმნა თანა გვედვის, ანუ დატევება ლოცვისა, ანუ არა ხილვა ძმისა მის და შეწუხება მისი მაშინ უკუე გულისხმა ვყოთ, ვითარმედ უაღრეს და უზეშთაეს არს სიყვარული ლოცვისა, რამეთუ ლოცვა თავით თჳსით ოდენ ერთი სათნოება არს, ხოლო სიყვარული შემკრებელი არს ყოველთა სათნოებათა.

და კუალად მოვედ ოდესმე სიჭაბუკესა ჩემსა ქალაქად, დავჯედ რაჲ ტაბლასა ზედა, გარემომადგეს ნაყროვანებისა და ზვაობისა გულის სიტყვანი, ხოლო შეგძღუნდი მე ნაშობისა მისგან ნაყროვანებისა რომელ არს სიძვა, და ვიძლიე ზვაობისაგან"793.

ამბა იოსები გვასწავლის, რომ ზოგჯერ ჯობს სულში შემოვუშვათ ვნება და იქ ვებრძოლოთ, ზოგჯერ კი დასაწყისშივე მოვიკვეთოთ. ამ საკითხზე საუბრისას ამბამ ერთ ბერს მიუგო: "შემოუშვი ვნება და შეებრძოლე". ეს გამოცდილების მისაღებად არის საჭირო". სხვა შემთხვევაში კი ამბა იოსები ურჩევს ვნების დათრგუნვას ჩასახვისთანავე794. სხვადასხვა რჩევა იმაზე მეტყველებს, რომ მხოლოდ სულიერ მოძღვარს შეუძლია განგვისაზღვროს ვნებასთან ბრძოლის მეთოდი. ადამიანები განსხვავდებიან ერთმანეთისგან და ცალკეული შემთხვევა სხვადასხვაგვარია.

იოანე სინელი ეშმაკთან ბრძოლის რამდენიმე საშუალებას ჩამოთვლის. ეს საშუალებები უკიდურესია და მათ ყველა ადამიანი ვერ მიმართავს. მხოლოდ მათთვის არის შესაძლებელი, ვინც ვნება დაამარცხა. გულით განწმენდილ ადამიანს ძალუძს ეშმაკთან შერკინება სხვადასხვა გზით. "შეურაცხ იქმნა ოდესმე ძმა ვინმე გინებითა სხვისა მიერ და იგი ყოვლადვე არა აღიძრა შფოთად, არამედ ილოცა გონებით და მერმე იწყო ღაღადებად ყოვლად ხმითა ვნებისათა შექმნილითა და აჩვენებდა ვითარმედ: ეტკინა მას გინებისა მისთვის, და ესევითარითა სახითა დაფარა უვნებელობა იგი თჳსი.

სხვა ძმა კუალად ზემოჯდომისა იყო ყოვლითურთ მოძულე და იჩემებდა სახესა და აჩვენებდა, ვითარმცა სტკიოდა მისთჳს და ენება ზემოჯდომა. ვითარმედ მიგითხრა შენ და გამოგითარგმნო სიწმიდე მისი, რომელი შევიდა სამეძაოსა, და აჩვენებდა თუ ბოროტისათვის შევალს, ხოლო მან მეძავიცა იგი სიწმიდედ მოიზიდა.

სხუასა დაყუდებულსა ვისმე მოარტუა ვინმე განთიად მსთვად ტევანი ყურძნისა, ხოლო ვითარცა წარვიდა რომელმან იგი მოარტუა მას, მოუხდა ბერი იგი ყურძენსა მას მსწრაფლ და შეჭამა იგი თჳნიერ გულისთქუმისა, რაჲთამცა აჩუენა ეშმაკთა თავი თჳსი ვითარცა ნაყროვანი."

ქრისტეს სალოსი ბერები ასეთ საქმეებს ჩადიოდნენ ეშმაკის დასაცინად და სხვადასხვა გზით სარგებლობა მოჰქონდათ მოძმეთათვის. თუმცა ამგვარ ქმედებას განსაკუთრებული სიწმინდე, უფლის მადლი და კურთხევა სჭირდება. ამიტომაც გვაფრთხილებს იოანე სინელი ბერებს: "ფრიადი მღვიძარება და სიფრთხილე უხმს ესე ვითართა ამათ. ნუ უკუე ვიდრე იგი მათ ენებოს მოკიცხვა ეშმაკთა მოკიცხნენ795 ეშმაკისაგან"796.

მრავალი ღვაწლის შემდეგ ქრისტეს მადლით ადამიანი იკურნება. სულის ჭრილობებისა და ვნებებისგან და მათზე მეუფებს. სულიერი ბრძოლის შემდეგ მოღვაწე ხშირად განიცდის სიხარულს ისე, რომ შეუძლია გაიმეოროს ამბა იოსების სიტყვები: "დღეს მეფე ვარ, რადგან ვნებებზე გავმეფდი"797. ასეთი ადამიანი ქრისტესმიერ ცხოვრებას განიცდის, რადგან "ვნებებზე გამარჯვებული და უცოდინარობისაგან განთავისუფლებული ადამიანი ამქვეყნიური ცხოვრებიდან მარადიულ სიცოცხლეში გადადის"798.

სანამ ამქვეყნად ვართ და სიკვდილისა და ხრწნის ტვირთს ვატარებთ, მუდმივი ბრძოლა გვმართებს. მაშინაც კი, როცა ღვთისნიერი ადამიანი დათრგუნავს ვნებებს, ორი ეშმაკი მაინც რჩება მასთან მებრძოლი. ერთი ესხმის მოღვაწის სულს და "აღძრავს მოშურნეობით, რომ სხვამ არავინ მიაღწიოს მასზე მეტ სიმაღლეს ღვთის წინაშე" ანუ უდროო შურით აღავსებს სხვის მიმართ, რათა ის სხვა მასზე მეტად არ შეიყვაროს უფალმა. მეორე ეშმაკი, ღვთის დაშვებით, სხეულს აღაგზნებს სურვილის ცეცხლით. "უფალი ამგვარ განსაცდელს მოუვლენს მოღვაწეს, რომელიც მრავალ სათნოებას მოიხვეჭს, რადგან "მან ყველაზე მდაბლად შეიგრძნოს თავი" და თავმდაბლობით და თვითგაკიცხვით ცხონება მოიპოვოს. პირველ განსაცდელს უნდა დაუპირისპირდეს თავმდაბლობა და სიყვარული, მეორეს კი თავშეკავება, ურისხველობა და სიკვდილის ხსოვნა"799.

ღმერთი უშვებს ეშმაკის თავდასხმას ჩვენზე იმისთვის, რომ თავმდაბალნი ვიყოთ.

ერთმა ბერმა უთხრა ამბა პიმენს; "ჩემი სხეული დაუძლურდა, ვნებები კი არა"800. მით უმეტეს განწმენდისკენ მოსწრაფე ადამიანს შეუძლია განიცადოს უვნებობა. შემდეგ თავში განვიხილავთ უვნებო კურთხეულ ცხოვრებას.

4. უვნებობა

უვნებობის შესახებ ვისაუბრებთ მოკლედ, რადგან ყოველივე ზემოთქმული გვიჩვენებს, თუ როგორ მიიღწევა ეს ნეტარი მდგომარეობა.

სულიერ ცხოვრებაში უვნებობას დიდი მნიშვნელობა აქვს. ადამიანმა თუ უვნებობის მდგომარეობას მიაღწია, იგი უფალთან არის ახლოს და მას შეუერთდა. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ადამიანის ურთიერთობა ღმერთთან მისი უვნებობის დამადასტურებელია. წმინდა მამების სწავლებით უვნებობა არის "სულის სიჯანსაღე"801. ვნებები თუ სულის სნეულებანია, უვნებობა ჯანსაღი მდგომარეობაა. უვნებობა "არს აღდგომა სულისა, პირველ აღდგომისა ხორცთასა"802. "უვნებელი ჭეშმარიტი იგი არს, რომელსა ხორცნი უვნებელი, და სრულიად უხრწნელ ექმნენ, ხოლო გონება დაბადებულთაგან აღემაღლის, და ყოველნივე საცნობელნი მისდა დაემორჩილნენ და წინაშე პირსა უფლისასა სული თÂსი წარედგინოს"803. "უვნებობა აღთქმულ ქვეყანაში შესვლაა"804. "ვინც მიუახლოვდა უვნებობის მდგომარეობის საზღვარს, თავისი სიწმინდის შესაბამისად იღებს სული წმინდის ნათელს"805. სხვა სიტყვებით, უვნებობა დიდი ღირსებაა და მას ხოტბას ასხამენ წმინდა მამები და გონების ტყვეობისგან განთავისუფლებას უწოდებენ. ვნება თუ ატყვევებს გონებას, უვნებობა ათავისუფლებს მას და მიმართავს ღმერთის შეცნობისკენ. "უვნებობა გონებას არსებათა შეცნობისკენ მიუძღვის". ეს არის "(ღვთიური ე.დ.) ცოდნის გზა"806.

ამ ცოდნის წყალობით ადამიანი გარჩევის უნარს იძენს. მადლმოსილ ადამიანს შეუძლია გაარჩიოს კეთილი და ბოროტი, შექმნილი და უქმნელი ენერგია, ღვთიური და ეშმაკეული. "უვნებობა შობს გარჩევის უნარს"807. ჩვენი თანამედროვე ადამიანები ბევრს საუბრობენ ქონებასა და უპოვარებაზე, მაგრამ შეცდომას უშვებენ. ადამიანები უპოვარებაში მატერიალურის არქონას გულისხმობენ და ავიწყდებათ, რომ არსებობს უფრო მეტიც. ამქვეყნიურ სამყაროსთან მიჯაჭვულობისგან განთავისუფლებული გონება ღმერთამდე მაღლდება და მაშინ განიცდის ჭეშმარიტ უპოვარებას. ამ მდგომარეობას შეუძლია მიაღწიოს მხოლოდ უვნებო ადამიანმა808. ჩვენი მსჯელობისას აუცილებელია განვმარტოთ, რას ნიშნავს უვნებობა. ანტიკური ეპოქიდან სტოიკოსი ფილოსოფოსები უვნებობაში სულის ვნებიანი ნაწილის მოკვდინებას გულისხმობდნენ. რამდენჯერმე აღვნიშნეთ, რომ სულის ვნებიანი ნაწილი შედგება მრისხანებისგან და სურვილისგან. ფილოსოფოსთა აზრით ადამიანი უვნებო ხდება, თუკი ამ ორ ძალას (მრისხანება და სურვილი) მოკლავს. წმინდა მამები სხვაგვარად ხსნიან უვნებო მდგომარეობას. ისინი მრისხანებისა და სურვილის მოკვდინებას კი არა, მათ გარდაქმნას გულისხმობენ. ცოდვით დაცემული ადამიანის სულიერი ძალები არაბუნებრივ მდგომარეობაში არიან, უვნებობა მათ ბუნებრივ მდგომარეობას უბრუნებს.

წმინდა მამათა სწავლებით "უვნებობა სულის ბოროტისკენ უმოძრაობაა" ამის მიღწევა კი უფლის წყალობის გარეშე შეუძლებელია809.

ამრიგად "უვნებობა ის არის, როცა ადამიანი არ წუხს საგნებზე (ნივთიერ ე.დ.) ფიქრისას"810. ეს იმას ნიშნავს, რომ სული განთავისუფლებულია გრძნობებისგან და საგნებისგან გამოწვეული აზრებისგან. ისე, როგორც ცეცხლი ეკიდა ბუჩქს და არ იწვოდა, ასევე "სხეულის მხურვალება არ აწუხებს არც ხორცს და არც გონებას, რადგან ამ დროს "ხმამან უფლისამან განკუეთის ალი ცეცხლისა (ფს. 28.7)"811. უვნებო ადამიანის გონება სრულიად თავისუფალია. მას არ აწუხებს არაფერი მიწიერი, სხეულის მხურვალებაც კი. ცხადია, ამგვარი მდგომარეობა მიუღწეველია ისეთი ადამიანისთვის, ვინც ვნების მოქმედებას ემორჩილება. ღვთისნიერი ადამიანისათვის არაბუნებრივია ის, რასაც მიწიერი გაგებით ბუნებრივი ეწოდება, ხოლო მიწიერთათვის არაბუნებრივი, მისთვის ბუნებრივია. სვიმონ ახალი ღმრთისმეტყველი ეწინააღმდეგება იმ მოსაზრებას, რომ ადამიანს არ შეუძლია ზებუნებრივ მდგომარეობაში ყოფნა. ღმრთისმეტყველი ამბობს: "ვინც არ არის უვნებო, ვერ გაიგებს მის მნიშვნელობას. "და ვერც დაიჯერებს, რომ ასეთი რამ ამქვეყნად შესაძლებელია"812. ეს აზრი გარკვეული თვალსაზრისით მართებულია, რადგან "ყველა ადამიანი საკუთარი მდგომარეობის შესაბამისად განსჯის მოძმის მოქმედებას, ან კეთილს იტყვის და ან ბოროტს"813. ნებისმიერ შემთხვევაში გამოცდილი ადამიანისთვის ნათელია უვნებობის ნიშანი. ეს არის უნარი იმისა, რომ "ყველაფერი გადაიტანო შიშისა და შფოთის გარეშე. რადგან უვნებო ადამიანს ღმერთისგან მიღებული აქვს "ყველაფრის შემძლეობის" ძალა814.

ყოველივე ზემოთქმულით გვინდა დავადასტუროთ, რომ უვნებობა ბუნებრივი მდგომარეობაა, ანუ გულის ვნებიანი ნაწილის გარდაქმნა და ბუნებრივ ცხოვრებაში დაბრუნება. ამ საკითხზე სერიოზული კამათი წარიმართა XIV ს-ში გრიგოლ პალამასა და ფილოსოფოს ვარლაამს შორის. ფილოსოფოსი აკრიტიკებდა ისიხასტურ ლოცვას და ამბობდა, რომ უვნებობა ვნებიანი საწყისის ჩაკვლაა. ამ მოსაზრებას ეწინააღმდეგებოდა გრიგოლ პალამა, რომელმაც საკუთარი გამოცდილებით იცოდა ეს საკითხი და გამოხატავდა ეკლესიის საერთო ტრადიციას. "ფილოსოფოსო, ჩვენ ვისწავლეთ, რომ უვნებობა სხვა რამ არის, სულის ვნებიანი ძალის სიკვდილი კი არაა, ცუდის კარგით შეცვლაა და ჩვეულებრივი მოქმედება ღვთიურის მიმართ, როცა სულის ძალა კეთილისკენ მიიმართება მთლიანად"815.

უვნებოა ის ადამიანი, ვისთვისაც სათნოებანი ისეთი ბუნებრივია, როგორც ვნებიანისთვის ბილწი სიამოვნებები". ვნებიანი ადამიანი გულის ვნებიან ნაწილს ვნებას უმორჩილებს, უვნებო კი სულის ვნებიან ძალას, ანუ ნებას და სურვილს "სულის შემეცნებად, კრიტიკულ და მოაზროვნე ნაწილს"816.

სულის მოაზროვნე ნაწილი არსებათა შემეცნებით ღვთიურ ცოდნას მოიპოვებს, ვნებიანით "შესაბამის სათნოებებს" აღასრულებს, სურვილიანი ნაწილით სიყვარულს შეითვისებს, მრისხანე ნაწილით კი მოთმინებას მოიპოვებს"817.

ამრიგად, უვნებობა სულის ვნებიანი ძალის გარდაქმნაა, გონებისადმი დამორჩილება (რადგან გონებას აქვს ბუნებრივად მინიჭებული ბატონობა) და მოძრაობაა "უფლის მუდმივი ხსოვნით". ასეთ მდგომარეობაში სულის ვნებიანი ნაწილი ღვთიურს მიუახლოვდება და მიაღწევს უმაღლეს "უფლის სიყვარულს"818.

ჩვენი მსჯელობიდან ნათელია, რომ ვნებიანი საწყისი კი არ კვდება, არამედ ძალას და სიცოცხლეს იღებს. გრიგოლ პალამა ამბობს, რომ ჯვარს უნდა ვაცვათ ხორცი "ვნებითურთ და გულის თქუმით". ეს არ ნიშნავს სულის ძალის მოკვლას, ანუ თვითმკვლელობას. უნდა განვერიდოთ ვნებიან სურვილებს და ქმედებებს. არასოდეს არ მივუბრუნდეთ მათ (ვნებებს) და გავხდეთ,,კაცნი სულიერი სურვილისანი" და სოდომის მიმტოვებელი ლოტის მსგავსად მამაცურად წინ წავიდეთ. გრიგოლ პალამას მოსაზრებათა მიხედვით შეიძლება დავასკვნათ "უვნებონი სულის ვნებიან ძალას არ კლავენ, ეს ძალა მათში ცოცხალია და მოქმედებს კეთილად"819.

ამგვარად, უვნებობა სიყვარულს უკავშირდება და არის სიცოცხლე და მოძრაობა. იოანე სინელის სიტყვებით "სიყვარული და უვნებობა და შვილება საღმრთო სახელითა ოდენ განყოფილ არიან, ხოლო ძალი მათი ერთ-არს, ვითარცა იგი ცეცხლი, და ალი და ნათელი"820. უვნებობა მჭიდროდ უკავშირდება სიყვარულს, უფლის შვილობას და არის სიცოცხლე და ღმერთთან ურთიერთობა.

ცხადია, უვნებობაში არ ვგულისხმობთ იმას, რომ ადამიანს არ ებრძვის ეშმაკი. ჩვენი ცხოვრების მტერი აწუხებს უვნებო ადამიანსაც. (მან ხომ თვით უფალი გამოსცადა უდაბნოში ცნობილი სამი განსაცდელით). უვნებობა არის ის, როცა "ეშმაკი გვებრძვის და უძლეველნი დავრჩებით"821. უვნებობის მრავალი საფეხური არსებობს. მათ წარმოვადგენთ წმინდა მამათა სწავლების მიხედვით.

