VII
ყუთი იზასი
საათმა ექვსი დაჰკრა თუ არა, შადი, პალიარი და ამელი მივიდნენ და კარის
ზარი დაუწკარუნეს გიურეს. გიურემ მაშინვე გაუღო კარი.
– თქვენა ბძანდებით? – წარმოსთქვა გიურემ და თავის სტუმრებს ხელი
ჩამოართვა, – ახალი ხომ არა შეგიტყვიათ რა?
– შევიტყეთ და ძალიან კარგი ამბავიცა, – უთხრა შადიმ.
– დაბძანდით, – უთხრა გიურემ, – და მოვილაპარაკოთ.
– ბატონო გიურე, – სთქვა პალიარმა, – ერთმა დიდმა ამბავმა მოგვიყვანა
თქვენთან. სესილი უკედ არის. გუშინ დიდხანს ელაპარაკნა ამელისთან და
ეთხოვნა – მორისის ვექილი ჰნახეო. ამელი წასულიყო და შინ ვერ ენახა; ეხლა ჩვენ
გათენებისვე უმალ თქვენთან მოვედით, რომ რჩევა გკითხოთ და დარიგება
მოგვცეთ.
– საქმე რაშია? – ჰკითხა გიურემ სწრაფად.
– თვითონ ამელი გიამბობთ და ჩვენ კი ვექილთან წავალთ, იქნება შინ
მოვახელოთ როგორმე, მინამ სასამართლოში წავა.
– ვერ მოახელებთ. ვექილი მორისისა კვირაში სამჯერ სენ-ჟერმენში დადის.
ეხლაც იქ არის და იქიდამ პირდაპირ სასამართლოში მივა. ნუ აჩქარდებით,
გულდაწყნარებით მოვისმინოთ ის ამბავი, რომელიც ამელიმ უნდა გვიამბოს.

ამელიმ სესილის ნათქვამი ყველაფერი დაწვრილებით უამბო. გიურეს არ
გაუკვირდა, თუმცა ძალიან კი გაუხარდა.
– მე ვიცოდი, რომ ეგრე უნდა ყოფილიყო! – დაიძახა გიურემ, – მორისს
არაფერი ბრალი აქვს! ეს ამბავი სულ სხვა კაცის საქმეა, აი იმისი, ჩვენ რომ ვიცით.
საჭიროა ხელახლად მისი დაჭერა.
– ჯერ ჩემი ძმა გამოიხსენით, – შეევედრა ამელი.
– გამოვიხსნით, სხვას რომ დავიჭერთ.
– ეხლა ჩვენ რას გვირჩევთ? – ჰკითხა ამელიმ.
– თქმა აღარ უნდა, რომ მორისს უნდა მიეშველოთ და მე კი ნამდვილის
დამნაშავის დაჭერას შევუდგები. – უთხრა გიურემ, – მაგრამ აბა როგორ
მიეშველებით? ვექილს მარტო სასამართლოს დარბაზში ჰნახავთ... მოდით, ბარათი
მივწეროთ თავმჯდომარესა.
– მეც მაგას ვფიქრობდი, – სთქვა პალიარმა, – და თქვენთვის უნდა მეკითხნა,
რა მივწეროთ-მეთქი. ამელი სცდილობდა ენახა თავმჯდომარე, მაგრამ უარი
უთხრეს.
– საკვირველიც არ არის, – სთქვა გიურემ, – როცა საქმე გარჩევაშია, მაშინ
ყველა ნათესავები დამნაშავისა თავს აბეზრებენ ხოლმე ხვეწნითა და თხოვნითა.
რა თქმა უნდა, რომ თავმჯდომარე მოვალეა დამნაშავის ნათესავებს ერიდებოდეს
ხოლმე, თორემ ბევრი ბოროტება წარმოსდგება მართლმსაჯულებისათვის.
– მაშ მაგ საბუთით, რომელიც მართლა რომ პატივსადებია, თქვენ არ
გვირჩევთ ბარათის მიწერასა?
– რატომ! ოღონდ კი ბარათი პირდაპირ სასამართლოში მიუტანონ და იქ
მისცენ თავმჯდომარეს, სურს საქვეყნოდ წააკითხვინებს იმ ბარათს, სურს
უყურადღებოდ დასტოვებს.
– მაშ შეუძლიან არ წაიკითხოს... ეგ ცუდი ამბავია.
– შეუძლიან, მაგრამ არა მგონია ეგა ჰქმნას. სასამართლოს საგანი
ჭეშმარიტების აღმოჩენაა და თქვენი ბარათი ჭეშმარიტების აღმოჩენას ხელს
შეუწყობს. ამასთანაც თავმჯდომარე მიუდგომელი და მტკიცე გულის კაცია;
ამიტომაც ჩვენს ბატონებს არ უყვართ. გამომძიებელიც რომ მაგისთანა კაცი
ყოფილიყო, ჩვენი საქმე უეჭველად კარგად იქმნებოდა.
– ამ საქმეში ყველანი როგორღაც უცნაურად იქცევიან, თითქო გონება
დაუკარგავთო. ვშიშობ, რომ ვაი თუ თქვენს ბარათს ათასნაირი ფათერაკი დახვდეს
და ადგილამდე ვეღარ მიაღწიოს. ჩემის ფიქრით, სჯობია ბარათი არ მივწეროთ.
– სხვა საქმე რომ იყოს, უსათუოდ გირჩევდით ბარათის მიწერას, ხოლო ამ
საქმეში ამდენი იდუმალი ხვანჭია, ამდენი მოულოდნელი ფათერაკია, რომ, მინდა
თუ არა, თქვენს აზრს უნდა დავეთანხმო. სხვა ღონეც შეიძლება მოვიხმაროთ და
თუმცა უფრო ძლიერ იმოქმედებს მაყურებლებზედ და მსაჯულებზედ, მაგრამ
მეტისმეტი გამოვა...
– აბა რა ღონეა? – ჰკითხეს ამელიმ და პალიარმა ერთის ხმით.
შადიმაც ყურები აცქვიტა რაკი გაიგო, მეტისმეტი იქნებაო, იფიქრა,
უსათუოდ საჭირო იქნება ერთი აყალმაყალი ავტეხოთ და აყალმაყალის ატეხა ხომ
ჩემი საქმეა, უსათუოდ ჩემი დახმარება დასჭირდებათო.

– სწორედ, ეს უფრო უკეთესი იქმნება, – სთქვა გიურემ, – ჩვენ ძირს
გამოვუთხრით ბრალდებასა და სამართალი იძულებული იქმნება ახალი
გამოძიება დანიშნოს. მეც ეგ მინდა. სხვაფრივ ვერა გავაწყობთ. ამ საქმეში
როგორღაც ნაწვეტ-ნაწყვეტი ამბებია, რაღაც ქაღალდებია დაკარგული. ადვილად
საფიქრებელია, რომ სამართალმა, თქვენს ბარათს რომ მიიღებს, საჭიროდ არ
დაინახოს ახალის მოწმის გამოკითხვა.
– ეგ ხომ მეტად დიდი უსამართლობა იქნება! – დაიძახა შადიმ.
– მითამ რადაო? ახალი მოწამე ვინ არის? ავადმყოფი ქალი... გთხოვთ, ნუ
მიწყენთ, რასაც ვიტყვი. მე ვიცი, რომ სესილი პატიოსნებით სავსე ქალია, ხოლო
მოსამართლემ მაგისი არა იცის რა. იგი სჯის მარტო მით, რასაც საბუთი იტყვის.
აბა იფიქრეთ, რა ფასი ექმნება მოსამართლეების თვალში იმ ქალის ჩვენებას,
რომელიც დედ-მამის სახლიდამ გაქცეულა, მამის მოჯამაგირესთან მისულა,
რომელსაც, რაკი უნახავს, რომ სურვილი არ უსრულდება, თავი სასიკვდილოდ
გადუდვია და რომელიც გათხოვების უმალ ქმარს გაჰყრია... აბა თქვენვე სთქვით,
რა ფასი ექმნება ამისთანა ქალის ჩვენებას!... ნუ დაივიწყებთ ამასაც, რომ
ავადმყოფობის გამო გამოძიებაში არ გამოცხადდა, ეხლა კი ისევ ის ავადმყოფი
მოდის და ამბობს, რომ, როცა ქალი მოჰკლეს, იმ ღამეს მე ჩემს საყვარელთან
ვიყავი, ქმარი მყვანდა, მაგრამ მე მის ცოლად თავის დღეში არა ვყოფილვარ,
შვილი ჩემის ქმრისა კი არ იყო, ჩემის საყვარლისა იყოვო. ვინ არ იფიქრებს, რომ
მოსულა და თავის საყვარლის გამოხსნა და გამართლება უნდაო. მაგ სიტყვებში
მსაჯულები მარტო ურცხვობას დაინახვენ და იტყვიან: უსათუოდ ჭკვიდამ
შემცდარია ეს ვიღაც არისო და მის სიტყვებს ყურადღების ღირსად არ გაჰხდიან.
– ეგ ხომ გადამეტებული უსამართლობა იქნება!
– მე ხომ არ ვამტკიცებ, რომ უსათუოდ ესე მოჰხდება-მეთქი, მე მარტო იმას
ვამბობ, რომ შეიძლება ესეც მოჰხდეს-მეთქი. ადვილად საფიქრებელიც არის.
– მაშინ რაღა გვეშველება? – ჰკითხა მოუთმენლად ამელიმ.
– აი რა: საქმის გარჩევას დაიწყებენ ათს საათზედ. თქვენ თერთმეტზედ
სესილი სასამართლოში მოიყვანეთ. მე ბარათს მოგცემთ და შეგიშვებენ. თქვენ
ბოქაული იკითხეთ, ჩემი კარგი ნაცნობია და ჩემი ბარათი აჩვენეთ. ის წავა და
მორისის ვექილს შეატყობინებს სესილის მოსვლას!.. დარწმუნებული კი ხართ, რომ
სესილს იქ მისვლა შეუძლიან?...
– თუ საჭირო იქნება, ხელში ავიყვან და ისე მივიყვან სასამართლოში, –
სთქვა შადიმ.
გიურემ დაწვრილებით დაარიგა, როგორც უნდა მოიქცნენ.
– თქვენ რომ მაგ ამბავში იქმნებით, არც მე დავიკრებ გულზედ ხელებსა, –
დაასრულა სიტყვა გიურემ.
გიურეს სტუმრები სესილთან წავიდნენ. გიურემ რომ გააცილა, დაიწყო
ოთახში ბოლთის ცემა და დიდხანს ჰფიქრობდა, ბოლოს ხმამაღლა სთქვა:
– დღესვე უნდა დავიჭირო ის ქალბატონი... მერე იმ კაცს დავუწყებ ძებნას.
ეს რომ გადაწყვიტა, მაშინვე წავიდა გამომძიებელთან, ესე იგი ოსკარ
ვერშემონთან, მაგრამ შინ არ დაჰხვდა და მოსამსახურემ, რომელიც გიურეს კარგად

იცნობდა, სიცილით უთხრა, რომ ახალგაზდა გამომძიებელი რამდენიმე ღამეა შინ
აღარ მოდისო.
ეწყინა ეს ამბავი გიურეს, რამდენიმე ხანი ეხეტიალა ქუჩებში და მერე
თერთმეტს საათზედ სასამართლოში წავიდა. ვერშემონიც პატარა ხანს უკან იქ
მოვიდა. გიურემ უთხრა, სალაპარაკო რამა მაქვსო, მაგრამ ვერშემონმა სიტყვა
მოუჭრა, თითქო ეწყინაო:
– თქვენ სწორედ ატაცებულსავითა ხართ, – უთხრა გიურეს, – მაგ საქმემ
ტვინი შეგირყიათ მგონი... მე აკი გითხარით, რომ მაგ საქმის გამოძიება გათავდამეთქი. დღეს გარჩევაც გათავდება და ის საძაგელი ღირსეულს სასჯელს მიიღებს...
– ბატონო, დამნაშავე რომ არ არის? მე ცხადი საბუთები მაქვს.
– მე თქვენი უჯიათობა არ მესმის. თითქო ჯავრის ამოყრა გინდათ ვისიმე
და გსურთ, როგორმე გააბათ.
– უკაცრავად კი არ ვიყო და მეც ეგ მომდის თავში ფიქრად... მეცა მგონია,
რომ ამ საქმეში ვიღასაც ხელს აფარებენ და მტლად უდებენ იმ საცოდავს,
რომელსაც დღეს ასამართლებენ.
– მაგითი რის თქმა გინდათ?
– ყველაზე უწინარეს ის, რომ თქვენ მოვალე ხართ ჩემი სიტყვა მოისმინოთ.
– მე მაგაზედ უარს გეუბნებით და განგიმეორებთ ჩემს ბრძანებას, რომ თქვენ
სხვა თქვენი საქმეები აწარმოვოთ და მაგას თავი დაანებოთ, – უთხრა ვერშემონმა.
გიურე გამოეთხოვა, გააღო კარები და, რომ გადიოდა, სთქვა:
– მე თავად ვიცი, რაც უნდა ვქმნა. ისიც ვიცი, რომ სამსახურიდამ
გამომაგდებენ, მაგრამ მაინც კიდევ ჩემს თანამდებობას არ ვუღალატებ და ჩემს
მოვალეობას ავასრულებ.
გამოვიდა და ვერშემონი გაოცებული დარჩა. ოსკარს ვერ გაეგო, ეს
უჯიათობა და დაჟინება რას ჰნიშნავდა. ბეჯითად დაჯერებული იყო, რომ
მორისია დამნაშავე. იზაც, თავის მხრით, კვერსა სცემდა, მართალი ხარო. ბოლოს,
იფიქრა: უსათუოდ გიურეს ბოიეს მტრობით მოსდის და უნდა იმას სახელი და
აბრუ გაუტეხოს და თვითონ თავი გამოიჩინოსო.
ოსკარს გული სრულებით დაუწყნარდა მას აქეთ, რაც გრიგორი გოლესკო
განათავისუფლა. თვითონ სტკბებოდა ქალის სიყვარულითა, რომელიც ღმერთად
მიაჩნდა და სხვას არას დასდევდა. მარტო იმისი ეშინოდა, ვაი თუ სხვა ახალი
გამოძიება თავზედ მომახვიონო.
გიურეს სიტყვები ვერშემონს ძალიან ეწყინა. უსათუოდ ჩემი წყენა უნდოდა,
თორემ იმისთანაებს არ მეტყოდაო. მაგრამ რადგანაც თავისი საკუთარი საქმე
უფრო იზიდავდა მის გულსა და გონებასა, მალე გადაივიწყა გიურეს ნათქვამი.
სასამართლოს დარბაზში შესვლა არ ინდომა, თავის ოთახში შევიდა და ჩაფიქრდა.
ფიქრში რომ იყო, ერთი ნაცნობი შემოვიდა.
– საქმის გარჩევაში არ დაესწარით და არც გაიგეთ, რა ამბავი მოჰხდა? –
ჰკითხა მან.
– რა მოჰხდა?
ნაცნობმა უამბო სესილის ნაამბობი და გამოძიების ხელახლად დანიშვნა.
ადვილად გამოსაცნობია, რარიგად იმოქმედა ახალგაზდა გამომძიებელზედ ამ

ამბავმა. სჩანს, გიურე მართალი ყოფილაო. ჩემზედ რას იფიქრებენ ჩემი უფროსები,
როცა შეიტყობენ, რომ გიურეს სიტყვაც არ მოვუსმინეო. ამღვრეული,
გულნაკლული ვერშემონი წამოვიდა სასამართლოდამ.
ამასობაში გიურეც თავისას არ იშლიდა. ხან ერთს ოთახში შევიდოდა, ხან
მეორეში და, ვისაც კი შეჰხვდებოდა, ეფიცებოდა, ამტკიცებდა მორისის
უბრალოებას, მაგრამ ვერაფერს გაჰხდა. ბოლოს უფროსს ბრალმდებელთან
მივიდა. სხვა დროს არც ეს ბატონი ათხოვებდა ყურს გიურეს, მაგრამ მას შემდეგ,
რაც სასამართლოში მოჰხდა სესილის მიზეზითა, არ შეიძლებოდა ყურადღება არ
მიექცია გიურეს ლაპარაკისათვის.
გიურემ ყველაფერი უამბო, რაც კი იზას თაობაზედ შეეტყო. მისის სიტყვით,
ლეა მედანის მკვლელი ანდრე გუდარი იყო, მაგრამ ხელთმძღვანელი და მოთავე
კი იზა არისო.
– როცა იზას ავეჯეულობას ჰყიდდნენ, მე ვიყიდე ერთი დიდი კალათა,
რომელშიაც შამპანური ღვინის ბოთლები იყო. იმ ბოთლებს ორი აკლდა და ეს
ამბავი შემოწმებულია იქაურის მოხელესაგან. სწორედ ის ორი ბოთლი აკლდა,
რომელიც ლეა მედანის სახლში ეპოვნათ. მე გთხოვთ, ბრძანება მომცეთ და ორის
დღის განმავლობაში ნამდვილნი დამნაშავენი ჩვენს ხელთ იქნებიან.
– მაშ კარგი. თქვენ ეხლავ წაბძანდით ელისეის მინდვრების პოლიციის
მოხელესთან და ბრძანება გადაეცით სეგლენის ქვრივის დაჭერის თაობაზედ. მერე
თვითონ მიდით სეგლენის ქვრივთან და გაფრთხილებით უაყალმაყალოდ
დაატუსაღეთ. გუდარის დასაჭერადაც ბრძანებას მოგცემთ.
– საქმის გარემოება ისევ იმავე გამომძიებელს უნდა მოხსენდეს ხოლმე
ჩემგან, თუ არა?
– ვერშემონს აღარ შეუძლიან გამოძიების წარმოება... ხვალ შეიტყობთ, ვისაც
მიენდობა ახალი გამოძიება.
გიურე სრულიად კმაყოფილი წამოვიდა, რაკი ის ორი ბრძანება მიიღო.
– ძლივს!.. – დაიძახა გიურემ, – მე წინადვე ვიცოდი, რომ საფრანგეთში
მართლმსაჯულება მოიძევება კიდევაც.
ჩვენ უკვე ვიცით, როგორც აასრულა გიურემ პირველი ნაწილი
მინდობილობისა. იმ დროს, როცა ლამაზი იზა მიიყვანა პოლიციაში, ჩვენი ოსკარ
ვერშემონი ღრმად ჩაფიქრებული ნელ-ნელა მიდიოდა ელისეის მინდვრებზედ იმ
სახლისაკენ, საცა სტკბებოდა თავის საყვარელთან. იქ მოელოდდა გულის
დამშვიდებასა, რადგანაც სინიდისი სტანჯავდა, რომ თავის მოვალეობა ისე ვერ
აასრულა, როგორც რიგია. ყოველი, რაც უწინ იზას მეოხებით ნამდვილი და
ჭეშმარიტი ეგონა, ეხლა სულ სხვა გამოვიდა. გამოძიება მიდგომით აწარმოვა,
ქალის ტრფიალებას ეყმო და ხელთმძღვანელადაც ქალი გაიხადა. სისუსტე
გამოიჩინა, რომ ქალს აჰყვა და თავისი მოვალეობა დაივიწყა.
სესილის ჩვენება ძირს უთხრიდა მთელს შენობას ბრალდებისა, რომელიც
ისეთის ოსტატობით მისგან აგებული იყო. ეს კიდევ არაფერი: უფროსების თვალში
ან დამნაშავის ამხანაგად უნდა გამოჩენილიყო, ან უნიჭო კაცად. ეს მძიმე საქმე
პირველი იყო, რომელიც გამოსაცდელად მიენდო თავმჯდომარის თხოვნით და
შემწეობით. მაგ საქმეზედ დამოკიდებული იყო მისი სახელი, თავის გამოჩენა და

სამსახურში დაწინაურება. ეხლა კი მაგ საქმის გამო დამცირების მეტი არა
მოელოდდა რა. სულ ცოტა რომ ვთქვათ, ეხლა უკან დამაყენებენ, უკან დამწევენ
და იქნება სამსახურიდამაც გადამაყენონო. ის არა სჯობია, რომ მე თვითონვე
დავასწრო და სამსახურიდამ გამოვიდეო?
ჯერ უწინ პატივმოყვარეობა იტაცებდა ამის სულსა და გულსა, ეხლა კი
მარტო იზას სიყვარული-ღა ამოქმედებდა. მითამ რა? გამოვა სამსახურიდამ და
უფრო ბედნიერიც იქნება, რადგანაც არაფერი არ დაუშლის ნეტარებით იცხოვროს
საყვარელ ქალთან. ეხლა წავალ, ვეტყვი სამსახური აღარ მინდა-მეთქი და
ვიცხოვრებ მარტო იზას სიყვარულით. პარიზიდამ ორივ ერთად წავალთ სხვაგან
სადმე, იტალიაში ჯვარს დავიწერთ, მერე ჩემს მამაპაპეულს სოფელში
დავბრუნდებით და იქ ერთმანეთის სიყვარულით და ტრფიალებით ვიცხოვრებთ,
როგორც სამოთხეშიო.
რამდენადაც მიუახლოვდა იმ სახლს, საცა საყვარელი ქალი ეგულებოდა,
იმოდენად უფრო სამაცდუროდ ეხატებოდა თვალწინ ის ბედნიერი ცხოვრება
ცოლთან, რომელსაც შეუწუხებლად ანაცვალა თავისი პატივმოყვარეობა.
შესავალის კარის გასაღები თავისი ჰქონდა და ყოველთვის ჯიბეში
ატარებდა. იმით გააღო კარი და ისე წყნარად შევიდა, რომ არავის გაუგია. შევიდა
სასტუმრო ოთახში და, რომ იზა იქ არ დაუხვდა, იფიქრა, უთუოდ გვიან არისო და
საათი გასინჯა. ეგონა, რომ იზას ლოდინით გული გადალევია და სასადილო
ოთახში შესულა. მაგრამ, როცა იქაც ვერ იპოვა იზა, შესწუხდა და მოსამსახურე
იხმო; შემოვიდა მოახლე.
– გრაფინია სადა ბძანდება?
– ეხლახანს დაატუსაღეს, – უპასუხა მოახლემ.
– რას ამბობთ! – დაიძახა გაოცებით ვერშემონმა, ეგონა, მოახლე ჭკუიდამ
შეშლილაო.
– გრაფინია სასამართლოში წაბძანდა, – უთხრა მოახლემ, – ჩვენ აქ
მოველოდდით, დაბრუნდებაო, მაგრამ მის მაგიერ პოლიციის მოხელე მოვიდა
სამის კაცითა და ქალბატონი იკითხა. მე ვუპასუხე, რომ დილას აქეთია გრაფინია
სასამართლოშია და საცაა მობძანდება-მეთქი. მოხელემ მიბრძანა – აქედამ ფეხი არ
მოიცვალოვო. არ უნდოდა, რომ პოლიციის მოსვლა შემეტყობინებინა ვისთვისმე.
როცა ქალბატონი მობძანდა, ჯერ ეტლიდამ ფეხი არ გადმოედგა, რომ მოხელემ
ბრძანება აჩვენა, უნდა დაგატუსაღოთო. მე ვერ ვინახულე ქალბატონი, უკან
ეტლის კუთხეში მიჯდა, მოხელენიც გვერდთ მოუსხდნენ; მე კი მითხრეს, თუ
გრაფინიას პატივისცემა გაქვს, ნურავის ნუ შეატყობინებ, ეხლავ დავბრუნდებითო.
მე ელდა მეცა, შევვარდი ჩემს ოთახში და იქ ვიჯექ მარტო, მინამ თქვენ
დაიძახებდით. მეგონა პოლიციელები დაბრუნდნენ-მეთქი და მეც თქვენს
ძახილზედ მაშინვე გამოვიქეც.
მოახლის ნაამბობმა თავზარი დასცა ვერშემონსა. ფერი ეცვალა, ტუჩები
დაეღმიჭა. ამაოდ ეკითხებოდა თავის თავს, რას მოასწავებს იზას დაჭერა, მაგრამ
პასუხი ვერ მიეცა. ნეტა ვისი ბრძანებით დაიჭირეს იზაო? რა ბრალსა სწამებენ? მე
ხომ არა ვარ მიზეზი? მაგრამ ან მე რა მიქნია იმისთანა? შევცდი, სხვა ხომ არაფერი.
ვაი თუ ბრალმდებელმა პასუხისგებაში მიმცეს მაგ შეცდომისათვის? დამნაშავის

ამხანაგობას ხომ არა მწამებენ? ხომ არ ჰგონიათ, რომ მიდგომით განვათავისუფლე
გიორგი გოლესკო, ანდრე გუდარად რომ იხსენიებოდა? რა ვქნა, როგორც საქმე
მახსოვს, მე ამ შემთხვევაში გონიერებით და სიმართლით მოვიქეციო. ეს ხომ ასეა,
მაგრამ ცხადი კია, რომ იზა ჩემის მიზეზით არის ამ ყოფაში ჩავარდნილი. იზა
წმიდაა, პატიოსანი ქალია. მე კი ამისთანა დღე დავაყენე. მაგრამ რითა და როგორ,
ვერ გამიგიაო.
ხან რა სულელური აზრი მოსდიოდა თავში, ხან რა. გვიან რომ არა
ყოფილიყო, ეხლავ გაიქცეოდა უფროსს ბრალმდებელთან საკითხავად... ყველაყველა და, დახმარება უნდაო. როგორ? იზამ, იმ ნარნარმა და ნაზმა ქალმა, მთელი
ღამე საპატიმროს დახშულს და მყრალს ოთახში უნდა გაატაროსო! მერე ჩემის
მიზეზითაო! ამას რომ ჰფიქრობდა, ცივს ოფლს ასხამდა. მისი ყოფა საშინელი რამ
იყო. სწორედ მიწასთან გასწორდა, გაშრა, მოიშალა. ჰგრძნობდა, რომ ამ წუთს
არავითარი ღონისძიება არა აქვს, როგორმე მიეშველოს, და ეს უფრო ცეცხლს
უკიდებდა და ათახსირებდა. ვაი, ვაი, მე ვარ, მე ვარ იმის წვალების მიზეზიო! –
იძახდა საწყალი გამომძიებელი და თავში იცემდა.
პოლიციელები, უეჭველია, ჩემს დასაჭერადაც მოვლენო. ჰფიქრობდა
ვერშემონი. მაგრამ ამ საგანს ყურადღებას არ აძლევდა... რას ვაქნევ
თავისუფლებასა. თუ იზა იმ ყოფაში მეყოლება და იმას იქიდამ არ დავიხსნიო.
მაგრამ რა გზითა? სჯობს მოვუცადო პოლიციელებს, ვნახოთ, რა გამოვა.
უეჭველია, ქაღალდი ექნებათ იზას დაჭერის თაობაზედ და იმ ქაღალდში მიზეზი
უსათუოდ მოხსენებულია. შევიტყობ რასმეს მაინცაო.
თანდათან გული დაუდინჯდა. დიაღ, პოლიციელების დაბრუნებას უნდა
მოვუცადოვო, – სთქვა გარდაწყვეტით ვერშემონმა. ამ ფიქრში რომ იყო, ფეხის ხმაც
მოესმა.
– აი მოვიდნენ, – შემოვიდა და მოახსენა მოახლემ, – პოლიციის კამისარი კი
აღარ მოჰყოლია და სხვანი კი ისინივე არიან.
ვერშემონმა თვითონ გაუღო კარები და გიურე შემოვიდა. ვერშემონმა
თვალი შეასწრო თუ არა, გაცოფებით შეჰყვირა:
– თქვენ, თქვენ აქაც მოხვედით?
გაანჩხლება ვერშემონისა ადვილად გამოსაცნობია. გულდამშვიდებით
როგორ უნდა ყოფილიყო მას აქეთ, რაც ამ ერთს დღეს მწუხარება გამოიარა. ჯერ
სესილის ჩვენება ქვეყნის სასაცილოდ ჰხდიდა, მერე იზას დატუსაღებამ მოუკიდა
ცეცხლი, ახლა ამ გიურეს მოსვლა და ნახვა, იმ გიურესი, რომელმაც უმართებულო
ლაპარაკით დილას ისე აწყენინა. აბა მოთმინებიდამ როგორ არ გამოსულიყო?! ჯერ
ეგონა, რომ ეს ყველაფერი გიურეს ეშმაკობააო. ჯავრის ამოსაყრელად მოაჭორა
რამე საწყალს იზაზედაო. იმაზედ უფრო აფთრდებოდა, რომ გიურე მის წინ
თავმოწონებით იდგა და თავისი უფროსი აინუნშიაც არ მოსდიოდა. სისხლი თავში
აუვარდა ვერშემონს და უფრო და უფრო ხმა აიმაღლა:
– მაშ თქვენა ხართ, მოწყალეო ხელმწიფევ! დღეს დილაზედ ყურიც რომ არ
ვათხოვე თქვენს სულელურს ყბედობასა და ეხლა ჯავრს იყრით, განა! თქვენ ჩემი,
თქვენის უფროსის, დაბეზღება გაბედეთ, განა! თქვენ უნამუსო ენამტანია ხართ,
სახლში უვარდებით თქვენს უფროსს, მის კერძო ცხოვრების გამოძიებაში

შედიხართ, რომ მიზეზი იპოვოთ და თავზედ ლაფი დაასხათ! ჩემდა
სამარცხვინოდ რაღაც ჭორები დაუყარეთ ქალს, რომლის სიყვარულის ბედნიერება
მე მაქვს... აი შე ურცხვო!... რატომ დილას ხელი არ გამომიწოდეთ და ფული არა
მთხოვეთ, რომ ეგ ჭორები თქვენთვისვე შეგენახათ? ვისი ბრძანებით გაბედეთ და
აქ შემოხვედით, გრაფინიას სახლში, ჰა? მე ვარ თქვენი უფროსი და მაგისთანა
ბრძანება არ მომიცია. მითხარი და, შე ფლიდო და ავაზაკო!
გიურე წინანდელებრ თავმოწონებული იდგა და ზიზღით შეჰყურებდა
თვალებში ვერშემონსა. ჯერ გაწითლდა, მერე გაფითრდა და ცივმა ოფლმა დაასხა
შუბლზედ, მაგრამ მაინც თავისი დაიჭირა. წელში გამართული, როგორც ომში
ჯარისკაცი, იდგა და სცდილობდა არ გამოემჟღავნა ის, რასაც გულში ჰგრძნობდა,
თუმცა გული ყელში ჰქონდა მობჯენილი ჯავრის გამო. სხვა პოლიციელებს
უკვირდათ, ამოდენა ლანძღვა როგორ აიტანაო. გიურეს უნდოდა პასუხი მიეცა,
მაგრამ ჯავრისაგან ვერ შეძლო.
– სულმდაბალო მაბეზღარავ! – განაგრძო ვერშემონმა, – ეხლა პირგამშრალი
დგეხარ განა ჩემ წინა? ეხლა კარგად იცი, რომ მე ადვილად დავარღვევ იმ
აბლაბუდას, რომელიც შენ გაგიბამს პატიოსანის ქალის გასაბმელად. სათქმელი
რომ აღარა გაქვს, ხმაც ვერ ამოგიღია, შე უსინდისოვ!
გიურეს უნდოდა ხელდახელ სცემოდა, მაგრამ თავი შეიკავა და საშინელის
ხმით შესძახა:
– ბატონო ვერშემონ, აი ჩემი პასუხი: მე ჩემს მოვალეობას ვასრულებ.
– როცა მე მელაპარაკებით, ვერშემონობით კი არ უნდა მახსენებდეთ, უნდა
მითხრათ, ბატონო გამომძიებელო-თქო.
– თქვენ გამომძიებელი აღარა ხართ; დღეს თქვენ გადაყენებული ხართ,
როგორც უღირსი, და ხვალ კი, ვინ იცის, იქნება დამნაშავის ამხანაგადაც
შეგრიცხონ.
ვერშემონს სირცხვილმა ალიმული მოუკიდა სახეზედ და თავი ჩაღუნა.
– თქვენ თქვენი თავი ჩემი უფროსი გეგონათ, – განაგრძო გიურემ, – და
შეურაცხყოფა მომაყენეთ. მე მაგ შეურაცხყოფას უკანვე გიბრუნებთ. მე და თქვენში
თქვენ უფრო გეკუთვნით უსინდისობის სახელი, ეგ უფრო მართალი იქნება.
– გიურე... თქვენ მგონი გავიწყდებათ, რომ...
– რაებს ამბობს! მე არა მავიწყდება რა... თქვენ ჩემი უფროსი აღარა ხართ...
თქვენ აქ გარეშე კაცი ხართ, კურო აიმ გოგოსი, რომელსაც იზას ეძახიან.
– ხმა გაიწყვიტე, შე უბედურო! – დაიძახა ოსკარმა და დააპირა ეცეს გიურეს.
– თუ ერთს ფეხს წინ წამოსდგამთ, ჩემ ხელქვეითებს ვუბრძანებ, მანდვე
გაგაკავონ.
ორივენი ჩაჩუმდნენ. გიურეს ხელქვეითნი იმ სახით მოიმართნენ, რომ ერთი
გიურეს სიტყვა და ვერშემონის გაკავება ერთი იქნებოდა. ბოლოს გიურემ უთხრა:
– ბატონო ვერშემონო! ის, ვისაც ეხლა აქ შეურაცხყოფა მიაყენეთ, შვილია
იმისთანა კაცისა, რომელსაც თავის ქვეყნისათვის სისხლი დაუღვრია. ის მოკვდა
ქვეყნისათვის და თუმცა ქონება არ დაუგდია შვილისათვის, მაგრამ უჩირქო
სახელი და მაგალითი მოვალეობისა კი დამიტოვა... ბატონო ვერშემონო, მეც
ჯარისკაცად ვიყავ, როგორც მამაჩემი და, როცა ჯარიდამ გამოვედი,

საცხოვრებლად რაიმე ღონისძიება უნდა მეშოვნა. სხვა ხელობა რომ არა ვიცოდი
რა, პოლიციის მოხელეობა ვიკისრე. ჩემი მოვალეობაა აღმოჩენა და პოვნა
ავაზაკებისა, კაცისმკვლელებისა და ქურდებისა. თქვენ მიჰქარავთ, რომ
მეუბნებით, აბლაბუდა გაგიბამს ქალის შესარცხვენადაო. ბატონო ვერშემონო,
თქვენ მიჰქარავთ, რომ მაბეზღარადა მხდით. მე მაბეზღარა კი არა ვარ, მე ვარ
პოლიციის მოხელე. თქვენ მხრებს იწევთ და თითქო იმის თქმა გინდათ, – ეგ ორივ
ერთიაო. სტყუით, თუ მაგას ჰფიქრობთ. თქვენ მექსელედ გამხადეთ, განა! დიაღ, მე
აბლაბუდას ვაბამ, რომ ის ბუზი დავიჭირო ხოლმე, რომელსაც ბოროტება და ჭირი
თან დააქვს. აბლაბუდის ჭიას ყველანი ზიზღით უყურებენ ხოლმე და ბუზს კი,
რომელსაც ჭირი და სნეულება თან დააქვს, გულდინჯად შეხვდებიან... მე
დავიჭირე ის ქალი, იმიტომ რომ ლეა მედანის მკვლელის ამხანაგია.
– მიჰქარავთ! მიჰქარავთ! – დაიძახა ვერშემონმა.
– მე თქვენ მოგახსენეთ, რომ მე თქვენი ხელქვეითი აღარა ვარ და გთხოვთ,
ეგრე ნუ მელაპარაკებით, უთხრა წყრომით გიურემ.
– რაში ჰხედავთ ამხანაგობას?
– მე თანამდები არა ვარ მაგისი პასუხი მოგცეთ. მე ჩემი მოვალეობის
აღსასრულებლად მოვსულვარ მონდობილობისამებრ. სწორედ გითხრათ, ჯერ
უნდა თქვენ აქედამ გამებძანებინეთ, როგორც კაცი, რომელმაც მე მოხელეს
თანამდებობის აღსრულების დროს შეურაცხყოფა მომაყენა. თქვენ აქ ვინა ხართ,
რომ ჩემი მოქმედების ანგარიშსა მთხოვთ? პირიქით, მე უნდა გკითხოთ თქვენ: აქ,
ამ სახლში, თქვენ რა ხელი გაქვთ?
– რას ჰნიშნავს ეს კომედია, ბატონო გიურე?
– მე მონდობილი მაქვს, გავჩხრიკო ეს სადგური და წავიღო ყოველისფერი,
რაც კი საეჭვოდ მეჩვენება. ხელმეორედ გთხოვ, ბატონო ვერშემონო, მიბრძანოთ –
თქვენ აქ რას აკეთებთ. მე სხვაფრივ ვუცქერი ამ საქმეს: თქვენა გქონდათ
მონდობილი გამოძიება, და როდესაც მე ვაპირებდი ნამდვილ დამნაშავეზედ
მითითებას, თქვენ ყური არ მათხოვეთ. დღეს კი მე იძულებული ვიყავ მიმემართნა
უფროსს პროკურორისათვის და მივიღე მისგან ბრძანება უმთავრეს დამნაშავის
დატუსაღებისა, მოვდივარ აქ და გხედათ თქვენ ამ დამნაშავეს სახლში. როგორა
გგონიათ, საბუთი მაქვს თუ არა, რომ თქვენც ამ დამნაშავეს ამხანაგი მეგონოთ?
ვერშემონს აღარ ესმოდა უკანასკნელი სიტყვები გიურესი; რაკი გაიგო, რომ
გიურეს მიუმართნია უფროსის პროკურორისათვის და მისგან აქვს ბრძანება იზას
დატუსაღებისა, დაიწყო იმაზედ ფიქრი, თუ რა დანაშაულობა უნდა ჰქონდეს იმის
საყვარელს.
– მაშ, მე თქვენ პროკურორთან დამაბეზღეთ?
– მე ჩემი მოვალეობა შევასრულე, – მიუგო გიურემ.
– მაშ, თქვენის წყალობით დამითხოვეს სამსახურიდამ?
– შესაძლებელია. მე თქვენ ათასი საბუთი წარმოგიდგინეთ, რომელნიც
ამტყუნებდნენ ნამდვილს დამნაშავეს და თქვენ ეს ყურისგდების ღირსად არა
სცანით.
– საბუთები ზინსკის ქვრივის წინააღმდეგ? – ჰკითხა შუბლის მოღრუბლვით
ვერშემონმა. – თქვენ ჩემთვის მაგ საგანზედ არაფერი გითქვამთ.

– რას გეტყოდით, რომ ყურს არ მიგდებდით?
ოსკარი აღელვებული წავიდა პურის საჭმელი ოთახისკენ. გიურე უკან
გაჰყვა. მას ფიქრადაც არ მოსვლია ის აზრი, რომ გამომძიებელი იზას ამხანაგი
ყოფილიყოს; რაღაც უჩურჩულა ყურში ერთ მოხელეს; მოხელე გავიდა, პატარა
ხანს უკან დაბრუნდა და იმანაც რაღაც წასჩურჩულა გიურეს. ოსკარმა დაისხა
წყალი, უცბად გადაჰყლაპა და დაბრუნდა ცოტა დამშვიდებული.
– გიურე, თქვენ მითხარით, რომ მე სამსახურიდგან დამითხოვეს, – სთქვა
იმან, – ჩემთვის რომ არა უცნობებიათ რა?
– დღეს ხელი მოაწერეს და ხვალ გაცნობებენ.
– მაგ ამბავს ჩემი არც სიამოვნება შეუძლიან, არც შეწუხება. მე გადავწყვიტე
სამსახურიდამ დათხოვნის ქაღალდი მიმეცა, რაწამს შევიტყე, რაც მოჰხდა
სასამართლოში. მაგრამ ჯერ მე კიდევ სამსახურში ვარ და თქვენა ხართ ჩემი
ხელქვეითი. დავივიწყოთ, რაც მოჰხდა და გთხოვთ შემატყობინოთ მიზეზი
ზინსკის ქვრივის დატუსაღებისა და აგრეთვე წარმომიდგინოთ საბუთები,
რომელნიც, როგორც ამბობთ, გაქვთ თქვენ.
– ეგ მართალია. თქვენ დათხოვნილი იქნებით მხოლოდ ხვალ, თქვენ ჯერ
კიდევ შეგეძლოთ ბრძანება მოგეცათ ჩემთვის, მე რომ ამ მოქმედების უფლება არა
მქონდეს მონიჭებული თქვენის უფროსისაგან. მე შემეძლო პასუხი არ გამეცა
თქვენთვის, მაგრამ ვასრულებ თქვენს სურვილს, რადგან, რაც თქვენ იზა
შეიყვარეთ, მას აქეთ მის ხელში სათამაშოდ გაჰხდით.
– გიურე, გთხოვთ, უცხო საგანზედ ლაპარაკს თავი დაანებოთ. სწორედ
პასუხი მომეცით: მიჩვენეთ თქვენი საბუთები.
გიურემ შეჰნიშნა, როგორ იტანჯებოდა ვერშემონი, როდესაც კი იზას
სახელს ახსენებდნენ და შეეცოდა.
– ხომ არ დაგვიწყებიათ რა გამოძიების ამბები?
– მე ყველაფერი მახსოვს, – უპასუხა ვერშემონმა, – სთქვით!
– ხომ გახსოვთ, რომ ანდრე გუდარის დანაშაულობის ძებნის დროს ჩვენ
გამოვკითხეთ მეეტლეს, რომელსაც წაეყვანა დამნაშავე დანაშაულობის ღამეს. იმან
აჩვენა, რომ ეტლში მჯდომი რულში ჩამოხტა ეტლიდამაო. მე კიდევ გამოვკითხე
იმ მეეტლეს და მაჩვენა, რომ მოგზაური, როგორც მახსოვს, ფრიდლანდი
ალლეიაში ჩამოხტა და ერთს სახლში შევიდა, რომელშიაც მაშინ, როგორც შევიტყე,
იდგა ქვრივი სეგლენისა.
– ფრიდლანდის ალლეიაში, იზას სახლში? ეგ შეუძლებელია.
– მე თქვენ არ გითხარით, რომ მაგის საბუთები მაქვს-მეთქი. ის კაცი,
რომელიც თქვენ განათავისუფლეთ, რადგან გიორგი გოლესკო გეგონათ, არის
ანდრე გუდარი, იზას უწინდელი საყვარელი. მე მაქვს კანონიერი მოწმობა გიორგი
გოლესკოს დამარხვისა, რომელიც კიდევ გუდარის წინადა ჰყავდა იზას
საყვარლად და რომელმაც იზას გულისთვის მოიკლა თავი.
– არა, არა, ეგ შეუძლებელია. თქვენ არ უნდა გქონდეთ მაგის საბუთები.
– მე არაფერს არ ვიტყვი, რაც კი ჩემის თვალით არ მენახოს.
ვერშემონი ამ სიტყვებზედ საცოდავი სანახავი გაჰხდა. ჯერ არა სჯეროდა,
ცილისწამება ეგონა, მაგრამ მალე დარწმუნდა, რომ გიურეს ნათქვამი ჭკვაზედ

ახლო იყო და სახე საზარლად შეეცვალა: იზა სხვას უყვარდა და იზასაც უყვარდა
ის სხვა; ვერშემონს მოაგონდა, რომ თითონ ამანვე განუთავისუფლა იზას მისი
საყვარელი გუდარი. იზამ იცრუა, როცა სთქვა, რომ გიორგი გოლესკო ჰქვიანო.
მკვდარის საყვარლის სახელი ცოცხალს გადაარქვა. შესაძლებელია, რომ იზას
მშვენიერება და ცბიერება ერთად თავსდებოდნენ? არა, არა სჯეროდა ვერშემონს
ამისთანა საძაგლობა. გიურე მიუხვდა მის აზრს.
– რაკი შევიტყე, რომ მკვლელი შესულიყო იმ სახლში, რომელიცა სდგას
ფრიდლანდის ალლეიაში, მაშინვე გამოვიკითხე იმ სახლის მდგმურების ვინაობა.
მე შევიტყე, რომ იმ სადგურში მდგმური ქალი, რომელშიაც დამნაშავე შევიდა,
უცხო ქვეყანაში წასულიყო; შევიტყე, რომ ის საშიშარი ადამიანი ყოფილა...
– საშიშარი?!
– დიაღ, თქვენ რომ თქვენის გულის ღელვას არ აჰყოლოდით, თქვენს
გონებას რომ დაჰკითხებოდით და გამოგეკითხნათ იმ ქალის ამბავი...
– რა საჭირო იყო! მე ბევრი არაფერი მწამს ხალხის მითქმა-მოთქმისა.
– მე ვხედავ, რომ თქვენ მხოლოდ თქვენგანვე თვალით ნახული
დაგარწმუნებთ.
– მიჩვენე საბუთები!
– პირველი საბუთია უეცარი მიმალვა იმ ქალისა გუდარის გამოშვების
მეორეს დღეს.
– მე კარგად ვიცი იმ ქალის მეორე სადგურში გადასვლის მიზეზი, –
წარმოსთქვა მწარეს ღიმილით ვერშემონმა, – და თუ სხვა თქვენი საბუთები მაგ
ღირსებისა არის...
– იმისი მოძრავი ქონება გასაყიდად იყო დანიშნული და მე დავესწარ
გაყიდვაზედ, – გააწყვეტინა სიტყვა გიურემ, – მე ვიყიდე ერთი კალათი შამპანურ
ღვინოებით სავსე, რომელსაც ორი ბოთლი აკლდა; შამპანური ღვინო იყო
სახელმწიფო ქარხნისა.
– ეგ რა ვუყოთ! ცოტა ბოთლებია მაგავე ქარხნისა?
– გამყიდველმა მომცა მოწმობა, რომ მე კალათი შამპანურ ღვინის
ბოთლებით ამა და ამ ყოფაში ვიყიდე. მასუკან მე შევნიშნე, რომ იზას უწინდელი
გოგო იქვე იყო და ერთი ვაჭარი ჰყვანდა თანა.
გოგო რომ ახსენა, ვერშემონმა წარბი შეიკრა და ყური უფრო ბეჯითად
დაუგდო.
– ეს ვაჭარი მონაწილეობას არ იღებდა ვაჭრობაში, ვიდრე ერთის ყუთის
ვაჭრობა არ გამოაცხადეს; გოგომ რაღაც ანიშნა და, თუმცა მე ამ ყუთის ფასი
ძალიან მაღლა ავწიე, მაინც ვერ ვაჯობე. მე ამ ყუთის ამბავი მიკვირდა: გოგომ ფასი
ისე მაღლა ააწევინა, რომ, უეჭველია, აქ სხვა რაღაც მიზეზი უნდა ყოფილიყო.
უეჭველად შიგ დამალულია რამე-მეთქი, ვიფიქრე მე და ყური ვუგდე, სად
წაიღებდნენ იმ ყუთს. ვაჭარმა ეს ყუთი მაშინვე ფანჯარასთან დასდო; მე
შევევაჭრე, იმან მიპასუხა, რომ გაყიდულიაო. პატარა ხანს უკან მოვიდა ეტლი,
რომლიდამაც ქალი და კაცი გადმოხტნენ და დაუწყეს ვაჭრობა; იმათ კი არ უთხრა,
რომ გაყიდულიაო. მორიგდნენ ფასზედ, იყიდეს ეს ყუთი და წამოიღეს მყიდველის
სახლში, აქ, იმავე პირთან, რომელსაც უწინ ეკუთვნოდა ის ყუთი.

– ეგ ვაჭარი სენტ-ონორეს ქუჩაზედა სდგას, განა?
– დიაღ.
– მაშ ეგ მე და იზა ვიყავით და მე ვიყიდე ის ყუთი, თქვენ კი მე მარწმუნებთ,
რომ ის ყუთი იზას უწინდელს სადგურშიაცა ჰქონდა, ფრიდლანდის ალლეიასთან?
– მე ხელწერილი მაქვს ვაჭრისაგან მოცემული.
– ღმერთო ჩემო, ღმერთო ჩემო! მაშ ყველაფერი მართალი ყოფილა. წამომყევ,
გიურე, წამომყევ! – დაავლო ხელი სანთელს და წაიყვანა პოლიციის მოხელეები
მეორე სართულში.
– აი ეს ყუთი, – წამოიძახა გიურემ.
– გიურე, თქვენ თითონ გააღეთ, მე ადგილიდამ ვეღარ ვიძვრი, – სთქვა
ვერშემონმა.
ოსკარმა კანკალით გადასცა შანდალი ერთს მოხელეს და თვითონ დაეცა
სავარძელს. გიურემ ამოიღო ჯიბიდამ გასაღებები და ეძებდა ამ ყუთის
გამოსადეგს. მალე გააღო ყუთი და შიგ ფოსტის ქაღალდის და სამი პაწაწა
ლაჟვარდისფერის ყუთის მეტი ვერა ნახა რა. გიურემ გააღო ისინიც. ოსკარი
წამოდგა, რომ დაენახა, რა იყო ამ ყუთებში და გაცვიფრებისაგან დაიყვირა; ერთს
ყუთში მშვენიერი მორთულობა ეწყო იაგუნდისა და ბრილიანტისა. იაგუნდები
თითქმის კაკლის სიმსხოები იყვნენ; ეს თვლები ძვირფასად უნდა
ჰღირებულიყვნენ.
– მე არსად მინახავს ეს ძვირფასი თვლები, – წარმოსთქვა ვერშემონმა.
სახეზედ სიცოფე გამოეხატა. ვინ აჩუქა იზას ეს თვლები და რისთვისო?!
– თქვენ არ იცოდით, რომ ეს ძვირფასი თვალები ჰქონდა იზას? – ჰკითხა
გიურემ.
– როდესაც გავიცან ზინსკის ქვრივი, – მიუგო ოსკარმა, – მე მოვთხოვე, რომ
წარსულთან საერთო აღარაფერი ჰქონოდა და გაეწყვიტა ყოველივე კავშირი. ამ
აზრით იზა გადავიდა ფრიდლანდის ალლეიის ახლო სადგურიდამ; ჩემის
სურვილისამებრ მთელი თავისი მოძრავი ქონება ჩაქუჩით გაჰყიდა; ყველას თავი
დაანება, ვისაც კი იცნობდა და მარტო ჩემთან სცხოვრობდა, მარტო ჩემთან. მე ისიც
მოვინდომე, რომ სახელი გამოეცვალა. ყველაფერი გაჰყიდა; ყველაფერი, რასაც აქა
ჰხედავთ, ჩემგან არის ნაყიდი. აი ამიტომ ვამბობდი, რომ აქ ვერაფერს ვერ
იპოვით-მეთქი. ეს ყუთი იმიტომ გავაღე, რომ იზა მარწმუნებდა, ერთი კვირა
თვალს ვერ ვაშორებ მაგ ყუთსაო. მე გავაყიდინე ყოველივე ნივთეულობა;
ამოვარჩევინე და ვუყიდე ახალი. მე შემიძლიან დაგაჯეროთ, რომ ეს ნივთები მე
არც მიყიდნია და არც მინახავს ამის მეტად.
გიურე ყურს უგდებდა ვერშემონის ლაპარაკს და როდესაც გაათავა,
მოაგონდა, რომ ლეა მედანს ძვირფასი თვლები დაჰკარგოდა და ვერსად ვერ
იპოვნეს.
– ჩვენ ამ ნივთებს წავიღებთ, – სთქვა გიურემ, – უნდა შევიტყოთ, საიდამ
იშოვნა ესენი იზამ?
გიურემ გადააქოქა მთელი ყუთი, მაგრამ ვერა იპოვა რა. ერთმა მოხელემ
შენიშნა, რომ ყუთს უკან დამალული უჯრა უნდა იყოსო...
– აბა მოძებნეთ, თუ ეგეები გეხერხებათ, – უთხრა გიურემ.

