ცხოვრების გზის დასაწყისი

სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II, ერისკაცობაში გრიგოლ შიოს ძე სიდამონიძე დაიბადა 1896 წ. 19 ოქტომბერს გორის მაზრის სოფელ დოესში სოფლის მედავითნის ოჯახში. დედა - მონაზონი, ღრმად მორწმუნე ქალი იყო და შვილებსაც ასე ზრდიდა. თერთმეტი წლისა იყო გრიგოლი, როდესაც დედა გარდაეცვალა. მამამ იგი გორის სასულიერო სასწავლებელში წაიყვანა, სადაც 1904-1912 წლებში სწავლობდა. XX საუკუნის დასაწყისში საქართველოში მნიშვნელოვანი მოვლენები ხდებოდა. თერგდალეულთა იდეოლოგიას, რომელიც მიზნად ისახავდა საქართველოს პოლიტიკურ და ეკლესიურ თავისუფლებას, ენაცვლებოდა სოციალ-დემოკრატიული იდეოლოგია. იგი სოციალური პრობლემების გამძაფრებით საერთოდ უარყოფდა ეროვნულ საკითხებს. პრესაში დაიწყო ილია ჭავჭავაძის, აკაკი წერეთლის, იაკობ გოგებაშვილის კრიტიკა, "მამული, ენა, სარწმუნოების" დროშის ქვეშ შემოკრებილ ქართველობას უმტკიცებდნენ უკეთესი იყო "პროლეტარებო! ყველა ქვეყნისა შეერთდით". პატრიოტიზმს - კოსმოპოლიტიზმი ენაცვლებოდა.

1907 წელს წიწამურთან მოჰკლეს ილია ჭავჭავაძე. ეს ფაქტი ზუსტად შეაფასა გალაკტიონ ტაბიძემ "წიწამურთან რომ მოჰკლეს ილია, მაშინ ეპოქა გათავდა დიდი". თუ პოლიტიკური ცხოვრება ასეთი პარადოქსებით, დაქსაქსულობით და პარტიული ნიშნით, ინდივიდუალიზმით ხასიათდებოდა, XX საუკუნის დასაწყისი საქართველოს სულიერი ცხოვრების განსაკუთრებული აღმავლობის ხანაა. ქართველმა სასულიერო პირებმა, რომელთაც ხელმძღვანელობდნენ ეპისკოპოსები: კირიონი, ლეონიდე, ანტონი, დეკანოზები: კალისტრატე ცინცაძე, ნიკიტა თალაკვაძე, ქრისტეფორე ციცქიშვილი, არქიმანდრიტი ამბროსი ხელაია, საერო პირები:  იპოლიტე ვართგავა, პართენ გოთუა, სპირიდონ ჯაფარიძე, ალექსანდრე ლომთათიძე, რაფიელ ივანიცკი დიდი სამუშაო შეასრულეს, რათა ქართველ ხალხი დაერწმუნებინათ საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენის აუცილებლობაში. პრესაში, სამეცნიერო ჟურნალ-გაზეთებში გამოქვეყნებულ პოლიტიკურ წერილებს დაერთო პრაქტიკული ნაბიჯები, 1905 წლის ქართველი სამღვდელოების თბილისის კრება, 1906 წლის პეტერბურგის სინოდის წინარე სხდომა. ბუნებრივია, გორის სასულიერო სასწავლებელში მყოფი გრიგოლ სიდამონიძის მსოფლმხედველობაზე დიდ ზეგავლენას მოახდენდა საქართველოში მიმდინარე პროცესები.

1912 წელს გორის სასულიერო სასწავლებლის დირექციამ სპეციალური რეკომენდაცია მისცა წარჩინებულ კურსდამთავრებულ გრიგოლ სიდამონიძეს თბილისის სასულიერო სემინარიაში სწავლის გასაგრძელებლად. თბილისის სასულიერო სემინარიის ბოლო კურსებზე გრიგოლ სიდამონიძე დაუახლოვდა სემინარიის რექტორს, სიონის ტაძრის პროტოპრესვიტერ კორნელი კეკელიძეს, რომელიც ხშირად ესაუბრებოდა ქართულ აგიოგრაფიაზე, საეკლესიო კანონიკის, საქართველოს ეკლესიის ისტორიის საკითხებზე. ახალგაზრდა სემინარიელი და რექტორი ვაკიდან (დღევანდელი მე-9 საავადმყოფოს ტერიტორია ს.ვ.) საუბრით მიდიოდნენ სიონის ეკლესიისაკენ.

1917 წლის 12 (25) მარტს მცხეთაში, სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში საზეიმოდ გამოცხადდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენა. სპეციალურად გასანთლულ ეტრატზე ავტოკეფალიის აღდგენის აქტის ხელის მომწერთა შორის იყვნენ შიო სიდამონიძე და გრიგოლ სიდამონიძე. ამის შემდეგ გრიგოლის მამამ ერთი წელი იცოცხლა, იგი 1917 წელსვე გარდაიცვალა.

გრიგოლ სიდამონიძე აქტიურ მონაწილეობას იღებდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის პირველი საეკლესიო კრების მუშაობაში, შემდეგ იყო მორჩილი უწმიდესი და უნეტარესი კირიონ II-ისა, 1918 წელს იგი ჩაირიცხა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სიბრძნისმეტყველების ფაკულტეტზე,  სადაც ისმენდა ივანე ჯავახიშვილის, აკაკი შანიძის, კორნელი კეკელიძის, გრიგოლ წერეთლის, გიორგი ჩუბინიშვილის ლექციებს. ახლდაგახსნილი უნივერსიტეტის სტუდენტებისათვის დიდი სიხარული და ბედნიერება იყო 1918 წლის 26 მაისი, როდესაც ყოფილი მეფისნაცვლის სასახლეში გამოცხადდა საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენა. უნივერსიტეტის სტუდენტებს მოწიწებით და მომავლის იმედებით შესცქეროდა ქართველი საზოგადოებრიობა, თბილისში დიდი ზეიმით აღნიშნეს დამოუკიდებლობის ერთი წლისთავი, საქართველომ დაიჯერა, ევროპის ქვეყნები გაითავისებდნენ მის პრობლემებს. მაგრამ დამოუკიდებლობის პირველივე დღეებიდან თავი იჩინა ეკონომიკური და პოლიტიკური ხასიათის სიძნელეებმა: პოლიტიკურ პარტიათა შინაომები, საბჭოთა რუსეთისაგან ინსპირირებული კონფლიქტები შიდა ქართლსა და აფხაზეთში, სასაზღვრო კონფლიქტები ოსმალეთთან, სომხეთთან, რომელიც ფართო მასშტაბიან ომში გადაიზარდა. 1921 წლის 25 თებერვალს ბოლშევიკური რუსეთის საოკუპაციო ჯარები საქართველოს დედაქალაქში შემოვიდნენ. საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობა ჯერ დასავლეთ საქართველოში გადავიდა... მალე მათ ბათუმი დატოვეს და საფრანგეთში გაემგზავრნენ. გაუქმდა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის კონსტიტუცია, დათხოვნილ იქნა საქართველოს პარლამენტი, დაიწყო ქართული ეროვნული ღირებულებების გადაფასების ხანა. ბოლშევიკურმა ხელისუფლებამ 1920 წლის 15 აპრილს რევკომის დეკრეტით საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიას ჩამოართვა იურიდიული პირის სტატუსი. დაიწყო სამშობლოს თავისუფლების მოსურნე ადამიანების სასტიკი დევნა - შევიწროება. საქართველოსაკენ ინტერნაციონალიზმის დროშით გამორბოდნენ რუსები, აზერბაიჯანელები, სომხები... ქვეყანა დაყვეს ავტონომიებად, ხოლო თვით საქართველო ეგრეთწოდებული სამოკავშირო ხელშეკრულებით ჯერ ამიერკავკასიის ფედერაციაში გააერთიანეს, ხოლო შემდეგ მოდერნიზებულ საბჭოთა იმპერიაში, რომელსაც საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის კავშირი უწოდეს.

საქართველოს სახელმწიფოებრიობის დაკარგვამ, ურთულესმა პოლიტიკურმა და სულიერმა მდგომარეობამ არაერთი ადამიანი ჩააგდო დეპრესიაში. ახალგაზრდა გრიგოლ სიდამონიძემ მიიღო გადაწყვეტილება უარი ეთქვა საერო ცხოვრებაზე და ბერად აღკვეცილიყო. 1921 წლის 21 დეკემბერს მან თხოვნით მიმართა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს, უწმიდესსა და უნეტარესს ამბროსის: "თქვენო უწმიდესობავ! ბავშვობიდანვე მქონდა მისწრაფება ბერული ცხოვრებისა. ჩემი განზრახვა მრავალჯერ გამიზიარებია ცნობილი სასულიერო პირებისათვის. ისინი სიხარულით შემომგებებიან და სათანადო მამობრივი ლოცვა-კურთხევით დავუჯილდოებივარ. აწ მომწიფებულ ასაკში მიღწეული სრული ჭკუა-გონებით და საღი შეგნებით აღჭურვილი, კადნიერებით გთხოვთ აღმკვეცოდ ბერად და ღირსმყოთ მღვდელმონაზვნის ხარისხზე აღსაყვანად. მე მწამს მიუხედავად შავ-უკუღმართი დროისა და საეჭვო წუთისოფლისა, თქვენი უწმიდესობა ნდობის თვალით და გულით შეხვდება ამ ჩემს მისწრაფებას და მომცემს საშუალებას, რათა სამღვდელმონაზვნო ხარისხში მყოფს შემეძლოს წინაშე წმ. ტრაპეზისა აღვავლინო ლოცვა-ვედრება ღმრთისადმი, სამშობლოსადმი და ჩვენი მრავალტანჯული ეკლესიის ბედნიერებისათვის".[1] გრიგოლ სიდამონიძემ განცხადებით მიმართა თბილისის უნივერსიტეტის რექტორს პროფ. ივანე ჯავახიშვილს და დატოვა უნივერსიტეტის დამამათავრებელი კურსი. ახალგაზრდა ბერმონაზვნობის მოსურნეს მრავალი დაბრკოლების გადალახვა მოუხდა, მისდა გასაოცრად სოფელ დოესის მღვდელმა მიხეილ ლუკაშვილმა, რომელიც კარგად იცნობდა გრიგოლ სიდამონიძის ოჯახს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საკათალიკოსო საბჭოში გაგზავნილ წერილში ახალგაზრდა გრიგოლი "მეამბოხე და ეკლესიის მტრად~ გამოაცხადა. სოფლის მოძღვრის ასეთმა დაუმსახურებელმა, ტენდენციურმა დახასიათებამ გრიგოლი ძლიერ დააღონა, მაგრამ ფარხმალი არ დააყრევინა. მან საგანგებო განცხადებით მიმართა ურბნისის ეპარქიის ახალქალაქის მთავარხუცესს დაედასტურებინა ან უარეყო მღვდელ მიხეილ ლუკაშვილის განცხადების შინაარსი. 1921 წლის 23 დეკემბერს შეკრებილმა ოლქის სამღვდელოებამ `დაადასტურეს სიყრმიდან აქამომდე კრება იცნობს გრიგოლ სიდამონიძეს, როგორც საუკეთესო ყმაწვილკაცს, ერთგულ შვილს საქართველოს ეკლესიისას, ხოლო მღვდელ მიხეილ ლუკაშვილის დასმენას თვლის, როგორც უსაფუძვლოს და პირადი ინტერესებით გამოწვეულს".[2] უწმიდესი და უნეტარესი ამბროსი გაეცნო  რა ოლქის სამღვდელოების წერილს, ლოცვა-კურთხევა მისცა სვეტიცხოვლის წინამძღვარს არქიმანდრიტ პავლეს (ჯაფარიძე) ბერად აღეკვეცა, გრიგოლ სიდამონიძე. ბერმონაზვნობის მოსურნეს სახელი ეფრემი შეურჩია მისმა სათაყვანებელმა მასწავლებელმა, პროფესორმა კორნელი კეკელიძემ. 1922 წლის 17 იანვარს გრიგოლი ბერად აღიკვეცა ეფრემის სახელით. 26 იანვარს სვეტიცხოვლის დეკანოზმა მათე მონასელიძემ მიაღებინა "ფიცი კურთხევისათვის", რომელშიც ვკითხულობთ: "მე გრიგოლ სიდამონიძე აწ წოდებული სამღვდელო მსახურებისათვის აღვთქვამ და ვფიცავ ყოვლად შემძლებელისა ღმრთისა წინაშე წმიდისა მისისა სახარებისა და ცხოველმყოფელისა ჯვარისა, რომ მსურს და ვეცდები განვლო ესე მსახურება თანახმად ღვთისა სიტყვისა, საეკლესიო კანონთა და მთავრობის ბრძანებათა: ღვთისმსახურებანი და საიდუმლონი შევასრულო კრძალვითა და მიხედვით ეკლესიის განჩინებისა, ჩემისა ნებით არაფერი არ შევცვალო: აღსარება სარწმუნოებისა ვიპყრო და სხვას გარდავცე მართლმადიდებელი ეკლესიისა და წმიდათა მამათა ხელმძღვანელობით".[3] როგორც უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ამბროსის რეზოლუციიდან ჩანს, 1923 წლის 14 იანვარს ბერმონაზონი ეფრემი ხელდასხმულ იქნა იეროდიაკვნად. "ჩვენება კურთხევისაში" ბერმონაზონმა ეფრემმა ვალდებულება აიღო, რათა ემსახუროს ქრიტიანული სარწმუნოების განმტკიცებას, ღვთისმსახურება შეასრულოს პატიოსნად და უღირსი ყოფაქცევით არასოდეს არ დააბრკოლოს მორწმუნენი.

1922 წლის აპრილში უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ამბროსიმ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის სახელით საგანგებო მემორანდუმი გაუგზავნა გენუის საერთაშორისო კონფერენციის მონაწილე სახელმწიფოთა წარმომადგენლებს და საერთაშორისო საზოგადოებას მოსთხოვა დაეცვათ საქართველოს ეროვნული და სახელმწიფოებრივი ინტერესები, რომელიც ფეხქვეშ იყო გათელილი საბჭოთა საოკუპაციო რეჟიმის და მისი მარიონეტი ადგილობრივი ხელისუფლების მიერ. ბოლშევიკურმა ხელისუფლებამ ქართველი ხალხის ეროვნული და სარწმუნოებრივი ინტერესების დამცველი სასულიერო პირები "ანაფორიან ინტრიგანებად", "უწმიდეს კონტრრევოლუციონერებად" მონათლა, და კიდევ უფრო გააძლიერა რეპრესიები და ზეწოლა საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაზე. ასეთ ურთულეს ვითარებაში 1923 წლის 4 ივლისს მღვდელმონაზონი ეფრემი დაჯილდოვდა ოქროს ჯვრის ტარების უფლებით და დაინიშნა შიომღვიმის მონასტერის წინამძღვრად. ბოლშევიკურმა ხელისუფლებამ კიდევ უფრო გააძლიერა აგრესიული ათეიზმის პროპაგანდა, ბოლშევიკურ პრესაში იბეჭდებოდა ასეთი შინაარსის წერილები: "მშრომელი მასების განთავისუფლება შეუძლებელია რელიგიის მოსპობის გარეშე"... "ვაწარმოებთ რა ბრძოლას სარწმუნოებრივი ცრურწმენის წინააღმდეგ ჩვენ ვქმნით ახალ მსოფლმხედველობას, რევოლუციონერულ წესებზე, ვაგებთ ახალ პირობებს და კომუნისტური ყოფა-ცხოვრების დამყარებით ნიადაგს ვაცლით გაბატონებულს და ძვალ-რბილში გამჯდარ რწმენას, დღესასწაულებს".[4] ოფიციალურად ადმინისტრაციული წესით დაიწყეს ეკლესია-მონასტრების დახურვა, წაქეზებულ იქნენ სხვადასხვა კრიმინალური ჯგუფები, რომელნიც თავს ესხმოდნენ ეკლესია-მონასტრებს, ძარცვავდნენ მათ. რამდენჯერმე მოხდა თავდასხმა შიომღვიმის მონასტერზე, სადაც დახოცეს სასულიერო პირები. მიუხედავად იმისა, რომ ყოველ ღამე მოსალოდნელი იყო ახალი თავდასხმა, მღვდელ-მონაზონი ეფრემი ტაძარს არ ტოვებდა. 1924 წლის მარტში, როდესაც მიმდინარეობდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საკათალიკოსო საბჭოს წევრებისა და სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიაქის უწმიდესი და უნეტარესი ამბროსის სასამართლო პროცესი, შიომღვიმის მონასტრის წინამძღვარი, როგორც მოწმე გამოძახებულ იქნა სასამართლოზე ჩვენების მისაცემად. მოსამართლეს აინტერესებდა, რა ინფორმაცია ჰქონდა მღვდელმონაზონ ეფრემს კათოლიკოს-პატრიარქ ლეონიდეს განკარგულებით თბილისიდან ქუთაისში გადატანილი საეკლესიო განძეულობის შესახებ, მაგრამ მღვდელმონაზონმა ეფრემმა უპასუხა, რომ განძის გატანის საკითხებზე მან არაფერი იცოდა, ვინაიდან იმ დროს იგი უნივერსიტეტის სტუდენტი იყო და აქტიურად არ მონაწილეობდა ეკლესიის საქმიანობაში. საარქივო მასალებიდან ჩანს, თუ რა მძიმე ვითარებაში იყო შიომღვიმის მონასტერში მყოფი მღვდელმონაზონი ეფრემი. იგი ხელისუფლებას მიმართავს თხოვნით გამოუყონ მგზავრობის ხარჯები, ვინაიდან მას არ აქვს არავითარი საშუალება, რათა დაბრუნდეს მონასტერში. ამის შემდეგ, ხელისუფლებამ მღვდელმონაზონ ეფრემზე დააწესა ფარული თვალთვალი.