მაქსიმე აღმსარებელი უვნებობის ოთხ საფეხურს ასახელებს. პირველი უვნებობა შეინიშნება დამწყებებთან (ვინც სულიერ ცხოვრებას იწყებს) და ნიშნავს "მოქმედი ვნებებისგან თავშეკავებას". ამ საფეხურზე ადამიანი გარეგნულად არ მოქმედებს. მეორე საფეხურის უვნებობა კეთილშობილი ადამიანებისთვის არის დამახასიათებელი - ვნებიანი აზრებისგან სრული განთავისუფლება. მესამე საფეხური - სურვილის აბსოლუტური უგულებელყოფაა და ახასიათებს განღმრთობილ ადამიანს, და მეოთხე - სრულყოფილი განწმენდა უბრალო წარმოსახვისგანაც. ასეთი უვნებობა სრულყოფილებაა822. ნათქვამიდან ჩანს, რომ უვნებობის დონე ადამიანის განწმენდის საფეხურს შეესაბამება. სვიმონ ახალი ღმრთისმეტყველი გამოყოფს უვნებობის ორ სახეს: სულის და სხეულის უვნებობას. "ერთია სულის უვნებობა და მეორე - სხეულის. პირველი ანათლებს სხეულსაც თავისი ბრწყინვალებით და სული წმიდის ნათლით, მეორეს კი ცალკე არავითარი სარგებლობა არა აქვს"823. თუკი ადამიანმა გაიარა ქმედებითი სათნოებანი824, მაინც არ უნდა იფიქროს, რომ უვნებობის მდგომარეობას მიაღწია825. იოანე სინელი ეკლესიის ტრადიციაზე დაყრდნობით ამბობს: "არს უვნებელი და არს სხვა უვნებელისა უუვნებელისი, რამეთუ ერთსა მას ძლიერად სრულან ბოროტნი, ხოლო მეორე იგი ფრიად მდიდარ არს სათნოებითა მარადის"826. ამ სიტყვებიდანაც ნათელია, რომ უვნებობა ვნებებისგან განთავისუფლება კი არ არის მარტო, სათნოებათა მოპოვებაა, სათნოება კი სული წმიდის ნაყოფია.

ნიკიტა სტითატი ორნაირ უვნებობას ასახელებს. მოშურნე მოღვაწეებს ორგვარი უვნებობა ახასიათებთ. პირველი უვნებობა "პრაქტიკული ფილოსოფიის ბოლოს მოდის" ანუ კანონიერი ღვაწლით. მაშინ, როცა ადამიანში ვნებები კვდება "ხორციელი მისწრაფებები განიდევნებიან და სულის ძალები ბუნებრივად მოქმედებენ". მეორე უვნებობა სრულყოფილია. ის მოდის "ბუნებრივი ჭვრეტის დაწყების შემდეგ". ამ სრულყოფილ უვნებობაში "აზრებისგან გონება განთავისუფლდება, მშვიდ მდგომარეობას აღწევს და მჭვრეტელი ხდება. უვნებო ადამიანის გონება ღვთიური საგნების მჭვრეტელია, ღვთის საიდუმლოების მხედველი, ადამიანური საგნების განმჭვრეტელი. შორიდან ადამიანების მომავლის მხედველი"827. წმინდა მამები გვირჩევენ, ყურადღება მივაქციოთ ვნებებს, რადგან შეიძლება "ადამიანი არ შეაწუხოს ვნებამ თუკი მისი გამომწვევი მიზეზი არ არსებობს. როგორც კი ვნების აღმძვრელი საგანი გამოჩნდება, ვნება მაშინვე მოადუნებს გონებას. ამგვარი უვნებობაც არსებობს"828.

უვნებობას საფეხურები აქვს, ამიტომ ღვაწლს შემდგარი ადამიანი არ უნდა შეჩერდეს. სრულყოფილებას ხომ საზღვარი არა აქვს. ისე, უნდა შევნიშნოთ, რომ ერთია ცოდვათა შენდობა და სხვა არის უვნებობა. იოანე სინელი წერს: "შენდობა ცოდვათა მრავალთა მოიღეს მსწრაფლ, ხოლო უვნებელთა მსწრაფლ არავის მიუგიეს, ხოლო ამას ღვთისა შეწევნა უხამს"829.

აი, რატომ არის, რომ ადამიანისთვის საკმარისი არ არის მარტო აღსარების თქმა, აუცილებელია სულის კურნება, ნაწილობრივი ან სრულყოფილი უვნებობის მიღწევა.

ზემოთქმულიდან კარგად ჩანს, რომ გარკვეული ნიშნების მიხედვით შესაძლებელია ნამდვილი და ყალბი უვნებობის გარჩევა. იოანე სინელი კარგად იცნობდა ადამიანის სულიერ ცხოვრებას, ჰქონდა მადლი გარჩევისა და იგი ამბობს, რომ "განგვეშორებიან ეშმაკნი და ვნებანი ჟამ რავდენიმე, გინა თუ სრულიადსა, გარნა რავდენითა სახითა განგვეშორებიან ესე ვგონებ თუ მცირედთა იციან. განილევნის ნივთი იგი ვნებათა ცეცხლისა მის საღმრთოსა" და განიწმენდს სულს. ეშმაკნი განეშორებიან "კაცისაგან ნებსით, რათა წარტაცეს და დაანთქეს ვნებათა შინა". "ვიცი სხვაცა განშორება ეშმაკთა, ვინაჲთგან დაეჩვიოს სული ვნებათა და "იქმნა მიერთგან თვით ებრძოლო თავისა თჳსისა" ანუ ხდება საკუთარი თავის მტერი. სულს ჩვილის მსგავსად ემართება "რამეთუ ვინაჲთგან დაეჩვივნენ ძუძუს წოვნასა, მერმე დაღაცათუ ძუძუსა მოსწყვდნენ, თითთა თÂსთა წოვდიან". არსებობს კიდევ ერთი "განშორება ეშმაკთა, და ვნებასა სულისაგან, რომელი იქმნების სიწრფოებისაგან და უმანკოებისა ფრიადისა"830.

გარდა ამისა, ნამდვილ და ყალბ უვნებობას შორის სხვაობა ვლინდება სხვებისადმი ჩვენი დამოკიდებულებით. უვნებობას თან უნდა ახლდეს სიყვარული, ამიტომ თანამოძმეთა მიმართ ჩვენი დამოკიდებულებით გამოიხატება უვნებობის ხასიათი. "ვისაც განსაცდელის დროს არ შეუძლია მოყვასის ნაკლს ყურადღება არ მიაქციოს, იგი უვნებო არ არის. სულის ვნებები აღიძვრებიან, აბნელებენ გონებას და არ აძლევენ მას საშუალებას ჭეშმარიტი სინათლე იხილოს და გაარჩიოს ავი და კარგი"831.

სრულყოფილ უვნებობას აღწევენ ისინი, ვისაც სრულყოფილი სიყვარული შეუძლია და "უწყვეტი ჭვრეტა ისე, რომ ყოველგვარ გრძნობიერზე თავმდაბლობით ამაღლებულია"832.

"უვნებობის საზღვართან მიახლოებულ ადამიანს ყველას და ყველაფრის შესახებ კეთილი აზრი აქვს და "ყველა ადამიანზე ყოველთვის კარგს ფიქრობს, ყველას წმინდად და უბიწოდ ხედავს და ღვთიურ და ადამიანურ საკითხებზე სწორად მსჯელობს. ადამიანის გონება ქმნულისაგან თავისუფლდება, "სრულად ეძლევა ღვთიურ სათნოებებს ერთი სულით და ჭვრეტს ღვთიურ მშვენიერებას, უყვარს ღვთიური დიდების ადგილებში ყოფნა, უსიტყვო მდუმარებით და სიხარულით და შეგრძნებების შეცვლით ვითარცა ხორციელი ანგელოზი, იგი ადამიანებს ესაუბრება"833.

უვნებო ადამიანი თუ მოძმის ცოდვაზე საუბრობს, ამას ორი მიზეზით ჩადის. ან იმისთვის, რომ გამოასწოროს, ან სხვისი სარგებლობისთვის" თუკი ვინმე მოძმეს ცოდვის გამო განიკითხავს: "ასეთი ადამიანი ღვთისგან მიტოვებას ვერ გაექცევა და თავად ჩაიდენს ცოდვას და მასაც განიკითხავენ"834. სრულყოფილი უვნებობაა, "როცა ადამიანი უშფოთველია საგნის ხილვისას ან მისი მოგონებისას "დიდი ხნის ღვაწლი კლავს ვნებებს, მაგრამ თუ მათ უყურადღებოდ მიატოვებ, ისევ აღიძვრებიან"835.

ამგვარად, უვნებო არ არის ის, ვინც ზოგჯერ წუხდება ვნებებით, ზოგჯერ კი მშვიდდება. უვნებოა ადამიანი, რომელიც მუდმივად ტკბება უვნებობით და მათი გამომწვევი მიზეზის დროსაც კი არ აღიძვრება"836.

იოანე სინელი ამბობს, რომ ამპარტავანთ, რომლებიც ფიქრობენ, რომ მათ უვნებობას მიაღწიეს, "თავისი სიგლახაკე ჟამსა სიკვდილისასა ჰპოეს"837. ჭეშმარიტ და ყალბ უვნებობას შორის სხვაობა გვაიძულებს ნამდვილი უვნებობის ნამდვილი ნიშნები განვიხილოთ. "უვნებობას ახასიათებს ჭეშმარიტი გარჩევის უნარი"838.

ზემოთ ვთქვით, რომ ნამდვილი უვნებობა ყალბისგან სიყვარულის არსებობით სხვაობს. ახლა ზუსტად ავხსნით ამას. მაქსიმე აღმსარებელის სიტყვებით "სიყვარულში სრულყოფილმა და უვნებობამდე ამაღლებულმა არ იცის სხვაობა თჳსსა და უცხოს შორის, ერთგულსა და ორგულს შორის ანუ მონასა და თავისუფალს შორის, მამრობით სქესსა და მდედრობითს შორის. ერთი ადამიანი "უყურებს ყველას თანაბრად, ყველას მიმართ ერთნაირად არის განწყობილი839. მაქსიმე ამბობს აგრეთვე, რომ ღმერთი არის ბუნებით სახიერი და უვნებო და ერთნაირად უყვარს ყველა ადამიანი. სათნოს განადიდებს როგორც მისთვის ახლობელს, ხოლო ცუდს კი შეიწყალებს თანაგრძნობით"840. უვნებოა ისეთი ადამიანი, რომელსაც "ცუდი არ ახსოვს იმისგან, ვინც ბოროტად მოექცა"841. უვნებოს უყვარს ყველა "ღირსეულისა და უღირსის განურჩევლად"842. იგი ლოცულობს მოყვასისთვის "ნუ იტყვი, რომ უვნებო ადამიანს წუხილი არ შეუძლია, ეს მხოლოდ თავის თავისთვის, ის მუდმივად მოძმისთვის უნდა შეწუხდეს"843.

უვნებო და ღმერთისკენ მოსწრაფე ადამიანი დაკარგულად მიიჩნევს ისეთ დღეს, როცა მას არავინ არ განიკითხავს"844. ასე რომ, ასეთ ადამიანს არათუ ადამიანთაგან შეურაცხყოფა არ აწუხებს, არამედ იგი აკლია. ეს გულის სიწმინდის მაჩვენებელია.

უვნებო ადამიანი სული წმინდის მადლით არის აღვსილი, ანუ ნაყოფიერი ხეა და სული წმინდის მშვენიერ ნაყოფებს სათნოებებს ისხამს. წმინდა მამები სათნოებას არ თვლიან "ზნეობრივი ნორმების (დეონტოლოგიის) საქმეებად", მათ ონტოლოგიურად მიიჩნევენ, გამოდის, რომ კეთილი საქმეები განყენებული ღირსებები კი არ არის, არამედ პიროვნებებად განსხეულებულნი. ოღონდ, რა თქმა უნდა, არა ჰიპოსტასური, ანუ თავისთავად არსებული. სიყვარული ჭეშმარიტ სიყვარულთან ურთიერთობაა. ეს ჭეშმარიტი სიყვარული თავად ქრისტეა. არც მშვიდობაა განყენებული ღირსება, ის იესო ქრისტეა. ასევე სამართლიანობა და ა.შ. თუკი უვნებო ადამიანი ურთიერთობს ქრისტესთან, ბუნებრივია, რომ ქრისტიანული სათნოებანი მისი კუთვნილება ხდება.

აქ არ განვავრცობთ სათნოების თემას. მხოლოდ შევნიშნავთ; სულიერი და ხორციელი ვნებების შესაბამისად არსებობს სულიერი და ხორციელი სათნოებები. სათნოებებსაც ვნებების მსგავსად საფეხურები აქვს. ვნებებში დედა და შვილი გამოირჩევა, არსებობს დედა სათნოება და შვილი სათნოება. ვფიქრობ, მათი ჩამოთვლა არ არის საჭირო. მკითხველს წმინდა მამათა ნააზრევს მივუთითებთ: სულიერ და ხორციელ სათნოებათა შესახებ იოანე დამასკელის შრომებს845. სამი სულიერი ასაკის (საწყისი, შუა, დასასრული) შესაბამისი სათნოებების შესახებ იოანე სინელის თხზულებას846. ყოველ შემთხვევაში, როცა ადამიანს ვნება აღარ შეაწუხებს, გულში ღვთიური მისწრაფება გაიზრდება და სიკვდილს აღარ შეუშინდება და მას ძილად წარმოიდგენს. ამის შემდეგ მოიპოვებს ცხონების საგანძურს. "და სულში გამოუთქმელი სიხარულით ზეციურ სასუფეველს ატარებს"847. ადამიანი უვნებობის მადლს შემთხვევით არ იღებს. მის მოსაპოვებლად დიდი ღვაწლია საჭირო. ახლა ვისაუბროთ იმაზე, თუ როგორ მიიღწევა უვნებობა. წინა პარაგრაფში მოყვანილი მსჯელობა ვნებების კურნების შესახებ გვიჩვენებს უვნებობის გზასაც. აქ მოკლედ ჩამოვთვლით იმ საშუალებებს, რომლითაც აღთქმის მიწაზე მისვლა ანუ უვნებობის მიღწევაა შესაძლებელი. მოვიყვანთ მხოლოდ წმინდა მამათა თხზულებებიდან ნაწყვეტებს. "მორჩილებისაგან სიმდაბლე; და სიმდაბლისაგან უვნებელობა848. თავმდაბლობა მორჩილებისგან იბადება და მას უვნებობა მოსდევს. თუკი ადამიანი სხვანაირ გზას აირჩევს, ვერ მიაღწევს მიზანს849. უვნებობის მიღწევა შეუძლებელია უსიყვარულოდ850. სიყვარულს თავისი საფეხურები აქვს, სათნოებანი კი ერთმანეთში გადადიან. სულიერი ცხოვრება ორგანული ერთიანობაა, ამიტომაც სიყვარულის განცდას მოაქვს უვნებობა და ეს უკანასკნელი მჭიდროდ უკავშირდება სიყვარულს. "სიყვარული და უვნებობა გონებას იცავს საგნებისადმი მიმართული ვნებისაგან და ვნებიანი აზრებისგან"851. უვნებობა თავშეკავების საფასურია852. უვნებობის მიღწევაში დამხმარეა მარხვა, მღვიძარება და ლოცვა: გაცნობიერებულ მარხვას, მღვიძარებას და ლოცვას მივყავართ უვნებობის საზღვართან და სული თავმდაბლობით ცრემლს დაღვრის და ღვთის სიყვარულის ცეცხლით აენთება"853. გარდა ამისა "მკაცრი ცხოვრების წესს" სიყვარულთან ერთად, "სწრაფად მიჰყავს მონაზონი უვნებობის ნავსაყუდელთან"854. "ყველანაირი თავშეკავებით და უწყვეტი ლოცვით, მოთმინებით, თვითგანსჯით, უკიდურესი თავმდაბლობით "მოკლე ხანში მიიღებთ უვნებობის მადლს"855. იოანე სინელი ამბობს, "რომელთა იგი სძლეს ხორცთა თჳსთა დაყუდებითა და მოიგეს უვნებელობა ესე ვითარნი, უკეთუ მახლობელად სოფლისა მივიდნენ აღიძრნენ კვალად ვნებანი მათ ზედა, ხოლო მორჩილებისა მიერ მოგებული უვნებელობაჲ ყოველსა ადგილსა გამოცდილ არს და მტკიცე და შეურყეველ"856.

უფლის მცნებების დაცვით მიღწეული სიწმინდე წარმოშობს უვნებობას857. აქედან ჩანს რამდენად მნიშვნელოვანია უფლის მცნებების დაცვა. სწორედ მცნებების დაცვა წარმოშობს უვნებობას"858.

რწმენის გარეშე მარტო სხეულის წვრთნით ადამიანი უვნებობის სიმშვიდეს ვერ მიაღწევს"859. წმინდა თეოგნოსტე ამბობს, რომ ადამიანი ქმედითი სათნოებით უვნებობის სადგურში ვერ შეაღწევს, თუ იმავდროულად მის გონებას არსებათა შესაცნობად სულიერი ჭვრეტის მადლი არ ექნება"860.

წმინდა მამის მოყვანილი აზრი მნიშვნელოვანია, რადგან არსებობენ ადამიანები, რომლებიც ამტკიცებენ, რომ უვნებობა ქმედითი სათნოებით მიიღწევა. წმინდა თეოგნოსტე არ იზიარებს ამ მოსაზრებას. ქმედით სათნოებას თან უნდა ახლდეს სულიერი ხედვა, სინანული და ლოცვა, ძირითადად ე.წ. გონებითი ლოცვა.