– მე ეგეები ვიცი, რადგან ყმაწვილობის დროს ხის ამოჭრასა ვსწავლობდი.
მართლაც რომ მალე გამოჩნდა მიმალული უჯრა.
– ეს რა უნდა იყოს? რაღაც მინებია, – სთქვა გიურემ და ამოიღო პატარა
ყუთი, შუშებითა და მინებით სავსე, შინაურ აფთიაქის მსგავსად. – იცით, რა არის
ესა? – ჰკითხა ვერშემონს.
– არა.
– ესეც თვლებთან იყოს, სთქვა გიურემ და ამოიღო კიდევ რამდენიმე
წერილი. – აბა ეს რაღაა?
პირველი წერილი გერმანულად იყო დაწერილი, რომელიც გიურემ არ
იცოდა. მაგრამ დაჰხედა თუ არა ქაღალდს, სიხარულით წამოიძახა:
– ძლივს!
– რა ამბავია? – ჰკითხა ვერშემონმა.
– დახედეთ. ეს ერთი სტრიქონი ყველაფერს გაგაგებინებთ. მე ვიცოდი, რომ
არა ვცდებოდი.
– ღმერთო ჩემო, – წამოიძახა ვერშემონმა, როდესაც წერილის თავში
წაიკითხა: “ელლა კერმედან” და კონვერტზედ: “ლეა მედანს, ქუჩა ლაკუე,
პარიზში”. კონვერტზედ ერთის პრუსიის ქალაქის შტემპელი იყო.
– ოჰ, ღმერთო ჩემო, – განაგრძელა სიტყვა ვერშემონმა და ძლივს იმაგრებდა
ქვითქვითს, – მაშ ყველა მართალი ყოფილა. ჩემგან გაღმერთებული ქალი
საზარელი რამ ყოფილა და მე მისი სათამაშო. მე მან დამაფარვინა თავისი
ავკაცობა... ოჰ, იზა!
– ბატონო ვერშემონო, თქვენ თვითონვე განსაჯეთ თქვენი საქმე. თქვენ
გამომძიებელი ხართ და უბრალო კაცზედ მეტი გესმით.
იმან უბრძანა მოხელეებს ყუთის გატანა; სხვა აღარაფერი გაუჩხრეკია,
რადგან ყოველისფერი ვერშემონის ნაყიდი იყო. მოხელეები რომ გავიდნენ,
ოთახში დარჩა მარტო ოსკარი – დაჩოქილი, სირცხვილისა და დარდისაგან
გაწითლებულიყო და სავარძლის ბალიშში თავი ჩაეყო.
მოხელეები ჩასხდნენ ეტლში და უბრძანეს მეეტლეს პოლიციაში წასვლა.
იმათი წასვლა რომ გაიგო, გოგო შევიდა ოთახში და შეშინებულმა უკან
დაიწია, რაკი დაინახა, რომ ოსკარი ძირს ხალიჩაზედ წევს და ჰქვითქვითებს.
– რა დაგმართვიათ, ბატონო, ხომ არა გცემეს იმ წყეულებმა?
ვერშემონმა პასუხი არ გასცა, იქნება ვერც კი გაიგონა, ახალგაზდა გოგო რას
ეუბნებოდა. გოგოს კი ეგონა, რომ ადგომა აღარ შეუძლიანო და ხელი მიაშველა.
– ადექით და მომეყუდეთ მე, – უთხრა გოგომ.
ვერშემონი ადგა და გოგოს შემწეობით მივიდა კუშეტკასთან.
– აქ მოისვენეთ, – უთხრა გოგომ, – მე წავალ და ექიმს დავიბარებ.
ოსკარს ძლივსღა ესმოდა გოგოს ნალაპარაკევი; განცვიფრებული უყურებდა
მას; რაკი დაინახა, რომ გოგო წასვლას აპირებს, გააჩერა.
– ნუ დაიბარებ... აქ დარჩი... მე არაფერი არა მინდა რა.
ძლივს შეიმაგრა ვერშემონმა ტირილი. გოგომ შეატყო, რომ ვერშემონი
საშინლად სწუხდა, თუმცა მიზეზს კი ვერ მიჰხვდა. ისე შეეცოდა ვერშემონი, რომ
ორი მსხვილი ცრემლი ჩამოუვარდა თვალიდგან.

– ყოჩაღად იყავით, – უთხრა გოგომ.
– სწორედ რომ დიდი სიყოჩაღე მეჭირება, – მიუგო იმან მწარე ღიმილით.
– უნდა გრაფინიაზედ ვიზრუნოთ რამე.
– მართალია, უნდა ვიზრუნოთ რამე... როგორ უნდა გაატაროს იქ ღამე... ეს
შეუძლებელია... ჩადით ძირს და უთხარით, ცხენები შეაბან.
– ეხლავე. ოღონდ ნუ შესწუხდებით და ყველაფერს ეშველება.
გოგო გავიდა. ოსკარს, მარტო დარჩა თუ არა, კიდევ ტირილი მოუვიდა;
მოაგონდა გიურეს სიტყვები: ”თქვენ გამომძიებელი ხართ; თქვენ თვითონვე
განსაჯეთ თქვენი საქმე”. ის იჯდა კუშეტკაზედ, თავჩამოკიდებული, და ფიქრით
იყო გატაცებული: არა, ეს შეუძლებელია; ის განსაცვიფრებელი, მშვენიერი
ქმნილება კაცისმკვლელი როგორ იქნება; აქ რაღაც საზარელი შეცდომაა. იზას,
თუნდა მტყუანიც იყოს, თავი როგორ უნდა დავანებო! მე უნდა დავიხსნა ის
მოხელეების კლანჭებიდამ, საზიზღარის ციხიდამ, მაგრამ როგორ დავიხსნა?
მოულოდნელად იმისი გონება დაუბრუნდა კიდევ დღევანდელის დღის
ამბებს. რად ჰზრუნავდა იზა გუდარისათვის, რადა სცრუობდა და სცდილობდა,
ყოველისფერი შეეტყო გამოძიების თაობაზედ. უწინ ვერშემონს ეჭვი არა
მოუვიდოდა რა იზაზედ, ეხლა კი შეეზარა იმის ურცხობისა, მისი გარეგანი სინაზე
ჰფარავდა თურმე ავკაცობას, ცბიერებას. რა საშინელებაა! იზა არის საყვარელი
გუდარისა და მისი ამხანაგი ლეა მედანის მოკვლაში. ეს შეუძლებელია, მაგრამ
მართალი კია. სიცოფის მაგივრად იჭვნეულობამ დაუღრღნა გული ვერშემონს;
დაეცა კუშეტკაზედ და ქვითქვითით ამბობდა:
– მაინც რომ მიყვარს ის ქალი!... არა! ის დამნაშავე არ იქნება... იზა
უბედურია! ანდრე გუდარი არის მკვლელი და ღირსი სასჯელისა. იზამ კი არა
იცოდა რა; იზა მსხვერპლია; იმას უყვარდა ის საზიზღარი კაცი და უნდოდა მისი
შველა... როგორ შეიძლება ამხანაგი იყოს! არა, არა! მე ამას დავამტკიცებ. მე შევცდი
და მევე გავასწორებ ჩემს შეცდომას. მე წავალ უფროსს პროკურორთან, ვეტყვი
ყოველისფერს და შევეხვეწები, რომ სამსახურიდამ არ დამითხოვონ, რომ მევე
ჩამაბარონ ამ საქმის გამოძიება. მე უარს არ მეტყვიან...
ვერშემონი გიჟსავით ჰლაპარაკობდა; მერე წამოდგა, თვალები მოიწმინდა
და დაიწყო ოთახში წინ და უკან სიარული, ხმამაღლა თავისით ლაპარაკი, ხელების
ქნევა, თითქო ვიღასაც ელაპარაკებაო.
– მე გამომძიებელი ვარ... მე შევასრულებ ჩემს მოვალეობას... თუ იზა
დამნაშავეა, სასჯელში მივცემ... მომეცით შეძლება თავისუფლად ვიმოქმედო; ნუ
დაატყვევებთ ჯაშუშის სიტყვით.
ვერშემონი გაჩერდა, მიეყუდა კარებს და შუბლზედ ხელი წაივლო.
რამდენსამე წუთს თვალწინ წარმოუდგა მისი ცხოვრება იმ დღიდამ, როდესაც
პირველად ჰნახა იზა ბაღში იზასავე სახლში. იმან იგრძნო, რომ იზა მხოლოდ
გუდარის განთავისუფლებასა სცდილობდა. მიჰხვდა, რომ გამოასულელეს და
დაჰკიდა თავი.
ვიღაცამ მხარზედ ხელი დაადო. ვერშემონმა მოიხედა და დაინახა მატიე
დიუტალი, ყელზედ შემოეხვია.

– ოჰ, ჩემო მოძღვარო! – დაიყვირა იმან. – შემიბრალეთ, თუმცა დამნაშავე
ვარ, მაგრამ უბედურებაც საკმაოდ მომადგა.

VІІІ
ცრუ-მოწამე
ჩვენ უნდა დავიწყოთ ჩვენი ამბავი იმ დღიდამ, როდესაც იზა გამოვიდა
ეტლიდამ სასამართლოს პირდაპირ და დაინახა სესილი, რომელიც კიბეებზედ
ძლივს ჩამოდიოდა ამელისა და პალიარის შემწეობით. იზამ რომ დაინახა
მშვიდობიანი და გადაშლილი სახე სესილისა, ბრწყინვალება მისის დიდროვანის
ცისფერ თვალებისა, მისი მიმკრთალებული სახე, შავის თმებით შემოზღუდული,
უნებურად წამოიძახა:
– ოჰ, რა მშვენიერებაა!
შადი ძირს ჩამოიჭრა, რომ ეტლისათვის დაეძახნა და დაემშვიდებინა
ტიუსსო და იმისი ცოლი, რომელნიც ისე შეშინებული იყვნენ თავიანთ ქალის
ქცევით, რომ ვერ გაჰბედეს სასამართლოში მისვლა და ელოდდნენ ამბავს ერთს
ყავახანაში სასამართლოს პირდაპირ. ისე წუხდნენ ისინი თავიანთის ქალის ქცევის
გამო, რომ საუზმეც კი არა სჭამეს. ტიუსსო მაინც ცოლს ნუგეშს აძლევდა:
– ექიმმა სთქვა, რომ ფიქრი აღარაფრისაა და რაღას ქვითინებ? რისა უნდა
გვეშინოდეს? თუ გული შეუღონდება, იქ არა ჰყავს ნაცნობები და მეგობრები,
მაშინვე შეგვატყობინებენ. მეც არ მომწონს იმისი სხვის საქმეებში გარევა, იმიტომ
კი არა, რომ მორისის საქმეში გაერია, მორისი ყოველთვის მყვარებია და მიყვარს.
არა, ძნელი ის არის, რომ სხვას უნდა სიკეთე მოუტანოს და შეიძლება ამითი
თავისთავს ავნოს. ექიმმა, იცი, კიდევ რა სთქვა: რომ დაუშალოთ ამ საქმეში გარევა,
უფრო ავნებთ, ვიდრე ნების დართვითაო.
– მე მაგას არა ვჩივი, ჩემი ქალი ისე იქცევა, როგორც მისი ვალია... მაგრამ მე
მეშინიან!... – ადელმა ტირილი დაიწყო.
– კარგია, კმარა! ის კი არ გვეყოფა, რომ ჩვენ ჩვეულებისამებრ ვერ
მოვიქეცით დღეს და შენ კიდევ აქ ტირილი მორთე! მე ვიცი, რომ სესილს
სრულებით არა უშავს რა და რასა სწუხართ, აბა ერთი?!
ორივენი დასხდნენ მაგიდასთან და ბიჭმა ჰკითხა: რას ინებებთ
მოგართვათო?
– ჩვენ ჯერ საუზმე არ გვიჭამია და მე კარგადა მშიან, – უთხრა კლოდმა
ცოლს, – მოვატანინოთ რამე საჭმელი და ჭამის დროს ვერც კი შევამჩნევთ, დრო
როგორ გაირბენს.
ადელმა ხმა არ გასცა. მოიტანეს საუზმე. ტიუსსოს უნდოდა უფრო მტკიცე
ხასიათი გამოეჩინა, მაგრამ საჭმელი გემოთაც ვერა ჰნახა.

– შენ განგებ იმიტომ არასა სჭამ, რომ მეც არა ვჭამო რა, – უთხრა იმან ცოლს.
ცოლმა ქვითქვითი დაიწყო; ცოლის ცრემლების დანახვაზედ იმასაც ამოუჯდა
გული.
– მეც შენსავით მწუხარედა ვარ, – უთხრა ქმარმა, – და უფრო მწუხარედა
ვხდები, შენ როცა შემოგხედავ ხოლმე. ახლა შიმშილით ხომ არ დავიხოცებით...
იქნება გგონია, რომ მე შენზედ ნაკლებ მტკიოდეს გული!
ადელი სცდილობდა გაეღიმა; მოიწმინდა თვალებზედ ცრემლი და ჩანგალი
აიღო; ცოლიცა და ქმარიც ერთმანეთს ატყუებდნენ: არცერთს არა ჰშიოდა. ორივე
იტანჯებოდნენ და უმალავდნენ ამ ტანჯვას ერთმანეთს. ადელი სულ იმაზე
ჰფიქრობდა, ჩემი ქალი ბოლომდის მიიყვანს საქმეს თუ არაო, და იმის ჩვენება,
რომელმაც მისი ქმარი უნდა დაჰღუპოს, თითონ სესილს ხომ არას ავნებსო.
– კარგია, ადელ, – უთხრა კლოდმა, – მალე მოვშორდებით ამ ტანჯვას; ეს
უკანასკნელია.
კარები გაიღო და შემოვიდა შადი; მწუხარე ცოლ-ქმარნი წამოხტნენ და
ხელები შადისკენ გაიწვდინეს.
– ჩვენ ვაჯობეთ, – წამოიძახა შადიმ, ძლიერ აღელვებულმა, და ყურიც არ
ათხოვა ყავახანაში მყოფს უცხო პირებს.
– სესილი? – ჰკითხა ადელმა.
– ძალიან კარგად არის. ერთს წუთს კი დასუსტდა, მაგრამ უფრო გასჭრა.
ეხლა ჩინებულად არის, აგერ თითონ ისიც.
– ჩქარა წავიდეთ, ჩქარა, – დაიძახა ადელმა.
– მოითმინეთ, – მიუგო შადიმ, – ხომ იცით, რომ ჩვენ მშივრები ვართ,
მეტადრე სესილი. ექიმმა ბრძანა, რომ ბულიონი და ლოკოკინები ვაჭამოთ.
სესილი შემოვიდა; ადელი ყელზედ შემოეხვია. თავის ქალის ღიმილი რომ
დაინახა, თითონაც გაუბრწყინდა სახე.
– აკი გეუბნებოდი, – უთხრა გახარებულმა ტიუსსომ, – მაგაში ჩემი სისხლი
დგას; რაც შიში მეტია, მით უფრო ღონივრდება ეგა. წავიდეთ ცალკე ოთახში და იქ
გვიამბეთ ყოველისფერი.
ტიუსსოს ცოლი სულ თავის ქალს შესცქეროდა, უნდოდა შეეტყო, რა
მოჰხდა სასამართლოში. თუმცა ცოტა დაამშვიდა იგი ქალის ღიმილმა, მაგრამ ჯერ
კიდევ ვერა ჰბედავდა იმის წარმოდგენას, რომ ყოველისფერი მშვიდობით
გათავდა. კლოდი კი სრულებით გამხიარულდა.
შადისა და ტიუსსოს გარდა ძალზედ არავის არა ჰშიოდა. ცალკე ოთახში
საუზმე იმიტომ უნდოდათ, რომ შინაურულად ყოფილიყვნენ. ყველანი რომ თავთავის ალაგას დასხდნენ, ამელიმ ყოველისფერი დაწვრილებით უამბო. საეჭვო
აღარ იყო, რომ მორისს ეშველა. თითონ ტიუსსომ წინად არ იცოდა, როგორი
იქნებოდა სესილის ჩვენება და ვერ წარმოიდგენთ, როგორ განცვიფრდა, როცა
ყველაფერი გაიგო; თვალები კინაღამ გამოუცვივდნენ ბუდიდამ; ხან ერთს
შეჰხედავდა, ხან მეორეს და თავისის მსხვილის ტუჩების ცმაცურით მხოლოდ ამ
სიტყვებს ამბობდა:
– ნუთუ ეგ მართალია? მაშ მართალია? მაშ განგებ მოგონილი არ არის?
– რასაკვირველია, მართალია, – ეუბნებოდნენ ღიმილით.

– მაშ შენ შენის ქმრისათვის ცოლობა არ გაგიწევია?
– არასდროს.
– ოოო!
პირველში თითქო აპირებდა თავისის ქალის ზნეობის შემაგინებელ ქცევის
გაკიცხვას, მაგრამ, რაკი დაინახა, რომ სხვები მას არ თანაუგრძნობდნენ, ფიცხლავ
შესცვალა თავისი განზრახვა. ეს საქმე ურიგოდაც არ მოჰხდა: ტიუსსოს
ეზიზღებოდა გუდარი და ეს გუდარი თავის დღეში იმის სიძე არა ყოფილა. მისმა
ქალმა შეატყო, რომ ის კაცი, რომელთანაც უნდოდათ მისი შეკავშირება, ავაზაკი
იყო, და განდევნა იგი. მორისი კი კარგი ყმაწვილი კაცია; ქალმა შეატყო, რომ ის
იყო გულმართალი, და პირდაპირ, ზნეობის შეურცხვენლად დაუთმო მას თავისი
გული. მორისი ღირსი იყო ამ ჯილდოსი. ოჰ, რა ხასიათის ქალია, რა კარგი
ქმნილებაა!
– ამ საქმეში ეტყობა ძლიერება, გაბედულობა, – სთქვა ტიუსსომ, – რა მტკიცე
ხასიათია დამალული მაგ ნაზს ქმნილებაში! ჩემი სისხლია, ჩემი სისხლი-მეთქი!
მართლა რომ სესილმა ძალა გამოიჩინა და გაბედულობაც. იმან უარჰყო
კანონიერი, მაგრამ უღირსი ქმარი. თუმცა საფრანგეთის კანონი არ მისცემდა
არასდროს ნებას ახალის შეუღლებისას; ამისათვის ბევრი საბუთი იყო საჭირო და
სესილს საბუთად ჰქონდა მხოლოდ უზომო სიძულვილი თავის ქმრისა. მაგრამ
სიძულვილი კანონიერი საბუთი არ არის!
საუზმის შემდეგ ყველანი შინ წავიდნენ.
– აქ ვიღაც კაცი გახლავთ, ბატონო, ფერანის დამცველი ვარო და სესილთან
ლაპარაკი მინდაო, – უთხრა გოგომ ტიუსსოს, როდესაც ტიუსსო შინ შედიოდა.
ადელს ეშინოდა, რომ ვაი თუ სესილმა დღევანდელი დაღალულობა ვერ
აიტანოსო და უთხრა ქმარს, ასე შეატყობინე იმ კაცსაო; მაგრამ სესილმა არა ჰქნა და
მოინდომა მასთან ლაპარაკი. ეს რამდენიმე ხანია ტიუსსოს სახლში ყველანი
სესილს ემორჩილებოდნენ. რამდენსამე წუთს შემდეგ სესილი მარტო
ელაპარაკებოდა ფერანის დამცველს ტიუსსოს კანტორაში.
სესილმა ყველასფერი დაწვრილებით უამბო დამცველს. როდესაც ლაპარაკი
წერილზედ ჩამოვარდა, სესილმა გამოუცხადა, რომ მე დავწერე წერილიო, მაგრამ
როცა დამცველმა იმ წერილის ასლი უჩვენა და სესილმა წაიკითხა,
განცვიფრებულმა წამოიძახა:
– ვინ ჩაიდინა ამისთანა ურცხვი საქმე!
– რა, თქვენი წერილი ხომ გადასხვაფერებული არ არის?
– ეხლავე შეიტყობთ.
სესილი დაჯდა მაგიდასთან და წერილი ისე გადაასწორა, როგორც დაეწერა.
– ეს წერილი გასამართლებელად გამოადგებოდა იმას, – სთქვა დამცველმა, –
წერილი განგებ არის გადასხვაფერებული.
– გარდა ჩემის... გარდა გუდარისა, მე არ ვიცი, ვის რას გამოადგებოდა
მორისის დაღუპვა, – სთქვა სესილმა.
– უეჭველია, ნამდვილი დამნაშავე უნდა იყოს სადმე. ეხლა დარწმუნებული
ბძანდებოდეთ, რომ მორის ფერანი თქვენის წყალობით განთავისუფლებული
იქნება.

– ჩემის წყალობითაო! მერე ჩემთვის არ იტანჯებოდა ის საცოდავი ამდენს
ხანსა! როდის განათავისუფლებენ?
– ჯერ ერთი საბუთი კიდევ არის იმის წინააღმდეგ.
– რომელი საბუთი? თქვენ კარგად იცით, როგორ გაატარა იმან ღამე ოცს
ივნისს. ის საშინელი წერილი მე გავასწორე. შამპანურ ღვინის თაობაზედ მე თქვენ
ხომ გითხარით, რომ ის თუმცა იმ ვაჭრისაგან არის ნაყიდი, რომლისაგანაც
საწამლავი უყიდნიათ, მაგრამ სხვა ნიშანი აზის. ხომ ჰხედავთ, რომ აღარც ერთი
საბუთი აღარ ივარგებს მის გასამტყუნებლად.
– არა, ჯერ ერთი გარემოება კიდევ არის, რომელსაც გამოძიება სჭირდება,
თუმცა კი მორისი უარჰყოფს: არა, მართალი არ არისო.
– ეგ რაღაა?
– ერთის მღვდლის ჩვენება, რომელიც ამბობს, რომ მე მორის ფერანი ხშირად
მინახავს მოკლულთანაო.
– ლეა მედანთან... მერე რაო?
– ფერანი იმის საყვარელი იყოვო.
– მღვდელი ამბობს მაგას? – წარმოსთქვა ზიზღით სესილმა, – მორისს ჩემს
გარდა სხვა არავინ არ უყვარს. ეგ მღვდელი ცილისმწამებელი ყოფილა. მორისმა
რაღა უპასუხა?
დამცველმა უამბო, რანაირად უმართებულოდ ეგინებინა მორისს
მღვდლისათვის და როგორ გულმოსული უარჰყოფდა მის ჩვენებას; სესილი
სიხარულმა აიტაცა.
– დარწმუნებული იყავით, რომ იმ მღვდელს უცრუვნია, – სთქვა ქალმა.
– ძნელი ეს არის, რომ იმისი წოდება დიდს მნიშვნელობას აძლევს მის
ჩვენებას.
– თქვენა ბრძანეთ, რომ ნამდვილ დამნაშავეებს უნდათ მორისის დაღუპვა;
ცხადია, რომ იმათგანვე უნდა იყოს ისიც, რომელმაც ჩემი წერილი ისე ურცხვად
გადაასხვაფერა და ისიც, რომელმაც ეგეთი სიცრუე სთქვა სასამართლოში.
– თქვენ, მე მგონია, ძალიან გაბედულობით ამტყუნებთ; მაგრამ, როცა კი
მაგონდება მორისის ცხარე ლაპარაკი, მეც ეჭვი მომდის მღვდლის ჩვენების
სიმართლის გამო.
– იქნება მაგ მღვდელს უკისრნია ნამდვილის დამნაშავის გამართლება და
ეხლა აღარავის და აღარაფერს ჰზოგავს, ოღონდ თავისი დაპირება შეასრულოს?
– ეგ არაფერი ქრისტიანობა იქნებოდა: ბრალიანის გამართლება და
უბრალოს გამტყუნება.
– ყველა მღვდელი ქრისტიანულად როდი იქცევა!
– მართალსა ბრძანებთ. ახლა, თუ შეგიძლიანთ, შეიტყეთ რამე იმ მღვდლისა
და მე კი წავალ ჩემის საერთო აზრის ასასრულებლად.
დამცველი გავიდა და სესილი დაბრუნდა თავის დედ-მამასთან.
– მე თქვენთან სალაპარაკო საქმე მაქვს, – უთხრა შადის.
სესილმა უამბო თავის ნალაპარაკევი დამცველთან და სთხოვა შეეტყო იმ
მღვდლის ვინაობა, რომელმაც მორისის წინააღმდეგ ჩვენება მისცა.

მეორეს დღეს გაზეთებში დაბეჭდილი იყო გუშინდელის სხდომის ამბავი
სასამართლოში და სხვათა შორის მღვდლის ჩვენებაც. სესილმა მოინდომა, შადი
მაშინვე წასულიყო და შეეტყო რამ იმ მღვდლის თაობაზედ, მაგრამ პალიარმა
არჩია ჯერ გიურეს მოველაპარაკოთო, რომელიც ამტკიცებს, ვითომ ნამდვილის
დამმნაშავის კვალისთვის მიეგნოს. თითონ გიურე დაგვარიგებს, როგორ
მოვკიდოთ ამ საქმეს ხელი. სესილი თუმცა უარზედ იდგა და უნდოდა, რომ
საჩქაროზედ გაეგო რამ იმ მღვდლისა, მაგრამ შადი მაინც ჯერ გიურესთან წავიდა.
გიურეს ამ დღეებში ძალიან ბევრი საქმეები ჰქონდა და შადიმ ის შინ ვერა ნახა,
სესილს ძალიან ეწყინა და დააყვედრა შადის, რატომ ჩემი სიტყვა არ დაიჯერეო. იმ
დღეს აღარაფერი იქნებოდა, შადიმ და პალიარმა დააწყეს, რომ მეორე დღეს
დილაადრიან გიურესთან შეყრილიყვნენ.
ადელი თვალს არ აშორებდა თავის ქალს და სიამოვნებით შეჰნიშნა, რომ
სესილი თანდათან მოჯობინდა: აღარც სუსტად იყო და ფერიც კარგი ჰქონდა.
მთელმა საღამომ მხიარულად გაიარა; ყველას ის იმედი აცხოველებდა, რომ
მორისი მალე განთავისუფლდებაო. ამელი ხშირად შეჰხედავდა ხოლმე პალიარს
და თვალებით მადლობას უხდიდა ისეთის მონაწილეობის მიღებისათვის იმის
ძმის ბედში.
მეორე დღეს განთიადისას შადი და პალიარი დანიშნულს დროს მოვიდნენ
გიურესთან, რომელიც ის იყო სხვაგან წასვლას აპირებდა. გიურე ასე ადრე იმიტომ
გამოდიოდა შინიდამ, რომ ოსკარ დე-ვერშემონმა ხრიკი არა მომიგდოს რაო.
ოსკარისათვის იზა ღმერთი იყო და ის არას დაჰზოგავდა მის დასახსნელად.
საჭირო იყო თვალყურის დევნება. გიურემ არ უამბო თავის სტუმრებს, წინა დღეს
რაც მოჰხდა, არ უთხრა, რომ მტკიცე საბუთები ჰქონდა ეხლა ხელში. ვიდრე ისინი
თავის მისვლის მიზეზს ეტყოდნენ, გიურემ სთხოვა ნება, რომ მათგან მოტანილს
გაზეთებში წაეკითხა სასამართლოს გუშინდელის სხდომის ამბავი. ის სრულებით
კმაყოფილი იყო ყოველისფრისა, რაც მოჰხდა და გულდაჯერებული, რომ მორისი
უბრალოა, მარტო ერთს რასმეს სწუხდა:
– როგორ დავარღვიოთ იმ მღვდლის ჩვენება? – სთქვა მან.
– მაგ ჩვენების თავობაზედ მოვედით ჩვენც თქვენთან, – უპასუხა პალიარმა
და უამბო სესილისა და ფერანის დამცველის ნალაპარაკევი.
– რა ვქნათ, რა ვუყოთ? – ჰკითხა პალიარმა.
– ეხლავე შეიტყობთ, რა უნდა ვქნათ. ვიდრე ჩაცმას გავათავებდე, შადი
წავიდეს ეტლის მოსაყვანად. ჩვენ არავინ არ უნდა გვნახოს; ჯერ პოლიციაში
წავიდეთ და შემდეგ – საცა საჭირო იქნება.
შადიმ მალე მოიყვანა ეტლი, რამდენსამე წუთს შემდეგ ეტლი პოლიციის
წინ გაჩერდა; გიურე გადმოხტა ეტლიდამ და შევიდა კანცელარიაში გუშინდელის
ტუსაღის ამბის შესატყობად. იზა ჯერ საერთო ოთახში ჩაესვათ, მაგრამ შუაღამის
დროს ცალკე ოთახში გადაეყვანათ. გიურეს ეს არაფრად მოეწონა და იკითხა –
ვისის ბრძანებით გაუწიეთ ეგ თავაზა იმ ქალსაო? იმას ეგონა, რომ ახალგაზდა
გამომძიებლის გვარს დაუსახელებდნენ, მაგრამ ბძანება თურმე სასამართლოს
თავმჯდომარის მატიე დიუტალისა ყოფილიყო და იმ მიზეზით იყო გამოცემული,
რომ ვითომ საჭირო იყო ტუსაღის საიდუმლოდ შენახვა. გიურემ შეიტყო აგრეთვე,

რომ იზას, იმავე თავმჯდომარის ნებადართვით, მიეწერა მოკლე წერილი პრუსიის
საელჩოში. ეს ამბავი არაფრად ეჭაშნიკა გიურეს. “ალბად მაღლა ჰმოქმედებენ,
უნდა გავუფრთხილდეო”, გაიფიქრა.
გიურე ისევ ეტლში ჩაჯდა და სცდილობდა თავისი შთაბეჭდილება
დაემალა თავის ამხანაგებისაგან. რამდენსამე წუთს შემდეგ ეტლი გაჩერდა
ობსერვატორიის მოედანზედ და გიურემ წაიყვანა შადი და პალიარი ყავახანაში.
– აგერა, მოვედით, – სთქვა მან, – დავსხდეთ, ვისაუზმოთ და ვიფიქროთ,
როგორ უნდა მოვიქცეთ. იცნობს ვინმე იმ მღვდელს დიუტილეილს?
ორივემ უპასუხეს, არ ვიცნობთო; გიურე საშინლად დაღონდა.
– თქვენ მაინც უნდა იცნობდეთ, პალიარ, უნდა გენახათ მაინცა.
– მე? – უპასუხა იმან განცვიფრებით, – მე ჩემს დღეში იმისი სახე არ
მინახავს.
– მე ქაღალდებს რომ ვშინჯავდი, იქიდამ შევიტყე, რომ იმ მღვდელს
დედათქვენი უზიარებია სიკვდილის წინ. თვითონ უჩვენა, რომ ის ქაღალდები,
რომელნიც ბოიეს ხელში ყოფილა, პალიარის დედამ მომცაო.
– ჰმ! ეხლა მივხვდი; ეგ ჩემის დეიდაშვილის საქმეა; ყველანი ერთმანეთზედ
კუდი-კუდს გადაბმული არიან. თქვენ მართალი ხართ, ბატონო გიურე, წმინდა
შეთქმულობაა მორისის დასაღუპავად.
– კარგი იქნება, რომ ეგ საქმე კარგად გავიგოთ.
– ჩემთვის ყველა ცხადია. ჩემთვის რომ ყური დაეგდოთ და ჩემის
დეიდაშვილის გარდა ჩემთვის რომ ეკითხნათ გასამართლებელ საბუთებისა, ესე
მალე არ გაამართლებდნენ იმ ავაზაკსა. ის მღვდელი, რომელმაც დედაჩემი აზიარა,
ღირსეული კაცია; შეიძლება მე და ის ერთის აზრისა არ ვიყოთ, მაგრამ მე მაინც
ყოველთვის პატივსა ვცემ იმას. ის მღვდელი ღირსეული კაცია-მეთქი, გეუბნებით,
ღირსეული.
– თქვენ იმას იცნობთ?
– ვიცნობ.
– მაშ ბოიეს ჩვენება კიდევ ტყუილია.
– ნამდვილად.
– ეგ დიდი საქმეა... ის მღვდელიც მაგას იტყვის, რასაც თქვენ ამბობთ?
– უეჭველად. აბბატი ლორენი იცნობდა ბოიეს და არა დედაჩემს. დედაჩემის
სიკვდილის შემდეგ მე იმან შემატყობინა, რომ დედაჩემის უკანასკნელი
საფიქრებელი მე ვიყავი. ბოიეზედ ის, ეტყობოდა, ზიზღით ჰლაპარაკობდა. ბოიეს
უნდოდა მიემხრო ეს აბბატი და მის შემწეობით დედაჩემისაგან გამოეტყუვნა რამე,
მაგრამ აბბატი არ დასთანხმდა. ლორენმა მითხრა აგრეთვე, რომ დედათქვენმა
თქვენს დეიდაშვილს არაფერი არა უანდერძა რა და ესე სთქვაო: ბოიე კარგი
ყმაწვილი კაცია, კაი ადგილი უჭირავს; იმას არაფერი გაუჭირდება, მაგრამ თუ
უბედურება შეემთხვა რამე, ჩემი შვილი არას დაჰზოგავს მისთვისო, ზიარების
შემდეგ ლორენი გამოსულიყო დედიჩემის ოთახიდამ, ბოიეს შეჰხვედროდა და
მხოლოდ ეს ეთქვა: “დეიდათქვენი წმინდა ადამიანია; შეატყობინეთ იმის
ავადმყოფობა იმის შვილს და ილოცეთ მისთვის”. აი, ეს არის მთელი ამბავი.

– ძალიან კარგი. უნდა ცხარედ მოვეკიდოთ ამ საქმეს. მე დიუტილეილს არ
ვიცნობ, მაგრამ ეხლავე წავალ მასთან; თქვენც იქვე იმის სახლის ახლო იყავით. თუ
საჭირო ვნახე რამე, მაშინვე განიშნებთ, რომ მოქმედების დრო არის; მაშინ შადი
ეტლში ჩაჯდება და ამ ბარათს საჩქაროზედ პოლიციაში წაიღებს. იქ ოთხს კაცს
მოგცემენ. ვიდრე ისინი არ მოვლენ, პალიარი სახლიდამ არავის გამოუშვებს. ჩვენ
უნდა ხელთ მოვიგდოთ ის ცრუ-მოწამე. აბა, წავიდეთ!
– წავიდეთ, წავიდეთ!
ყველანი გაემართნენ ადას ქუჩისაკენ; მივიდნენ თუ არა იმ სახლთან,
რომელიც დანიშნული იყო “ახალგაზდა ცოდვილთ ზნეობის გასასწორებლად”,
შადიმ მიუთითა იქვე ახლო ერთს სახლზედ, რომელსაც წამალს უსვამდნენ.
საუზმის დრო იყო; ყველა მუშები წასულიყვნენ და კედელთან წამლის კასრები
ელაგა.
– აი, საქმეც ვიშოვეთ, – სთქვა შადიმ, – ვიდრე გამოხვიდოდეთ, ჩვენ ამ
სახლს წამალს წავუსვამთ, უფრო არავინ რას მიგვიხვდება.
– ეგ კარგი მოიგონეთ. აბა წადით, მეც მივდივარ, ყური ჩემკენ გეჭიროთ.
პალიარმა და შადიმ გაიხადეს პალტოები, მუშებისაგან დატოვებული
წინსაფრები გაიკეთეს და მიჰყვეს წამლის წასმას ხელი. გიურე შევიდა
დიუტილეილის სახლში, რომლის კარები გაუღო ჩვენმა ნაცნობმა სქელ-სქელმა
მსახურმა.
– მე სალაპარაკო მაქვს აბბატ დიუტილეილთან, – სთქვა გიურემ.
– არ შეიძლება თქვენი გვარი მიბრძანოთ?
– აბატტმა ჩემი გვარი არ იცის. მე ერთის ქველმოქმედ ქალისაგან ვარ
გამოგზავნილი. – ერთმა აზრმა გაუელვა თავში გიურეს და თავის სიტყვებს ეს
დაუმატა:
– მე გრაფინია იზა ზინსკაიასაგან ვარ გამოგზავნილი!
– ცოტა ხანს მოითმინეთ. მსახური ავიდა მაღლა და საჩქაროზედ დაბრუნდა
უკან.
– მობრძანდით ზემოდ, ბატონო, – უთხრა იმან.
გიურე შევიდა აბბატის კაბინეტში; აბბატს თითქოს ფეხები უკან ჰრჩებოდა
მიგებების დროს. გიურემ რომ ის დაინახა, წამოიძახა:
– თქვენ... თქვენ... ეს თქვენა ხართ აბბატი დიუტილეილი?!
შეშინებულმა აბბატმა უკან დაიწია; იმანაც იცნო გიურე და არაფრად
ესიამოვნა, რომ ის ასე მალე იცნეს.
– როგორ მოჰხდა, რომ მე თქვენ კიდევ შეგხვდით, – უთხრა გიურემ, როგორ
დაიძვრინეთ თავი, იმოდენა ავკაცობას რომ გაბრალებდნენ? ოჰ, ეხლა მესმის, რა
არის ეს ”თავშესაფარებელი სახლი” და როგორ უსწორებთ ზნეობას ახალგაზდა
ცოდვილებს!
აბბატი თითქო მიწასთან იყო გასწორებული; თავი მაღლა ვეღარ აიღო;
მაგრამ თავს ძალა დაატანა, ეცადა გაეღიმა და უთხრა გიურეს:
– ღმერთო ჩემო! სრულებით დამაყრუეთ თქვენის “ოჰ, უჰ”-ის ძახილით. მე
ერთი სიტყვა არ მესმის თქვენის ლაპარაკისა. ალბად სხვა გგონივართ ვინმე.

აბბატმა გული გაიკეთა და გვერდ-გვერდ დაუწყო ღიმილით ყურება
გიურეს.
– მაშ თქვენ მე ვერ მიცნობთ განა? – უპასუხა მხიარულად გიურემ, – მაშ მე
შევცდი.
გიურემ დაიწყო ოთახში წინ და უკან სიარული და ყურსაც არ ათხოვებდა
აბბატის სიცრუვეს. ისე ათამაშებდა გიურე მას, როგორც თაგვს კატა. მერე მივიდა
ფანჯარასთან, აჰხადა ფარდა და სთქვა:
– ეს სახლი დიდიკაცის სადგომსა ჰგავს; არ ეტყობა, რომ ღარიბებისათვის
არის დანიშნული. – გიურემ გადიხარხარა. აბბატი გაწითლდა და განცვიფრდა,
რომ გიურე ესე მოურიდებლად იქცეოდა.
– ბატონო ჩემო, – უთხრა იმან გიურეს, – მე თქვენ არ გიცნობთ; თქვენ თუ
გრაფინია ზინსკაიამ გამოგგზავნათ, რას ჰნიშნავს ეგ უცნაური ქცევა?
გიურემ მისწია ფარდა, გაიხედა ეზოში და თვალები გაუბრწყინდნენ.
ეტყობოდა, რაღაცა საყურადღებო დაინახა. მან ვერ დამალა თავისი
შთაბეჭდილება. აბბატმა რომ ეს შეჰნიშნა, წელში გაიმართა და მოუთმენლად
უთხრა:
– ახლა აღარ მეტყვით, მოწყალეო ხელმწიფევ, რა მიზეზით მოსულხართ?
ნუთუ გნებავთ, რომ ბიჭებს დავუძახო?
გიურემ ხმა არ გასცა და ეზოს თვალს არ აშორებდა. პატარა ხანს უკან
მივიდა მეორე ფანჯარასთან, რომელიც ქუჩისაკენ იყო, და გააღო.
– რას ჰჩადიხართ, – ჰკითხა განცვიფრებით დიუტილეილმა.
– მინდა ვნახო, რა აწერია თქვენს სახლს, – უპასუხა გიურემ.
– გთხოვთ მაგ ხუმრობას მეტად ნუღარ გააგრძელებთ, თორემ იძულებული
ვიქნები... – აბბატმა ზარი აიღო. გიურე მივარდა და სტაცა ხელი.
– კმარა, კმარა! ხმას ნუღარ ამოიღებთ, ემილ დიუტილეილ, კანონის ძალით
თქვენ დატუსაღებული ხართ.
აბბატი დიუტილეილი წელში გაიმართა, აიტუზა გიურეს წინ და უთხრა:
– მესამედ გეუბნებით მე, რომ თქვენა სცდებით. ჩემი გვარი დიუტილეილია.
ჩემს წოდებას პატივი უნდა სცეთ: ამას თქმა არ უნდა. მე ყოველისფერს თქვენს
ქცევას მოგიტევებთ. მხოლოდ გთხოვთ, მითხარით, რა დაგაბარათ გრაფინია
ზინსკისამ.
– მე მხოლოდ ერთი რამა მაქვს დაბარებული: შენა და ერთი კიდევ სხვა
უნდა დაგატუსაღოთ.
გიურემ რომ ეს წარმოსთქვა, დიუტილეილი კარებისაკენ გაექანა; უნდოდა
გაქცევით დაეხსნა თავი და თანაც ეშინოდა, გიურე არ გამომიდგეს დასაჭერადაო.
მაგრამ გიურე ყურს აღარ ათხოვებდა. დიუტილეილმა აიწია თავის ანაფორის
კალთა და გაცხარებული ჩაიჭრა კიბეზედ. გიურე დაბრუნდა ფანჯარასთან და
ხელახლავ ანიშნა. მასუკან ჩავიდა ქვევითა და დაიწყო სხვა ოთახების მოჩხრეკა,
თუმცა სქელ-სქელი მსახური ეურჩებოდა.
აბბატმა მიაღწია გარედ კარებამდე, მაგრამ დაკეტილი დაჰხვდა; დაიწყო
ბრახუნი, წყევლა, ქოლვა, მეკარეს ძახილი, რომელიც მეორე მხრივ მოვიდა
კარებთან.

– ეს რას ნიშნავს? კარები დამიკეტეს? – ჰკითხა აბბატმა.
– როგორ თუ დაგიკეტეს?
– ის სად არის?
– ვინ ისა?
– პოლიციის მოხელე...
– ვაიმე, პოლიცია! – დაიყვირა სქელ-სქელმა მსახურმა, ფერი ეცვალა და იმ
წამსვე მოჰკურცხლა... აბბატმა კარები კინაღამ გაამტვრია, მაგრამ ვერ გააღო კი.
გიურემ დაინახა, რომ ვიღაცა აძვრა კიბეზედ, და უკან გამოუდგა. უცნობი
შევიდა ოთახში და უნდოდა კარები ჩაეკეტა, მაგრამ გიურე ძალით შევიდა
ოთახში.
– ძლივს არ გიპოვნეთ, ანდრე გუდარ!
– რა გინდათ ჩემგან?
– კანონის ძალით მე თქვენ გატუსაღებთ.
გიურემ შეამჩნია, რომ გუდარი აქეთ-იქით იცქირებოდა, თითქოს გაქცევას
აპირებსო, და შეუტია:
– ალაგიდამ არ დაიძრა, თორემ გაგათავებთ.
– რა უფლებით მატუსაღებთ? მე განთავისუფლებული ვარ. გვარები
შესცდენოდათ და სხვა საბუთი რომ ვერა მოიპოვეს რა, განმათავისუფლეს.
– მე ეხლა ვერას გიპასუხებთ. თქვენ ჩემი ტუსაღი ხართ და თუ მცირედსაც
არის წინააღმდეგობას გამიწევთ, ცოცხალი ვერ გადამირჩებით. ნუ სცდილობთ
გაქცევას; სახლი გარშემორტყმულია, ვეღარსად წახვალთ...
ძირიდამ ხმაურობა მოისმა. გიურემ შუბლი მოიღუშა. გუდარმა ყური
მიუგდო.
აბბატს ძლივს-ძლივობით ქუჩის კარები გაეღო და გაქცევასა ჰლამობდა,
მაგრამ შადის მოყვანილმა მოხელეებმა დაიჭირეს. ის თურმე წინააღმდეგობას
უწევდა, მაგრამ მაშინადვე გაეთოკათ და ეტლში ჩაესვათ. გუდარმა რომ კიბეზედ
ფეხის ხმა გაიგონა, ეგონა, მე მეშველებიანო; წელში გაიმართა და აპირებდა
გიურესთან შეჭიდებას. გიურე კარებში ჩადგა; მალე მოხელეები მოეშველნენ.
– წაიყვანეთ ეს კაცი, – უთხრა გიურემ, – და ხელებზედ ხუნდები გაუკეთეთ.
მოხელეები მისცვივდნენ და ძალით უნდოდათ შეეკრათ, მაგრამ გუდარს
არც ღონე ჰქონდა, არც სიმამაცე; მაშინვე დაჰნებდა მოხელეებს.
– ჯერ პოლიციაში გაგზავნეთ, – სთქვა გიურემ, – მაგის დაჭერა დიდი
ამბავია; უნდა ფრთხილად ვიყოთ.
– კარების მცველის ჩვენებით, – სთქვა პოლიციელმა, – ჩვენ ერთი მღვდლად
ჩაცმული კაცი დავატუსაღეთ.
– დიუტილეილი... ძალიან კარგი, ორივე წაიყვანეთ. ჩვენ კი სახლი
გავჩხრიკოთ და, ვინცა ვნახოთ, დავიჭიროთ. მთელი დასტა უნდა ხელთ
მოვიგდოთ, მარჯვედ იყავით.
ამ დროს შემოვიდა ვიღაც უცხო პირი; მოხელეებს ხელი ჰკრა და მივიდა
გუდარის მისაშველებლად.
– ეს რა ამბავია? ეს ვისი ბრძანებაა? – სთქვა იმან.

– ჩემი, – უთხრა გიურემ და იცნო ბოიე, – ეს თქვენა ბძანდებით, ბატონო
ბოიე? ესეც ერთი; მე თქვენ გატუსაღებთ.
– მე მატუსაღებ? – უთხრა ბოიემ მედიდურად, – რომლის უფლებით,
მაჩვენეთ ბრძანება! გეტყობათ ფანტაზიას გაუტაცნიხართ.
– მე ჩემს ვალს ვასრულებ და ჩემის უფლების ძალით გატუსაღებთ თქვენ,
პოლიციის ჯაშუშო.
გიურემ დაურიდებლად სტაცა ხელი ბოიეს და ისე მაგრად ჩასჭიდა, რომ
ჩააჩოქა.
– მოღალატევ, პირმოთნე სულო, წუწკო ჯაშუშო, ეხლა შენ ჩემი ტყვე ხარ.
წაიყვანეთ ესა და უთხარით, რომ სხვებთან ერთად წააბძანონ, – უთხრა იმან სხვა
მოხელეებს.
ბოიე მიწასთან იყო გასწორებული. თავი ჩაღუნა ძირსა, სილაჩრე და
სიწუწკე გამოიჩინა. მიჰხვდა, რომ ეხლა ანდრე გუდართან ერთად წაიყვანდნენ
პოლიციაში, იგრძნო, რომ იღუპებოდა და დაუწყო მიმწყდარის ხმით ხვეწნა
გიურეს:
– ბატონო გიურე, თქვენა სცდებით, თქვენ მე არ მიცნობთ და ამიტომ ცუდი
კაცი გგონივართ. თუ თქვენ ჩემი დაჭერა გაქვთ მონდობილი, მე ჩემის უფროსების
ბრძანებას წინ ვერ გადვუდგები. მაგრამ გთხოვთ, მიცნათ თქვენს ამხანაგად და
სხვა დამნაშავეებში არ გამრიოთ.
გიურემ ზიზღით შეჰხედა, რაკი ჰნახა, რომ თავის ამხანაგებს ჰღალატობდა
ბოიე.
– არაფერი საბუთი არა არის რა, რომლის ძალითაც შეიძლებოდეს ჩემი
დაჭერა, – გააგრძელა ბოიემ, – გარდა იმისა, რომ მე ამ სახლში მნახეთ. ეს ადვილად
აიხსნება; მე აქ ჩემის სამსახურის გამოისობითა ვარ. გთხოვთ ნება მომცეთ,
საყვარელო მეგობარო, რომ მე თითონ მივიდე პოლიციაში. აი ეხლავე წავალ...
გიურემ თვალიც არ დაახამხამა. მოხელეებმა გუდარი ძირს ჩაიყვანეს.
გიურემ ერთს მოხელეს, რაღაც უთხრა და სხვაგან გაისტუმრა.
– არა, ბატონო ბოიე, – უთხრა გიურემ მკვახედ, – თქვენ იმიტომ როდი
დაუტუსაღებიხართ, რომ ამ სახლში გნახეს. თქვენ ძალიან კარგად უნდა
იცნობდეთ მაგ ორს პირს, რომელთანაც თქვენ იყავით.
– მე თქვენ გეუბნებით, რომ აქ სრულებით შემთხვევითა ვარ.
– რა საჭიროა ჩემთან თავის გამართლება. თქვენ ხომ იცით, რა არის
სამსახური: მე უფროსების ბრძანებას ვასრულებ.
– იმათა ბრძანეს ჩემი დაჭერა?
– დიაღ.
– მერე რას მაბრალებენ?
გიურემ დაინახა, რომ იმისაგან გაგზავნილი მოხელე და პალიარი ერთად
მოვიდნენ:
– ბატონო პალიარ, შეატყობინეთ ბატონს ბოიეს მაგის დაჭერის მიზეზი.
– ოჰ, აქ შევხვდით მე და შენ ერთმანეთსა? შენ კიდევ შენის დაჭერის
მიზეზსა ჰკითხულობ? შენ დაჭერილი ხარ, როგორც ქურდი, ქურდი-მეთქი,
გესმის?

ბოიე ცოტა შეჰკრთა, რაკი პალიარი იცნო, მაგრამ მალე გასწორდა, თავი
ძირს დაჰკიდა და უთხრა:
– მე შენგან ლანძღვა-გინებას დიდი ხანია შევეჩვიე, ჩემო დეიდაშვილო.
ეხლა მესმის: შენ მე ცილი დამწამე და სთქვი, რომ ვითომ მე მომეპაროს ის, რაც
ნებით არის მოცემული. შენ არ იცი, რომ ამას თითონ დედიშენის მაზიარებელი
მღვდელი დაამტკიცებს?
– რომელია ეგ მღვდელი? – ჰკითხა პალიარმა.
– ეგ ის მღვდელია, რომლის სახლშიაც თქვენ მე მდევნით და არა სცემთ
პატივს მის წოდებას. თქვენ სდევნით აგრეთვე ერთს პირს, რომელსაც მე ვერ
წავექომაგები, მაგრამ რომელსაც ამ სახლში ალაგი აქვს. ნუ დაივიწყებთ, რომ ეს
სახლი თავშესაფარი ბინაა.
– მაშ შენ ამტკიცებ გიურესა და ამ ბატონის წინ, რომ დედიჩემის
მაზიარებელი ამ სახლის პატრონი იყო?
– დიაღ, პატივცემული აბბატი დიუტილეილი.
– მერე დედაჩემმა უთხრა მაგას, რომ მან სამკვიდროდ დაგიტოვა
კონვერტით ფული?
– სწორედ ეგრე ეთქვა აბბატისათვის. მაგრამ მე კარგად ვიცი, შენ ისეთი
ურწმუნო ხარ, რომ არ დაიჯერებ მაგის სიტყვებს.
– ეგ ის მღვდელი არ არის, რომელმაც ლეა მედანის მკვლელობის თაობაზედ
აჩვენა, რომ იმ ქალთან ხშირად ჰხედავდა მორის ფერანს?
– სწორედ ის არის. შენ არა გჯერა იმის სიტყვა? მე ვიცი, რომ შენ მღვდლები
გეჯავრება.
– აი, ჩემო საყვარელო, მე აბბატ ლორენს რჩევასა ვკითხავ და ორივეს ერთად
შევყრით, იმასა და აბბატ დიუტილეილს.
– აბბატ ლორენსაო! – წამოიძახა განცვიფრებით ბოიემ.
– დიაღ, აბბატ ლორენს; შენ იმედი გქონდა, რომ შენს სიტყვას დავიჯერებდი
და არ შევკრებდი ჯეროვანს ცნობებს. მე, სწორე გითხრა, პირმოთნე არა ვარ, და
ყოველს სარწმუნოებას პატივსა ვცემ, რომელიც კი გულწრფელია და ბიწს არა
ჰშველის. მე ეგ შენი აბბატი დიუტილეილი მეზიზღება, რადგან ღირსია ზიზღისა;
მაგრამ აბბატ ლორენს კი პატივსა ვცემ, რადგან პატივისცემა შეჰფერის.
– მე აბბატ ლორენს არ ვიცნობ, – სთქვა ბოიემ, – და ამიტომაც განვცვიფრდი,
იმისი სახელი რომ წარმოსთქვით.
– შე საცოდავო, რაღასა სცრუობ, აბბატი დიუტილეილი დაჭერილია.
– დაჭერილია?! თქვენ დაიჭირეთ?
– იმან უნდა გამოაცხადოს აბბატ ლორენთან, რომ მან დედაჩემი აზიარა.
– აბბატი დიუტილეილი დედიშენის უკანასკნელს ჟამს მოვიდა; წინად
ვიღაც სხვა მღვდელი იყო.
– ნუ სცრუობ. აბბატი ლორენი მოსულიყო უკანასკნელს ჟამს; დედიჩემის
ექიმმა იცნო იგი, დედაჩემს ეთქვა იმ მღვდლისთვის, მთელს ჩემს ქონებას ჩემს
შვილს ვუტოვებ და თუ ჩვენს ნათესაობაში საწყალი გამოჩნდება ვინმე და ღირსი
შეწევნისა, ის შეუწევნელს არ დააგდებსო. მაგრამ აქ თავის გამართლების დრო არ
არის. გინდოდა შენი დაჭერის მიზეზი შეგეტყო და აი, შეიტყე!