1925 წლის 22 ოქტომბერს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის უწმიდესი და უნეტარესი ამბროსის ლოცვა-კურთხევით მღვდელმონაზონი ეფრემი აღყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში და დაინიშნა დიდი გომარეთის მრევლის მღვდლად და ბორჩალოს მაზრის მთავარხუცესად, როგორც 1925 წლის 26 ოქტომბრით დათარიღებული მისი საკათალიკოსო  საბჭოსადმი გაგზავნილი წერილიდან ირკვევა იგი მოვალეობის შესრულებას შეუდგა სოფელ დიდ გომარეთში. იმ დროს, როდესაც თვით საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის ცენტრალური აღმასრულებელი კომიტეტის საიდუმლო მოხსენება ადასტურებდა "უკანასკნელ ხანებში მორწმუნეთა და კულტის მსახურთა დევნამ მიიღო მწვავე ხასიათი, რაც გამოიხატება არა მხოლოდ იდეურ ანტირელიგიურ პროპაგანდაში, არამედ და უმთავრესად ადმინისტრაციულ დევნაში, სოფლებში არ აჩერებენ მღვდელს, უკრძალავენ ნათლობას, ჯვრისწერას წესების შესრულებას. სამღვდელო პირთა შვილებს არ იღებენ სკოლებსა და სასწავლებლებში".[5] მრავალეროვნულ რეგიონში, სადაც პოლიტიკურთან ერთად რელიგიურ-კონფენსიურ ინტერესთა სხვაობა გავლენას ახდენდა ყველაფერზე რთული იყო ახალგაზრდა მოძღვრისათვის, მაგრამ ეფრემმა მოახერხა თავი შეეყვარებინა ადგილობრივი მოსახლეობისათვის როგორც მათი ჭირისა და ლხინის თანამონაწილემ, უანგარო და კეთილსინდისიერმა ღვთისმსახურმა. იგი ერთნაირად ყურადღებიანი იყო როგორც ქართველების, ასევე იქ მცხოვრები ბერძნების მიმართ. 1926 წლის 27 მარტს არქიმანდრიტმა ეფრემმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს უწმიდესსა და უნეტარესს ამბროსის ასეთი შინაარსის წერილი გაუგზავნა: "თქვენო უწმიდესობავ, ჩემდამი რწმუნებული სოფელ დიდი გომარეთის სამრევლოს ამ უკანასკნელი 5-6 წლის განმავლობაში არ ჰყოლია მღვდელი. მისი მოვლა პატრონობა თავს უდვიათ მეზობელი ბერძნის მღვდლებს ალექსი პარასკევიდს და მიხეილ მიხეილოს, გთხოვთ გაწეული სამსახურისათვის გამოუცხადოთ მადლობა".[6] უწმიდესმა ამბროსმა დააკმაყოფილა ეფრემის თხოვნა, რამაც კიდევ უფრო აამაღლა მისი ავტორიტეტი ადგილობრივ ბერძენ მართლმადიდებლებს შორის. ადგილობრივი ხელისუფლება ცდილობდა ხელი შეეშალა არქიმანდრიტ ეფრემისათვის, მაგრამ იგი მაინც თავის საქმეს აკეთებდა.

1927 წლის მარტში საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის დროებითი მმართველობის მიერ არქიმანდრიტი ეფრემი გადმოყვანილ იქნა მცხეთა-თბილისის ეპარქიის ქორეპისკოპოსად. 26 მარტს დროებითი მმართველობის თავმჯდომარის მიტროპოლიტ ქრისტეფორეს მიერ იგი აღყვანილ იქნა ეპისკოპოსის ხარისხში. არქიმანდრიტ ეფრემის კურთხევას სვეტიცხოველში დაესწრნენ: მარგველი ეპისკოპოსი ვარლამი (მახარაძე) და ბოდბელი ეპისკოპოსი სტეფანე (კარბელაშვილი). მღვდელმთავრის უმძიმესი ტვირთის აღება იმ დროს, როდესაც მარტო მცხეთა-თბილისის ეპარქიაში 1927 წელს ოფიციალური მონაცემებით გაძარცვეს თბილისის კუკიის, ვერის წმიდა ნიკოლოზის, მთაწმინდის, ავლაბრის, ფერისცვალების ეკლესიები, როდესაც სასულიერო პირები საერთოდ კანონგარეშე იყვნენ გამოცხადებული, გმირობის ტოლფასი იყო. ფრიად საგულისხმო სიტყვა წარმოთქვა ეპისკოპოსმა ეფრემმა, როდესაც მიიღო მღვდელმთავრის კვერთხი.

"ყოვლად უსამღვდელოესნო მეუფენო. ყოვლად პატიოსანნო მამანო და ძმანო! მესმის ხმა უფლისა. მომწოდებელი ჩემისა უღირსებისა. მშობლიური ეკლესიის სადარაჯოზედ გუშაგად დადგინებისა. მესმის და ვძრწი. წარმოუდგება რა ცხადად თვალთა გონებისა ჩემისათა მთელი სიდიდე მღვდელმთავრობისა, სიძნელე და დაბრკოლებანი, რაიცა მარად სდევს მას და უფრო ვძრწი ვითვალისწინებ რა უძლურებასა ჩემსა.

მეშინის, ოდეს მოვიხსენებ მღვდელმთავრობას ჩემსა, ჰოი, სულო ჩემო, ამიერიდან სხვათა მიმცემელო მადლისა, მრავალთა უმაღლეს ეკლესიური ნდობა დავალებათა დაჯილდოებულს ძალგიძს დაიცვა თავი შენი, რათა არა შთავარდე პატივსა და მთავრობის მოყვარეობასა.

ამ საპასუხისმგებლო დროს მადლობით მოვიხსენიებ ჩემს კეთილს მყოფელთ მასწავლებელთ, რომელთაც განმიმტკიცეს სიყრმიდან ჩანერგილი სიყვარული ეკლესიისა და საზოგადო საქმისა. მადლობით ვიხსენებ ჩვენს ახლადანთებულ ლამპარს თბილისის უნივერსიტეტის აღმშენებელთ, რომელთა ხელმძღვანელობით მე ვითვისებდი ცოდნას წლის განმავლობაში. მადლობით ვიხსენებ სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს უწმიდესსა და უნეტარესს ამბროსის, რომელმაც მხურვალე სიყვარული და მამობრივი მზრუნველობა გამიწია. მაგრამ ამ ჩემთვის საშინელსა და სანეტარო თემას სიმდაბლით შეგივრდებით და გულმოდგინეთ გევედრებით: ოდეს დამდებთ მადლის მიმნიჭებელთა წმიდა ხელთა თქვენთა, თავსსა მისსა უღირსებისა. მხურვალედ აღვავლენთ ლოცვასა, წინაშე მაცხოვრისა, რათა მომანიჭებდეს ნიჭსა ჩემსა ცოდვათა განცდისასა და  შემომარტყამდეს ძალსა სულის სიწმიდისა, სიმდაბლისა და მოთმინებისასა. დაე, მღვდელმთავრობა ჩემი მასწავებდეს ჩემსა უღირსებაზე, უძლურებაზე დაე, მღვდელმთავრობა ჩემი მარად მოჰგვრიდეს თვალთა ჩემთა სინანულისა ცრემლთა დენასა! დღევანდელი ჩვენი ეკლესიის მწვავე მდგომარეობა დაბეჯითებით მოითხოვს მტკიცე და მაღალ ღირსებით მოსილ მღვდელმთავარს; რათა მისი ხმა არ დარჩეს ვითარცა ხმა მღაღადებლისა უდაბნოსა შინა, რომ შეძლოს დამშვიდება აღშფოთებულთა, დაანთოს ცეცხლი სიყვარულისა, შექმნას საამისო მდგომარეობა ხელსაწყობად ნაყოფიერი მუშაობისა. მართებს მღვდელმთავარს, რათა ზე იდგეს ამაო პატივმოყვარეობაზე, ხოლო ცხოვრებას ეგზომ მოიხმარდეს მაცხოვრის დიდ მოძღვრებას წმიდა სახარებისა და ეგრევე აქვნდეს ცხოვრების ეგზომ შესაფასებლადაც ეპისკოპოსის მოვალეობაზე იქადაგოს ჭეშმარიტება, იყოს გონებით ბრძენი და ცხოვრებით უბრალო, იყოს მტკიცე, ბრწყინავდეს საქმენი მისნი. დაე, აღსრულდეს განგება ღვთისა, მორჩილ ვარ, მადლობით მივიღებ და არა რას მცირესა წინააღმდეგობასა ვიტყვი".[7]


2. მღვდელმთავრობის ხანა

საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში შექმნილ რთულ ვითარებაში მოხდა არქიმანდრიტ ეფრემის ეპისკოპოსად კურთხევა. "განახლებისა და რეფორმების" ჯგუფი, რომელსაც მხარს ოფიციალური ხელისუფლება უჭერდა მოვიდა საეკლესიო იერარქიის სათავეში. მიუხედავად იმისა, რომ მათ განაცხადეს, რომ ემიჯნებოდნენ საქართველოს საკათალიკოსო საბჭოსა და  სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის უწმიდესი და უნეტარესი ამბროსის კურსს, რომელიც შეფასებული იყო, როგორც "ანტისაბჭოთა, კონტრრევოლუციური". საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მდგომარეობა კიდევ უფრო გაუარესდა. ცენტრალური აღმასრულებელი კომიტეტის თავმჯდომარის ფ. მახარაძისადმი გაგზავნილ წერილში 1928 წლის 1 ოქტომბერს კათოლიკოს-პატრიარქი ქრისტეფორე III აღნიშნავდა: "მღვდლებს სრულიად ათახსირებენ, რევოლვერის გულზე დადებითაც კი აშინებენ, ეპისკოპოსებს ნებას არ აძლევენ ინახულონ ეკლესიები და სწირონ. ზრდიან სასულიერო პირთა საშემოსავლო გადასახადებს... დღეს წარმოებული შევიწროებანი საქართველოს ეკლესიისა უდრის მის მოსპობას, რაც არ უნდა იყოს სასურველი არავისთვის".[8] ხელისუფლება საერთოდ არაფერს აკეთებდა სინდისის თავისუფლების ოფიციალური აღიარების მიუხედავად. 1927-28 წლეებში მოკლეს კახეთში, სოფ. მატანში მღვდელი ასათიშვილი, გორში მღვდელი აბრამიშვილი, დაანგრიეს ეკლესიები: ძირულში, ნატანებში, ასკანაში, ჩოჩხათში, კარდენახში, ყარსუბანში საქონელი შერეკეს ეკლესიაში.

1927 წლის 2 ოქტომბერს საკათალიკოსო სინოდმა მიიღო გადაწყვეტილება ეპისკოპოსის ეფრემის ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიის მმართველად დანიშვნის შესახებ, ამავე დროს როგორც საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის დებულება ითვალისწინებდა მას მიტროპოლიტის ხარისხშიც აიყვანდნენ. ეპისკოპოსმა ეფრემმა საკათალიკოსო სინოდისადმი გაგზავნილ წერილში აღნიშნა: "მიტროპოლიტობა ეძლევა, არა კათედრას, არამედ პიროვნებას ნიშნად მადლობისა და პატივისცემისა, მისი განსაკუთრებული ღვაწლისა და სამსახურის აღსანიშნავად. მე ახლა ვიწყებ საქმიანობას და პირდაპირ მმართველ მღვდელმთავრად დანიშვნა ისედაც რთულ ეპარქიაში, როგორიც ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიაა არასწორად მიმაჩნია".[9] ეპისკოპოსად კურთხევის შემდეგ იგი ჯერ იწოდებოდა მანგლელად, შემდეგ ნინოწმინდელად, ხოლო 1927 წლის 17 ოქტომბრიდან ალავერდელად. ალავერდის ეპარქიაში უმძიმესი ვითარება დახვდა ადგილობრივ პარტიულ ხელმძღვანელობას სასულიერო პირების დანახვაც კი არ უნდოდათ, ისევ ანგრევდნენ ეკლესიებს, სასულიერო პირებს კი აიძულებდნენ უარი ეთქვათ ჯვრისწერაზე, ნათლობაზე, მიცვალებულის წესის აგებაზე. ეპისკოპოს ეფრემს უფლებას არ აძლევდნენ ეწირა ალავერდში. 1929 წლის 5 იანვარს ეპისკოპოსი ეფრემი აიძულეს დაეტოვებინა ეპარქია და თბილისში ჩამოსულიყო და მრევლის მღვდლობა ეთხოვა რომელიმე ეკლესიაში. 1929 წლის 23 იანვრის კათოლიკოს-პატრიარქ ქრისტეფორე III მოხსენებიდან ირკვევა "თბილისის წმ. ბარბარეს ეკლესიის რელიგიურ საზოგადოების კრებას თავის მოძღვრად აურჩევია ეპისკოპოსი ეფრემი. სინოდის დაუკითხავად მე ეპისკოპოსს მრევლის მღვდლად ვერ გავამწესებ და ამისათვის ვთხოვ სინოდს გადაწყვიტოს საკითხი შეიძლება თუ არა ეპისკოპოს ეფრემს მიეცეს მრევლი. იყოს მხოლოდ მრევლის მღვდლად და მოძღვრად".[10] საკათალიკოსო სინოდმა შექმნილ ვითარებაში შესაძლებელად მიიჩნია როგორც გამონაკლისი ეპისკოპოსი ეფრემი დაენიშნათ წმ. ბარბარეს ეკლესიის მოძღვრად. მას თანაშემწედ დაუნიშნეს ერთი მღვდელი. ამავე დროს შეუთავსეს ბოდბის ეპარქიის მმართველობაც. 1930 წლის 24 ოქტომბერს ეპისკოპოსი ეფრემი დაინიშნა ურბნისის ეპარქიის დროებით მმართველად, თუმცა კვლავ თბილისში იყო, ჯერ მთაწმინდის ეკლესიის წინამძღვრად, ხოლო 1931 წლის დასაწყისიდან ნავთლუღის ეკლესიის დროებით წინამძღვრად.