უვნებობის მოპოვებაში დიდად გვეხმარება ღვთისმიერი ტირილი იოანე სინელის სიტყვებით: "გლოვა ჭეშმარიტი ესე არს სული მჭმუნვარე, მტკივნეული მხურვალებითა გულისათა. მრავალთა თანა წინამორბედ უვნებელობისა იქმნა გლოვაჲ, რაჟამს მოსპო ვნებათა ნივთი და განწმიდა სული"861. ამიტომ ითვლება გლოვა ცხოვრების წესად. იგი განწმენდს სულს და გონებას და ღვთიური ნუგეშის მიღებას შეაძლებინებს. გლოვა სინანულს უკავშირდება. ჭეშმარიტი სინანული კი საკუთარი თავის მოძულებაა. უფალი ამბობს, რომ ადამიანს თავის თავი უნდა სძულდეს მას (უფალი) რომ შეუდგეს და დაიმკვიდროს ცათა სასუფეველი. "რომელსა უყუარდეს სული თჳსი, წარიწყმიდოს იგი; და რომელსა სძულდეს სული თჳსი ამას სოფელსა, ცხორებად საუკუნოდ დაიმარხოს იგი" (იო. 12, 25.). "რომელი მოვალს ჩემდა და არა მოიძულოს მამაჲ თჳსი და დედაჲ თჳსი... და მერმე კუალად სულიცა თჳსი, ვერ ჴელ-ეწიფების მოწაფე ყოფად ჩემდა" (ლუკ. 14. 26).

გრიგოლ პალამა წერს, რომ "ამქვეყნიურ ცხოვრებაში ამ ქვეყნის საქმენი ღვთის მცნებების თანახმად უნდა აღვასრულოთ". ეს ძალდატანებაა და დროთა განმავლობაში ჩვეულებად იქცევა. ეს ჩვეულება, თავის მხრივ, სულს ანიჭებს "ბოროტი ჩვეულებების სიძულვილს" და სიძულვილის ნაყოფია უვნებობა862. და როცა ადამიანი მოიპოვებს უვნებობას, მაშინ ცოდვა ვეღარ დაეუფლება მას სული წმინდის კანონით და თავისუფალიც იქნება"863.

სულიერი გამოცდილების მქონე ადამიანებს თუ ვამჩნევთ ნაკლსა და პატარა ვნებებს, არ უნდა შევშფოთდეთ, რადგან უფალი უშვებს მათთვის ამას, რათა საკუთარი თავი მეტად გაკიცხონ და მოიპოვონ სიმდაბლის სიმდიდრე"864. ასეთია უვნებობის სიმდიდრე. იგი სათნოებებთან და სულიერ ცხოვრებასთან არის დაკავშირებული. უნდა ვილოცოთ უვნებობის მისაღწევად. ცხადია, უვნებობა არ უნდა ვითხოვოთ სიამაყითა და ეგოისტური გრძნობებით. თუ გვსურს, რომ ეს უდიდესი განძი მოვიპოვოთ. ისეც ხდება, როცა ადამიანი ითხოვს ისეთ წყალობას, როგორიც უვნებობაა და ამას ეშმაკისგან იღებს. ვნება და ეშმაკი ცოტა ხნით შორდებიან ასეთ ადამიანს და ცუდადმზვაობრობით აცდუნებენ. წმინდა თეოგნოსტე ამბობს: "უვნებობას ნუ ითხოვ, რადგან ამგვარი წყალობის ღირსი არა ხარ, ითხოვე ღვაწლით ცხონება და მასთან ერთად უვნებობასაც მიიღებ"865.

ჩვენი ლოცვისა და ღვაწლის მიუხედავად, უფალმა შეიძლება არ გაგვანთავისუფლოს რომელიმე ვნებისგან, რათა არ ვიგემოთ სრულყოფილი უვნებობა. ასე ხდება, რადგან უდროოდ, უღირსად, სიამაყით, შეიძლებოდა უგულისხმონი გავმხდარიყავით, თხოვნა რომ შეესრულებინა უფალს. "ნუმცა შევსწუხდებით საყვარელნო, რაჟამს ვითხოვდეთ რასმე უფლისგან, და რაჟამს რავდენმე არა ისმინოს ჩვენი. რამეთუ ენება უფალსა, თუმცა ყოველნივე კაცნი, ერთსა შინა წამსა უვნებელობასამცა მიემთხვინეს"866.

ეკლესიის ისტორიაში ცნობილია ისეთი მაგალითები, როცა უვნებობის მადლით აღსავსე ადამიანები სთხოვდნენ უფალს ამ მადლის განშორებას, მტერთან ბრძოლა რომ შესძლებოდათ. წმინდა ეფრემი, რომელმაც უფლის შეწევნით დათრგუნა სულიერი და ხორციელი ვნებები, ევედრებოდა ღმერთს წაერთმია მისთვის უვნებობა, რადგან არ სურდა მტერთან ბრძოლის მიღმა დარჩენილიყო და ამის გამო განსჯილიყო867.

ნაწილობრივი ან სრულყოფილი უვნებობა სულის განკურნების მაჩვენებელია. სული ჯანსაღდება, მკვდრეთით აღდგება. ვნებებისგან მკვდარი გონება აღდგება: "გონებასა გლახაკთასა აღადგენს მწვირისაგან ვნებათასა და აღიმაღლებს ქვეყნით ზეცად სანატრელი უვნებელობა, ხოლო სიყვარული ყოვლად ქებული დასვამს მთავართა თანა ანგელოსთასა, მთავართა თანა ერისა უფლისათა"868.

მეხუთე თავი
დაყუდება ('Ησυχία) განკურნების მეთოდი

სულის კურნების ერთ-ერთ მთავარ მეთოდად ითვლება დაყუდება, ამ სიტყვის სრული მნიშვნელობით. მწამს, რომ ნაშრომის წინა თავებში ეს ნათლად აისახა. თანამედროვე ადამიანს სჭირდება კურნება, სულიერი მდგომარეობის კურნება, უპირველეს ყოვლისა იმიტომ, რომ ის გადაღლილია. სწორედ ამიტომ მართლმადიდებლობას შეუძლია თანამედროვე გადაღლილ, იმედგაცრუებულ და დაბნეულ სამყაროს გადასცეს დაყუდების ჭეშმარიტება. მჯერა, რომ მართლმადიდებლური ტრადიციის მნიშვნელობა ამ მხრივ დიდია. წინამდებარე ნაწილში განვიხილავთ დაყუდების (ისიხასტობის) ღირსებას, სულის, გონების, გულისა და აზროვნების კურნებისათვის. ჩვენი აზრით, სიმშვიდე და ისიხაზმი სულის გაჯანსაღებისთვის მთავარი დამხმარე წამლებია. რადგან სიმშვიდის არ ქონა არის პრობლემების, სტრესის, დეპრესიის, შფოთის, ურწმუნოების, ფსიქოლოგიური, სულიერი და ხორციელი ტკივილის მიზეზი, ამიტომ შევეცდებით მათი მიზეზი დავინახოთ. ეს მიზეზი კი ანტიისიხაზმია. ანტიისიხაზმის ქარი ყველაფერს წვავს ირგვლივ, მეუფებს ყველგან და შფოთის ერთ- ერთი უმთავრესი მიზეზია. ამგვარად, დაყუდებას (ησυχὶα) განვიხილავთ რო­გორც სულის კურნების მეთოდს. ხოლო ანტიისიხაზმს, როგორც სულისა და სხეულის უძლურების გამომწვევ მიზეზს.


1. დაყუდება (ἡσυχασμός)

სანამ განვმარტავთ დაყუდებას (ἠσυχὶα), ვნახოთ თუ რა დიდი მნიშვნელობა აქვს მას სულის განკურნებაში.

წმინდა მამები მართლმადიდებლური დაყუდების (ἠσυχὶα) უდიდესი მნიშვნელობის შესახებ ხაზგასმით აღნიშნავენ. გრიგოლ ღმრთისმეტყველი მიიჩნევს, რომ ის აუცილებელია უფალთან ურთიერთობისთვის. ამგვარად, "უფალთან ურთიერთობის მისაღწევად დაყუდებით უნდა მოვიპოვოთ და გონება ავამაღლოთ ცდუნებებისგან"869. სიმშვიდით ადამიანი განიწმენდს გრძნობებს და გულს და ასე შეიცნობს უფალს, ეს შეცნობა ადამიანის ცხონებისათვის ხდება.

ამავე აზრს ავითარებს წმინდა თალასე. იგი შენიშნავს; "დაყუდება და განმარტოება და ლოცვა სათნოების უდიდესი იარაღებია. ისინი განწმენდნენ გონებას და მჭვრეტელად აქცევენ"870. სიმშვიდის წყალობით განწმენდილი გონება ღმერთის ხილვის უნარს იძენს. წმინდა მამათა სწავლებიდან ვიცით, რომ გონებასა და აზროვნებას შორის სხვაობა არსებობს. ვნებებით დაბნელებული გონება უფლის საიდუმლოებას ვერ ხედავს. ვნებებისგან გათავისუფლების შემდეგ კი მჭვრეტელი ხდება და ხედავს ღმერთს, როგორც სინათლეს. ეს არის ადამიანის სიცოცხლე. უკვე აღვნიშნეთ, რომ გონების ამგვარი განწმენდა დაყუდებით მიიღწევა. ვინც წმინდა მამათა თხზულებებს სწავლობს და ცდილობს შეიცნოს ისიხაზმი საკუთარი გამოცდილებით, კარგად იცის, რომ არსებობს სულიერი და სხეულებრივი დაყუდება. სხეულებრივი გარეგნულია, სულიერი კი შინაგანი. სხეულებრივი ისიხაზმი უმთავრესად გამოიხატება განმარტოებით, გრძნობების მოთოკვისკენ მისწრაფებით სულის გარეგნული წარმოსახვებისგან გასანთავისუფლებლად. სულიერი დაყუდებით კი გონება არ იღებს არანაირი განსაცდელის ცდუნებას. ადამიანის ფხიზელი და მშვიდი გონება გულს უღრმავდება. გონება (ენერგია) თავსდება გულის ადგილას (არსში), უერთდება მას და ასე მოიპოვებს ღმერთის მცირე თუ დიდ ცოდნას.

სხეულებრივი დაყუდება სხეულის შემოსაზღვრაა. ისიხაზმის დასაწყისი არის ყველაფრისგან განრიდება"871. როცა ადამიანი განთავისუფლებულია ყველა საქმისგან. ამგვარი განრიდების შედეგია "განმანათლებელი ძალა და ხედვა და ბოლოს გონების ამაღლება (ატაცება) ღმერთისკენ872. იოანე კიბისაღმწერელი ამბობს: "რომელმან შეიყვარა დაყუდება, მან შეიკრძალა პირი"873.

დაყუდებულ მდგომარეობაზე წერენ არა მარტო ე.წ. მღვიძარე მამები, (νηπτικοί), რომლებიც მონასტერში ცხოვრობენ, არამედ ე.წ. საერო (κοινωνικοὶ), (რომლებიც სამრევლო ეკლესიებში მსახურობენ) მამებიც. ვამბობთ ე.წ. რადგან მართლმადიდებლურ ტრადიციაში არ არსებობს დიალექტიკური სხვაობა ხედვასა და საქმეს (იგულისხმება ღვთიური) შორის, ისევე როგორც არ განსხვავდებიან მონასტერში მოღვაწე და სამრევლო ეკლესიებში მსახური მამები. პირველნი საზოგადოებრიობის უმაღლეს საფეხურზე არიან და მეორენი მღვიძარების უმაღლეს საფეხურზე. წმინდა დაყუდების შესახებ საუბრისას მინდა მოვიყვანო ბასილი დიდის მაგალითი. გრიგოლ ღმრთისმეტყველისადმი მიწერილ წერილში წმინდა მამა ამბობს, რომ დაყუდება სულის განწმენდის დასაწყისია, იგი სხეულებრივ მდგომარეობაზეც საუბრობს ანუ მეტყველების, მხედველობის, სმენის დახშობაზე. "დაყუდებაჲ დასაბამი არს სულისა განწმედისაჲ. არცა ენამან პოვოს ვინმე, რაჲთამცა ზრახვიდა ვის კაცთა, და არცა თუალნი რას ჰხედვენ საქმეთა ურვებთა და უნაყოფოთა, და არცა სასმენელთა შევლენან ჴმანი და განშუენებანი განმცხრომელთანი. არცა ზრახვა" განცხრომისა" და არცა სიცილი კაცთა", რომელი ყოვლისა უფრო"ს განსდევნის გულისაგან მჴურვალებასა და გულისმოდგინებასა"874.

აქ აღწერილია ისიხაზმის წმინდა მდგომარეობა, რომელსაც წმინდა მამა განიცდიდა უდაბნოში და სურდა განშორებულს "ყოვლისაგან უდაბნოს გარე" უფლის შეცნობა, უკვე მას შემდეგ, რაც "ადამიანურ სკოლებში" მიიღო განათლება. მოვიყვანთ წმინდა ბასილი დიდის, კესარიის მნათობის სიტყვებს, რომლებიც ნათლად ადასტურებენ, რომ წმინდა მამა შესანიშნავად იცნობდა დაყუდებულ ცხოვრებას. "გონებაჲ ოდეს არა განბნეულ იქმნეს და განსცხრებოდის ხედვათაგან, არა შეუჴდეს საგრძნობელთა გუამისათა რაჲმე შფოთთაგანი ამის საწუთროჲსაჲ, შემოკრბების გონებაჲ თავსა შინა თჳსსა და ხედავნ გულისსიტყუაცა საღმრთოთა და იხარებნ მაშინ და განათლდებიან შუენიერებითა მით ზეშთაეჲსითა, ვიდრემდის დაავიწყდის კაცსა ბუნებაჲცა და არა გული უთქუამნ ჭამადთათჳს და არცა ზრუნავნ სამოსლისათჳს... ღწოლაჲ მისი და ზრუნვაჲ ესე არს, თუ ვითარ უკუე მოიპოვნეს საქმენი იგი კეთილნი"875. სხეულებრივი დაყუდება ეხმარება სულიერი მდგომარეობის, გონებითი მდუმარების მიღწევაში. წმინდა მამათა ნაწერებიდან ნათელია, რომ სხეულებრივი დაყუდება, თუმცა კი აუცილებელი არ არის, მაინც საჭიროა ღვთისმიერი ცხოვრებისათვის. "დაყუდება ხორცთა არს, წესთა და საცნობელთა დაწყნარება"876. სხეულებრივი დაყუდება სხეულისა და გრძნობების განსაკუთრებული მდგომარეობაა. იოანე სინელი საუბრობს "დაყუდების ადგილზეც". უდაბნო და საერთოდ სხეულის დაყუდება ადამიანს ეხმარება (როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ) სულიერ, გონებრივ დაყუდებაში. წმინდა მამები დაყუდების არსს "ჩაკეტილობასა და უდაბნოში ფიზიკურად გასვლაში არ ხედავენ, მთავარია უფალთან მუდმივად ყოფნა"877. უდაბნოს დიდი მნიშვნელობა აქვს, რადგან წარმოსახვებისგან განმათავისუფლებელია, მაგრამ მისი გარდაუვალობა არასწორია. ამ მხრივ საყურადღებოა ნიკიტა სტითატის სიტყვები. წმინდა მამა ამბობს, რომ სათნოების ქმნა ერთი ადგილით არ შემოიფარგლება. ადამიანის მიზანია "სულის ძალების აღდგენა" და "სათნოების ბუნებრივ ენერგიასთან შეერთება". ეს არ ხდება გარედან, არამედ შემოქმედისგან გვაქვს ამის უნარი მომადლებული" და ასკვნის: "უდაბნო ზედმეტია, როცა მის გარეშეც შევდივართ ცათა სასუფეველში - სინანულით და მცნებათა დაცვით"878. საგულისხმოა, რომ ნიკიტა სტითატისთვის მიუღებელია მრავალთა აზრი, "შეუძლებელია ადამიანმა სათნოება მოიპოვოს უდაბნოში განმარტოების გარეშე". წმინდა მამა ამბობს: "გავოცდი, როცა [მათ] განუსაზღვრელი (იგულისხმება ღვთიური სათნოება ე.დ.). განსაზღვრულ ადგილას მოათავსეს"879.

ყველა შემთხვევაში უდაბნო და სხეულის დაყუდება გონებითი დაყუდების მიღწევაში გვეხმარება. ამ უკანასკნელის წმინდა არსის შესახებ ვისაუბრებთ. იოანე სინელი ამბობს, რომ "დაყუდება სულის არს გულის სუტყვათა გულის - ხმის ყოფაჲ და გონება წარუპარველი. გულის-სიტყვა მხნე და ახოანი მოყვარე არს დაყუდებისა, რომელი იგი დგან კართა ზედა გულისათა დაუცადებელად და დაუძინებელად და მომავალთა მათ მტერთა რომელთამე მოაკვდინებინ და რომელთამე იოტებნ"880.

სვიმონ ახალი ღმრთისმეტყველი გონებითი დაყუდების შესახებ წერს: დაყუდება გონების უშფოთველი მდგომარეობა, თავისუფალი და სიხარულით სავსე სულის სიჩუმე, უშფოთველი გული, სინათლის სჭვრეტა, ღვთიურ საიდუმლოთა შეცნობა, სიბრძნის სიტყვა, ღვთიური აზრების უფსკრული, აღტაცებული გონება, განწმენდილი საუბარი უფალთან, მღვიძარე თვალი, გონებითი ლოცვა, უფალთან ერთობა და განღმრთობა და უმტკივნეულო განსვენება ასკეტური ღვაწლით"881. სხვა მამებიც წერენ ამგვარ მდგომარეობაზე, რადგან ქრისტესმიერი ცხოვრება ყველა წმინდანის საერთო გამოცდილებაა. გრიგოლ სინელის სიტყვებით "დაყუდება აზრებისგან განთავისუფლებაა, რაც სულის მოაზროვნე ნაწილის (λογική) განწმენდისკენ არის მიმართული. ასკეტი იღვწის ეშმაკის ჩასახული აზრების მოსაშორებლად. ამ აზრებს ერთადერთი მიზანი აქვთ, სულიერი ძალების ერთობის დაშლა და ადამიანის გულის დასნეულება.

მართლმადიდებლობა უდავოდ მკურნალი მეცნიერებაა. წმინდა მამათა თხზულებების კითხვისას ჩანს, რომ ქრისტიანის სულის განსაკურნებლად უმთავრესია გონების დაცვა, აზრების გაფანტვა და მათი მოკვდინება, სანამ გულში შემოაღწევენ.