– წაიყვანეთ აქედამ, – სთქვა გიურემ.
ბოიემ დაუწყო თავის დეიდაშვილს წყევლა და გინება, მაგრამ მოხელეებმა
დიდხანს იქ არ გააჩერეს.
– რა მომაგონებდა, რომ აქ ამდენ ნადირს შევხვდებოდი! აქ შეთქმულობა
გაუმართავთ ფერანის წინააღმდეგ, ესენი ყველანი კაი ვაჟბატონები არიან, მაგრამ
დიუტილეილს არც ერთი არ შეედრება. ეს ოთხჯერ თუ ხუთჯერ ჩამვარდნია
ხელში.
– დიუტილეილი ვიღაა?
– აბბატია, გაკრეჭილი, გადაყენებული, ყოველივე ავი ზნე მაგას სჭირს;
რამდენჯერმე გვარის გამოცვლისათვის მღვდლის ტანისამოსის ტარება
აღკრძალული აქვს. ამ სახლს რაღაც სხვა დანიშნულება აქვს; აქ უეჭველად ბევრი
ავკაცობა უნდა იმალებოდეს, უნდა კარგად მოვჩხრიკო. ორი მოხელე აქ
დავაყენოთ; მე კი წავალ, ვნახავ, რას მიბრძანებენ.
– ჩვენც წამოვიდეთ?
– დიაღ, თქვენ სხვა ახალის ეტლით გამოგვყევით უკან. თქვენ ორივე
ახალგაზდები ხართ, მარჯვე და ღონიერნი. თუ იმ წყეულებმა გაქცევა მოინდომეს,
ხელი მოგვაშველეთ. ღმერთმა ნუ ჰქმნას, რომ გუდარი ხელიდამ წაგვივიდეს.
პალიარი წავიდა შადის მოსაძებნად და ჰნახა, რომ ის ერთს სურათთან იყო
გაჩერებული.
– რა სურათებია აქა? – წამოიძახა შადიმ, – ზოგი ისეთი უწმაწურია, რომ
შეხედვაც კი გეზიზღება.
გიურე მგონი მიჰხვდა, რის თავშესაფარი ბინა უნდა იყოს აქა. მაგრამ მარტო
ბოიეს ნახვა არა კმარა, რომ კაცმა სთქვას, აქ ავაზაკებისა და გარყვნილების
საბუდარი უნდა იყოსო.
ყველანი ძირს ჩამოვიდნენ; მოხელეებს ორი ეტლი ჰქონდათ; ერთში
გუდარი ჩასვეს; მასთან ორი მოხელე ჩაჯდა; ხელებზედ ხუნდები ჰქონდა
გაკეთებული. გუდარი ყურს არაფერს ათხოვებდა და თითქო დარწმუნებული იყო,
მალე განმათავისუფლებენო. მეორე ეტლში ჩასვეს დიუტილეილი და ბოიე,
მათთან ჩასხდნენ გიურე და ერთი მოხელე. მეოთხე მოხელე კოფოზედ დაჯდა.
შადი და პალიარი ახდილს ეტლში ჩასხდნენ. ეტლები გაემართნენ
პოლიციისაკენ. გიურემ ორს პოლიციელს უთხრა: მაგ სახლს უყარაულეთ, შიგ
ყველა შეუშვით, მაგრამ გარედ კი ჩემს მოსვლამდის ნურავის გამოუშვებთო.
გიურემ ის სახლი, ერთის სიტყვით, თაგვების მახედ გადააქცია.
მივიდა თუ არა პოლიციაში, გიურე შევიდა უფროს პროკურორის ოთახში.
იმას არაფრად მოეწონა, რომ აქვე იყვნენ მატიე დიუტალი და ოსკარ ვერშემონი.
ვერშემონი საცოდავი სანახავი იყო.
– ახალი ამბავი რა იცით? – ჰკითხა პროკურორმა.
– მე ვიპოვე ანდრე გუდარი, – უპასუხა გიურემ, – ის იმალებოდა ერთის
მღვდლის სახლში, რომელსაც დიუტილეილს ეძახიან და რომელიც მოწმად იყო
დანიშნული ლაკუეს ქუჩაზედ კაცისკვლის გამოძიების დროს. იმათთანავე იყო
პოლიციის მოხელე ბოიე რომელსაც ის საქმე ჰქონდა მინდობილი. მე საეჭვოდ
მეჩვენა მათი მეგობრობა და სამივე დავიჭირე.

– ძალიან კარგად გიქნიათ. თუ ეგ ბატონები ერთმანეთთან კარგად არიან. ეგ
საქმე მართლა რომ საეჭვოა.
ეხლა ცხადი იყო, საქმე რად წავიდა ცუდად. იმ პოლიციის მოხელეს,
რომელსაც საქმე ჩაბარებული ჰქონდა, ბრალდებულთან კავშირი ჰქონია და,
რასაკვირველია, გამოძიებას სხვაფრივ წაიყვანდა. გიურემ რამდენისამე სიტყვით
დაუხატა სახე ესრედ წოდებულის აბბატ დიუტილეილისა. ამ ამბავმა მატიე
დიუტალი ძალიან გააკვირვა, რადგან რამდენისამე დღის წინად იმ მღვდელმა
ძლიერი შთაბეჭდილება იქონია მასზედ თავის მშვიდობიანობის ჩვენებით.
გიურემ უამბო აგრეთვე, როგორის ურცხვის სიცრუით მოეხსენებინა ბოიეს და
ყველა დაერწმუნებინა, რომ ბანკის ქაღალდები, რომელთაც სასამართლო ეძებდა,
ვითომ პალიარის დედას ეანდერძნა. ცხადი იყო, ამ სამს კაცს პირი შეეკრათ
სიმართლის დასამალავად. არ იყო ურიგო შეეტყოთ, რა ჰხდებოდა
დიუტილეილის სახლში; გიურეს მაშინვე მიანდვეს იმ სახლის დაწვრილებით
განჩხრეკა.
– თუ ვნახე რამე, ვის უნდა შევატყობინო? – ჰკითხა გიურემ პროკურორს.
რამდენსამე წუთს ყველანი ჩუმად იყვნენ; ვერშემონი ტუჩებს იკვნეტავდა;
მას უნდოდა თავის ალაგის ხელმეორედ დაჭრა, თავის შეცდომილება
განახლებულის ცდით მოენანია და იმიტომ მოვიდა დღეს პროკურორთან. მატიე
დიუტალიც დაჰპირდა შემწეობას. გიურე მოვიდა სწორედ იმ დროს, როცა საქმე
კარად ჰთავდებოდა.
პროკურორმა მატიე დიუტალს შეჰხედა. გიურემ შეჰნიშნა ესა და წარბი
შეიჭმუხვნა; იგი მივიდა ვერშემონთან და დაბალის ხმით უთხრა:
– მე არაფერი არა მითქვამს რა თქვენს წინააღმდეგ. რადგან ისედაც
მწუხარება გადგათ... მაგრამ, თუ ამ საქმეს კიდევ ხელს მოჰკიდებთ, მე ჩემს
მოვალეობად ჩავსთვლი, უარი ვთქვა თქვენთან სამსახურისა და, რასაკვირველია,
მიზეზსაც გამოვაცხადებ.
ვიდრე გიურე ამას ელაპარაკებოდა ვერშემონს, მატიე და პროკურორიც
ერთმანეთს დაბალის ხმით ელაპარაკებოდნენ. მატიე სცდილობდა, რომ იმის
ახალგაზდა მეგობრისთვის კიდევ ჩაებარებინათ ამ საქმის გამოძიება.
– გთხოვთ დიდის თხოვნით, ამ საქმეს თავი დაანებოთ, – ჩურჩულით
ეუბნებოდა გიურე ვერშემონს, – თავი დაანებეთ, თუ გიყვართ იზა, რომელსაც ჩვენ
დამნაშავედა ვრაცხავთ. თქვენ, თქვენდა უნებურად, იმის მხარეს დაიჭერთ და არ
მოისმენთ ჩემს მოხსენებას, რომელიც კი მას შეეხება. თუნდა კიდეც მისი
სიყვარული გულიდამ ამოფხვრილი გქონდეთ და გძულდეთ, გეზიზღებოდეთ ის
ქალი, მაინც მართლის გულით ვერ განსჯით. თუ თქვენ ამ თანამდებობას კიდევ
მიიღებთ, მაშინ მე უნდა გამოვაცხადო, რომ თქვენ იყავით საყვარელი იმ ქალისა,
რომელსაც ჩვენ ბრალსა ვდებთ.
ვერშემონი ფანჯარასთან მივიდა, ეტყობოდა რაღაცის მოსაზრება უნდოდა.
გიურემაც უკან დაიწია და უძრავად ელოდდა გარდაწყვეტილებას. პატარა ხანს
უკან პროკურორიც დაჰყაბულდა.
– თქვენ გარდაწყვეტილი გაქვთ, ბატონო ვერშემონო, რომ მარტო ამ საქმეს
დაადგეთ?

გიურე თვალგაშტერებით უცქეროდა ვერშემონს, რომელმაც ძალდატანებით
უპასუხა პროკურორს:
– ბატონო პროკურორო, მე ეხლა სხვაფრივ მოვიფიქრე. დიდადა გმადლობთ
თქვენის კეთილის გულისათვის და გთხოვთ სიმართლის დასაცავად სხვა
გამომძიებელი ამოირჩიოთ. ამ ამბების შემდეგ შეიძლება მოფერებით მოვიქცე,
გთხოვთ ისევ ჩემი თანამდებობა მიბოძოთ და სხვა საქმეში გამომცადოთ. მე ჩემს
გასამართლებლად მხოლოდ ამას ვიტყვი, რომ მოვსტყუვდი ერთის მოხელისაგან,
რომელმაც განგებ ტყუილი ამბები შემიკრიბა. იმან მზრუნველობა გამოუჩინა
სამართალში მისაცემთა პირთ.
– მე ძალიან კმაყოფილი ვარ თქვენის გარდაწყვეტილების, – უთხრა
პროკურორმა, – თქვენ სხვა საქმეს მოგანდობენ.
გიურე მაშინვე წავიდა დიუტილეილის სახლის გასაჩხრეკად.
პროკურორის სახლიდამ რომ გამოვიდნენ, დიუტალმა უქო ვერშემონს მისი
გარდაწყვეტილება. ეს იყო საუკეთესო ღონისძიება მის ეხლანდელს
მდგომარეობაშია.
ქალაქში იმ საღამოს ბევრს ჰლაპარაკობდნენ, “ახალგაზდა ცოდვილთ
ზნეობის გასასწორებელ თავშესაფარ ბინაზედ” და იმის შესახებ, რომ იმ სახლში
ბევრი ხალხი დაეჭირათ; საქმე ისე სამარცხვინო იყო, რომ, როცა სასამართლოში
იქნება გარჩეული, კარები ჩაკეტილი უნდა იყოსო.
გიურემ იმ საღამოზედვე ჰნახა ახალი გამომძიებელი, რომელმაც
შეატყობინა, რომ გამოკითხვა ხვალ ვეღარ მოჰხდება, ახალს ბრძანებამდე უნდა
გადიდოსო. უმთავრესს ბრალდებულს, გრაფინია იზა ზინსკისას ეთხოვნა, რომ
პირდაპირ უფროსმა პროკურორმა გამომკითხოსო, და ამ თხოვნაზედ
დასთანხმებულიყვნენ.
გიურე
შეწუხებული
გამოვიდა
გამომძიებლის
სადგურიდან.
– საკვირველია ეს ამბავი, – სთქვა იმან, – ეტყობა კიდევ საქმის გაჭიანურებას
აპირებენ. უეჭველია, დამნაშავედ აღარავინ არ გამოჩნდება.

ІX
ლაკუეს ქუჩაზედ კაცისკვლის საქმე
გიურეს სულ ის აწუხებდა, რომ თანდათან იზას უფრო მეტს პატივსა
სცემდნენ, თუმცა კი თავის თავს ანუგეშებდა: მე ჩემი მოვალეობა შევასრულეო.
ორს დღეზედ იმან იპოვნა დამნაშავენი, რომელთ მოძებნა მინდობილი ჰქონდა.
გარდა ამისა შეიტყო, რა იყო მართლა ის ”თავშესაფარი ბინა ჭეშმარიტების გზიდამ
გადახვეულთ მოსარჯულებლად”.
მეორე დღეს, როდესაც გიურე სასამართლოში მივიდა, მას შეატყობინეს,
რომ იზასთან მნახველი მნახველზედ მოდისო. უცხო-ქვეყნელები სხვადასხვა
ბარათების შემწეობით მოდიან მასთან და ცალკე ოთახში ებაასებიანო. როდესაც

იზა უფროსს პროკურორთან დაებარებინათ, თან ყარაული არ გაეტანებინათ, და
პროკურორს, შემდეგ ბაასისა, გაეცილებინა ის ნახევარ დერეფნამდე. გიურემ
შეიტყო აგრეთვე, რომ იზა მხოლოდ თავის სურვილით რჩებოდა ციხეში; რომ
მოენდომებინა, წუთსვე გამოუშვებდნენ. გიურე ამ ამბებზედ ტუჩებს იკვნეტდა და
შუბლს იღუშავდა. იქნება რამე შეცდომა მომიხდა გამოძიების დროსაო?
იზას ამხანაგი გუდარი კი საიდუმლოდ ჰყვანდათ დამწყვდეული.
ყარაულსაც კი უშლიდნენ მასთან ლაპარაკს და იმის ყურის გდებას.
აქ რაღაც ამბავი იყო და გიურეს კი ვერა გაეგო რა. ვერშემონი აქ არაფერს
შუაში იყო; გამომძიებელი სირცხვილისა თუ მწუხარებისა გამო სასამართლოში
ფეხსაც აღარ ადგამდა.
ორი უფრო წუწკი დამნაშავე, ბოიე და დიუტილეილი მეორე ციხეში
გადაიყვანეს და თან მათი თანაზიარები გაატანეს.
გიურემ შეიტყო, რომ გუდარი და იზა ერთმანეთს პირში უნდა დაუყენონ
ლაკუეს ქუჩაზედ, იქ სადაც კაცისკვლა მოჰხდა. მაშ ეტყობოდა, რომ თუმცა იზას
ზრდილობიანად ექცეოდნენ, მაინც ბრალეულად სთვლიდნენ. გიურემ ამითი
მაინც ინუგეშა: მე ჩემი ვალი, მხოლოდ ჩემი ვალი შევასრულეო.
მართლა-და, რაღაც ამბავი იყო. ძლიერის სახელმწიფოს ელჩმა იზას
დაჭერის მეორე დღეს მოინდომა მისი გამოშვება და თავდები წარმოადგინა.
მაშინვე გამოუცხადეს იზას, რომ, როცა კი გინდა, შეგიძლიან ციხიდან
გამოხვიდეო, მაგრამ იზამ თვითონვე არ მოინდომა. მას დაუნიშნეს ცალკე ოთახი;
სადილი შინიდამ მოჰქონდათ და სამსახურისთვის მისი საყვარელი გოგო ჟუსტინა
მიუჩინეს. იზა ციხეში ისე იყო, როგორც თავის სახლში.
იზა მიიწვიეს პროკურორთან. მორთულ-მოკაზმულმა გაიარა გრძელი
დერეფნები, რომელნიც სასამართლოსა და ციხეს შუა იყვნენ. თან ყარაული
მისდევდა გზის მასწავლებლად და არა საყარაულოდ. უფროსი პროკურორი
ფეხზედ წამოდგა, სავარძელი უთავაზა, სთხოვა დამჯდარიყო, მწერალი
გაისტუმრა და ღიმილით უთხრა:
– თქვენ ისეთი ძლიერი მფარველები გყავთ, ჩემო ბატონო, რომ ვერც კი
მომიხერხებია საქმეზედ ლაპარაკის დაწყება. თქვენ კარგად მოგეხსენებათ, რომ
თქვენ მხოლოდ თქვენის სურვილისა გამო ხართ კიდევ ციხეში...
– დიაღ, და აი ორის სიტყვით მოგახსენებთ მთელს საქმეს, მაგრამ ჯერ ნება
მომეცით ამდენის ყურადღებისათვის მადლობა მოგახსენოთ... ერთის
კანცელარიიდამ საჭირო ქაღალდები მოეპარათ; იმის ქურდი გამოდგა ერთი ქალი,
რომელსაც კავშირი ჰქონდა ერთს დიდის თანამდებობის მქონე კაცთან, ეს
უკანასკნელი უეცრად გადაცვლილიყო ერთს ღამეს, როდესაც ის ქალი მასთან იყო.
ქალი მაშინვე სხვა ქვეყანაში გაეგზავნათ და არც ფულები მიეცათ, რომელსაც
ჰთხოულობდა. უცებ გაისმა ხმა, რომ ის ქაღალდები ეყიდნათ იმ პირთ,
რომელთათვინაც ისინი გამოსადეგნი იყვნენ. მაშინ იმ ქაღალდების კანონიერ
პატრონთ მოენდომებინათ მათი დაბრუნება და მოსულიყვნენ საფრანგეთში,
სადაც ის ქალი წამოსულიყო. გვიანღა იყო: ქაღალდები გაყიდული დახვდათ...
ყიდვით რომ ვეღარ იყიდეს, გადაწყვიტეს სხვა ღონისძიებით შეძენა... ხომ გესმით?
– ძალიან კარგად.

– ეს ქალი იყო ელლა მედანი. მე იმის მეგობარი ვიყავ, დიდი ფული
შემომაძლიეს, თუ იმ ქაღალდებს ხელში ჩაიგდებო... მე უარი ვთქვი...
მეუბნებოდნენ: – თქვენ იმის მეგობარი ხართ, სადილად დაათვრეთ და ის
ქაღალდები ხელში მოიგდეთო.
– მესმის...
– თქვენ ღიმილზედ გატყობთ, რომ ჰფიქრობთ: “ეგ პატიოსნება როდიაო!”
მაგრამ კიდეც ამის გამო გმადლობთ თქვენის თავაზიანის ქცევისათვის. თქვენ ხომ
მოგეხსენებათ, ვინცა ვარ, და იცით კიდეც, რომ მხოლოდ ჩემისთანა ქმნილებას
ელაპარაკებიან ამგვარად. მაინც მე უარი ვთქვი. საქმის გადადება აღარ
შეიძლებოდა; უნდა ეპოვნათ ვინმე. მაშინ მე შევხვდი იმ უბედურს, რომელსაც
უწინაც ვიცნობდი; საშინელს გაჭირვებულს ყოფაში იყო. მე ის მიყვარდა, რადგან
მშვენიერება რამ იყო, და თან მრცხვენოდა ამ სიყვარულისა, რადგან სილამაზეს
გარდა სხვა არა ებადა რა.
– ვისზედა ბრძანებთ მაგას?
– ანდრე გუდარზედ, რომელსაც “ჯაგლაგს” ეძახიან.
– განაგრძეთ.
– იმას არც სახლი ჰქონდა, არც ფული, არც ტანისამოსი... არც ზნეობით იდგა
მაღლა... ყველაფერი გამოუვიდოდა ხელიდამ. ის რომ დავინახე, მომაგონდა, რაც
მითხრეს და შემდეგ საქმე დავიწყე; მეც ფული მიჭირდა; ვალები მაწუხებდა. მე
ვუთხარი გუდარს, რომ ამ საქმისთვის მოეკიდნა ხელი; მე თუმცა მომქმედ პირად
არ მინდოდა ყოფნა, მაგრამ მოგებაში კი წილი უნდა დაედო. დიდძალი ფული
შემოგვაძლიეს: ასი ათასი ფრანკი. მე ნახევარი მოვთხოვე; ის დაჰყაბულდა. მე
უნდა მიმეღო ფული და იმისათვის უნდა გადამეცა... პირობა შევკარით.
– მაშინ თქვენ დააწყეთ, – უთხრა პროკურორმა ზიზღით, – მოგეკლათ ის
ქალი და იმას უნდა შეესრულებინა?
იზამ შეჰნიშნა ცუდი შთაბეჭდილება, თავი მაღლა აიღო და მკვახედ
წარმოსთქვა:
– არა. აკი გითხარით და კიდევ გიმეორებთ, რომ დამნაშავე არა ვარ.
– უკაცრაოდ, სიტყვა გაგაწყვეტინეთ.
– მაშინ მე ასე მოვიქეცი: ჯერ ხუთასი ფრანკი გავუგზავნე, რომ რიგიანად
ჩაეცვა. ის ძალიან ლამაზი იყო; ელლა კი სხვა ყოფა-ქცევის ქალი იყო, უფრო
გრძნობას მისდევდა, ვიდრე გულს; გუდარს უნდა ლეა მედანის გული მოეგო –
ელლა, ლეა სულ ერთია – და ისე მიეზიდნა, რომ ლეას იმისაგან აღარაფერი არ
დაემალნა; მაშინ შეეძლო ქაღალდების ხელში ჩაგდება. ხომ მოგახსენეთ,
ქაღალდები მოპარული იყო, თუ დაუბრუნებდა თავიანთ პატრონს, მივიღებდით
ასი ათასს ფრანკს; ნახევარს იმას მივცემდი.
– მაშ მხოლოდ ეგ ლაპარაკი და პირობა იყო თქვენს შორის?
იზა წამოდგა, ხელი გაიშვირა და მძიმედ წარმოსთქვა:
– ვფიცავ ყოვლად ძლიერს ღმერთს!
– მასუკან?
– მასუკან მე ხშირად ვხედავდი ელლას და ველაპარაკებოდი ჩემის
საყვარელის გუდარის მშვენიერებაზედ. მე ვიცოდი, რომ იმას უყვარდა

საყვარლების წართმევა. ერთხელ ელლა ვახშმად დავპატიჟე და გუდარსაც
ვუთხარი, ვითომდა მოულოდნელად მოსულიყო. საქმე რიგიანად წავიდა. მე,
როგორც სახლის პატრონი, რამდენჯერმე გავედი მეორე ოთახში ორის-სამის
წუთით და იმათ მარტო ვტოვებდი. ელლა რომ წავიდა, მე ვკითხე გუდარს, ხომ
არა გითქვამს რა მეთქი? ხვალ საღამოზედ მე მასთან ვიქნებიო. გუდარი იმის
საყვარელი გაჰხდა; მე აღარც კი მინახავს იგი. ან ლეა როგორ მოითმენდა ამას?
როცა კი შევხვდებოდი, ყოველთვის ქაღალდებს ვაგონებდი. ერთს საღამოს
მთხოვა ელისეის მინდორზედ კონცერტში მივსულიყავ და თან ორი ბოთლი
შამპანური ღვინო და ფული წამეღო. ორივენი იქ მოვიდნენ, ლეა მთვრალი იყო;
არც კი უნდოდათ იმისი შემოშვება. ანდრე ერთს წუთას მოვიდა ჩემთან და
მითხრა: “მე ვიცი, ქაღალდები საცა არის; ამაღამვე ხელთ მოვიგდებ და ხვალ
განთიადისას ჩაგაბარებ, მელოდებოდე. შენგან მოტანილი ორი ბოთლი შამპანური
ღვინო ამ საქმეს სულ ბოლოს მოუღებსო”. “მერე შენ ნურაზედ შესწუხდები, –
ვუპასუხე მე, – როდესაც ქაღალდებს ხელთ იგდებ, მერე დამალვაც კი არ
დაგჭირდება, ის შენ კვალში არ ჩაგიდგება”. იმან მწარედ გაიღიმა და მე კი იმ
ღიმილს მაშინ ყურადღება არ მივაქციე. “მაგის ფიქრი სრულებით არა მაქვს, –
მითხრა იმან, – ის კვალში ვეღარავის ვეღარ ჩაუდგება... ხვალ, იზა, ჩვენ მდიდრები
ვიქნებით”. ეს რომ სთქვა, მაშინვე თავის საყვარელთან დაბრუნდა.
– ეგ როდის იყო?
– ცხრამეტს ივნისს, საღამოს.
– იმ ავკაცობის წინა-ღამეს?
– დიაღ.
– განაგრძეთ, – უთხრა პროკურორმა და ეტყობოდა, რომ დიდის
გულისყრით ისმენდა ამ ამბავს.
– მე დავბრუნდი იმ პირთან, რომელმაც კონცერტში მიმიყვანა; მე მხოლოდ
იმაზე ვფიქრობდი, რომ ხვალ ქაღალდებს გადმომცემს და მეც პატრონებს
ჩავაბარებ-მეთქი.
– ვისთან დაბრუნდით?
– თქვენ უნდა გესმოდეთ, რომ მე არ შემიძლიან მაგის პასუხი მოგცეთ, –
მედიდურად უთხრა იზამ. – მე მასუკან, – ვითომდა ვერ შეამჩნია პროკურორის
სირცხვილეული სახე და განაგრძო: – ძლივს-ძლივობით შევისრულე ჩემი
სურვილი; ეხლა შემეძლო მოვალეთა ხროვასაგან თავი დამეხსნა. მე მხოლოდ
ერთი რამ მაწუხებდა: ქაღალდების პატრონებისათვის დაბრუნება უეჭველად
განაშორებდა ლეასა და გუდარს; ლეა მონახავდა დამნაშავეს, შეიტყობდა, რომ მე
მოვახერხე ეს საქმე და ერთს სირცხვილს მაჭმევდა. თუმცა კანონიერად მართალი
არ ვიყავ, მაგრამ სინიდისი კი წმინდა მქონდა და სასამართლოსი არ უნდა
მშინებოდა. მე უსამართლობით სიმართლე მოვიპოვე. მე გვიან დავბრუნდი შინ:
კონცერტის შემდეგ ყავახანაში შევედით პურის საჭმელად; ღამის სამი საათი იყო.
შინ რომ მიველ, ტანისამოსი გამოვიცვალე, ტანი დავიბანე და ის იყო დაწოლას
ვაპირებდი, როცა ზარის ხმა შემომესმა. ჟუსტინამ კარი გააღო და გუდარი
შემოიყვანა. მე შევხედე მას და თითქო თვალებითა ვკითხე – გაარიგა საქმე და
ქაღალდები მომიტანა, თუ არა? სახეზედ შეშლილი იყო: მთვრალსა ჰგვანდა;

ნაცრისფერი დასდებოდა, შუბლზედ ცივი ოფლი სდიოდა. მე ვკითხე – რა ჰქენიმეთქი? იმან მანიშნა, გოგო დაითხოვეო. გოგო გავიდა; გუდარმა ყველა კარები
გაშინჯა, ყურს ხომ არავინ გვიგდებსო, მერე მოვიდა და ყრუდ მითხრა:
“გავათავეო!” “ქაღალდები მანდა გაქვს?” – ვკითხე. “აგერა!” – გაიხსნა დოშლუღი და
ამოიღო. “ძლივს!” – წარმოვთქვი მე მხიარულად. ქაღალდები პორტფელში ეწყო; მე
გადავშინჯე და დავუმადლე გუდარს. ის აღელვებული იდგა და ხმას ვერ იღებდა.
ეტყობოდა, რაღაც ამბავი მომხდარიყო. ხომ ძალით არ წაართვა და ლეა უკან არ
მოსდევს? ხომ არ ეშინიან, რომ ლეამ აქ არა ჰნახოს, ჩემთან? მე ვკითხე გუდარს, რა
მოხდა, რომ აგრე აღელვებული ხარ-მეთქი? იმან სულელურად შემომხედა მე და
პასუხი არ მომცა. მე ხელმეორედ ვკითხე. საშინელი უბედურება მოჰხდაო,
მიპასუხა იმან. “რა ამბავია, სთქვი ჩქარა!” “ლეა მოკვდაო”. – “რას ამბობ”, – ვკითხე
მე შეშინებულმა. იმან სხაპასხუპით ლაპარაკი დაიწყო, სიტყვებსა ჰყლაპავდა,
თითქო ეშინოდა სიტყვა არ გამაწყვეტინონო. “შენ ხომ კარგად იცნობდი იმას; შენ
იცი, რარიგად უყვარდა სხვადასხვა სიყვარულის წამლების სმა, რომელნიც
სისხლს აღელვებენ, ახალს სიცოცხლეს აძლევენ ადამიანს, გონებას აკარგვინებენ;
იმან ის წამლები შეურია შამპანურ ღვინოში და მითხრა. ეს უკანასკნელი ღამეა
შენის მარტოხელობისა, უნდა მხიარულად ერთმანეთს გამოვეთხოვოთო”. მეორე
დღეს გუდარის ქორწილი იყო დანიშნული; ამასაც გიამბობთ. გუდარმა მიამბო,
რომ მაძალებდაო, გინდა თუ არა, შენც დალიეო, მე ტყუილად მივიყუდებდი
ხოლმეო ჭიქას, რადგან გონების დაკარგვისა მეშინოდა. იმას შეენიშნა ესა,
ჰგონებოდა, რომ ეშინიან წამლისაო, მთელი მინა ბოთლში ჩაესხა, ერთიერთმანეთზე სამი ჭიქა დაელია და სიცილით ეთქვა: “ჰხედავ, რომ ეს საწამლავი არ
არის; უფროდაც გამამხიარულაო”. სრულებით დათვრა, გაშიშვლდა, საწოლს
ტახტს მოებღაუჭა, დაწოლა უნდოდა, მაგრამ ხალიჩაზედ დაეცა და სთქვა: “ანდრე,
მიშველე რამე, მეძინებაო”. გუდარი მივარდნილიყო ასაყვანად, მაგრამ ხელში
უსულო გვამი შერჩენოდა. მე ტანში ჟრუანტელმა გამირბინა და შეშინებულმა
ვუთხარი გუდარს: “უბედურო, შენ მოჰკალი ისა?” ის წელში გაიმართა, თითქო
ცილისწამება, შეურაცხყოფა მივაყენე, თვალებში სიცოფე გამოსჭვიროდა, მაგრამ
მე ყოველგვარის შეხედულობის ატანა შემიძლიან. თვალი გაუშტერე და მინდოდა
შემეტყო, რა ედო გულში. ეს იმან ვეღარ აიტანა; შუბლი და ლოყები გაუწითლდა;
თვალები დაეხუჭა, ტუჩები მოეკუმა და ძირს დაჰკიდა თავი. მაშინ მე გავიმეორე:
“რა გიქნია, შე უბედურო? შენ მოგიკლავს საწყალი!” “მართალია”, – მითხრა იმან
ყრუდ: “რომ არ მომეკლა, ვერაფერს მივიღებდი!” მე ზარი დამცა ამ ამბავმა,
დავეშვი დივანზედ და არ მინდოდა დამეჯერა, რაც გავიგონე. მე ვიცოდი, რომ
ანდრე გუდარი უნამუსო იყო, მაგრამ ის კი არ ვიცოდი, რომ ხელიდამ კაცისკვლა
გამოუვიდოდა. მიმიხვდა ის ჩემს აზრს და ეცადა თავის დანაშაული ჩემზედ
შემოეგდო. ის მეუბნებოდა: როდესაც ეგ საქმე მომანდე, შენა მკითხე,
ყველაფერზედ თავი გადადებული გაქვს თუ არაო, და დამწამა სხვა ამგვარი
სიცრუვე, რომელზედაც მე პასუხი არ მივეცი. მე გავქვავდი: მე არა მჯეროდა, რომ
ამ ყმაწვილმა კაცმა, ესეთმა ახალგაზდამ, ესეთმა მშვენიერმა მოჰკლა მშვენიერი
ქალი, რომელსაც ეს ღმერთად მიაჩნდა. აღარ მახსოვს, რომელმა მისმა
შეურაცხყოფამ დამიბრუნა ჩემი გონება; მგონი, მაშინ მოვედი გონზე, როდესაც

იმან შემომაძლია ზოგიერთი ნაქურდალი ქონება ელლასი... იმას მოეცადნა იმ
დღემდე, როდესაც ელლას უნდა აეღო ბანკიდამ მთელი თავისი ფული; ორივ
ერთად წასულიყვნენ ბანკში და იმ კაცს დაეშალა ელლასთვის ფულის მიტანა იმის
სადგურში ბირონის ქუჩაზედ. იმან დამიწყო რაღაც ლაპარაკი ასორმოცდაათ ათას
ფრანკზე და სხვა ძვირფას ნივთეულობაზედ. მე ეს ლაპარაკი საშინლად
შემეზიზღა და შევყვირე: “მომშორდი, შე ბედშავო, მომშორდი და მადლობელი
იყავ, თუ შენის ავკაცობის დამალვას მოვითმენ”. მაშინ იმან გამოიჩინა თავისი
სილაჩრე: ფეხქვეშ ჩამივარდა და მარწუნებდა, რომ ჩემის ერთგულობისათვის
ჩაიდინა ის საქმე, რომ მე იმას საშინლად ვუყვარდი და ჩემის გულისთვის მზაა
თავი დადოს; იმას ეგონა, რომ ვითომ მე მინდოდა მეტოქე თავიდამ ამეცილნა. ამ
დროს ამიღო იმან მოპარული ძვირფასი ნივთები და წინ დამიწყო; მთხოვდა
დიდის თხოვნით, მიმეღო ეს ნივთები. იმ სანახავის გამოთქმა ენით შეუძლებელია;
ბოლოს მე დავითხოვე ის სახლიდამ, მხოლოდ სიტყვა მივეცი, რომ არ
გავამხელდი; ამ სიკეთის მეტი აღარა შემეძლო რა.
– ქაღალდები ხომ მაინც არ დაგიბრუნებიათ; ისინი თქვენთან იპოვნეს.
– ყველაზედ საჭიროები ელლას გაეყიდნა; სხვებში კი არა მომცეს რა, რადგან
დიდი მნიშვნელობა არა ჰქონდათ რა.
– მაშ იმ კაცისკვლას თქვენთვის არაფერი სარგებლობა მოუტანია.
– მე მაინც აღარაფერი მეჭირვებოდა და იმ საშინელის საქმის შემდეგ მაინც
ხელს არაფერს მოვკიდებდი, და გუდარს კი კარგად ფული წაეღო, ინგლისში
რაღაც ღირსების ყიდვა უნდოდა და იქვე გაჰყიდა ბევრი ძვირფასი ნივთი.
– იმ ძვირფასს ნივთებსა და მოკაზმულობაზედ რაღას ბრძანებთ, რომელნიც
თქვენს სახლში აღმოჩნდნენ ქაღალდებთან ერთად და რომელნიც ოქრომჭედელს
ლეა მედანისთვის მიეყიდნა?
– აკი მოგახსენეთ, რომ იმავე დილას ის უბედური წავიდა ჩემის სახლიდამ
და იქვე ჩემს ფეხთით დატოვა ხალიჩაზედ რამდენიმე ძვირფასი ნივთი. ეს ის
ნივთები არის. მას შემდეგ მე გუდარი აღარ მინახავს.
– ჩვენ უნდა ბრძანება ავასრულოთ, – უთხრა პროკურორმა, – ცხადია, რომ
თქვენ დამნაშავე არა ხართ, მხოლოდ ცოტაოდენი პასუხისგება თქვენც გაწევთ ამ
საქმეში. მაინც მე მზადა ვარ ყოველივე თქვენი სურვილი აღვასრულო. გნებავთ,
ეხლავე განგათავისუფლოთ?
– არა, მე ჯერ მინდა დამნაშავე გამოვააშკარავო; გთხოვთ პირისპირ
დამიყენოთ და იმის წინ განვიმეორებ, რაც ეხლა გითხარით. მე სხვა
საბუთებზედაც მიგითითებთ.
– ჩვენ ის მოწამლულის სახლში წავიყვანოთ.
იზას ჟრუანტელმა გაურბინა, მაგრამ თავი შეიმაგრა და განაგრძო:
– გთხოვთ, იქ ერთმანეთი პირში წაგვიყენოთ.
– ბატონი ბძანდებით.
– მასუკან კიდევ ამასა გთხოვთ, რომ ნება მომცეთ ვნახო და ბოდიში
მოვთხოვო იმ კაცს, რომელიც ღირსია თანაგრძნობისა, მაგრამ რომელსაც ჩემგან
საქმის დაფარვის გამო ბევრი უსიამოვნება მიადგა.
– ვისზედ ბრძანებთ მაგას?

– მორის ფერანზედ.
პროკურორს გაუკვირდა ამგვარი სურვილი იზასი და არა სჯეროდა იმისი
გულწრფელობა.
– ეგ ძალიან ძნელია. მორის ფერანის გამოშვება მხოლოდ მაშინ შეიძლება,
როცა გუდარს დაწვრილებით გამოვკითხავთ და სრულებით გულს დავაჯერებთ,
რომ იმას ლეა მედანის მოკვლაში მონაწილეობა არა მიუღია რა.
– საცოდავი! ის აგერ ოთხი თვეა ციხეში ზის და ისე ექცევიან, როგორც
კაცისმკვლელს.
– თუ ხვალ, პირისპირ რომ დაგაყენებთ, გუდარი აღიარებს თავის
დანაშაულს, ფერანს მაშინვე გამოვაშვებინებ.
– მაშ გთხოვთ, მაგ ამბის მახარობლად მე თითონ გამხადოთ; იმედი მაქვს,
ხვალ პირში წაყენების შემდეგ თავისუფალი ვიქნები.
– კარგია, რომ წინდაწინვე მითხარით თქვენი სურვილი. ეხლა მოვითხოვ
მაგის ნებას.
იზამ წასვლა დააპირა, მაგრამ პროკურორმა კიდევ ჰკითხა:
– თქვენ მგონია ბრძანეთ: ხვალ ქორწილის დღეა... ამას მასუკან გიამბობთო...
– მე აკი მოგახსენეთ, რომ ერთხელ სიგიჟესავით რაღაც დამემართა და მე
გავხდი გუდარის საყვარელი; მასუკან მოსვენებას არ მაძლევდა და მრცხვენოდა
ჩემის საქციელისა. ერთხელ ის მოვიდა ჩემთან მძიმეს საქმეებში გაბმული დ ამე
ვურჩიე, თუ ამ საქმეს მოჰკიდებ ხელს, განთავისუფლდები-მეთქი. ის
ყველაფერზედ დამთანხმდა; მე ვუთხარი, ფული რომ მიიღო, უფრო
მშვიდობიანად უნდა იცხოვრო-მეთქი. ამაზედ იმან მიპასუხა, მე ეხლა ცოლის
შერთვას და პატიოსან ცხოვრებას ვაპირებო. მე მინდოდა დამეხსნა იმისგან თავი
და წავაქეზე; ამ საქმისთვის ფულიც ვასესხე. როდესაც ვთხოვე ფულის დაბრუნება,
მითხრა, რომ საქმეს მოვახმარე, ერთს კაცს ვასესხე, რომლის ქალზედაც ჯვარი
უნდა დავიწეროვო და რომლის სახლშიაც ეს ორი წელიწადია დავდივარო. ამით მე
მინდოდა ელლასაგანაც თავი დამეხსნა და რიგიანად ხალხშიაც გავრეულიყავო.
ფულები იმას მოეხმარებინა თავის სიმამრისთვის, რომელსაც ერთს საქმეში
ამხანაგად გახდომოდა.
არც პროკურორმა, არც გამომძიებელმა ამ საქმისა არა იცოდნენ რა.
პროკურორმა იცოდა, რომ გუდარი ორის წლის განმავლობაში სესხად აძლევდა
ტიუსსოს ფულს და ორმა წელიწადმა გაიარა, რაც იზამ ხუთასი ფრანკი გაუგზავნა
გუდარს; რომ გუდარი ერთი წელიწადი მეტი ითვლებოდა ელლას საყვარლად,
როდესაც ლაკუეს ქუჩაში ეს მოეწამლათ. პროკურორმა არ იცოდა, რომ იზაც
სტყუოდა და ჭეშმარიტებაზე შორს აყენებდა.
– ძალიან მოხარული ვართ, რომ თქვენი უბრალოება მაძლევს ნებას თქვენის
განთავისუფლებისას და არა სხვა ბრძანებისას. მე ვწუხვარ, რომ ისე სწრაფად
დაგატუსაღეს და, თუ გნებავთ, ეხლავე განგათავისუფლებთ.
– თქვენ არ მითხარით, ჯერ ბრძანება უნდა მივიღოვო?
– დიაღ, მაგრამ მე ნება მაქვს განგათავისუფლოთ მხოლოდ ზოგიერთის
პირობებით.
– მე არ მესმის, რასა ბრძანებთ, – უთხრა აღელვებულმა იზამ.

– მე შემიძლიან ახალს ბრძანებამდე განგათავისუფლოთ პოლიციის
ზედამხედველობის ქვეშ, იმ პირობით, რომ პარიზიდამ არ გახვიდეთ და, როცა კი
დაგიბაროთ, მაშინვე გამოცხადდეთ.
იზამ ტუჩებზედ იკვნიტა და გაწითლდა. იმას თავისუფლება სხვარიგი
ეგონა.
– მე მაგისთანა თავისუფლებას კი არ ველი პირში წაყენების შემდეგ, – სთქვა
იმან.
– მესმის. მეტადრე ეხლა, როცა ყველაფერი გამოაშკარავდა, ჩვენ არა გვაქვს
უფლება თქვენის დაჭერისა. მეც, მგონი, მაგისთანა ბრძანებას მივიღებ. ხვალ
ჩიტსავით თავისუფალი იქნებით, – დაუმატა ღიმილით პროკურორმა და გააცილა
დერეფნამდე, სადაც გოგო ელოდდა იზას.
მეორე დილას იზა ჩაჯდა ეტლში პროკურორის მწერალთან ერთად. ათის
წუთის წინად გუდარიც ჩაესვათ ეტლში ორს მოხელეს შუა. ეტლები ლაკუეს
ქუჩისაკენ წაიყვანეს.
ეტლიდამ რომ გამოვიდა, იზამ შეჰნიშნა მესამე ეტლი, რომელიც ელლას
სახლთან გაჩერდა, იმაში ისხდნენ უფროსი პროკურორი და გამომძიებელი. იზამ
დაინახა, რომ ლეა მედანის სახლის დარაბები ღია იყო.
მოსამართლენი, ბრალდებულნი და მოხელენი შევიდნენ ლეას სახლში.
მხოლო ერთი მოხელე დააყენეს კარებთან.
იზა ზრდილობიანად დასვეს ცეცხლთან. პროკურორმა უთხრა, თქვენ აქ
პატარა უნდა მოიცადოთ, ჯერ გუდარს გამოვკითხავთ და შემდეგ გთხოვთ,
თქვენც ზევით ამობრძანდეთო.
– ბატონი ბრძანდებით, – უთხრა იზამ.
იზა საშინლად აღელვებული იყო: სახეზედ ნაცრისფერი ედო, თვალები
უელავდნენ, ეტყობოდა, რომ საბრძოლველად ემზადებოდა.
გუდარი მეორე ოთახში ორს მოხელეს შუა იდგა. ციხეში ყოფნის დაღი
დასმოდა მის შეხედულობას; ის ელოდდა მოუთმენლად გამოკითხვას და
გულგაუტეხლად იყურებოდა იმ ოთახისკენ, სადაც კაცისკვლა მოჰხდა და
რომლის კარებიც ჯერ ჩაკეტილი იყო. პროკურორმა და გამომძიებელმა გააღებინეს
ეს კარები, შეაყვანინეს გუდარი და დაიწყეს გამოკითხვა. გუდარი ეხლა თითქო
გულმაგრად. გამომეტებულად იდგა. გამომძიებლის გამოკითხვაზედ ის პასუხს
აძლევდა; პროკურორი თვალებში ჩასცქეროდა.
– გუდარ, თქვენ ეხლა იმ ოთახში ხართ, სადაც კაცისკვლა მოჰხდა, – უთხრა
გამომძიებელმა, – აქ მოსწამლეს საწყალი ქალი, თქვენი სიყვარულით
გატაცებული; გაფიცებთ, რომ მართალი სთქვათ; სასტიკმა გამოძიებამ დაამტკიცა,
რომ 20 ივნისს ღამე აქ თქვენს მეტი არავინ შემოსულა. ლეა მედანი მომკვდარა,
როცა თქვენ მასთან იყავით. მიამბეთ როგორ იყო?
– მე იმასვე გეტყვით, რაც უწინაც მითქვამს. მე 20 ივნისს ღამე აქ ცოტა ხანს
დავყავ; მე ადრე წავედი, რადგან მეორე დღეს ქორწილს ვეპირებოდი და არ
მინდოდა შეეტყოთ, რომ ქორწილის წინა ღამე სხვაგან გავათიე; მე ლეა
ქვეშსაგებში მხიარულად დავტოვე; იყო დილის სამი საათი, ან ოთხის ნახევარი; მე

იმისი სიკვდილი, რომელსაც უფრო შემთხვევას ვაბრალებ, კარგა ხანი გავიდა,
მაშინ შევიტყე.
– მაშ თქვენ თქვენს სიტყვას ადგიხართ, რომ არა ხართ დამნაშავე?
– თუ გნებავთ, დავიფიცავ.
ცოტა ხანს სიჩუმე ჩამოვარდა; პროკურორმა გამომძიებელს დაბლა
ლაპარაკი დაუწყო. გიურე დააცქერდა გუდარს, რომელიც სცდილობდა აეტანა ეს
დაკვირვება, მაგრამ ვერ შესძლო და იქით მიიხედა. ამ დროს გამომძიებელმა
უთხრა გუდარს:
– თქვენ პირში წამოგიყენებენ ერთს ქალს, რომელთანაც აღიარეთ თქვენი
დანაშაული.
გუდარს ტანში ჟრუანტელმა გაურბინა და გიჟსავით შეჰხედა
მოსამართლეებს. – ეს რას ჰნიშნავს, – ჰფიქრობდა, – ვისზედ ამბობს
გამომძიებელი? ვის წამომიყენებენ პირში? ვის გავუმხილე დანაშაული? ეს
ცილისწამებაა! რომელმა მოწამემ წარმოსთქვა ესა?
– თქვენ პირში წამომიყენებთ ერთს ქალს, რომელთანაც მე ვაღიარე ჩემი
დანაშაული?! თქვენ რომ არ გეთქვათ, მე თვითონ მოგკითხავდით მაგას.
პროკურორმა ანიშნა და მისმა მწერალმა შემოიყვანა იზა. გუდარმა, იზა რომ
დაინახა, განცვიფრება ვერ დამალა. თითქმის ყველამ გაიგო, რომ წაიბუტბუტა:
– იზა დაჭერილია!
ამ სიტყვებს დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა. მხოლოდ იზას იმედიღა ჰქონდა
გუდარს, და ეხლა იზაც, იმისი დამხსნელი, დაჭერილია იმავე საქმის თაობაზედ.
რა უნდა ექნა? როგორ უნდა დაეჭირა თავი? ორივენი დაღუპულნი არიან თუ არა?
გამომძიებელმა გააწყვეტინა ეს ფიქრები.
– იცნობთ ამ ქალსა?
გუდარი ამ კითხვამ სულ არია. ის თითქო თვალებითა ჰკითხავდა იზას, რა
ვუპასუხოო, მაგრამ იზა უძრავად იყო გაჩერებული. მხოლოდ ხანდისხან
აკანკალდებოდა ხოლმე, როდესაც შეჰხედავდა იმ ქვეშსაგებს, სადაც ლეამ სული
დალია, მაგრამ აქ გასაკვირველი არა იყო რა. სიკვდილის ფიქრიც კი აკანკალებდა
იზას.
გუდარმა თავის დაქნევით ანიშნა – ვიცნობო.
– ამასთანაც გაიმეორებთ, რომ ლეა მედანის მკვლელი თქვენ არა ხართ?
– მაშ ეგ მაგანა სთქვა? – წამოიძახა თავზარდაცემულმა გუდარმა.
– თქვენ გამოუცხადეთ ამას, რომ მოსწამლეთ თქვენი საყვარელი, ლეა
მედანი?
– შენა სთქვი?.. შენა სთქვი?
– მე ყოველისფერი გავამხილე, – წარმოსთქვა იზამ, – სულ ყველაფერი შენი
ბრალია; შენ იცოდი და გაქცევა ვერ მოახერხე. მე ვუამბე, რომ შენ 21 ივნისს ჩემთან
მოხველ აქედამ, სადაც ღამე ლეა მედანთან გაგეთენებია. ჩემი სახლი გაჩხრიკეს,
იპოვნეს ქაღალდები და სხვაც ძვირფასი ნივთეულობა, რომელიც შენ დასტოვე და
მე უნდა გამემხილა, ვინ მოიტანა ისინი იქა.
გუდარმა თავი ჩაჰკიდა, არ იცოდა, რა უნდა ექნა: გაემტყუნებინა იზა თუ
დათანხმებულიყო. იქნება განთავისუფლების შემდეგ ჩემს საშველად იზრუნოსო,

გაიფიქრა იმან და შეჰხედა იზას თვალებში; მაგრამ იზა იმის ფიქრებს ყურს არ
უგდებდა.
– შენ გამოხველი ლეა მედანის სახლიდამ, – განაგრძო იზამ, – და მოიტანე
ქაღალდები. მე გკითხე, როგორ ჩაიგდე ხელში-მეთქი, და შენ მიპასუხე: ჯერ
დავათვრე და მერე მოწამლული შამპანური ღვინო დავალევინეო... მაშინ მე
საზიზღარი კაცი დაგიძახე და გითხარ: გადი სახლიდამ, თორემ დაგაბეზღებმეთქი.
გუდარმა არ იცოდა, რა ეპასუხნა; ის უცქეროდა იზას თვალებში, თითქო
უნდოდა შეეტყო, ხომ კიდევ კომედიას არა ჰთამაშობსო. მაგრამ იზას ზიზღით
შეხედვამ გაუმხილა მას ჭეშმარიტება. იმან იგრძნო, რომ იზას უნდოდა თავის
თავის შველა და არავის დაჰზოგავდა დასაღუპავად. სიბრაზემ გაუელვა სახეზედ,
მაგრამ იზა გულმაგრად უცქეროდა გუდარს. გუდარი ძლივსა ჰსუნთქავდა,
მუშტებსა ჰკუმავდა, ასე რომ გიურეს შეეშინდა, არ მივარდესო, და ახლო დაუდგა.
– ამაზედ რას იტყვით, გუდარ? – ჰკითხა გამომძიებელმა.
– რას გეტყვი? – ჰკითხა გუდარმა და წელში გაიმართა, – ბევრს არაფერს...
დიაღ, მე მოვკალ ლეა მედანი, მაგრამ ორი მკვლელი ვიყავით, მე და იზა.
იზა აკანკალდა, სისხლი თითქო გაუჩერდა, კინაღამ წაიქცა, მაგრამ ვერავინრა შეამჩნია. პატარა ხანს უკან ისევ დამშვიდდა და ზიზღით უთხრა პროკურორს:
– აკი მოგახსენეთ.
პროკურორმა გაუღიმა და თითქო უნდოდა ეთქვა: – ნუ გეშინიანთ, ჩვენ
ვიცით, საქმე როგორც იყო, ცილისწამებას არ დავიჯერებთ.
გამომძიებელმა, მწერალმა და გიურემ მხოლოდ ერთი რამ შეჰნიშნეს
გუდარის სიტყვებში: დანაშაულის აღიარება. სამივემ ერთმანეთს შეჰხედეს,
თითქო უნდოდათ ეთქვათ: ეხლა კი ჩვენს ხელშიაო!
გუდარმა შეჰნიშნა, რომ მისმა გამხელამ ვერ იმოქმედა ისე, როგორც იმას
უნდოდა და გაცხარებით წარმოსთქვა:
– დიაღ, იზას რჩევით მოვიყვანე აქ ლეა, მაგისი მეგობარი; მაგისის
ბრძანებით მოვწამლე შამპანურის ღვინით, რომელშიაც საწამლავი მაგან ჩაასხა. აი
სიმართლე, თუ სიმართლეს ეძებთ!
– შენ ჩემი დაღუპვა გინდა, – უთხრა იმან იზას, – მაგრამ ისა სჯობს, ორივე
დავიღუპნეთ: ორივემ ჩვენ-ჩვენი წილი სასჯელი მივიღოთ! – ამ სიტყვებმაც ვერ
იმოქმედა იქ მდგომებზედ. გუდარმა შეჰნიშნა, რომ ყველა თანაუგრძნობდა მის
თანამონაწილეს; ამან სულ გადარია გუდარი.
– თქვენ გინდათ სიმართლე შეიტყოთ, – განაგრძო გუდარმა, – და კი არა
გჯერათ, როდესაც მართლს გეუბნებით. ახლა მე თქვენა გკითხავთ: თითონ თქვენ
არ უწყობდით ხელს ამ დედაკაცს? თითონ თქვენ არ მოინდომეთ მაგისის
შემწეობით ამ საქმის ჩადენა?
ამ სიტყვებზედ ყველანი აღელდნენ. გუდარმა დაინახა, რომ გიურემ რაღაც
ანიშნა მოხელეებს, ეგონა შეკვრას მიპირებენო, კუთხეში მიდგა და დაიყვირა:
– ნუ ინდომებთ ჩემს შეკვრას და პირში ბურთის ჩაჩრას; ვინც კი
მომიახლოვდება, აქვე დავარჩობ!
გიურემ რაღაცის ძებნა დაიწყო ჯიბეში.