1932 წლის 10 იანვარს მძიმე ავადმყოფობის შემდეგ გარდაიცვალა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი ქრისტეფორე III. 1932 წლის 21 ივნისს მეექვსე საეკლესიო კრებამ ახალ პატრიარქად აირჩია მანგლელი მიტროპოლიტი კალისტრატე. ეპისკოპოს ეფრემის წინსვლაში დიდი იყო კათოლიკოს-პატრიარქ ქრისტეფორე III ღვაწლი... ახალ ვითარებაში პირველ ხანებში მას გაუჭირდა ურთიერთობები... 1932 წლის 13 ოქტომბერს ეპისკოპოსმა ეფრემმა განცხადებით მიმართა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საკათალიკოსო პლენუმს ურბნის-აწყურის ეპარქიის დროებითი მმართველის თანამდებობიდან განთავისუფლების შესახებ "დღესდღეობით ვერ ვახერხებ განვაგრძო ჩემზე დაკისრებული მოვალეობა და ვფიქრობ, არც ეპარქიისთვის არის სასარგებლო დროებითი პატრონი".[11] ეპისკოპოს ეფრემის ეს განცხადება აღქმული იქნა, როგორც პროტესტი ახალი პატრიარქის მიმართ, ამიტომ საპასუხო ნაბიჯმაც არ დააყოვნა. მას ოფიციალურად ეცნობა: "სინოდის პლენუმის 1932 წლის 13 ოქტომბრის დადგენილებით დამტკიცებულ იქნას ყოვლადსამღვდელო ეფრემი ურბნისის ეპარქიის მმართველად და გორის საკათედრო ტაძრის წინამძღვრად მისადმი რწმუნებულ ეპარქიაში დაბინავებით არაუგვიანეს ერთი თვისა".[12] სინოდის ამ გადაწყვეტილებამ ეპისკოპოსი ეფრემი ძალიან გააწყენა: "მადლობა სინოდს, - წერდა იგი - მაგრამ ჩემთვისაც ხომ უნდა ეკითხათ, შემეძლო თუ არა დღევანდელ პირობებში ამ ტვირთის აწევა, უმორჩილესად გთხოვთ, ორი წლით შეაჩეროთ სინოდის დადგენილება, ვმუშაობ მუზეუმებში და წიგნსაცავებში".[13] სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმინდესი კალისტრატე მიუღებლად მიიჩნევდა ეპარქიის მმართველი მღვდელმთავრის თბილისში ყოფნას იმ დროს, როდესაც ეპარქიებში ურთულესი ვითარება იყო შექმნილი. ერთ-ერთ ჩანაწერში იგი გულახდილად წერდა: "ძველად სამღვდელოება იყო ინტელიგენცია, მაღალი შეგნებული, მოწინავე წრე, იგი ხელმძღვანელობდა ხალხის განათლების საქმესაც, გამორჩეული იყო საზოგადოებრივ საქმიანობაში... ჩვენ ახლა ხალხს  ვესაჭიროებით მხოლოდ საეკლესიო წესების აღსრულებისათვის... მთავარია როგორმე სიცოცხლე შევინარჩუნოთ, როგორმე ეკლესიები დანგრევას გადავარჩინოთ, როგორმე სარწმუნოება შევინახოთ".[14] უწმინდესმა კალისტრატემ კატეგორიულად მოსთხოვა ეპისკოპოს ეფრემს ეპარქიაში წასვლა. 1933 წლის 9 ნოემბერს ეპისკოპოსმა ეფრემმა წერილობითი განცხადებით მოითხოვა ეპარქიის დავალებებისაგან სრული განთავისუფლება. "სინოდმა და მისმა უწმიდესობამ ისეთ გარემოებაში ჩააყენეს, რომ ჩემთვის შეუძლებელი ხდება მღვდელმთავრის მოვალეობის ტვირთის ზიდვა და იძულებული ვხვდები სამსახურზე ხელი ავიღო".[15] ვითარების ასე გამწვავებას უწმიდესი კალისტრატე არ ელოდა, ამიტომ მან დეკანოზებს ი. მირიანაშვილს და ი. ცქიტიშვილს დაავალა ეპისკოპოს ეფრემის მონახულება და უკმაყოფილების მიზეზთა სრულად გარკვევა. როგორც ისინი უწმიდეს კალისტრატესათვის შედგენილ მოხსენებით ბარათში წერდნენ: "ვინახულეთ ეპისკოპოსი ეფრემი და მოვახსენეთ რომ იგი ვალდებულია ემორჩილებოდეს თავის უზენაეს ხელისუფლებას და მით საერთო დისციპლინას იცავდეს და სხვას აძლევდეს მაგალითს, როგორც სარკე ეკლესიისა. მან გვიპასუხა, რომ იგი ემორჩილება საკათალიკოსო სინოდის გადაწყვეტილებას, მაგრამ ასეთ პირობებში არანაირი სამსახური არ მინდაო".[16] უწმიდესმა კალისტრატემ სწორად შეაფასა შექმნილი ვითარება და დათმობაზე წავიდა, მაგრამ ეპისკოპოსმა ეფრემმა განმეორებითი განცხადებით კვლავ მოითხოვა სამსახურიდან სრული განთავისუფლება. 1933 წლის 8 მარტს დათარიღებული რეზოლუციით უწმიდესმა კალისტრატემ ეპისკოპოსი ეფრემი გაათავისუფლა ეპარქიის მღვდელმთავრის მოვალეობისაგან, მაგრამ შაბათ-კვირის გარდა უნდა ეწირა სიონის საპატრიარქო ტაძარში.

1934 წლის 25 იანვარს ეპისკოპოსმა ეფრემმა თხოვნით მიმართა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ უწმიდეს კალისტრატეს: "მსურს დავათვალიერო ეჩმიაწინის სიძველენი და აგრეთვე პირადად გავეცნო ერევნის სახელმწიფო მუზეუმში დაცულს ქართულ ხელნაწერს, ცნობილ საიათნოვას დავთარს".[17] მისმა უწმიდესობამ მისცა სათანადო სიგელი ეჩმიაწინში წარსადგენად. სომხეთში ნაყოფიერი იყო მისი შემოქმედებითი მივლინება, გაეცნო ქართულ ხელნწერებს. შეხვდა სომეხთა კათალიკოს ხორენს, რომელიც მანამდე თბილისის სომხურ ეპარქიას ხელმძღვანელობდა. მიუხედავად იმისა, რომ იმხანად ეპისკოპოს ეფრემს ეპარქია არ ჰქონდა მას საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში დიდ ანგარიშს უწევდნენ, როგორც ნიჭიერ მღვდელმთავარს, მრევლის თავდადებულ მსახურს. 1936 წელს, როდესაც ქუთაისის ეპარქიაში ვითარება გართულდა სამღვდელოებასა და მმართველ მღვდელმთავარს¬ შორის სინოდის 1936 წლის 21 მარტს დადგენილებით ეპისკოპოსი ეფრემი გაიგზავნა ვითარების შესასწავლად და მდგომარეობის ნორმალიზაციისათვის.

ოფიციალური ხელისუფლებისათვის საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის სასულიერო პირები ორ ჯგუფად იყო დაყოფილი. ე.წ. "პროგრესული სამღვდელოება", რომელიც თანამშრომლობდა ხელისუფლებასთან, აღიარებდა საბჭოთა სისტემის უპირატესობას და "რეაქციული სასულიერო პირები", რომელთა მიმართ ხორციელდებოდა ტოტალური თვალთვალი, დასმენები და რეპრესიები. ეპისკოპოსი ეფრემი ხელისუფლებისათვის მიუღებელი იყო. 1937 წელს კიდევ ერთმა დაპატიმრებების ტალღამ გადაიარა. 1937 წლის 10 დეკემბერს ეპისკოპოსი ეფრემი დაპატიმრებულ იქნა როგორც ხელისუფლებისათვის მიუღებელი და "სამეულის" ("ტროიკა") გადაწყვეტილებით (მუხლი N58,11). გადაასახლეს ციმბირში. რვა წელი უმძიმეს ფიზიკურ შრომაში გაატარა მან საკონცენტრაციო ბანაკში, მაგრამ თავისი თავდაჭერილობით, მოყვასის სიყვარულით, გაჭირვებულთათვის ნუგეშის მიცემით ყველას პატივისცემა დაიმსახურა. გადასახლების წლების საშინელებებზე საუბარი არ უყვარდა, თუ ვინმე რამეს ჰკითხავდა, ცდილობდა საუბარი სხვა მიმართულებით წარემართა. უწმიდესი კალისტრატე ბევრს ეცადა მის შველას, მაგრამ უშედეგოდ.

1944 წლის 2 ივლისს უწმიდესმა და უნეტარესმა კალისტრატემ ტაშკენტიდან ეპისკოპოსის ეფრემის ასეთი შინაარსის წერილი მიიღო: "თქვენო უწმიდესობავ! სიყვარულით მოგესალმებით და გისურვებთ ხანგრძლივ, ჯანმრთელ სიცოცხლეს. ლაგერიდან მე გამათავისუფლეს 21 ივნისს. ჩემი უკანასკნელი ადგილი ციმბირი იყო. საქართველოში დაბრუნების უფლებას არ მაძლევენ. მითხრეს, საქართველოდან თუ გექნება გაწვევა, მაშინ წახვალო. ახლა თქვენზეა დამოკიდებული ჩემი სამშობლოში დაბრუნება... სად მოვეწყობი არ ვიცი, არც ტაშკენტში მაძლევენ ცხოვრების უფლებას, უსახსროდ ვარ".[18] კათოლიკოს-პატრიარქმა უწმიდესმა და უნეტარესმა კალისტრატემ სასწრაფოდ გაუგზავნა ფული ეპისკოპოს ეფრემს, ხოლო საქართველოს შინაგან საქმეთა სახალხო კომისრის ავქსენტი რაფავას ოფიციალურად მიმართა: "გთხოვთ ნება დამრთოთ გამოვიწვიო თბილისში მშობელი ეკლესიისათვის საჭირო ეფრემ ეპისკოპოსი".[19] ეპისკოპოსი ეფრემი სამშობლოში გამოემგზავრა. ბორანი, რომლითაც მას მდინარე უნდა გადაეცურა მგზავრებით შევსებული დახვდა ბევრს ეხვეწა მათ როგორმე დაესვათ იქ, ვინაიდან ერთი კვირის ლოდინის თავი აღარ ჰქონდა, მაგრამ მისი ხვეწნა არად ჩააგდეს. გამობრუნდა უკან დამწუხრებული, მაგრამ ერთი კვირის შემდეგ გაიგო ბორანის ჩაძირვისა და მგზავრების დაღუპვის ამბავი... რვა წლის განშორების შემდეგ ეპისკოპოსი ეფრემი თბილისში დაბრუნდა უწმიდესი კალისტრატეს გაგზავნილი ეტლი თბილისის სადგურში დახვდა ეპისკოპოს ეფრემს. უწმიდესი კალისტრატე თავის რეზიდენციაში სადილზე ელოდა მას. აქვე იყვნენ თბილისის სამღვდელოების წარმომადგენლები, მისი ახლობლები. ეპისკოპოსმა ეფრემმა თავი ვერ შეიკავა და ატირდა... უწმიდესმა კალისტრატემ იგი ქუთაის-გაენათის ეპარქიის მმართველად და მწვანე ყვავილის ეკლესიის წინამძღვრად დანიშნა, 1945 წლის 12 ივლისს უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა კალისტრატემ ასეთი შინაარსის ბრძანება დაწერა: "ვიღებ რა მხედველობაში თქვენს თვრამეტი წლის მოღვაწეობას მღვდელმთავრის ხარისხში, მოგიბოძებთ მიტროპოლიტობას".[20] ქუთაისის-გაენათის ეპარქიაში მიტროპოლიტმა ეფრემმა 1953 წლამდე იმსახურა. მის დროს მოწესრიგდა მოწამეთას ეკლესიის შესასვლელი, იგი დაუახლოვდა ქალაქის ინტელიგენციას, ხშირად მოგზაურობდა და აღავლენდა წირვა-ლოცვებს ეპარქიაში მოქმედ ეკლესიებში. ცხოვრობდა პეტრე-პავლეს ეკლესიის მახლობლად. უყვარდა განმარტოებით ყოფნა. ხანდახან უსმენდა კლასიკურ მუსიკას, ხვდებოდა მორწმუნე მრევლს, ახალგაზრდობას ასწავლიდა ქრისტიანული სარწმუნოების სიყვარულს.

1953 წელს გარდაიცვალა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი კალისტრატე. პატრიარქი გახდა მოსაყდრედ გამორჩეული ურბნელი მიტროპოლიტი მელქისედეკ III. უწმიდესი მელქისედეკის ურთიერთობა მიტროპოლიტ ეფრემთან რთული იყო, მიუხედავად იმისა, რომ 1953 წლის 28 მარტს მიტროპოლიტი ეფრემი დაჯილდოვდა სკუფიაზე ბრილიანტის ჯვრის ტარების უფლებით, დაძაბულობა მათ შორის არ ჩამცხრალა. პატრიარქ მელქისედეკს არწმუნებდნენ იმ მრავალრიცხოვან საჩივრების უკან, რომელიც საერო ხელისუფლებაში იგზავნებოდა, მიტროპოლიტი ეფრემი იდგა. რა თქმა უნდა ეს ასე არ იყო და ეკლესიის შიგნით შიდა დაპირისპირებები ისევ ხელისუფლების ინტერესებში შედიოდა. მელქისედეკ III ასაკოვანი იყო და სერიოზულად ფიქრობდა მემკვიდრეზე. მან საგანგებოდ გამოიძახა ქუთათელ-გაენათელი მიტროპოლიტი ნაომი (შავიანიძე) და განუცხადა, რომ წერილობითი განკარგულებით მას მოსაყდრედ დატოვებდა. მიტროპოლიტმა ნაომმა მადლობა მოახსენა უწმიდეს მელქისედეკს, მაგრამ უარი განაცხადა მოსაყდრეობაზე იმ დროს, როდესაც ეფრემი იყო საქართველოს ეკლესიაში პატრიაქის მოსაყდრე ის უნდა გამხდარიყო, მაგრამ მელქისედეკი არ დაეთანხმა მეუფე ნაომის მოსაზრებას, 1956 წლის 29 აგვისტოს მღვდელი ხარიტონ დევდარიანი ეპისკოპოსის ხარისხსში აიყვანა, 1959 წლის 24 ივლისს მას მიანიჭა მიტროპოლიტის წოდება, სკუფიაზე ბრილიანტის ჯვრის ტარების უფლება და გამოაცხადა საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრედ.

1953 წლიდან მიტროპოლიტი ეფრემი ბათუმ-შემოქმედელი და ჭყონდიდელია. ბათუმში მოღვაწეობის დროს იგი შეხვდა კონსტანტინოპოლის მსოფლიო პატრიარქ უწმიდეს ალექსანდრე III და ჰქონდა საუბარი საქართველოს ეკლესიის ისტორიული ავტოკეფალიის აღიარების პრობლემებზე.


3. პატრიარქობის ხანა

1960 წლის 10 იანვარს გარდაიცვალა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ III. საგანგებოდ შეიკრიბა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდი, რომელსაც ესწრებოდნენ: ბათუმ-შემოქმედელი და ჭყონდიდელი მიტროპოლიტი ეფრემი, ბოდბელი მიტროპოლიტი დიმიტრი, ქუთათელ-გაენათელი მიტროპოლიტი ნაომი, ურბნელი მიტროპოლიტი დავითი, თეთრიწყაროელი ეპისკოპოსი ზინობი. სინოდის სხდომა გახსნა ბოდბელმა მიტროპოლიტმა დიმიტრიმ (იაშვილი), რომელმაც აღნიშნა საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიას აღარ ჰყავს მეთაური, რომელიც გამორჩეული იყო, როგორც ნიჭით, ასევე სულიერი ცხოვრებით. დღეს ჩვენ უნდა სწორად შევაფასოთ შექმნილი ვითარება და ვიმოქმედოთ ისე, რომ შთამომავლობამ არასოდეს საყვედურით გაიხსენოს 1960 წლის 11 იანვრის სინოდის სხდომა თავისი გადაწყვეტილების გამო. წინადადება შემომაქვს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრედ და მელქისედეკ III დამკრძალავი კომისიის თავმჯდომარედ ავირჩიოთ მიტროპოლიტი ეფრემი. ამ წინადადებას მხარი დაუჭირეს: მიტროპოლიტმა ნაომმა, ეპისკოპოსმა ზინობმა. ურბნელმა მიტროპოლიტმა დავითმა ოფიციალური განცხადებით მოიხსნა მოსაყდრის ტახტის დაკავების სურვილი. 1960 წლის 19-20 თებერვალს შედგა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის გაფართოებული კრება, რომელმაც სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქად და მცხეთა-თბილისის მთავარეპისკოპოსად აირჩია მიტროპოლიტი ეფრემი, ეფრემ II-ის სახელწოდებით.

საგანგებოდ შედგენილი სიგელი იტყობინებოდა: "სრულიად საქართველოს ეკლესიის სამღვდელომან და ყოველთა მორწმუნეთა საქართველოსათა ერთითა ნებითა, ერთითა გულითა და ერთითა პირითა აღირჩიეს შთაგონებითა, ღმრთისათა მთავარეპისკოპოსი მცხეთისა და თბილისისა და სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქად მაღალყოვლად უსამღვდელოესი ბათუმ-შემოქმედელი და ჭყონდიდელი მიტროპოლიტი ეფრემი".[21] 1960 წლის 21 თებერვა¬ლს კვირას მოხდა მისი აღსაყდრება სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში.

XX საუკუნის 60-იან წლებში საბჭოთა საქართველოში "კომუნიზმის გაშლილი მშენებლობა" იყო გამოცხადებული. არსებული სისტემის სახე კიდე ერთხელ გამოჩნდა 1956 წლის 9 მარტის ცნობილი მოვლენების დროს, როდესაც მოსკოვის პარტიული ხელმძღვანელობის პირდაპირ მითითებით ცეცხლი გაუხსნეს და დახვრიტეს თბილისში მშვიდობიანი მანიფესტაციის მონაწილენი. მართალია ამ დროს პირდაპირ თითქოს აღარ დევნიდნენ სასულიერო პირებს, მაგრამ უშიშროების ორგანოები ავრცელებდნენ ჭორებს, ათასგვარ ცილისწამებას მათ მიმართ, რათა საზოგადოებისგან სრულად მოეწყვიტათ, საკუთარ თავში ჩაეკეტათ ეკლესია. კომუნისტურ ჟურნალ-გაზეთებში ანტირელიგიურ თემებზე იწერებოდა სტატიები. უმაღლეს სასწავლებლებში სავალდებულო კურსი იყო ათეიზმი. გაძნელებული იყო ადმინისტრაციული წესით დახურული ეკლესიების ამოქმედება. საქართველოს მინისტრთა საბჭოსთან არსებული რელიგიის საქმეთა აპარატი უხეშად ერეოდა ეკლესიის საქმიანობაში. საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესია რომ მძიმე მდგომარეობაში იყო ამას სტატისტიკური მონაცემებიც ადასტურებდა. ამ დროს მოქმედი იყო 5 ეპარქია (7 მღვდელმთავრით), საპატრიარქოში შედიდა 100 მოქმედი ეკლესია, 2 დედათა და მამათა მონასტერი. 105-მდე სასულიერო პირი. საპატრიარქოს არ ჰქონდა ბეჭდური ორგანო, რეზიდენცია, სასულიერო სასწავლებელი, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიულ ავტოკეფალიას არ აღიარებდა მსოფლიოს მართლმადიდებელ ეკლესიათა უმრავლესობა. სახელმწიფოს მიერ ეკლესიები, სასულიერო პირები ისე იყო დაბეგრილი, რომ შემოსავლის 87% სახელმწიფოს მიჰქონდა. მკაცრად კონტროლდებოდა თითოეული სასულიერო პირის საქმიანობა.

საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიული საპატრიარქო 1923 წლიდან სახელმ¬წიფო საკუთრებაში იყო. კათოლიკოს-პატრიარქის რეზიდენცია სიონის ეკლესიის გვერდით  სულ 4 ოთახისაგან შედგებოდა. უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემმა არაერთხელ მიმართა მთა¬ვრობას ან ძველი საპატრიარქო რეზიდენციას დაბრუნების ან ახლის აშენების ნებართვაზე. საბჭოთა კავშირის მი¬ნისტრთა საბჭოსთან არსებული რელიგიის საქმეთა რწმუნებულის დ. შა¬ლუ-ტაშვილისადმი გაგზავნილ წერილში აღნიშნული იყო: "ჯერ კიდევ 1960 წელს ვითხოვდით საპატრიარქოს დაბრუნებოდა ის შენობა, სადაც დღეს რესპუბლიკის მილიციის მთავარი სამმართველოა... თუ ეს ვერ მოხერხდება გთხოვთ ნება დაგვრთოთ ვაკის ან საბურთალოს ტერიტორიაზე გამოგვეყოს ადგილი ორსართულიანი საპატრიარქო რეზიდენციისთვის".[22] მთავრობას ახალი საპატრიარქოს თბილისში  აშენებაზე უარი უთქვამს, შალუტაშვილი აცხადებდა შესაძლებელი იყო ასეთი ნებართვის გაცემა მცხეთის მიმდებარე ტერიტორიაზე.

საერთოდ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მესვეურებს საერო ხელისუფლებისათვის რელიგიის საქმეთა რწმუნებულის გარეშე ურთიერთობა ეკრძალებოდათ. 1963 წელს უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემ II ასეთი შინაარსის წერილით მიმართა რელიგიის საქმეთა რწმუნებულს ა. შალუტაშვილს "დაახლოეით თერთმეტი თვის შემდეგ ჩემი კათოლიკოს-პატრიარქად არჩევისა. 1960 წლის 8 დეკემბერს განვიზრახე განცხადებით შევსულიყავი უმაღლეს მთავრობაში ამ ნაბიჯის გადადგმას მავალდებულებდა სინდისი, სარწმუნოება, ჩემი ერის სიყვარული და ამათ წინაშე ჩემი პასუხისმგებლობის შეგრძნება. უფრო ახლო გავეცანი რა საქართველოს ეკლესიის იმდროინდელ სინამდვილეს, ვცანი რომ თუ ასე გაგრძელდებოდა მისი სამწუხარო მდგომარეობა კატასტროფას ვერ გადაურჩებოდა... განსაკუთრებით ცუდ მდგომარეობაში იყო ღვთისმსახურთა რაოდენობა, ეს საკითხი დღესაც მძიმე ლოდივით ადგას ქართულ ეკლესიას გულზე და დღესაც საფრთხეს უმზადებს მას. 1962 წლის 3 ივლისს მომეცა შესაძლებლობა მქონოდა აუდენცია საქართველოს მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარესთან ბატონ გივი ჯავახიშვილთან. ჩემი პირადი მოხსენების შემდეგ მან ბრძანა - რახან არსებობს ეკლესია მას უნდა ჰქონდეს სასწავლებელიც და გამომცემლობაც - ამას ისმენდა ჩემს გვერდით მჯდომი მაშინდელი რელიგიის საქმეთა რწმუნებული ბატონი მექვაბიშვილი, მაგრამ პრაქტიკულად არაფერი არ გაკეთებულა".[23]

უწმიდესი ეფრემ II გრძნობდა თუ საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიას ღვთისმსახურთა მოსამზადებლად სასწავლებელი არ ექნებოდა მომავალი არ ჰქონდა. მღვდელ დავით გარსიაშვილის დაკრძალვაზე გულისტკივილით აღინიშნა: "აი, ყველა მოხუცებულები მივდივართ და შემცვლელი აღარავინ რჩება... რაზე გაურბის ქართველი ერი თავის მშობლიურ ეკლესიას და საყვედურით ეკიდება? განა იმიტომ, რომ ღვაწლი მიუძღვის სამშობლოსა და ერისადმი?"[24] უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II-ის შეუპოვრობამ თავისი შედეგი გამოიღო. ხელისუფლება იძულებული გახდა 1962 წლის 30 ივლისს გაეცა ნებართვა მცხეთის სამოძღვრო კურსების გახსნის შესახებ. უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემ II სასწავლებლის დირექტორად დანიშნა შემოქმედელი ეპისკოპოსი ილია (შიოლაშვილი), რომელმაც მოსკოვის ზაგორსკის სასულიერო სემინარიის და აკადემიის მართლმადიდებელი ეკლესიების სასულიერო სასწავლებლების სასწავლო პროგრამების ანალიზის საფუძველზე ახლადგახსნილ სასწავლებელში მაღალ დონეზე დააყენა სასწავლო პროცესი, დისციპლინა. სასწავლებელში სამუშაოდ მიიწვია ცნობილი მეცნიერები. 1963 წლის 15 ივლისიდან დაიწყო რა ფუნქციონირება ამ სასწავლებელმა სულ მალე იგი სასულიერო სემინარიად გადაკეთდა. სასწავლებლის დირექტორი მეუფე ილია სასწავლებლის საკითხებზე ხშირად მიმართავდა უწმიდეს ეფრემ II-ს. საპატრიაქოს არქივში არაერთი ასეთი  წერილია დაცული 1964 წლის 28 დეკემბერს მან პატრიარქ ეფრემ II ასეთი წერილი გაუგზავნა: "თქვენო უწმიდესობავ, გვაკურთხეთ, ზეგ საშობაოთ ვითხოვთ სტუდენტებს. ხვალ 12 საათზე ვფიქრობთ პედსაბჭოს მოწვევას. ჩვენთვის მეტად სასიამოვნო იქნება თუ ჩამობრძანდებით და დაესწრებით".[25] უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II სემინარიის ყველა სტუდენტს პირადად იცნობდა ინტერესდებოდა თითოეულის საქმიანობით. მცხეთის სასულიერო სემინარიის წარმატებებით ბავშვივით ხარობდა.

უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II განსაკუთრებულ ყურადღებას აქცევდა სასულიერო პირთა და მღვდელმთავართა რაოდენობის გაზრდის საკითხს. ოფიციალური ხელისუფლების საწინააღმდეგოდ, რომელიც ემზადებოდა საქართველოს მასობრივი ათეიზმის ქვეყნად გამოცხადებისათვის. მან 1963 წელს ეპისკოპოსად აკურთხა მოსკოვის სასულიერო აკადემიის წარჩინებული კურსდამთავრებული არქიმანდრიტი ილია. რომელსაც მარტო სასულიერო სასწავლებელი კი არ ჩააბარა, არამედ დაავალა ემუშავა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიული ავტოკეფალიის საერთაშორისო აღიარებისათვის. იმ დროს საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიას შეზღუდული ჰქონდა საერთაშორისო კონტაქტები. ურთიერთობა შეიძლებოდა რუსეთის და სომხეთის ეკლესიებთან. საზღვარგარეთის მართლმადიდებელ და არამართლმადიდებელ ეკლესიებთან ურთიერთობა მხოლოდ წერილობითი ხასიათისა იყო. ამიტომ, როდესაც ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოდან თბილისში მოვიდა წერილი, რომელშიც გამოთქმული იყო სურვილი საქართველოს ეკლესია ოფიციალურად გაწევრიანებულიყო ამ ორგანიზაციაში, უწმიდესმა ეფრემ II-ემ 1962 წლის 4 მაისს ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოს გენერალური მდივნის სახელზე გაგზავნილ წერილში ოფიციალურად განაცხადა თანხმობა. საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიას მიეცა შესაძლებლობა საერთაშორისო ტრიბუნა გამოეყენებინა ჩვენი ეკლესიის ინტერესებისათვის. 1962 წელს უწმიდესი ეფრემი გამოვიდა ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოს კონფერენციაზე, როგორც პროფესორი ლუკას ფიშერი აღნიშნავდა პატრიარქის გამოსვლისათვის განსაზღვრული იყო 40 წუთი, უწმიდესი ეფრემ II 3 საათიანი გამოსვლით წარსდგა მსმენელთა წინაშე. ეს იყო საქართველოს მრავალსაუკუნოვანი ისტორიისა და ეკლესიის სრული სურათის წარდგენის მცდელობა, თანაც წარმატებული. უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II საფრანგეთში, პარიზის მახლობლად ლევილში ეწვია ქართველ ემიგრანტებს, მცირე პანაშვიდი გადაუხადა ბოლშევიკური აგრესიის გამო სამშობლოდან გადახვეწილ გარდაცვლილ ქართველ მამულიშვილთ. ქართველი ემიგრანტები 1927 წლის შემდეგ უარს აცხადებდნენ საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიასთან ურთიერთობაზე. ისინი გაღიზიანებული იყვნენ უწმიდესი და უნეტარესი ამბროსის შემდეგ ეკლესიის მიერ საოკუპაციო, ბოლშევიკურ ხელისუფლებასთან "ლოიალობის და თანამშრომლობის" კურსის აღიარების გამო, მაგრამ საბჭოთა საკონცეტრაციო ბანაკებში ნატანჯ პატრიარქ ეფრემ II გულთბილად შეხვდნენ.

1963 წელს კუნძულ როდოსზე მართლმადიდებელ ეკლესიათა ფორუმზე შემოქმედელმა ეპისკოპოსმა ილია შიოლაშვილმა დააფიქსირა საქართველოს ეკლესიისადმი მართლმადიდებელ ეკლესიათა ერთგვარი უპატივცემლობა. ისინი ოფიციალურად არ ცნობდნენ საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიას. ეპისკოპოსმა ილიამ მიზნად დაისახა ისტორიული წყაროების, საეკლესიო ტრადიციების, ქართველ მეცნიერებთან მჭიდრო თანამშრომლობით დამაჯერებელი არგუმენტებით დაესაბუთებინა ყველასათვის საქართველოს ეკლესიის ისტორიული ავტოკეფალიის კანონიერება. ეს ბრძოლა გაგრძელდა 27 წელიწადი. 1990 წელს შემოქმედელი ეპისკოპოს ილიას აწ უკვე სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის დაუცხრომელი საქმიანობის შედეგად მსოფლიო საპატრიარქომ აღიარა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიული ავტოკეფალია. უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II-ის ლოცვა-კურთხევით 1965 წელს ეპისკოპოსად აკურთხა რომანოზ პეტრიაშვილი, რომელიც სხვადასხვა დროს განაგებდა ბათუმ-შემოქმედის, ჭყონდიდის, ალავერდის, ბოდბის, ცხუმ-აფხაზეთის, ქუთაისის ეპარქიებს. იგი იყო ცნობილი ქართველი მეცნიერის ვასილ პეტრიაშვილის ძმისშვილი. აღესრულა 1979 წელს 92 წლის ასაკში. 1972 წელს არქიმანდრიტი გაიოზ კერატიშვილი, რომელიც ერთხანს იყო კათოლიკოს-პატრიარქის ქორეპისკოპოსი, წილკნელი და ურბნელი მიტროპოლიტი, ამჟამად იმყოფება პენსიაზე. პატრიარქს განსაკუთრებული თბილი მამაშვილური ურთიერთობა ჰქონდა მეუფე ილიასთან, "ჩემო მეუფეო" ასე მიმართავდა წერილებში. "მცხეთაში ვიყავი, მაგრამ ვერ გნახე სახლის ტელეფონზე ვრეკავდი არ პასუხობდი, ხომ მშვიდობით ხარ მეუფეო - თქვენი ეფრემი".[26] 1967 წლიდან მეუფე ილიას ჩააბარა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ყველაზე რთული - ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქია. ახალგაზრდა მღვდელმთავარს ყველანაირად ხელს უწყობდა, 1969 წელს იგი აიყვანა მიტროპოლიტის ხარისხში.

უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II კარგად გრძნობდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საერთაშორისო კავშირების აუცილებლობას. რუსეთის მართლმადიდებელ ეკლესიასთან¬ მხოლოდ თანასწორუფლებიან ურთიერთობის აუცილებლობას. 1960-1972 წლეებში მან არაერთხელ იმოგზაურა მოსკოვში, თბილისში სტუმრობდა რუსეთის პატრიარქი უწმიდესი ალექსი I.

პატრიარქ ეფრემ II ნორმალური ურთიერთობა ჰქონდა სომხური სამოციქულო ეკლესიასთან თბილისში არაერთხელ მოიწვია სომეხთა უმაღლესი პატრიარქ-კათოლიკოსი ვაზგენ I. თვითონაც იყო საპასუხო ვიზიტით სომხეთში. წერილობითი ურთიერთობა ჰქონდა მსოფლიო პატრიარქ ათინაგორასთან, იერუსალიმის პატრიარქ ბენედიქტე I. თუმცა საზღვარგარეთის მართლმადიდებელ ეკლესიათა მეთაურების ოფიციალური ვიზიტი საქართველოში გასაგები მიზეზების გამო ვერ შედგა.

4. პატრიარქი და შიდასაეკლესიო პრობლემები

უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II ურთულეს ეპოქაში მოუხდა მოღვაწეობა. ცნობილი კრიტიკოსისა და მწერლის იპოლიტე ვართაგავასათვის გაგზავნილ ერთ პირად წერილში ეფრემ II გულახდილად აღნიშნავდა: "დღეს უფრო მძიმე მდგომარეობაში ვიმყოფებით, ვიდრე კათოლიკოს-პატრიარქების კალისტრატეს ან მელქისედეკის დროს იყო აქ ყველაფერს ვერ დავწერ გასაგები მიზეზების გამო, ძალიან გართულებულ გარემოცვაშია ჩვენი ეკლესია. შეიძლება გულშემატკივარნი ბევრი ჰყავდეს, მაგრამ აქტიურ მომქმედთ ვერა ვხედავ. მიუხედავად ასეთი მძიმე გარემოებისა მაინც მოხერხდა მცხეთაში დამეარსებინა სამოძღვრო ორწლიანი კურსები ეპისკოპოს გაბრიელის სახელობის, გამომეცა გიორგი მთაწმინდელის ნახელავი ოთხთავი, ეპისტოლენი და იოანეს გამოცხადება, ლოცვანი, ქართველ წმინდანთა სურათები, ხატები. საქართველოს ეკლესიის კალენდარი ყოველწლიური. მე მჯერა ცხოვრება დაწყნარდება, მაშინ ეკლესია საპატიო ადგილს დაიჭერს ცხოვრების სინამდვილეში".[27] ამ რწმენით მოქმედებდა მისი უწმიდესობა, როდესაც მთავრობის თავმჯდომარეს გ. ჯავახიშვილს მიმართავდა და ითხოვდა სასულიერო ჟურნალის გამოცემის ნებართვას, ეკლესიების ამოქმედებას ბორჯომში, ცხინვალში, ზესტაფონში, საჩხერეში. იგი დაუფარავად აცხადებდა დღევანდელი საქართველოს ეკლესია ისეა შევიწროებული, რომ უფრო ქაღალდზეა ვიდრე სინამდვილეში. ეკლესიის გახსნა უდიდეს სირთულეებთან იყო დაკავშირებული. ავიწროებდნენ ეკლესიის გახსნის მოსურნეთა ოჯახებს. 1960 წელს გორის მორწმუნე ქართველობამ ოფიციალური განცხადებით მიმართა საქართველოს კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველ მდივანს ვ. მჟავანაძეს. "სხვა რომ არა იყოს გვრცხვენია - წერდნენ ისინი - თუ გორში არ შეიძლება ეკლესიის გახსნა, მაშინ სხვა რაიონებში რატომ არის. მარტო თბილისში ოცი მოქმედი ეკლესიაა, თუ თბილისელებს არ უნდათ დაკარგონ ქართული ადათ-წესები ჩვენ რატომ უნდა დავივიწყოთ? სულ ერთია მამაპაპისეულ ძველ წესებს არ დავკარგავთ, მაგრამ სანამ ცოცხლები ვართ ნუ გვაწვალებთ, მოგვეცით ერთი ეკლესია, ჩვენ ავაშენებთ. ადგილობრივმა მთავრობამ შეგვაშინა, ვისაც ხელი გვქონდა მოწერილი იცოდეთ პენსიას მოგიხსნით, სამსახურებიდან გაგრეკავთ, რომ მოგაგონოთ ეკლესიის გახსნა კომუნიზმში შევდივართო. როცა შევალთ კომუნიზმში და ყველგან დაიკეტება ეკლესიები აქაც დაკეტონ ეკლესიები ჩვენ არაფერი გვექნება საწინააღმდეგო".[28] უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემ II-ემ მიმართა მთავრობას: "გთხოვთ გორელების სასარგებლოდ გადადგათ ნაბიჯი. ამით, გარწმუნებთ არავის არაფერი დააკლდება რა, ხოლო ხალხის გულს მოვიგებთ, განა ეჭვია იმაში, რომ მრავალათასიან ქალაქში მორწმუნენი მრავლად არიან და სრულდე¬ბა რელიგიური წესები",[29] მაგრამ ხელისუფლება ასე არ ფიქრობდა რელიგიის რწმუნებულმა მექვაბიშვილმა საიდუმლო წერილი გაგზავნა გორის საქალაქო საბჭოს თავმჯდომარესთან: "მოქალაქე ფრანგიშვი¬ლი სისტემატიურად წერს განცხადებებს ხელმძღვანელი ამხანაგების სახელზე დაჟინებით მოითხოვს რომ ქ. გორში განთავისუფლდეს ყოფი¬ლი ეკლესიის შენობა და მასში გახსნილ იქნას მოქმედი ეკლესია. იგი დადის მოსახლეობაში და აწარმოებს პროპაგანდას ეკლესიის გახსნის სასარგებლოდ, ამისათვის საჭიროა ფრანგიშვილთან და მის ჯგუფთან აწარმოოთ განსაკუთრებული გასაუბრება, რათა მან შეწყვი¬ტოს ეკლესიის გახსნის საკითხზე პროპაგანდა და ხელმოწერების შეგროვება".[30] გასაუბრება იყო მუქარა, დაშინება. საბჭოთა კავშირის მაშინდელი პოლიტიკური ლიდერის ნ. ხრუშჩოვის ბრძანებით საბჭოთა კავშირის მასშტაბით დაიწყო ეკლესია-მონასტრების დახურვის ახალი კამპანია. 1963 წელს უწმიდესი ეფრემ II გამოიძახეს საერო ხელი¬სუფლებაში და მოსთხოვეს ერთი ან რამდენიმე ეკლესიის დახურვა. ამ მხრივ ყველაზე სასურველად მთაწმინდის ეკლესია მიაჩნდათ. პატრიარქი ფეხზე წამომდგარა და უთქვამს თუ თქვენ მთაწმინდის ეკლესიას დახურავთ მე თავს მოვიკლავ და მიზეზად ამ ფაქტს დავიბარებო. არც დამშვიდობებია მათ ისე დაუტოვებია იქაურობა...