"რა არის დაყუდება? თუ არა გულის მოთოკვა, არ იყოს კაცთმოთანე? როცა უფალმა მწიგნობარს მოწყალე სამარიელის იგავი მოუთხრო, ჰკითხა: ვინ იყო "მოყუასი მისსა". მწიგნობარმა მიუგო, რომ ავაზაკებისგან გაძარცვული კაცის მოყვასი "იყო რომელმან ყო წყალობაჲ მის თანა" (ლუკ. 10. 37). უფალმა თქვა აგრეთვე: "წყალობაჲ მნებავს და არა მსხუერპლი" (მათ. 12.7). თუ შენც გჯერა, რომ მოწყალება მსხვერპლზე დიდია, მისკენ მიდრიკე გული. დაყუდება ადამიანს გონების სიმაღლეს ანიჭებს. მანამდე თუ საკუთარ თავს შეიცნობს და განიწმინდება. ნამდვილი სიმშვიდე მაშინ მოდის, როცა ჯვარს იტვირთავ. მოყვასს თუ შეეწევი, შენც მიიღებ წყალობას. თუკი თავს შეიკავებ სხვისი თანაგრძნობისგან, თითქოს შენთვის შეუძლებელია, იცოდე, რომ რაც გაგაჩნია, იმასაც დაკარგავ. ამრიგად, ნურც შიგნით იქნები, ნურც გარეთ. შუაში იყავი, და იფიქრე, გულისხმაჰყავ "რაჲ იგი არს ნებაჲ უფლისაჲ" რამეთუ დღენი ბოროტნი არიან" (ეფ. 5. 16-17)882. დაყუდება რომ გონების დაცვაა აზრებისგან, ამაზე მეტყველებს წმინდა თალასეც: "გრძნობები გამოაკეთე დაყუდებით და გულში აღძრული აზრები მკაცრად განსაჯე"883. ისიხასტობის ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული დამცველი იყო გრიგოლ პალამა. წმინდა მამა ღვთის მადლის წყალობით იბრძოდა, რომ დაემტკიცებინა გულისა და აზრების განწმენდის ამგვარი გზის საჭიროება. ამ გზით უფლის წვდომა და ურთიერთობა. ღმრთისმშობლის ტაძრად მიყვანების შესახებ თავის ჰომილიაში წმინდა მამა საუბრობს დაყუდებაზე. ათონის წმინდა მთის მოღვაწე საკუთარი გამოცდილებიდან გამომდინარე, ყოვლადწმინდა ღმრთისმშობელს მიიჩნევს გონებითი ლოცვის ნიმუშად, რადგან დედა ღმრთისა წმინდათა წმიდათაში შესვლისას, მდუმარებით ესაუბრება სამება ღმერთს. იგი ამბობს, რომ ვერ შევძლებთ უფალთან ურთიერთობას, ვიდრე არ განვიწმინდებით, გრძნობებისგან არ განვთავისუფლდებით, არ ავმაღლდებით ადამიანურ ცოდნასა და აზრებზე. სწორედ ამას მიაღწია ქალწულმა მარიამმა. უფალთან ურთიერთობის მისაღწევად მან (ღმრთისმშობელმა) წინამძღვრად აირჩია დაყუდება (ἠσυχία), რაც არის გონების სიმტკიცე და წესრიგი, უმაღლესთან ზიარება, აზრების მიმართვა უკეთესისკენ. ეს არის ჭეშმარიტი ქმედება, გზა ღვთის ჭვრეტისკენ. უფრო ზუსტად რომ ვთქვათ, დაყუდება არის ნიშანი სულის სიჯანსაღისა". შემდეგ გრიგოლ პალამა წერს, რომ სათნოება სულის უძლურებისა და ვნების წამალია, მაგრამ უფლის ხედვა "ჯანსაღი სულის ნაყოფია და მიზანი". სული იკურნება სათნოების დახმარებით და განკურნებული უფალს უერთდება ჭვრეტით (θεωρία), ამ მდგომარეობამდე კი მისვლა დაყუდებით (ήσυχία) ხდება884.

მართლმადიდებლური დაყუდებული ცხოვრებით გამოვჯანმრთელდებით "ვთავისუფლდებით მიწიერებისგან და ვუახლოვდებით ღმერთს". მუდმივი ლოცვით ვეხებით შეუხებელ და ნეტარ არსებას. წმინდა ისიხაზმით განწმენდილი გული თავის თავში, როგორც სარკეში, ისე ხედავს უფალს"885.

ათონელი მამის მოძღვრებაში მთავარი არის ის, რომ მართლმადიდებლური ცხოვრების წესით, ანუ გონებითი დაყუდებით განვიწმენდთ გულს, გონებას და ასე ვუერთდებით უფალს. ასეთია ერთადერთი გზა, რაც ღმერთთან გვაახლოებს.

წმინდა მამები სულის ასეთ მდგომარეობას "შაბათობას" უწოდებენ. დაყუდებით განწმენდილი გონება "შაბათობს" ანუ განისვენებს უფალთან. გრიგოლ პალამა წერს ღვთიურ განსვენებაზე. (როცა ღმერთმა სამყაროს შექმნის შემდეგ შეისვენა) და ქრისტეს განსვენებაზე, როცა მისი სული ჯოჯოხეთში ჩავიდა, ხოლო სხეული საფლავში იმყოფებოდა. წმინდა მამა ამბობს, რომ ჩვენც უნდა ვისწრაფოთ ამგვარი განსვენებისკენ, ანუ მოვიკრიბოთ გონება ყურადღებით და უწყვეტი ლოცვით. ეს ღვთაებრივი განსვენება, ღვთაებრივი "შაბათობა" არის სწორედ გონებითი მდუმარება. "თუ გონებას მიდრეკ ყველანაირი აზრისგან, კეთილი აზრებისგანაც, და მთლიანად მიმართავ მას უწყვეტი ლოცვისკენ, ჭეშმარიტად შეხვალ ღვთიურ განსვენებაში და მიაღწევ მეშვიდე დღის კურთხევას და დაინახავ საკუთარ თავს და იმასაც, თუ როგორ მაღლდები ღვთის ჭვრეტამდე"886.

საგულისხმოა, რომ გრიგოლ პალამა ამ სიტყვებით მიმართავს სამწყსოს ქალაქ თესალონიკში, რომლის მიტროპოლიტიც იყო თავად. ეს ნიშნავს, რომ ყველა ადამიანს სხვადასხვა დონით შეუძლია მოიპოვოს ღვთიური განსვენების გამოცდილება. ვფიქრობთ, სწორედ ეს სწავლება აღმოჩნდა დაკარგული ჩვენს ეპოქაში.

ზემოთქმული ადასტურებს: ვინც გონებით მდუმარებას ეძლევა, არის დაყუდებული (ἡσυχαστής). დაყუდებული ადამიანი, შესაბამისცხოვრების წესს ირჩევს, რაც არის მართლმადიდებლური ტრადიციის მოძღვრება. მისი მიზანია ადამიანის მიახლება ღმერთთან და მასთან შეერთება. გავიხსენოთ იოანე სინელის სიტყვები: "დაყუდებული იგი არს, რომელმან უხორცო იგი და უნივთო გონება შეაწყვდიოს, ნივთიერსა მას, სენაკსა შინა, საკვირველი ესე საქმე და დიდი. დაყუდებული ჭეშმარიტი სახე არის ანგელოზისა ქვეყანასა ზედა და ქარტითა სურვილისა ღვთისათა, დაწერილითა მისწრაფებისათა ლოცვა მისი განუთავისუფლებიეს ყოვლისავე მცონარებისა და მოწყინარებისაგან. დაყუდებული იგი არს, რომელი ღაღადებს ჭეშმარიტებით, ვითარმედ, განმზადებულ არს გული ჩემი შენდამი ღმერთი, მარადის. დაყუდებულ იგი არს, რომელმან სთქვა, ვითარმედ მე მძინავს და გული ჩემი მღვიძარე არს"887.

ზემოთ აღვნიშნეთ, რომ დაყუდება ყველაზე კარგი საშუალებაა შინაგანი კონცენტრაციისთვის, სულის ღმერთამდე ამაღლებისთვის და მასთან ურთიერთობისთვის. ეს დაყუდება საჭიროა ღმერთთან ურთიერთობის მისაღწევად. გრიგოლ პალამა ხანგრძლივად მსჯელობს იმაზე, რომ ადამიანის გონება (ენერგია) უნდა მიემართოს გულს, "სხეულის გონიერ ნაწილს" "აზრთა საუნჯეს", სადაც ღვთიური მადლი სუფევს. წმინდა მამა წერს: "ხედავ, როგორი აუცილებელია დაყუდებულმა ადამიანმა ყურადღება მიაქციოს თავის თავს, გონება მიმართოს სხეულის უღრმეს ნაწილში და გამოკეტოს, ამ ორგანოს ჩვენ გულს ვუწოდებთ"888. აქვე დავუმატებთ, რომ მდუმარე ცხოვრების წესი არ არის მარტო ადამიანის მცდელობა, გონება გულს შეუერთოს. ეს სული წმიდის მოქმედებაა. დაყუდებული ცხოვრება სული წმიდის მადლით წარიმართება და სინანულითა და გლოვით გამოიხატება. ისიხასტური ცხოვრება არ არის ხელოვნური მეთოდი, რომლის მსგავსიც შეიძლება აღმოვაჩინოთ ანთროპოცენტრულ სისტემებში. `მართლმადიდებელი მონაზონის გონებითი დაყუდება ღრმა სინანულისა და ღვთის მცნებათა დაცვის მცდელობისგან წარმოიშვა. იგი არ ითვლება არეოპაგიტული ღმრთისმეტყველების სულიერი ცხოვრების ერთგვარ დამატებად. არეოპაგიტული ღმრთისმეტყველების დებულებები არ ეწინააღმდეგება დაყუდების შედეგებს, გარკვეული თვალსაზრისით ემთხვევა კიდეც. ჩვენ ყურადღებას შევაჩერებთ ერთ მომენტზე. დაყუდების საფუძველი არ არის აპოფატიკური თეოლოგიისთვის დამახასიათებელი განყენებული ფილოსოფია. დაყუდების არსია სინანული და ბრძოლა ჩვენს სულში არსებულ "ცოდვის სჯულთან" (რომ. 7, 23). ეს გონებით დაყუდებასა და სინანულს შორის კავშირი არის საერთო ყველა წმინდა მამის მოძღვრებაში. გრიგოლ სინელი წერს, რომ "ცრემლით ცხოვრებისა და ქმედების გარეშე ვერ განვიცდით დაყუდების ცეცხლს". ვინც გლოვობს სიკვდილამდე,ის მოიპოვებს მოთმინებას და სიმდაბლეს. ეს ორი რამ არის დაყუდების საფუძველი. სინანულისა და ამ ორი საფუძვლის გარეშე დაყუდებული (ἡσυχαστής) "ნაკლებად ყურადღებიანია თავისი აზრებისადმი"889.

გონებით დაყუდება დაკავშირებულია სინანულთან, ცრემლთან, მორჩილებასთან. ამის გარეშე დაყუდება ყალბი იქნება და უსარგებლო. მისი მიზანი ხომ გულისა და გონების განწმენდაა, ეს კი წარმოუდგენელია ცრემლის გარეშე. ამიტომ სწორედ ასკეტისთვის ცრემლთა დენა ცხოვრების წესია. გონებისა და გულის კონცენტრაციით ადამიანი თავის უძლურებას ხედავს და ამ დროს თვალებიდან და გულიდან ცრემლთა ნაკადი მოედინება. ღრმავდება სინანული და მეტად იწმინდება ადამიანი იმისთვის, რომ ღვთიური ცოდნა მიიღოს. მდუმარება მჭიდროდ უკავშირდება ქრისტეს მცნებათა დაცვას. დაყუდებულის (ἡσυχασμός) ძლიერი იარაღია "თავშეკავება, სიყვარული, ყურადღება და კითხვა"890.

გრიგოლ სინელის სიტყვებით, დაყუდებულ ადამიანს უნდა ჰქონდეს შემდეგი სათნოებები: "მდუმარება, თავშეკავება, მღვიძარება, მორჩილება და მოთმინება". ასევე სამი ღმრთივსათნო ქმედება: "ფსალმუნთგალობა, ლოცვა და კითხვა, ხელსაქმე891. წმინდა მამა წერს აგრეთვე, რომ "დაყუდებისთვის პირველ ყოვლისა საჭიროა რწმენა და მოთმინება, გულის სიღრმიდან ამოსული მტკიცე, ძლიერი სიყვარული და სასოება"892. გრიგოლ სინელი სხვა სათნოებებსაც ასახელებს. ესენია; თავშეკავება, მდუმარება, თვითკრიტიკა. თითოეული მათგანი მეორეს ავსებს და მათგან იბადება უწყვეტი ლოცვა893. ყურადღება უნდა მივაქციოთ საკვებს, ვიყოთ თავშეკავებული, გონება საკვებით რომ არ დაბნელდეს. "დაყუდებული ყოველთვის უნდა შიმშილობდეს. არ იღებდეს სრულად დამაკმაყოფილებელ საკვებს. რადგან როცა კუჭი მაძღარია, გონება ბინდდება, ამ დროს ადამიანი მტკიცედ და წმინდად ვერ ლოცულობს. მაძღარ ადამიანს ძილი ერევა და გონება წარმოსახვებით ევსება"894.

აქედან ცხადია, რომ დაყუდებული ცხოვრება უფლის მცნებათა დაცვაა, რადგან სწორედ ამ მცნებათა მადლით ადამიანში იბადება სათნოება. ასე რომ, სათნოება მდუმარებასთან არის დაკავშირებული, მაგრამ დაყუდება არ არსებობს ღვთის მცნებების დაცვის გარეშე. პირიქით, თუ ადამიანი არ იცავს მცნებებს, მასში ვნებები ცოცხლობს, რაც ხელს უშლის მართლმადიდებლურ დაყუდებას. ამ დროს მდუმარების მარცვალი თუ გაჩნდა, მაშინვე ქრება. "არაფერი ისე არ შლის დაყუდებულ მდგომარეობას და ართმევს ღვთიურ ძალას, როგორც მთავარი ვნებები: ნაყროვანება, მრავლისმეტყველება, უხეშობა, ამაო შრომა, ტრაბახი და თვითკმაყოფილება"895.

სახარებაში ბევრჯერ არის ნათქვამი თუ როგორ ასწავლის უფალი ვნებებისგან გულის განწმენდას შინაგანი ლოცვით. თვით იესო ქრისტემ აჩვენა მოციქულებს უდაბნოში განმარტოების ღირსება, რომლითაც ადამიანს მტრის დამარცხება შეუძლია. ამიტომ მოციქულთა სწავლებებში მოცემულია მღვიძარების ნიმუშები. მოვიყვანთ რამდენიმე მაგალითს.

ცნობილია, რომ უფალმა იორდანეში ნათლობის შემდეგ "იესუ აღმოიყვანა უდაბნოდ სულისაგან გამოცდად ეშმაკისაგან (მათ. 4.1). უდაბნოში უფალმა დაამარცხა ეშმაკი, რომელმაც ქრისტეს სამი ცნობილი განსაცდელი მისცა. სახარებაში ვხედავთ, რომ იესო ქრისტე ბევრჯერ გადის უდაბნოში არა დასასვენებლად, არამედ მოწაფეებისთვის მაგალითის მისაცემად. "განეშორა მიერ ნავითა და წარვიდა უდაბნოსა ადგილსა თჳსაგან" (მათ. 14.13). ხუთი პურის გამრავლების სასწაულის აღსრულების შემდეგ უფალი ისევ განმარტოებულია მთაზე სალოცავად. "და ვითარცა განუტევა ერი იგი, აღვიდა მთასა ლოცვად თჳსაგან და შერაჲ-მწუხრდა, მარტოჲ იყო მუნ. (მათ. 14. 23). მნიშვნელოვანია ისიც, ერთ ადგილას, როცა მოციქულებმა იესოს უამბეს: "ყოველი, რაოდენი ქმნეს და ასწავეს" უფალი პასუხობს მათ "მოვედით თქუენ თჳსაგან უდაბნოსა ადგილსა და განისუენეთ მცირედ (მარკ. 6. 30-31). ღამეებს ლოცვაში ათენებდა იესო ქრისტე. ლუკა მახარებელი ამბობს: "განვიდა თავადი მთად კერძო ლოცვად და ღამესა ათევდა ლოცვითა ღმრთისა მიმართ" (ლუკა. 6. 12) უფალი გვასწავლის გონებით დაყუდებას და ჩვენში არსებული ვნებებისგან განთავისუფლებას.