– ამ დედაკაცმა, – განაგრძო გუდარმა და ტუჩებზედ სიბრაზის დორბლები
მოსდიოდა, – რომელსაც სხვარიგი კავშირი ჰქონდა ლეა მედანთან, მითხრა მე, –
გაუსაყვარლდი, მოჰკალ, ქაღალდები და ნივთეულობა წამოიღე და ჩვენ
გავიყოთო; ჩვენ ასი ათასი ფრანკი გვექნებაო. აი სიმართლე! შეგიძლიან
დარწმუნებული იყო, რომ არა მოგივა რა; მე ვარ პასუხის გამცემიო. მეც დავუჯერე.
მე კაცისმკვლელი ვარ, მაგრამ ესეც ჩემი ამხანაგია. ორნივ ერთად
გაგვასამართლეთ და აღარას ვიტყვი.
იზამ მედიდურად ზეზე აიხედა და ზიზღით წარმოსთქვა:
– დიდი ხანია, რაც ამათ ყოველისფერი ვუამბე, შენის დანაშაულისა რომ
მეშინოდა. შენ რომ ჩემთვის ნაძარცვი გაგეყო, მე არ გავყიდდი თითქმის ყოველს
ჩემს ქონებას. ამ ბატონებმა იციან, მე რა მაცხოვრებდა, მაგრამ აბა შენ გვიბრძანე,
ვინ მოგცა ის ოცი ათასი ფრანკი, რომელიც შენს სიმამრს მიეც და ან შენის
ქორწილის დღეს მიტანილი ფული?
მოსამართლეებმა თავები გაიქნ-გამოიქნიეს, თითქო ეუბნებოდნენ გუდარს:
– აბა რას იტყვიო? მაგრამ გუდარი გიჟსავით იყო; იმას თითქო აღარა ესმოდა რა.
იზამ განაგრძო:
– რაც მაშინ გითხარი, ეხლაც იმასვე გეტყვი. მე გითხარი: შენ ღარიბი ხარ;
ერთი საქმეა შესასრულებელი, რომელიც თუმცა ძნელია, მაგრამ ჩირქმომცხობი კი
არ არის. ვიღასაც მოუპარავს ბანკის ბილეთები და პატრონები საფრანგეთის
პოლიციას სხვადასხვა მიზეზებით ვერ მიჰმართავენ, რომ ეს ქაღალდები
მოაძებნინონ. თუ იმ ქაღალდებს ხელში ჩაიგდებ, ასი ათას ფრანკს მიიღებ-მეთქი.
ტყუილია თუ?
– მართალია. მერე?
– მე გითხარი: “იმ ქალს გაგაცნობ-მეთქი. შენ ლამაზი ხარ, გაჰხდი იმის
საყვარელი და ისე მოახერხე, რომ ან თითონ მოგცეს ის ქაღალდები, ან თითონვე
ჩაიგდე ხელში”. ესეც ხომ მართალია?
– შენ ესეც მითხარი “მაშ, შემიძლიან იმ ქაღალდის პატრონებს ვუთხრა, რომ
იმ კაცს, რომელიც ამ საქმეს ჰკისრულობს, ფული ეჭირვება და ყველაფერზედ
მზად არის-თქო?” მე დავყაბულდი. შენ დაუმატე: “თუ საჭიროება იქნება, შენ
შეგიძლიან მოჰკლა ის, ვინც კი გზაზედ გადაგეღობება?” მე მაგაზედაც
დავთანხმდი. ტყუილია თუ?
იზამ უარი სთქვა ამაზედ და განაგრძო.
– არა, ეგ ტყუილია! მე ისე მიყვარდა ლეა მედანი, რომ მაგისთანა საშინელი
აზრი ვერ გამივლიდა თავში და სხვას იმიტომ მივანდე იმ ქაღალდების მოპოება,
რომ არ მინდოდა მე და იმის შუა მტრობა ჩამოვარდნილიყო რამე.
იზას დამშვიდებულმა კილომ, მისმა ვითომ-და მართალმა სახემ გუდარი
მოთმინებიდამ გამოიყვანა. ის გაგიჟებულს ხარსავით იყურებოდა აქეთ-იქით და
თითქო აპირებდა რქებზედ მტრის აგებას.
– მერე თქვენა გჯერათ ესა, – დაიღრიალა იმან, – გჯერათ ესა? გავათავოთ!
თუ თქვენ არ გინდათ ჩემ მაგიერ გარდაახდევინოთ, მე თითონ გადავახდევინებ.
ის მივარდა იზას, მაგრამ გიურეს თვალი იმისკენა ჰქონდა. დააპირა თუ არა
გუდარმა იზას ყელში წავლება, გიურე მივარდა და ერთმანეთს შეეჭიდნენ.

მოსამართლეები შეშინებული კუთხეში მიიმალნენ, იზა ტახტს ამოეფარა;
მოხელეები თავის უფროსს მიეშველნენ, მაგრამ გიურე განთავისუფლებული იყო
და დაუყვირა:
– კარები ყველგან ჩაჰკეტეთ, რომ არ გაგვექცეს!
ერთმა მოხელემ კარები ჩაჰკეტა, მეორე წინ აეფარა პროკურორსა და
მოსამართლეებს; გიურემ წარმოსთქვა:
– შევკრათ.
გუდარმა მიიხედ-მოიხედა; გაქცევა შეუძლებელი იყო... მხრები მაღლა აიწია
და სთქვა:
– ცოცხალს ხელში ვერ ჩამიგდებთ.
მოხელეები მოემზადნენ საბრძოლველად; გუდარი მივარდა ერთს პატარა
შკაფს, მუშტით შეამტვრია და დაიწყო რიღასიც ძებნა. ყველას ეგონა, რევოლვერს
ეძებსო, მაგრამ გუდარმა გამოიღო ერთი შავი მინა, ტუჩებთან მიიდო და
ერთბაშად გადაჰყლაპა, რაც მასში იდგა. სახე დაემანჭა, ტანი აუკანკალდა, სკამს
მიეყუდა; ერთხელ კიდევ წელში გაიმართა და დაიყვირა:
– თქვენ ყველანი ლაჩრები ხართ... – მერე მიუბრუნდა ტახტს უკან
დამალულს იზას: – მხოლოდ შენ... შენ...
მკლავები გაუშეშდა; სახე საშინლად დაეღმიჭა, ტუჩებზედ დორბლი
მოუვიდა და დაეშვა ძირს. რამდენჯერმე კიდევ შეიფორთხალა, ერთი საზარლად
დაიძახა და გაიჭიმა.
გუდარის მკვდარი გვამი-ღა იდო იატაკზედ.

X
იზას ახალი ჭირვეულობა
მოწვეულმა ექიმმა შეამოწმა, რომ გუდარი უეცრად მომკვდარაო. ყველას
გაუკვირდა, რომ გაჩხრეკის დროს ვერავინ ვერა ჰნახა საწამლავი, რომელიც
გუდარს ალბათ იმიტომ შეენახა, რომ, თუ მოწამლული შამპანური ღვინო ვერ
გასჭრიდა, ეს დაელევინებინა.
პროკურორმა შემდეგი ოქმი დააწერინა:
ბრალდებული ტყუილად სცდილობდა დაებრალებინა თავისი დანაშაული
აგრეთვე იზა სეგლენისათვის, მაგრამ მისგანვე გამტყუვნებულმა აღიარა, რომ
მარტო მოექმედნა ის ავკაცობა; გაცოფებული მივარდა პატარა შკაფს, მოძებნა იქ
საწამლავი, დალია და სხვ.
სასამართლოს მოხელეები წავიდნენ და მიანდეს გიურეს, პოლიციის
კომისარი მოეყვანა და გვამი წაეღო.
იზა ჯერ შეშინდა, მაგრამ მასუკან კი თავისუფლად ამოისუნთქა, როდესაც
ექიმმა შეამოწმა გუდარის სიკვდილი. იზა ეხლა თავისუფალი იყო. პროკურორი
ბოდიშს ითხოვდა მასთან, რომ ამისთანა საშინელის სანახავით შეაწუხა. გიურე

გააკვირვა ამ ბოდიშმა. პროკურორმა ბოლოს უთხრა იზას, რომ თქვენ
თავისუფალი ხართო.
– მაშ შემიძლიან წავიდე? – ჰკითხა იზამ.
– დიაღ, მაგრამ იმ პირობით კი, რომ პარიზიდამ არ წახვალთ იმ დრომდე,
ვიდრე სრულს თავისუფლებას არ მიიღებთ ყველგან ცხოვრებისას.
პროკურორმა შეჰნიშნა უსიამოვნობა იზას სახეზედ და დასამშვიდებლად
უთხრა:
– ნუ სწუხართ, ჩვენ ნამდვილად დავრწმუნდით, რომ თქვენ მართალი
ხართ.
– მე თქვენა გთხოვეთ, – უთხრა იზამ პროკურორს, როდესაც კიბეზედ
ერთად ჩამოდიოდნენ, – მოგეცეთ ნება, რომ მე თითონ შემეტყობინებინა მორის
ფერანისათვის იმის განთავისუფლების ამბავი.
– სამწუხაროდ, ეგ შეუძლებელია; მაგრამ ეხლავე კი მზად იქნება ბრძანება
იმის გამოშვების თაობაზედ. თქვენ მალე ჰნახავთ იმ ყმაწვილკაცსა.
– დღეს გამოუშვებენ ციხიდამ?
– დიაღ.
იზას სახეზედ კმაყოფილება გამოეხატა; იმას კიდეც დაავიწყდა გუდარის
სიკვდილი.
– რამდენს საათზედ გაანთავისუფლებენ იმ საცოდავს? – ხელახლად ჰკითხა
იმან.
– ოთხზედ, – უპასუხა მწერალმა.
– დიდად მადლობელი გახლავართ, – სთქვა იზამ.
ეტლები მოიყვანეს; პროკურორმა იზას ეტლში ჩაჯდომა უშველა.
– მე გთხოვთ, არ დაივიწყოთ, – უთხრა იზას პროკურორმა, რომ ზოგიერთის
პირობებითა ხართ განთავისუფლებული. წაბრძანდით შინ და ელოდებოდეთ,
ვიდრე სრულებით განთავისუფლებული იქნებით.
– ბატონი ბრძანდებით. როდის მომივა მაგისი ბრძანება?
– ხვალ მაინც და მაინც. იქნება დღესაც.
– ნება მომეცით, მადლობა მოგახსენოთ მაგდენის თანაგრძნობისათვის.
– მართლმსაჯულება ყოველთვის ისე მკაცრი არ არის, როგორც ამბობენ.
პროკურორი გამოეთხოვა იზას და ჩაჯდა ეტლში გამომძიებელსა და
მწერალთან ერთად.
– რას ჰფიქრობთ თქვენ ამ საქმეზედ? – ჰკითხა პროკურორმა გამომძიებელს.
– ეგ ქალი დამნაშავეა.
– რაო?
– დამნაშავეა, მაგრამ თავის უნებურად. იმ უბედურის კაცის სიყვარულს
მიუცია მაგისთვის მოქმედების ძალა.
– მერე მაგას ხომ არ წაუქეზებია კაცის მოკვლისათვის?!
– მაგას ვინ ამბობს.
– მაშ ჭეშმარიტებისათვის მიგვიგნია და არ გვიქნია უსამართლობა.
როგორის კეთილის გულისაა ეგ ქალი, სულ იმაზედ ჰფიქრობს, ეგები ფერანი
ვნახო და ბოდიში მოვითხოვო ჩემის სიჩუმის გამო მიყენებულის ტანჯვისაო.

იზამ დააჩქარა მეეტლე. ნახევარ საათის შემდეგ მივიდა თავის სახლში,
სადაც ვერშემონისაგან დაჭერილი მსახურები დაეთხოვნათ და მათ მაგიერად იზას
უწინდელი მსახურები იყვნენ. ოსკარს იზას დაჭერის შემდეგ აღარ გაევლო იმ
სახლში. ის პარიზში აღარ დამდგარიყო.
იზას საშინლად ჰშიოდა, ხელად დასაუზმდა. მეეტლეს ეტლის შებმა
უბრძანა და უთხრა ჟუსტინას:
– წამოდი, ჩამაცვი; დღეს მე ძალიან ლამაზად უნდა ვჩნდე.
პატარა ხანს უკან იზას ეტლი ცარიელი წავიდა მაზასის ციხისკენ. ოთხს
საათს თხუთმეტი წამი აკლდა, როდესაც ის გაჩერდა ციხის კარებთან. ლაქიამ
იკითხა – მორის ფერანი ციხეშია კიდევ, თუ არაო. პასუხად უთხრეს, რომ მორისი
ჯერ არსად წასულაო. ლაქიამ სთხოვა ეთქვათ ფერანისთვის, რომ კარში
ელოდებიან.
მორისი გამოვიდა ციხიდამ, შეისუნთქა წმინდა ჰაერი და თავბრუ დაეხვია.
თავის შესამაგრებლად კედელს მიეყუდა და ამ დროს მოაგონდა, რომ ეტლი
ელოდდა. იზას ლაქია მიუახლოვდა მორისს.
– მგონი თქვენ მორის ფერანი ბრძანდებით? – ჰკითხა იმან.
– მორის ფერანი ვარ.
– გრაფინია ზინსკისა გთხოვთ მიბრძანდეთ მასთან და გიგზავნით თავის
ეტლს.
– გრაფინია ზინსკისა? – განიმეორა განცვიფრებით მორისმა.
ის ჩაჯდა ეტლში და წავიდა.
გზაზედ სხვადასხვა ფიქრები მოსდიოდა მორისს. ოთხი თვის ციხეში
ყოფნამ სრულებით გამოაშტერა იგი. ოთხს კედელს შუა გამომწყვდევის გამო არ
იცოდა, რა მოჰხდა მის ტყვეობის დროს. იმან არ იცოდ გუდარის სიკვდილი, არ
იცოდა რომ სესილი დაქვრივდა, არ იცოდა, ვინ იყო გრაფინია ზინსკისა.
პირველში თავის ამბავი ზღაპრული ამბავი ეგონა და წარმოიდგინა, რომ ის
მიჰყავდათ რომელღაც ფერიასთან. შემდეგ იფიქრა, რომ გრაფინია იმ ქველმოქმედ
ქალთაგანია, რომელნიც ზრუნვენ ციხიდამ ახლად გამოშვებულების ბედისათვის.
იმან არ იცოდა, რომ ამისთანა ქველმოქმედი ქალები პარიზში არ მოიძებნებოდა.
ეტლი გაჩერდა იზას სადგურთან. კიბეზედ რომ ავიდა, მორისს დაჰხვდა
ჟუსტინა, რომელმაც უთხრა:
– მომყევით მე.
განცვიფრებული მორისი გაჰყვა ჟუსტინას და შევიდა იზას ოთახში. იქ ჯერ
არავინ იყო. მორისს კარგად ეცვა ტანთა; დიდი ხნის ციხეში მყოფობის გამო
მუშაობისაგან დაბებრებული ხელები გასთეთრებოდა და გაჰნაზებოდა. სახითაც
ძალიან ლამაზი იყო; მორცხვობა უფრო ამშვენებდა იმის სახეს. ჟუსტინამ სთხოვა,
დამჯდარიყო, მაგრამ მორისი ისევ გაჩერებული იდგა, თითქო ელოდდა ამ
გამოცანის ახსნას.
უცებ გაიღო კარი და შემოვიდა იზა, მხოლოდ ნახევარზედ ჩაცმული;
ღიმილით მივიდა ის მორისთან და თითქმის ძალათი დასვა კუშეტკაზედ. მორისი
აღტაცებაში მოვიდა იმის დანახვაზედ.
– მადლობელი ვარ, რომ შეასრულე ჩემი თხოვნა.

მორისმა აიხედა მაღლა და მოაგონდა, რომ ეს ქალი სასამართლოში ენახა.
– მე მინდოდა მენახე, – განაგრძო იზამ, – იმიტომ, რომ ბოდიში მაქვს
თქვენთან მოსახდელი.
– ბოდიში ჩემთან?! რას მეუბნებით მაგას?
– მე ვიყავ მიზეზი თქვენის დაჭერისა და ციხეში ყოფნისა.
– მაგას რას ამბობთ? მაშ თქვენ დამაბეზღეთ... მერე მე რომ არ გიცნობთ?
– არა, მაგას როდი ვამბობ. აბა, ყური დამიგდეთ!
იზა მიუახლოვდა მორისს და პირდაპირ თვალებში დაუწყო ცქერა. მორისმა
იგრძნო მისი ნაზი, მგზნებარე შეხედულობა, სიახლოვე მისის ტანისა, რომელსაც
ტანისამოსი თითქმის არა ჰფარავდა. ის ყურს უგდებდა, მაგრამ კი არა ესმოდა რა
და არც იზა აშორებდა თავის მომხიბვლელ თვალებს.
– დიაღ, მე ვიცოდი, ვინც იყო დამნაშავე, მაგრამ მეცოდებოდა იგი და
ვიფარავდი. მაგრამ რაკი გნახეთ, რომ იღუპებოდით, რაკი გავიგონე, რომ
კეთილშობილურად მართლულობდით თავს, იმ დღეს სასამართლოში
გადავსწყვიტე თქვენი დახსნა. სამის დღის წინად ყოველისფერი ვუამბე
გამომძიებელს. დამნაშავე დაჭერილია, ყოველისფერში გატყდა და მე მოვახერხე,
რომ თქვენ განეთავისუფლებინეთ.
– მაშ თქვენ დამავალეთ მე ეგ თავისუფლება?! გმადლობთ, გმადლობთ.
რითი უნდა გადაგიხადოთ თქვენი ეგეთი სიკეთე?
იზამ ორივე ხელი ჩამოართვა, კიდევ უფრო მეტად მიუახლოვდა,
მღელვარებით შეჰხედა თვალებში და უთხრა:
– სიყვარულით.
ეს ისე მსწრაფლად იყო წარმოთქმული, რომ მორისმა პასუხის მიცემა ვეღარ
მოახერხა, მხოლოდ გაწითლდა თავით-ფეხებამდე. მაგრამ იზას ეტყობოდა, რომ
ის მოუთმენლად ელოდდა პასუხს. მორისმა, ვითომ ვერ გაიგო იზას სიტყვები,
თავი ძირს ჩაღუნა და უთხრა:
– მე ბევრი ტანჯვა გამოვიარე და თავის დღეში არ დავივიწყებ იმ
სიხარულის წამს, რომელიც მე თქვენ მომანიჭეთ. თავისუფლებაზედ უკეთესი რა
იქნება კაცისათვის!
იზა იმისთანა ქალი არ იყო, რომ გაჭირვებაში უკან დაეხია. იმან ეს პასუხი
მორისის გაუბედავობას დააბრალა და ეგონა, წათამამება ეჭირვებაო.
– რაც მე თქვენი თავის გამართლება გავიგონე სასამართლოში, სინიდისი
მტანჯავს და მეჭირვება შეცდომის მონანიება.
მორისმა იგრძნო, რომ სისხლი ადუღდა; ის გულის ფანცქალით
დასცქეროდა მშვენიერს ქალს, რომელიც ეხლა თითქმის იმის ხელში იყო.
– რად უმართავდით ხელს იმ კაცს? – ჰკითხა მორისმა კანკალით.
– მე იმას ვიცნობდი და თქვენ კი არა. მაგრამ მას აქეთ, რაც მე
სასამართლოში გნახეთ და გავიგონე, როგორ გმირულად შესწირეთ თავი იმ ქალს,
რომელმაც თქვენ დაგივიწყათ...
– ნუ ამბობთ მაგას, ნუ! – დაიყვირა მორისმა.

– თქვე საცოდავო, თქვენ ეს არ იცით, რომ იმ ჩვენებით თქვენი შველა კი არ
უნდოდათ; იმათ უნდოდათ კანონიერი საბუთი ჰქონოდათ ქორწინების
დარღვევისა. თქვენი საყვარელი ქალი ეყრება თავის ქმარს.
– სესილს მე ვუყვარვარ.
– თქვენ თქვენს გონებაზედ არა ხართ. სესილს არავინ არ უყვარს; იმან
დაიწყო საქმე თავის ქმართან მხოლოდ იმ აზრით, რომ ხელში ჩაიგდოს იმის
ქონება, იმის მამასთან მიბარებული...
– მაშ თქვენ მაგას...
– მართალს ვამბობ. თქვენ რომ იმას ჰყვარებოდით, განა ადრევე არ იქმოდა
იმას, რაც ბოლოს, უნდოდა თუ არა, უნდა მოექმედა? ეხლა თქვენ თავისუფალი
ხართ, მაგრამ მარტოდმარტო ხართ. თქვენ ყველას დაავიწყდით; ეხლა იქ
თქვენზედ აღარც კი ლაპარაკობენ და სესილი იქნება კიდეცა ნანობს თავის
ნათქვამს. მორის, შენ მარტო დაგტოვეს, მაგრამ ერთს ქალს უყვარხარ შენ – ეს მე
ვარ. ეტყობა, ჩემი სიყვარული ძლიერია, რომ არ მივხედე რიგსა და
მართებულებას, გაგიტყდი და სამაგიეროდ გითხოვ შენგანაც მხოლოდ
სიყვარულს.
იზამ დაიჩოქა მორისის წინ და ჩაჰკიდა თავი. საცოდავი მორისი სრულებით
აირია, გაწითლდა და ტუჩების ცმაცუნს მოჰყვა; უნდოდა იზა აეყენებინა და ხელი
მიაშველა; იზასაც ეს უნდოდა და თითქო უნებურად გადაეხვია. მორისმა იგრძნო,
რომ შეიყვარა ეს მშვენიერი ქალი.
დაბინდდა; ოთახში დაბნელდა; ბუხარში ჩამწვარი ნაკვერჩხალი ჰფენდა
ოთახში რაღაცგვარს უცნაურს სინათლეს.
იზა ცხარედ დაეკონა მორისის ტუჩებს. მორისსაც გადაედო მისი
ვნებათაღელვა.
– მორის, გიყვარვარ? – წაიბუტბუტა იზამ.
– მიყვარხარ, მიყვარხარ, – უპასუხა იმან და უფრო მაგრად შემოჰხვია
მკლავები.
უეცრად ოთახის კარები ძლიერ დააკაკუნეს. იზა გაჯავრებული წამოვარდა
მორისის მუხლებიდამ და მივიდა კარებთან.
– რა ამბავია? – დაიძახა იმან.
– ქალბატონო, – უპასუხა ჟუსტინამ, – პოლიციელები მოვიდნენ აქა; აგერა
მომდევენ...
პოლიციელების სახელი რომ გაიგონა, მორისი წამოხტა კანკალით.
იზას ნაცრისფერი დაედო. წამოდგა და დაიწყო თავის ტანისამოსის
გასწორება.
კარები სწრაფად გაიღო და ოთახში შემოვიდა პოლიციის მოხელე, ჟუსტინამ
აანთო ლამპა და ამ ლამპის სინათლეზედ იზამ იცნო, ვინც იყო ეს მოხელე.
– კიდევ თქვენა ხართ? – დაიყვირა იმან და უკან დაიწია, – რა გნებავთ
ჩემგან?
– მე მაქვს ბრძანება, თქვენ დაგიჭიროთ.
– მე დამიჭიროთ?!
– დიაღ, დაგიჭიროთ და სამზღვარგარედ გაგგზავნოთ.

– მე აქ იმისთანა საქმეები მაქვს, რომ თავს ვერ დავანებებ.
– ეგ ჩემი საქმე არ არის. ჩემი საქმეა თქვენ ეხლავე დაგიჭიროთ,
რკინისგზაზედ წაგიყვანოთ და გაგაცილოთ სამზღვრამდე.
– ამაღამვე? – ჰკითხა იზამ.
– ეხლავე.
– რამდენსამე საათსაც კი არ მადროვებთ?
– იმდენს გადროვებთ, რომ თქვენის ბარგის სკივრში ჩალაგება მოასწროთ.
მორისი ამ ამბებმა გააცხარა, მაგრამ მაინც ვერ წაექომაგა იზას. იმას ძალიან
ეშინოდა პოლიციისა. იზამ იგრძნო, რომ გიურეს მორბილება შეუძლებელი იყო და
გულში საშინელი სიძულვილი ჩაუვარდა იმისი.
– უნდა დაგემორჩილოთ, – უთხრა იმან, – მე ვიცი, როგორც გეჯავრებით.
– მე თქვენ თქვენი ღირსებისამებრ გეპყრობით. ოცი წამი მომიცია საჭირო
ბარგის ჩასალაგებლად.
იზა მიუახლოვდა კუთხეში მდგომს მორისს და რაღაც ჩურჩული დაუწყო.
– ჟუსტინა გეტყვით თქვენ, – გაათავა სიტყვა და ჟუსტინასთან ერთად
შევიდა მეორე ოთახში, გიურემ ჯერ ვერ შეჰნიშნა მორისი, ეხლა კი, რაკი კარგად
გაარჩია. მიიჭრა იმასთან და ჰკითხა განცვიფრებით:
– აქ რას აკეთებთ?
მორისი არ იცნობდა გიურეს და ასე ეგონა, კიდევ დაჭერას მიპირობენო.
– იქა სტირიან სიხარულით, – განაგრძო გიურემ, – რაკი შეიტყეს თქვენი
განთავისუფლება, გელიან, და თქვენ კი ამ გომბიოსთან მოსულხართ.
– ვინ მელის?
– სესილ, თქვენი და და თქვენი მეგობრები, რომელნიც ყოველის გზით
ეცადნენ თქვენ განეთავისუფლებინეთ.
– მე მელიან? მე კი მითხრეს, რომ ჩემი ნახვა იქ არც კი იამებათ და, თუ
განმათავისუფლეს, გრაფინია ზინსკაიას წყალობით.
– დაგარწმუნათ, რომ გრაფინიაა, განა! მაგას ყველაფერი სიყალბე გამოუვა
ხელიდამ. თავი დაანებეთ მაგ გომბიოს და ეხლავე, ეხლავე გასწიეთ ფრანსუას
ქუჩაზედ, სადაც ასე ჰგონიათ, რომ მხოლოდ ხვალ გამოგიშვებენ. სესილი ქვრივია
და გელით თქვენ; გაიქეცით; ისინი მხიარულად დაგხვდებიან და ხვალისათვის
სამზადისში – თქვენის ციხიდამ გამოშვების დღის სადღესასწაულოდ.
– ქვრივია, – დაიყვირა აღტაცებით მორისმა, – მაშ ქვრივია!
– და თქვენ გელით.
– გმადლობთ, გმადლობთ, – უთხრ მორისმა მოხელეს, – მხოლოდ ნურავის
ეტყვით ნურასდროს, რომ აქა მნახეთ.
– წადით და შეიყვარეთ იგი. სესილისთვის თქვენი სიყვარული საჭიროა.
მორისი გაექანა ფრანსუას ქუჩისკენ. ტიუსსოს სახლთან რომ მივიდა, ჯერ
ვერ გაბედა ზარის ჩამორეკა. ბოლოს მოჰკიდა ზარს ხელი, კარები გაიღო და
მორისი შევიდა განათებულს პურის-საჭმელს ოთახში.

XІ

გრძელის ამბის დასასრული
ტიუსსოს მთელი სახლობა სუფრაზედ იჯდა. დილით გუდარის სიკვდილის
ამბავი რომ მოსულიყო, სესილი მოჰხვევოდა თავის დედას და ეჩურჩულებოდა:
– დედა, ეხლა შენც შეგიძლია დამშვიდდე. გუდარმა შენი საიდუმლო
საფლავში თან ჩაიტანა.
თითონ ტიუსსო ისეთი მხიარული იყო თურმე, რომ იმავე დღესვე უნდოდ
მეჯლიშის გამართვა. ძლივს დააშლევინეს, რომ არ ემღერნა, როცა
დამსხდარიყვნენ სუფრაზედ. პალიარს ეთქვა, მორისს ხვალ უეჭველად
განათავისუფლებენ და ვნახავთო.
– იცით რა, მეგობრებო, – სთქვა ტიუსსომ, – ხვალ ყველანი ციხის კარებთან
მივიდეთ, მორისს იამება, რომ რა წამს ციხიდამ გამოვა, ყველა თავის მეგობრებსა
ჰნახავს. მაგრამ ეგ სესილმა იცის...
ზარი დააწკარუნეს.
– ვინ უნდა იყოს? – წარმოსთქვა ტიუსსომ.
ადელმა შუბლი მოღუშა, თითქო ეშინოდა, საცაა გუდარი მოვაო.
– მკვდრები როდიღა ბრუნდებიან, – უთხრა სესილმა, თითქო მიჰხვდა
დედის აზრსაო.
– შემოდით, – დაიყვირა ტიუსსომ.
კარები გაიღო და შემოვიდა მორისი.
– ეს მე ვარ, – სთქვა მორისმა ყრუდ, თითქო ლაპარაკი ეძნელებაო.
ყველანი აირივნენ. ამელი და სესილი მისცვივდნენ მორისს. სესილი კინაღამ
წაიქცა მღელვარებისაგან.
– მორისია, მორისი! ჩქარა, ჩქარა, ერთი თეფშ-დანა-ჩანგალი კიდევ! ძლივს!
– ჰყვიროდნენ ყოველი მხრიდამ.
მორისმა ჯერ თავისი და გადაჰკოცნა; შემდეგ მიუბრუნდა სესილს და
ორივემ სიყვარულით დაუწყეს ერთმანეთს ცქერა.
– ჩემო მეგობარო, – უთხრა სესილმა, – ეხლა მე კიდევ შენი ცოლი ვარ; მაინც
მე კიდევ არავის ცოლი არა ვყოფილვარ; მე ყოველთვის შენი ერთგული ვიყავ.
– ჩემი ცოლი! – დაიყვირა აღტაცებით მორისმა და მუხლებზედ დაეცა.
– რას სჩადიხარ, – უთხრა სესილმა და ფეხზედ წამოაყენა, – შენ იჩოქებ ჩემს
წინა, შენ, რომელმაც იმდენი ტანჯვა გამოიარე ჩემის გულისთვის და
სიკვდილისათვისაც თავს არა ჰზოგავდი!
მორისს მოაგონდა იზა, გაწითლდა, მაგრამ მაინც პირნათლად შეეძლო ამის
თქმა:
– სესილ, უშენოდ სიცოცხლე ჩემთვის სიცოცხლე არ არის!
ისინი გადაეხვივნენ ერთმანეთს და დიდხანს იყვნენ ასე.
– გეყოფა, გეყოფა, – უთხრა ტიუსსომ ქალსა, – ახლა ჩვენც გვინდა
გადავკოცნოთ; მომიტევე, ჩემო სიძევ, მე ჩემის სულელობისთვის ისედაც კარგად
მომხვდა.

ყველანი პურის საჭმელად დასხდნენ. მორისს უამბეს, რომ პალიარს
საშინლად უნდოდა იმის განთავისუფლება, რადგან უიმისოდ ვერ დაიწერდა
ჯვარს იმის დაზედ. შადისაც მეჯვარე ეჭირვებოდა, რადგან დენიზა აღარ იცდიდა.
– იცით რა, – სთქვა შადიმ, – მე ბაშვები მიყვარს და არ მინდა, რომ ჩემი
შვილი უკანონოდ ჩასთვალოს ვინმემ. დენიზა მაჩქარებს და აი მეც მზადა ვარ
საქორწილოდ.
– მაშ დღესვე დავიწყოთ შექცევა, – სთქვა ტიუსსომ, – შადი, წამოდი
სარდაფში; იქ ძველი ღვინოები მეგულება.
სადილი დიდხანს გაგრძელდა, ასე რომ სადილს შემდეგ ძილის დროც
მოვიდა.
ტიუსსოს სახლში ჯერ კიდევ სუფრაზედ ისხდნენ, როდესაც ბრიუსელისკენ
მიმავალი მატარებელი გაჩერდა სამზღვარზედ. იყო პირველი საათი ღამისა. გიურე
გამოვიდა ვაგონიდამ. ერთმა ვიღამაც, რომელიც მოუთმენლად მოელოდდა
მატარებელს, იცნო თუ არა გიურე, მივიდა იმ ვაგონთან, საიდამაც ის გამოვიდა.
იმაში იჯდა ერთი ქალი, რომელმაც ის იყო გამოიღვიძა. უცნობი დაეცა ქალის
ფეხთა წინ და ქალმაც მხიარულად დაიძახა:
– შენა ხარ, ოსკარ?!
– მე არ მინდოდა დამენებებინა თავი შენთვის, განწირულო მსხვერპლო
კაცთა უსამართლობისავ. მე ვიცი, რომ შენ უბრალო ხარ და მინდა შენთან
ვიცოცხლო და შენთან მოვკვდე.
– სწორედ არ მოვტყუვდი, შენ რომ შეგიყვარე, – უთხრა ქალმა და
გადაეხვია, – მარტო შენა ხარ ღირსი ჩემის სიყვარულისა.
მატარებელმა მალე გააქანა ოსკარ დე-ვერშემონი და იზა.

ვარიანტები კომენტარები შენიშვნები
ტექსტისათვის
ფრანგი მწერლის ალ. ბუვიეს (1836 – 1892) რომან “იზას” ქართული
თარგმანი ილიას სიცოცხლეში ორჯერ დაიბეჭდა (ჟურნ. “ივერიაში”, 1879 – 1880
წ.წ. და 1892 წელს ილია ჭავჭავაძის თხზულებათა ІV ტომში, რომელიც ორ წიგნად
გამოვიდა). თარგმანი დაბეჭდილია “ივერიის” დამატების სახით ჟურნალის
ძირითადი ნაწილის შემდეგ და გვერდების სათვალავიც ცალკე აქვს. ნომრიდან
ნომერში ტექსტი დასათაურების გარეშე გრძელდება და ზოგჯერ წინა ნომერში
დაწყებული ფრაზა ან სიტყვაც კი მეორეში მთავრდება. ამით გაადვილდა
“ივერიის” ფურცლებიდან “იზას” ცალკე წიგნად აკინძვა და მკითხველისათვის
მიწოდება.
1959 წელს რომანის მეცნიერულ-პოპულარული გამოცემა განახორციელა
პროფ. ზ. ჭუმბურიძემ. თარგმანს ერთვის პლ. კეშელავას წერილი “ა. ბუვიე და
მისი რომანი “იზა”, ზ. ჭუმბურიძის შენიშვნები “ტექსტისათვის” და ვარიანტები.
გამომცემელმა
ზ.
ჭუმბურიძემ
ფართო
მკითხველის
ინტერესების

გათვალისწინებით ტექსტში სათანადო სწორებანი შეიტანა, რომლებსაც ანგარიში
გაეწია წინამდებარე აკადემიური ტექსტის მომზადების დროს.
რომან “იზას” ქართული თარგმანი წარმოადგენს ალ. ბუვიეს მიერ შექმნილი
რომანების სერიის (საერთო სათაურით “დიდებული იზა”) მეორე წიგნის
თარგმანს, რომელიც ი. ჭავჭავაძემ რუსული თარგმანიდან შეასრულა. ეს
უკანასკნელი გამოქვეყნდა 1879 წელს პეტერბურგის ჟურნალ “Живописное
обозрение”-ში 2.
რამდენადაც თარგმანის ხელნაწერი შემონახული არ არის, აკადემიური
გამოცემის
მომზადებისათვის
მივმართეთ
მწერლის
სიცოცხლეში
განხორციელებული ორი გამოცემის შედარებით ანალიზს. ასეთმა ანალიზმა
დაადასტურა, რომ 1892 წლის გამოცემაში “იზას” თარგმანი გადმობეჭდილია
ჟურნალ “ივერიაში” გამოქვეყნებული ტექსტიდან, რასაც მოწმობს ცალკეული
შეცდომების (მათ შორის ზოგიერთი კორექტურული შეცდომის) გამეორება ახალ
გამოცემაში. ამასთანავე, მეორე გამოცემას ეტყობა ტექსტზე მთარგმნელის
ხელახალი მუშაობის კვალი. ამის გათვალისწინებით წინამდებარე გამოცემა
ემყარება 1892 წელს გამოცემულ ტექსტს, რადგან იგი ავტორის ბოლო ნებას
გამოხატავს.
ტექსტების ურთიერთშედარების შედეგად გამოვლენილი სხვაობანი
წარმოდგენილია ვარიანტების სახით. ვარიანტებში ძირითადი წყარო (1892 წ.
გამოცემა) აღნიშნულია A ლიტერით, “ივერიაში” დაბეჭდილი ტექსტი B-თი.
ზოგიერთ შემთხვევაში აუცილებელი გახდა სწორების შეტანა ძირითად ტექსტში.
სესილისა და მორისის თვითმკვლელობის ღამედ დედანში (როგორც
ფრანგულ ორიგინალში, ისე რუსულ თარგმანში) დასახელებულია 20 ივნისი,
ქართულ თარგმანში კი (“ივერიაშიც” და 1892 წლის გამოცემაშიც) უმეტესად 20
ივლისია ნახსენები. დედნისეული მართებული თარიღი (20 ივნისი) მხოლოდ
გამონაკლისის სახით გვხვდება ორიოდე შემთხვევაში. წინამდებარე გამოცემაში
ჩვენ საჭიროდ მივიჩნიეთ ეს შეცდომა ყველგან გაგვესწორებინა, ე. ი. ყველგან 20
ივნისი აღგვენიშნა, როგორც ეს ფრანგულ ორიგინალში და რუსულ თარგმანშია
წარმოდგენილი.
რომანის მთავარი მოქმედი პირი – იზა არის მოლდაველი ბოშას ქალი. ილია
ჭავჭავაძე “ბოშას” ნაცვლად ყველგან ხმარობს სიტყვა “ბუშს”, რომელსაც დღეს სხვა
მნიშვნელობა აქვს. წინა გამომცემელი პროფ. ზ. ჭუმბურიძე ამ სიტყვას ცვლის
“ბოშათი”, ჩვენც ასე მოვიქეცით. წინამდებარე გამოცემაში გავიზიარეთ აგრეთვე
წინა გამოცემისეული ზოგიერთი სხვა სწორება, რომელიც ფაქტობრივი თუ
შინაარსობრივი ხასიათის შეცდომებს ეხება. მაგ. პალიარის ქვრივი და ჩუმად
მაძიებელი ბოიე ხან ძალუა-მაზლისწულად იხსენიებოდნენ, ხან დეიდაძმისწულად; ლუი და ბოიე ხან ბიძაშვილები გამოდიოდნენ და ხან
დეიდაშვილები. ჩვენს გამოცემაშიც მთარგმნელის ეს შეცდომა გასწორდა.
უკანონოდ შობილ ბოიეს მამის მხრიდან ნათესავად ვერ მოხვდებოდა ლუი,
ამიტომ გავასწორეთ დეიდა-დეიდაშვილად და მივუთითეთ ვარიანტებში.
2

ვრცლად ამის თაობაზე იხილეთ მ. იამანიძის წერილი “ა. ბუვიეს “იზას” ილია ჭავჭავაძისეული
ქართული თარგმანის გამო”, მაცნე, ენისა და ლიტერატურის სერია, 1984 წ., № 2, გვ. 21 – 23.

ორივე წყაროში საკუთარი სახელები სხვადასხვაგვარი ფორმითაა
მოცემული: ზინსკაია – ზინტსკაია, სეგლენი – სიგლენი – სეგლინი, გრეგორო –
გრიგორო, სესილი – სესილა, ამელი – ამალი, ტიუსო – ტიუსსო, პალიარი –
პელიარი, დე ტალიე – დიუტალი, სიმონ რივე – სვიმონ რივო, ჟუსტინა –
ჟიუსტინა, მარიანა – მარიანნა – მარიანე, ლაკუე – ლაკკო – ლაკოე. ასეთი მერყეობა
იმით უნდა აიხსნებოდეს, რომ რომანი მოკლე დროში, ნაწილ-ნაწილ
ითარგმნებოდა და ქვეყნდებოდა ჟურნალის ფურცლებზე. წინამდებარე
გამოცემაში (მსგავსად წინა გამოცემისა) საჭიროდ დავინახეთ ამ მხრივ
ერთგვარობის დაცვა; უპირატესობა მივეცით სახელის იმ ფორმას, რომელიც უფრო
ხშირად აქვს გამოყენებული მთარგმნელს; ამასთანავე, ანგარიში გავუწიეთ
დედანთან სიახლოვეს.
ჟურნალ “ივერიაში” გამოქვეყნებულ ტექსტში უხვადაა რუსიციზმები,
როგორიცაა: შკაფი, სტოლი, ფადნოსი, კრესლო და სხვა. 1892 წლის გამოცემაში
ილიას ზოგიერთი რუსიციზმი ქართული შესატყვისით შეუცვლია, მაგრამ არა
ყველა და არა ბოლომდე. ზოგიერთი სიტყვის სწორება ბოლომდეა ჩატარებული
და ზოგისა კი – მხოლოდ პირველ თავებში. აკადემიურ გამოცემაში ეს სწორება
ბოლომდე გავატარეთ და აღვნიშნეთ სათანადო ადგილას ვარიანტებში. იმ
რუსიციზმებს, რომლებიც არც ერთხელ არ ჩაუსწორებია მთარგმნელს, არ
შევხებივართ. ასეთებია: პრობკა, მებელი, კუშეტკა და სხვ.
“ივერიის” ტექსტი გადატვირთული იყო სხვათა სიტყვის ნაწილაკ ო-თი.
მეორე (1892 წ.) გამოცემაში მთარგმნელმა შეამჩნია ეს ხარვეზი და ტექსტი ამ
მხრივაც ჩაასწორა, მაგრამ ზოგჯერ ო შემთხვევით იქაც ამოღებულია, სადაც ის
აზრის სიზუსტისათვის აუცილებელი იყო. ასეთ შემთხვევაში ჩვენ საჭიროდ
ჩავთვალეთ აღგვედგინა ო ნაწილაკი “ივერიის” მიხედვით. სწორებები
აღნიშნულია ვარიანტებში.
პარალელური ფორმები, როგორიცაა ეჭვი – იჭვი, ანბავი – ამბავი, მზგავსი –
მსგავსი და სხვანი, წინამდებარე გამოცემაში უცვლელადაა დატოვებული. ასევე,
ზმნის პირისეული პრეფიქსების (ს- და ჰ.) ხმარებისას არ არის დაცული
გარკვეული კანონზომიერება. ისინი პარალელურადაა დატოვებული, რადგან
ასახავს მაშინდელ ქართულ ენაში არსებულ მდგომარეობას.
ვარიანტებში არ გაგვიტანია შემდეგი სწორებანი: დიახ → დიაღ, საქრმო →
საქმრო (აქედან, ცოლქრმობა → ცოლქმრობა), ჰსთქვა → სთქვა. ეს სიტყვები 1892
წლის გამოცემაში ყველა შემთხვევაში ასეა შეცვლილი და ამიტომ ვარიანტების
განსატვირთავად მას აღარ ვიმეორებთ. ჩვენს გამოცემაში გასწორდა ორიოდე
სიტყვის მართლწერა (სხვერპლი → მსხვერპლი, უწინდელებ ← უწინდელებრ).
ამის შესახებაც მითითებულია ვარიანტებში სათანადო ადგილას.
ი. დობორჯგინიძე
იზა

ნ ა ბ ე ჭ დ ი: ილია ჭავჭავაძე, თხზულებანი, ტ. ІV, თარგმანები, იზა (ა. ბუვიესი),
წიგნი І, გვ. 1 – 314, წიგნი ІІ, გვ. 315 – 693, ტფ., ქართველთა ამხანაგობის
გამოცემა, 1892 წ., (A).
ჟურნ. “ივერია”, 1879, № 3, გვ. 1 – 32; № 4, გვ. 33 – 48; № 5 – 6, გვ. 49 –
144; № 7 – 8, გვ. 145 – 224; № 9 – 10, გვ. 225 – 272; 1880, № 1, გვ. 275 – 314; № 2,
გვ. 315 – 384, № 4, გვ. 385 – 492 (B).
7. 5 ბრინჯაოს] ბრონზის B. 7 აწოწვილს გუდარს ირთავსო] ირთავსო
აწოწვილს გუდარს B. 9 – 10 არა სჯეროდა] არ ჰსჯეროდა B. 10 ჰლაპარაკობდნენ]
ლაპარაკობდნენ B. 12 იმიტომა] იმიტომაო B. 13 დაახლოვებულიაო]
დაახლოებულიაო B. 14 თავის] თავისი B. იცის] იცისო B. 15 მეტად] მეტათ B,
სწყინდათ] ჰსწყინდათ B. 20 იმიტომ აძლევსო] აძლევს იმიტომაო B, გაიხადოს]
გაიხადოსო B. 22 იმისთვის] იმისთვისაო B. 24 ისე – B, უყვარს] უყვარსო B.
8. 2 იყვნენ] იყვნენო B, მორისი] მორისიო B. 3 შეიქმნა] შეიქმნაო B, გათხოვება]
გათხოვებაც B, დაეჩქარებინათ] დაეჩქარებინათო B. 4 ჰყბედობდნენ] ყბედობდნენ
B. 11 დაბალ] დაბლა B. 13 ხომ მაინც – B. 14 შეგინდოთ] შეგინდოსთ B. 20
გიშერივით] როგორც გიშერი B. 21 სხივისავით] სხივსავით B. 21 გამოჰკრთოდნენ]
გამოკრთოდენ B.
9. დაღალული] დაღალულნი B. 1 ფაცაფუცისაგან] ფაციფუცისაგან B. 2
ჰხედავთ] ხედავთ B. 6 მეორე] მეორეს B. 11 იმან] მან B. 17 გასცემთ] გაჰსცემთ B. 24
ლამაზს] ლამაზ B.
10. 3 ჩამოშვებულს არა გნახავ] ჩამოშვებული არ იქნები B. 8 ჰნიშნავს] ნიშნავს
B. 14 სძლებს] ჰსძლებს B. 15 შეჰნიშნა] შენიშნა B. 18 ხმითა] ხმით B. 19 ხვალა
ვთქვა] ხვალ ვჰსთქვა B. 21 შეჰხედეს] შეხედეს B. 26 ყველაზე] ყველაზედ B. 31
ვთქვათ] ვჰსთქვათ B.
11. 5 ბაშვს] ბავშვს B. 19 შეეხოვო] შეეხოო B. 20 ფეხაკრებით] ფეხაკრეფით B.
23 ჰნახა] ნახა B.
12. 6 სტიროდნენ] ტიროდნენ B. 13 სჯობს] ჰსჯობს B. 17 გყვანდა] გვყვანდა B.
20 პატივსა] პატივ B. 23 სცდილობდი] ცდილობდი B. 26 ჰხადი] ხადი B. 27
გაესწორებინათ] გაეკეთებინათ B. 29 ცრემლები] ცრემლი B. 30 სწუხარ] ჰსწუხარ B.
34 გახსოვს] გახსომს B.
13. 1 მისცა] მიჰსცა B. 3 ჰყიდულობდა] ყიდულობდა B. 7 დედაჩემიც]
დედაჩემმიც B. 11 სწერდა] ჰსწერდა B. 22 დავღუპავ] დავღუპამ B, ვუთხრა] უთხრა
B. (ІІ). 25 ყოველისფერში] ყოველსფერში B. 29 ჩავვარდე] ჩავარდე B.
14. 16 მოჰკიდა] მოუჭირა B.
15. 4 ცეკვავენ] ტანციობენ AB. 26 ვიქნები] ვიქმნები B. 30 ჩაასხა] დაასხა B. 33
დალია] დალივა B.
16. 1 შესცქეროდნენ] შეჰსცქეროდნენ B. 2 არა] არ B, ჰფიქრობდნენ]
ფიქრობდნენ B. 9 ცეკვის] ტანციობის AB. 23 წარვდგებით] წარვსდგებით B,
ვაღვიარებ] აღვიარებ B. 24 შეურაცხვყოფდი] შევურაცხვყოფდი B. 29 უნდა] უნდაო
B.

17. 2 მოგელოდები] გელოდინები B. 12 მძიმედ] მძიმე B. 18 გადისვა] გადისო
B. 19 გადაჰხედა] გადახედა B, მოეკრიბნა] მოეკრიფნა B. 21 ჰხედავდა] ხედავდა B.
30 დაჰხედა] დახედა B.
18. 1 გადუსვა] გადუსო B. 2 პირისახეზედ] პირის სახეზედ B. 3 წამოსწია]
წამოჰსწია B. 9 ჰგრძნობდა] გრძნობდა B, სიცივეს] სიცივესა B. 10 მოიკრიბა]
მოიკრიფა B. 14 ჩასძახოდა] ჩაჰსძახოდა B. 15 მომატყუებდი] მამატყუებდი B. 24
ამოსწოვოსო] ამოჰსწოვოსო B. 26 მაგიდას] სტოლს AB. 28 დაჰხვდა] დახვდა B. 31
ჰნახა] ნახა B. 33 მოსცილდა] მოჰსცილდა B.
19. 7 სტვენის] შტვენის B. 18 ჰმოქმედობდა] მოქმედობდა B. 23 სჩანდა]
ჰსჩანდა B. 33 საზიდრებისა] პოვოსკებისა B, 33 – 34 მესაზიდრეებისა]
მეპოვოზკეებისა B.
20. 1 გადაუარა] გადუარა B. 2 – 3 გადასჭრა] გადაჰსჭრა B. 7 ხიდზე] ხიდზედ
B. 9 სწვდებოდა] ჰსწვდებოდა B, მოაჯარს] მუაჯარს B. 10 კაბა] იუბკები AB. 15
წყლის] წყალის B. 19 ელოდდნენო] ელოდნენო B. 20 ერთბაშად] ერთბამად B. 20 –
21 ფრინველები] ფრინვლები B. 23 ჰაერზედ] ჰაერზედა B. 27 ატყდა] ასტყდა B. 31
ცურვით] + იქით B.
21. 3 რომ] + კლოდ B. 9 ფაციფუცი] ფასიფუსი B. 10 ტიუსსოს] + ცოლს B. 17
ჰნახა] ნახა B. 18 გაგზავნოს] გაჰგზავნოს B. 19 რამდენისამე] რამდენიმე B. 22 აბა]
ნუ B. 24 სძინავს] ჰსძინავს B. 31 ეს უკანასკნელი – B.
22. 1 გაქვთ] გაქვსთ B. 4 იცეკვოთ] იტანციოთ AB. 17 თითო-ოროლა] თვითოოროლა B. 18 მიეგებებოდა] ემიგებებოდა B. 26 შესცდი] შეჰსცდი B, სძინავს]
ჰსძინავს B. 30 ელდად] ელდათ B, სცდილობდა] ცდილობდა B, დაეშოშმინებინა]
დაეშოშმანებინა B.
23. 7 სწრაფად] სწრაფლად B. 9 შესცქეროდა] შეჰსცქეროდა B. 12
საბანებლადაცა] საბანებლათაცა B. 19 თვალცრემლიანმა] ცრემლით თვალში B. 22
მსხვილი] სხვილი B. 23 გადმოსცვივდა] გადმოუცვივდა B, მიჰვარდა] მივარდა B.
25 სწერია] ჰსწერია B. 27 ჩამწყდარის] ჩამწდარის B.
24. 11 მოჰხდა] მოხდა B. 13 აქეთ] აქედ AB, თვალი] თვალიო B. 17
ფრთხილად] ფთხილად B. 20 დასცა] დაჰსცა B. 28 ხელთათმანებით]
ხელთათმანით B. 30 წარმოსთქვა] წარმოჰსთქვა B. 33 დაბალის] დაბლის B.
25. 9 დაირჩო] დაიხჩო B, წუთს] წუთ B. 10 – 11 საშინელი] უზარმაზარი B. 11
სასტიკ] საშინელს B. 13 აქეთ] აქედ AB. 13 სტიროდა] ტიროდა B. 15
სცდილობდნენ] ცდილობდნენ B. 24 აუბრიალდა] აუბრიალდნა B. 26 – 27
სჯეროდა] ჰსჯეროდა B. 32 გასცა] გაჰსცა B.
26. 7 – 8 შეჰკრთა] შეკრთა B. 9 ჰლანძღავდა] ლანძღავდა B. 27 მისცა] მიჰსცა B.
28 ზარდაცემული] ზარდაცემულმა B.
27. 1 სტიროდა] ტიროდა B. 9 მოჰხდა] მოხდა B. 29 ვერავინ ვერ] არავინ არ B.
28. 5 – 6 თვალტანადობისა]
თვალთტანადობისა B, შავგვრემანის]
შაგვრემანის B. 14 ჰლაპარაკობთ] ლაპარაკობთ B, ყოველისფრით] ყოვლისფრით B.
15 ძალიან] ძალიანა B. 25 თვალცრემლიანმა] ცრემლით თვალში B. 29 იქნება
მკვდარი არ არის? – AB.