რელიგიის საქმეთა რწმუნებული დ. შალუტაშვილი აღშფოთებული იყო აფხაზეთის ტერიტორიაზე წმინდა ადგილებში მორწმუნეთა სიმრავლის გამო. მისი აზრით აუცილებელი იყო "კამანის მონასტერთან მიმავალი გზის ჩაკეტვა, რაც წმინდა წყალთან მორწმუნეთა მისვლას გააძნელებს. იქ თუ ღორების ფერმა აშენდება კარგი საბანაო იქნება ცხოველებისათვის და ადამიანები წყალში აღარ შევლენ განსაკურნებლადო".[31] კითხულობ ამ სტრიქონებს და არ გინდა დაიჯერო ნუთუ ადამიანები ასე აზროვნებდნენ? ეს იყო გასული საუკუნის 60-70-იანი წლების სამწუხარო რეალობა.

ეპარქიებში შექმნილ რთულ ვითარებაზე საინტერესოა 1962 წლის 7 ოქტომბერს ალავერდელი ეპისკოპოსის დავით ბურდილაძის მოხსე¬ნებითი ბარათი უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II მიმართ. "დღესასწაულის დროს (ალავერდობაზე) შემოვიდნენ ახმეტის რაიაღმასკომის თავმჯდომარე მაღლაკელიძე პოლიციელებით და შეტევით მომმართეს, თუ როგორ გავბედე ალავერდში მისვლა და ეკლესიაში შესვლა, როდესაც მე ვუპასუხე, რომ მე ალავერდის ეპარქიის მმართველი მღვდელმთავარი ვარ და ჩემს მოვალეობას შეადგენს ამ ტაძარში საღმრთო ვედრების შესრულებაო, ამაზე დაცინვით მიპასუხეს ვინ ეპისკოპოსი ხარ, აბა საბუთი წარმოგვიდგინეო. აქ მექვაბიშვილმა დაგვინიშნა მღვდელი კუკუნაშვილი და სხვას არაფერი ესაქმებაო... მოკლედ შეგვექმნა ცხარე კამათი, დამემუქრნენ დაგაპატიმრებთო, დამაპატიმრეთ მეთქი. მათ უნდოდათ ლოცვა შემეწყვიტა და მათი ბრძანებით ეკლესიიდან გავსულიყავი, როდესაც ამას ვერ მიაღწიეს მაღლაკელიძემ მითხრა - შენს მოხუცებულობას ვცემთ პატივს წირვას რომ დაამთავრებთ აქედან სასწრაფოდ წადიო".[32] ამაზე დიდი უბედურება რა უნდა ყოფილიყო ალავერდელ მღვდელმთავარს ედავებოდნენ როგორ, გაბედე ალავერდობაზე მოსვლაო. ალავერდის ტაძარი ხელისუფლებისათვის იყო კულტურის ძეგლი, სხვა ფუნქცია თუ ჰქონდა მათ ეს არ აინტერესებდათ. 1970 წლის 20 ივლისს ალავერდელი ეპისკოპოსი რომანოზ პეტრიაშვილი ეფრემ II-ს ატყობინებდა "კულტურის მინისტრმა თაქთაქიშვილმა ტაძარში ცეკვა-თამაში მოაწყობინა. მე გაკვირვებული ვარ და მწყინს რომ ამ ამბის მომწყობია კულტურის მინისტრი. ასე მასხრად აგდება ძველი ისტორიული სიწმინდისა, რომლის ტრაპეზქვეშ განისვენებენ იოსებ ალავერდელი, წმ. ქეთევან დედოფალი, წარმოუდგენელია".[33] ხშირი იყო შემთხვევები ეკლესია-მონასტრების ძარცვისა. ამის შესახებ უწმიდესსა და უნეტარესს ატყობინებდნენ: ქუთათელი მიტროპოლიტი ნაომი შავიანიძე, სამების ეკლესიის დეკანოზი ლევან ტლაშაძე. ოფიციალური ხელისუფლება სასულიერო პირებს დიდ საშემოსავლო გადასახადებს ახდევინებდა. საბჭოთა კავშირში სასულიერო პირების დაბეგვრის ერთიანი სისტემა იყო. არ ითვალისწინებდნენ მცირე შემოსავლიან და დიდშემოსავლიან ეკლესიათა თავისებურებებს. უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II აცხადებდა სასულიერო პირების საშემოსავლო გადასახადის მე-19 მუხლით დაბეგვრა ისე გამოიყურებოდა, როგორც გასანთლული თოკის ყულფი მძიმე დამნაშავის ყელის მიმართ. რელიგიის საქმეთა რწმუნებული ასეთი შინაარსის წერილს  უგზავნის უწმიდესსა და უნეტარესს ეფრემ II-ს "გთხოვთ დაავალდებულოთ პროტოდიაკონი ამბროსი ახობაძე საშემოსავლო დავალიანება დაფაროს უყოყმანოდ. ამასთანავე აიძულოთ ყველა ურჩი მღვდელმსახური სასწრაფოდ გადაიხადონ საშემოსავლო გადასახადები".[34] პროტოდიაკონი ამბროსი აღწერს რა თავის გასაჭირს სთხოვს ეფრემ II-ს დახმარებას "მე ნახევრად მშიერი დავდივარ ჩასაცმელის გარეშე, ფულიც არ მაქვს, რით გადავიხადო გადასახადი?"[35] პროტოდიაკონი ამბროსი გამორჩეული ხმის, ღვთისმსახურების უბადლო მცოდნე სულ დევნა-შევიწროებაში იყო. ერთხელ მან რესპუბლიკის პროკურორ ბერძენიშვილთან შეხვედრისას მოითხოვა გადასახლებამდე მის საკუთრებაში არსებული ქონების დაბრუნება, რაზედაც პროკურორმა უპასუხა, მღვდელი და კანონი ვის გაუგიაო. როდესაც ეს ეფრემ II-ემ გაიგო პროტოდიაკონთან ერთად შეხვდა რესპუბლიკის პროკურორს და მკაცრად მოსთხოვა გაემეორებინა ის, რაც პროტოდიაკონს უთხრა... რესპუბლიკის პროკურორი არ ელოდა მოვლენების ასეთ განვითარებას და ბოდიში მოიხადა. თუმცა ეს არ შველოდა ამბროსი ახობაძის გაჭირვებას ამდენმა დევნა-შევიწროებამ, უსახსრობამ იგი აიძულა 1970 წლის 1 იანვარს ასეთი შინაარსის განცხადებით მიემართა უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II-სათვის "ვისაც მე ვახსოვარ დაპატიმრებამდე და გადასახლებამდე მას თვალწინ წარმოუდგება პროტოდიაკონი ამბროსი ახობაძე ჯანსაღი და ჩვენი წმინდა ტაძრის მშვენება. დიახ, ეს მე გახლავართ 1937 წლის დაპატიმრებამ, რეპრესიებმა შეარყიეს ჩემი ჯანმრთელობის მდგომარეობა... გთხოვთ გადამიყვანოთ პენსიაზე".[36] უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემი მატერიალურად ეხმარებოდა მას, უმსუბუქებდა მძიმე მდგომარეობას. მაგრამ პატრიარქსაც უჭირდა ამის დასტურია მისი წერილი საქართველოს მინისტრთა საბჭოს თავჯდომარის გ. ჯავახიშვილისადმი. "ჩემი შემოსავალი დადგენილია არასწორად - წერდა იგი - ამიტომ ვთხოვ მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარეს დაგვდოს პატივი ჩაერიოს ჩვენს საქმეში, გაეცნოს მას, ბრძანოს თავისი ავტორიტეტიანი და სამართლიანი სიტყვა, რაც უეჭველია ნათელს მოჰფენს საკითხის ბუნდოვან მხარეს და მით მოეღება ბოლო გაუგებრობას, რასაც არ ვიღებ არ უნდა მომეთხოვოს, რაც არ მეძლევა არც გამომერთვას".[38] პატრიარქისთვის თუ იყო პრობლემა საშემოსავლო გადასახადის გადახდა, რა მდგომარეობაში იქნებოდნენ რიგითი სასულიერო პირები. უწმიდესმა ეფრემმა 1963 წლის 8 ნოემბერს მიმართა ფინანსთა მინისტრს. "საკათალიკოსოს სამეურნეო ნაწილის გამგე, პროტოპრესვიტერი ალექსანდრე გაბუნია განთავისუფლდა სამსახურიდან იმის გამო, რომ ვეღარ გაუძლო მე-19 მუხლით დაბეგვრას. არავის აღარ უნდა მუშაობა... დღეს არც მდივანი მყავს, არც სამეურნეო ნაწილის გამგე, არც მძღოლი. ასე რომ საპატრიარქო ისე გამოყურება თითქოს ლიკვიდაცია ქმნილ იყვეს". რელიგიის საქმეთა რწმუნებული მკაცრად აკონტროლებდა სასულიერო პირთა საქმიანობას და თუ არ მოეწონებოდა იგი კათოლიკოს-პატრიარქს სთხოვდა პასუხს. 1970 წლის 13 იანვარს რწმუნებულმა დ. შალუტაშვილმა უწმიდესსა და უნეტარეს ეფრემ II-ს ასეთი შინაარსის წერილი მისწერა: "ჩემს განკარგულებაში არსებული მასალებით დადგენილია, რომ ადგილობრივი საბჭოთა ორგანოს ნებართვის გარეშე რელიგიური საზოგადოებები კულტის მსახურთა მითითებით არემონტებენ და აფართოებენ ეკლესიის შენობებს. ასეთი სამუშაოები ჩატარდა 1969 წ. სოხუმისა და გუდაუთის რაიონის სოფ. ლიხნის ეკლესიებში. განვმარტავ, რომ მოქმედი კანონმდებლობით კულტის მსახურებს არ აქვთ უფლება ჩაერიონ რელიგიური საზოგადოებების სამეურნეო და ფინანსურ საკითხებში. მათი უფლებები განისაზღვრება მხოლოდ რელიგიური წეს-ჩვეულებების შესრულებით".[39] ასეთი მკაცრი ზეწო¬ლის პირობებში უხდებოდა პატრიარქს თავისი საქმიანობა. პატრიარქს არ უშვებდნენ უცხოეთის ქვეყნებში, უარი უთხრეს ბუქარესტში რუმი¬ნეთის პატრიარქ იუსტინეს 20 წლისთავის იუბილესთან დაკავშირებით საზეიმო ღონისძიებაში მონაწილეობის მიღებაზე. თითოეული სასულიერო პირის კურთხევა დიდი ბრძოლისა და ხელი¬სუფლებასთან დაპირისპირების ფონზე ხდებოდა. პატრიარქის გადაად¬გილებაც კი სამწყსოში ხელისუფლების მეთვალყურეობით ხორციელდებოდა.


5. კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II და ქართველი საზოგადოება

სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II 1918-1922 წლებში თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სიბრძნისმეტყველების ფაკულტეტზე სწავლობდა. იგი დიდ პატივს სცემდა თავის მასწავლებლებს: ივანე ჯავახიშვილს, კორნელი კეკელიძეს, აკაკი შანიძეს, თავის თანაკურსელებს, პროფესორებს შალვა ამირანა¬შვილს, გიორგი გოზალიშვილს, სიმონ ჯანაშიას, არნოლდ ჩიქობავას, სერგი მაკალათიას, შოთა ძიძიგურს. ქვეყანაში არსებული ვითარების პირობებში რთული იყო საზოგადოებაში კათოლიკოს-პატრიარქის აქტიურობა, მაგრამ იგი მაინც ახერხებდა ამას. 1968 წელს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დაარსებიდან 50 წლის იუბილეზე იგი საპატიო პრეზიდიუმში მიიწვიეს. უწმიდესსა და უნეტარეს ეფრემ II-ს ყოველ ახალ წელს ულოცავდა აკადემიკოსი ავლიპ ზურაბაშვილი "თქვენო უწმიდესობავ, მთელი ჩემი ოჯახი და პირადად მე მუხლმოდრეკით გილოცავთ ახალ წელს და გისურვებთ მტკიცე ჯანმრთელობას და ყოველივე სიკეთეს, გთხოვთ კურთხევას"[40] - წერდა იგი.

1966 წლის 14 ივნისს საქართველოს მწერალთა კავშირის თავმჯდომარე ირაკლი აბაშიძე წერილით მოიკითხავს მის უწმიდესობას და სთხოვს როგორც საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მეთაურმა გადადგას ნაბიჯი იმისათვის, რათა გაფანტოს მითქმა-მოთქმა თითქოს შოთა რუსთაველს ეკლესია დევნიდაო. "გაფანტეთ ეს ისტორიული გაუგებრობა თქვენს მრევლში შოთა რუსთაველის იუბილის დღეებში იქადაგეთ სიონში, ან მცხეთის სვეტიცხოველში შოთა რუსთაველის დიდი სახელის მოსახსენებლად მისი დაბადების 800 წლისთავზე ამ წიგნის დამწერს, რომელმაც საქართველო 700 წელი შეინახა ეს პატივი ეკუთვნის. მას მეტიც ეკუთვნოდა, იგი ქართველ წმინდანთა პანთეონში უნდა ყოფილიყო, რომ არა ჩვენი ბედის უკუღმართობა".[41] უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემ II 1966 წლის 30 ოქტომბერს სიონის საპატრიარქო ტაძარში წაიკითხა საინტერესო მოხსენება: "შოთა რუსთაველის აღმსარებლობისათვის", რომელშიც საეკლესიო პოზიციიდან გაშუქებულია გენიალური პოემის ეროვნული და ზოგადსაკაცობრიო ღირებულებანი. უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II-ის სარეკომენდაციო წერილი ათენისა და სრულიად ელადის მთავარეპისკოპოს ქრიზოსთომოსთან დაეხმარა კინორეჟისორ გიორგი ასათიანს ათონის მთაზე მოგზაურობაში.