აი, რას ამბობს იესო ქრისტე ჭეშმარიტი ლოცვის შესახებ: "ხოლო შენ რაჟამს ილოცვიდე. შევედ საუნჯესა შენსა და დაჰჴაშ კარი შენი და ილოცე მამისა შენისა მიმართ ფარულად; (მათ. 6.6) სახარების ამ სიტყვებს გრიგოლ პალამა ასე განმარტავს: "სულის სალარო სხეულია. ჩვენი არსების კარიბჭენი ხუთი გრძნობაა. სული თავის სალაროში შედის, როცა გონება არ მოძრაობს ამქვეყნიურ საგნებისკენ და სულისკენ არის მიბრუნებული. გრძნობები კი მოთოკილია და დაცული, როცა არ ვაძლევთ საშუალებას, რომ გრძნობიერ და ხილულ ნივთებს მიეჯაჭვოს. ამგვარად ჩვენი გონება თავისუფლდება მიწიერი დაბრკოლებებისგან და გონებითი და ფარული ლოცვით ღმერთსა და მამას უერთდება. მამა გვხედავს და ხილულად მოგიძღვნის სამაგიეროს. გულთამხილავი ღმერთი ხედავს შენს ლოცვას და გაძლევს ცხადად დიდებულ წყალობას. ასეთია ჭეშმარიტი და სრულყოფილი ლოცვა, იგი ავსებს სულს ღვთაებრივი მადლით და სულიერი წყალობით, ეს წყალობა მირონს ჰგავს, მირონით სავსე ჭურჭელს. რაც მეტად დაახურავ სახურავს, მით უფრო მეტ სურნელს აფრქვევს. ასეა ლოცვაც, რაც ღრმად მოათავსებ გულში, უფრო მეტად აგავსებს ღვთიური მადლით"896. გეთსიმანიის ბაღში მძინარე მოწაფეებს უფალმა უთხრა; "იღჳიძებდით და ილოცევდით, რაჲთა არა შეხჴდეთ განსაცდელსა" (მათ. 26. 41). იესო ქრისტე გვეუბნება, რომ გონება და გული ვნებებისგან და აზრებისგან დავიცვათ; "გულისჴმა-ყვნა იესუ გულის-ზრახვანი მათნი, მიუგო და ჰრქუა მათ: რასა ეგრე ჰზრახავთ გულთა თქუენთა?" (ლუკ. 5. 22). მწიგნობრებს და ფარისევლებს მიმართავს: "ფარისეველო ბრმაო, განწმიდე პირველად შინაგანი იგი სასუმელისაჲ და პაროფსიდისაჲ, რაჲთა იყოს გარეშეცა იგი მისი წმიდა" (მათ. 23. 26). მოციქულთა ეპისტოლეებში ხშირად გვხვდება მსჯელობა უდაბნოს, გონებითი მდუმარების, შინაგანი განწმენდისა და სიფხიზლის შესახებ. გავიხსენოთ რამდენიმე ცნობილი ადგილი ეპისტოლეებიდან. პავლე მოციქული ქრისტესკენ მოქცევის შემდეგ არაბიის უდაბნოში გავიდა წარსული ცხოვრების მოსანანიებლად (გალ. 1,17).

მოციქულმა იცის შინაგანი მდუმარების ძალა და მოწაფეებს ამასვე ურჩევს, ქრისტესთან შეერთებული ქრისტიანი ქრისტესმიერ გონებას იღებს, ამის შესახებ წერს პავლე მოციქული: "ჩუენ გონებაჲ ქრისტესი გუაქუს" (1 კორ. 2. 16) და მოუწოდებს: "მოაკუდინენით უკუე ასონი თქუენნი..." (კოლ. 3,50.) ღვთის მადლით პავლე მოციქული თავის სხეულს ნაწილებში სხვა კანონს (სჯულს) ხედავს, ის ეწინააღმდეგება გონების კანონს (რომ. 7, 23). მოციქულის სწავლებაში მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია მღვიძარებას, ანუ სულიერ სიფხიზლეს გონების ბოროტი ძალისგან დასაცავად: "აწ უკუე ნუმცა გუძინავს, ვითარცა-იგი სხუათა, არამედ მღჳძარე ვიყვენით და განვიფრთხოთ... ჩუენ დღისანი ვართ ნაშობნი, განვიფრთხოთ" (1 თეს. 5, 6, 8). პავლე ტიმოთე მოციქულს მოუწოდებს: "ხოლო შენ ფრთხილ იყავ ყოველსა შინა (2 ტიმ. 4,5).

ლოცვა უწყვეტად უნდა აღევლონოს ქრისტიანის გულში: "ლოცვასა განეკრძალენით, იღჳძებდით მას შინა მადლობით (კოლ. 4,2). "მოუკლებელად ილოცვიდით" (1 თეს. 5,17).

ასეთსავე რჩევებს გვაძლევს პეტრე მოციქული: "განიფრთხვეთ, მღჳძარე იყვენით, რამეთუ წინამოსაჯული თქუენი ეშმაკი, ვითარცა ლომი მყ"რალი მიმოვალს და ეძიებს, ვინმცა შთანთქა" (1 პეტ. 5,8). აქედან ცხადია, რომ ყველა ქრისტიანს შეუძლია დაყუდების მდგომარეობის მიღწევა და ამგვარად კი უფლის წვდომა. წმინდა მამები ამის შესახებ ნათლად საუბრობენ.

პეტრე დამასკელი წერს: "ჩვენ, ადამიანები ამგვარ "დასვენებას" უნდა მივეცეთ, ზოგი ნაწილობრივ, ზოგი სრულად, ამის გარეშე ვერავინ ვერ მიაღწევს სულიერ ცოდნას და თავმდაბლობას"897.

პეტრე დამასკელის სიტყვებიდან უნდა გამოვყოთ შემდეგი: "ჩვენ ყველანი, ადამიანები ამგვარ "დასვენებას" უნდა მივეცეთ. თუკი ეს შესაძლებელია ყველა ადამიანისთვის, მაშინ მით უმეტეს საჭიროა ბერმონაზვნებისთვის. მონაზონს ვერ ვუწოდებთ ადამიანს, რომელიც დაყუდებული ცხოვრებით არ ცხოვრობს. ამ თემაზე ვამახვილებთ ყურადღებას, რადგან არსებობდა სხვადასხვა აზრი, რომ დაყუდებულ მონაზვნებს ხიბლით შეპყრობილებს უწოდებდნენ. ვსარგებლობთ შემთხვევით და ამ მცდარ მოსაზრებებს უარვყოფთ. საგულისხმოა აგრეთვე, პეტრე დამასკელის სიტყვები: "მის ("დასვენებას" σχολή) გარეშე შეუძლებელია ღვთიური ცოდნისა და თავმდაბლობის მიღწევა". სწორედ ეს არის უფლის შეცნობის ერთადერთი გზა გრიგოლ პალამას სწავლების მიხედვით, რაზეც ზემოთ ვრცლად ვიმსჯელეთ.

ზოგიერთი ფიქრობს, რომ წმინდა მამების მიერ აღწერილი დაყუდებული ცხოვრება პასიური და უმოქმედოა. სინამდვილეში სხვაგვარადაა. დაყუდება ყველაზე აქტიური ქმედებაა, იგი მიმდინარეობს ფარულად და მდუმარებით. ადამიანი არ მოქმედებს და დუმს იმისთვის, რომ უფალს ესაუბროს, იმისთვის რომ საკუთარი თავისგან განთავისუფლდეს და თვით უფალი მიიღოს. თუ გავითვალისწინებთ იმასაც, რომ ყველაზე დიდი სირთულეები ჩვენს ცხოვრებაში სულიერია და სნეულებაც (სულიერი და ხორციელი) მომდინარეობს აზრების თავისუფლებისგან, ანუ გონებისა და გულის სიბილწისგან, მივხვდებით რაოდენ დიდი ღირსება აქვს გონებით დაყუდებას. აქედან გამომდინარე, დაყუდება მოქმედებაა და სიცოცხლე. სწორედ ეს მდგომარეობა უწყობს ხელს ადამიანს, რომ მოყვასი შეიყვაროს უანგარო და უვნებო სიყვარულით "ვისაც უყვარს დაყუდება, ვინც გულგრილია ამქვეყნიერთა მიმართ, მას უყვარს ყველა ადამიანი, ვისაც არაფერი ადამიანური არ უყვარს"898. როგორ მოიპოვებს ადამიანი უანგარო სიყვარულს (სულიერი ცხოვრების ერთ-ერთი მიზანი ეს არის) თუკი იგი ვნებებისგან არის შეპყრობილი?

დაყუდებული ცხოვრება დაძაბული, სათნო და ჭეშმარიტი მოქმედებაა "წმინდანთა დაყუდებული ცხოვრება უნდა გავიაზროთ არა როგორც უმოქმედობა, არამედ დაძაბული მოქმედება. ამგვარად ხდება უფლის გაცხადება ადამიანთათვის. ღმერთის მოძრაობა ადამიანისკენ არ არის მარტო ხილული სვლა, იგი ფარული მოძრაობაა. არ არის სიტყვების განცხადება, არამედ მდუმარების გამოხატვაა. ამიტომაც ადამიანი უფლისკენ სავალ გზაზე არა მხოლოდ იღებს გაცხადებულ ენერგიას, არამედ მდუმარებით და სიჩუმით ცდილობს მიიღოს საიდუმლო, ადამიანი უნდა ისმენდეს ღვთის სიტყვებსაც და მის მდუმარებასაც. ეგნატე ღმერთშემოსილი ამბობს: "ვინც მოისმინა იესოს სიტყვა, მას შეუძლია მოისმინოს უფლის მდუმარებაც სრულყოფილების მისაღწევად". ამრიგად, ადამიანი ღმერთისკენ სწრაფვას აღსარებით და დაყუდებით უნდა ადასტურებდეს"899. წმინდა მამები ამიტომ ლაპარაკობენ "ნაყოფიერ მდუმარებაზე". თუ დაყუდება სწორედ აღესრულება, მას უდიდესი სარგებლობა მოაქვს ადამიანისათვის, გარდაქმნის მის პიროვნებას, განაახლებს და აერთებს ღმერთთან. ასე დაყუდება გამოასწორებს კაცობრიობასაც. თუკი ადამიანი ღვთის სიყვარულს აღწევს, მასთან ერთად კაცთმოყვარეც ხდება.


2. ისიხაზმი

აქამდე ვსაუბრობთ იმაზე, თუ რა არის დაყუდება, რატომ არის საჭირო ის ჩვენი სულიერი ცხოვრებისთვის. წმინდა მამათა ნააზრევის მიხედვით დაყუდება საუკეთესო გზაა განწმენდისათვის და უფალთან შეერთებისათვის. გარდა ამისა, როგორც შევნიშნეთ, მართლმადიდებლობა მკურნალი მეცნიერებაა და მიმართულია ადამიანის უძლურების განკურნებისკენ. განწმენდა განღმრთობის წინაპირობაა და მიიღწევა მართლმადიდებლური სარწმუნოებით, რომელშიც უმთავრესი ადგილი დაყუდებას უკავია.

ისიხაზმი დაყუდებული ცხოვრებაა. დაყუდებულ მოღვაწეებს ისიხასტები (დაყუდებულები) ეწოდებათ. მათი ცხოვრების წესს კი ისიხაზმი (დაყუდება). XIVსაუკუნეში აღორძინებული თეოლოგიური მოძრაობის ისიხაზმის მთავარი წარმომადგენელი იყო გრიგოლ პალამა. ამ მოძრაობის მიმდევრებმა იცოდნენ მოღვაწეობის განსაკუთრებული ფსიქოსომატური მეთოდი, რომლითაც ესწრაფვოდნენ გულისა და გონების გაერთიანებას და უფალთან შეერთებას. გრიგოლ პალამა ამტკიცებდა, რომ ამგვარ ერთობაში მონაწილეობს სხეულიც და მასაც შეუძლია ღვთისმიერი ცხოვრების გამოცდილების მიღება. ვარლაამი არ იცნობდა ამ მეთოდს და გრიგოლ პალამას მოწინააღმდეგე გახდა. ამის გამო ის ეკლესიამ განსაჯა და ფილოსოფოსი განშორდა მართლმადიდებლობას. ე.წ. ისიხასტური კამათი დასრულდა კონსტანტინეპოლის კრებებზე 1341, 1346, 1351 წ.

ისიხასტური მოძრაობა XIV ს-ში არ წარმოშობილა, იგი ქრისტიანობის პირველი საუკუნეებიდან არსებობს. ისიხაზმზე (დაყუდებაზე) საუბარია წმინდა წერილში, მასზე წერენ ადრეული საუკუნეების მოღვაწე მამები. ჩვენს ნაშრომში უხვად მოვიყვანეთ ეგნატე ღმერთშემოსილის, ბასილი დიდის, გრიგოლ ღმრთისმეტყველის, მაქსიმე აღმსარებლის, თალასეს, სვიმონ ახალი ღმრთისმეტყველის, და გრიგოლ პალამას თხზულებებიდან ნაწყვეტები. გრიგოლ პალამა ისიხაზმის შემქმნელი არ ყოფილა, მაგრამ მისი გამომხატველი გახდა. მან განიცადა და შეძლო, აღეწერა ადამიანის სულის განწმენდის გზა. ისიხაზმი ქრისტიანული ცხოვრების ჭეშმარიტი სახეა. ტერმინ "ისიხაზმით" ჩვენ გონების გულში კონცენტრაციას აღვნიშნავთ.

ადამიანის გონება განწმენდისას "მტკიცედ დგას გულში" და იმეორებს იესოს ერთსიტყვიან ლოცვას. ლოცვას ერთსიტყვიანი ეწოდება, რადგან მასში მხოლოდ ერთი სიტყვა მეორდება - იესო ქრისტეს სახელი. გონება ამ დროს იცავს გულს აზრებისაგან. ამგვარად, როგორც მაქსიმე აღმსარებელი ამბობს სიფხიზლე ლოცვას უერთდება. გრიგოლ პალამა მეზვერისა და ფარისევლის კვირიაკის შესახებ მსჯელობისას მეზვერის ლოცვას ისიხასტის (დაყუდებულის) ლოცვის სახედ მიიჩნევს. სახარებაში ვკითხულობთ: "მეზუერე იგი შორს დგა და არა იკადრებდა თუალთაცა ზე ახილვად, არამედ იცემდა მკერდსა და იტყოდა: ღმერთო, მილხინე ცოდვილსა ამას" (ლუკ. 18.13). საგულისხმოა სახარების ამ ადგილის გრიგოლ პალამასეული განმარტება. სიტყვა "დგა" გულისხმობს "დიდი ხნის განმავლობაში დგომასაც და დიდხანს ლოცვასაც". მეზვერე ამბობს; "ღმერთო, მილხინე ცოდვილსა ამას" - და მეტს არაფერს. "იგი ახალს არაფერს არ ამატებდა და არ ფიქრობდა, მას (მეზვერეს) მხოლოდ საკუთარი თავისკენ და უფლისკენ ჰქონდა მიპყრობილი მზერა, იმეორებდა მარტო მოკლე ვედრებას, რაც ყველაზე სასარგებლო ლოცვაა". აქედან ნათელია ერთსიტყვიანი ლოცვის "უფალო, იესო ქრისტე, ძეო ღმრთისაო, შემიწყალე" ღირსება. ისიხასტი (დაყუდებულ) მეზვერის მსგავსად არაფერზე არ ფიქრობს. გონება ლოცვისკენ აქვს მიმართული. სახარების სიტყვებს მეზვერის შესახებ "არა იკადრებდა თუალთაცა ზე ახლვად" გრიგოლ პალამა სახარების ამ ეპიზოდს ასე განმარტავს. მეზვერის "დგომა გამოხატავს მოთმინებას და მორჩილებას არა მონისა, არამედ განსასჯელისას". ამგვარი ქცევით მეზვერე "თვითგანსჯით თავს არ თვლიდა არც მიწიერი ტაძრის და არც ზეცის ხილვის ღირსად". მის მიერ მკერდში ხელის ცემა მიუთითებს სხეულის ტკივილზე და სულის გლოვაზე. "ძლიერი სინანულით მკერდში ხელის დარტყმით, დამნაშავეს მსგავსი მწუხარებით, იგი თავის თავს ცოდვილს უწოდებს და რწმენით ითხოვს შეწყალებას"900.

გრიგოლ სინელი აღწერს იმ ლოცვას, რომელიც გონების კონცენტრირებაში გვეხმარება, რაც არის სწორედ ისიხაზმის არსი. "ილოცე ხშირად სკამზე [მჯდომარემ], რათა შრომა გასწიო, იშვიათად დაისვენე. მოთმინებით იჯექი, რადგან მოციქული ამბობს: "ლოცვასა განკრძალულ იყვენით" (რომ. 12.12) არ არის საჭირო სწრაფად ადგომა ტკივილის გამო, გონება გულისკენ მიმართე და თუ გული გახსნილია, მოუხმე იესო ქრისტეს შეწევნად. განიცადე ტკივილი მხრებზე და ხშირად თავში, აიტანე მოთმინებით და სიყვარულით გულში უფლის ძიებით. რადგან "სასუფეველი ცათაჲ იიძულების901 და რომელ აიძულებდენ, მათ მიიტაცონ იგი" (მათ. 11.12). უფალმა თავად გვიჩვენა, ამგვარი მისწრაფებასა და ტანჯვის მაგალითი. მოთმინებასა და სიმტკიცისგან იბადება სულისა და სხეულის შრომა"902. გონებითი დაყუდების ღირსება არის უწყვეტი ლოცვა, იესოს ლოცვის წარმოთქმა, გონების კონცენტრირება და გულისკენ მიმართვა, ლოცვისას სხეულის გამართვა, გრძნობების შემოსაზღვრა, ცოდნა იმისა, რომ ღვთიური მადლი უქმნელია და ადამიანს შეუძლია ამ მადლის გულში მიღება, რომ თაბორის ნათელი ადამიანურ ცოდნაზე მაღლა დგას. ისიხაზმის განმსაზღვრელი ყველაფერი "გამართლდა" კონსტანტინეპოლის კრებებზე. ამიტომ ისიხაზმის მოწინააღმდეგე მართლმადიდებლური ტრადიციის წიაღში არ არის და აქედან გამომდინარე, შეიძლება განერიდოს კიდეც მართლმადიდებლურ ცხოვრებას.


2. ანტიისიხაზმი

დაყუდების (ἡσυχασμός) მნიშვნელობის შესახებ მოკლე მსჯელობისას დავრწმუნდით, რომ იგი აღიარა საეკლესიო კრებამ. ახლა აღვწერთ ღმერთის შეცნობის ანტიისიხასტურ მეთოდს და ცხოვრების წესს, რომელიც, სამწუხაროდ, ჩვენს დროშია გაბატონებული და იმაზე მეტყველებს, რომ "დღენი ბოროტნი არიან". გონებით დაყუდებას ბევრი მოწინააღმდეგე გამოუჩნდა, განსაკუთრებით დასავლეთში. მოწინააღმდეგეთ არ ჰქონდათ აუცილებელი გამოცდილება ამგვარი ლოცვის გასაგებად და ამიტომ მცდარად ფიქრობდნენ, რომ დაყუდებულ ცხოვრების წესში არსებობდა რაღაც მექანიკური მეთოდი უფლის ჭვრეტისთვის"903.