29. 10 მენავეებისა] მენავებისა B, 10 – 11 ჰსვამდა, ჰხმაურობდა, ჰყვიროდა,
ჰყბედობდა და ჰკასკასებდა] სვავდა, ხმაურობდა, ყვიროდა, ყბედობდა და
კასკასებდა B. 15 მოკლე] მოკლეს B. 17 და დიდმკერდა – B. 18 – 19 ჰყვიროდა]
ყვიროდა B. 19 ჰკასკასებდა] კასკასებდა B, ჰყბედობდა] ყბედობდა B.
30. 4 – 5 მივასწრებ] მოვასწრობ B. 8 წყლის] წყლისა B. 9 ზევითა] ზევითი B. 10
მოუსვა] მოუსო B. 13 შადიად] შადიათ AB, ბრინჯაოს] ბრონზის AB. 20 ჯმუხი]
ჭმუხი B. 25 ჰმუშაობდა] მუშაობდა B. 27 შესჩვევოდა] შეჰსჩვევოდა B. 28
ჰხმარობდა] ხმარობდა B. 29 საღამოობით] საღამობით B. 30 შესჩივლებდა]
შეჰსჩივლებდა B. 31 მოცლილად] მოცლილი B, ისეთისავე] ისეთისვე B. 32
როგორადაც] როგორათაც B. 34 სწმენდდა] წმენდდა B.
31. 6 როგორც] როგორს B. ნიუფაუნდლენდის] ნიუფაუდლენდის B. 8
დასარჩობად] დასახჩობად B. 14 ჩაიყურყუმელავა] ჩაიყურყუმალავა B. 28
ვიკლავო] ვიკლამო B, დავუწყოთ] დაუწყოთ B. 29 მომივიდა] მომივიდაო B. 31 არა]
არ B.
32. 1 მოსწონს] მოჰსწონს B. 6 შეჰხედა] შეხედა B. 7 გარედ] გარეთ B. 8
მეეტლეს] კუჩერს AB. 17 ხმით] ხმითა B. 22 დასვა] დაჰსვა B. 23 დასცა] დაჰსცა B. 31
ჰთამაშობთ] თამაშობთ B.
33. 9 განმავლობაში] განმავალობაში B. 3 შეჰხედა] შეხედა B. 4 იქნება] იქმნება
B. 5 ჰთამაშობთ] თამაშობთ B. 7 მოჰხდეს] მოხდეს B. 13 მოჰხდება] მოხდება B. 18
გროშადაც] გროშათაც B. 22 ვთქვათ] ვჰსთქვათ B. 23 შენი] შენის B. 25 ჰფიქრობ]
ფიქრობ B. 32 როგორც] როგორიც B.
34. 1 დაიცვას] დაიცას B. 6 – 7 მისი] იმის B. 8 სცემდეს] ჰსცემდეს B. 20 – 21
კარგადა] კარგად B. 27 მიეცა] მოეცა B. 31 თავისუფლად] თავისებურად B.
35. 1 კამერციის] კამმერციის B. 3 გასცა] გაჰსცა B. 6 შესძახა] შეჰსძახა B. 9 იმად]
იმათ B, ჰღირს] ღირს B. 15 შევწირო] შევსწირო B, არა] არ B, მზადა] მზათა B. 17
ჰლაპარაკობ] ლაპარაკობ B, შეჰნიშნა] შენიშნა B. 20 რისთვის] რისათვის B. 26 თავს]
თავსა B.
36. 1 სჯობია] ჰსჯობია B. 6 მიჰხვდა] მიხვდა B. 7 სტყუოდა] ჰსტყუოდა B. 8
უბრჭყვიალებს] უბრჭყიალებს B. 9 მსხვერპლი] სხვერპლი B. 10 სცდილობდა]
ცდილობდა B. 14 სცემდნენ] ჰსცემდნენ B. 20 ჩვენს] ჩვენ B. 21 ფიქრადაც]
ფიქრათაც B. 25 დაგარჩობთ] დაგახჩობთ B. 26 შეამჩნია] შეამცნივა B. 29 იმედით] +
რომ B. 31 ელოდდნენ] ელოდნენ B. 32 ის] ეს B.
37. 1 მოეხვია] მოეხვივა B. 5 წუხელ] წუხელს B. 6 ყოფილიყო] მოსულიყო B.
14 სჯეროდა] ჰსჯეროდა B. 21 მართლაც] მართლადაც B, მოჰხდა] მოხდა B. 23
სტიროდნენ] ტიროდნენ B, ნუგეშს სცემდნენ] ნუგეშ ჰსცემდნენ B. 30 სტიროდა]
ტიროდა B. 33 შეჰნიშნა] შენიშნა B.
38. 14 რომელნიც] რომელიც B, წინათ] წინად B. 14 ჰნახა] ნახა B. 23
დასძრავთო] დაჰსძრამთო B. 24 მოუვლელადაც] მოუვლელათაც B.
39. 2 ქალს] ქალსა B. 4 აქეთ-იქით] აქედ-იქით A. 5 უნდა] უნდაო B. 6 მიაპყრა]
მიაბჯინა B. 17 ჭკვა შეშლია] ჭკუა შეშლილია B. 19 განუწყვეტლად] გაუწყვეტლად
B. 27 ისეთი] ესეთი B, მისცეს] მიჰსცეს B. 29 გგონია] გონია B.

40. 1 გაჰხადეს] გახადეს B. 4 პირისახეს] პირის სახეს B. 8 სცდილობდა]
ცდილობდა B. 12 გამოგვყვებით] გამოგყვებით B. 15 მოჰხდება] მოხდება B. 21
ფერშლების] ფელშრების B.
41. 5 უკედ] უკეთ B. 12 გაჰხადა] გახადა B. 21 – 22 ბრინჯაოს ქარხნის მუშა]
მებრონზე AB. 31 ტანისამოსს და – A.
42. 4 რეცხვას] რეცხას B. 11 ბატონი] უფალი B, უთხრა] ჰკითხა B. 12
მწუხარებისა] მწუხარების B. 13 შესწყვიტა] შეჰსწყვიტა B. 20 მიაპყრა] მიაბჯინა B.
22 ჰნახა] ნახა B. 24 ჰნახავთ] ნახავთ B. 28 მხსნელო] მსხნელო B. 32 სასმენელად]
სასმენლად B.
43. 4 ფათერაკად] ფათერაკათ B, შეემთხვია] შემთხვევია B. 6 დამართვია]
დაჰმართვია B. 7 დაერჩო] დაეხჩო B. 16 სთხოვა] ჰსთხოვა B. 17 კდემამორეულმა]
კთემამორეულმა B. 35 დასარჩობად] დასახჩობათ B.
44. 3 ჰნახა] ნახა B. 4 შეჰხვდა] შეხვდა B. 14 გადაჰხედა] გადახედა B. 19 ჩემი]
ჩემის B, მხსნელი] მსხნელიო B. 21 რუპმა] რუბმა B. 22 პალატაში] პალატში B,
ჰნახეს] ნახეს B. 25 ჰშიშობდნენ] შიშობდნენ B. 29 მისცვივდნენ] მიჰსცვივდნენ B. 33
შემოჰხედა] შემოხედა B.
45. 1 ჩვენა] ჩვენ B (І). 7 ჰნახავ] ნახავ B. 16 წარმოსთქვა] წარმოჰსთქვა B. 20
ჰფიქრობდნენ] ფიქრობდნენ B. 22 ირჩობოდა] იხჩობოდა B. 26 მამასა] მამასაო B. 27
გრძნობდა] ჰგრძნობდაო B. 27, 28 გუდარსა] გუდარსაო. B. 29 მშობლებსა]
მშობლებსაო B. 31 ჰნახეს] ნახეს B.
46. 2 ამტყუნებდნენ] ამტყუვნებდნენ B. 4 ჰნახა] ნახეს B. 5 ამბავი] ამბავიო B. 6
სულმდაბალი] სულდაბალი B. 7 ერთხმად] ერთხმათ B, იძახოდნენ] იძახდნენ B. 11
განმავლობაში] განმავალობაში B. 13 მოელოდდნენ] მოელოდნენ B, სცნობდა]
ჰსცნობდა B. 15 დასტრიალებდნენ] დაჰსტიალებდნენ B. 17 ავადმყოფის]
ავათმყოფის B. 24 ჰყბედობდნენ] ყბედობდნენ B, გამო] გამოო B.
47. 1 ჰშინებოდეს] შინებოდეს B. 2 აღარა (І)] აღარ B. 4 ჰშორდებოდა]
შორდებოდა B. 5 ყოველისფერს] ყოველსფერს B. 6 საყვარლად] საყვარლათ B,
ვჯდომოდი] ვჯდომოდიო B, ქორწინებაზედ] ქორწილობაზედ B. 9 დასდო]
დაჰსდო B. 10 ჩავვარდები] ჩავარდები B, დავირჩობო] დავიხჩობო B. 11 ირჩობდა]
იხჩობდა B. 12 სინანულსა] სინანულსაო B, ვედრებასა] ვედრებასაო B. 13
დამიბრუნოს] დამიბრუნოსო B. 13 – 14 შევრთავ] შევრთავო B. 17 ჰსინჯავდნენ]
სინჯავდნენ B. 18 სცხებდნენ] აცხობდნენ B. 20 რა] რაო B. 26 ვდგები] ვსდგები B. 34
აქეთ] აქედ AB.
48. 1 მოჰხდა] მოხდა B. 5 სტიროდა] ტიროდა B, მოჰხდა] მოხდა B. 7 ჰნახა]
ნახა B, ცუდადა] ცუდათა B, ჰხდიდა] ხდიდა B. 11 როცა] რაკი B. 16 ავადმყოფის]
ავათმყოფის B. 17 შესატყობლად] შესატყობლათ B, ჰნახეს] ნახეს B. 19 დამიძახა,
გავიგონოო] დამიძახოს, გავიგონო B. 21 ისევ – A. 28 ლაკუეს] ლაკკოს AB. 32
მომწერა] მამწერა B.
49. 2 აქეთ] აქედ AB. 12 ვეღარა] ვეღარ B. 21 გადარჩენა] გადარჩომა B. 28 არც]
არცა B, იმისთვის] იმისათვის B. 31 სწვდები] ჰსწვდები B. 33 ვისიმეს] ვინმეს B. 34
ჰტრიალებს] ტრიალებს B.

50. 12 ჰხედავ] ხედავ B. 15 საფუძვლიანი] საფუძველიანი B. 17 მოსწყინდება]
მოჰსწყინდება B, გასცვლის] გაჰსცვლის B. 24 ოჯახისთვის] ოჯახისათვის B. 27
საქეიფოდ] საქეიფოთ B. 35 დაეშვა] დაეშვო B.
51. 1 გამიამხანაგდებოდა] გამიამხანაკდებოდა B. 2 ჰხედავთ] ხედავთ B,
სძულს] ჰსძულს B. 3 სძულდა] ჰსძულდა B. 5 შეჰხედეს] შეხედეს B. 17 უკედ] უკეთ
B. 24 შეჰნიშნა] შენიშნა B. 25 შეჰხედა] შეხედა B. 32 გადვუხადო] გადუხადო B.
52. 8 მომატყუაო] მამატყუაო AB. 9 შეჰხედეს] შეხედეს B. 15 სიძედ] სიძეთ B.
18 სცდილობდა] ცდილობდა B. 20 სძაგდა] ჰსძაგდა B. 21 შესძაგდებოდა]
შეჰსძაგდებოდა B. 25 ჰსურდა] სურდა B. 27 გირთავო] გირთამო B. 28 ჰნახა] ნახა B.
30 მოღიმარი] მაღიმარი B.
53. 4 მომხიბლველს] მომხიბვლელს B. 5 ჰტრიალებდნენ] ტრიალებდნენ B. 13
სტიროდა] ტიროდა B. 16 შერთვა] შერთვაო B. 19 მოჰხდეს] მოხდეს B, მივცემ]
მივცემო B. 20 მსხვერპლად] სხვერპლათ B, მოიტანოს] მოიტანოსო B. 21 მივა]
მივაო B, ქალსა] ქალსაო B. 22 საყვარლადა] საყვარლათაო B. 27, 30 უკედა] უკეთა B.
54. 6 ავადმყოფს] ავათმყოფს B. 10 სთხოვა] ჰსთხოვა B. 11 წასჩურჩულა]
წაჰსჩურჩულა B. 26 გასცეს] გაჰსცეს B. ავადმყოფის] ავათმყოფის B.
55. 6 – 7 ავადმყოფს] ავათმყოფს B. 10 რუპი] რუბი B. 13 მდგომარეობისა]
მდგმოიარობისა B. 22 გაუფრთხილდეთ] გაუფთხილდეთ B. 27 დაჰხედა] დახედა
B. 32 მისცა] მიჰსცა B. 34 რომელმაც] რომელმანც B.
56. 9 ჩვიდმეტის] შვიდმეტის B. 12 ტანწვრილი] ტანწვლილი B. 16 ფარავდნენ]
ჰფარავდნენ B. 30, 31 სძინავს] ჰსძინავს B.
57. 3 უბრძანეთ] უბძანეთ B. 6 ახალგაზრდა] ახალგაზდა B. 9 უკედა] უკეთა B.
15 მადლობად] მადლობათ B. 18 ვწუხვარ] ვსწუხარ B. 19 ჰჯავრობთ] ჯავრობთ B.
27 ჰლაპარაკობდა] ლაპარაკობდა B.
58. 3 შეჰხედა] შეხედა B. 9 – 10 მოჰხდა] მოხდა B. 10 მზადა] მზათა B. 11 – 12
საცოლოდ] საცოლოთ B. 15 მრისხანედ] მრისხანეთ B. 23 ყოველისფრის]
ყოვლისფრის B, მიზეზად] მიზეზათ B. 31 გონიერი] გონიერ B. 34 მოჰხდა] მოხდა
B.
59. 12 მიჰხვდი] მიხვდი B. 14 მორცხვობას] მორცხობას B. 17 ჩაეჭიდა]
ჩაეჭიდნა B. 18 ბრაგვანი] ბანგვანი B. 19 იატაკზედ] იატაქზედ B, მოიკრიბა]
მოიკრიფა B. 23 ვთქვი] ვჰსთქვი B. 27 მარტო] მარტოდ B. 26 – 27 შეჰხედა] შეხედა
B. 29 შესტირა] შეჰსტირა B. 32 სტირი] ჰსტირი B. 35 შეუძლებელია] შეუძლებელი
B.
60. 9 იქმ] იქ AB. 18 გადმოჰხტა] გადმოხტა B. 27 სცოდნია] ჰსცოდნია B, ჩანს]
ჰსჩანს B.
61. 3 მივხვდი] მივხდი B. 8 როგორც] როგორიც B. 15 მსხვერპლად]
მსხვერპლათ B, რომ] როგორ B.
62. 1 სტირი] ჰსტირი B. 5 ყბად] ყბათ B. 12 ბაშვად] ბაშვათ B. 13 განიზრახა]
განიზრახაო B. 16 მაგიდაზედ] სტოლზედ AB. 18 ორივემ] ორმავე B. 30 დედაც]
დედაცა B. 32 ყოველისფერში] ყოველსფერში B.

63. 4 წარმოსთქვა] წარმოჰსთქვა B. 6 მისი] მისის B, ჰხედავ] ხედავ B. 9 მოკლა]
მოჰკლა B. 17 წარმოსთქვა] წარმოჰსთქვა B. 26 შემოჰხედა] შემოხედა B. 29 იმის]
იმისი B. 30 მოჰხდა] მოხდა B.
64. 2 თავის] თავისი B. 3 ქალი] ქალიო B. 5 მოჰხდა] მოხდა B. 6 იმისათვისა]
იმისათვისო B. 9 იყო სესილისა] იყოვო სესილისაო B. 9 კომედიაშიო] + ყველა შინ
დაობებული გასათხოვარი ქალი B, კომედიაშიო] კამედიაშიო B. 11 – 12 სწეწდნენ]
ჰსწეწდნენ B. 13 – 14 სცოდნოდათ] ჰსცოდნოდათ B. 28 წუხდა] ჰსწუხდა B. 30
ჰშურსო] შურსო B.
65. 5 სდომობთ] ჰსდომობთ B. 7 მოჰხდეს] მოხდეს B. 10 გაწბილებული]
გაწპილებული B. 13 – 14 გამოსთქვა] გამოთქვა B. 14 – 15 ყოველისფერში]
ყოველსფერში B. 15 მოჰხდესო] მოხდესო B. 18 მეორე] მეორის B. 20 დღისათვის]
დღისთვის B. 21 – 22 შეჰკრთა] შეკრთა B. 27 რადა] რათა B, გულდინჯად]
გულდინჯათ B. 31 რადა] რათა B.
66. 14 ოჰ] ოხ B. 18 თვითონ] თითონ B, სიცილადაც] სიცილათაც B. 22
ლაპარაკობს] ჰლაპარაკობს B. 23 მიაღწია] მიახწია B. 23 – 24 უფრთხობდნენ]
უფთხობდნენ B. 30 ჰნანობ] ნანობ B. 31 რადა] რათა B. 32 მადა] მათა B.
67. 4 ჰშიშობთ] შიშობთ B. 9 უცნაურის] უცნაურ B. 12 ჰსურდა] სურდა B. 16
ჰნიშნავს] ნიშნავს B. 21 წავიდა] წავიდაო B. 22 გადაჰხდა] გადახდაო B. 22
გამოაფხიზლა] გამოაფხიზლაო B, მოტკბილდა] მოტკბილდაო B. 24 ჰხსნიდა]
ხსნიდა B. 27 მოჰხდა] მოხდა B. 28 თანახმა] თანახმაო B. 32 ნიშანიაო] ნიშანიო B.
68. 1 ჰნატრულობდა] ნატრულობდა B. 2, 3 ირჩობდა] იხრჩობდა B. 3
ჰლაყბობდნენ] ლაყბობდნენ B. 6, 7 მოჰხდა] მოხდა B. 14 – 15 მოჰხდესო] მოხდესო
B. 17 მოჰხდა] მოხდა B. 22 – 23 ჰხედავსო] ხედავსო B. 28 ასტყდა] აჰსტყდა B. 28 –
29 დედაკაცებს] დედაკაცებ B. 29 ზოგიერთნი] ზოგიერთი B, განზრახ] განძრახ B.
33 წარმოსთქვეს] წარმოჰსთქვეს B. 34 უხათაბალოდ] უხათაბალოთ B.
69. 1 მოელოდდნენ] მოელოდნენ B, გადასწყვიტეს] გადაჰსწყვიტეს B. 2
გათავდება] გათავდებაო B, საღამომდინ] საღამომდი B. 3 დასცალდათ]
დაჰსცალდათ B, ელოდდნენ] ელოდნენ B, მოჰხდა] მოხდა B. 4 უცბად] უცბათ B,
ატყდა] მოხდა B. 12 ჩამოართვა] ჩამოართო B. 18 გადმოჰხედა] გადმოხედა B. 19
შეჰკრთა] შეკრთა B. 25 ქვრივად] ქვრივათ B. 26 მღვდელმა] ღვდელმა B. 31
ჰნიშნავდნენ] ნიშნავდნენ B. 32 სახლში] სახლშიო B. 33 – 34 სესილიო] სესილი B.
70. 3 შეჰნიშნეს] შენიშნეს B. 7 ავგუნებად] ავგუნებათ B. 8 შემოსცქერიან]
შემოჰსცქერიან B, ხელსახოცში] ხელთსახოცში B. 10 მისცა] მიჰსცა B. 13 – 14
ისწრაფვიდა] ისწრაფიდა B. 21 ალიაქოთს] ალიანქოთს B. 21 – 22 მოელოდნენ]
მოელოდდნენ B. 28 ჰშვენისო] შვენისო B. 30 მოსწონდა] მოჰსწონდა B,
ჰშორდებოდა] შორდებოდა B. 33 – 34 ჰლაპარაკობდნენ] ლაპარაკობდნენ B.
71. 2 დახრინწიანდა] ახრიწიანდა B. 3 ჰხედავს] ხედავს B. 8 სთქვა წეღანო?]
ჰსთქვაო წეღან? B. 8 – 9 ასე იქნება] ესე იქნებაო B. 11 შესცვალეს ბეჭდები]
შეჰსცვალეს ბეჭდებიო B. 12 მოკვდა] მოკვდაო B, რასაკვირველია]
რასაკვირველიაო B. 13 საკვირველი ეს არის რომ] ეს არის საკვირველიო B. 14 იმის]
იმისი B, ბეჭედი] ბეჭედიო B. 15 მინახავს] მინახავსო B, მაინც] მაინცა B(ІІ). 16 ხმა

არ უნდა] უნდა ხმა არ B, უნდა – B. 19 – 20 პატივისცემით] პატივით B. 24 ცეკვა]
ტანცაობა AB. 29 შუაღამისას] შუაღამის B. 30 ცეკვაც] ტანცაობაც AB.
72. 2 მარტო ეტლში – B. 3 მისცა] მიჰსცა B, სესილმაც] სესილმა B. 4 მოიზიდა]
მოზიდა B. 17, 18 ჰნიშნავს] ნიშნავს B. 18 ცოლად] ცოლათ B. 25 გამოსთქვამდა]
გამოჰსთქვამდა B. 27 განზრახვას] განზრახვასა B. 31 ფიქრად] ფიქრათ B. 35 ქმრად]
ქრმათ B.
73. 1 ძალა] ძალი B. 3 ულუკმაპუროდ] ულუკმაპუროთ B. 8 უწმაწურად]
უწმაწურათ B. 9 – 10 სამასხარაოდ] სამასხარაოთ B. 11 სცდები] ჰსცდები B. 15
მაგოდენა] მაგისთანა B. 18 ქმრად] ქრმათ B. 31 ყმად] ყმათ B. 34 დინჯად] დინჯათ
B.
74. 11 შეჰხედა] შეხედა B. 14 არა] არ B. 17 თვითონ] თითონ B. 19
სტანჯავდით] ჰსტანჯავდით B. 21 მოჰხდა] მოხდა B. 28 – 29 ჰქადულობდა]
ქადულობდა B.
75. 3 ჰშიშობს] შიშობს B. 4 სჩანს] ჰსჩანს B. 24 დაჰხვდა] დახვდა B. 34 თვითონ]
თითონ B. 2 სცადე] ჰსცადე B. 6. ავადმყოფობამ] ავათმყოფობამ B. 17 დედადაც]
დედათაც B. 24 ვტყუი] ვსტყუი B. 29 აღვუთქვი] აღუთქვი AB.
77. 11 დაგარჩობ] დაგახჩობ B. 25 დაეშვა] დაეშვო B. 28 შემუსრეთ] შეჰმუსრეთ
B. 30 მოიპოვებთ] მოიპოვით B. 31 ვიქნები] ვიქმნები B. 32 სულთამხუთავად]
სულთამხუთავათ B.
78. 1 უმამოდ] უმამოთ B. 2 მამად] მამათ B, მისცეთ] მიჰსცეთ B. 14 ვერცარასა]
ვერც ვერასა B, ვერცარა] ვერც ვერა B. 18 საყვარლადა] საყვარლათა B. 20
კარებისკენ] კარებისაკენ B. 21 სჭიდებდა] ჰსჭიდებდა B. 23 მოეშვა] მოეშვო B. 25
დაჰკეტა] დაკეტა B, ადევნა] აადევნა B. 26 მაგიდასთან] სტოლთან AB, დადო]
დასდო B. 28, 32 ჰფიქრობდა] ფიქრობდა B. 30 დაჰხვედროდა] დახვედროდა B. 35
საყვარელი] საყვარლად B.
79. 7 ჰმეცადინეობდა] მეცადინეობდა B. 11 გამოველოდდი] გამოველოდი B.
13 სჯობს] ჰსჯობს B. 15 შვილი] + ჩემი შვილი იქნება, სხვა ხომ არაფერი. შენი
შვილი B, მბძანებელი] ბძანებელი B. 19 სახლში] სახლშიაც B, მოჰხდეს] მოხდეს B.
24 დავდო] დავსდო B. 32 ბოლოსა] ბოლოს B. 33 გასცა] გაჰსცა B.
80. 6 სცდები] ჰსცდები B. 7 ცოლად] ცოლათ B. 15 უცბად] უცბათ B. 16 – 17
გადასდგა] გადადგა B. 25 ჰნახა] ნახა B, უძრავად] უძრავადა B. 26 ავად] ავათ B. 29
ფერანი] ფერან B. 31 ვაი-უიზედ] ვაი-უისზედ B, დაკარგავდა] დაჰკარგავდა B.
81. 2 მიჰხვდა] მიხვდა B. 4 ჰთხოვდება] თხოვდებაო B. 7 ფრჩხილები]
ფჩხილები B. 8 გაჰშავებოდა] გაშავებოდა B. 8 – 9 მაგიდაზე] სტოლზედ B. 10
გამოცდილი ქიმიკოსი] გამოცდილ ქიმიკოსათ B. 11 გასინჯა] გაშინჯა B. 13 მისცა]
მიჰსცა B. 16 ოთხი] ოთხის B, საწყალმა – A. 17 სჯეროდა] ჰსჯეროდა B. 18
შემოვედი] შემოვედიო B. 19 გასცა] გაჰსცა B. 21 ჰნახა] ნახა B, მომატყუაო]
მომატყუვაო B, მომიხდინა] მომიხდინაო B. 22 მომიშოროს] მომიშოროსო B,
შეირთოს] შეირთოსო B. 23 დაულევია] დაულევიაო B, დაეწაფა] დაეწაფაო B. 24
მომეკიდა] მომეკიდაო B, მიმეხადა] მიმეხადაო B. 26 საწამლავსა] საწამლავსაო B.
27 შემოვიდა] შემოვიდაო B, დაიხსნა] დაიხსნაო B. 28 წავიდა] წავიდაო B. 29

გულდინჯადა] გულდინჯათაო B, ვლევდი] ვლევდიო B. 30 სულმდაბალმა]
სულდაბალმა B, მუხანათმა] მუხანათმაო B.
82. 1 გადურჩა] გადურჩაო B, ისე] ისევ A, არის] არისო B, კიდევ – A, არის]
არისო B, კიდევ – A, ავად] ავათ B. 3 – 4 ავადმყოფის] ავათმყოფის B. 8 – 9 იქნება]
იქნებაო B. 9 ძმა] ძმაო B. 13 – 14 მოჰხდა] მოხდა B. 23 ჰგრძნობს] გრძნობს B. 25
ჰტოკავდა] ტოკავდა B. 26 პირ-მოკუმული] პირ-მოკუმშული B. 27 ჰღირს იმად]
ღირს იმათ B. 28 სულმდაბალ] სულდაბალ B. 30 ეხვეოდა] ეხვევოდა B,
სცდილობდა] ცდილობდა B. 33 უკედ] უკეთ B.
83. 2 მუხლმოდრეკილი დაეცა – B. 3 – 4 მომშორდები] მამშორდები B. 6 – 7
მარტოდმარტო] მარტოთ-მარტო B, უპატრონოდ] უპატრონოთ B. 12 ტირილით]
ტირილითა B. 16 ჰკვნესოდა] კვნესოდა B. 18 მექნება] მექმნება B. 20 სტიროდნენ]
ტიროდნენ B. 20 - 21 ჰბედავდნენ] ბედავდნენ B. 23 ფრთხილად] ფთხილათ B. 25
რკინისგზისკენ] რკინისგზისაკენ B. 27 სცხოვრებდა] ჰსცხოვრებდა B. 28 მოჰხდა]
მოხდა B.
84. 2 სცოდნოდა] ჰსცოდნოდა B. 7 სცხოვრობს] ცხოვრობს B. 17 სიძულვილს]
სიძულილს B. 23 მოჰხვდა] მოხვდა B. 24 ბეჭედით] ბეჭდით B. 28 ჰნახავ] ნახამ B.
85. 1 ხარბად] ხარბათ B, შეისუნთქა] შეისრუტა B. 3 მოჰკრავენ] მოჰკვრენ B. 4
სთქვან] ჰსთქვან B, რამა] რამ B. 8 მომიცდი] მამიცდი B. 12 იკითხავს] იკითხამს B.
16 – 17 მოჰხდება] მოხდება B. 23 აჰხადა] ახადა B. 25 მძიმედ] მძიმეთ B. 27 აქეთიქით] აქედ-იქით AB. 31 უჩუმრად] უჩუმარად B, ფეხაკრებით] ფეხაკრეფით B. 32
ეტლს] ფაიტონს B.
86. 3 სტიროდა] ტიროდა B. 5 ხვალაც] ხვალეც B. 8 ერთხმად] ერთხმათ B. 11
ეტლი] ფაეტონი B, ელისეს] ელისეის B. 19 არა ვნახე] არ ვნახეო B. 20 იყო] იყოვო B,
მოვიწამლე] მოვიწამლეო B. 26 უღმრთოდ] უღვთოთ B. 28 დაიჯერებს]
დაიჯერებსო B. 29 გუდარსა] გუდარს B, მისცა] მიჰსცა B. 30 გავამხელო] გავამხელ
A. 31 პირობა] სიტყვა B.
87. 4 ჩაუფუშავდა] ჩაუფუშამდა B. 7 ადვილადაც] ადვილათაც B. 11 ჰნახოს]
ნახოს B, თავისი] თვისი B. 12 საფრთხილო] საფთხილო B. 15 ჰპოულობდა]
პოულობდა B. 17 – 18] მოვამზადებ] მოვამზადებო B. 19 აჰხადა] ახადა B, მაგიდის]
სტოლის AB. 20 შემდეგის წერას] წერას შემდეგისას B. 23 შენც] შენ B. 25 მოჰხდა]
მოხდა B. 30 სად ვიყავ] სადა ვარ B. 32 და – B.
88. 1 თითონ თვითონ B. 2 ქვრივად] ქვრივათ B. 6 იქიდამ] აქედამ B,
გადავვარდნილიყავ]
გადავარდნილვიყავ
B.
10
გადავვარდნილიყავ]
გადავარდნილვიყავ B. 13 დარჩობის] დახჩობის B. 15 საავადმყოფოში]
სასნეულოში B. 16 თთვე] თვე B. 17 საავადმყოფოში] სასნეულოში B, ჭკვიდამ]
ჭკუიდამ B. 18 მოელოდდნენ] მოლეოდენ B. 24 გამქრობოდა] გაქრობოდა B. 31
ჰქონოდა] ჰქონდა B.
89. 3 შესატყობრადაც] შესატყობრათაც B. 4 კეთილი] კეთილის B. 6
დავმორჩილებიყავ] დავმორჩილებვიყავ B. 8 მსხვერპლი] სხვერპლი B. 13
მუხლმოდრეკითა] მუხლმოდრეკით B, 14 გთხოვ] გთხოვთ B. 25 ქმრადა] ქრმათა B.
31 მოგაშორებ] მოგაშორებო B. 33 გთხოვ] გთხოვთ B.

90. 1 ფოჩტით] ფოშტით B, გამომიგზავნე] გამოგზავნე B. 7 ჩასდო] ჩადო B. 9
გთხოვთ] ვჰსთხოვთ B. 12 მოჰხდა] მოხდა B, მითხრა] მითხრაო B. 14 სთხოვა]
ჰსთხოვა B. 16 უთხარი] უთხარიო B. წავიდა] წავიდაო B. 17 დამპირდა]
დამპირდაო B, დავბრუნდებიო] დაბრუნებასაო B. 16 საათმა თორმეტი] თორმეტ
საათმა B. 20 ჰხედავთ] ხედავთ B. 21 ვადას] საათს B. 22 დილას + რომ B. 23 ჩაიცვამ]
ჩაიცვავო B. 26 ჩამოართვა] ჩამოართვო B. 31 გასაგზავნი – B, ფოჩტის] ფოშტის B.
91. 4 მოჰხდა] მოხდა B. 6 კერძოდ] კერძათ B. 8 გავარდა] + და B. 12
მსხვერპლია] სხვერპლია B. 14 ლაპარაკობდა] ლაპარაკომდა B. 15 – 16
დავაშლევინებ] დავაშლევინებო B. 17 სდიოდა] ჰსდიოდა B. 22 – 23 უბრალო
რაღაცაებზე ლაპარაკობდნენ ხოლმე] სადილზედ ლაპარაკობდნენ ხოლმე უბრალო
რაღაცეებზე B. 25 რომელიც] + მთლად B. თვალყურს გაფაციცებით – B. 30 ვარ]
ვარო B, თავს] თავი B, გავუფრთხილდეო] გავიფთხილოთ B. 32 ოჯახში] ოჯახშია
B, თანდათან] + უფრო B. 33 ჰმატულობდა, ჰგროვდებოდა] მატულობდა,
გროვდებოდა B.
92. 5 უღალატა] უღალატაო B, ძმასო] ძმასაო B. 13 წინანდელებრ] წინადელებ
AB. 28 სჯობია] ჰსჯობია B. 29 – 30 შემიტყობს] შემიტყობსო B. 34 20] 20-ს AB. 11
მორისი მაშინვე გამოფხიზლდა – B. 16 ვთქვა] ვჰსთქვა B. 18 შემოსძახა] შემოჰსძახა
B. 29 ჰნახა] ნახა B. 24 თთვეში] თვეში B. 25 გამოსცვალა] გამოჰსცვალა B. 26
ჭაბუკად] ჭაბუკათ B. 27 მოედანზედ] მეიდანზედ B. 31 დოშლუღი] ჟილეტკა B.
94. 1 სჩანდა] ჰსჩანდა B. 8 – 9 ყოველისფრით] ყოვლისფრით B. 10
გაწვრთილი] გაწრთვნილი B. 18 დაეწაფა] დაეწაფაო B. 21 გრძნობა] ჰგრძნობა B. 32
გამოართოს] გამოართვას B.
95. 2 20] 20-ს B. 8 გადაურჩენიათ] გადურჩენიათ B. 9 საავადმყოფოში]
სასნეულოში B. 15 მნახა] მნახაო B. 16 ნათესავმა] ნათესავმაო B. 16 – 17 ვიდეგ]
ვიდექ B. 17 გვიამბო] გვიამბოო B. 20 შევირთე] შევირთეო B. 26 სწრაფად]
ჰსწრაფად B. 27 მზადმყოფმა] მზათმყოფმა B. 28 ყოველისფერს] ყოველსფერს B.
96. 5 – 6 მისწერა] მიჰსწერა B. 9 სტიროდა] ტიროდა B. 11 სესილის] სესილას
AB. 13 შეიპყროს] შეიპყრასო B. 14 ვეტყვი] ვეტყვიო B, დავწვი] დავწვიო B. 15
გაივლის] გაივლისო B, დაავიწყდება] დაავიწყდებაო B, ყველაფერი] ყველაფერიო
B. 20 ამბობდნენ] ამბობდნენო B. 21 თავი] თავიო B. 22 სიტყვით] სიტყვითაო B. 23
დააყენა] დააყენაო B, შეეტყოთ] შეეტყოთო B. 24 მოსულიყო] მოსულიყოვო B,
შეყრილიყო] შეყრილიყოვო B. 25 წაეღოთ] წაეღოთო B, დაესვენათ] დაესვენათო B.
30 ავადმყოფო] ავათმყოფი B.
97. 8 კარებსა] კარებსო B.
98. 4 მოჰხდა] მოხდა B, ივნისს] ივლისს A. 10 ჰლაპარაკობდა] ლაპარაკობდა B.
11 მოუკლავთ] მოუკლავთო B. 12 იცნობდაო] იცნობდა B. 13 – 14 დამრჩვალიო]
დამხჩვალიო B. 15 ბედი] + როგორღაც B, შეჰწევთ] შეჰსწევთ B. 26 მოკაზმული]
მოკმაზული B.
99. 2 დაეტეოდა] დაეტევოდა B. 3 მოდიოდა] მოდიოდაო B. 7 ჩვენის] ჩვენი B.
8 ეკატერინე] კატერინი B. 10 სცმია] ჰსცმია B. 13 ჰსინჯავდნენ] სინჯავდნენ B. 14
მისცა] მიჰსცა B. 15, 16, 24 კამისარი] კამმისარი B. 18 შევიდნენ] შავიდნენ B. 21 – 22
დამლაგებელი] დამლაგემელი B. 28 ორ] ორს B.

100. 9 ვიჯექ] ვიჯეგ B. 14 მისცა] მიჰსცა B. 18 გაირჩევოდა] გაირჩეოდა B. 28
ორი] ორის B. 29 მაგიდა] სტოლი B.
101. 1 შამპანიურ ღვინის] შამპანსკის B. 1 - 2 ჭიქა] ბაკალი B. 3 მსხვერპლს]
სხვერპლს B. 4 – 5 დარჩენილიყო] დარჩენილი იყო B. 5 გრძელ] გძელ B. 6 კაბა]
იუბკა B. 9 ბავშვის] ბაშვის B. 10 წუღები] წუხები B. 12 გასინჯეს] გაშინჯეს B. 20
ვერც] არც B. 21 ნიმფასა] ნიმთასა B. 22 მსხვერპლი] სხვერპლი B. 24, 32 კამისარი]
კამმისარი B. 24 ჩასწერეს] წაჰსწერეს B. 26 მკვდრისას] მკდრისას B, ვერაფერი]
არაფერი B. 27 დასჩნეოდა] დასჩნევოდა B. 28 პირიქით] პირი იქით B.
102. 5 გავუსინჯე] გაუსინჯე B. 15 ჰნახეს] ნახეს B. 20 მაგიდაზე] სტოლზედ
AB. 28 ეტყობა] ეტყობაო] B. 29 ჰღირდესო] ღირდესო B. 34 თთვეში] თვეში B. 33
მოსდიოდა] მოჰსდიოდა B.
103. 14 რამოდენადაც] რამოდენათაც B. 19 კამისარი] კამმისარი B. 28
სჩხრეკდა] ჰსჩხრეკდა B. 29 – 30 მეორეზედ] მეორედ B. 34 ფრთხილიცა] ფთხილიცა
B.
104. 1 კამისარმა] კამმისარმა B. (ყველგან ასეა). 5 დედაკაცი – B. 10 გაქვთ]
გაქვთსთ B. 20 ქალს] ქალი B.
105. 4 დასინჯა] და სინჯა B. 5 კამისარს] კამმისარს B. 6 რადაცა] რათაც B. 15
დასცხება] დაჰსცხება B. 16 არასფერს] არასფერსაი B. 18, 22 სდებია] ჰსდებია B. 25
მაგიდასთან] სტოლთან AB. 27 სჩანს] ჰსჩანს B, მაგიდა] სტოლი AB. 34 ჭიქები]
ბაკლები B.
106. 3 ბოთლში] ბოთლი B. 9 დარჩენილა] დარჩომილა B. 11 საყურეები]
საყურები AB, ერთისგან] ერთისაგან B. 14 ნათქვამს] ნათქვამსა B. 28 შეჰხედა]
შეხედა B. 29, 33 კამისარმა] კამმისარმა B. 33 მდივანი] სეკრეტარი AB.
107. 3 მოსჩხრიკეთ] მოჰსჩხრიკეთ B. 4, 6 ვერა] არა B. 22 ჰფიქრობდა]
ფიქრობდა B. 26, 28 შამპანიური] შამპანსკი B.
108. 5 ყველაფერი – A. 6 მისცა] მიჰსცა B. 7 უბრძანა] უბძანა B. 8 სთხოვა]
ჰსთხოვა B, კამისარს] კამმისარს B. 19 აფთექში] აფთექაში B. 20 ვიცოდეთ]
ვიცოდეთო B. 32; 109. 2 შამპანურ ღვინოში] შამპანსკში B.
109. 1 მთხოვეს] მჰთხოვეს B. 4 შეგიძლიათ] შეგიძლიან B. 7 ლაბორატორიაში]
ლაბარატორიაში B. 14 ხმარობენ] ჰხმარობენ B, აქეთ] აქედ AB. 15
გაუფრთხილებელია] გაუფთხილებელია B. 16 ჰფიქრობს] ფიქრობს B. 17 – 18
საფათერაკოდ] საფათერაკოთ B. 18 ამბავი] ამბავიც B. 25 წამლისა] საწამლავისა B.
33 თითონაც] თვითონაც B.
110. 1 შამპანიური] შამპანსკი B. 5 სჩანს] ჰსჩანს B. 6 შევუდგები] შეუდგები B.
17 სრულიად] სრულად B. 20 უკანასკნელი] უკანასკნელნი B. 21 გრძლად] გძლად
B. 22 მეორე] მეორეს B. 24 სცდილიყვნენ] ცდილიყვნენ B. 25 აქეთ-იქით] აქედ-იქით
AB.
111. 2 – 3 შამპანური ღვინო] შამპანსკი B. 9 შამპანური] შამპანსკი B. 14 მანამ]
მინამ B. 16 იყო] იყოვო B, მითხრა] + რომ B. 17 ვიფიქრე] ვიფიქრეო B, არის] არისო
B.

112. 3 კვალი – B. 13 სავახშმოდ] სავახშმოთ B. 22 ტანად] ტანათ B. 27
ცხოვრებს] ჰსცხოვრებს B. 32 შამპანური] შამპანსკი B. 8 უეჭველია] უეჭველიაო B.
22 ჰფიქრობდა] ფიქრობდა B. 33 ბრინჯაოს ქარხნის] მებრონზე B.
114. 5 კიბეზედ ხელახლად – B. 16 ელდაცემულმა] ელდაცემული AB. 20
სცხოვრებდა] ჰსცხოვრობდა B. 24 გინახავთ] გინახამთ B. 28 ორშაბათს] ორშაბადს
B. 34 – 35 მახლობლობა] კავშირი B.
115. 2 მინახავს] მინახამს B. 7 ჰყიდულობდა] ყიდულობდა B. 11 დაჰხვდა]
დახვდა B. 12 გვიბძანეთ] გვიბრძანეთ B, მე] მეო B. ვიცი] ვიციო B. 27 რამე] რამ B.
30 რამე] რამეო B, ამისთვის] ამისათვის B.
116. 3 ვითომ] მითამ B. 5 შაბათს] შაბადს B. 10 გადაჰხვეოდა] გადახვევოდა B.
16 ამდენის] ამდვენის B. 24 გასინჯეთ] გაშინჯეთ B. 34 ქუჩისკენ] ქუჩისაკენ B.
117. 4 – 5 ჩემთან] ჩვენთან B. 5 ვთხოვე] ვჰსთხოვე B. 9 შეამჩნია] შეამცნია B,
ვერა] არა B. 14 მოგიკრავთ] მოგიკრამთ B, ჰლაპარაკობდნენ] ლაპარაკობდნენ B. 23
ყელთამდე] ყელთამდი B. 27 ორშაბათი] ორშაბადი B.
118. 7 ხელისგული] ხელისგულზედ B. 15 – 16 შამპანურ ღვინოს] შამპანსკს B.
18 დახვედროდა] დახვდენოდა B. 28 მოუკრებია] მოუკრეფია B. 31
დასალაგებლადაო] დასალაგებლათაო B. 34 აფთექში] აფთექაში B.
119. 7 მეორე] მეორეს B. 8 სამი] სამის B, თთვის] თვის B. 21 ქუჩის მესერი]
მესერი ქუჩის პირისა B. 23 შესავალ] შესავალს B. 29 ემსგავსებოდა] ემგზავსებოდა
B.
120. 2 – 3 დასტრიალებდა] დაჰსტრიალებდა B. 8 უხუცესმა] უფროსმა B. 10
სჯობია] ჰსჯობია B. 11 მწრთველო] მწვრთველო B. 19 დასდევთ] დაჰსდევთ B. 25
ვიღაცას] ვიღასაც B. 28 არა] არ B. 32 სცოდნია] ჰსცოდნია B. 33 სჭერია] ჰსჭერია B.
121. 6 სჯობიაო] ჰსჯობიაო B. 13 მოსაწევ] მოსაწევს B. 18 სცხოვრობს]
ჰსცხოვრობს B. 23 გერმანელებისაგან] ნემეცებისაგან B. 34 ირთავენ] ირთვენ B.
122. 9 სანახავად] სანახავათ B, ჩვენსკენ] ჩვენკენ B. 11 მარდად] მარდათ B. 26
საგანგებოდ] საგანგებოთ AB. 31 კაცზე] კაცზედ B. 23 ხოლმე – B. 28 ბედნიერებად]
ბედნიერებათ B.
124. 2 სასაცილოდაც ჰხდიდა] სასაცილოთაც ხდებოდა B. 5 საცეკვაოდ]
სატანცაოდ AB. 6 ცეკვის] ტანციობის AB. 8 ცეკვა] ტანცაობა AB. 22 მოცეკვავენი]
მოტანციენი AB. 23 ქალ-ვაჟსა] წყვილსა B, რომელნიც ტრიალებდნენ] რომელიც
ტრიალებდა B.
125. 24 ჰლაპარაკობდა] ლაპარაკობდა B.
126. 6 მსხვერპლსა] სხვერპლსა B. 24 გაჰხვევენ] გახვევენ B. 25 ბრმად] ბრმათ
B. 27 თითონ] თვითონ B.
127. 2 სთხოვა] ჰსთხოვა B, ოთახში] ოთახშიო B. 2 – 3 მაგიდებია] სტოლებია
AB. 21 როგორიც] როგორც B. 26 დამნაშავედ] დამნაშავეთ B. 32 მიზეზად]
მიზეზათ B. 34 წარმოუდგა] წარმოუდგაო B.
128. 2 მოჰგვარა] მოჰგვარაო B. 3 ჰხედავდა] ხედავდა B. 6 მომანდეს]
მომანდვეს B. 25 ბრალეული] + ის B. 26 სწამებენ] ჰსწამებენ B. 27 ჰღაღადებს]
ღაღადებს B. 30 შვრებოდი] შვრებოდიო B. 32 მიმაჩნია] მიაჩნიაო B.

129. 1 ვიდეგი] ვიდეგიო B. 4 მიამბეთ რა აღმოაჩინეთ? – A. 11 კიდეც] კიდეთ
B. 25 მკვლელად] მკვლელათ B.
130. 2 – 3 ჰპოულობს] პოულობს B. 5 ხუთშაბათს] ხუთშაბადს B. 7 შამპანურ
ღვინის] შამპანსკის B. 12, 14, 16 შამპანური ღვინო] შამპანსკი B. 24 ხედავთ]
ჰხედავთ B. 29 მკითხავთ] მკითხამთ B.
131. 4 – 5 ვნებათაღელვისაგან] ვნებათღელვაში B. 9 სდებია] ჰსდებია B. 19
დამწყვდეული] დამწყვდევული B. 25 თქვა] ჰსთქვა B.
132. 3 ჰნატრულობენ] ნატრულობენ B. 9 სწერდნენ] ჰსწერდნენ B. 12 შეევსო]
შეემსო B. 14 გამოამჟღავნონ] გამოამჟღავნონო B. 25 ბრალისა] ბრალზედ B,
სწამებდნენ] ჰსწამებდნენ B.
133. 4 ჰმუშაობდა] მუშაობდა B. 6 სწამებდა] ჰსწამებდა B. 8 უწინდელებრ]
უწინდელებ AB. 12 დაქვრივდებიო] + და მორისს შეეყრებიო B. 13 – 14
ჰლაპარაკობდნენ] ლაპარაკობდნენ B. 14 არის] არისო B. 23 სირცხვილის]
სირცხვილისა B. 27 – 28 თთვე და თვე] თვე და თვე B. 30 შესცქეროდა]
შეჰსცქეროდა B. 33 დინჯად] დინჯათ B.
134. 1 წიგნებში ჩაწერილია] წიგნებშია ჩაწერილი B. 2 შეავსო] შეამსო B. 4
სჯობს] ჰსჯობს B. 15 მოემატება] მოგემატება B. 25 გინდა] გინდათ B. 26 ბევრ
სხვასავით] სხვა მრავალსავით B.
135. 32 მისცა] მიჰსცა B. 34 ეწვია] ეწვივა B.
136. 5 მისცა] მიჰსცა B. 9 კაცად] კაცათ B. 11 უგემურად] ვაინაჩრობით B. 16
ბრინჯაოს] ბრონზის B. 17 მუშტარსა] მსყიდველსა B, ელოდა] ელოდდა B. 19
ქარხნისათვის ქარხანისათვის B. 25 სთვლიდა] ჰსთვლიდა B. 28 ჰთაკილობდა]
თაკილობდა B.
137. 4 ჰქადულობდა] ქადულობდა B. 7 ბედნიერად] ბედნიერათ B. 9 ბედსა]
ბედსაო B, ჰცხოვრებს] ცხოვრებს B. 14 განმავლობაში] განმავალობაში B, ორჯელ]
ორჯერ B. 23 ახალგაზრდა] ახალგაზდა B. 26 ჰლაპარაკობდა] ლაპარაკობდა B. 31
საყვარლის] საყვარელის B. 32 სწამობდა] ჰსწამობდა B. 33 უყვარს] + და B. 34 სცემს]
ჰსცემს B.
138. 9 ავგუნებად] ავგუნებათ AB. 11 გამწვავდა] გამწვანდა B. 10, 13 – 14
ოხუნჯობა] ოხუჯობა B. 16 გასცა] გაჰსცა B. 22 სჯობია] ჰსჯობია B. 24 მისწვდა]
მიჰსწვდა B, 26 მაგიდას] სტოლს AB.
139. 8 სცხარობ] ცხარობ B. 10 დავბრუნდები] დაუბრუნდები B. 12
ჰცდლობდა] ცდილობდა B. 13 სწუხდა] ჰსწუხდა B. 14 სწამებთ] ჰსწამებთ B. 15
კამისარსა] კამმისარსა B. 19 ყველაფერი] ყველა AB. 25 იქნება] იქმნება B.
140. 9 ჩუმად-მაძიებელმა] ჩუმად-გამომძიებელმა A. 12 კამისარმა] კამმისარმა
B. 20 საწყალი] + ამელი B. 22 – 23 მოაშორა და ძმას] და მოაშორა ძმას და B. 22
ერთმა] + და B, რაღასიც თქმა] თქმა რიღასისაც B. 32 აქეთ-იქით] აქედ-იქით B. 35
უთხრა] ჰკითხა B.
141. 12 სჩანს] ჰსჩანს B. 13 კამისარმა] კამმისარმა B. 18 კარგად] კარგათ B. 20
გკითხავთ] გკითხამთ AB. 21 საცაა] საცა B. 24 ამელი] ადელი AB. 25 ავადმყოფს]
ავათმყოფს B. 27 ავადაც] ავათაც B. 32 შეკრთა] შეხტა თავის ადგილიდამ B. 34
შემოსცქეროდნენ] შემოჰსცქეროდნენ B.

142. 11 ნიშნეულობით] ნიშნებზედ B. 13 არის] იყო B. 14 განა ეს] ეს რა B.. 15
გამომკითხვენ] გამომკითხვენო B. 16 ამბავს] ამბავსო B. 16 ვსთქვა] ვჰსთქვაო B, 17
მიცემული] მიცემულიო B, გამოვამჟღავნოვო] გამოვამჟღავნოო B. 18 შეუტყვია]
შეუტყვიაო B. 19 დანიშნული] დანიშნულიო B. 19 შემატყობინა] შემატყობინაო B. 20
დამადებინა] დამადებინაო B, ვუთხრა რა] ვუთხრა რაო B. 23 ამბავი] ამბავიც B. 6
დამემართოს] დამემართოსო B. 25 ვარ] ვარო B. 28 წამოსქდა] წამოჰსქდა B. 30
კონსიერჟერის] კონსერჟერის B. 38 რეგისტრატორს] რეღისტრატორს B, მისცა]
მიჰსცა B.
143. 1 რეგისტრატორმა] რეღისტრატორმა B. 2 მოსთხოვა] მოჰსთხოვა B. 8
ბრინჯაოს ხელოსანი] მებრონზე B. 13 დარაჯსა] ყარაულსა, ერთს] ერთ B. 23
ვფიქრობ] + რომ B. 31 სჩხრიკა] ჰსჩხრიკა B. 32 ჰნახა] ნახა B. 35 მოხელეები]
მოხელეებიო B.
144. 1 ჩანს] ჰსჩანს B, მყოლია] მყოლიაო B. 11 იპოვეს] მიპოვეს B. 12 გასცეს]
გაჰსცეს B. 14 არა] არ B, სძინებია] ჰსძინებია B. 15 უმართებულოდ] უმართებულად
B.17 დაიჭირონ] დაიჭირონო B. 18 ირიჟრაჟა] ირაჟრაჟა B. 23 სჭამა] ჭამა B. 26
მაგიდასთან] სტოლთან AB, 27 მდივანი] სეკრეტარი B. 31 გასამტყუვნებლად]
გასამტყუნებლად B. 33 – 34 პირი ღია] პირა ღია B.
145. 3 ჰმშველოდით] შველოდით B. 4 ჰთხოულობთ] თხოულობთ B. 6
თთვეზედ] თვეზედ B. 8 დაგიმძიმებს] დაგიმძიმებენ B. 19 მსხვერპლი] სხვერპლი
B. 26, 28 მდივანს] სეკრეტარს B, 26 კიდობნიდამ] შკაფიდამ B. 27 შამპანური
ღვინის] შამპანსკის B. 30 – 31 ბერარისაგან] ბეზარისაგან B. 30 შამპანური ღვინო]
შამპანსკითა B. 34 შამპანური ღვინო] შამპანსკი B.
146. 3 მზგავსი] მსგავსი B. 7 შამპანური ღვინო] შამპანსკიც B. 16 ავურივე]
აურივე A. 18 ეგრედ] ეგრეთ B, არაფერის] არაფრის B. 27 მაგიდაზედ] სტოლზედ
AB, შევადგინე] შავადგინე B, ამისათვის] ამისთვის B. 29 გულისთქმათა ამშლელს]
ვნების ასაღელვებელს B. 31 ბასტილიის] ბასტილის B.
147. 12 ვიდრე – A, გკითხავთ] გკითხავდეთ B. 13 ფერან] ფერანო B. 18
მსხვერპლი] სხვერპლი AB. 19 მსხვერპლიო] სხვერპლიო AB. 20 ექნა] ექმნა B. 21
დამიჭირეს] დამიჭირესო B. 23 ეთქვა] ეთქვაო B. 24 მოჰრიდებია] მოჰრიდებიაო B.
25 შემიტყუეს] შემიტყუესო B. 26 მსხვერპლად] სხვერპლად A, სხვერპლათ B. 29
ჰცდილობდა] ცდილობდა, რომ B. 30 მორისისთვის] მორისისათვის B. 32
შეუტყვია] შეუტყვიაო B, დაჰმუქრებია] დაჰმუქრებიაო B. 33 – 34 მსხვერპლია]
სხვერპლია A, სხვერპლიაო B.
148. 1 დაულევინებია] დაულევინებიაო B, წაუყვანია] წაუყვანიაო B. 2
ჩვიდმეტის] შვიდმეტის B. 8 სიფრთხილეღა] სიფთხილეღა B. 18 ვიტანჯები]
ვიტანჯებიო B. 4 მორისს + მორისი B. 19 მიყვარხარ] მიყვარხარო B. 22 უარს] უარსა
B. 24 გკითხავენ] გკითხამენ B, რად] რათ B. 25 მომეწამლაო] მომეწამლნავო B. 26
უნებლიედ] უნებლიეთ B. 31 – 32 შამპანური ღვინო] შამპანსკი B.
149. 3 დგეხარ] + რაღა B. 5 აღშფოთება] აშფოთება B. 13 – 14 უნდა] უნდაო B.
15 რასმე] რასმეს B. 20 სვამდნენ] ჰსვამდნენ B. 22 ჩასწერა] ჩაჰსწერა B, ჰნახა] B. 28
იეზუიტების] იეზუტების B. 29 შეეჩვია] შეეჩვივა B. 30 ყოველისავე] ყოველივე B.