1960 წელს 18 ოქტომბერს მან საგანგებო წერილით მიმართა იერუსალიმის პატრიარქ ბენედიქტე I-ს. წერილში საუბარია იმაზე, რომ მისი ოცნება იყო ეხილა წმიდა ქალაქი იერუსალიმი, წაეკითხა იქ დაცული ხელნაწერები, რომ იგი განსაკუთრებით გახარებულია არქეოლოგიური გათხრების დროს აღმოჩენილი ქართული მოზაიკური წარწერებით. "მაქვს პატივი, თქვენს უნეტარესობას ვაუწყო - განაგრძობდა უწმიდესი ეფრემ II _ რომ თბილისიდან იერუსალიმს მიემგზავრება სამეცნიერო ექსპედიცია, რომელსაც მიზნად აქვს დასახული შეისწავლოს ადგილობრივი ქართული კულტურის მასალები და შეკრიბოს ახალი ცნობები ქართველების მოღვაწეობის შესახებ პალესტინაში, კერძოდ ჯვრის მონასტერში ექსპედიციის წევრები არიან: პროფესორები აკაკი შანიძე, გიორგი წერეთელი, პოეტი ირაკლი აბაშიძე, რომელთაც პირადად ვიცნობ. თქვენს უნეტარესობას ვთხოვ, რომ აღმოუჩინოთ მათ ყოველგვარი დახმარება მათი მეცნიერული მუშაობის დროს მონასტრებსა და ტაძრებში, წიგნსაცავებსა და არქივებში".[42] ქართველი მეცნიერები იერუსალიმში პატივისცემით მიიღეს, მუშაობის ყველა პირობა შეუქმნეს მათ. მის უწმიდესობას დიდ პატივს სცემდა ქართველი საზოგადოებრიობა. ჯერ კიდევ 1965 წლის 3 იანვარს შემოქმედელმა ეპისკოპოსმა ილიამ ასე შეაფასა უწმიდესი ეფრემ II ღვაწლი, "ვისაც სურს არ შეიძლება არ დაინახოს რა ძნელი და რთული იყო და არის თქვენი ცხოვრების გზა. თქვენ გხვდებოდათ გზაზე უფრო ეკალი, ვიდრე ვარდი. ეს იყო თქვენთვის განსაცდელი, რომელსაც თქვენ ხვდებოდით მორჩილებით და სიმდაბლით. თქვენ მუდამ გულში იმეორებდით და გახსოვდათ ჩვენი დიდი მწერლის სიტყვები: სიმდაბლე მსგავს არს ვაზსა დახრილსა და აღსავსეა ნაყოფითა კეთილითაო (სულხან-საბა) და ამიტომაც სიმდაბლით მოიპოვეთ სიმაღლე. ახლა თვალწინ მყავს წარმოდგენილი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი ანტონ II, მაგონდება მისი ტირილი და გოდება დაობლებულ საქართველოს ეკლესიაზე იგი იმედდაკარგული და დამწუხრებული რწყავდა თავისი ცრემლით რუსეთის მიწას. ახლა გადმოგვხედე და ნუ სტირი ჩვენო დიდო წინაპარო უწმიდესო ანტონ! საქართველოს ეკლესიამ კვლავ მოიპოვა დაკარგული დამოუკიდებლობა და შენ ტახტზე კვლავ ბრძანდება სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ზეგარდმო მადლით ცხებული, რომლის ანგელოზის დღეს ვზეიმობთ დღეს".[43]

უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემი ყველას მიმართ იყო საოცრად ყურადღებიანი. მის არქივში უამრავი სამადლობელი წერილებია. ქრისტეფორე კაპანაძე ითხოვს მატერიალურ დახმარებას და ეძლევა. არქიმანდრიტი ევაგრე დიასამიძე მადლობას მოახსენებს ყურადღებისათვის და 1968 11 დეკემბრიდან ითხოვს პენსიაზე გადასვლას. ბეთანიის მონასტრის იღუმენი იოანე (გიორგი) მხეიძე თხოვს დავუძლურდი და იქნებ მამა გაბრიელ ურგებაძე დანიშნოთ წინამძღვრადო. ზესტაფონიდან ელენე გველესიანი, მღვდელ თევდორე გველესიანის შვილი ითხოვს საეკლესიო კალენდარს. თუ სასულიერო პირს რამე უჭირდა გვერდით ედგა. 1969 წლის 3 მარტს გარდაიცვალა ქუთათელ-გაენათელი მიტროპოლიტი ნაომი (შავიანიძე). უწმიდესმა ეფრემმა ასეთი შინაარსის დეპეშა გაგზავნა ქუთაისში. "ჩემი უძვირფასესი ნაომის გარდაცვალების გამო ვერ მოგახსენებთ სამძიმარს, რადგან ყველამ მე უნდა მითხრათ სამძიმარი ყველაზე მძიმე დანაკლისით შეწუხებულს".[44] იგი ქუთაისში ჩავიდა წესი აუგო განსვენებულ მღვდელმთავარს.

უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II მოკრძალებულად ცხოვრობდა. უყვარდა სიონის საპატრიარქო ტაძრის ეზოში უბრალო სამღვდელო შესამოსელით ჯდომა, ხალხთან საუბარი. იყო ისეთი შემთხვევებიც, როდესაც იგი უბრალო ღვთისმსახური ეგონათ. ცნობილი ლოტბარი მიხეილ მცურავიშვილი იგონებს: "სიონში ანსაბლი "გორდელა" ვგალობდით, წირავდა კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II. ამ დროს ძალზე მოკრძალებით ვასილ მჟავანაძე შემოვიდა. ერთი კაცი ახლდა. პატრიარქი ჩვეულებრივ აგრძელებდა წირვის შემდეგ მცირეოდენი პაუზის დროს პატრიარქი მჟავანაძეს მიუახლოვდა ხელი გაუწოდა. მჟავანაძე პატრიარქის გამოწვდილ ხელს ეამბორა. კარგა ხანს ისმენდა წირვა-გალობას და შემდეგ არავის გაუგია ისე წავიდა".[45] მიუხედავად 60-70-იანი წლების ახალი ანტირელიგიური ისტერიისა და საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის შევიწროებისა, უწმიდესი ეფრემ II გრძნობდა, რომ ეს ყველაფერი არსებული სისტემის და არა ცალკეული პიროვნებების გამო ხდებოდა. აკად. როინ მეტრეველის გადმოცემით რომელიც არაერთხელ შეხვედრია კათო¬ლიკოს-პატრიარქ ეფრემ II-ს ვ. მჟავანაძე შესაძლებლობის ფარგლებში ცდილობდა დახმარებოდა საქართველოს¬ ეკლესიას. 1963 წელს ნ. ხრუშჩოვის განკარგულებით უნდა გაეყიდათ ცნობილი ხახულის კარედი. აკადემიკოსმა შ. ამირანა¬შვილმა ამის შესახებ აცნობა ვ. მჟავანაძეს, რომელმაც განკარ¬გუ¬ლება გასცა დაეკეტათ მუზეუმი, თვითონ კი მოახერხა ნ. ხრუშჩოვის დარწმუნება რამდენად მიზანშეუწონილი იყო ხახულის კარედის გაყიდვის გადაწყვეტილება. უწმიდეს ეფრემ II-ს თავის თავზე იწვნია რა არსებული სისტემის მთელი სისასტიკე ცხოვრებამ ასწავლა სიფრთხილე, გარკვეული დიპლომატია. იგი საერო დღესსწაულებს ულოცავდა საქართველოს ოფიციალურ ხელმძღვანელობას ვ. მჟავანაძეს, გ. ჯავახიშვილს, გ. ძოწენიძეს. ხანდახან ოფიციალური ხელი-სუფლების კურსის მხარდასაჭერ წერილებსაც ბეჭდავდა პრესაში მაგალითად 1970 წელს ღია წერილით მიმართა ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტ რ. ნიქსონს და დაგმო ზესახელმწიფოს ჰეგემონური ამბიციები. "განა ამერიკას ესაჭიროება კოლონიები, ხომ ისედაც დიდი და მდიდარი ქვეყანაა... არა სჯობია თქვენი ცოდნა, ძალა და ღონე მიმართულ იქნას ღვთიური მშვიდობის აღმშენებლობისათვის, ვიდრე სხვის უბედურების ხარჯზე".[46] პატრიარქი ეფრემ II შინაგანად არსებული რეჟიმის მიმართ უარყოფითად იყო განწყობილი.

უყვარდა პუნქტუალობა, წესრიგი. მისი ხელიდან გამოსულ დოკუმენტებს, რეზოლუციებს ეტყობა პატრიარქის შინაგანი განწყობილება, შემწყნარებლობა. 1961 წ. მიხეილ ელიზბარაშვილი მიმართავს განცხადებით: "60 წელი მედავითნე ვიყავი, ახლა მიჭირს და დამეხმარეთო. პატრიარქმა განცხადებას ასეთი მინაწერი გაუკეთა. ეს კაცი ლანძღავდა ყველას უწმიდეს მელქისედეკს, მეც, მერე საჩივრებს აგზავნიდა რწმუნებულთან. სამეურნეო ნაწილის გამგეს ვუბრძანებ ჩემი საკუთარი ხელფასიდან გაიღოს ყოველთვიურად 10 მანეთი".

1970 წელს უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II 70 წლის გახდა, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდი საგანგებოდ ემზადებო¬და მისი იუბილეს აღსანიშნავად. შეიქმნა კომისია, რომელსაც ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტი ილია ხელმძღვანელობდა. პატრიარქს საუბილეო თარიღი მიულოცეს კონსტანტინოპოლის, ალექსანდრიის, იერუსალიმის, რუსეთის პატრიარქებმა, ყოველთა სომეხთა კათოლიკოსმა. საუბილეო საღამოზე ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტმა ილიამ მიმართა სიტყვით: "თქვენო უწმიდესობავ, უწმიდესო პატრიარქო და უნეტარესო მამამთავარო ღვთით დადგენილო მამაო საქართველოს ეკლესიისა. წმ. ეფრემი ესრეთ გადმოგვცემს გრიგოლ ღვთისმეტყველის სიტყვებს: "ყოველთა მეუფემან ღმერთმან მაღალ¬მან ესრეთ გპოვა შენ ღირსი მღვდელმთავარნი თავისა თვისისა, ღირსად მსახური ნათესავსა ამას ჩვენსა შორის... ხმა მაღალი ქადაგი ჭეშმარიტებისაო და თვალი ბრწყინვალე ქრისტიანობისაო". დიახ, თქვენო უწმიდესობავ, მხოლოდ მაღალმან ღმერთმან და განგებამან უფლისამან გამოგირჩიათ და აღგიყვანათ ღირსისა მამამთავრისა ტახტსა ზედა.

თქვენ გაგივლიათ დიდი და მეტად რთული ცხოვრების გზა. გზა ექსორიობისა და გზა განსაცდელისა. ღვთისგან რჩეული და ხელდა¬დებული ადამიანის ცხოვრება მუდამ გამოირჩევა სხვა მოქალაქეთა ცხოვრებისაგან, ვინ წარმოიდგენდა იმას, რომ ის ახალგაზრდა ჭაბუკი გრიგოლ სიდამონიძე, რომელიც 1917 წელს ხელს აწერდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ავტოკეფალიის აქტზე. მომავალში იქნებოდა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი და თქვენ თვითონ შეგეძლოთ ამის წარმოდგენა? იმ დროს იდუ¬მალი მარჯვენა ღვთისა ყველასათვის ფარული უკვე იყო თქვენ ზედა. უწმიდესო და უნეტარესო პატრიარქი კირიონ, ჩვენ გვწამს რომ დღეს არა მარტო ხორცით, არამედ სულითაც იმყოფები ჩვენთანა, გრძნობდით თუ არა, რომ ის ახალგაზრდა სემინარიის სტუდენტი, რომელსაც შენთვის მოკრძალებით მოჰქონდა წიგნები. მომავალში იქნებოდა შენი მემკვიდრე? მე მესმის ხმა იდუმალი, დიახ. თქვენო უწმიდესობავ, გისურვებთ ხანგრძლივ სიცოცხლეს ჩვენი ეკლესიის აყვავებისა და წინსვლისათვის".[47]

უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II ფრიად დასუსტებული იყო, ასაკში თავი იჩინა გადასახლების სიმწარემ ბოლოს პატრიარქს უჭირდა გადაადგილება, 1972 წლის დასაწყისში მისი ჯანმრთელობა კიდევ უფრო გართულდა. 1972 წლის 7 აპრილს 6 საათსა და 30 წუთზე პატრიარქი გარდაიცვალა. 7 აპრილს 13 საათზე გაიხსნა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის სხდომა, რომელსაც ესწრებოდნენ: ურბნელი მიტროპოლიტი დავითი, თეთრიწყაროელი ეპისკოპოსი ზინობი, წილკნელი ეპისკოპოსი გაიოზი, დეკანოზები: პ. ობოლაძე, გ. ჩაჩუა, საერო პირი ი. ჭეიშვილი. შეიქმნა განსვენებული პატრიარქის დამკრძალავი კომისია ურბნელი მიტროპოლიტის დავითის თავმჯდომარეობით. უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ეფრემ II დაკრძალვა მოხდა 1972 წლის 13 აპრილს ხუთშაბათს. დილის 10 საათზე დაიწყო წირვა, ურბნელი მიტროპოლიტის, კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრის დავითის ხელმძღვანელობით. თანამწირველები იყვნენ: უკრაინის ეგზარქოსი ფილარეტი, ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტი ილია, ყუბანისა და კრასნოდარის მთავარეპისკოპოსი ალექსი,  ვოლოკამსკის მთავარეპისკოპოსი პიტირიმი, თეთრწყაროელი ეპისკოპოსი ზინობი, წილკნელი ეპისკოპოსი გაიოზი. წირვაზე იმყოფებოდა ყოველთა სომეხთა კათოლიკოსი ვაზგენი. 15 საათზე პატრიარქის ნეშტი სიონის საპატრიარქო ტაძრის მიწამ მიიბარა. უწმიდესსა და უნეტარეს ეფრემ II ჯერ კიდევ ქუთათელ-გაენათელ მიტროპოლიტად ყოფნის დროს თავისი საფლავის ქვისათვის ასეთი ეპიტაფია შეუდგენია: "მეყვსეულად განვეშორე მიწიერსა ღვთითმშენიერსა საკურთხეველსა და მიწასა შთავაბნიე საგალობელი სული ჩემი იხმო ზეცამან მსაჯულმან პასუხისგებად, ამისთვისაცა გევედრებით ლოცვა ჰყოთ ჩემთვის, რათა გამომაჩინოს მსახურად ზეციურისა საკურთხეველობასა".[48] სიონის ტაძარში მის საფლავის ქვაზე ასეთი წარწერა: "სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II 1960-1972 წელს". იგი იყო უკანასკნელი მოჰიკანი XIX საუკუნეში დაბადებულ პატრიარქთა შორის, ისტორიაში დარჩა როგორც ღირსეული სასულიერო პირი, რომელმაც ურთულეს პირობებში საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია შეუნარჩუნა საქართველოს.


6. საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის მღვდელმთავრები 1960-1972 წლებში

მიტროპოლიტი ილია (ღუდუშაური-შიოლაშვილი)

მიტროპოლიტი ილია, ერისკაცობაში ირაკლი გიორგის ძე ღუდუშაური-შიოლაშვილი დაიბადა 1933 წლის 4 დეკემბერს ქ. ორჯონიკიძეში (ვლადიკავკაზი) კეთილმორწმუნე ქრისტიანულ ოჯახში.
მამა გიორგი სიმონის ძე შიოლაშვილი დაიბადა სოფელ სნოში (ყაზბეგის რაიონი), დედა ნატალია იოსების ასული კობაიძე დაიბადა სოფელ სიონში. ხევში ისტორიულად განთქმული იყო ღუდუშაურთა გვარი. ჯერ კიდევ V საუკუნეში ვახტანგ გორგასალის დროს ალანების წინააღმდეგ ბრძოლაში თავი გამოუჩენია სნოელ ღუდუშას, მეფეს მისი ვაჟიშვილი მოუნათლავს. ღუდუშას შთამომავალი ღუდუშაურები დიდ  როლს ასრულებდნენ ხევის ცხოვრებაში. XVII საუკუნიდან ღუდუშაურებს გამოეყო შიოლას შთამომავალნი, შიოლაშვილები. გიორგი შიოლაშვილს ოჯახს, როგორც მოხევეთა უმრავლესობას სახლები ჰქონდათ ძაუგში, ვლადიკავკაზში, სადაც მრავალრიცხოვანი ქართული დიასპორა იყო. გიორგის ოჯახი გამოირჩეოდა ქრისტიანული სარწმუნოების განსაკუთრებული სიყვარულით, იქაური ქართველობა, რომელთაც ქართულ სკოლასთან ერთად წმინდა ნინოს სახელობის ქართული ეკლესიაც ჰქონდათ დედასამშობლოსთან, საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქებთან სულიერ კავშირს გიორგი შიოლაშვილის ოჯახის მეშვეობით ინარჩუნებდნენ. პატარა ირაკლი მონათლეს წმიდა ნინოს სახელობის ეკლესიაში, ნათლობის საიდუმლო აღასრულა არქიმანდრიტმა ტარასი კანდელაკმა, რომელიც იყო სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის უწმიდესი და უნეტარესი კირიონ II მდივანი. არქიმანდრიტი ტარასი 1939-1951 წლეებში იყო წილკნელი ეპისკოპოსი. ირაკლი შიოლაშვილის ნათლია იყო მონაზონი ზოილე დვალიშვილი, რომელსაც ნათლული ხშირად ჩამოჰყავდა მცხეთაში ერთხელ სვეტიცხოვლობაზე უწმიდესსა და უნეტარესს კალისტრატეს დაალოცვინა. გიორგი შიოლაშვილი და ნატალია კობაიძე შვილებს ასწავლიდნენ სამშობლოს სიყვარულს, უნერგავდნენ ქრისტიანულ რწმენას. ოჯახში განსაკუთრებულ ადგილზე იყო "საქართველოს დიდების" ხატი, სადაც ბავშვები ხშირად ლოცულობდნენ. 1941 წლის სექტემბერში ირაკლი შიოლაშვილი ქ. ორჯონიკიძის 22-ე საშუალო სკოლის პირველი კლასის მოსწავლე გახდა. ამ დროს უკვე მიმდინარეობდა საბჭოთა კავშირის - გერმანიის უსასტიკესი ომი. გერმანელთა ჯარებმა, რომელნიც ჰიტლერის ელვისებური ომის გეგმით ორ თვეში აპირებდნენ საბჭოთა კავშირის დამარცხებას პირველ ხანებში გარკვეულ წარმატებას მიაღწიეს, დაიკავეს საბჭოთა კავშირის ევროპული ნაწილი, გაიჭრნენ სამხრეთისაკენ და მოუახლოვდნენ კავკასიონს. ქ. ორჯონიკიძე ფრონტისპირა ქალაქად იქცა, გიორგი შიოლაშვილის ოჯახი დაბრუნდა სოფელ სნოში, ომის დამთავრების შემდეგ ირაკლი შიოლაშვილი დაუბრუნდა ორჯონიკიძის 22-ე სკოლას, მას განსაკუთრებით იტაცებდა ჰუმანიტარული საგნები: ისტორია, გეოგრაფია, ლიტერატურა, ენები. საშუალო  სკოლის დამთავრების შემდეგ ირაკლი შიოლაშვილმა 1952 წელს სწავლა განაგრძო მოსკოვის სასულიერო სემინარიაში, სემინარიის წარჩინებით დამთავრების შემდეგ 1956-1960 წლებში სწავლობდა ზაგორსკის სასულიერო აკადემიაში. სასულიერო აკადემიაში სწავლის დროს ირაკლი შიოლაშვილმა თავი გამოიჩინა როგორც წარჩინებულმა, დიდი მომავლის მქონე სტუდენტმა, მისი ფიქრები დასტრიალებდა საქართველოს, დედა ეკლესიას, 1957 წელს მან წერილი გამოუგზავნა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს, უწმიდესსა და უნეტარესს მელქისედეკ III-ს. წერილში ახალგაზრდა სტუდენტი გულისტკივილს გამოხატავდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მძიმე მდგომარეობის გამო და მორიდებით მოუწოდებდა მის უწმიდესობას არსებული კანონების შესაბამისად უფრო თამამად იბრძოლოს, რათა საქართველოს ეკლესიასაც ჰქონდეს საკუთარი ჟურნალი, მეტი მოქმედი ეკლესიები, სემინარია-აკადემია, საეკლესიო მუზეუმი, როგორც ეს რუსეთში, უკრაინასა და სომხეთშია. სასულიერო აკადემიის დამამთავრებელ კურსზე ირაკლი შიოლაშვილმა აკადემიის სამეცნიერო საბჭოს წარუდგინა სადისერტაციო ნაშრომი: "ათონის ივერთა მონასტრის ისტორია". საკვალიფიკაციო თემაზე მუშაობის დროს იგი არაერთხელ ჩამოვიდა საქართველოში, მასალები მოიძია საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმის ხელნაწერთა განყოფილებაში, საჯარო ბიბლიოთეკაში. დაცვის დროს საინტერესო დისკუსია გაიმართა დისერტანტსა და ოფიციალურ ოპონენტებს: პროფესორებს ნ. მურავიოვს ა. გეორგიევსკის შორის. ოპონენტებმა, აკადემიის სამეცნიერო საბჭომ, საკვალიფიკაციო ნაშრომს უმაღლესი შეფასება მისცეს და ერთხმად მიანიჭეს ღვთისმეტყველების კანდიდატის ხარისხი. ზაგორსკის აკადემიის რექტორმა წარჩინებულ კურსდამთავრებულს წინადადება მისცა დარჩენილიყო ასპირანტურაში საპროფესოროდ მოსამზადებლად, მაგრამ მან სამშობლოში დაბრუნება გადაწყვიტა.