სამწუხაროდ დასავლურმა ცხოვრებამ გავლენა მოახდინა საბერძნეთზეც, რის შედეგადაც დღეს შეიძლება სერიოზულად ვისაუბროთ მართლმადიდებლური ტრადიციის შეცვლაზე. მრავალნი ამბობენ, რომ დასავლურმა სულმა შეგვცვალა, მაგრამ ამ ცვლილებას ხედავენ ზნეობაში, წეს-ჩვეულებებში და სხვა სფეროში. მე ვფიქრობ, რომ მთავარი ცვლილება შეეხო ისიხაზმს. დაყუდება (ἠσυχία) განიხილება, როგორც მოძველებული გზა, უმოქმედო ცხოვრების წესი, ჩვენი დინამიკური ეპოქისთვის შეუსაბამო. გულდასაწყვეტია, რომ ამგვარი აზრი აქვთ მართლმადიდებლური ტრადიციით ცხოვრების მსურველებსაც. თანამედროვე სამყაროსთვის ორგანულია არა დაყუდება, არამედ ქმედება და შფოთი"904.

ჩვენს დროში, სიამოვნებისა და ეგოისტური სიყვარულის ეპოქაში გამოძახილი ვერ ექნება დაყუდებულ ცხოვრებას. დღეს ხდება ის, რაზეც წერს იოანე სინელი: "ილტვის თევზი სამჭედურისაგან და სული გემოთმოყვარე დაყუდებისაგან"905.

სიამოვნებაზე შეყვარებული ეპოქისთვის უცხოა დაყუდება. ერთმა მონაზონმა მითხრა, რომ ჩვენს დროში "ანტიისიხასტური ქარი უბერავს და ირგვლივ წვავს ყველაფერს. ეს შეფასება ზუსტია. მასზე მეტყველებს დღევანდელი რეალობა. თანამედროვე ეპოქაში გაბატონებული მდგომარეობა ვარლაამისაა და არა გრიგოლ პალამასი.

ჩვენი ეპოქის ღმრთისმეტყველება ლოგიკურ აზროვნებას ეფუძნება. იგი ფილოსოფიურ სისტემად იქცა, ღმრთისმეტყველების ისტორიად და არა დაყუდების შედეგად და უფალთან ერთობად. აი, ამიტომაც თანამედროვე თეოლოგიურ თხზულებებში ბევრი შეცდომაა დაშვებული. ზემოთ შევნიშნე, რომ ბევრი ჩვენგანი ღმრთისმეტყველებას მკურნალ მეცნიერებად არ აღიარებს. ჩვენ არ ვიცნობთ მართლმადიდებლური მოღვაწეობის არსს. თუ წავიკითხავთ "სათნოებათმოყვარეობას" (φιλοκαλία), სადაც თავმოყრილია თეოლოგიური მეთოდების ამსახველი მნიშვნელოვანი თხზულებები, დავინახავთ, რომ მათი უმრავლესობა სულის ვნებათაგან განკურნებაზე მოგვითხრობს. ეს ტექსტები ანალიტიკური ხასიათის არ არის, მათში არ არის წარმოდგენილი მხოლოდ ამაღლებული სულიერი მდგომარეობა, არამედ აღწერილია მეთოდები, რომლითაც ადამიანს შეუძლია ვნებათაგან განკურნება. დარწმუნებული ვარ თანამედროვე ღმრთისმეტყველების დიდი ნაკლია, რომ "სათნოებათმოყვარეობა" (φιλοκαλία) არ არის შესწავლილი. შეიძლებოდა დაარსებულიყო ცალკე კათედრა, სადაც ასკეტიკურ და ისიხასტურ ტექსტებს შეისწავლიდნენ. გარდა ამისა, საჭიროა მართლმადიდებლური თეოლოგიის პირადი გამოცდილებაც. საგულისხმოა არქიმანდრიტ სოფრონის სიტყვები გააზრებითი ღმრთისმეტყველებისა და ღვთისმიერ თეოლოგიას შორის განსხვავების შესახებ. ღვთის ჭეშმარიტი ჭვრეტის მიღწევა გულის განწმენდის გარეშე შეუძლებელია. მხოლოდ ვნებებისგან განთავისუფლებულ გულს შეუძლია ღვთის ხილვის ბრწყინვალების განცდა. ამ ბრწყინვალე მდგომარეობაში მყოფი გონება სიხარულით დუმს, დაუძლურებულია ხილულის სიდიადით.

ღვთის ხილვამდე მოაზროვნე ღმრთისმეტყველი და ასკეტი მონაზონი სხვადასხვა გზით მიდიან. ამ უკანასკნელის გონება არანაირი აზრით არ არის დაკავებული. იგი, დარაჯივით მდუმარედ ყარაულობს, რომ უცხო რამ არ შემოიჭრას მის გულში. ქრისტეს სახელი და მისი მცნებები - აი, რითი ცხოვრობს გული და გონება. ამგვარ "წმინდა დაყუდებულ" მდგომარეობაში გული და გონება ერთიანი ცხოვრებით ცხოვრობენ. შინაგანად მიმდინარე პროცესებს აკონტროლებენ არა ლოგიკური ანალიზით, არამედ განსაკუთრებული სულიერი შეგრძნებით.

გულთან შეერთებული გონება ამჩნევს ყველა მოძრაობას, რაც "ქვეცნობიერში" მიმდინარეობს (თანამედროვე მეცნიერული ფსიქოლოგიის ამ ტერმინს ვიყენებთ პირობითად). გულის სიღრმეში ჩასული გონება ხედავს მის გარშემო გამოჩენილ, ამქვეყნიური სამყაროდან გამოსულ სურათებს და აზრებს, რომლებიც ადამიანის გულისა და გონების დამორჩილებას ცდილობენ. გარედან თავს მოხვეული აზრები ძლიერია და მათ დასაუძლურებლად მონაზონმა მთელი დღის განმავლობაში არ უნდა დაუშვას არც ერთი ვნებიანი მზერა. უნდა ისწრაფვოს, რომ გარედან მიღებული შთაბეჭდილებები მინიმუმამდე დაიყვანოს. სხვაგვარად გონებითი ლოცვის დროს ყველა შთაბეჭდილება აღიმართება გულში მებრძოლი ჯარივით და მოაქვს შფოთი.

მონაზვნის მიზანია მიაღწიოს გონებისა და გულის ერთიან უწყვეტ ყურადღებას. მრავალწლიანი ღვაწლის შემდეგ ამ ყველაზე რთული ღვაწლის შედეგად გულის შეგრძნებები სუსტდება, გონება კი გლოვისა და ცრემლის შემდეგ მიიღებს ძალას ვნებიანი აზრებისაგან გასათავისუფლებლად. ამ დროს ლოცვა უწყვეტია და ღმერთის არსებობისა და მოქმედების შეგრძნება ძლიერდება"906.

მართლმადიდებლური ღმრთისმეტყველება ამგვარ ისიხასტურ მეთოდს უნდა ეყრდნობოდეს, ჭეშმარიტად მართლმადიდებლური რომ იყოს. სირთულეები ამ სფეროშია სწორედ. პრობლემა პრობლემად რჩება. თანამედროვე ღმრთისმეტყველება საუბრობს ცრემლებზე და გლოვაზე, თვითკრიტიკაზე და თავმდაბლობაზე? ღმერთის შეცნობის საშუალებად მიიჩნევს "გონებისა და სამყაროს შეჩერებას, ამქვეყნიურის დავიწყებას... აზრების მიმართვას საუკეთესოსკენ?" თანამედროვე თეოლოგიის მიხედვით უფალთან ურთიერთობისთვის "ყველაფერი გრძნობიერი უნდა მივატოვოთ, ავმაღლდეთ აზრებზე, ნებისმიერ ცოდნაზე და თვით აზროვნებაზეც, სრულად მივეცეთ გრძნობიერ გონიერ ქმედებას, რასაც ბრძენმა სოლომონმა ღვთაებრივი გრძნობა უწოდა, უნდა მივაღწიოთ ცოდნაზე ამაღლებულ, გაცვეთილ ფილოსოფიაზე ამაღლებულ უცოდინარობას?"907.

ჩემი აზრით, თანამედროვე ღმრთისმეტყველება რაციონალისტურია. მისი საყრდენი "სიმდიდრე" აზროვნებაა. საყურადღებოა არქიმანდრიტ სოფრონისეული შეფასება: "წარმოსახვის ერთი სახეობა, რაზეც გვსურს ვისაუბროთ არის ლოგიკით ღვთაებრივ სამყაროში შეჭრა და მისი განმარტება. ასეთ მცდელობას ყოველთვის წარმოსახვა ახლავს, რასაც მრავალნი უწოდებენ "ღმრთისმეტყველების შემოქმედებას". გონიერი ღმრთისმეტყველების მოღვაწე და წმინდად მლოცველი თავის თავში ებრძვის ამგვარ "შემოქმედებას", რადგან ის ჭეშმარიტი არსებობის საპირისპირო პროცესია და ამ დროს ადამიანი თავად ქმნის ღმერთს საკუთარი წარმოსახვით და თავის მსგავსად"908. არქიმანდრიტი სხვა ადგილას წერს:, რომ ღვთისმეტყველ-რაციონალისტი აგებს თავის სისტემას არქიტექტორის მსგავსად და იყენებს ემპირიულ და მეტაფიზიკურ აზრებს სამშენებლო მასალად და იმას კი არ აქცევს ყურადღებას, რამდენად შეესაბამება მისი იდეალური შენობა რეალურს, არამედ ფიქრობს შენობის დიდებულებაზე. თავის სისტემის ჰარმონიულობაზე ლოგიკური თვალსაზრისით.

რაც არ უნდა პარადოქსული იყოს, დიდმა ადამიანებმაც კი ვერ გაუძლეს ამგვარ ცდუნებას, რომლის თავი და თავი არის ამპარტავნება. რაციონალისტი თეოლოგისთვის ისევე ძვირფასია თავისი მოსაზრება, როგორც დედისთვის შვილი. თავის შემოქმედება საკუთარი თავივით უყვარს, მასთან აიგივებს და თავის სფეროში იკეტება. ზოგჯერ ასეთ შემთხვევაში ადამიანური ჩარევა გარედან უშედეგოა, თუკი თვითონ რაციონალისტ-თეოლოგი არ გამოეთიშება ე.წ. სიმდიდრეს. სხვაგვარად ვერასოდეს ვერ შეძლებს წმინდად ლოცვას და ჭეშმარიტ ჭვრეტას უფლისას"909.

ამგვარია ვარლაამისეული და არა პალამასეული მართლმადიდებლური ღმრთისმეტყველება. გარდა ზემოთქმულისა, დღევანდელ დღეს იესოს ლოცვის მიმართ გარკვეული წინააღმდეგობა შეიმჩნევა. მართალია, იმავდროულად ამ ლოცვისადმი ინტერესი გარკვეულწილად ძლიერდება და იბეჭდება კიდეც ლოცვების კრებულები და მამათა თხზულებები მის შესახებ.

ამგვარი წიგნები იკითხება მხოლოდ წასაკითხად, თითქოს ხარკის გაღებაა მოდისთვის.. ხდება ისიც, რომ "სულიერი" ადამიანები ირონიულად საუბრობენ დაყუდებულ ცხოვრების წესზე და უარესიც, თავიანთ სულიერ შვილებს უკრძალავენ ისიხაზმის საკითხებით დაინტერესებას. "ეს თემა საჩვენო" არ არის და სხვა ასეთ სიტყვებს მოისმენთ. ბევრს მიაჩნია, რომ საკმარისია დილას და საღამოს რამდენიმე წუთი დაუთმო შენი სიტყვებით ლოცვას. მდუმარება, თვითკრიტიკა, ცრემლი ერისკაცთათვის მიუღებლად ითვლება. ეს კი, როგორც ზემოთ შევნიშნეთ, ეწინააღმდეგება წმინდა მამათა ნააზრევს. ყველაზე ცუდია ის, რომ "მიწიერი" აზროვნება, ანტიისიხასტური ცხოვრება მონაზონთა შორისაც ჩნდება. ამგვარი სული შეჭრილია მონასტრებშიც, რომლებიც უნდა იყვნენ მკურნალი სკოლები, სადაც განკურნების მეცნიერებას შეასწავლიან.

მე, პირადად შევსწრებივარ იმას, რომ "გამოჩენილი" ბერები, ვისაც ახალბედა მონაზვნების მართლმადიდებლური სულით წვრთნა ევალებათ, თავად უარყოფენ დაყუდებული ცხოვრების წესს და მას "ზღაპარს" უწოდებენ. ეს ფაქტი სამწუხაროა. "დაყუდება მართლმადიდებლური ბერული ცხოვრების დამახასიათებელი ნიშანია. მართლმადიდებლური ბერმონაზვნობა იმავდროულად არის ისიხაზმი (დაყუდება)910.

საბედნიეროდ, ბოლო დროს ვხვდებით წმინდა მამათა ტრადიციებთან და განსაკუთრებით დაყუდებულ ბერულ ცხოვრებასთან დაბრუნების მცდელობასაც. თანამედროვე ეპოქის შფოთში მდუმარებასა და სიმშვიდეს მოკლებული ახალგაზრდები ბერულ ცხოვრებას იწყებენ, დაყუდებას ეძლევიან და საზრდოობენ მისი სიტკბოებით. ასეთი ადამიანები წმინდა მამათა მართლმადიდებლური ტრადიციის გაგრძელებას ესწრაფვიან. ამქვეყნიურ ცხოვრებაშიც ჩნდება ისიხაზმის კერები. ისიხასტური წესი დიდ ქალაქებშიც უნდა გავრცელდეს. ამაში ვხედავ მე ეკლესიური ცხოვრების განვითარების მიზანს. მხოლოდ ამ გზით შევიგნებთ, რომ ეკლესია სულის განკურნებისა და უფლის გამოცხადების ადგილია. განწმედისას იღებს ადამიანი ღვთიურ ცოდნას. შეიძლებოდა ყველას თავისი შესაძლებლობის მიხედვით ელოცა იესოს ლოცვა, რაც სულიერი ცხოვრების წარმმართველი გახდებოდა. იესოს ლოცვა გვასწავლის, როდის ვისაუბროთ და როდის დავდუმდეთ, როდის შევწყვიტოთ ლოცვა და დავეხმაროთ მოყვასს. ლოცვის დახმარებით გავიგებთ, როდის შევცოდეთ და როდის მივიღეთ უფლის მადლი. გარდა ამისა ვიღვაწებთ გონების სიწმინდის შესანარჩუნებლად.

ჩვენი ცხოვრების წესად წმინდა თალასეს სიტყვები გამოგვადგება: "მდუმარე განმარტოების ციხე-სიმაგრეში ჩაკეტე შეგრძნებები, გონება რომ არ გაიტაცონ სურვილებმა"911. მტკიცედ გვახსოვდეს, რომ დაყუდება, როგორც კალისტოსი და იგნატი ქსანთოპულოსები ამბობენ, "მამათა ტრადიციის უცდომელი და ჭეშმარიტი ღმრთისმიერი ცხოვრების წესია".

სწორედ ქსანთოპულოსების სწავლებიდან ნაწყვეტით მინდა დავასრულო ისიხაზმზე მსჯელობა. "ეს გზა, სულიერი უფლისმიერი ცხოვრება და წმინდა ქმედება ჭეშმარიტი ქრისტიანებისა არის ნამდვილი, უცდომელი ქრისტესმიერი ცხოვრება. ეს გზა დასახა და მასზე გვატარებს თავად ღმერთკაცი, ტკბილი იესო. ამ გზაზე იარეს მოციქულებმა, მათ მისდიეს ჩვენმა დიდმა მოძღვრებმა, რომლებიც ქრისტეს განკაცებიდან დღემდე სამყაროს ვარსკვლავებად ბრწყინავენ თავიანთი ცოცხალი სიტყვებით და საქმით. ჩვენ მათ გადმოგვცეს კეთილი თესლი, წმინდა ცომი, ძვირფასი საგანძური, მადლი, უმაღლესი ძალა, ძვირფასი მარგალიტი, ღვთიურ მამათა ტრადიცია, ფარული განძი. სულის ქორწინება, სამეუფო ნიშანი, მდინარე და ცოცხალი წყარო, ღვთიური ცეცხლი, წყალობა, ბეჭედი, სინათლე და მათი მსგავსი. ეს ყოველივე ვიმემკვიდრეთ და თაობიდან თაობას გადაეცემა ქრისტეს მეორედ მოსვლამდე. რადგან უტყუარია აღთქმა: "და აჰა ესერა მე თქუენ თანა ვარ ყოველთა დღეთა და ვიდრე აღსასრულამდე სოფლისა" (მათ. 28.20).

მეექვსე თავი
მართლმადიდებლური გნოსეოლოგია

ჩვენი წიგნის ბოლო თავში შევეხებით გნოსეოლოგიას, რადგან ეს სფერო მჭიდროდ უკავშირდება ადამიანის სულის კურნებას. ნაშრომის წინა ნაწილებში აღვწერეთ, რომ ადამიანის უძლურება და სიკვდილი ცოდვით დაცემით არის განპირობებული. აზრების ზემოქმედებით სნეულდება სული, გონება და გული. დაცემა უპირველეს ყოვლისა გონების დაცემას ნიშნავს. როცა სული, გონება და გული იკურნება ადამიანი ღვთის ცოდნას მოიპოვებს. უფრო სწორად, ადამიანი ამ ცოდნას მოიპოვებს სრულად განკურნებისას, და თანდათან განკურნების შესაბამისად. სრულყოფილად განკურნების შემდეგ კი ადამიანი შეიცნობს არა მარტო სიტყვებს უფლის შესახებ, არამედ თვით ღმერთს. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ღმერთი ცხადდება განკურნებულ გულში და აძლევს მას მისეულ ცოდნას. აქედან ცხადია, რომ მართლმადიდებლური გნოსეოლოგია მჭიდროდ უკავშირდება სულის კურნებას. ღვთის შემეცნება იზრდება კურნების პროცესთან ერთად და გნოსეოლოგია ეძლევა ადამიანს სრულად განწმენდის შემდეგ,

ნათქვამის უკეთესად გასაგებად მივმართავთ ეკლესიის ორი წმინდა მამის ისააკ ასურის და გრიგოლ პალამას სწავლებებს.