150. 1 ჰნახა] ნახა B. 2 ზნეობურ] ზნეობითს B. 10 მისცეს] მიჰსცეს B. 12
სჯობია] ჰსჯობია B. 13 ვსთქვათ] ვთქვათ B. 15 შესახებ] შესახები B. 20
რომლისაგანაც] რომელისაგანაც B. 22 ნუმრებიც] ნომრებიც B. 32 ნომრებს]
ნუმერებს B, მდივანი] სეკრეტარი B.
151. 7 გარეგნობით] გარეგანობით B. 8 ბედოვლათად] ბედოვლათათ B. 14
მდივანს] სეკრეტარს B. 15 ნუმრები] ნუმერები B. 22 დეიდას] ძალუას AB, ავად]
ავათ B. 25 დეიდა] ძალუა AB. 28 უკედ] უკეთ B, ამიტომ] ამიტომაო B. 32 დეიდავ]
ძალუავ AB. 33 ავადა] ავათა B.
152. 1 აქეთ] აქედ AB. 2 უკედა] უკეთა AB. დისწულმა] მაზლისწულმა AB. 6 – 7
ჯერ ყმაწვილი კაცია] ყმაწვილი კაცია ჯერ B. 12 დეიდა] ძალო B. 16 დეიდის]
ძალუას B. 22 კი – B. 27 დედისთვის] დედისათვის B. 29 სწამებდა] ჰსწამებდა B. 30
დეიდაშვილს] ბიძაშვილს AB.
153. 1 სჯობს] ჰსჯობს B. 2 დეიდას] ძალუას AB. 3 ასხამდა] ასხავდა AB,
იმდენი] იმდვენი B. 4 წასჩხუბა] წაჰსჩხუბა B. 5 ჰცდილობდა] ცდილობდა B. 6
დეიდას] ძალუას B. 7 დეიდა] ძალუა B. 9 დეიდის] ძალუის B. 10 დეიდა] ძალო AB.
11 ასტკივა] აჰსტკივა B. 11 – 12 სჯობია] ჰსჯობია B. 13 შვილო] + მე B. 14 მოვიდამეთქი] + მე B. 26 დეიდაჩემის] ძალუაჩემის B. 27 ვუპატრონო] ვუპატრონოვო B. 29
სცა] ჰსცა B. 34 დეიდა] ძალუა AB.
154. 2 მყვანდა] დამრჩა B. 3 მაგასაც – B. 9 – 10 დეიდასაც] ძალუასაც B. 10
სურს] ჰსურს B. 10 – 11 წასაყვანად] წასაყვანათ B. 12, 18, 20 დეიდაჩემს] ძალუაჩემს
B. 17 სწამს] ჰსწამს B. 31 დეიდა] ძალუა AB. 32 თუ იმ უბედურებს უპატრონოდ
დასტოვებს] იმ უბედურების უპატრონოდ დაყრა B.
155. 5 თავს] თავზედ B. 6 ჰნუგეშობდა] ინუგეშებდა თავს B. 9 ცუდადა]
ცუდათა B. 13 ჰნანობდა] ნანობდა B. 16 სთქვა] ჰსთქუა B. 30 ჰლაპარაკობთ]
ლაპარაკობთ B. 31 ბედნიერად] ბედნიერათ B. 32 კარგადა] კარგათა B, ვარ] ვარო B.
156. 2 მისცეთ] მიჰსცეთ B. 10 ცუდად] ცუდათ B, დეიდა] ძალუა AB. 17
დეიდათქვენისთვის] ძალუათქვენისთვის AB. 22 დეიდათქვენი] ძალუათქვენი B.
23 მეოთხედ] მეოთხეთ B. 28 რად] რათ B. 33 ავადმყოფთან] ავათმყოფთან B,
მარტოდ] მარტოთ B.
157. 1 დეიდაშვილისათვის] ბიძაშვილისათვის AB. 3 გასაგზავნად]
გასაგზავნათ B. 8 უკედ] უკეთ B. 15 ხმით] ხმითა B. 19 – 20 შვილისთვის]
შვილისათვის B. 25 მიბძანეთ] მიბრძანეთ B.
158. 5 – 6 მოვიდეს] მოვიდესო B. 6 წაერთვას] წაერთოსო B. 10 ჰნახე] ნახე B. 11
– 12 სამზარეულოში] სამზვარეულოში B. 14 მინად] მინათ B. 15 ბოიეს – B. 17
სთქვა] ჰსთქვა B.
159. 2 ჰხედავდა] ხედავდა B. 4 ჰცდილობდა] ცდილობდა B. 6 გირაოდა]
გირაოთა B. 7 დასძრა] დაძრა B. 9 სძარცვავდა] ჰცარცვავდა B. 10 სტაცებდა]
ჰსტაცებდა B. 17 სთქვა] ჰსთქვა B. 18 დეიდა] ძალუა AB. 19 – 20 მშვიდობიანად
მოჰკვდე] მშვიდობიანათ მოკვდე B. 30 სწუხს] ჰსწუხს B. 31 დეიდათქვენი]
ძალუათქვენი AB. 32 დეიდა] ძალუა AB.
160. 1 სტირით] ჰსტირით B. 2 ვუყოთ] უყოთ B, დეიდა] ძალუა AB. 3
შემთხვეოდა] შემთხვევოდა B. 7 დეიდა] ძალუა B. 11 ვეღარავის] ვეღარავისა B,

სცნობს] ჰსცნობს B. 13 აცხონოს] აცხოვნოს B, წარმოსთქვა] წარმოჰსთქვა B. 16 – 17
შინისკენ] შინისაკენ B. 17 მანამ] მინამ B. 20 ჰნახა] ნახა B, დეიდათქვენს]
ძალუათქვენს B. 25 დეიდა] ძალუა AB, მარიანა] მარიანე B. 26 პარიზში] პარიჟში B.
30 პარიზს] პარიჟ B. 33 ერთი-ორად] ერთ ორიოდ B.
161. 10 სწყალობს] ჰსწყალობს B. 13 მარიანას] მარიანეს B, დეიდა] ძალუა AB.
14 დასწვა] დაჰსწვა B. 15 გადმოსწერა] გადმოჰსწერა B. 16 მდივანს] სეკრეტარს AB.
21 ახლა] ეხლაო B. 24 დაწერა] დასწერა B. 33 პარიზ] პარიჟ B.
162. 2 გულმოდგინედ] გულმოდგინეთ B. 4 გასწვდება] გაჰსწვდება B. 10
აგენტად] აგენტათ B. 12 წარმოსთქვა] წარმოჰსთქვა B. 18 დეიდა] ძალუა AB. 22 – 23
ცხელა, დავიღალე] ცხელაო დავიღალეო B. 25 თვალცრემლიანი] ცრემლით
თვალში B.
163. 2 საწყალმა] საწყალი B. 3 გამოსთქვა] გამოჰსთქვა B. 6 შემოეყარაო]
შემოეყარა AB. 7 გულს] გულ B. 7, 16, 29 სთქვა] ჰსთქვა B. 20 ჰხედავ] ხედავ B. 28
სტიროდა] ტიროდა B.
164. 1 წერია] ჰსწერია B. 8 სთქვა] ჰსთქვა B. 12 ჰნახა] ნახა B. 14 გაქვთ] გაქვთო
B. 17 შესწირა] შეჰსწირა B, ფული] ფულიო B. 19 ვისთვისმე] ვისთვისმეო B. 21
უამისოდაც] უმისოდ B. 23 პატივცემელი] პატივმცემელი B. 25 სცხოვრობდა]
ცხოვრობდა B. ამისთანებზედ] ამისთანაებზედ B. მისცენ] მიჰსცენ B. 11 დეიდა]
ძალუა AB. 12 ჰლოცულობდა, სტიროდა] ლოცულობდა, ტიროდა B. 14 ჰნახა] ნახა
B, დისწული] მაზლისწული B. 15 სწუხსო] ჰსწუხსო B, დახედა] დახედაო B. 16
დაანება] დაანებაო B, მოახვია] მოახვიაო B, დეიდაშვილს] ბიძაშვილს AB. 25
დაყრდნობილი] დაყრდომილი B. 26 პარიზს] პარიჟ B. 27 მივიღე] მივიღეთ B,
პარიზიდამ] პარიჟიდამ B. 28 – 29 გადავუხადე] გადვუხადე B. 29 დეიდას] ძალუას
AB. 33 დეიდა] ძალუა B.
166. 6 სთქვა] ჰსთქვა B. 19 დეიდაშვილს] ბიძაშვილს AB. 22 – 23 თავისთან]
თავისთანაო B. 23 მიზეზია] მიზეზიაო B. 26 იცის] იცისო B, აიღო] აიღოო B. 28
უეჭველია] უეჭველიაო B, ბილეთი] ბილეთიო B. 29 დეიდა] ძალუა AB.
167. 3 გამოვსულიყავი] გამოვსულვიყავიო B, რა] რაო B, ვიტყვი] ვიტყვიო B. 4
მაქვს] მაქვსო B. 5 მოვერიდე] მოვერიდეო B. 6 ისა] ისაო B. 6 – 7 ბილეთები]
ბილეთებიო B. 7 კიდეცა] კიდეცაო B, ვიტყვი] ვიტყვიო B. 9 დასაჯერია]
დასაჯერიაო B, იცის] იცისო B, დეიდაჩემს] ძალუაჩემს AB. 10 ვუყვარდი]
ვუყვარდიო B. 11 მაქვს] მაქვსო B, დავასა] დავასაო B. 12 აქვს] აქვსო B, ამისთანა]
იმისთანა B, მივაბარებ] მივაბარებო B. 14 სწუხს] ჰსწუხს B. 16 აუსრულდა კიდეც]
ისეც აუსრულდა B. 22 – 23 ამდენის] ამდვენის B. 34 ფეხაკრებით] ფეხაკრეფით B.
168. 2 ყოფილა] ყოფილაო B, სტუმრად] სტუმრათ B. 4 მდგმურთან]
მდგმურთანაო B, მიდის შინაო] მიდისო შინ B. 9 წინდად] წინდნად B. 10 პარიზში]
პარიჟში B. 12 მეორე] მეორეს B. 13 სძინავსო] ჰსძინავსო B. 14 სთხოვა] ჰსთხოვა B.
15 ჩავიცვამდეო] ჩავიცვავდეო B. 18 დეიდა] ძალუა B. 33 პარიზიდამ] პარიჟიდამ B,
(ყველგან ასეა). 35 ვერაფერს] ვერასფერს B.
169. 2 მოუვიდოდა] მოუვიდა B. 8 სთქვა] ჰსთქვა B. 16 პალატაში] პალატში B.
18 ცბიერობით] ცბიერებით B. 21 მოჰფანტავდა] მოჰფანტამდა AB. 22 პარიზს]
პარიჟ B. 24 სადმე] სადმეო B.

170. 2, 10 სთქვა] ჰსთქვა B. 3 მზად] მზათ B. 6 ჰჯავრობს] ჯავრობსო B. 7 ჰნახა]
ნახა B. 11 ჰნახავ] ნახამ მე B. 29 იმდენი] იმდვენი B.
171. 4 სდებდნენ] ჰსდებდნენ B. 5 დასცა] დაჰსცა B. 10 წინ] წინა B. 12
შესცდება] შეცდებაო B, ხოლმე] ხოლმეო B. 16 ჰტოკავდა] ტოკავდა B. 17 იწვოდა]
იწოდა B. 19 მერქვას] მერქვასო B. 21 მიმოწმებს] მიმოწმებსო B. 24
კაცთმოყვარეობით] კაცმოყვარეობით B. 25 ექცეოდნენ] ექცევოდნენ B. 26
აღმოაჩინა] აღმოაჩინაო B. 32 მდივანი] სეკრეტარი AB.
172. 3 ჰცდილობდა] ცდილობდა B. 7 გადმოიყვანეს] გამოიყვანეს B. 8
ყმაწვილმა კაცმა] ყმაწვილ კაცმა B. 17 ფრთხილად] ფთხილად B. 18 ჰნახა] ნახა B.
21 შეუნიშნავად] შეუნიშნავათ B. 22 მდივანს] სეკრეტარს AB. 23 საწყალმა +
ყმაწვილმა] B. 28 ანიშნა] ანიშნათ B. 31 შესჭკნობოდა] შეჰსჭკნობოდა B.
173. 5 აქეთ-იქით] აქედ-იქით AB. 11 წასჩურჩულა] წაჰსჩურჩულა B, მდივანს]
სეკრეტარს AB. 12 სთქვა] ჰსთქვა B. 15 მინახავს] მინახამს B. 16 მდივანს] სეკრეტარს
AB. 16 – 17 თითქოს] თითქო B. 17 ჰკითხავს] ჰკითხავსო B. 20 მინახავს] მინახამს
AB, მოვსწამლავდი] მოვსწამლამდი B. 25 გასამტყუნებლად] გასამტყუვნებლად B,
წარმოსთქვა] წარმოჰსთქვა B. 26 მსხვერპლის] სხვერპლის AB. 30, 174. 3, 5 მდივანს]
სეკრეტარს AB.
174. 5 მაგდენი] მაგდონი B. 7 უნდა – B. 10 – 11 მდივანმა] სეკრეტარმა AB. 13
სჩანს] ჩანს B. 14 გაქვს] გვაქს B. 18 მეფიქრა] მეფიქრნა B. 28 უნახავს] ენახა B. 29
მიშველებია] მიჰშველებია B. 30 სდომებია] ჰსდომებია B. 32 უყვარდა] უყვარდაო
B. 33 ქალი] ქალიო B, უნდოდა] უნდოდაო B, აძლევდნენ] აძლევდნენო B. 34 ძმა]
ძმაო B.
175. 1 შემომფიცა] + რომ B. 4 ავადმყოფობა] ავათმყოფობა B. 8 რამე] რამეო B. 4
წარმოსდგა] წარმოსდგაო B, მოიწამლა] მოიწამლაო B. 5 ათხოვებდნენო]
ათხოვებდნენ A. 10 ყველაფერი] + ეხლა B. 14 მოწმეებს] მოწმებს AB. 21
ნამუსგატეხილი] ნამუსს გატეხილი B, 22 საცეკვაო] სატანციო AB.
176. 4 მორისს] მორის B. 15 ჰნახა] ნახა B. 24 შესცვლია] შეჰსცვლია B. 27
მზადა] მზათა B.
177. 4 ჩანს] ჰსჩანს B. 5 ჰნახეთ] ნახეთ B. 14 – 15 გაგეძარცვათ] გაგეცარცვათ B.
17 პირისახეზედ] პირის სახეზედ B. 24 სტიროდა] ტიროდა B. 25 სთქვით] თქვით
B. 28 გარყვნილების] გარყვნილობის B.
178. 1 – 2 ჩავვარდი] ჩავარდი B. 6 მოწმეები] მოწმები B. 7 მდივანს] სეკრეტარს
AB. 19 ჩასცვივნოდა] დაჰსცვივნოდა B. 23 მოისვა] მოისო B. 26 მექნებოდა] მექმნება
B. 29 ქურდბაცაცასა] + რომ B. 34 შეეტყო] შეეტყოთ B.
179. 5 დიდკაცებსა] დიდკაცებსაო B. 6 ამასთან] ამასთანაც B. 9 ხოლმე]
ხოლმეო B. 10 ქალი] ქალიო B. 22 მდივანს] სეკრეტარს AB. 26 ადრევე] ადრევ B. 27
მოვედი] მოვედიო B, ჯავრისაგან] ჯავრისაგანაო B. 30 ღამეს] ღამესა B. 31
გამოვიდა] გამოვიდაო B. 32 – 33 ბულვარისკენ] ბულვარისაკენაო B.
180. 2 სახელადა] სახელათა B. 6 გვირეცხავდა] გვირეცხამდა AB. 8 იპოვნიან]
იპოვნიანო B, იტყვიან] იტყვიანო B. 15 ისა] ისაო B, ვარ] ვარო B. 16 შემდეგ]
შემდეგაო B, დიდკაცებმა] დიდკაცებმაო B. 19 – 20 იღლიის] იღლიას B. 21

ბულვარისაკენ] ბულვარისაკენაო B, უცდიდა] უცდიდაო B. 25 – 26 დაიხსნით]
დაისხნით B. 28 აღარ] აღარა B. 29 თავის – A. 30 მდივანს] სეკრეტარს AB.
181. 4 შეეტყო] შეიტყო B. 5 საბუთზედ] საბუთებზედ B. 15 ვიცი] ვიციო B,
მითხრა] მითხრაო B. 30 ჰხედავთ] ხედავთ B. 12 – 13 აქეთ იქით] აქედ-იქით AB. 13
იყურებოდა] იყურებდა B, მომიყვანეს] მომიყვანესო B. 17 ხელი] + კი B. 23
დენიზამ] დენიზამა B. ჰნახე] ნახეო B. 27 სთქვა] ჰსთქვა B. 28 წარმოსთქვა]
წარმოჰსთქვა B. 32 – 33, საწყლისპიროზედ] საწყლიპიროზედ B.
183. 10 სასეირნოდ] სასეიროდ B. 13 სჩანს] ჰსჩანს B. 20 მივაძახე] მივძახე B. 31
ჰნახეთ] ნახეთ B. 34 ჰცხოვრობს] ცხოვრობს B.
184. 3 ლამაზის] ლამაზი B. 13 შეღებილი] შეღებული B. 15 ჰჯდებოდა] ჯდებოდა
B.
185. 1 მად] მათ B, სდომებიყო] ჰსდომებიყო B. 4 ჩასწერეთ] ჩაჰსწერეთ B. 5
მდივანს] სეკრეტარს AB, შადის] შადიას B. 10 ჩასწერა] ჩაწერა B. 13, 19, 20 მდივანი]
სეკრეტარი B. 15 დარჩობის] დახრჩობის B. 17 გამოკითხვას] კითხვას B. 21
იფშვნეტდა] იმტვრევდა B. 25 ეჰ] ეჰე B. 34 – 35 მტანჯავს] მტანჯამს B.
186. 4 გავა] გავაო B. 8 რაღადაო] რაღათაო B. 14 რადა] რათა B. 22 ჰხუმრობთ]
ხუმრობთ B. 26 მიყვარს] + მიყვარს B. 26 ჩემთვის] ჩემთვისაო B. 8 მოვუყვები] +
ხოლმე B. 11 წამოხტება] + ხოლმე B, მშვიდობით] მშვიდობითო B. 13 მეუბნება]
მეუბნებაო B. 16 ამივარდება] + ხოლმე B. 27 მკითხავთ] მკითხამთ B.
188. 2 შადის] შადიას B. 3 ვიპოვე] ვიპოვევო B. 6 ნაქირავები] ნაქირავნები B. 8
ჰქირაობდაო] ქირაობდაო B. 12 დასდგომია მოჯამაგირედ] დაჰსდგომია
მოჯამაგირეთ B. 23 შამპანური ღვინოები] შამპანსკები B, ვიყიდე] ვიყიდეო B. 24
მოვწამლე] მოვწამლეო B, ღვინოვო] ღვინო B. 29 მკლავი] მკვლავი B. 31 მორის]
მორისს B.
189. 3 ჰნახეთ] ნახეთ B. 5 თთვის] თვის B, წინად] წინადაო B, შემოვიდა]
შემოვიდაო B, ჩაცმული] ჩაცმულიო B. 6 დალია] დალიაო B, მოგვაბარა]
მოგვაბარაო B. 10 მივედით] მივედითო B. 11 დამაყენებინა] დამაყენებინაო B,
გადმოიღებდა] გადმოიღებდაო B. 12 მიბძანა] მიბძანაო B, მოდი] მოდიო B. 13
მოვედი] მოვედიო B, გასულა] გასულაო B. 14 მოვიყვანე] მოვიყვანეო B, ეტლში]
ეტლშია B, დამიძახა] დამიძახაო B. 16 ეტლი] ეტლიო B, ეტლიდამ] ეტლიდამაო B,
მაჩუქა] მაჩუქაო B, დამითხოვა] დამითხოვაო B. 18 მივეფარე] მივეფარეო B. 22
უკედ] უკეთ B. 24 მდივანს] სეკრეტარს B. 29 მოსჩხრიკეს] მოჰსჩხრიკეს B. 31
ჰმუშაობდა] მუშაობდა B. 11 აჩვენე] აჩვენეო B. 14 მდივანმა] სეკრეტარმა B. 21
აზრადა] აზრათა B. 24 ჰხედავდა] ხედავდა B. 29 ხვალვე] ხვალევე B. 30 სთხოვა]
ჰსთხოვა B. 31 გადასცა] გადაჰსცა B. 32 მდივანს] სეკრეტარს AB.
191. 1 გულმოდგინედ] გულმოდგინეთ B. 4 ან] ანუ B. 10 – 11 სიფრთხილეს]
სიფთხილეს B. 11 მდივანს] სეკრეტარს B. 15 შემატყობინებთ] შემატყობინეთ B. 25
სახლში] სახლშია B.
192. 3 ჰდგას] დგას B, ბრინჯაოს] ბრონზის B. 6 – 7 ჩიბუხის საწევი] საწევარი
B. 9 ჩიბუხის საწევ] საწევარის B. 9, 10 გალერეი] გალერეია B. 12 ბრინჯაოები]
ბრონზები B. 13 ავეჯი] მებელი B. 17 ადამიანს] ადამიან B, ავეჯი] მებელი B. 17 – 18

მაგიდა] სტოლი B. 31 ბრინჯაო] ბრონზა B, ლიუდოვიკ] ლუდოვიკე B, მაღლა] +
ჭერზედ B. 32 გაკრულ ჭერზედ] გაკრულზედ B.
193. 3 ჩაიკეტავდა] ჩაიკეტამდა B. 4 ბოშის] ბუშურს B. 6 ვთქვათ] ვსთქვათ B. 7
პარიზში] პარიჟში B. 8 უკან] უკანა B. 9 ყოვლად] ყოველ B, წარმწყმედელ]
წარწყმედელ AB, ქეიფით] ქეიფი B. 10 ჰნატრულობდა] ნატრულობდა B. 13
სჩხვლეტავდა] ჰსჩხვლეტდა B. 16 ვეშაპად] ვეშაპათ B, ქუჩისაკენ - B. 18 მშვენიერ]
მშვენიერს B. 19 – 20 ბრწყინვალე] ბრწყინვალეს B. 22 გაგიჟებით] გიჟსავით B. 22 –
23 ჰნატრულობდა] ნატრულობდა B. 26, 28 ბოშის] ბუშის B. 26 გულ-მკერდი]
მკერდი B. 28 გადაიცვამდა] გადიცვავდა AB. 29 ჩაიცვამდა] ჩაიცვავდა AB. 34
გაერეოდა] გაერევოდა B.
194. 11 ადგილისა] ადგილს B. შეშინება] შაშინება B. 12 სცემა] ჰსცემა B. 13
წუთში] ჭუჭში B. 14 საყვარელად] საყვარელათ B. 19 უგუნურ] უგუნურს B,
ერთბაშად] ერთბამად B. 22 მდიდარ] მდიდარს B. 24, 29 ჰნახა] ნახა B. 30 ტაშტში]
ტასტში B.
195. 2 ავ-გუნებად] ავ-გუნებათ B. 13 ვნახო] ვნახოო B. 13 – 14 ქალბატონი]
ქალბატონიო B. 15 ჩიბუხის - B. 18 ფანჯარიდამ] ფანჯრიდამ B. 20 თქვენ] თქვენს B.
28 თავგადასავალი] თავგარდასავალი B.
196. 12 გქვიან] გვქვიან B. 19 ერთბაშად] ერთბამად B.
197. 5 – 6 ჰლაპარაკობდნენ] ლაპარაკობდნენ B. 18 ბოშის] ბუშის B. 19
ქალაქგარეთ] ქალაქგარედ B. 23 ხარ] ხარო B. 24 ჰტყობულობ] ტყობულობო B. 25
არა] არაო B, კია] კიაო B.
198. 25 ხანდისხან] ხანდისხანს B. 30 – 31 შევუკვეთავთო] შევუკვეთამთო AB.
33 წასწევენ] წაჰსწევენ B.
199. 1 შესწყვიტეს 7 შეჰსწყვიტეს B. 5 მაგიდას] სტოლს AB, გვერდთ] გვერთ B.
10 უამისოდაც] უამისოთაც B. 13 სთხოვა] ჰსთხოვა B. 14 ამბავი] ამბავიო B. 14
გყვარებია] გვყვარებია B, ვინმე] ვინმეო B. 15 არა] არაო B, იჭვიანი] ეჭვიანი B, კი]
კიო B. 16 ვიყავი] ვიყავიო B, სენისაგან] სენისაგანაო B, ვნახე] ვნახეო B. 17
ეჭვიანობას] ეჭვიანობასაო B. 18 იჭვის] ეჭვის B, შემომაკვდა] შემომაკვდაო B, აქეთ]
აქედ AB. 20 შემოგკდომია] შემოკდომია B. 23 ვიგერებდი] ვიგერიებდი B. 32
მონახავდნენ] მონახამდნენ AB.
200. 2 წარგადგენ] წაგარდგენ B. 9 ღარიბად] ღარიბათ B. 23 მოსამსახურეებისა]
მოსამსახურებისა B. 32 იჭვი] ეჭვი B.
201. 3 მოიკლასო] მოიკლასაო B. 6 გარედ] გარეთს B. 25 ჰნახა] ნახა B. 31 მას]
ამას B, ახლოს] ახლო B. 32 სკოლიდამ] შკოლიდამ B. 33 კარგმა] კაი B.
202. 3 მწყურვალედ] მწყვურვალეთ B. 11 გამოვიდე] გამოვიდეო B. 12
შევიძინო] შევიძინოო B. 15 ხელი] ხელიო B. 20 მარეს] გარეს B. 27 ჰთამაშობდა]
თამაშობდა B.
203. 3 მიმავალობამ] მიმავლობამ B. 3 – 4 შესცვალა] შეჰსცვალა B. 9 – 10
ჰფარფარობდა და ჰთამამობდა] ფარფარობდა, და თამამობდა B. 12 არ] აღარ B. 19
გულზე] გულზედ B. 25 მაშინ] მაშინაო B, იყო] იყოვო B. 26 გაცრუებული]
გაცრუებულიო B.
204. 22 დედადაც] დედათაც B. 34 იძულებული მყო] იძულებულმყო B.

205. 5 რაც] + დღეს B. 7 ამიტომ] ამიტომა B. 11 უნებლიედ] უნებლიეთ B. 21
არასოდეს] თავის დღეშიაც B. 28 გამოსდო] გამოჰსდო B. 34 იატაკზედ] იატაქზედ
B.
206. 5 წამოხტა] ჩამოხტა A. 11 ლაჩრობას] მხთლობას B. 12 ჰნახა] ნახა B. 13
ჰცდილობდა] ცდილობდა B. 19 ჰნახეს] ნახეს B. 20 იმათ] იმათს B. 24 შავი] შავის B.
25 აჰყოლოდნენ] გამოჰბმოდათ B. 30 სახელით] სახელითა B.
207. 12 მაშინათვე] მაშინადვე AB. 19 ეს] ეგ B. 30 გადურჩა] გადარჩა B. 32
დაიხსნა] + იგი B, მსხვერპლად] სხვერპლად AB. აზრადაც] აზრათაც B. ქმარი]
ქმარიო B. 34 შუაღამისასო] შუაღამისასაო B.
208. 3 ჰხედავდა] ხედავდა B. 4 ჰლოცავდა] ლოცავდა B. 7 მიდიოდა]
მიდიოდაო B. 8 სთქვა] ჰსთქვაო B. 11 მოვა] მოვაო B, მომვარდება] მომვარდებაო B.
12 გააფთრებით] გააფთრებითაო B. 13 ერთბაშად] ერთბამად B. 13 – 14 კავშირი]
კავშირიო B. 14 იტყვის] იტყვისო B. 15 მიზეზია] მიზეზიაო B. 20 გადავიტანთ]
გადმომიტანთ B. 21 კარგად] კარგათ B. 27 გამოიყოლა] გამაიყოლა B. 31 მამა] მამი
B. 33 ტიუსსომ] + რა B.
209. 17 ხელიდამ ყველა ავი] ყველა ავი ხელიდამ B. 31 გადასდეს] გადაჰსდეს
B.
210. 3 ხელთაპყრობით] ხელთ აღპყრობით B, წარმოსთქვა] წარმოჰსთქვა B. 4
ამდენი] ამდვენი B.
211. 8 შევიტყობ] შევიტყობო B. 9 დაიჭირეს] დაიჭირესო B. 10 სახლში]
სახლშიაო B, შეუცვივდნენ] შეუცვიდნენ A. 11 მოხდა ყველაფერიო] მოხდაო
ყველაფერი B. 12 სჯეროდა] ჰსჯეროდა B. 13 სწყევლიდა] ჰსწყევლიდა B. 23
რაღაცებსაც სწერდნენ] რაღაებსაც ჰსწერდნენ B.
212. 1 მიზეზებით] მიზეზებითა B. 2 თვალთაგან] თვალიდამ B. 16
შეაცდენდა] შეაცდენდაო B. 24 სთქვას] თქვას B. 30 სჯობს] ჰსჯობს B, სიცოცხლეს]
სიცოცხლესა B. 32 არა] არ B.
213. 2. მამიჩემის] მამის ჩემის B. 4 შესცვლის] შეჰსცვლის B. 19 კი - B,
სცოდნოდა] ჰსცოდნოდა B. 22 მართალია] მართალიაო B. 23 მოვიდა] მოვიდაო B,
იკითხეს] იკითხესო B. 24 მეგონა] მეგონაო B. 25 გაეგო] გაეგოთ B. 29 – 30
უსიამოვნება] უსიამოვნობა B. 30 სცემდა] ჰსცემდა B, რომ] + თუ B. 32 გჯერა]
გჯერაო B. საქმეა] საქმეაო B.
214. 5 ქალსა] ქალისაო B. 7 არის] არისო B. 10 ბრინჯაოს მკეთებელს]
მებრონზეს B. 12 ქალი] ქალიო B. 13 დაუწყო] დაუწყოო B. 14 გაუბედა] გაუბედაო
B, სცემოსო] ჰსცემოსო B, კაცისათვის] კაცისათვისო B. 15 ჰცხარობდა] ცხარობდა B.
16 მიშველოს] მიშველოსო B. მოაშოროს] მოაშოროსო B. 27 გაუყოფდა] გაუყობდა
A. 32 ჰღალატობს] ღალატობს B. 33 ჩვიდმეტის] შვიდმეტის B.
215. 3 მიმართოს] მიჰმართოს B. 8 სწერენ] ჰსწერენ B. 24 ბრინჯაოს
მკეთებელი] მებრონზე B. 35 ერთი] + იმ B.
216. 3 ვიყიდეო] ვიყიდე A, მოვამზადეო] მოვამზადე A. 4 ვიხმარეო] ვიხმარე
A. 7 ვაუწყოთ] ვაცნობოთ B. 8 საქმეში] + და B. 15 დასცა] დაჰსცა B. 16 – 17
სწამებდნენ] ჰსწამებდნენ B. 19 ამბავი] ანბავი A. 20 ამტკიცებს] ამტკიცებსო B,

განზრახვას] განზრახვასო B. 23 გულს შემოეყარა] გულშემოეყარა B. 30 ამისი]
იმისი B. 33 ჰხედავ] ხედავ B.
217. 5 ჰშველოდა] შველოდა B, 16 ეხლახანს] ეხლახან B. 21 ყველანი] + ძალიან
B. 23 დაუწყია] დაუწყვია A. 27 ვყოფილვარ] ვყოფილვარო B, წამოვედი]
წამოვედიო B, მეშურებოდა] მეშურებოდაო B. დავაგდეო] დავაგდე B. 30 რა] რაო B.
218. 2 ვიყიდე] ვიყიდეო B, შამპანური ღვინო] შამპანსკი B. 5 მის] იმის B. 8
მიგვეყვანა] მოგვეყვანა B. 19 ვირთავდი] ვირთავდიო B, მინდოდა] მინდოდაო B,
გამეწმინდა] გამეწმინდაო B. 21 მოვიგეო] მოვიგე A. 22 გუდარმა] გუდარმაო B,
სიკვდილამდე] სიკვდილამდეო B. 23 მოიგო] მოიგოო B. 29 ვიღაც] ვიღასაც B. 31
მედანისთვის] მედანისათვის B. 35 გირაოებზედა] გირაოებზედაო B, რა] რაო B.
219. 1 გადაიცვალა] გადაიცვალაო B, გამიკვირდა] გამიკვირდაო B. 2 ჩემთან]
ჩემთანაო B, კაცი] კაციო B. 2 – 3 დაეგირავებინა] დაეგირავებინაო B. 3 მაჩვენა]
მაჩვენაო B. 4 ხელწერილი] ხელწერილიო B. 8 ბრინჯაოს მექარხნე] მებრონზე B. 16
ამასობაში] ამაობაში B. 18 მდივანს] სეკრეტარს AB. 22 მაგიდას] სტოლს AB. 25
ჰცდილობდა] ცდილობდა B. 31 სდებს] ჰსდებს B. 35 იმისთვის] იმისათვის B.
220. 1 დასწეროს] დაჰსწეროს B. 2 ქაღალდზე] ქაღალდზედ B. 6 მდივანმა]
სეკრეტარმა AB, არისო] არის B. 19 მისწერეთ] მიჰსწერეთ B, მდივანს] სეკრეტარს
AB. 23 მისწერა] მიჰსწერა B, მდივანმა] სეკრეტარმა AB. 24 შეუშალოს] დაუშალოს
B. 25 დაბარებულია] დაბარებულიაო B. 28 მოაყვანინეთო] მოაყვაინეთო B. 31
ჰშიშობს] შიშობსო B. 32 ვიცნობდი] ვიცნობდიო B. 33 დაახლოვებულიც]
დაახლოებულიც B. 34 გამომძიებელის] გამომძიებლის B.
221. 12 ათ] ათს B. 15 სცნობთ] ჰსცნობთ B. 16 მატარებლისათვის]
მატარებელისათვის B. 23 დღემ] დღე B. 27 ამბავია] ამბავიაო B. 28 გადამამტეროს]
გადამამტეროსო B. 29 ტუსაღადა ვარ] ტუსაღად ვარო B, დედაკაცთან]
დედაკაცთანაო B. 30 აქვს] აქვსო B. 30 – 31 მოსჭრას] მოჰსჭრას B. 31 წარადგინოს]
წარადგინოსო B, მისაღებადაო] მისაღებათაო B. 33 გკითხავს] გკითხავსო B,
მოვუშვებთ] მოვუშვებთო B. 34 მისწერეო] მიჰსწერეო B.
222. 3 დასწერა] დაჰსწერა B, სთხოვდა] ჰსთხოვდა B. 4 ამბავს] ამბავსაო B. 5
შინ] შინაო B. 8 მართალს კაცსა] დაუნაშაულო კაცსაო B. 12 – 13 მაუდის] მაუდისა
B. 17 გნებავს] გნებავსო B. 19 მისცა] მიჰსცა B, 20 განგებ] ძალად B, კაცია] კაციაო B.
21 მისცა] მიჰსცა B. 22 სთხოვდა] ჰსთხოვდა B. 23 წასული] წასულიო B,
პარიზიდამ] პარიჟიდამ B, გამო] გამოო B. 24 შეინახე] შეინახეო B, პირობა] +
მტკიცედ B. 32 აქეთ-იქით] აქედ-იქით AB, ჩუმად] უჩუმრად B.
223. 1 დასწვდა] დაჰსწვდა B. 2 ფოსტის] ფოშტის B. 4 ურევივარ] ურევივარო
B. 7 ჰნახა] ნახა B. 19 თთვეზედ] თვეზედ B. 24 დღეშიაც] დღეშიც B. 26 არა] არ B. 28
იყო] + ლეა B.
224. 3 თთვე] თვე B. 5 ჰნახეთ] ნახეთ B, 7 – 8 მართლმსაჯულებას]
მათლმსაჯულებას B. 10 ლეა მედანის - A. 12 – 13 ალიაქოთის] ალიანქოთის B. 15
თთვეც] თვეც B. 19 ბოშა] ბუში B. 28 – 29 შამპანურ ღვინოში] შამპანსკში B.
225. 1 – 2 ჰნახეთ] ნახეთ B. 4 ჰლაპარაკობდა] ლაპარაკობდა B. 22 ჰნახა] ნახა B.
24 – 25 გაგიმიჯნურდები] + მეთქი B. 25 მიმეც-მეთქი] მიმცემ-მეთქი B. 29
გულჩირქიანობა] + გუდარისა B. 33 კონცერტში] კონცერტშიო B. 34 სახლში]

სახლშიო B. 7 მაგიდაზედ] სტოლზედ AB. 10 ჰგრძნობს] ჰგრძნობსო B. 10 – 11
გამჭვრეტაობასაო] გამჭვრეტავობასაო B. 17 უკავალეროდ] უკავალეროთ AB. 29
წამიყენეს] დამიყენეს B. 5 მზადა] მზათა B. 6 შამპანური ღვინო] შამპანსკი B. 9
უყურებს] უყურებსო B, ჩემგან] ჩემგანაო B. 10 ხოლმე] ხოლმეო B. 11 თავთავის]
თავის B. 25 შამპანური ღვინო] შამპანსკი ყოველთვის B. 13 მაგიდა] სტოლი AB,
სინი] ფადნოსი B. 25 შამპანური ღვინო] შამპანსკი B.
228. 2 წამოსცდა] წამოჰსცდა B. 10 ვამბობ] + რომ B. 12 თქვენ] თქვენა B. 20
სჭამეთ] ჰსჭამეთ B, შამპანური ღვინო] შამპანსკი B. 26 წადი] წადიო B.
229. 6 ჰნახა] ნახა B. 7 კაცია] კაციაო B. 8 ტყუილად] ტყუილათ B. 9 სჯეროდა]
ჰსჯეროდა B. 10 იყოსო] იყოს B. 13 აღარა] აღარ B. 25 მოსამსახურეებს]
მოსამსახურეს B. 28 ჰლაპარაკობდა] ლაპარაკობდა B, ჰხარხარებდა] ხარხარებდა B.
30 ჰყოფილხართ] ყოფილხართ B.
230. 6 ჰცხადდებოდა] ცხადდებოდა B. 7 საათზედ] საათზედა B. 10
ყავახანაშიც] ყავახანაშიაც B. 12 რამდენისამე] რამდენიმე B. 15 არევია] აჰრევია B,
წაუყვანივართ] წავუყვანივართ B. 20 პირში წაგიყენებთ] პირდაპირ დაგიყენებთ B.
23 შამპანური ღვინო] შამპანსკი B. 24 – 25 დაგილევიათ - A. 27 სრულად] სრულიად
B. 31 საწამლავად] საწამლავათ B. 33 დაუწყია] დაუწყვია B.
231. 2 სძინავსო] ჰსძინავსო B. 9 – 10 დასჯახებიხართ] დაჰსჯახებიხართ B. 10
სწყენია] ჰსწყენია B. 13 წარბიც] ძარღვიც B. 16 თქვა] სთქვა B. 18 მოწმად] მოწმათ B.
20 გამოხატულება] გამოხატულობა B, მკვლელად] მკვლელათა B. 21 ქურდად]
ქურდათ B. 28 წაგიყენებთ] დაგიყენებთ B. 31 შევიტყო] შევიტყოო B. 33 აქეთ] აქედ
AB. 33 – 34 უსათუოდ] უსათუოდაო B. 34 თხოვნით] თხოვნითაო B, მოსჭრა]
მოჰსჭრა B.
232. 1 კუპონები] კუპონებიო B, ბილეთებს] ბილეთებსაო B. 2
დასახურდავებლად] დასახურდავებლათაო B, და] + გუდარმა B. 3 გუდარი - B. 6
ჰქონდა] + მაგრამ B. 22 დამაჭრიან] დამაჭრიანო B. 25 ბილეთები - B, ჩაგიდგებათ]
დაგიდგებათ B.
233. 2 გარეთუბანს] გარედუბანს A. 4 ჩანს] ჰსჩანს B. 15 სტყდებით] ტყდებით
B. 16 მოგიკლავთ] მოგიკლამთ AB. 17 ფათერაკად] ფათერაკათ B. 23 მდივანს]
სეკრეტარს AB. 26 გაქვთ] გაქვსთ B. 27 გასამტყუვნებლად] გასამტყუვნებლათ B. 31
იქნება] იქმნება B.
234. 1 – 2 გასცემთ] გაჰსცემთ B. 4 ექნა] ექმნა B. 6 – 7 გაბოროტებისაგან]
გაბოროტებით B. 10 მოწმეები] მოწმები B. 12 კაცი] კაციო B, პარიზს] პარიჟ B. 13 –
14 ვიპოვეთ] ვუპოვეთო B. 15 სცნა] ჰსცნა B, ვკითხეთ] ვკითხეთო B, ისურვა]
ისურვაო B, მოცემა] მოცემაო B. 16 გვაუწყა] გვაუწყაო B. 17 მომიკვდა] მომიკვდაო
B, პარიზში] პარიჟში B. 18 გადმომცა] გადმომცაო B, სჩანს] ჰსჩანსო B. 22 მდივანმა]
სეკრეტარმა B. 31 გავარდნილი] დავარდნილი B.
235. 1 დიდ] დიდს B. 1 – 2 სარგებლით] სარგებელზედ B. 18 მდივანს]
სეკრეტარს AB. 21 მოწმეებს] მოწმებს B, წაუყენებთ] დაუყენებთ B. 26 გასწია]
გაჰსწია B. 30 კარგად] კარგათ B. 33 მაგიდას] სტოლს AB.

236. 1 ჩხრეკას] სჩხრეკას AB. 1 – 2 ვერა] ვერ B. 8 აქეთ] აქედ AB, შეეტყო]
შეიტყოს B. 19 უთვლიდა] ეხვეწებოდა B, იყავი] იყავიო B, რა] რაო B. 22
მოუსვენრად] მოუსვენარად B. 26 სცა] ჰსცა B.
237. 1 აქეთ] აქედ AB. 5 – 6 გაეთავისუფლებინათ] გაენთავისუფლებინათ B. 6
ორსავე] ორივე B, სხვაფრივ] ამით B. 17 არც ერთს] არა B. 22 მთვრალიაო]
მთვრალია A. 23 აქეთ-იქით] აქედ-იქით AB. 28 მისცვივდნენ] მიჰსცვივდნენ B,
მოსწმინდეს] მოჰსწმინდეს B. 32 წარმოსთქვა] წამოჰსთქვა B. 34 მოუთმენლობით]
მოუთმენელობით B.
238. 1 ჰდუდუნებდა დუდუნებდა B, 9 ორმავე] ორივე B, ელდისაგან] ელდითა
B. 10 მკვლელი] მკლელიც B. 17 მოქცეულიყვნენ] მოიქცნენ B. 20 ეხლა] + ეხლა B. 21
ხელიდამ] ხელიდამა B. 26 შევერთე] შევერთვიო] + და B. 27 დასდებს] დაჰსდებს B.
29 ქმრად ვყოლივარ] ქრმათ ვყოლივარო B. 30 ყველაფერსა] ყველაფერსაო B,
გულში] გულშია B. 31 შევუბრუნებ] შევუბრუნებო B. 32 ვიცხოვრებ] ვიცხოვრებო
B. 33 დასაჯონო] დასაჯონ A.
239. 5 სწუხდა] ჰსწუხდა B. 7 მგლებივითაო] მგლებსავითაო B. 7 – 8
დაახლოვებაზედა] დაახლოებაზედაო B. 8 გამოამჟღავნებს] გამოამჟღავნებსო B. 9 10 ჰნახავს] ნახავს B. 11 ყველაფერსა] ყველაფერსაო B. 12 დამასხამს] დამასხამსო B.
12 – 13 სცხვენოდა] ჰსცხვენოდა B. 17 სასიამოვნოდაც] სასიამოვნოთაც B. 20
მისცეს] მიჰსცეს B. 25 – 26 ამ გარემოებას] ამას B. 28 კაცია] კაციაო B. 29 სიძედ]
სიძეთ B, რომელმაც] რომელმანცა B. 31 მოპოვებული] მოპოებული B. 32
ვიპოვნეთო] ვიპოვნეთ A. 33 – 34 მსხვერპლის] სხვერპლის AB.
240. 1 – 2 ჰხედავდა] ხედავდა B. 4 დაუბრუნდა] დაიბრუნდა A. 9 – 10
მოვიკლაო] მოვიკლავო B. 11 ვიღაც] ვიღაცა B. 17 ნახა] ჰნახა B. 25 ბრალი] + არა B.
26 ამიტომაც] ამიტომ B.
241. 1 რომელიც] რომელნიც B. 5 მიხსნით] მისხნით B. 6 სირცხვილისაგან]
სირცხვილიდამ B. 7 ვიხსნი] ვისხნი B. 11 აწვა] ეწვა B, მოეხსნა] მოესხნა B. 12 ეს
პატიოსანი კაცია - B. 13 კი - B, ეხლა - B. 15 ქარხნისა] ქარხანისა B. 16 – 17
სარგებლით] სარგებელზედ B. 17 უგირაოდ] უგირავოდ B. 18 ამისი] მისი B. 19
ვიქნები] მიქნებიო B. 19 – 20 სასამართლოში] სასამართლოშიო B. 20 გაამართლებს]
გაამართლებსო B. 22 მოსჭრიან] მოჰსჭრიანო B. 22 – 23 დაქვრივდება]
დაქვრივდებაო B. 24 შევიტყე] შევიტყეო B, დაჭერა] დაჭერაო B. 25 მომივიდა]
მომივიდაო B, წარმედგინა] წარმედგინაო B, ბილეთები] ბილეთებიო B. 31 ჰნახა]
ნახა B.
242. 1 შეცდომა] შეცთომაა B. 8 საბუთად] საბუთათ B. 9 ვყოფილიყავ]
ვყოფილვიყავ B. 11 კამისარისაგან] კამმისარისაგან B. 13 მოუკლავთ] მოუკლამთ B.
18 დაწვრილებით] დაწვლილებით B. 19 მოქმედად] მოქმედათ B. 29 უკანასკნელს]
უკანასკნელ B. 30 – 31 მარიანა] მარიანნა B.
243. 1 – 2 იმისთვის] იმისათვის B. 8 დაეწერა] დაწერა B. 11 ხელსახოცით]
ხელცახოცით B. 19 გააღე] გააღეო B, კონვერტი] კანვერტი B.
244. 3 საქმისთვის] საქმისათვის B. 10 კამისარს] კამმისარს B. 14 სჩანს] ჰსჩანს
B, ვნანობ] ვიმდურები B. 14 – 15 უწინდელებრ] უწინდელებ AB. 17 ეს] ესე B. 27

სცოდნია] ჰსცოდნია B. 33 საკუთრებად] საკუთრებათ B. 35 პარიზიდამ] პარიჟიდამ
B.
245. 11 ვაშლივით] ვაშლსავით B. 12 მსგავსის] მგზავსის B. 14 აბატ] აბბატ B. 15
მობრძანდით] მობძანდით B. 17 საზოგადო] საზოგადო B. 19 დახვდათ] დახვდა B.
21 თმითა] + და შავის ანაფორითა B. 23, 26 აბატმა] აბბატმა B. 27 მივხვდი] მივხდი
B. 28 ჰთხოულობდით] თხოულობდით B. 32 ფოსტით] ფოშტით B. 33
მიფრთხილდებოდნენ] მიფთხილდებოდნენ B.
246. 2 – 3 კლასის] კლასსის B. 5 მნახა] + რომ B, ჟანდარმშუა] ჟანდარშუა B. 6
ვუყავ] უყავ B. 7 უჩუმრად] უჩუმარად B. 13 არხიეპისკოპოსთან]
არხიეპისკოპოზთან B. 15 იცვამდა] იცვავდა B. 16 შეედგინა] შეადგინა B. 20 – 22 და
უქადაგებდა ზნეობასა და კარგ ყოფაქცევასა და ამ სახით მართალთა გზაზედ
აყენებდა უპატრონო და გარყვნილ ყმაწვილებსა - A. 24 შესწირა] შეჰსწირა B. 27
სწირავდნენ] ჰსწირავდნენ B. 28 ჰფიქრობდნენ] ფიქრობდნენ B. 30 ბძანდებოდა]
ბრძანდებოდა B. 31 უკედ] უკეთ B.
247. 7 პირისახე] პირის სახე B. 14 მოძღვრად] მოძღვრათ B.
248. 8 ჰნახა] ნახა B. 21 აქეთ] აქედ AB. 31 კამისიონერმა] კამმისიონერმა B. 33
კამისიონერმაო] კამმისიონერმაო B.
249. 2 სურს თქვენი ნახვა - A. ნახვა] + საღამოს B. 14 მოწმეების] მოწმების B. 16
ჰხედავდა] ხედავდა B. 18 ვითომდა] მითამ და B. 22 მომიპოვოს] მომიპოვოსო B,
ქომაგები] ქომაგებიო B. 25 გაემტყუნებინათ] გეემტყუნებინათ B. 28 ვითომა]
ვითომაო B. 29 ხოლმე] ხოლმეო B. 30 მედანი] მედანიო B, ყიდულობდა]
ყიდულობდაო B.
250. 2 შუამავლობით] შუამავლობითაო B, ყიდულობდა] ყიდულობდაო B. 3
ჩემის] ჩემი B. 4 აღებ-მიცემობა] აღებ-მიცემობდაო B. 4 – 5 სახელითა] სახელითაო
B. 5 გაუხსენებია] გაუხსენებიაო B. 8 – 9 რომ გუდარია დამნაშავე] გუდარის
დამნაშაობაზედ B. 13 მხურვალედ] მხურვალეთ B. 14 სთხოვა] ჰსთხოვა B. 16
ხართ] ხართო B, გაწევთ] გაწევთო B. 19 ჩემთვისა] ჩემთვისაო B. 21 მომწყინდა]
მომწყინდაო B, შევიტყო] შევიტყოო B. 24 უნდა] უნდაო B. 25 ქალსა] ქალსაო B,
უამბოს] უამბოსო B. 28 ჰნახა] ნახა B. 29 ბაშვურის] ბავშურის B, მიყვარს] მიყვარსო
B. 31 ხოლმე] ხოლმეო B. 32 წერია] ჰსწერიაო B. 32 – 33 ვგრძნობილობ]
ვგრძნობილობო B. 33 მაძლევს] მაძლევსო B, მგონია] მგონიაო. B. 34 ვხედავ]
ვხედავო B.
251. 6 მსგავსად] მგზავსად AB. 9 მიგეჩვიოთ] მიგიჩვევიათ B. 15 გადაგივიწყე]
დავივიწყე B. 18 სჯობია] ჰსჯობია B. 19 პარიზშია] პარიჟშია B. 24 რჩევა] რჩევაც B.
252. 2 დამეკუთვნოს] მეკუთვნოს B. 5 ვუყვარვარ] უყვარვარ B. 12 მონად] მონათ
B, გავუხდები] გავხდები B. 22 ჰნახვენ] ნახვენ B. 26 სჯეროდა] ჰსჯეროდა B. 27 ყურს B.
253. 3 იმისთანა აუარებელი სიმდიდრე] ჩემი თავი იმისთანა აუარებელ
სიმდიდრეში B. 16 მიგაყვანინებთ] მიგაყვაინებთ B. 20 შევმდგარვარ] შემდგარვარ
B. 25 – 26 გულუბრყვილი] გულუბრყვილო B. 32 სჯობიხართ] ჰსჯობიხართ B.