აკადემიაში სწავლის  დროს ირაკლი შიოლაშვილმა მიიღო გადაწყვეტილება ბერად აღკვეცილიყო. 1957 წლის 16 აპრილს თბილისის ალექსანდრე ნეველის სახელობის ეკლესიაში უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ III-ის ლოცვა-კურთხევით ეპისკოპოსმა ზინობმა ირაკლი შიოლაშვილი აღკვეცა ბერად და წმიდა ილია თეზბისელის პატივისცემად უწოდა სახელად ილია. 18 აპრილს სიონის საპატრიარქო ტაძარში უწმიდესმა და უნეტარესმა მელქისედეკ III-ემ ხელი დაასხა იეროდიაკვნად. 1959 წლის 10 მაისს უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ III-ემ წერილობითი ნებართვის საფუძველზე მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის პატრიარქმა უწმიდესმა ალექსი I-მა ზაგორსკის წმიდა სერგის სავანის სატრაპეზო ეკლესიაში ხელი დაასხა მღვდელ-მონაზონად.

1960 წელს სამშობლოში დაბრუნებულმა მღვდელმონაზონმა ილიამ უწმიდესსა და უნეტარესს ეფრემ II-ს ასეთი განცხადებით მიმართა: "დავამთავრე მოსკოვის სასულიერო აკადემია, გთხოვთ თქვენო უწმიდესობავ მომცეთ სამსახური, გამგზავნოთ იქ, სადაც თქვენ ცნობთ საჭიროდ. თქვენი მორჩილი მღვდელმონაზონი ილია". უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემ II-ემ მღვდელმონაზონი ილია ბათუმის საკათედრო ტაძარში განაწესა. ახალგაზრდა განათლებული სასულიერო პირი გამორჩეულად გაბრწყინდა საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში, 1960 წლის 19 დეკემბერს იგი აღყვანილ იქნა იღუმენის, ხოლო 1961 წლის 16 სექტემბერს არქიმანდრიტის ხარისხში.

1963 წლის 10 აგვისტოს უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ეფრემ II-ემ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის წევრებს აცნობა: "1963 წლის 23 აგვისტოს, პარასკევს დილას 11 საათზე მოწვეულია მღვდელმთავართა კრება. 24 აგვისტოს შაბათს, მწუხრის წინ გამორჩეული იქნება ეპისკოპოსად არქიმანდრიტი ილია. 25 აგვისტოს კვირას საღმრთო ლიტურგიაზე შესრულებულ იქნება ხელდასხმა ეპისკოპოსად შემოქმედელისა".[49] საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიის ისტორიაში იშვიათი იყო 30 წლის ასაკში ეპისკოპოსად ხელდასხმა (გამონაკლისი იყო უწმიდესი და უნეტარესი ანტონ I ს.ვ.). სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში მოხდა არქიმანდრიტ ილიას მღვდელმთავრად კურთხევა. იგი ძალიან ღელავდა, "ჩემთვის ფრიად ძნელია გამოვთქვა შინაგანი სულიერი განცდანი და მღელვარებანი, რომლითაც ვარ მე გარემოცული - აღნიშნა მან - ამ ჩემთვის მეტად საღმრთო და საიდუმლო ჟამს, ვგრძნობ შიშს და ძრწოლას განვიცდი, რადგან არ ვგრძნობ თავს საამისოდ მომზადებულად. უკეთუ ხანში შესული დიდი პავლე მოციქული იტყვის: "ვიქადი მხოლოდ უძლურებითა ჩემითაო", მე არღარა მეთქმის ამ სიჭაბუკის წლებში, რომელ წელთა სიმცირეს არ მოუცია ჩემთვის საამისო გამოცდილება... მე ღრმად მწამს, რომ ის, რომელიც არის დასაბამი და დასასრული ყოვლისა არსისა, ის, რომელიც გარდამოხდა ზეცით დაცემული კაცის აღსადგენად და ის, რომელიც ფრიად მძიმეა მოღვაწეობისათვის, იგივე შემაძლებინებს კეთილად წარვმართო ის დიდი სამსახური. "თუ თვით თვისით კაცს ვერ ძალუძს მისაღებად ამ პატივისა, არამედ მიენიჭება მხოლოდ ღვთის მიერ მოწოდებულ (ებრაელთა 5,4)".

თქვენო უწმიდესობავ, ყოვლადსამღვდელონო გევედრებით ოდეს დამდებთ ცხოველმყოფელ სულის მომნიჭებელთა თქვენთასა, მრჩობილ აღვავლენდეთ წინაშე ღვთისა ლოცვითა თქვენთა, რათა გინდა მოსულმან სულმან წმინდამან, აღავსოს ყოველივე ნაკლოვანებანი ჩემნი, რათა ვიქმნე სახედ მორწმუნეთა სიტყვით სვლით, სიყვარულით, სულითა სარწმუნოებითა, სიწმინდით".[50] უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემ II-ემ შემოქმედელი ეპისკოპოსი ილია დანიშნა კათოლიკოს-პატრიარქის ქორეპისკოპოსად, 1963 წელს, როდესაც მცხეთაში გაიხსნა სასულიერო სასწავლებელი მისი პირველი დირექტორიც ეპისკოპოსი ილია გახდა, რომელმაც სასწავლებელში დიდი მუშაობა ჩაატარა სასწავლო პროგრამების, კონსპექტების შესადგენად, სასულიერო სასწავლებელი სულ მალე სემინარიად გადაკეთდა და დიდი როლი შეასრულა ახალი სასულიერო კადრების მომზადების საქმეში. ეპისკოპოსი ილია 1963-1977 წლებში ქართველ მეცნიერებთან ერთად იღწვოდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიული ავტოკეფალიის აღიარებისათვის სათანადო მტკიცებულების ისტორიული საბუთების შესაკრებად. მან უკვე პატრიარქობის ჟამს 1990 წელს დააგვირგვინა 1917 წლის 12 (25) მარტს დაწყებული ავტოკეფალური მოძრაობა, როდესაც უკვე კონსტანტინოპოლის მსოფლიო საპატრიარქომ აღიარა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიული ავტოკეფალია.

1967 წლის 1 სექტემბრიდან ეპისკოპოსი ილია გადაყვანილ იქნა ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიის მმართველად. XX საუკუნის 20-იანი წლეებიდან აფხაზეთში ანტიქართული ძალების მიზანმიმართული საქმიანობის შედეგად ქართველებსა და აფხაზებს შორის რთული ურთიერთობა იყო. შესაბამისად ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქია ურთულესი სამართავი იყო მღვდელმთავრისათვის. მრავალეროვანი მრევლი, ანტიქართულად განწყობილი ადგილობრივი ხელისუფლება, რომელსაც მოსკოვი ყველანაირ კაპრიზებს უსრულებდა ქართველთა შევიწროების ხარჯზე სეპარატისტულ დროშას აფრიალებდა. აფხაზეთის ქართველობის ნაწილს დავიწყებული ჰქონდა მშობლიური ენა, თავისი ფესვები, ქართული ცნობიერება. ნაწილი კი ეკლესია-მონასტრებს ახლოსაც არ ეკარებოდა. აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რელიგიის საქმეთა რწმუნებული, გააფხაზებული ქართველი. ა. ლაგვილავა უშუალოდ მოსკოვს ემორჩილებოდა და ცდილობდა საქართველოს ეკლესიის იურისდიქციის შესუსტებას აფხაზეთში. ასეთ რთულ ვითარებაში ეპისკოპოსმა ილიამ მოახერხა ადგილობრივ ხელისუფლებასთან საერთო ენის გამონახვა, ეკლესია-მონასტრებში საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის იურისდიქციის განმტკიცება. თუ 1967 წელს ეპარქიაში მხოლოდ ორი ქართველი მღვდელი იყო 1977 წლისათვის ქართველი სასულიერო პირთა რაოდენობა გაიზარდა 10-მდე. 1969 წლის 15 მაისის უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქის ეფრემ II ბრძანების თანახმად განსაკუთრებული დამსახურებისათვის ეპისკოპოსი ილიას მიენიჭა მიტროპოლიტობა.

მიტროპოლიტი ილია როგორც საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საგარეო განყოფილების თავმჯდომარე მონაწილეობდა მართლმადიდებელ და არამართლმადიდებელ ეკლესიათა სამშვიდობო კონფერენციებში. მან პირადი კონტაქტები დაამყარა კონსტანტინოპოლის, ალექსანდრიის, ანტიოქიის, ელადის, იერუსალიმის, სერბეთის სხვა მართლმადიდებელ ეკლესიათა მეთაურებთან. ინდოეთში შეხვდა პრემიერ-მინისტრს ინდირა განდის. ოფიციალური ვიზიტით იმყოფებოდა: საფრანგეთში, ამერიკის შეერთებულ შტატებში, შვეციაში, შვეიცარიაში, საბერძნეთში, რუმინეთში, ჩეხოსლოვაკიაში, რუსეთსა და სომხეთში. ამ ვიზიტების დროს მასპინძელებს აცნობდა საქართველოს ეკლესიის ისტორიას, ქართველი ხალხის გმირულ წარსულს. ასეთი წარმატებული საქმიანობისათვის 1972 წელს მიტროპოლიტმა ილიამ მიიღო მეორე პანაღიის ტარების უფლება. 1975 წელს სკუფიაზე ბრილიანტის ჯვრის ტარების უფლება.

1977 წლის 23 დეკემბერს საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის მე-12 საეკლესიო კრებამ მიტროპოლიტი ილია სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქად აირჩია. მისი აღსაყდრება 1977 წლის 25 დეკემბერს მოხდა სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში.

მიტროპოლიტი დავითი (დევდიარიანი)

მიტროპოლიტი დავით დევდარიანი, ერისკაცობაში ხარიტონ ჯიბრაელის ძე დევდარიანი დაიბადა 1903 წლის 24 მარტს, შორაპნის მაზრის სოფელ მირონწმინდაში. 1917 წელს დაამთავრა სოფ. სარგავეშის არასრული სასწავლებელი, შემდეგ სწავლა განაგრძო ჭიათურის მღვიმევის მონასტერში. 1918 წელს ქუთათელ-გაენათელი მიტროპოლიტის ანტონ გიორგაძის ლოცვა-კურთხევით დაინიშნა მირონწმიდის წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ეკლესიის მედავითნედ 1927 წელს მარგველმა ეპისკოპოსმა ვარლამმა (მახარაძემ) ფერისცვალების სახელობის საკათედრო ტაძარში ხელი დაასხა დიაკვნად. იმავე წლის 27 თებერვალს აკურთხეს მღვდლად და განაწესეს სარგვეშის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვრად. 1928 წლიდან 1930 წლამდე იყო ხარაგაულის რაიონის მთავარხუცესი.

1930-1932 წლებში ღვთისმსახურებას ეწეოდა თბილისის სიონის საპატრიარქო ტაძარში. 1932-1945 წლებში ქვაშვეთის წმიდა გიორგის ტაძარში 1945-1947 წლებში ჩუღურეთში, კუკიის წმიდა ნინოს სახელობის ეკლესიაში, 1947 წლის 20 ნოემბრიდან ისევ ქაშვეთის ეკლესიაშია წინამძღვრად 1956 წლის 25 აგვისტოს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ III ლოცვა-კურთხევით აღიკვეცა ბერად, რის შემდეგაც აღყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში, 28 აგვისტოს ხელდასხმულ იქნა ეპისკოპოსად. 1956 წლის 22 აგვისტოს ცხუმ-აფხაზეთის ეპისკოპოსმა ანტონ გიგინეიშვილმა უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ III-სადმი გამოგზავნილ წერილში აღნიშნა ცოლოსანის ეპისკოპოსის ხარისხში აყვანა მიუღებელიაო, ამიტომ არც დაესწრო მის კურთხევას, რომელსაც ესწრებოდნენ: ბათუმ-შემოქმედელი და ჭყონდიდელი მიტროპოლიტი ეფრემ (სიდამონიძე) და ნინოწმიდელი ეპისკოპოსი დიმიტრი (იშვილი). იგი დაინიშნა ურბნისის და მარგვეთის ეპარქიების მმართველად. მასვე ჩააბარეს მანგლისის ეპარქია, კათოლიკოს-პატრიარქის ქორეპისკოპოსობა. 1959 წლის 24 ივლისს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ III-ის ბრძანებით მარგველი ეპისკოპოსი დავითი დაჯილდოვდა სკუფიაზე ბრილიანტის ჯვრის ტარების უფლებით. 1957-1958 წლებში ეპისკოპოს დავითთან მსახურობდა გაბრიელ ურგებაძე (ბერი გაბრიელი).  ეპისკოპოსი დავითი დაუღალავად საქმიანობდა თავის ეპარქიაში. უწმიდესმა და უნეტარესმა მელქისედეკმა წერილობითი განკარგულებით იგი გამოაცხადა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრედ. 1960 10 იანვარს გარდაიცვალა უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ III. 11 იანვარს შედგა წმიდა სინოდის საგანგებო სხდომა, სადაც მოსაყდრედ დატოვებულმა დავითმა უარი განაცხადა მოსაყდრეობაზე მიტროპოლიტ ეფრემის სასარგებლოდ. 1962 წლის 18 თებერვალს უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ეფრემ II ბრძანებით აღყვანილ იქნა მიტროპოლიტის ხარისხში, ხოლო 1972 წლის 1 ივნისს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მე-11 საეკლესიო კრების მიერ იგი არჩეულ იქნა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქად დავით V - სახელწოდებით.