სამი ცოდნა ისააკ ასურის სწავლების მიხედვით

ისააკ ასურის სწავლებიდან ყურადღებას შევაჩერებთ წმინდა მამის 62-66-ე სიტყვებზე წიგნიდან "ასკეტიკა" (Ασκητικά. εκδ. Ρηγοπούλου 1977). ისააკ ასური, უპირველეს ყოვლისა, აღწერს განსხვავებას ადამიანურ ცოდნასა და რწმენას შორის. ადამიანური ცოდნის თავისებურება ის არის, რომ "მას არ შეუძლია რამე აკეთოს კვლევის გარეშე, იგი ეძიებს, შეიძლება თუ არა არსებობდეს ის, რასაც ფიქრობს და რაც უნდა". (σελ. 251). ამგვარად, ადამიანური ცოდნა რაციონალისტურია, მასში მოქმედებს დაცემული აზროვნება, რომელიც ბუნებრივ საზღვრებს არღვევს და ეუფლება გონებას. რწმენას კი სხვაგვარი განსაზღვრება აქვს, იგი განსხვავდება ცოდნისგან და უფრო ფასეულია. წმინდა მამა საუბრობს რწმენაზე და ამბობს, რომ იგი რწმენაში არ გულისხმობს წმინდა სამების ჰიპოსტასების შესახებ დოგმატურ ჭეშმარიტებას, არც ქრისტეს განკაცებას (თუმცა ამგვარი რწმენაც უმაღლესია), არამედ "სულში ანთებული მადლის სინათლის რწმენას", რაც აზროვნების დამოწმებით ამყარებს გულს, რათა ამ უკანასკნელს ურყევი სასოება ჰქონდეს" (σελ. 261). ამ სულიერ რწმენას საიდუმლოს მოსმენით არ სწავლობს. იგი "სულიერი თვალით ხედავს სულში დაფარულ საიდუმლოს, უხილავ და ღვთიურ სიმდიდრეს, რაც უხილავია ხორციელი შვილებისთვის და ხილულია მათთვის, ვინც ქრისტეს ტრაპეზიდან საზრდოობს, ვინც ქრისტეს მცნებებით ცხოვრობს" (σελ. 261).

წმინდა ისააკის სწავლებით ადამიანური ცოდნა ძიების გარეშე ვერაფერს აკეთებს, "რწმენა კი მოითხოვს ერთადერთ წმინდა და უბრალო აზროვნებას, რაც ყოველგვარი ძიების მეთოდს მოკლებულია... რწმენის საცხოვრისი ყრმისებური აზროვნებაა და უბრალო გული (σελ. 251). ადამიანური ცოდნის ცენტრში არის აზროვნება, რწმენა კი ცოცხლობს განწმენდილ და უბოროტო გულში. ადამიანური ცოდნა "ბუნების საზღვარია", რწმენა ზებუნებრივად მოქმედებს (σελ. 251). უფრო სწორად, ადამიანური ცოდნა არის ბუნებრივი მდგომარეობა, მოქმედებს ბუნებრივ საზღვრებში, ხოლო რწმენა ზებუნებრივი მდგომარეობაა. ადამიანური ცოდნა მატერიალურის გარეშე ვერ შექმნის ვერაფერს, ის ნივთიერ სამყაროს ეხება, რწმენის ძალით ღვთაებრივი შემოქმედებაა შესაძლებელი. (σελ. 251). ადამიანური ცოდნა ვერ ბედავს და არ სურს ბუნებრივი საზღვრის გადალახვა, რწმენას "თვითნებურად" შეუძლია ყველაფრის გადალახვა (σελ. 252). ამას ადასტურებს წმინდანთა ცხოვრებები, წმინდანები ხომ რწმენის ძალით "შედიოდნენ ცეცხლის ალში, თრგუნავდნენ მის მწველ ძალას და უვნებელნი რჩებოდნენ, ზღვის ზედაპირზე ხმელეთის მსგავსად დადიოდნენ (σελ. 252). რწმენის ძალით აღსრულებული ყველაფერი ზებუნებრივია. ადამიანური ცოდნა არ იწყებს საქმეს იმის გამოკვლევის გარეშე, რამდენად შესაძლებელია მისთვის ამის (რაღაცის) მიღწევა. რწმენა ამბობს: "ყოველივე შესაძლებელი არის მორწმუნისა (მარკ. 9.23), რადგან უფლისთვის არაფერია შეუძლებელი.

ისააკ ასურის მოღძვრებაში ადამიანური ცოდნა გაკიცხული არ არის, მაგრამ რწმენა მასზე მაღლა დგას. ცოდნის სრულყოფა რწმენით ხდება, რადგან ის არის "საფეხური, რომლითაც ადამიანი რწმენამდე მაღლდება". რწმენით "მცირედიცა იგი განქარდეს-ვე". მაშინ "ჩვენი რწმენით შევიცნობთ მიუღწეველს და არა ცოდნის ძალით". ყველა სამართლიანი საქმე ანუ სათნოებები: მარხვა, მოწყალება, მღვიძარება, განათლება და სხვა, რაც სხეულით სრულდება და მოყვასის სიყვარული, გულის დამდაბლება, პატიება, სიკეთეზე ფიქრი, წმინდა წერილის საიდუმლოების ძიება, სათნო საქმეებისკენ გონების მიმართვა, სულის ვნებების მოთოკვა - ეს ყველაფერი ცოდნას მოითხოვს. ცოდნა იცავს მათ და აწესრიგებს. თუმცა თითოეული ამათგანი საფეხურია, რითაც რწმენის სიმაღლეზე ავდივართ. რწმენით ცხოვრება "სათნოებაზე ამაღლებულია, მისი საქმე შრომა არ არის. სრულყოფილი სიმშვიდეა სულისა და გულისა" (σελ. 254-255).

ნათქვამი ცხადყოფს, რომ ისააკ ასურის სწავლებისა და სხვა წმინდა მამების მიხედვით რწმენა ადამიანურ ცოდნაზე მაღლა დგას. იმ ცოდნაზეც კი, რომელიც სათნოებებით მიიღწევა. რწმენა ქარიზმატული მდგომარეობაა, უფალთან ურთიერთობაა "აზროვნება და გულის ხედვაა" ღვთიური მადლის სინათლით სავსე სიცოცხლეა. გრიგოლ პალამას სწავლების განხილვისას დავინახავთ რა არის ღმერთის ცოდნა, ადამიანის ერთობა უფალთან. ღმერთის ცოდნა ნებისმიერ ადამიანურ ცოდნაზე მაღლა დგას, მათ შორის იმ ცოდნაზეც, რასაც სათნოებებით ვაღწევთ, რადგან მაშინ თვით იესო ქრისტეს ვხედავთ, მაცხოვარს, რომელიც თავის მცნებებით ცხადდება.

ისააკ ასური სამ ცოდნაზე საუბრობს. ახლა განვიხილოთ მათ შორის განსხვავება, რაც მართლმადიდებლური ტრადიციის კულტურული ტრადიციისგან და ღვთაებრივი ცოდნის ადამიანურისგან სხვაობას წარმოაჩენს. არსებობს სამგვარი გრძნობის და აზროვნების მეთოდი: სხეულებრივი, მშვინვიერი და სულიერი. ასევე არსებობს სამი ცოდნა სხეულებრივი, მშვინვიერი და სულიერი. რა ცოდნასაც ფლობს ადამიანი, იმის შესაბამისად ავლენს სულიერ მდგომარეობას, განწმენდას და კურნებას. სულით სნეულს აქვს სხეულებრივი ცოდნა, განკურნების პროცესში მყოფს მშვინვიერი და განკურნებულს სულიერი. ეს უკანასკნელი უცხოა და მიუღწეველი ხორციელი ადამიანისთვის.

პირველი ცოდნა სხეულებრივია. ადამიანური ცოდნის დამახასიათებელი ნიშნები, რაც ხორციელ სურვილებს უკავშირდება არის სიმდიდრე, ცუდად მზვაობრიობა, მორთულობა, სხეულის განსვენება, ამქვეყნიურის მმართველი ლოგიკური სიბრძნის სწავლა, რითაც აღმოჩნდება სიახლეები ხელოვნებაში, მეცნიერებაში (σελ. 256). ეს ცოდნა რწმენის საპირისპიროა, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, რადგან ემყარება "თავის საკუთარ აზროვნებას (σελ. 256). სიბრძნე და ამქვეყნიურ საგანთა ცოდნა ამაოა, და ადამიანს ბევრ პრობლემას უქმნის თუ არ არსებობს მშვინვიერი და სულიერი ცოდნა. ამგვარი ცოდნა უბრალო და "შიშველია", რადგან "გამოხატავს ღვთიურისკენ მიდრეკილებას და გონებაში უგნური უძლურება შეაქვს". (σελ. 256). ჩვენს თანამედროვეთაგან უმრავლესობას ამგვარი ცოდნა აქვს. ეს არის ჩვენი ეპოქის კულტურის არსი, რაც მრავალნაირ სულიერ და სხეულებრივ მოშლილობებს იწვევს. ცალმხრივობა ამგვარი ცოდნისა ხშირად ქმნის სირთულეებს. აი, როგორ აღწერს ამას წმინდა ისააკი. სხეულებრივი ცოდნის მქონე ადამიანს იპყრობს "სულმოკლეობა, ნაღველი, სასოწარკვეთილება, ეშმაკის შიში, ადამიანის შიში, სიკვდილზე საუბარი, ავადმყოფობისას ზრუნვა, სიღარიბეზე შფოთი, სიკვდილის შიში, ვნებების და მხეცების შიში და სხვ. რაც ცხოვრების მორევში ხდება (σελ. 256-257). ასეთი ადამიანური ცოდნით ღვთიურ წყალობას ვერ მიენდობა და საკუთარი ძალით და მცდელობით სურს პრობლემების გადაწყვეტა. როცა ამას ვერ ახერხებს "ებრძვის ადამიანებს, ვინც მას ეწინააღმდეგება (σελ. 257). სხეულისმიერი ცოდნა, ამქვეყნიურზე მზრუნველი, სრულად გამორიცხავს სიყვარულს. იგი "ეძებს სხვა ადამიანების პატარა შეცდომებს, დანაშაულს, უძლურებას და ადამიანს განაწყობს დამრიგებლური პათოსით, მიდრეკს მზვაობრობისკენ. აღვივებს ამპარტავნებას (σελ. 257). ცხადად ვხედავთ, რომ სხეულის მიერი ცოდნა თანამედროვე სამყაროში გამეფებული წმინდა ისააკი წინასწარმეტყველურად წარმოადგენს ხორციელი ადამიანის ზრუნვის საგნებს, აღწერს ასეთი ადამიანის დეპრესიას და მის საშიშ შედეგებს. პირადი ურთიერთობების აღრევა, სიყვარულის კლება, ყველა მოქმედებისას სიჯიუტე და ცბიერება თანამედროვე სულით განუკურნელი და უფლისგან დაშორებული ადამიანისთვის არის დამახასიათებელი. ადამიანისთვის მეორე ცოდნა მშვინვირია. ადამიანი, როცა პირველს, ხორციელს, სხეულისმიერ ცოდნას მიატოვებს და მშვინვიერ სურვილებს და აზრებს მიუბრუნდება, მაშინ მშვინვიერი კეთილი საქმეების აღსრულება იწყება. ეს საქმეებია: მარხვა, ლოცვა, მოწყალება, წმინდა წერილის კითხვა, სხვადასხვა სათნოება, ვნებებთან ბრძოლა და სხვა.

ისინი აღსრულდება არა მარტო ადამიანური ძალისხმევით, არამედ სული წმინდის ზემოქმედებით. არსებობს უფრო ამაღლებული ცოდნაც. მშვინვიერი ცოდნა სრულყოფილებას აღწევს მაშინ, როცა ადამიანი "თავის მოქმედებას დააფუძნებს განმარტოებას და წმინდა წერილის კითხვას (σελ. 259). ამრიგად, მშვინვიერი ცოდნით ადამიანი დაყუდებულ ცხოვრებას ატარებს უფლისადმი უწყვეტი ლოცვით და სწავლობს წმინდა წერილს არა ცნობისმოყვარეობით, რომ გაიგოს უფლის სიტყვები, არამედ სულიერი საზრდოს მისაღებად. ამ კატეგორიას განეკუთვნებიან ადამიანები, რომლებსაც სულის ჭრილობების განკურნება სურთ. ასეთი მკურნალობა ანიჭებს ცოდნას, რაც წინაპირობაა სულიერი ცოდნისა. ეს უკანასკნელი კი ადამიანის გულში ღვთის მადლის არსებობაზე მიანიშნებს.

მესამე სულიერი ცოდნაა. ადამიანის ცოდნა "მაღლდება მიწიერ საქმეებზე და მიემართება თვალისგან დაფარულს, უგულებელყოფს ყველაფერს, რაც "ვნებებს უკავშირდება", იგი მაღლდება მომავალ საუკუნეზე ზრუნვით, ამ დროს რწმენა ფარავს ცოდნას. (σελ. 259). მაშინ შეუძლია [ადამიანს] უსხეულო ანგელოზთა ფრთებით იფრინოს და სულიერი საიდუმლოებები შეიცნოს, შეიცნოს არსებათა მიზეზი. ამ დროს იღვიძებს შინაგანი შეგრძნებები. სული განიცდის აღდგომას, რაც მკვდრეთით აღდგომის დამადასტურებელია.

ისააკ ასურის ეს სიტყვები საგულისხმოა. ამგვარი ცოდნა ჰქონდათ წმინდანებს, მოსეს, დავითს, ისაიას, პეტრე და პავლე მოციქულებს და ყველა წმინდანს, ვინც "ადამიანური ბუნების საზღვრებში" ღირსი იქმნენ ამ სრულყოფილი ცოდნის მისაღებად. ეს ცოდნა ღმერთის ჭვრეტისგან და უქმნელი სინათლისგან მომდინარეობს. სულიერი ცოდნა ღმერთის ხილვის ნაყოფია, იგია ღმერთის შეცნობა. ამის ღირსი კი ხდება ხორციელი ცოდნიდან მშვინვიერისკენ და მშვინვიერიდან სულიერისკენ გარდამავალი ადამიანი.

ზოგადი დასკვნის სახით შეიძლება ვთქვათ, რომ "პირველი ცოდნა აცილებს სულს "ღვთისკენ მიმავალ გზაზე", მეორე - ათბობს რწმენისკენ სწრაფად მიმავალ გზაზე. მესამე ცოდნა კი არის განსვენება საქმისგან (რაც მომავალი საუკუნის სახეა). (σελ. 260). წმინდა ისააკის სწავლება ჩვენი კვლევისთვის მნიშვნელოვანია შემდეგი მიზეზის გამო:

წიგნის დასაწყისში აღვნიშნეთ, რომ ეკლესიაში ადამიანები ბოროტებად და კეთილებად, ზნეობრივად და უზნეობად არ იყოფიან. ამოსავალი ადამიანური ეთიკა არ არის, ადამიანები სულით სნეულ, მკურნალობის პროცესში მყოფ და განკურნებულებად იყოფიან. ეს სამი კატეგორია ზუსტად შეესაბამება სამ ცოდნას. სულით სნეულებს ხორციელი ცოდნა აქვთ, მკურნალობის პროცესში მყოფნი მშვინვიერ სიბრძნესა და ცოდნას აღწევენ, განკურნებულნი კი ანუ წმინდანები სულიერ, ღვთიურ ცოდნას ფლობენ.

ჩვენი თანამედროვე ადამიანები (უმრავლესობა) სულით სნეულნი არიან და არ იციან, რა არის გული და გონება, ამიტომ მათ პირველი (სხეულისმიერი) ცოდნა აქვთ. სხვები მეორე ცოდნის მქონეთა კატეგორიას ეკუთვნიან. ისინი იღვწიან განსაკუთრებულად მართლმადიდებლური ეკლესიის ასკეტური სწავლების მიხედვით. თანამედროვე წმინდანები კი მესამე ცოდნას ფლობენ, რადგან განიკურნენ სნეულებისგან და მოიპოვეს ღვთიური ცოდნა.

ღმერთის ცოდნა წმინდა გრიგოლ პალამას სწავლების მიხედვით

წმინდა ისააკ ასურის სწავლებაში მოცემული სამგვარი ცოდნის შესახებ მსჯელობის შემდეგ გადავიდეთ წმინდა გრიგოლ პალამას მოძღვრებაზე. ადამიანი ხორციელი ცოდნიდან მშვინვიერზე გადადის და შემდეგ სულიერზე. ამ დროს იგი ღმერთს ხედავს და იძენს ღვთიურ ცოდნას, ანუ საკუთარ ცხონებას. ღვთიური ცოდნა, როგორც ქვემოთ განვმარტავთ, გონებისმიერი არ არის, ის ეგზისტენციალურია, რადგან ადამიანის მთელ არსებას მოიცავს. ამგვარი ცოდნის მიღებამდე ადამიანი გულით უნდა განიწმინდოს, ე.ი. განიკურნოს სული, გონება და გული. "ნეტარ იყვნენ წმიდანი გულითა, რამეთუ მათ ღმერთი იხილონ" (მათ. 5.8).

გავაანალიზოთ უფრო დაწვრილებით საკითხი. ვარლაამი ამტკიცებდა, რომ ღვთიური ცოდნა მისი ჭვრეტა კი არ არის, არამედ ადამიანის აზროვნების შედეგია. "ჩვენ ღვთიური ცოდნის მიღწევა შეგვიძლია ფილოსოფიით" - ამბობდა იგი. ამიტომაც ვარლაამი წინასწარმეტყველებს, მოციქულებს, რომლებიც უქმნელ სინათლეს ხედავდნენ, ფილოსოფოსებზე დაბლა აყენებდა. უქმნელ ნათელს იგი უწოდებდა გრძნობიერს, ქმნილს და `ჩვენს უარეს შემეცნებას". გრიგოლ პალამა ამტკიცებდა საწინააღმდეგოს. თავის მოძღვრებაში წმინდა მამა ეფუძნება ეკლესიის სწავლებას, რომლის მიხედვით უქმნელი ნათელი ანუ ღმერთის ჭვრეტა არ არის სიმბოლური ცოდნა ან რაიმე გრძნობიერი და ქმნილი, ეს არის განღმრთობა. განღმრთობის შედეგად ადამიანი ღმერთს ხედავს. განღმრთობა განყენებული მდგომარეობა არაა, ის ღმერთთან ერთობაა. ადამიანი ხედავს უქმნელ ნათელს იმიტომ, რომ უფალს უერთდება, ხედავს სულიერი და ხორციელი თვალითაც, ოღონდ ისე, რომ ხორციელი ხედვა ღვთიური მადლით არის სახეცვლილი.