254. 1 კაი] კაის B. 10 როცა მიამბეთ] მიამბეთ რა B. 12 კი - B. 19 - 20 ჰნანობსო]
ნანობსო B. 21 უჯდა] ეჯდა B. 22 დივანზედა] მდივანზედა AB, მოიზიდა] მოზიდა
B.
255. 7 – 8 შესცქეროდა] შეჰსცქეროდა B.
256. 14 ადგა] ედგა B. 19 დასცქეროდნენ] დაჰსცქეროდნენ B. 23 ჭკვიდამ]
ჭკუიდამ B. 24 მზადა] მზათა B. 27 ფრთხილი] ფთხილი B. 28 აქეთ] აქედ B. 31
ეხვეოდა] ეხვევოდა B. 34 ნიკაპს] ნიკაპზედ B.
257. 8 ამდენს] ამდვენს B. 14 რასმეს] რამესაც B. 18 დამნაშავე] დამნაშავეო B. 19
იმდენი] იმდვენი B. 20 თქვენ-მეთქი] თქვენ B. 22 გაგეხარდებათ] გაგიხარდებათ B.
258. 5 მაგიდასთან] სტოლთან AB. 12 მაგიდას] სტოლს AB. 14 დიდხანს]
დიდხან B. 16 ჰცდილობდა] ცდილობდა B. 19 ტყვედ] ტყვეთ B. 20 ჰხედავდა]
ხედავდა B. 21 სწუხდა] ჰსწუხდა B. 23. ნეტარებად] ნეტარებათ B. 26 ჩანდა]
ჰსჩანდა B. 28 მიხრა-მოხვრა] მიხრა-მოხრა AB. 29 იცვამდა] იცვავდა B.
ჰრჩეობდნენ] რჩეობნენ B.
259. 1 შესწირა] შეჰსწირა B, აღზრდასა] აღზდასა B. 2 ჰცდილობდა]
ცდილობდა B. 3 მისცემოდა] მიჰსცემოდა B. 8 სცხოვრობდა] ჰსცხოვრებდა B. 29
ჰნდომულობდა] ნდომულობდა B. 30 ჰხმარობდა] ხმარობდა B.
260. 1 ჰცდილობდა] ცდილობდა B. 7 ჰფიქრობდა] ფიქრობდა B. 8 ჩემამდე]
ჩემმამდე B. 19 აქეთ] აქედ AB. 25 სურს] ჰსურს B.
261. 6 მაგიდასთან] სტოლთან B. 12 დამნაშავედ] დამნაშავეთ B. 27
მსხვერპლად] სხვერპლად AB. 28 სდევნიან] ჰსდევნიან B.
262. 1 სტყუვდებით] ჰსტყუვდებით B. 5 სცოდნია] ჰსცოდნია B. 12
გამომძიებელისათვის]
გამომძიებლისათვის
B.
13
საყვარელისთვის]
საყვარლისათვის B. 16 ვსჯით] ვჰსჯით B. 29 შეამჩნია] შეამცნივა B, გასჭრა]
იმოქმედეს ვერშემონზედ B. 31 გიპოვნიათ] გიპოვიათ B, იმითი] იმით B.
263. 6 გაჭირვებული] გაჭირებული B. 13 სჭირდებოდა] ჰსჭირდებოდა B. 18
მსჯელობას] მსჯელობასა B. 22 აგენტად] აგენტათ B. 32 მაგდენი] მაგდონი B. 34
შესულა] შასულა B.
264. 1 გამყიდავი] გამსყიდავი B. 2 – 3 შამპანური ღვინო] შამპანსკი B. 5 მისივე]
მისისავე B. 12 რომელისამე] რომელიმე B. 15 სწორედ] სწორეთ B. 23 მხარზედ]
მხარზე B. 30 დაწერდა] დაჰსწერდა B. 32 სთარგმნოს] ჰსთარგმნოს B.
265. 5. გთხოვ] გთხოვთ B. 8 ივნისს] ივნისის B. 10 იზამ] იზამა B. 14 ჰნახავთ]
ნახავთ B. 21 ჰშიშობთ] შიშობთ B, რომ] + მე B. 34 ვერშემონივით] ვერშემონსავით
B.
266. 1 რაღაცას] რაღასაც B. 3 ორისავ] ორივე B. 8 ჰკისრულობს] კისრულობს B.
9 გადასცა] გადაჰსცა B. 15 მამაკაცი] კაცი B. 19 გამოვუნახო] გამოუნახო B. 22
სადამდის] სადამდი B, მიაღწევს] მიახწევს B. 25 რიხიანად] რიხიანადა B. 29
საიდუმლოა] + მეთქი B. 33 გაგეთავისუფლებინათ] გაგენთავისუფლებინათ B. 35
ნამდვილიდან] ნამდვილიდამ B.
267. 1 ასლი] კოპიო B. 3 მაგიდას] სტოლს AB. 4 კიდევ] კიდე B. 8, 10, 11
მდივანი] სეკრეტარი B. 15 რატომ არა] რატომო B. 20 შევიტყო] შემეტყო B. 25
მომიკვდეთ] მამიკვდეთ AB.

268. 7 იქნება] + რომ B. 10 დედაკაცურის] დედაკაცებრივის B. 22
დარწმუნებული] დარწმუნებულნი B. 28 ორივენი] ორივე B.
269. 1 მიუდგომლობით] მიუდგომელობით B, სჯითო] ჰსჯითო B. 3 ამითი]
ამით B. 7 ჰმართლულობთ] მართლულობთ B. 10 სჭრის] ჰსჭრის B. 23 – 24
დაგვაბრკოლებს] დაგვაპრკოლებს B. 28 კაცად] კაცათ B. 32 სალაპარაკოდ]
სალაპარაკოთ B.
270. 11 რაღაც] რაღაცა B. 14 თქვენს] თქვენ B. 32 მაგიდას] სტოლს AB.
271. 5 ბარათი + ფთხილად გადაჭიმ-გადმოიჭიმა B. 6 გადიკითხა + მერე B. 24
ჩასდვა] ჩაჰსდვა B, მაგიდაში] სტოლში AB. 25 საბანი] საბანის B, მაგიდაზედ]
სტოლზედ B. 26 ეწყო] იყო B. 29 – 30 ტანისამოსის] ტანისსამოსის B.
272. 5 – 6 შესწუხდებით] შეჰსწუხდებით B. 10 მინახავს] მინახამს AB. 12 – 13
მდივანო] სეკრეტარო AB. 17 – 18 მომსვლია] მამსვლია AB. 22 ჩვეულებადა]
ჩვეულებათა B. 23 ვინახავ] ვინახამ B, მაგიდაზედ] სტოლზედ AB.
273. 5 აქეთ] აქედ AB. 5 – 6 გამიბედოს] გაბედოს B. 11 ჰცდილობდა]
ცდილობდა B. 17 მოასულიერეს] მოასურიელეს B. 21 უბრძანა] უბძანა B. 22
მოართვით] მოართვითო B, წაიყვანეთ] წაიყვანეთო B. 23 მოშორდა] მოჰშორდა B.
30 დასწვდა] დაჰსწვდა B.
274. 7 – 8 მოვიტანეთ] ამოვიტანეთ B. 11 ავადმყოფი] ავათმყოფი B. 15 – 16
სძინავს] ჰსძინავს B. 17 უკედ] უკეთ B. 18 ლამაზად] ლამაზათ B, სძინავს] ჰსძინავს
B. 19 მობძანდება] მობძანდებაო B. 20 სჯობს] ჰსჯობს B. 27 მოსწონხართ]
მოჰსწონხართ B. 29 და – B. 31 მიპასუხა] + რომ B.
275. 6 სცხოვრებს] ცხოვრობს B. 8 სტუმრად] სტუმრათ B. 13 მოსდის] მოჰსდის
B. 15 ავადმყოფობა] ავათმყოფობა B. 16 კარგადა] კარგათა B. 25 ქვეშაგებად]
ქვეშაგებათ B. 34 განგებ] ძალად B.
276. 2 მისის] მის B. 12 დაებნა] დაებნია B, დასცქეროდა] დაჰსცქეროდა B. 17
მიმხვდარა] მიმხვდარაო B. 22 მკლავთ] მკლამთ AB. 23 გაწყენინეთ] გაწყინეთ B. 28
ჩემის] ჩემს B. 34 სტიროდა] ტიროდა B.
277. 11 სტირი] ჰსტირი B. 13 მოსწმინდოსო] მოჰსწმინდოსო B. 16
ჰლაპარაკობ] ლაპარაკობ B. 21 მიხეთქ] მიხეთქამ B. 26 იტყვი] + ქალო B. 32
გავუწიე] გავუწივე A.
278. 1 სტირი] ჰსტირი B. 7 ზის] ჰზის B. 8 გეშინიათ] გეშინიანთ B. 12
გრეგოროს] გრიგოროს B. 22 სდებენ] ჰსდებენ B. 24 სწუხართ] ჰსწუხართ B.
279. 7 ხვალ საბუთი – B. 20 გადაეხვია] გადეეხვია B. 24 ჩემი] ეს B. 24
გამოსთქვას] გამოჰსთქვას B. 25 არას] არაფერს B. 26 რატომ არ გებრალები]
გონებიდამ ვიშლები B. 29 სწრაფლად] სწრაფად B. 30 პირისახე ოსკარის – A,
პირისახე] პირის სახე B. 32 გამოსთქვამს] გამოჰსთქვამს B.
280. 1 – 2 გამოვუდგები] გამოუდგები B. 3. ძალით] გულით B. 6
ასრულებული] აღსრულებული B. 7 რამოდენისამე] რამოდენიმე B. 8 შემიყვარე]
შემიყვარეო B, მთხოვ] მთხოვო B. 13 ყოველიფერზედ] ყოველსფერზედ B. 32
მსხვერპლია] სხვერპლია AB. 34 გონებადაბნეულივით] გონებადაბნეულსავით B.
281. 12 ჰთხოულობთ] თხოულობთ B. 12 – 13 შეგიძლიათ] შეგიძლიანთ B. 20
რაღამაც] რაღაცამ B. 21 მთვრალივით] მთვრალსავით B. 22 მიმავალი] მამავალი A,

მიიძახოდა] მიიძახდა B. 25 ჰმოქმედებდა] მოქმედებდა B. 34 უყელსახვევოდ]
უყელსახვევოთ B, წამდაუწუმ] წამდაუწუმ B.
282. 1 იწმენდდა] იწმენდა AB. 2 გამვლელ-გამომვლელს] გამლელს –
გამომლელს B. 4 დასძლია] დაჰსძლია B. 6 ჰნახა] ნახა B. 11 სცოდნია] ჰსცოდნია B.
12 სჯერა] ჰსჯერა B. 21 მომივიდა] მამივიდა B. 23 ვუთხარი] უთხარი B.
283. 4 გავლებულს] გავლილს B. 5 სწყენოდა] ჰწყენოდა B. 12 მოვახდინოო]
მოვახდინო B. 13 გადაწყვიტა] გადაჰწყვიტა B, სრულიად] სრულად B. 16 ოსკარისა]
ოსკარის B, მდივანი] სეკრეტარი B. 18 მდივანს] სეკრეტარს B. 26 გამოუშვან]
გამოუშვანო B, მდივანმა] სეკრეტარმა B. 27 ააჩქარეთ] აუჩქარეთ B. 28, 29 მდივნისა]
სეკრეტარისა B. 28 – 29 შერცხვა] შეჰრცხვა B. 33 მდივანი] სეკრეტარი B.
284. 20 – 21 გამიშვებდით] გამიშვებდი B. 22 გირჩევთ] გირჩევ B, გრაფინიას]
გრაფინას B. 24 ვეახლები] ვიახლებით B. 33 შესცდა] შეჰსცდა B.
285. 3 გადმოგცემთ] გადმოქცემთ B. 5 მდივანი] სეკრეტარი B. 9 უნდა + სულ B.
12 მოვიქეცი] მოვიქეციო B. 24 იბერტყავდა] იბერტყამდა B. 25 – 26 მტკიცედ]
მტკიცეთ B. 28 ვიშოვნი] ვიშოვნიო B. 29 აღებ-ვმიცემობდით] აღებ-ვმიცემობდითო
B, შესახებაო] შესახებო B, 30 რომ – B, პატრონია-ღა] პატრონი აღა B, ჰმოწმობს]
მოწმობს B.
286. 3 ვწუხვარ] ვწუხარ B. 4 ჩანს] ჰსჩანს B. 5 გამომიშვა] გამომიშვაო B. 6
შევატყე] შევატყეო B, მირჩევდა] მირჩევდაო B. 22 ჰკარგავთ] ვკარგავთ B. 27 – 28
ვუთხარი] უთხარი B. 28 მზადა] მზათა B.
287. 17 დაგიფიცავ] დაგიფიცამ AB. 22 ბურდღუნებდა] ბუდღუნებდა B.
288. 2 ჟუსტინას – A. 3 ჭარბად] ჭარბათ B. 16 ჰნახა] ნახა B. 21 გასჭრა] გაჰსჭრა
B. 22 შეაქცია] შეუქცია B. 24 ჰლაპარაკობდნენ] ლაპარაკობდნენ B. 31 წვეულობას]
წვეულებას B.
289. 4 – 5 მდივანი] სეკრეტარი B. 5 ვნახე] ვნახეო B, გამომძიებელისა]
გამომძიებლისა B, დამიხვდა] დამიხვდაო B, მითხრა] მითხრაო B. 7 თავის] თავისი
B. 13 დასტრიალებს] დაჰსტრიალებს B, სცემს] ჰსცემს B. 15 მეშინებაო] მეშინება A.
20 ჰნახა] ნახა B. 24 მიენდვნენ] მიენდებენ B. 26 მოსწონდა] მოჰსწონდა B. 29
ბრწყინვალედ] ბრწყინვალეთ B.
290. 2 ქალბატონს] ქალბატონსა B. 12 – 13 მომიწყეთ] მომიწყვეთ B. 13 ჰნახავთ]
ნახავთ B. 16 – 17 სამზარეულოდამ] სამზვარეულოდამ B. 17 – 18 საჭმელების]
საჭმლების B. 18 სუნმა] სულმა B. 19 მაგ] ემაგ B. 24 სჭამდნენ] ჰსჭამდნენ B. 29
განიმეორა] განიმეორეს B.
291. 2 – 3 ბენიერებად] ბედნიერებათ B. 3 თვლიდა] ჰსთვლიდა B, ყოლას]
ყოლასა B. 6 ფრთხილად] ფთხილად B. 7 ექცეოდა] ექცევოდა B. 8 მზარეულმა]
მზვარეულმა B. 13 სჭრიდა] ჰსჭრიდა B, ჩასცა] ჩაჰსცა B. 19 მეთქვა] + რომ B,
იქიდან] იქიდამა
B. 24 ჰნახე] ნახე B. 33 გულხელდაკრებილი]
გულხელდაკრეფილი B. 33 – 34 მიეყრდნო] მიეყრდო B.
292. 9 – 10 ცოლეურისას] ცოლეურისასა B. 25 მანამ] მინამ B. 27 უპირობსო]
უპირებსო B. 31 შეწყვიტა] შეჰსწყვიტა B. 33 მისახვდომია] მისახდომია B,
ალიაქოთი] ალიანქოთი B.

293. 3 მისდიოდა] მოსდიოდა B, სიტყვებს] სიტყვებსაო B. 7 იმიტომა]
იმიტომაო B. 15 ჩემს კისერზედ] ჩემი კისერი B. 16 დასტრიალებდა]
დაჰსტრიალებდა B. 26 პირისახეში] პირის სახეში B. 33 გაგექცეოდი] გაგექცევოდი
B. 35 სცემდნენ] ჰსცემდნენ B.
294. 10 დამნებდები] დაბნებდები B. 13 შადიმაც] შადიმც B. 15 სცემოდა]
ჰსცემოდა B. 18 შემოსძახა] შემოჰძახა B. 21 დასწვდა] დაჰსწვდა B. 23 – 24 კიდეც]
კიდევ B. 24 წასაღებად] წასაღებათ B. 26 ერთმანეთს] ერთმანერსთს B, სცემდნენ]
ჰსცემდნენ B. 31 მამაჩემს] მამაჩემ B.
295. 2 გადავუხადო] გადუხადო B. 4 თქვენ] თქვე B. 13 რარიგადა] რარიგათა B,
წახვალ] წახვალო B. 20 შადის ძარღვიანი მკლავი და მუშტი ჰქონდა – A. 23
მოჰკურცხლა] + ეხლა B. 29 სამზარეულოში] სამზვარეულოში B.
296. 6 გექნა] გექმნა B. 8 გავმხდარვარ] გამხვდარვარ B. 15 ავად] ავათ B. 16
ცოტად] ცოტათ B. 17 კარგო] + და B. 20 ყოფილხარ] ჰყოფილხარ B. 21 შემოვიდა]
შამოვიდა AB. 24 სიცილით] სიცილითა B. 25 მიირთვათ] მიირთოთ B,
ომგადახდილს] ომგადახდილსა B. ავად] ავათ B. 34 ავგუნებად] ავგუნებათ B,
გრჯის] გჯის B.
297. 2 მოვსთხოვ] მოვჰსთხოვ B. 3 შევიქნე] შევიქმნე B. 9 იქნება ცოტა
მოგესვენა-მეთქი — იქნება-მეთქი ცოტა მოგესვენა B. 11 მისცეს] მიჰსცეს B. 15 – 16
შეიქმნა] შეიქმნაო B. 22 მაგიდას] სტოლს B. 23 არამზადა] არამზადას B, მოვკლავ]
მოვკლამ B. 26 შეუწუხებია] შეუწუხებიაო B. 26 – 27 მოსალოდნელია]
მოსალოდნელიაო B. 27 ავადმყოფს] ავათმყოფს B. 29 - 30 მაღონებს] მაღონებსო B.
30 აღელვებულია] აღელვებულიაო B.
298. 2 ნუგეშად] ნუგეშათ B. 3 შვიდი თვის] შვიდის თვის B, დაიბადა]
დაიბადაო B. 5 იმდენი] იმდევნი B. 6 ჰნახა] ნახა B. 20 სნეულება] სნეულობა B,
სნეულებად] სნეულობათ B. 22 ცნობდა] ჰცნობდა B. 27 სჭრიან] ჰსჭრიან B. 34
ისაქმე] ისაქმეო B.
299. 1, 2, 12 მდივანი] სეკრეტარი B. 2 უწინდებურად] უწინდებულად B. 9
წამოსკდა] წამოჰსკდა B. 11 ჩანს] ჰსჩანს B. 18 არის] არისო B, დაჰკარგვიაო]
დაჰმართვიაო B. 21 მოჰკლა] მოკლა B. 22 გიჟივით] გიჟსავით B. 24 სტყუით]
ჰსტყუით B. 26 ფერმკრთალი] ფერმკთალი B. 29 თავსა] თავსაო B, ჩემს] ჩემ B.
300. 1 ეტყვის] იტყვის B, გამითავისუფლებსო] გამინთავისუფლებსო B. 2
რამდენადაც] რამოდენადაც B, 3 იმდენად] იმოდენად B, იმედი – A. 4 იქმნებაო]
იქნებაო B. 7 ჰლოცულობდა] ლოცულობდა B. 8 – 9 ძმისათვის] ძმისთვის B, ეხლა]
+ კი B. 14 ნახა] ჰნახა B. 15 შიშობენ] შიშობენო B. 16 არაფერია] არაფერიაო B. 17
შეშლილივით] შეშლილსავით B. 24 სთხოვა] ჰსთხოვა B. 26 სდებდნენ] ჰსდებდნენ
B. 28 თავსა] თავსაო B. 28 – 29 გამიგია] გამიგიაო B. 31 მისცა] მიჰსცა B. 32 ვიყავი]
ვიყავიო B. 33 გადამიწყვიტეს] გადამიწყვიტესო B, აქეთ] აქედ AB, გამოვეშურე]
გამოვეშურეო B. 34 – 35 უბედურებას] უბედურობას B.
301. 2 გამომძიებელისათვის] გამომძიებლისათვის B. 5 გამოვუშვებ]
გამოვუშვებო B. 10 რადა] რათა B. 16 ამდენი] ამდვენი B. 18 საძაგლობას – A,
საკვლაოდაც] საკულაოდაც B. 20 კარგად] კარგათ B. 22 ფიქრობს] ჰფიქრობს B. 23

მეგობარს] მეგობარსა B. 25 ყოფილხართ] ყოფილხარ B. 28 არ] არა B. 30
ჭარხალივით] ჭარხალსავით B.
302. 13 სითბოდ] სითბოთ B. 16 მთრთოლარე] მრთოლარე AB, 17 პირისახე]
პირის სახე B, ღიმილით] ღიმილითა B. 19 არ] არა B. 21 უმაგისოდაც] უმაგისოთაც
B. 23 ყველაზე] ყველაზედ B. 27 მოასწრებთ] მოასწრობთ B.
303. 10. მაქმანის] კრუჟევის B. 11 მზად] მზათ B. 17 – 18 ხვალამდე] ხვალემდე
B.
304. 9 მოჰხვია] მოხვია B. 10 ეწინააღმდეგებოდა] ეწინააღმდეგა B. 14 რომ] რო
B. 16, 17 როგორ? ისე რომ ჩემი გული... (AB-ში დაბეჭდილია როგორც არა კითხვამიგება). 17 იჭვნეულობდა] იჭვნეულობდნენ B. 20 გავურიო] გაურიო B. 25
ნივთეულობა] ნივთეულება B. 26 ავეჯი] მებელი B. 28 ჰსუფევს] სუფევს B.
305. 2 აქეთ] აქედ AB. 15 პარიზში] პარიჟში B. 16 შემეყვარებინა] შემეყვარა B.
18 წინადვე] წინათვე B. 24 შევუდგებით] შეუდგებით B. 27 – 28 ავადმყოფობაში]
ავათმყოფობაში B. 30 ორჯელ] ორჯერ B.
306. 13 წამოგცდა] წამოქცდა A. 19 დასწვავ] დაჰსწვავ B. 20 დაიწყებ] დაიწყობ
B. 23 სჩადით] ჰსჩადით B. 28 ყველასფერი] ყოველისფერი B.
307. 7 – 8 აღტაცებულიაო] ატაცებულიაო B. 10 დავდებ] დავსდებ B. 24
ჰნახავდნენ] ნახავდნენ B, თვის] თავის B. 29 მათს] მათსა B, განთქმულს]
გათქმულს B, სახელს] სახელსა B. 30 მიჰხვდა] მიხვდა B. 33 აქეთ-იქით] აქედ-იქით
B.
308. 1 დაბალ] დაბლა B. 4 ყოველისფერში] ყოველსფერში B. 6 გარშემო]
გარშამო B. 10 მოჰხვია] მოხვია B. 11 რაცა] რაც B. 12 თქვენს] თქვენ B. 28
სცხვენიანო] ჰსცხვენიანო B. 33 მშვენიერად] მშვენიერათ B.
309. 6. მექნება] მექმნება B. 10 დასწია] დაჰსწია B. 20 იცოდა] იცოდნენ AB. 23
მოირთო] მოირთვას B. 31 ავეჯი] ავეჯიო B. 33 ორი] ორ B, ქონებისა] ქონებასაო B.
310. 7 ჰსურთ] სურთ B.
311. 2 ტარტიუფისა] ტარტიუфისა AB. 5 ჰმოქმედებს] მოქმედებს B. 9 მოგვეცი]
მოგვეციო B, დასასწრებადო] დასასწრებათ B. 10 პარიზი] პარიჟი B. 20 სახლი]
სახლიო B. 20 – 21 შევიდა] შევიდაო B. 25 სცხოვრებდაო] ცხოვრებდაო B, არა] არ B.
26 აბნევდა] აბნევდაო B.
312. 6. იზა] იზაო B, უნდა] უნდაო B. 7 შევიტყეთ] შევიტყეთო B. 8 მგონია]
მგონიაო B. 8 – 9 მიჭირავს] მიჭირავსო B. 9 დავამტკიცოო] დავამტკიცოვო B. 14
ვიცნობდი] ვიცნობდიო B. 15 იყო] იყოვო B. 16 მიამბო] მიამბოვო B. 17 შეირთო]
შეირთოვო B. 19 შესდგამს] შედგამს B. 22 რიგობერმა] რიგობერმაო B. 24
გაძარცული] გაცარცული B. 25 მოსწყენოდა] მოჰსწყენოდა B.
313. 5 ერთი] + კიდევ B. 6 მსგავსი] მგზავსი B, გაამხანაგებულიყვნენ]
გაამხანაკებულიყვნენ B. 7 ცუღლუტობს] ჰლუტობს B. 10 ზედიზედ] ზედაზედ B. 11
ჰნახა] ნახა B. 14 ტყუილად] ტყუილათ B. 20 დაჰხია] დახია B. 23 მოსვლია] მოჰსვლია
B.
314. 3 გირაოდა] გირაოთა B. 18 პატიოსნად] პატიოსნათ B. 23 გავათავოთ]
გავათაოთ B, დღემდე] დღემდი B. 33, 315. 1 შამპანური ღვინო] შამპანსკი B.

315. 7 ჰმალავს] მალავს B. 20 ახალგაზრდა] ახალგაზდის B. 21 სდევნის]
ჰსდევნის B. 24 გულუბრყვილობა] გულუბრყველობა B. 25 შევუდგები] შეუდგები
B. 26 ფიქრობთ] ჰფიქრობთ B.
317. 6 მივბეგვე] მივგვებე B. 7 მიჰბეგვეთ] მიჰგვებეთ B. 10 – 11 ჰმუშაობდა]
მუშაობდა B. 12 აქეთ] აქედ AB. 14 – 15 მორისს ჭირივით ეჯავრებოდა გუდარი,
რადგანაც სესილს ირთავდა – A, ბრძანებთ] ბძანებთ B. 20 ირჩობდა] იხჩობდა B.
318. 10 უკედ] უკეთ B. 11 გამიგია] გამიგიაო B. 12 ვარ] ვარო B. 13
გადაჰხედიაო] გადახედიაო B. 16 საავადმყოფოში] სასნეულოში B. 18 ირჩობდა]
იხჩობდა B. 19 სიკვდილისაგანა] სიკვდილისაგანაო B. 20 სასიკვდილოდ]
სასიკვდილოთ B. 24 ჰნახავს] ნახავს B. 24 – 25 გამომძიებელს] გამომძიებელსაო B.
26 ძმასა] ძმასაო B, დავღუპავ] დავღუპამ B.
319. 2 სიფრთხილით] სიფთხილით B. 10 საავადმყოფოში] სასნეულოში B. 16
მაზასშია] მაზასში B, გამოვკითხავ] გამოვკითხამ B. 33 ღვთის] ღვდლის B,
ეძახოდნენ] ეძახდნენ B.
320. 1 სკოლიდამ] შკოლიდამ B. 9 დასტყუა] დაჰსტყუვა B. 11 დასარჩობიაო]
დასახრჩობიაო B. 10 – 21 ეცოდინება] ეცოდინებაო B. 23 პარიზიდამ] პარიჟიდამ B.
26 ვუყვარდი] უყვარდიო B. 27 კვდებოდა] კვდებოდაო B. 28 დავეგდე] დავეგდეო
B, უჩუმრად] უჩუმარ B, კონვერტი] კანვერტი B. 29, 30 ვუთხარიო] უთხარიო B. 32
დავუჯეროთ] დაუჯეროთ B.
321. 7, 17 მზადა] მზათა B. 9 – 10 მოვიხმარო] მოვიხმაროვო B. 10 მოძღვარს]
მოძღვარმა B. 10 – 11 შეგიძლიანთო] შეგიძლიანთ A. 11 ამეღო] ამეღოვო B. 15
სამოც] სამოცი B. 17 ამაზედ] ამაზედა B. 19 სცხოვრებდა] ცხოვრებდაო B. 20 - 21
გაქურდა] გაჰქურდა B. 21 სწამობს] ჰსწამობს B. 24 მოწმეებიც] მოწმებიც B. 28
თვითოეული] თვითვეული B. 29 სთქვა] ჰსთხოვა B.
322. 2 შეიტყოს] შეიტყოსთქო B. 6 სთხოვეთ] ჰთხოვეთ B. 10 მკითხა]
მომკითხაო B. 11 მიეღოს] მიეღოსო B. 13 ვიპოვნე] ვიპოვე B. 14 ჰმუშაობდა]
მუშაობდა B. 15 ბარათიაო] ბარათია A. 17 სწერს] ჰსწერს B. 28 დავიხვიოთ]
დავიხვივოთ B. 29 სინჯვა] შინჯვა B.
323. 3. ავაზაკს] ავაზაკსა B. 4 გამამტყუნებელია] გასამტყუნებელია B. 5 ძალიან]
ძალიანს B. 7 სჭრიან] ჰსჭრიან B. 18 სდგეხართ] ჰსდგეხართ B. 33 ხიდამდე] ხიდამდი
B.
324. 7 სჯობს] ჰსჯობს B. 14 წუთს] წუთ B. 15 ბულვარზე] ბულვარში B. 17
მოჰკლეს] მოკლეს B. 19 აქეთ] აქედ A, მოჰკლეს] მოკლეს B. 22 კარგად] კარგათ B. 27
შევიდა] შავიდა B.
325. 2 – 3 გახსოვდეს] გახსომდეს B. 4 დადეგ] დადექ B. 11, 13 საავადმყოფოში]
სასნეულოში B. 14 – 15 გარედ] გარეთ B. 16 ერთად] ერთათ B. 21 გადაგვიღობავს]
გადაგვიღობამს B. 28 თთვის] თვის B. 29 ჰხედავდა] ხედავდა B.
326. 4 ერთად] ერთათ B. 5 რომ] რო B. 6 ყოფილა] ყოფილაო B. 7 ბილეთები]
ბილეთებიო B. 8 მოუწამლავს] მოუწამლამს B. საწამლავით] საწამლავითო B. 9
შამპანურ ღვინოში] შამპანსკში B. აურევია] აურევიაო B. 10 მოსაწამლადა]
მოსაწამლათა B, საქმეო] საქმე B. 11 – 12 გვეპოვნა] გვეპოვნაო B. 12 შამპანური
ღვინო] შამპანსკი B. 13 ძვირია] ძვირიაო B. 17 უარეყო] უარი ეყო B. 18 მოჰხდა]

მოხდაო B. 19 მოგროვდაო] მოგროვდა B, განზრახ] განძრახ B. 20 ასე] ესეო B,
განზრახ] განძრახ B. 23 მოჰრევია] მორევია B. 24 ბაშვსა] ბავშსა B. 25 სხვისი] სხვის
B. 26 ჰხარჯავს] ხარჯავს B, 29 უთუოდ] უთუოთ B, არის] არისო B. 31 კარგად]
კარგათ B.
327. 4 მაქვს] მაქვს-მეთქი B, ვხედავ] ვხედამ B. 9 გულმტკივნეულად]
გულმტკინვეულად B. 12 ხედავთ] ხედამთ B. 15 ვწუხვარ] ვსწუხვარ B. 16 ისა] ის B.
18 კამედიას] კომედიას AB. 20 კარგად] კარგათ B. 22 ჰნახა] ნახა B. 25 განზრახ]
განძრახ B. 27 ჩუმად] ჩუმათ B. 28 ნაღვლიანად] ნაღვლიანათ B. 32 მეტ] მეტს B,
საბუთად] საბუთათ B, შეიქმნა] შეიქნა B.
328. 2 ვთქვი] ვჰსტქვი B. 9 მინახავს] მინახამს B. 17 სდგეხართ] ჰსდგეხართ B.
28 მოეშვა] მოეშო B. 32 კაცი] კაციო B. 34 ბარათი] ბარათიო B, რადა] რათა,
მდევნის] მდევნისო B. 35 დაკარგული] დაკარგულიო B.
329. 2 ვისთვისმე] ვისთვისმეო B. 3 ხელი] ხელიო B. 4 გამამტყუნებენ]
გამამტყუნებენო B. 10 – 11 უდრტვინველად] უდრტვინელად B. 14 ვთხოვო]
ვჰსთხოვო B. 15 ჰნახა] ნახა B. 17 მინდა] მინდაო B. 26 – 27 შამპანური ღვინო]
შამპანსკი B. 28 მოჰხდა] მოხდა B.
330. 3 – 4 დაიჯერევით] დაიჯერეთ B. 4 უკანასკნელს] უკანასკნელ B. 8 მყავსო]
მყავს B. 9 იმისი] იმის B. 11 უბედურების] უბედურობის B. 13 რადგანაც] რადგანც
B. 12 მორისზედ] მორისზედა B. 13 იმისი] მისი B, აზრად] აზრათ B. 17 მაინც]
მაინცა B, ჰშვრებიანო] შვრებიანო B. 19 მოეშვა] მოეშვო B. 22 მარტოდ] მარტოთ B.
28 მორისს] მორის B. 33 ჰნახა] ნახა B, დისაგან] დისგან B.
331. 3 მაგრად] მაგრათ B. 6 მოუკლავთ] მოუკლამთ B. 9 საქმე] საქმეო B. 11
გულისათვის] გულისთვის B. 24 ვნახავთ] ვნახამთ B. 25 ერთად] ერთათ B,
ვნახავდი] ვნახამდი B. უნახავთ] უნახამთ B. 29 გაუფრთხილდება]
გაუფთხილდება B. 31 ღამე] ღამეო B, უეჭველად] უეჭველათ B. 33 ჰღირს] ღირს B.
33 – 34 ნამუსადა] ნამუსათა B.
332. 1 მიგიყვანა] მიგიყვანოს B. 2 გაგაბა] გაგაბას B. 4 – 5 უსინდისობა]
უსვინდისობა B. 14 მართალია] მართალიაო B, ჰფიქრობდა] ფიქრობდა B. 15
ხედავს] ხედამს B, სესილს] სესილსა B. 17 ბოდიშადაც] ბოდიშათაც B. 25 სთხოვა]
სთხოვდა B. 26 ხოლმე] ხოლმეო B. 29 მორისს] მორის B. 32 ძლიერ] ძრიელ B, ავად]
ავათ B, გახდა] გახდაო B. 34 შეავედრე] შეავედრეო B. 35 ერთადერთი] ერთათ
ერთი B.
333. 1 – 2 გულისათვისაც] გულისთვისაც B. 5 დავუბრუნდეთ] დაუბრუნდეთ
B. 9 წასვლა – A, გაირჯები] გაირჯებიო B. 12 გადაჩხრიკა] გადასჩხრიკა B. 15
ბოიესათვის] ბოიესთვის B. 17 განზრახვა] განძრახვა B. 21 ამჟამად] ამჟამათ B. 22
ამისი] იმისი B. 27 ვერაფრად] ვერაფრათ B. 29 მოუთმენლად] მოუთმენელად B.
334. 1 საათი] საათით B. 3 მოდიოდნენ] მოდიოდნენო B. 6 სახელზედ]
სახელზედა B. 12 ულაპარაკოდ] ულაპარაკოთ B. 13 მოვაყვანინებო] მოვაყვაინებო
B. 17 იცის-რა] იცის-რაო B. 18 ნაღვლიანად] ნაღვლიანათ B. 20 მოახლეზედ]
მოახლეზედა B. 23 ჩუმად] ჩუმათ B. 24 უამბო] უანბო B. 25 ავეჯეულობა]
ავეჯეულება B. 28 ბელარს] ბულარს B. 32 კარგად] კარგათ B.

335. 4 ფოსტაშიაც] ფოშტაშიაც B. 8 რარიგად] რარიგათ B. 13 ნახავთ] ნახამთ B.
13, 27 პარიზში] პარიჟში B. 14 რომ] რო B. 20 სწორედ] სწორეთ B. 29 ამბავს] ანბავს
B.
336. 3 მეტად] მეტათ B. 9 გასასყიდად] გასასყიდათ B. 12 ჰსინჯავდა]
შინჯავდა B. 12 – 13 სინჯვას] შინჯვას B. 13 მოახმარა] მაახმარა B. 19 მივიდა + და B.
20 ამოირჩია] ამოარჩია B. 23 – 24 გასასყიდად] გასასყიდათ B. 27 ავეჯის] მებელის
AB. 28 ლაპარაკი] + გიურეს B. 32 სწორედ] სწორეთ B.
337. 2 შეჰხედავდა] შეხედამდა B. 5 შემოვიდა] შამოვიდა B. 7 ავეჯის] მებელის
B. 12 ხედავთ] ხედამთ B. 13 თუმნადა] თუმნათა B. 17 ავეჯის] მებელის AB, რად]
რათ B. 21 – 22 მაგდენი] მაგდვენი B. 22 მაქვს] მაქვსო B, ჩუმად] ჩუმათ B.
338. 5 ავეჯის] მებელის B. 12 შამპანიური ღვინო] შამპანსკი B, ეტევოდა]
ეტეოდა B. 13 გამსყიდველმა] გამყიდველმა B. 15 დაუხარჯავთ] დაუხარჯამთ B. 17
გასინჯა] გაშინჯა B. ღვინოა] შამპანსკია B. 19 გასინჯა] გაშინჯა B, ჩუმად] ჩუმათ B,
შამპანური ღვინო] შამპანსკისა B. თუმნად] თუმნათ B. 22 შამპანური ღვინო]
შამპანსკი B. 30 ერთად] ერთათ B. 32 წერდა] სწერდა B.
339. 3 ავეჯის] მებელის B. 4 აეფარა] + და B. 5 ჰნახა] ნახა B. 6 დასდგა] დაზდგა
B, გასინჯა] გაიშინჯა B. 12 მაქ] მაქო B. 13 შევიყარნეთ ხვალა] შევიყარნოთ
ხვალავო B. 14 უქმად] უქმათ B. 15 ავეჯის] მებელის B. 16 შედგა] შესდგა B. 17
დგას] სდგას B. 18 – 19 იყიდდა] იყიდდაო B. 20 იმალავსო] იმალამსო B. 22
გამსყიდველისა] გამსყიდველსა B. 23 ავეჯის] მებელის B, ყუთი] ყუთიო B. 25
მომყიდით] მომსყიდით B. 26 ცხარედ] ცხარეთ B. 32 – 33 დაიწყებს] დაიწყობს B. 35
გაუძლიერდა] გაუძრიელდა B.
340. 1 ავეჯის] მებელის B, სწორედ] სწორეთ B. 3 იაფადაც] იაფათაც B,
სწორედ] სწორეთ B. 9 ამდენს] ამთენს B. 10 ამბავი] ანბავი B. 10 – 11 ამბავიაო]
ანბავიაო B. 13 ჰხედავდა] ხედამდა B. 18 – 19 ვაჭარმა – AB. 19 დაიწყო] დაუწყო B.
22 მასხარად] მასხარათ B, გაყიდულია] გაყიდულიაო B. 23 წინადვე] წინათვე B. 26
შევიტყოთ] შევიტყოვო B. 28 ეტლამდე] ეტლამდი B. 30 შესწუხდებით]
შეჰწუხდებით B.
341. 3 სწორე] სწორეს B. 9 ყუთზედ] ყუთზე B. 12 იქნება] იქნებაო B. 14
სჯობია] ჰსჯობია B. 24 ყოვლად] ეხლავ B. 27 – 28 გრაფინია] გრაფინა B. 32 რადა]
რათა B.
342. 2 სწუხართ] ჰსწუხართ B. 9 ნახევარს] ნახევარ B. 10 ბულვარზედ]
ბულვარზედა B. 22 ცხოვრობს] ჰსცხოვრებს B. 24 გრაფინია] გრაფინა B. 33
მოგვიხდება] მოგვიხვდება A.
343. 7 წინადა] წინათა B, ვთქვით] ვჰსთქვით B. 11 – 12 მოხერხებამ] მოხედვამ
B. 26 მისწერა] მიჰსწერა B. 28 ამისთვის] ამისათვის B. 31 თავგადარჩენილი]
თავსგადარჩენილი B.
344. 3 იმისთვის] იმისათვის B. 4 – 5 ჩამოერჩოთ] ჩამოეხჩოთ B. 8 არა] არ B. 19
ჰხოცთ] ხოცთ B. 21 სცდილობთ] ჰსცდილობთ B. 29 ჩავიმარხავ] ჩავიმარხამ B. 31
შემოსცქერიან] შემოჰსცქერიან B. 32 გიჟადაც] გიჟათაც B.
345. 8 ხელახლად] ხელახლა B. 15 ფიქრად] ფიქრათ B. 20 ვიღაცას] ვიღასაც B.
შეგიყვანთ] შეგიყვანთო B, გაგამწესებთო] განგამწესებთო B. 31 თქვენ] თქვენი B.

346. 11 თქვენად] თქვენათ B. 13 შეჰნიშნა] შენიშნა B. 16 სდებს] ჰსდებს B,
სჩანს] ჰსჩანს B. 17 გამოძიებად] გამოძიებათ B. 22 ცდება] ჰსცდება B, შეცდა]
შეჰსცდა B. 23 სდებენ] ჰსდებენ B. 26 გაჰბედა] გაბედა B.
347. 18 სინჯავდნენ] სინჯამდნენ B. 21 მოვა] მოვაო B. 22 ბოიე] ბოიეი B. 23
მოიდრეკს] მოიდრეკსო B, მეტყვის] მეტყვისო B, მიბრძანეთ] მიბძანეთ B. 26
ფეხებამდე] ფეხამდე B, აირია] აირივა B. 28 მსხვილი] სხვილი B. 29 ბძანდებით]
ბრძანდებით B, ხელაღებულ] ხელაღებული B. 32 ქალებს] ქალებსა B.
348. 4 დაებნა] დაებნია B. 10 თქვენზე] თქვენზეო B. 12 გაგიმეორებთ]
განგიმეორებთ B. 19 – 20 მოვუღოთ] მოუღოთ B. 29 სცხარობდა] ცხარობდა B.
349. 3 რაც] რასაც B. 6 იჭიმავთ] იჭიმამთ B. 13 როგორაც კაცმა] ისე მომექცეთ,
როგორაც კაცს B. 15 ჭკვიან] ჭკუიან B. 20 მოეკრიბა] მოეკრიფა B. 23 გასამრჯელოს]
გასამჯელოს B. 26 მისცა] მიჰსცა B. 33 ყოველს] ყოველ B.
350. 4 წინდაუხედაობა] წინადაუხედაობა B. 10 საქმეს რომ] თუ საქმეს B. 11
სჯობია] ჰსჯობია B, გაგათავისუფლეს] განგათავისუფლეს B, მანამ – B. 34
მომცემთ] მამცემთ B.
351. 6 მოგვთხოვს] მოგვთხოვსო B.
352. 5 ასე] ესე B. 6 შევუდგები] შეუდგები B. 19 სიფრთხილე] სიფთხილე B. 33
შეიქნა] შეიქმნა B. 34 კარგად] კარგათ B.
353. 2 მდგომარეობაშია] მდგმოიარობაშია B. 3 მოლაპარაკებოდა]
მოჰლაპარაკებოდა B. 14 მაგიდას] სტოლს AB. 24 მოაღწია] მოახწია B. 26 რიგა] რიგ
B.
354. 2 ვერავინ] არავინ B. 5 მოუკრავთ] მოუკრამთ B. 6 მარდად] მარდათ B. 14
მოვიდნენ] მოვიდოდნენ B. 24 ხედავთ] ხედამთ B. 27 მისცა] მიჰსცა B, იყოს] იყოსო
B. 28 გიურესა] გიურესაო B. 33 ბელადად] ბელადათ B.
355. 9 თქვენზედა] თქვენზედ B, 13 მღვდლის] ღვდლის B. 16 შემოსდგამდა]
შემოჰსდგამდა B. 17 ბრძანება] ბძანება B. 34 სიმონმა] სვიმონმა B.
356. 1 მოლდაველი] მოლდავიელიო B. 4 კაი] კი A. 6 მოჰკლა] მოკლა B. 7
სთხოვა] ჰსთხოვა B, მაჩვენე] მაჩვენეო B. 8. პარიზში] პარიჟში B. 9 ყოველისფერი]
ყოველიფერი B. 14 რიგას] რიგის B. 15 აქეთ] აქედ B, წამობრძანდით] ბამობძანდით
B. 19 არა] არ B. 20 ლეიტენანტმა] ლეიტანტმა B. 22 ტანსაცმელი] ტანთსაცმელი B.
24 ღარიბად] ღარიბათ B. 27 აქეთ] აქედ B.
357. 17 ჭორად] ჭორათ B. 18 მოჰკლეს] მოკლეს B. 22 აქეთ] აქედ B. 24 სწამთ]
ჰსწამთ B.
358. 4 მაგიდას] სტოლს AB. 11 პარიზიდამ] პარიჟიდამ B. 15 საით] საიდ B (І).
17 დგას] ჰსდგას B. 19 სოვაჟისგან] სოვაჟისაგან B. 24 ფარნით] ფანრით B. 24 – 25
რაღაცას ჰცოდვილობს] რაღასაც ცოდვილობს B. 27 დავუწყე] დაუწყე B. 28
რაღაცას] რაღასაც B. 34 დასარჩობები] დასახჩობები B.
359. 3 გამოვჩენილიყავ] გამოვჩენილვიყავ B. 7 მოუთმენლობით]
მოუთმენელობით B. 29 იქნებაო] იქნება A. 30 უკანიდან] უკანიდამ B, ჩასცა] ჩაჰსცა
B. 33 ფანარი] ფარანი B.
360. 2 ჰღირდა] ღირდა B. 15 დავაჯექ] დავაჯეგ B. 16 ავუკარი] ავუკარ B. 26
ჩასწერა] ჩაჰსწერა B.

361. 13 მეტად] მეტათ B, უსირცხვილო] უსირცვილო B. 25 სამნივე] სამნივ B.
30 სცდილობდა] ცდილობდა B.
362. 3 გასამართლების] განსამართლების B. 8 გადუწყდა] გადაუწყდა B. 10 – 11
ჰშორდებოდა] შორდებოდა B. 11 ავადმყოფს] ავათმყოფს B. 13 გასამართლება]
სამართალი B. 14 მიეცა] მოეცა B. 17 დამნაშავეების] დამნაშავების B. 18 იმისი] მისი
B, სწორედ] სწორეთ B. 19 არაფერს] ვეღარაფერს B, ჰხედავდნენ] ხედავდნენ B. 21
გასამართლების] განსამართლების B. 22 ჰფიქრობდა] ფიქრობდა B. 23
გადაწყვეტილებაზედ] გადაწყეტილობაზედ B. 24 ვიტყვი] ვიტყვიო B, 25
გამოვცვლი] გამოვცვლიო B, მოვედი] მოვედიო B, მომეკლა] მომეკლაო B. 26
მიყვარდა] მიყვარდაო B. 31 მორთული] მორთულნი B. 32 საჩვენებლადაო]
საჩვენებლათაო B. 34 გაესინჯათ] გაეშინჯათ B.
363. 2 წყალობდა] სწყალობდა B. 2 – 3 საყვარელმა] საყვარელი და AB. 3
ამაზედ] ამათზედ B, იზამ] იზა AB. 8 მაგიდაზედ] სტოლზედ AB. 10 ამ] მაგ B. 11
კრუჟევებით] კრუჟჟევებით B. 12 შამპანური ღვინის] შამპანსკის B. 16
მოუთმენლობით] მოუთმენელობით B. 19 ჰსინჯავდა] სინჯავდა B. 24 შესწყდა]
შეჰსწყდა B. 25 უბრძანა] უბძანა B. 28 ამტყუნებდნენ] ამტყუვნებდნენ B. 29
შამპანურ ღვინისა] შამპანსკისა B, რომელიც] რომელნიც B. 30 არყოფნა] არა ყოფნა
B. 32 ჩანდა] ჰსჩანდა B, ამხანაგად] ამხანაგათ B.
364. 1 – 2 ავაზაკობა] ავკაცობა B. 2 წარბები] წარბი B. 3 მერე] მერედ B. 6
სცდილობდა] ცდილობდა B. 8 მოსწრებული] მოსწრებილი B, წარმოსცდებოდა]
წარმოჰსცდებოდა B. 11 ჰხედავდნენ] ხედავდნენ B. 14 შეჰნიშნა] შენიშნა B. 21
აღმოუჩენიათ] აღმოუჩენიათო B. 22 დარწმუნებულან] დარწმუნებულანო B. 23
მოწმეები] მოწმეები B. 26 ავად] ავათ B. 27 გადიდვას] გადიდვასო B. 29
დამნაშავედ] დამნაშავეთ B. 34 დამნაშავედ] დამნაშავეთ B, სცნობ] ჰსცნობ B, თავს]
თავსა B.
365. 2 მოწმეების] მოწმების B. 3 ჰხედავდა] ხედავდა B, მოწმეები] მოწმები B. 4
ვნახეთ] ვნახეთო B, 5, 13, 29 შამპანური ღვინო] შამპანსკი B. 18 მოსდევს] მოზდევს
B. 28 სვამდით] ჰსვამდით B. 31 ვთქვათ] ვჰსთქვათ B, მოსაწამლავად]
მოსაწამლავათ B.
366. 15 გავიგეთ] გავიგეთო B, საათზედ] საათზედაო B. 16 რაკუნიო] რაკუნი B.
26 მიიხედა] მოიხედა B. 32 ჰნახა] ნახა B. 34 უბრძანა] უბძანა B, ბოქაულს]
ბოლაულსა B.
367. 1 ბოქაულო] ბოქოულო B, სთხოვეთ] ჰსთხოვეთ B. 1 – 2 შესწყვიტონ]
შეჰსწყვიტონ B. 3 გაბრძანდნენ] გაბძანდნენ B. 4 ბოქაულმა] პრისტავმა B. 5, 9, 20,
24, აბბატი] აბატი B. 9 თავმჯდომარეს] თავმჯდომარესა B. 11 ხელსახოცს]
ხელცახოცს B. 14 დამოკიდება] დამოკიდებულება B, მორისსა] მორისისა B. 16
სწორედ] სწორეთ B, მორის] მორისს B. 19 ვიცნობდი] ვიცნობდიო B. 20 იმასთან]
იმასთანა B, არა] არ B. 22 შეჰხვდეს] შეხვდეს B, ნამუსდაცემულს] ნამუსდაცემულ
B. 29 ქალია] ქალიაო B, მდიდარია, ღვთისმოყვარე] მდიდარიაო, ღვთისმოყვარეო
B. 30 გამოუვლია] გამოუვლიაო B, ქვეყანაში] ქვეყანაშიო B. 31 მზად] მზათ B, არის]
არისო B. 34 დამზოგავთ] დამზოგავთო B.

368. 5 სცდილობს] ცდილობს B. 23, 26 აბბატსა] აბატსა B. 29 ყრუდ] ყრუთ B. 32
სცდებით] ჰსცდებით B.
369. 4 გადაჰხედა] გადახედა B. 4 – 5 ეუბნება] ეუბნებაო B. 6 დაიჯერებთო]
დაიჯერებთ B. 7 ხალხსა] სახლსა A. 8 ჰმოწმობს] მოწმობს B. 12 – 13
გულხელდაკრებილი] გულხელდაკრეფილი B. 14 აბბატს] აბატს B. 15 დინჯადა]
დინჯათა B. 18 რომ] რო B, მისცა] მიჰსცა B. 23 მთლად] მრთლად B. 26 ვთქვი]
ვჰსთქვი B, სთქვა] ჰსთქვა B. 29 ეგ] ეგა B. 33 თუნდ] თუნდა B.
370. 2 მიჰქარავ, სცრუობ, სტყუი] მიჰქარამ, ჰსცრუობ, ჰსტყუი B. 9
მაგრიგადვე] მაგრიგათვე B. 10 გაგაყვანინებთ] გაგაყვაინებთ B. 11 ის] მისი B,
მოჰხდა] მოხდა B. 14 ვუსაყვედურებ] უსაყვედურებ B. 17 მოელოდდა] მოელოდა
B. 19 მოეშვა] მოეშვაო B. 21 სიკვდილს-სიცოცხლეს] სიკვდილ-სიცოცხლეს B. 25 და
იმედგაცრუებული ხალხი] ხალხი და იმედგაცრუებული B. 27 ჩუმად] ჩუმათ B. 28
დაწყნარდა] დაწყნარდაო B. 30 აბბატო] აბატო B. 31 გინახავთ] გინახავსთ B.
371. 1 ულაპარაკნიათ] + ერთმანეთთან B. 8 მსგავსება] მზგავსება B. 14 ჰნახეს]
ნახეს B. 22 – 23 ჰკითხავდნენ] ჰკითხამდნენ B. 22 სცდილობდა] ცდილობდა B. 23
აბბატისაკენ] აბატისაკენ B. 24 სცდილობდა] ცდილობდა B. 30 სცრუობთ]
ჰსცრუობთ B. 32 – 33 დაგარჩობდი] დაგახჩობდი B. 33 შენა] შენ B.
372. 5 ჰნახეს] ნახეს B. 6 მისცვივდნენ] მიჰსცვივდნენ B, ჰშიშობდნენ]
შიშობდნენ B, მოწამესა] მოწამესაო B. 7 შიშის გამო] შიშისა გამო B. 9 ბრძანებით]
ბძანებით B, სტაცეს] ჰსტაცეს B. 13 მინახავს] მინახამს B, არა] არ B, სტყუის]
ჰსტყუის B. 24 კარგად] კარგათ B. 25 აბბატო] აბატო B. 26 სინიდისს სინიდისის] B.
373. 12 საზოგადოდ] საზოგადოთ B, ხოლო] ხოლოდ B. 13 სჩანდა] ჰსჩანდა B.
18 გაეტარებინა] გაეტარებია B, სადა] სად B. 19 ამტყუნებდა] ამტყუვნებდა B. 22
ნამეტნად] ნამეტნავად B. 24 მოწმეებთაგანი] მოწმებთაგანი B. 28 ყოფითაც] ყოფით
B. 31, 33 წინადვე] წინათვე B. 32 მაყურებელთ] მაყურებელთა B.
374. 1 ვთხოვ] ვსთხოვ B. 5 ვთხოვ] ვჰსთხოვ B. 8. აბბატი] აბატი B. 10 – 11
გაუშტერა] მიაბჯინა B. 11 დღეს] დღის B, აქეთ] აქედ B. 17 ჰხედავდა] ხედვიდა B.
18 ჰლაპარაკობდა] ლაპარაკობდა B. 19 სჩანდა] ჰჩანდა B. 22 გაქვავებულსავით]
გაქვაებულსავით B. 23 ბრალმდებლისათვის] ბრალმდებელისთვის B. 25 მოვიდა]
მივიდა B. 26 მისცა] მიჰსცა B. 27 სიხარულით] სიხარულითა B.
375. 2 – 3 ავადმყოფობის] ავათმყოფობის B. 17 სრულიად] სრულად B. 19
უბრძანა] უბძანა B. 22 არა] არ B, იქნებოდა] იქმნებოდა B. 24 მიჰხვდა] მიხვდა B,
რომ – A. 30 დასძრა] დაჰსძრა B. 32 უბრძანა] უბძანა B. 33 მოკრებილი] მოკრეფილი
B.
376. 2 მიბრძანეთ] მიბძანეთ B. 7 მოწმად] მოწმათ B. 8 უცბად] უცბათ B. 11
ავადა] ავათა B. 14 გადარჩები] გადარჩებიო B. 15 ოღონც] ოღომც B. 25 გვიამბეთ]
გვიანბეთ B. 31 ატანდა] + ისე B.
377. 3 ჰლაპარაკობდა] ლაპარაკობდა B. 6 შევიქმნებოდით] შევიქნებოდით B. 8
შევირთავ] შევირთამ B. 9 შედგა] შეზდგა B. 10 გადაჰხედავდა] გადახედავდა B. 17
უეჭველადაო] უეჭველათაო B. 19 – 20 შევირთავდით] შევირთამდით B. 32 სახელი]
სახელები B. 33 მრთავენ] მრთვენ B.

378. 2 კარგადა] კარგათა B. 3 მაგიდაზედ] სტოლზედ AB. 5 შამპანურ – B. 20
გადავვარდნილიყავ] გადავვარდნილვიყავ B. 27 ალიაქოთი] ალიანქოთი B,
დარბაზში] დარბაზშია B. 32 აქეთ-იქით] აქედ-იქით AB, ჰშფოთავდა] შფოთავდა B.
379. 1 ყოფაში იყო, რომ] ყოფაშია B, შეიძლება] შესაძლოა] + რომ B. 4 ამდენი]
ამდენის B. 6 გულნატკენნი] გულნატკენი B. 6 – 7 გულუბრყვილო]
გულუბრიყვილო B. 7 ჰლაპარაკობდნენ] ლაპარაკობდნენ B. 11 ბოქაულმა]
ბოქოულმა B. 16 შეაკრებინოთ] შეაკრეფინოთ B. 18 მასზედ] მაზედ B. 22 გვაუწყა]
გვავუწყა B. 27 მოჰხდა] მოხდა B. 29 თითონვე] თვითონვე B.
380. 2 შესაკრებად] შესაკრეფათ B. 6 – 7 არასა ჰხედავდა] ვერასა ხედავდა B. 9
ჰფიქრობდა] ფიქობდა B. 10 ჰნახა] ნახა B. 13 სტიროდა, ჰყვიროდა] ტიროდა,
ყვიროდა B. 19 შესდგა] შეჰსდგა B. 21 მოპყრობილი] მობჯენილი B. 24 ეტლისკენ]
ეტლისაკენ B. 29 პალიარს] პალიარი B. 31 – 32 შესძლო] შეჰსძლო B. 32 ეთქვა] ეთქო
B.
381. 1 ვქნა] ვქნაო B. 8 დაკმაყოფილებასა] კმაყოფილებასა B. 14 იცის] იცისო B.
15 სთქვას] ჰსთქვასო B, უგუნურმა] უგუნურმაო B. 16 გაამჟღავნა] გაამჟღავნაო B. 17
გადასდვა] გადაზდვაო B, იქმს] იქმსო B. 19 უყვარს] უყვარსო B. 19 – 20
შემომაქციოს] შემომაქციოსო B. 21 დამიწუნოს] დამიწუნოსო B, უარმყოს]
უარმყოსო B. 23 შემოჰხედა] შემოხედა B. 27 არის] არისო B. 27 – 28 გულისთვის]
გულისათვის B. 28 გადაედვა] გადაედვაო B. 31 ქალსა] ქალსაო B. 32 შევეცილო]
შევეცილოო B, ეხლა] ეხლაო B, თავისი] თავისის B, მსხვერპლად] სხვერპლად B.
382. 3 გავცემ] გავცემო B, ვეტყვი] ვეტყვიო B. 4 გიცნობთ] გიცნობთო B. 5
აიღებთ] იღებთ B. 10 ხელიდამა] ხელიდამაო B. 16 წამოსწორდა] წამოჰსწორდა B.
28 ჰფიქრობდა] ფიქრობდა B.
383. 9, 11 ბრძანება] ბძანება B. 11 გთხოვთ] გთხოვ AB, ალიაქოთს] ალიანქოთს
B. 12 ალიაქოთით] ალიანქოთით B. 14 გაფრთხილდით] გაფთხილდით B. 18
ზიზღობს] ზიზღობსო B. 22 გაქვავებულსავით] გაქვაებულსავით B. 27
გადმობრძანდით] გადმობძანდით B. 29, 30 მოჰხდა] მოხდა B.
384. 7 თვის] თთვის B, მშობიარედ] მშობიარეთ B, ჰშობა] შობა B. 12 – 13
ჰხედავდა] ხედავდა B. 14 ავადმყოფობაში] ავათმყოფობაში B. 15 ერთბაშად]
ერთბამათ B. 20 გამოისეირნეთ] გამოისეირნეთო B. 26 ტიუსსოვ] ტიუსსო B. 34
ახალგაზრდაა] ახალგაზდაა B.
385. 4 მოლაპარაკებას] მოლაპარაკება B. 5 გააღწიოს] გაახწიოს B. 10
ავადმყოფის] ავათმყოფის B. 16 ჰნახა] ნახა B. 17 დაბალ] დაბლა B. 18 ექიმმა] აქიმმა
B. 25 გააღწევსო] გაახწევსო B.
386. 2 ჰნახეს, მიჰხვდნენ] ნახეს, მიხვდნენ B. 4 მოსდევდა] მოჰსდევდა B. 10
საყვარელი] სიყვარული B. 16 სტიროდა] ტიროდა B, აქეთ] აქედ B. 21 ჰკვნესოდა]
კვნესოდა B. 22 ჰღირდა] ღირდა B. 28 სულთამბრძოლის] სულთა-ბრძოლის B. 33
სესილისთვის] სესილასათვის B.
387. 1 დაჰხედა] დახედა B. 2 წაჰსვლოდა] წასვლოდა B. 4 შესწყდა] შეჰსწყდა B.
6 ჰბარბაცებდა] ბარბაცებდა B, მთვრალსავით] მთვრალისავითა B, მას] ამას B. 11
მოეშვა] მოეშვო B. 15 სცდილობდა] ცდილობდა B. 16 თავისუფლადაც]
თავისუფლათაც B. 19 უკედა] უკეთა B. 22 უკედა ვარ, უკედ] უკეთა ვარ უკეთ B. 23

გხედავთ] გხედამთ B. 25 წამოუწია] წამოუწივა B. 26 გაჰბედა] გაბედა B. 29
ავადმყოფისა] ავათმყოფისა B. 30 სჯეროდათ] ჰსჯეროდათ B. 34 იმოდონად]
იმოდენად B.
388. 4 სტოვებდა] აგდებდა B. 13 სცდილობდა] ცდილობდა B. 14 შესძლო]
შეჰსძლო B, წამოსცვივდა] წამოჰცვივდა B. 15 – 16 ჰქვითინებდა] ქვითინებდა B. 18
მოჰხდა] მოხდა B. 20 გასამტყუნებლად] გასამტყუვნებლად B. 21 ვერ უთქვამს] არ
უნდა სთქვას B. 23 შენი] შენის B. 30 – 31 ღამე ოცს ივნისს] ოცს ივლისს ღამე B. 32
განცვიფრებული] პირდაღებული B. 33 შეჰშინდა] შეშინდა B.
389. 4 ჰნახე] ნახე B. 8 ბოდვაშია] ბოდვაშიაო B. 10 ავადმყოფობამა]
ავადმყოფობამაო B. 11 დავკარგო] დავკარგოვო B. 12 – 13 სცდილობდა]
ცდილობდა B. 15 გასამართლებას] სამართალსა B. 21 უკედ] უკეთ B, მოწმად]
მოწმათ B. 22 ჰლაპარაკობდით] ლაპარაკობდით B. 23 – 24 სტიროდი] ტიროდი B.
25 ჰნიშნავდა] ნიშნავდა B. 29 მიჭირს] მჭირს B, კარგადა] კარგათა B.
390. 4 შეჰხედა] შეხედა B. 10 დამერჩო] დამეხჩო B. 13 ჰრჩებოდა] რჩებოდა B.
14 ჰხსნიდა] ხსნიდა B. 14 – 15 ჰმართლდებოდა] მართლდებოდა B. 16
სასიკვდილოდ თავსა] თავს სასიკვდილოთა B, ოღონდ + კი B. 19 – 20 რარიგად]
რარიგათ B. 21 მამა] + და B. 30 ვქენი] ვქენიო B. 32 თავისი] თვისი B, მასზედ]
მაზედ B. 33 გაუჭირვებელი] გაუჭირებელი B.
391. 4 მოჰხდა] მოხდა B, 4 – 5 სრულიად] სრულად B. 5 იყოს] იყო B,
ზედმოქმედება] + არ B. 8 დაურღვეველია] დაურღვეველიაო B. 8 – 9 გაუქმდეს]
გაუქმდესო B. 9 გამოიარონ] გამოიარონო B. 10 დახუჭოს] დახუჭოსო B,
საქციელზედ] საქციელზედაო B. 11 – 12 მოიქეცით] მოიქეცითო B. 13 თუნდაც]
აქაო და B. 14 გამოჰქცეოდეს] გამოექცაო B, რადა] რათა B. 23 – 24 მისწერა]
მიჰსწერა B. 25 მშობიარება] მშობიერება B, გაჰხადა] გახდა B. 27 მძულვარებით]
მძულვარებითა B, მტრობით] მტრობითა B, გუდარის მიმართ] გუდარისადმი B. 29
რიდი] + აღარა B. 30 ავადმყოფობამ] ავათმყოფობამ B. 32 მოჯობინდა]
მოჯობინდებოდა B. 32 – 33 ვაღიარებ] ვაღვიარებო B. 34 ჰლაპარაკობდნენ]
ლაპარაკობდნენ B.
392. 12 ცუდად] ცუდათ B. 14 კარგადა] კარგათა B. 16 სწამებენ] ჰსწამებენ B. 27
გაუფრთხილებლად] გაუფთხილებლად B. 32 შემდეგ] მას მერედ B, მოჰხდა] მოხდა
B.
393. 3 საათმა ექვსი] ექვსმა საათმა B. 4 დაუწკარუნეს] დაურაკუნეს B. 11
უკედ] უკეთ B. 12 ჰნახეო] ნახეო B.
394. 3 ჰნახავთ] ნახავთ B. 6 სცდილობდა] ცდილობდა B. 12 – 13
მართლმსაჯულებისათვის] მართლმსაჯულობისათვის B. 17 მისცენ] მიჰსცენ B,
თავმჯდომარეს] თავმჯდომარესა B, თავმჯდომარეს] + კანონი ნებას აძლევს
თავმჯდომარეს B. 18 სურს] უნდა B. 19 არ] არც B. 27 ვაი თუ თქვენს] ჩვენს B. 28 –
29 მიაღწიოს] მიახწიოს B. 29 სჯობია] ჰსჯობია B. 31 მიწერას] მიწერასა B. 32
ფათერაკია] ფათერაკი B. 33 – 34 და თუმცა – B. 34 მაყურებელზედ]
მაყურებელზედა B.
395. 3 აცქვიტა] აიცქვიტა B. 4 ავტეხოთ] ავტეხოთო B. 6 დასჭირდებათო]
დაჰსჭირდებათო B. 7 იქმნება] იქნება B. 8 გამოვუთხრით] გამოუთხრით B. 16

რადაო] რათაო B, ავადმყოფი] ავათმყოფი B. 19 სჯის] ჰსჯის B. 20
მოსამართლეების] მოსამართლების B. 27 ავადმყოფი] ავათმყოფი B. 28 მოჰკლეს]
მოკლესო B, ვიყავი] ვიყავიო B. 29 არა] არ B, ვყოფილვარ] ვყოფილვარო B. 30 იყო]
იყოვო B. 33 ჭკვიდამ] ჭკუიდამ B.
396. 2 – 3 გაჰხდიან] გახდიან B. 3 იქნება] იქმნება B. 4 მოჰხდება] მოხდება B. 5
იმას] ამას B, მოჰხდეს] მოხდეს B. 7 მოუთმენლად] მოუთმენელად B. 8 დაიწყებენ]
დაიწყობენ B. 10 ბოქაული] ბოქოული B. 13 მისვლა] მოსვლა B. 16 როგორც] როგორ
B. 17 დავიკრებ] დავიკრეფ B. 24 გადაწყვიტა] გადაჰწყვიტა B. 25 დაჰხვდა] დახვდა
B.
397. 7 უკაცრავად] უკაცრაოდ B, მომდის] მამდის AB. 14 – 15 ბრძანებას]
ბძანებას B. 18 თავად] თავათ B, ვქმნა] ვქნა B. 20 ავასრულებ] აღვასრულებ B. 22
ჰნიშნავდა] ნიშნავდა B. 24 სცემდა] ჰსცემდა B. 25 მოსდის] მოსდისო B, უნდა]
უნდაო B. 25 – 26 და აბრუ გაუტეხოს] წაუხდინოს B. 27 აქეთ] აქედ B. 32 ვერშემონს
– B. 33 უნდოდა] უნდოდაო B.
398. 1 ნათქვამი] + არ შევიდა B. 2 შესვლა არ ინდომა – B. 5 მოჰხდა] მოხდა B. 9
სჩანს] ჰსჩანს B. 10 უფროსები] უფროსებიო B. 10 – 11 შეიტყობენ] შეიტყობენო B. 14
შეჰხვდებოდა] შახვდებოდა B. 15 – 16 გაჰხდა] გახდა B. 18 მოჰხდა] მოხდა B. 23
ავეჯეულობას] ავეჯულობას B. 24 შამპანური ღვინის] შამპანსკის B. 25 ბოთლებს]
ბოთლებში B. 27 გთხოვთ ბრძანება] გთხოვ ბძანება B. 28 განმავლობაში]
განმავალობაში B. 31 პოლიციის – B, ბრძანება] ბძანება B. 33 გაფრთხილებით]
გაფთხილებით B. 34 დასაჭერადაც] დასაჭერათაც B, ბრძანებას] ბძანებას B.
399. 5 ბრძანება] ბძანება B. 13 სტკბებოდა] ჰსტკბებოდა B. 14 სტანჯავდა]
ჰსტანჯავდა B. 18 ხელმძღვანელადაც] ხელთმძღვანელათაც B. 22 ამხანაგად]
ამხანაგათ B. 23 კაცად] კაცათ B. 27 მოელოდა] მოელის B. 28 დამაყენებენ]
დამაყენებენო B, დამწევენ] დამწევენო B. 29 სჯობია] სჯობიაო B, ის] ისა B.
400. 1 მიდა-მეთქი] მინდაო B, წავალ] წავალო B. 2 სიყვარულით]
სიყვარულითაო B. 3 სადმე] სადმეო B, დავიწერთ] დავიწერთო B. 4
დავბრუნდებით] დავბრუნდებითო B. 5 სიყვარულით] სიყვარული B. 5 – 6
სამოთხეშიო] სამოთხეშიაო B. 15 იზას] + ამის B. 16 შესულა] შასულა B, შესწუხდა]
შეწუხდა B. 21 შეშლილაო] შეიშალაო B. 22, 25 გრაფინია] გრაфინა B. 24
მოველოდდით] მოველოდით B. 26 მიბრძანა] მიბძანა B. 29 ბრძანება] ბძანება B. 32
გრაფინიას] გრაფინიის B, გაქვს] გაქვსო B. 33 შეატყობინებ] შეატყობინებო B.
401. 3 ნაამბობმა] ნაამბობმა B, დასცა] დაჰსცა B. 5 დაჭერა] დაჭერაო B. 6 ვისი]
ვის B, ბრძანებით] ბძანებით B, სწამებენ] ჰსწამებენო B. 7 მიზეზი] მიზეზიო B,
იმისთანა] იმისთანაო B. 8 არაფერი] არაფერიო B. 9 შეცდომისათვის]
შეცდომისათვისო B. 10 მწამებენ] მწამობენო B. 12 მახსოვს] მახსოვსო B. 14 წმიდაა]
წმინდაა B. 16 გამიგიაო] გამიგია B. 18 არა] არ B, გაიქცეოდა] გაიქცევოდა B. 19
ყველა – ყველა] ყველა-ყველაო B. 22 ჰფიქრობდა] ფიქრობდა B. 29 დასაჭერადაც]
დასაჭერად B. 31 თავისუფლებასა] თავისუფლებასაო B. 31 – 32 მეყოლება]
მეყოლებაო B. 32 გზითა] გზითაო B. 33 სჯობს მოვუცადო] სჯობსო მოვუცადოვო
B, გამოვა] გამოვაო B.

402. 1 მოხსენებულია] მოხსენებულიაო B. 6 მოვიდნენ] მოვიდნენო B. 13 აქეთ]
აქედ AB. 15 ჰხდიდა] ხდიდა B. 32 გამომიწოდეთ] გამოიწოდეთ A, არა] არ B. 33
ვისი] ვისის B. 3, 4 გრაფინიას] გრაфინას B.
403. 1 ბრძანება] ბძანება B. 1 – 2 მითხარი] მითხარით B. 7 სცდილობდა]
ცდილობდა B. 11 შეძლო] შეჰსძლო B. 12 სულმდაბალო] სულ დაბალო B. 17
სცემოდა] ჰსცემოდა B. 18 შესძახა] შეჰსძახა B. 19 ვერშემონ] ვერშემონო B. 24
იქნება] იქმნება B. 25 ამხანაგადაც] ამხანაგათაც B.
404. 5 ფეხს] + მაინც B, წარმოსდგამთ] წამოდგამთ B, ხელქვეითებს]
ხელქვევითებს B. 5 – 6 ვუბრძანებ] უბრძანებ B. 7 ხელქვეითნი] ხელქვევითნი B. 14
მოვალეობისა] მოვალობის აღსრულებისა B. 17 არა] არ B. 20 შესარცხვენადაო]
შესარცხვენათაო B. 21 მაბეზღარადა] მაბეზღარათა B. 24 სტყუით] ჰსტყუით B, 19.
მექსელედ] მექსელეთ B. 28 გულდინჯად] გულდინჯათ B. 35 ჰხედავთ] ხედავთ B.
405. 1 არა] არ B. 3 – 4 გამებძანებინეთ] გამებრძანებინეთ B. 8 ჰნიშნავს] ნიშნავს
B. 11 მიბრძანოთ] მიბძანოთ B. 14 მათხოვეთ] + და სხვა გზა მიჩვენეთ B. 15
მიმემართნა] მიმემართა B, პროკურორისათვის] პროკურორისადმი B. 29
ამტყუნებდნენ] ამტყუნებდენ B. 30 ყურისგდების ღირსად არა სცანით] ღირსად
არა სცანით ყურის გდებისა B. 32 მოღრუბლვით] მოღრუბვით B. 33 გითქვამთ]
გითქვამსთ B.
406. 1 საჭმელ] საჭმელის B. 5 დაისხა] + სტაქანზედ B. 7 სამსახურიდგან]
სამსახურიდამ B. 12 რაწამს] რამწამ B, მოჰხდა] მოხდა B. 13 თქვენა] თქვენ B,
ხელქვეითი] ხელქვევითი B. 14 მოჰხდა] მოხდა B, და + გთხოვთ B. 18 ბრძანება]
ბძანება B. 22 აქეთ] აქედ A, გაჰხდით] გახდით B. 24 სწორედ] სწორეთ B. 25
შეჰნიშნა] შენიშნა B. 26 ახსენებდნენ] ახსენებდენ B, შეეცოდა] + იგი B. 27 ამბები]
აბები A. 31 მეეტლეს] კუჩერს B. 32 ეტლში] კარეტაში B. 33 ეტლიდამაო]
კარეტიდამაო B. 34 მეეტლეს] კუჩერს B.
407. 1 შევიდა] შევიდაო B. 13 ვიტყვი] დავამტკიცებ B. 13 – 14 მენახოს]
მინახავს B. 15 გაჰხდა] გახდა B. 17 ჭკვაზედ] ჭკუაზედ B. 18 და – B. 21 მკვდარის]
მკვდრის B, საყვარლის] საყვარელის B. 26 ალლეიაში] ალლეიასთან B. 29 ადამიანი]
ქმნილება B.
408. 1 მწამს] მრწამს B. 6 ქალისა] ქალის B. 10 არის] არიან B. 13 შამპანურ
ღვინოებით] შამპანსკებით B, რომელსაც] რომელშიაც B. 14 ორი] ერთი B,
შამპანური ღვინო] შამპანსკი B, სახელმწიფო] სახემწიფო B. 14 – 15 ქარხნისა]
ფაბრიკისა B. 17 – 18 შამპანურ ღვინის ბოთლებით] შამპანსკებისა B. 29
წაიღებდნენ] წაიღებდენ B. 31 ეტლი] კარეტა B. 32 გადმოხტნენ] გადმოხტენ B. 33
მორიგდნენ] მორიგდენ B. 34 წამოიღეს] წაიღეს B.
409. 5 ალლეიასთან] ალეიასთან B. 8 სანთელს] სამთელს B. 14 თვითონ]
თითონ B, სავარძელს] კრესლოში B. 16 ფოსტის] ფოჩტის B. 16 – 17 და სამი პაწაწა
ლაჟვარდის ფერის ყუთის მეტი ვერა ნახა რა] მეტი ვერა ნახა-რა და სამის პაწაწა
ლაჟვარდის ყუთისა B. 19 ეწყო] იყო B. 21 ჰღირებულიყვნენ] ღირებულიყვნენ B. 24
სახეზედ] + მას კიდევ B. 25 რისთვისო] რისთვის B. 29 მოვთხოვე] მოვსთხოვე B. 29
– 30 წარსულთან... კავშირი] გაეწყვიტა ყოველივე კავშირი წარსულთან B. 33 – 34
სცხოვრობდა] ცხოვრობდა B. 5 გავაყიდინე] გავაყიდვინე B, ყოველივე] ძვირფასი

B. 13 იპოვა რა] იპოვნა-რა B. 16 მოძებნეთ] მოსძებნეთ B. 21 შუშებითა] ბანკებითა B.
22 მსგავსად] მზგავსად B. 27 გერმანულად] ნემეცურად B. 28 დაჰხედა] დახედა B.
32 გაგაგებინებთ] გაგაგებინებსთ B. 33 ვცდებოდი] ვსცდებოდი B.
411. 6 საზარელი რამ ყოფილა] ყოფილა საზარელი ქმნილება B. 8 თვითონვე]
თითონვე B. 11 უბრძანა] უბძანა B. 14 გაწითლებულიყო] გაწითლებული AB. 15
სავარძლის] კრესლოს B. 16 ეტლში] კარეტაში B, უბრძანეს] უბძანეს B, მეეტლეს]
კუჩერს B. 19 – 20 ხალიჩაზედ] ხალიჩაზე B. 20 ჰქვითქვითებს] ქვითქვითებს B,
წევს] ჰწევს B. 30 დავიბარებ] დავაბარებინებ B. 34 დაიბარებ] დააბარებინებ B.
412. 1 შეატყო] შეიტყო A. 2 მიჰხვდა] მიხვდა B. 3 ვერშემონი] + იმას B. 7 მწარე]
მწარეს B. 8 გრაფინიაზედ] გრაფინაზედ B. 10 ძირს] ძირსა B. 11 ცხენები – B. 12
ოღონდ] ოღონდა B. 15 მიუვიდა] + მას B. 16 თვითონვე] თითონვე B. 17 ფიქრით]
ფიქრში B. 20 იზას] იზა B. 23 იმისი] იმის B. 24 ჰზრუნავდა] ზრუნავდა B,
გუდარისათვის] გუდარზედ B. 27 ურცხობისა] ურცხვობისა B. 28 ცბიერებას]
ცბიერობას B.
413. 2 როგორ... იყოს] ამხანაგი როგორ შეიძლება იყოს B. 3 შევცდი] შევსცდი
B. 7 ჰლაპარაკობდა] ლაპარაკობდა B. 16 რამდენსამე] რამდენიმე B. 17 ჰნახა] ნახა B.
19 სცდილობდა] ცდილობდა B, მიჰხვდა] მიხვდა B. 28 ეტლიდამ] კარეტიდამ B, და
+ ლიუი B.
414. 1 ცისფერ] ლურჯის B. 4 ეტლისათვის] კარეტისათვის B. 6 გაჰბედეს]
გაბედეს B. 7 ელოდდნენ] ელოდნენ B. 8 წუხდნენ] სწუხდენ B. 9 ქცევის გამო]
ქცევაზედ B, 11 აღარაფრისაა] აღარაფრისააო B, და] რომ B. 23 მორთე] მორთო B. 26
მაგიდასთან] სტოლთან B. 32 – 33 გემიხვდა B. 28 ეტლიდამ] კარეტიდამ B, და] +
ლიუი B.
415. 7 სცდილობდა] ცდილობდა B. 9 ჰშიოდა] შიოდა B, იტანჯებოდნენ]
იტანჯებოდენ B. 9 – 10 უმალავდნენ] უმალავდენ B. 12 დაჰღუპოს] დაღუპოს B. 16
მწუხარე] აღელვებული B, ცოლ-ქმარნი] ცოლ-ქმარი B. 17 წამოხტნენ] წამოხდენ B,
გაიწვდინეს] გააპყრეს B. 18 ძლიერ] ძრიელ B. 22 უფრო გასჭრა] ეს უკეთესი იყო B. 24
ხომ – B. 30 დგას] სდგას B. 33 შესცქეროდა] შეჰსცქეროდა] + მას B. 34 მოჰხდა] მოხდა
B.
416. 4 ჰშიოდა] შიოდა B. 6 დასხდნენ] დასხდენ B. 10 ყველაფერი] კი B. 11
გადმოუცვივდნენ] გადმოუცვივდენ] + მათ B. 16 ეუბნებოდნენ] ეუბნებოდენ] + მას
B. 7 შენის] შენი B. 20 თავისის] მისის B. 22 თანაუგრძობდნენ] თანაუგრძნობდენ B.
23 მოჰხდა] მოხდა B. 24 არა] არ B. 28 შეურცხვენლად] შეურცხვენელად B. 33 მეთქი
– B.
417. 8 ტიუსსო] ეს B. 13 ემორჩილებოდნენ] ემორჩილებიან B, რამდენსამე]
რამდენიმე B. 15 ყველასფერი] ყოველისფერი B. 18 ასლი] კოპიო AB. 23
მაგიდასთან] სტოლთან AB.
418. 1 კარგად] კარგათ B. 3 შამპანურ ღვინის] შამპანსკის B, თაობაზედ]
თავობაზედ B. 6 ერთი] + გარემოება B. 7 – 9 არა . . . არისო] მის სინამდვილეს B. 19
მღვდლისათვის] მღვდელი B. 25 ბრძანეთ] ბძანეთ B, დამნაშავეებს] დამნაშავეთ B.
30 ლაპარაკი] + გამტყუნება B. 31 სიმართლის გამო] სიმართლეზედ B. 33
აღარაფერსა] აღარაფერს B.

419. 4 ბრძანებთ] ბძანებთ B. 5 მღვდლისა] მღვდელზედ B. 9 უთხრა] + იმან B.
10 ნალაპარაკევი] ნალაპარაკი B. 11 შეეტყო – B, მღვდლის] მღვდელის B. 13 – 14
გუშინდელის . . . სასამართლოში] სასამართლოს გუშინდელის სხდომის ამბავი B.
16 თაობაზედ] თავობაზედ B. 18 – 19 დაგვარიგებს] დაგვარიგებსო B. 20 რამ] რამე
B. 21 მღვდლისა] მღვდლის ამბავი B. 18 ვერა] ვერ B, დააყვედრა] აყვედრა B. 27
შეჰნიშნა] შენიშნა B.
420. 1 მოვიდნენ] მივიდნენ B. 4 დაჰზოგავდა] დაზოგავდა B. 5 იყო] + იმაზედ
B. 6 მოჰხდა] მოხდა B. 8 ეტყოდნენ] ეტყოდენ B, მათგან] მათგანს B. 11 მოჰხდა]
მოხდა B, მარტო] მაგრამ B. 12 ერთს რასმეს სწუხდა] ერთი რამ აწუხებდა B. 13
მღვდლის] მღვდელის B. 17 ვქნათ] ვქნა A. 22 რამდენსამე] რამდენიმე B, წუთს]
წუთის B. 23 პოლიციის] პოლიციას B. 25 ოთახში] სატუსაღოში B. 29
დაუსახელებდნენ] დაუსახელებდენ B. 35 ჰმოქმედებენ] მოქმედებენ B,
გავუფრთხილდეო] გაუფთხილდეო B.
421. 2 წუთს] წუთის B. 3 მოედანზედ] მეიდანზედ B. 4 ყავახანაში] ტრახტირში
B. 6 ვინმე] + თქვენგან B. 12 განცვიფრებით] განცვიფრებულმა B. 15 თვითონ]
თითონ B. 16 – 17 ყოფილა] იყვნენ B. 18 დეიდაშვილის] ბიძაშვილის AB. 24
ეკითხნათ] ეკითხათ B. 24 – 25 გასამართლებელ] გამამართლებელ B. 25
საბუთებისა] საბუთებზედ B, გაამართლებდნენ] გაამართლებდენ B. 28 იმას] მას B.
422. 4 ჰლაპარაკობდა] ლაპარაკობდა B. 6 აბბატი] აბატი B, დასთანხმდა]
დათანხმდა B. 7 დეიდაშვილს] ბიძაშვილს AB. რა] რაო B. 10 დაჰზოგავს] დაზოგავს
B. 10 – 11 მისთვისო] მისთვის A. 12 შეჰხვედროდა] შეხვედროდა B, დეიდათქვენი]
ძალუათქვენი B. 13 ავადმყოფობა] ავათმყოფობა B. 15 ცხარედ] ცხარეთ B. 24
ქუჩისაკენ] ქუჩისკენ B. 34 ჩემკენ] ჩემსკენ B.
423. 5, 8, 18, 32 აბბატ] აბატ B. 7 მიბრძანოთ] მიბძანოთ B. 14 ზემოდ] ზემოთ B.
15 თითქოს] თითქო B. 16 ჰრჩებოდა] რჩებოდა B. 21 მოჰხდა] მოხდა B. 23
გაბრალებდნენ] გაბრალებდენ B. 29 დამაყრუეთ] გამაყრუეთ B. 30 უჰ-ის] უჰ-ს B,
გვერდ-გვერდ] გვერდზედ B.
424. 2 სიცრუვეს] სიცრუეს B. 3 აჰხადა] ახადა B. 7 – 8 მოურიდებლად]
უცერემონიოდ B. 10 – 11 ჰნიშნავს] ნიშნავს B. 12 – 13 გაუბრწყინდნენ]
გაუბრწყინდენ B. 13 საყურადღებო] საინტერესო B. 14 შეჰნიშნა] შენიშნა B. 19 – 20
ქუჩისაკენ] ქუჩისკენ B. 21 ჰჩადიხართ] ჩადიხართ B. 23 აწერია] სწერია B, სახლს]
სახლზედ B. 30 აიტუზა] დადგა B, დიუტილეილი] ემილ დიუტილეილ A. 32
თქვენ] თქვენა B. 33 – 34 ამას... უნდა] მოგონება რაღა საჭიროა B.
425. 1 მითხარით] მითხრათ B, გრაფინია] გრაფინა B. 4 კარებისაკენ]
კარებისკენ B. 4 – 5 გაექანა] გაიქცა B. 5 – 6 გიურე] + მას B. 7 კალთა] კუდი B. 10
მოჩხრეკა] განჩხრეკა B. 10 – 11 ეურჩებოდა] უარზედ უდგებოდა B. 12 – 13
დაჰხვდა] დახვდა B. 22 ვერ . . . კი] კი ვერ გააღო B. 29 აქეთ] აქედ A. 30 აპირებსო]
აპირებდა B. 33 შესცდენოდათ] შეცდენოდათ B, მოიპოვეს] მიპოვნეს B.
426. 3 სცდილობთ] ცდილობთ B. 7 აბბატს] აბატს, ძლივს-ძლივობით] ძლივსძლიობით B. 8 ჰლამობდა] ლამობდა B. 9 უწევდა] აუწევდა B, მაშინადვე]
მაშინათვე B. 17 დაჰნებდა] დანებდა B. 20 ფრთხილად] ფთხილად B. 28 ბრძანებაა]
ბძანებაა B.

427. 3 სტაცა] + საყელოში B. 4 ჩასჭიდა] მოსჭიდა B. 7 წააბძანონ] გაამგზავრონ
B. 9 მიჰხვდა] მიხვდა B. 10 წაიყვანდნენ] წაიყვანდენ B. 14 ბრძანებას] ბძანებას B. 15
გადვუდგები] გადუდგები B. 16 დამნაშავეებში] დამნაშავებში B. 17 შეჰხედა, ჰნახა
ჰღალატობდა] შეხედა, ნახა, ღალატობდა B. 35 ბრძანებას] ბძანებას B.
428. 1 ბრძანეს] ბძანეს B. 4 იმისაგან] იმისგან 11 შეჰკრთა] შეკრთა B. 13
გინებას] + დიდი ხანია B. 14 დეიდაშვილო] ბიძაშვილო AB. 15 ნებით] ნებითა B. 26
აბბატი] აბატი B.
429. 3, 4, 5, 6, 10, 11, 18, 20, 22 აბბატ] აბატ B. 4 და] მაგრამ B. 9 ვცემ] ვსცემ B. 9 –
10 ჰშველის] შველის B. 14 განვცვიფრდი] გავცვიფრდი B, წარმოსთქვით]
წარმოვსთქვით B. 18 მან] იმან B. 23 მღვდლისთვის] მღვდლისათვის B. 25
ნათესაობაში] ნათესავობაში B. 30 დეიდაშვილს] ბიძაშვილს B. 31 არ] აღარ B. 32
შევხვდებოდი] შევხდებოდი B.
430. 1 ჩამვარდნია] ჩამივარდა B. 3 აბბატია] აბატია B. 8 მიბრძანებენ]
მიბძანებენ B. 10 სხვა ახალის] ახხილის B, გამოგვყევით] გამოგვყეთ B. 14 ჰნახა]
ნახა B. 17 გეზიზღება] გეზარება B. 18 მიჰხვდება] მიხვდება B. 19 მარტო – B. 21
ჰქონდათ] ჰქონდა B. 26 ჩასხდნენ] ჩასხდენ B. 29 პოლიციისაკენ] პოლიციისკენ B.
30 გარედ] გარეთ B.
431. 11 კარგად] კარგათ B. 12 ცუდად] ცუდათ B. 15 რამდენისამე] რამდენიმე
B. 16 აბბატ] აბატ B. 17 წინად] წინათ B. 18 მასზედ] მაზედ B. 22 ეანდერძნა]
დაეგდო მისთვის ანდერძით B. 24 ჰხდებოდა] ხდებოდა B. 25 გაჩხრეკა] გარჩევა B.
28 ჩუმად] ჩუმათ B. 29 იკვნეტდა] იკვნეტამდა B. 33 ჰთავდებოდა] თავდებოდა B.
34 შეჰხედა] შეხედა B, შეჰნიშნა] შენიშნა B.
432. 1 იგი] ის B. 1 – 2 დაბალის] დაბლის B. 5 ვთქვა] ვსთქვა B. 10
მეგობრისთვის] მეგობრისათვის B. 14 დამნაშავედა] დამნაშავეთა B. 21 ვდებთ]
ვსდებთ B. 22 რაღაცის] რაღასიც B. 23 ელოდდა] ელოდა B. 23 – 25 დაჰყაბულდა]
დაყაბულდა B. 26 რომ – B. 31 დიდადა] დიდათა B.
433. 4 – 5 გარდაწყვეტილების] გარდაწყვეტილობის B. 8 გამოვიდნენ]
გამოვიდენ B. 11 ჰლაპარაკობდნენ] ლაპარაკობდნენ B. 13 იმის შესახებ, რომ – B,
ხალხი] კაცი B. 16 ჰნახა] ნახა B. 17 მოჰხდება] მოხდება B. 19 გრაფინია] გრაფინა B.
20 – 21 დასთანხმებულიყვნენ] დათანხმებულიყვნენ B. 21 – 22 სადგურიდან]
სადგურიდგან B. 29 სცემდნენ] სცემდენ B, ანუგეშებდა] ინუგეშებდა B.
434. 2 მოსარჯულებლად] მოსასჯულებლად B. 10 – 11 გამოუშვებდნენ]
გამოუშვებდენ B. 14 ჰყვანდათ] ჰყავდათ B. 18 არაფერს შუაში] შუაში არ B. 24
მოჰხდა] მოხდა B. ზრდილობიანად] ზდილობიანად B. 29 მეორე] მეორეს B. 32
თვითონვე] თითონვე B.
435. 6 – 7 სავარძელი] კრესლო B. 11 კარგად] კარგათ B, თქვენ – B. 11 – 12
სურვილისა] სურვილის A. 12 ხართ... ციხეში] თქვენ კიდევ ციხეში ხართ B. 13
მოგახსენებთ] მოგიხსენებთ B. 20 ჰთხოულობდა] თხოულობდა B. 25 – 26
გადაწყვიტეს] გადასწყვიტეს B. 28, 30 იმის] იმისი B. 30 მეუბნებოდნენ]
მეუბნებოდენ B. 31 სადილად] სადილათ B. 34 თქვენ] თქვენს B.
436. 3 ვთქვი] ვსთქვი B. 6 გაჭირვებულს] გაჭირებულს B, ყოფაში] ყოფნაში B. 9
ბრძანებთ] ბძანებთ B. 15 მომაგონდა] მოვიგონე B, 16 საქმე დავიწყე] პლანი

დავაწყე B, მაწუხებდა] მაწუხებდენ B. 17 მოეკიდნა] მოეკიდა B. 19 დაედო] დაეგდო
B. 20 დაჰყაბულდა] დაყაბულდა B. 21 გადამეცა] მიმეცა B. 24 შეჰნიშნა] შენიშნა B. 26
რომ] + მე B. 31 ქალი იყო] ქალია B, მისდევდა] მისდევს B. 34 დაემალნა] დაემალა B.
35 თუ – B.
437. 1 პატრონს] + და B, ათასს] ათას B. 11 ვახშმად] ვახშმათ B. 11 ვუთხარი]
უთხარი B. 14 იმათ] მათ B. 16 გაჰხდა] გახდა B. 13 შევხვდებოდით] შევხვდებოდი
B. 19 – 20 მივსულყავ] მივსულვიყავ B. 20, 25 შამპანური ღვინო] შამპანსკი B. 24
მელოდებოდე] + მერე ეს რომ სრულებით მართალია, ვუთხარი მე B. 25 ამ საქმეს –
B. 26 მერე – B. 27 მერე – B. 28 დაგჭირდება] გეჭირვება B, ის] ეგ B. 30 ფიქრი] + კი B.
438. 1 ცხრამეტს ივნისს] ოცს ივნისს B. 11 მედიდურად] მედიდურათ B. 24
შემომესმა] შამომესმა B. 27 ჰგვანდა] ჰგავდა B. 28 ვკითხე] ვჰკითხე B. 29 გოგო
დაითხოვეო] რომ გოგო დამეთხოვა B. 31 ყრუდ] ყრუთ B. 32 დოშლუღი] ღილეტკა B.
33 წარმოვთქვი] წარმოვსთქვი B. 34 გადავშინჯე] + ისინი B, დავუმადლე] დაუმადლე
B.
439. 3 ჰნახოს] ნახოს B. 6 მოჰხდაო] მოხდაო B. 10 კარგად] კარგათ B. 13
შამპანურ ღვინოში] შამპანსკში B. 15 ერთმანეთს – B. 17 მაძალებდაო] მაძალებდა B,
შენც – B. 18 მივიყუდებდი . . . ჭიქას] მივიყუდე B. 20 წამლისაო] წამლისა B. 20 – 21
ერთი-ერთმანეთზე] ერთი-ერთმანეთზედ B. 21 ჭიქა] სტაქანი B, ჰხედავ] ხედავ B.
22 გამამხიარულაო] გამამხიარულა B. 23 დათვრა] დათვრაო B, საწოლს ტახტს]
კრაოტს B, მოებღაუჭა] მიებღაუჭა B. 29 მივაყენე] მიაყენაო B, გამოსჭვიროდა]
გამოსჭყიროდა B. 34 საწყალი] ისა B. 35 ყრუდ] ყრუთ B.
440. 1 ამბავმა] ამბებმა B. 3 უნამუსო] უპატიოსნო B. 18 ფრანკზე] ფრანკზედ B.
18 – 19 ნივთეულობაზედ] ნივთეულზედ B. 19 – 20 შევყვირე] შევჰყვირე B. 24
გულისთვის] გულისათვის B, დადოს] დასდოს B. 25 – 26 ამეცილნა] ამეცილა B. 28
გამოთქმა ენით – B. 31 ხომ მაინც – B. 5 კარგად] კარგა B. 8 ბრძანებთ] ბძანებთ B. 12
დატოვა] დასტოვა B. 13 არის] არიან B. 15 ბრძანება] ბძანება B. 20 გამოვააშკარავო]
გამოვაშკარავო B. 21 პირისპირ] პირდაპირ B. 31 უსიამოვნება] უსიამოვნობა B. 32
ბრძანებთ] ბძანებთ B.
442. 5 დავაჯერებთ] დავიჯერებთ B. 17 ბრძანეთ] ბძანეთ B. 24 დამთანხმდა]
დათანხმდა B. 26 შერთვას] შერთვასა B, პატიოსან] პატიოსანს B. 27 – 28
საქმისთვის] საქმისათვის] B. 30 დავიწეროვო] დავიწეროო B. 32 გავრეულიყავო]
გავრეულიყავ A, გავერიოო B. 34 გახდომოდა] უდგებოდა B.
443. 2 ორის] ორი B. 7 სტყუოდა] სტყუოდენ B. 7 – 8 ჭეშმარიტებაზე...
აყენებდა] ჭეშმარიტებას აშორებდენ მას B. 9 უბრალოება] უბრალობა B. 11
ვწუხვარ] ვსწუხვარ B. 13 მივიღოვო] მივიღოო B. 16 ბრძანებთ] ბძანებთ B. 28
ბრძანებას] ბძანებას B. 30, 444. 14 ელოდდა] ელოდა B. 32 გუდარიც] გიურეც AB. 33
ქუჩისაკენ] ქუჩისკენ B. 34 შეჰნიშნა] შენიშნა B.
444. 1 ისხდნენ] ისხდენ B. 3 დარაბები] სტავნები B. 11 ედო] დაედო B. 14 – 15
მოუთმენლად] მოუთმენელად B. 15 გულგაუტეხლად] ზარდაცემული B. 16
მოჰხდა] მოხდა B. 20 – 21 თვალებში ჩასცქეროდა] სახეზედ უყურებდა B. 23
მოჰხდა] მოხდა B. 25 20] 21 B. 26 – 27 მომკვდარა] მოკვდა B. 29 აქ – B.

445. 6 სცდილობდა] ცდილობდა B. 9 აღიარეთ] უნდა აღიაროთ B. 10
ჟრუანტელმა] ჟრუნტელმა B. 11 ჰნიშნავს] ნიშნავსო B, ჰფიქრობდა + ის B. 12 – 13
გავუმხილე] გაუმხილე B. 16 ვაღიარე] აღვიარე B. 16 – 17 თვითონ] თითონ B. 17
მოგკითხავდით] მოგკითხამდი B. 22 ჰქონდა] ჰქონდათ B. 29 ვუპასუხოო]
უპასუხოო B. 30 აკანკალდებოდა] აჰკანკალდებოდა B. 34 გუდარმა] გუდარს B,
ვიცნობო] გიცნობო B.
446. 9 შენი] შენივე B, შენ] + ყველაფერი B. 9 – 10 მოახერხე] მოიხერხე B. 10
ვუამბე] უამბე B. 11 გაგეთენებია] გაგეთიებინა B. 13 მოიტანა] მიიტანა B. 15 – 16
გაემტყუნებინა] გაემტყუვნებინა B. 20 მოიტანე] მომიტანე B. 21 დავათვრე]
დავათვერ B. 22 შამპანური ღვინო] შამპანსკი B, დავალევინეო] დავალევინევო B. 26
კომედიას] კამედიას B. 27 ჰთამაშობსო] თამაშობსო B. 29 დაჰზოგავდა] დაზოგავდა
B. 30 გუდარს] მას B. 31 ჰსუნთქავდა] სუნთქავდა B. 7 – 8 გეშინიანთ] გეშინიათ B.
11 შეჰნიშნეს] შენიშნეს B. 12 შეჰხედეს] შეხედეს B. 14 შეჰნიშნა] შენიშნა B. 17
მაგისის] მაგისი B, შამპანურის ღვინით] შამპანსკით B. 21 დავიღუპნეთ]
დავიღუპოთ B. 21 – 22 სასჯელი – B. 23 გუდარმა] იმან B, შეჰნიშნა] შენიშნა B. 28
მაგისის] მაგის B. 34 დავარჩობ] დავაღრჩობ B.
448. 1 რაღაცის] რიღასიც B. 5 ჩვენ] ერთმანეთში B. 11 ვუამბე] უამბე B. 12
ნაძარცვი] ნაცარცვი B. 14 გვიბრძანე] გვიბძანე B. 17 – 18 ეუბნებოდნენ]
ეუბნებოდენ B. 24 მიჰმართავენ] მიჰმართვენ B. 25 რომ – B, მოაძებნინონ]
მოსძებნოს B. 26 ათას] ათასი B. 29 გაჰხდი] გახდი B. 34 არის-თქო] არისო B.
449. 1 ის] ისა B. 10 აქეთ-იქით] აქედ-იქით A, რქებზედ მტრის – B. 12
დაიღრიალა] დაღრიალა B. 17 მივარდა] + იმას B. 18 მიიმალნენ] მიიმალენ B,
ტახტს] კრაოტს B. 20 დაუყვირა + იმათ B. 21 კარები – B. 28 მოემზადნენ]
მოემზადენ B. 29 შეამტვრია] ჩასტეხა B. 32 მასში] მაში B. 33 სკამს] მებელს B. 35
ტახტს] კრავოტს B.
450. 1 დაეღმიჭა] დაუსახიჩრდა B. 2 – 3 შეიფორთხალა] შეიფართხალა B. 4
იატაკზედ] პოლზედ B. 7 შეამოწმა] დაამოწმა B. 9 ჰნახა] ნახა B, ალბათ] ალბად B.
10 შამპანური ღვინო] შამპანსკი B. 13 თავისი] თავის B. 19 კომისარი] კამისარი A. 21
შეამოწმა] დაამოწმა B. 23 საშინელის] საშინელი B, შეაწუხა] შეაწუხეს B. 30
შეჰნიშნა] შენიშნა B.
451. 3 გთხოვეთ] გთხოვთ B. 4 ჩამოდიოდნენ] ჩამოდიოდენ B. 7 – 8 მზად
იქნება ბრძანება] მოსწერდება ხელი ბრძანებას B. 9 – 10 ჰნახავთ] ნახავთ B. 10
ყმაწვილ კაცსა] ყმაწვილს კაცს B. 18 ჩაჯდომა] ჩაჯდომას B. 20 იზას] იმას B. 22
წაბძანდით] წადით B. 24 ბრძანდებით] ბძანდებით B, ბრძანება] ბძანება B.
452. 3 მოკვლისათვის] მოკვლაში B. 7 ეგები] ეგება B. 9 მეეტლე] კუჩერი B. 11
იზას უწინდელი – B. 13 დამდგარიყო] იყო B. 14 ჰშიოდა] შიოდა B, მეეტლეს]
კუჩერს B. 15 უბრძანა] უბძანა B. 17 მაზასის] მაზრის B. რომ] + იმას B. 22
ელოდებიან] ეტლი ელოდა B. 25 ელოდდა] ელოდა მას. B. 27 ბრძანდებით]
ბძანდებით B. 29 გრაფინია] გრაფინა B, მიბრძანდეთ] მიბძანდეთ B.
453. 2 მოჰხდა] მოხდა B. 8 ბედისათვის] ბედზედ B. 12 დაჰხვდა] დახვდა B. 15
კარგად] კარგათ B. 17 გაჰნაზებოდა] განაზებოდა B. 20 ელოდდა] ელოდა B.

454. 3 ტანისა] სხეულისა B. 5 არც იზა] იზაც არ B, აშორებდა] + იმას B, მაგრამ]
+ ტყუილად B. 10 ვუამბე] უამბე B. 12 რომ – B. 20 მოუთმენლად] მოუთმენელად B.
18 მსწრაფლად] + უეცრად B. 20 – 21 ელოდდა] ელოდა B. 26 გაჭირვებაში]
გაჭირებაში B. 32 მორისმა] იმან B, ადუღდა] აუღელდა B.
455. 5 შესწირეთ] შესწირედ B. 25 სამაგიეროდ] სამაგიეროთ B. 27 ცმაცუნს]
ცმაცურს B. 31 ბუხარში – B. 34 ვნებათაღელვა] ვნებათღელვა B.
456. 17 თქვენა] თქვენ B. 19 ბრძანება] ბძანება B. 32 გააცხარა] გააცხარეს B. 33
ძლიერ] ძრიელ B.
457. 3 წამი] მინუტი B. 8 – 9 შეჰნიშნა] შენიშნა B. 16 მოსულხართ] მოსულხარ
B. 1 გრაფინია] გრაფინა B. 23 გრაფინიაა] გრაფინაა B.
458. 9 იჯდა] ისხდა B. 10 სესილი] იმის ცოლი B, მოჰხვევოდა] მოხვევოდა B.
11 ეჩურჩულებოდა] ეჩურჩულა B. 12 შენც] შენ B, გუდარმა] იმან B, შეგიძლია]
შეგიძლიან B. 16 როცა – B. 19 ჰნახავს] ნახავს B. 28 მიჰხვდა] მიხვდა B.
459. 1 მორისმა] იმან B. 3 მორისს] + დასაჭერად B. 5 მორისი] ის არის B, 5 – 6
თეფშ-დანა-ჩანგალი] პრიბორი B. 7 გადაჰკოცნა] გადაკოცნა B. 9 კიდევ – B. 14
სჩადიხარ] ჩადიხარ B. 17 ჰზოგავდი] ზოგავდი B. 21 ასე] ისე B. 23 გადავკოცნოთ]
მოვეხვიოთ B. 23 – 24 სულელობისთვის] სისულელისთვის B. 28 ეჭირვებოდა]
ეჭირებოდა B, რადგან] თორემ B. 29 ბაშვები] ბავშვები B. 30 შვილი – B, ვინმემ]
ვინმე AB.
460. 1 ისხდნენ] ისხდენ B. 2 ბრიუსელისკენ] ბრიუსსელისკენ B. 4
მოუთმენლად] მოუთმენელად B, მოელოდდა] მოელოდა B. 7 დაეცა ქალის ფეხთა
წინ] ქალის ფეხთან დაეცა B. 8 ხარ – B. 11 შენთან – B.