ამ სწავლებას გრიგოლ პალამა თავის თხზულებებში სხვადასხა ადგილას გადმოგვცემს. ჩვენ მოვიხმობთ მხოლოდ წმინდა მამის ერთ-ერთ უმთავრეს ნაშრომს ("წმინდა ისიხასტთა შესახებ" (ὑπέρ τῶν ἱερῶν ἡσυχαζόντων. Θεσσαλονίκη. 1982).

საგულისხმოა დასახელებულ თხზულებიდან ერთი ნაწყვეტი, სადაც თავმოყრილია გრიგოლ პალამას სწავლება ჩვენთვის საინტერესო საკითხის შესახებ. "ვინც გაწყვიტა ყოველგვარი კავშირი სულსა და მიწიერ სამყაროს შორის ღვთიურ მცნებათა დაცვით და მიაღწია უვნებობას, ამაღლდა ყოველგვარ შემეცნებით ქმედებებზე უწყვეტი და წრფელი ლოცვით და გაბრწყინდა მიუწვდომელი ელვარებით - მხოლოდ ის, სინათლედ ქცეული, უქმნელი სინათლით განღმრთობილი ხედავს თავად ღვთიურ ნათელს და შეიცნობს ღმერთს. (σελ. 522-524) ამ სიტყვებშია გამოხატული გრიგოლ პალამას მოძღვრების მთავარი ნაწილი. ადამიანმა რომ უქმნელი ნათელის ხილვა შეძლოს, უნდა გაწყვიტოს ყოველგვარი კავშირი სულისა მიწიერებასთან ქრისტეს მცნებების დაცვით, რასაც უვნებობა მოსდევს, ამაღლდეს ყოველნაირ გონებრივ ქმედებაზე. ამ აზრს ავითარებს წმინდა მამა სხვა ნაშრომებშიც. გრიგოლ პალამა საუბრობს ექსტაზის შესახებ. მამათა სწავლებაში აღწერილ ექსტაზს არანაირი კავშირი არა აქვს პითიასა და სხვა რელიგიების ექსტაზთან. ექსტაზი ეწოდება მდგომარეობას, როცა მლოცველის გონება წყვეტს "არსებებთან კავშირს, პირველ ეტაპზე "სამარცხვინო და ცბიერთან, შემდეგ საშუალო მდგომარეობის მქონე [საგნებთან] (σελ. 476). ექსტაზი არის განშორება ამქვეყნიური და ხორციელი სიბრძნისგან. წრფელი ლოცვით გონება "ყოველგვარ არსებულზე მაღლდება" (σελ. 476). ეს მდგომარეობა შემეცნებით თეოლოგიაზე აღმატებულია და მიღწევადია მათთვის, ვინც უვნებობა მოიპოვა, თუმცა არ ნიშნავს ჯერ კიდევ ღმერთთან შეერთებას. ერთობა ღმერთისა და ადამიანისა მიიღწევა მაშინ, როცა მლოცველთან მოვა ნუგეშისმცემელი (უფალი) და აღიტაცებს უქმნელი სინათლის სახილველად.

ღმერთის ხილვა, განღმრთობა და უფალთან შეერთება ადამიანს ანიჭებს ეგზისტენციალურ ანუ ჭეშმარიტ ღვთიურ ცოდნას. ვარლაამის მოსაზრება, თითქოს ადამიანს ღმერთის შეცნობა "გონების სინათლის ნათებით შეუძლია- არ არის ჭეშმარიტი" (σελ. 564). გრიგოლ პალამა ამის საპირისპიროდ ამბობს: "ღმერთი არა მარტო არსებათაგან შეიცნობა, არამედ უქმნელისგან და ყველა ქმნილებაზე ამაღლებული მარადიული სინათლისგან". ეს ცოდნა ეძლევა ღირსეულს და მომავალ საუკუნეში ჩაუქრობლად ელვარებს". აქედან გამომდინარე, წმინდანთა ჭვრეტა ჭეშმარიტია "და ვინც ამას არ აღიარებს, ის ღვთიური შემეცნებისგან შორს დგას" (σελ. 564-566).

ვფიქრობთ, ნათელია, რომ ღვთიური ცოდნა, განღმრთობა, უფალთან ერთობა ერთმანეთთან მჭიდროდ არის დაკავშირებული და ერთმანეთის გარეშე ვერ მოიაზრება. ამ ერთობის დაშლა ადამიანს ღმერთის ცოდნისგან განაშორებს. მართლმადიდებლური გნოსეოლოგია დაფუძნებულია ადამიანის განწმენდილ გულში ღმერთის გაცხადებაზე.

ღვთიური შემეცნება ადამიანური ცოდნის საზღვრებს სცილდება. უქმნელი ნათელის ხილვა და მისგან მომდინარე ცოდნა გონების ძალით არ მიიღწევა - როგორც ამტკიცებდა ვარლაამი. ეს აზრი სახარების საწინააღმდეგოა. განღმრთობა რომ ბუნებრივი წყალობა იყოს, მაშინ ყველა ღმერთი იქნებოდა, ვიღაც ნაკლები, ვიღაც მეტი. განღმრთობით წმინდანები ადამიანურ ბუნებას აღემატებიან, ისინი ღმერთისგან იბადებიან, მათ მისცა ღმერთმა "ხელმწიფებაჲ შვილ ღმრთისა ყოფად" (σελ. 620-622).

უქმნელი ნათლის ხილვა, რაც ადამიანს ღმერთის ცოდნას ანიჭებს, არის გრძნობიერი და ზეგრძნობიერი. ხორციელი თვალი სახეს იცვლის და ასე ხედავს "მიუწვდომელ, უნივთო, უქმნელ, ღვთაებრივ, მარადიულ ელვარებას ღვთისას, დიდებას, ცათა სასუფევლის დიდებულებას (σελ. 606). "გრძნობით უხილავია ეს სინათლე თუ გრძნობა სული წმინდის მადლით არ გარდაიქმნა" (σελ. 454). მოციქულებმა იხილეს უქმნელი შუქი, როგორც წმ. მაქსიმე აღმსარებელი ამბობს და რომლის სწავლებაც მოჰყავს გრიგოლ პალამას "მათ (მოციქულებმა) იხილეს უქმნელი ნათელი სულიწმინდის მიერ მათი "გრძნობიერი ენერგიის შეცვლით" (σελ. 454). ჩვენს მსჯელობას მივყავართ იქითკენ, რომ ადამიანის განსაკუთრებული მიზანი უქმნელი სინათლის ხილვაა. ზედმეტი არ იქნება, თუ მივუთითებთ, რომ გრიგოლ პალამა ჭვრეტის რამდენიმე საფეხურს გამოყოფს "ჭვრეტას (θεωρία) აქვს დასაწყისი და მისი მომდევნო საწყისისგან განსხვავდება მეტი ელვარებით ან ბუნდოვანებით, მაგრამ დასასრული მას (ჭვრეტას) არა აქვს. მისი სრულყოფა უსაზღვროა მსგავსად გამოცხადების აღტაცებისა, მარადიულად რომ გრძელდება. ერთია ელვარება და მეორე მუდმივი ჭვრეტა სინათლისა, და სხვა არის - საგნების ჭვრეტა სინათლეში.

აქვე, საყურადღებოა პეტრე დამასკელის მოძღვრება რვა სულიერი ხილვის შესახებ"912. პირველი შვიდი განეკუთვნება ამ საუკუნეს, მერვე კი მომავალი საუკუნის კუთვნილებაა. პირველი ხედვა ანუ ცოდნა "ჩვენი ცხოვრების განსაცდელებისა და მწუხარებისა", მეორე ხედვა ანუ ცოდნა "ჩვენი ცოდვებისა და უფლის ქველმოქმედების, მესამე სიკვდილისა და სიკვდილის შემდეგ ტანჯვისა, მეოთხე არის ცოდნა იესო ქრისტეს ამქვეყნიური ცხოვრებისა, მისი მოწაფეებისა და სხვა წმინდანებისა, ანუ მოწაფეთა და წმინდა მამათა საქმეებისა და სიტყვებისა, მეხუთე - ცოდნა ბუნებისა და საგანთა ცვლილებისა. მეექვსე - ხედვა არსებათა, ანუ ცოდნა ღმერთის ქმნილებებისა. მეშვიდე შეცნობა ღმერთის გონიერი არსებებისა ანუ ანგელოზებისა. მერვე - თავად ღმერთის შეცნობა, ანუ თეოლოგია.

მრავალი საფეხურის გავლაა საჭირო უქმნელი ნათლის "მომავალი საუკუნის მშვენიერების", ღვთიური საზრდოს სახილველად. ხილვის საფეხურებია სიკვდილის გარდაუვალობის ხსოვნა, რაც ღვთიური მადლია, უწყვეტი ლოცვა, ქრისტეს მცნებების სრულყოფილად დაცვა, ჩვენი სულიერი სიღატაკის შემეცნება ანუ ცოდვებისა და ვნებების გააზრება და სინანული. ეს ყოველივე ღვთიური მადლის ქმედებით აღესრულება. სრულყოფილი ხილვა არის უქმნელი სინათლის ჭვრეტა. გრიგოლ პალამას სწავლების მიხედვით არსებობს ჭვრეტა და მარადიული ჭვრეტა.

ამრიგად, ქრისტეს მადლით აღსრულებული განწმენდა ქმნის წინაპირობებს იმისთვის, რომ ადამიანმა ღმერთის ჭვრეტა შეძლოს ანუ ღმერთს შეუერთდეს. ამ წერტილამდე მივყავართ ეკლესიურ ასკეტურ ცხოვრებას. ეს ცხოვრება ადამიანურ კრიტერიუმებს არ ეყრდნობა და არ ესწრაფვის ადამიანი გახადოს "καλόν κἀγαθον"913 მისი მიზანია ადამიანის სრული განკურნება და ღმერთთან შეერთება. სანამ ადამიანი ღმერთისგან შორსაა, იგი ხსნის გზას ვერ იპოვის. სულიერ ღვაწლში მყოფს და უქმნელი ნათლის მხილველს წმინდა მამათა ენაზე "განღმრთობილი" ეწოდება. ამ გამოთქმას ხმარობს წმინდა დიონისე არეოპაგელი, იოანე დამასკელი და, როგორც ვნახეთ, გრიგოლ პალამა. სულის, გონებისა და გულის კურნებას ადამიანი ღმერთის ჭვრეტამდე მიჰყავს, შეაცნობინებს მას ღვთიურ ცხოვრებას. ეს შეცნობა არის სწორედ ადამიანის ცხონება.

უფლის წინაშე მხურვალედ უნდა ვილოცოთ, რომ ამგვარი შემეცნების ღირსნი გავხდეთ. მოწოდება ნათელია!

"მოვედით, მორწმუნენო, მოსწრაფედ
და აღვიდეთ მთასა თაბორსა,
ცათა მობაძავსა,
და სიწმინდით დავდგეთ ქალაქსა უფლისასა
და ვიხილოთ გონიერად სამებაჲ ერთარსებით
თაყუანისსაცემელი"

"მახარე სიხარულითა შენითა, მხსნელო
და შემცვალე მე ტრფიალებად ბრწყინვალებასა
და შესწუენი ცეცხლითა ღმრთეებისა შენისაჲთა
ცოდვანი ჩემნი მწიკულევანნი
და აღმავსე, სახიერ, სულითა წმიდითა,
რაჲთა დაუცხრომელად გალობით გადიდებდეთ"
(ფერისცვალების კანონი).914

ლ ო ც ვ ა ნ ი
1) განკურნებისათვის

უფალო, მეუფეო ყოვლისამპყრობელო, გმადლობ შენი დიდსულოვნებისათვის, რადგან დღემდე არ მიმატოვე ჩემი ცოდვების გამო. გმადლობ, რამეთუ მრავალჯერ მოგმართე ბოროტებისგან დატყვევებულმა და მომხედე და დამიფარე. ცხონებისათვის დამიცავი და გამომიწოდე მარჯვენა შენი, განმანათლე და დაცემული აღვიმართე. გმადლობ შენ, რადგან შენი სათნოების ღირსი არა ვარ, მაინც მომიხმობ და კაცთმოყვარე ხარ ჩემდამი, შენი უგნური მონისადმი, ვინც მთელი ცხოვრება ცოდვაში გაატარა.

აწ კი მრავალმოწყალეო და კაცთმოყვარეო უფალო, რომელსაც არა გნებავს სიკვდილი ცოდვილისა, არამედ მოქცევა. მოელი შენსკენ მომავალთ, გევედრები, იხსენი სასოწარკვეთილნი და აღადგინე მომკვდარნი, მომხედე უღირსსა მონასა შენსა, აღმადგინე დაცემული და დასნეულებული განმკურნე, შენი მიუწვდომელი წყალობით დაივიწყე უსჯულოება ჩემი სიტყვითი, საქმითი, გონებითი და უგნურებით ქმნილი. იხსენი ჩემი ცდუნებული გული და მომანიჭე სინანულის ცრემლი ჩემი წაბილწული გონების განსაწმენდად. და ნუ იბრუნებ პირს, ნუ შემარცხვენ ჩემი უწმინდური არჩევანისა და ბოროტ საქმეთა გამო.

შეისმინე ჩემი, უფალო და ჩემზე გამეფებული ვნებებით დაუძლურებული სული იხსენი, რათა განწმენდილი სინდისით ვილოცო შენი დიდებული სახელის წინაშე. ნუ იმეფებს ჩემზე ცოდვა, ნუ დამიმორჩილებს მებრძოლი დემონი და ნუ წარმმართავს იგი თავისი ნებით, არამედ შენი ყოვლადძლიერი მოწყალებით მიხსენ ორივეს ბატონობისგან, რამეთუ შენი არს მეუფება და ძალი და დიდება მხოლოდშობილისა ძისა და სულისა წმიდისა აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

 

პატრიარქი ნეოფიტე

(Προσευχητάριον Σιµωνωφ, εκδ. Σχοινᾶ. Βόλος. 1964. σελ. 108-109)

2) ლოცვა მკურნალის გამოსაჩენად

უფალო, რომელსაც არა გსურს სიკვდილი ცოდვილისა, არამედ ცხონება მისი, გარდამოხედ ზეციდან, რათა აღადგინო ცოდვით დაცემულნი და უჩვენო მათ ნათელი ჭეშმარიტი, რათა იხილო ადამიანი ძლიერი, ღირსეული. გევედრები, გამომიჩინე შენი შემცნობელი ადამიანი, რომელსაც დავემორჩილები ყოვლითა ძალითა ჩემითა და მისდამი მორჩილებით აღვასრულებ ნებასა შენსა. სათნო გექმნები მხოლოსა ღმერთსა, რათა ღირს ვიქმნე მეცა შესვლად სასუფეველსა ზეცისასა.

სვიმონ ახალი ღმრთისმეტყველი (S C 129, 186-188)
3) ლოცვა ღმერთის შეცნობისა და მისი სიყვარულისთვის

ღირს მყავ მე, უფალო, რათა შეგიცნო და შეგიყვარო არა გონებით ან გონებაგაფანტულობით, არამედ ღირს მყავ იმ ცოდნით, რომლითაც გონება შენ გხედავს და ადიდებს შენს არსებას, ამქვეყნიურ აზროვნებას მაშორებს.

ღირს მყავ, რათა ავმაღლდე წარმოსახვის დამბადებელ ხედვაზე, რათა გიხილო ჯვრის ძალით, გონების ჯვარცმით, აზრებისგან განთავისუფლებული ვჭვრეტდე შენს ზებუნებრივ არსებას. განამრავლე ჩემში შენდამი სიყვარული. განაღვიძე ჩემში შენდამი მორჩილება, უფალო, რომელმაც ხორცი შეისხი და კაცთა შორის იქცეოდი, ყოვლადწმინდა ქალწულის შემწეობით მომანიჭე მარადიული ხსოვნა ჩემი არსების სიმდაბლისა და უძლურებისა.

კომენტარები

იოანე რომანიდისი - თესალონიკის უნივერსიტეტის პროფესორი. თეოლოგიისა და ფილოლოგიის დოქტორი.

წმინდა წერილის ქართული თარგმანების ციტირებისას და საღვთისმეტყველო ტერმინოლოგიისთვის ვისარგებლეთ შემდეგი გამოცემებით:

ქართული ოთხთავის ორი ბოლო რედაქცია. გამოსაცემად მოამზადა ივ. იმნაიშვილმა. თბილისი. 1979.

პავლეს ეპისტოლეთა ქართული ვერსიები. გამოსაცემად მოამზადეს კ. დანელიამ და ქ. ძოწენიძემ. თბილისი. 1974.

ფსალმუნის ქართული რედაქციები( X- XIII სს. ხელნაწერების მიხედვით). გამოსაცემად მოამზადა მ. შანიძემ. თბილისი. 1980.

წიგნნი ძუელისა აღთქუმისანი(შესაქმისა, გამოსლვათა) გამოსაცემად მოამზადა ბ. გიგინეიშვილმა. თბილისი. 1989.

ძველი ქართული საღვთისმეტყველო ტერმინოლოგია ე. ჭელიძე. ტ. I. თბილისი. 1996.

 

ახალი ბერძნულიდან თარგმნა და კომენტარები დაურთო ეკა დუღაშვილმა

"საეკლესიო ბიბლიოთეკა", ტ. IX, გამომცემლობა "ახალი ივირონი", თბილისი, 2008 წ.