 

მიტროპოლიტი რომანოზი (პეტრიაშვილი)

მიტროპოლიტი რომანოზი, ერისკაცობაში რომან გრიგოლის ძე პეტრიაშვილი დაიბადა 1887 წლის 1 ოქტომბერს თბილისში, მამა სასულიერო პირი იყო. ბიძა ცნობილი მეცნიერი ვასილ პეტრიაშვილი, სწავლობდა თბილისის სათავადაზნაურო გიმნაზიაში. 1909-1910 წლებში იმყოფებოდა სამხედრო სამსახურში. 1910-1911 წლებში სწავლობდა დორპტის ვეტერინალურ ინსტიტუტში, მაგრამ ოჯახური პირობების გმო იძულებული გახდა თბილისში დაბრუნებულიყო. 1914-1918 წლებში მონაწილეობდა პირველ მსოფლიო ომში. 1918-1949 წლებში მუშაობდა ჯერ ლტოლვილთა კომიტეტის განყოფილებაში, შემდეგ კოოპერაციულ არტელში. პატიმართა დამხმარე კომიტეტში, ქ. რუსთავის მშენებლობაზე. 1949 წლის 1 მარტს რომან პეტრიაშვილი განთავისუფლდა ყოველგვარი საერო სამსახურიდან და სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის უწმიდესი და უნეტარესი კალისტრატეს მიერ ხელდასხმულ იქნა დიაკვნად. იმავე წელს აკურთხეს მღვდლად სიონის საკათედრო ტაძარში. ერთხანს ასრულებდა კათოლიკოს-პატრიარქის მდივნის თანაშემწის მოვალეობას. 1952 წლის 12 ივნისს უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ III-ის მიერ აყვანილ იქნა დეკანოზის ხარისხში. 1954 წლიდან 1955 წლამდე მსახურობდა კუკიის წმ. ნინოს სახელობის ეკლესიაში. 1955 წლიდან - 1959 წლამდე იყო სამების ტაძრის წინამძღვარი. 1960 წლიდან 1965 წლამდე იყო თბილისის ალექსანდრე ნეველის სახელობის ეკლესიაში უფროს დეკანოზად.

1965 წლის 17 თებერვალს აღიკვეცა ბერმონაზვნად. იმავე წლის 18 თებერვალს აღყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში. 1965 წლის 21 თებერვალს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II-ის მიერ ხელდასხმულ იქნა ცხუმ-აფხაზეთის ეპისკოპოსად. 1967-1971 წლეებში განაგებდა ალავერდისა და ბოდბის ეპარქიებს. 1971 წლის 7 ოქტომბერს დაინიშნა ქუთათელ-გაენათელ ეპისკოპოსად.

1972 წლის 12 აპრილს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრის, მიტროპოლიტ დავითის (დევდარიანის) ლოცვა-კურთხევით ეპისკოპოს რომანოზ ებოძა მიტროპოლიტობა. 1974-1977 წლებში იყო ბათუმ-შემოქმედისა და ჭყონდიდის ეპარქიის მმართველი. 1978 წლის 1 იანვრიდან იყო პენსიაზე. 1979 წლის მარტში გარდაიცვალა მიტროპოლიტი რომანოზი. 25 მარტს სიონის საპატრიარქო ტაძარში განსვენებულს წესი აუგო უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-ემ. მიტროპოლიტი რომანოზი დაკრძალულია სიონის საპატრიარქო ტაძრის ეზოში.

მიტროპოლიტი ნაომი (შავიანიძე)

მიტროპოლიტი ნაომ გრიგოლის ძე შავიანიძე დაიბადა 1889 ოკრიბაში, სოფელ ოხომირაში მამა გაბრიელ შავიანიძე იყო დეკანოზი. 1904 წელს მან დაამთავრა ქუთაისის კლასიკური გიმნაზია. ქუთაისში დაუმეგობრდა აკაკი შანიძეს, რომელთანაც კონტაქტი არასოდეს გაუწყვეტია. სასწავლებლის დამთავრების შემდეგ დაინიშნა ცუცხვათის ეკლესიის მედავითნედ. 1905 წელს სოფ. ოხომირაში დაარსა საკუთარი სკოლა, სადაც უსასყიდლოდ ასწავლიდა გლეხის შვილებს. 1916 წელს იმერეთის ეპისკოპოსის გიორგი ალადაშვილის მიერ ნაომ შავიანიძე ხელდასხმულ იქნა ქუთაისის საკათედრო ტაძრის მთავარდიაკვნად. 1918 წელს ქუთათელი მიტროპოლიტის ანტონ გიორგაძის მიერ იკურთხა მღვდლად და გამწესებულ იქნა კოკა-ოხომირას მაცხოვრის ეკლესიაში. 1921 წელს ნაომი შეთავსებით სამრევლო სკოლების განათლების განყოფილების გამგის მოადგილედ მუშაობდა. იგი აქტიურ მონაწილეობას იღებდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის გელათის მესამე კრების მუშაობაში და მხარს უჭერდა მიტროპოლიტ ნაზარ ლეჟავას  კანდიდატურას სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ტახტზე. 1924 წლიდან 1929 წლამდე ჭოგნარის მაცხოვრის ეკლესიის წინამძღვარია.

1929 წელს ნაომი დაინიშნა ქუთაისის მწვანეყვავილას ეკლესიის წინამძღვრად 1941 წლამდე, ვიდრე ხელისუფლებამ ადმინისტრაციული წესით არ დაკეტა ეკლესია. 1942 წელს უნივერსიტეტის სტუდენდთა ჯგუფის წევრები დააპატიმრეს, რომელნიც საქართველოს განთავისუფლებისათვის იბრძოდნენ. ამ ჯგუფში კოტე ჯოგლიძესთან, კოტე ხიმშიაშვილთან ერთად აქტიურ მონაწილეობას იღებდა ნაომის შვილი შალვა შავიანიძე, რომელიც დახვრიტეს.

1943 წელს ნაომ შავიანიძე სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქობა კალისტრატემ თბილისში გადაიყვანა იგი მსახურობდა სიონის ეკლესიაში, იმავდროულად ასრულებდა სინოდის მდივნის მოვალეობას.

1943 წელს ნაომი მონაწილეობდა რუსეთისა და საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიების  მოლაპარაკებაში, რომლის შედეგაც რუსეთის ეკლესიამ აღიარა საქართველოს ეკლესიის  ტერიტორიალური ავტოკეფალია. მამა ნაომის ქუთაისიდან გადასვლა გააპროტესტეს მორწმუნეებმა და უწმიდეს კალისტრატეს სთხოვეს მისი ქუთაისში დაბრუნება. უწმიდესმა კალისტრატემ ეპისკოპოს ეფრემს ასეთი შინაარსის წერილი გაუგზავნა: "აცნობეთ მთხოვნელებს, ნაომი ჩემთვის საჭირო, დროებით მაინც, გთხოვთ ასევე განუმარტოთ მორწმუნეთ, ჯერჯერობით ნაომს ვერსად ვერ გავუშვებ".[51]

1945 წლის თებერვალში უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიაქი კალისტრატე იმყოფებოდა მოსკოვში რუსეთის პატრიარქის უწმიდესი ალექსი I-ის აღსაყდრებაზე მას თან ახლავდა დეკანოზი ნაომი. ამის შემდეგ იგი არაერთხელ ყოფილა მოსკოვში საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის დელეგაციის შემადგენლობაში. 1955 წელს იგი ესწრებოდა ეჩმიაწინში ყოველთა სომეხთა კათოლიკოსის ვაზგენ I-ის კურთხევას. ნაომ შავიანიძეს ასე ახასიათებდა უწმიდესი და უნეტარესი კალისტრატე "ძვირფასო მოძღვარო მამაო ნაომ! თქვენი მოღვაწეობა სიონის ტაძარში, თუმცა რამოდენიმე წლის ამბავს წარმოადგენს, მაგრამ არ შეიძლება არ ავღნიშნოთ, რომ ეს მანძილი, თქვენი დაუცხრომელი შრომისა, ნათლად გვიხატავს ეკლესიის ჭეშმარიტი მსახურებისა და ღვთის საყვარელი მოწაფის სურათის. სიმშვიდე, სიმდაბლე, გულწრფელობა და სიყვარული ღვთისა და ხალხის მიმართ. აი, რას ახორციელებთ თქვენ".[52]

1947 წელს დეკანოზი ნაომი დაჯილდოვდა მიტრით და დაბრუნდა მწვანეყვავილას ეკლესიაში. 1950 წლის 3 ივლისს, როდესაც გარდაიცვალა ქუთათელ-გაენათელი მიტროპოლიტი გაბრიელ ჩაჩანიძე უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მელქისედეკ III-ის ბრძანებით ნაომი დაინიშნა ეპარქიის მთავარხუცესად. 1957 წელს 7 იანვარს იგი ეპისკოპოსად აკურთხეს. მეუფე ნაომი წერდა: "ბავშობიდანვე მქონდა სურვილი გავმხდარიყავი ეკლესიის მსახური, მაგრამ ის კი არასოდეს მიფიქრია, რომ ეპისკოპოსი ვყოფილიყავი, ვინაიდან მღვდელმთავრობა არის დიდი და ძნელი საქმე და რომ, ეპისკოპოსი უნდა იყოს შემკული მრავალგვარი კარგი ღირსებებით, მაგრამ რადგანც ეს ღმერთმა ინება, მე უღირსი მონა ღვთისა, სავსებით მორჩილებას ვაცხადებ და დიდ მადლობას შევწირავ უფალსა ღმერთსა ჩვენსა ჩემდამი დიდი მოწყალებისათვის".[53]

1958 წელს ქუთათელ-გაენათელი ეპისკოპოსი ნაომი უწმიდესი მელქისედეკ III მიერ დაჯილდოვდა ოქროს ჯვრით. უმძიმეს პირობებში უხდებოდა მეუფე ნაომს საქმიანობა. ამის შესახებ იგი წერდა: "ქუთაისში პეტრე-პავლეს ტაძარში კარგა ხანია დაიწყო შფოთი და ეკლესიისათვის დიდად საზიანო მდგომარეობა... საქმის ნათელსაყოფად ბევრი ფრიად მნიშვნელოვანი საბუთი მოიპოვება. ბევრმა იცის რა მოუვიდა მიტროპოლიტ ეფრემს, ერთი უღირსი დედაკაცი შეუვარდა ღვთისმსახურების დროს და მისი მოკვლა უნდოდა. ღვთის მადლით ის ცოცხალი დარჩა, ასევე მიტროპოლიტ გაბრიელს მსახურების დროს შეუვარდნენ და ჩაქოლავდნენ საკურთხეველში რომ არ მოესწრო შესვლა. მე კი რამდენი შეურაცხყოფა მომაყენეს უსახელო წერილებით, მუქარით... საშინელ დევნილ და ტანჯულ მდგომარეობაში ვიმყოფები. არ მქონია შესაძლებლობა, რომ დამშვიდებულად შემესრულებინოს წირვა და ლოცვა და, ეს როგორი ღვთისმსახურებაა, როდესაც მღვდელმთავარი იმის ფიქრშია, თუ როდის ესვრიან მას ანდა ცივი იარაღით გამოასალმებენ წუთისოფელს?"[54] მეუფე ნაომის მოგონება ზუსტად ასახავს XX საუკუნის 50-60-იანი წლების რთულ ვითარებას, როდესაც ხელისუფლებისაგან მოსყიდული პირები ცდილობდნენ სასულიერო პირების დაშინებას, ცილისწამებით საზოგადოებისაგან იზოლირებას, მაგრამ მეუფე ნაომს კარგად ესმოდა ვაჟას სიტყვების მნიშვნელობა: "ცუდას რად უნდა მტერობა, კარგია მუდამ მტრიანი".

მეუფე ნაომს ჰქონდა შესაძლებლობა გამხდარიყო სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი, ვინაიდან უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ III სთხოვდა დათანხმებულიყო კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრეობას, მაგრამ მან პატრიარქს პირდაპირ უთხრა: იმ დროს, როდესაც საქართველოს ეკლესიას ჰყავს გამოცდილი და განსწავლული მიტროპოლიტი ეფრემი უხერხული იყო სხვა გამხდარიყო მოსაყდრე. მისმა სიტყვამ ბოდბელ დიმიტრისთან ერთად გადაწყვიტა მე-10 საეკლესიო კრებაზე მიტროპოლიტ ეფრემის პატრიარქად არჩევის საკითხი დადებითად. სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II განსაკუთრებულად აფასებდა ეპისკოპოს ნაომს, 1964 წელს იგი წმიდა ნინოს ორდენით დააჯილდოვა, 1967 წელს მას მიტროპოლიტის პატივი მიენიჭა. უწმიდესი ეფრემ II მიტროპოლიტ ნაომს წერდა: "შენ ერთს გაქვს უფლება ცოდვების მოკითხვისა და ბედნიერი ვართ, რომ შენ ამას არ აკეთებ, ბედნიერი ვართ, რომ შენ არ იცი ზედმეტის თქმა, ის რაც შენ იცი, რომ გეთქვა, ვინ იცის, შეიძლება წარღვნაც მოსულიყო".[55] მიტროპოლიტმა ნაომმა დიდი ამაგი გასწია მოწამეთას მონასტრის მოწესრიგებისათვის. გაიყვანა გზა, ააგო საეპარქიო სახლი, მოაწყო მონასტრის ეზო, წმიდა დავითისა და კონსტანტინეს საძვალე.

მძიმე ავადმყოფს სიცოცხლის შენარჩუნება შეეძლო ცალი ფეხის ამპუტაციით (განგრენა ჰქონდა), რაზედაც უარი განაცხადა ღმერთთან სამსჯვროზე ცალი ფეხით როგორ წარვსდგეო.  1969 წლის 3 მარტს იგი გარდაიცვალა. წესი აუგეს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ეფრემ II-ემ. და ცხუმ-აფხაზეთის ეპისკოპოსმა ილიამ. განსვენებული მიტროპოლიტის ნეშტი დაკრძალეს ქუთაისში პეტრე-პავლეს ეკლესიაში.

 

მიტროპოლიტი დიმიტრი (იაშვილი)

მიტროპოლიტი დიმიტრი, ერისკაცობაში დავით ილარიონის ძე იაშვილი დაიბადა 1872 წლის 15 დეკემბერს სიღნაღის მაზრის სოფელ საქობოში. მამა სასულიერო პირი იყო. პირველდაწყებითი განათლება მიიღო თელავის სასულიერო სასწავლებელში. 1888-1896 წლებში სწავლობდა თბილისის სასულიერო სემინარიაში. ამ დროს თბილისის სასულიერო სემინარიაში განსაკუთრებული სიმკაცრე იყო იდევნებოდა ქართული ეროვნული სულისკვეთება, შოვინისტი რუსი მასწავლებლები სემინარიელ ქართველებში რუსეთის იმპერიული ინტერესების მტრებს ხედავდნენ.  ყოველივე ამან სემინარისტთა გარკვეულ ჯგუფებში გააძლიერა პროტესტის გრძნობა, რომელიც გადაიზარდა მარქსისტულ იდეოლოგიაში. ასეთი რთული დაპირისპირების ფონზე ახალგაზრდა დავითმა შეინარჩუნა სულიერი სიმშვიდე. არჩეული გზის ერთგულება. 1896-1898 წლებში იგი მსახურობდა მართლმადიდებლური აღმსარებლობის უწყებათა სკოლების მასწავლებლად. 1898 წელს ხელდასხმულ იქნა მღვდლად და დაინიშნა საქობოს ეკლესიის წინამძღვრად. ამავე დროს იყო სიღნაღის ეპარქიალური სასწავლებლების საბჭოს თავმჯდომარე.

1912 წელს იგი გადმოყვანილ იქნა თბილისის მიქაელ მთავარანგელოზის ტაძრის წინამძღვრად, აღყვანილ იქნა დეკანოზის ხარისხში. ამის შემდეგ ძირითადად თბილისის ეკლესიებში მსახურობდა. იგი გამოირჩეოდა თავმდაბლობით ქრისტიანული მოკრძალებითა და პირდაპირობით. 1952 წელს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა უწმიდესმა და უნეტარესმა მელქისედეკ III-ემ წინადადება მისცა ბერად აღკვეცილიყო. ამის შემდეგ უწმიდესი მელქისედეკის ლოცვა-კურთხევით 80 წლის ასაკში ხელდასხმულ იქნა ნინოწმინდელ ეპისკოპოსად. 1958 წლიდან მეუფე დიმიტრი გახდა მიტროპოლიტი ბოდბისა და ალავერდის ეპარქიის მმართველი. მიტროპოლიტმა დიმიტრიმ გადამწყვეტი ხოლო შეასრულა 1960 წლის სინოდის იმ სხდომაზე, სადაც იხილებოდა საკითხი, ვინ უნდა გამხდარიყო სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრე მელქისედეკ III-ის შემდეგ. მან დაუფარავად განაცხადა, რომ ეს ყველაზე უფრო შეეფერებოდა მიტროპოლიტ ეფრემს.

მიტროპოლიტი დიმიტრი გარდა იმისა, რომ მშვენიერი მქადაგებელი იყო საზოგადოებისათვის ნაკლებად ცნობილია როგორც ისტორიული ჟანრის მოთხრობების მწერალი. მისი შემოქმედება სათანადოდ არ არის შესწავლილი. მოთხრობის ნაწილი დაცულია იოსებ გრიშაშვილის არქივში, ნაწილი გ. ლეონიძის ლიტერატურულ მუზეუმში.

მიტროპოლიტი დიმიტრი გარდაიცვალა 1961 წლის 22 ივლისს 89 წლის ასაკში. დაკრძალულია პეტრე-პავლეს სახელობის ეკლესიაში. დაკრძალვაზე სიტყვა წარმოთქვა უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ეფრემ II-ემ, რომელმაც მიტროპოლიტი დიმიტრი დაახასიათა როგორც საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ერთ-ერთ გამოჩენილ სასულიერო მოღვაწე.

ეპისკოპოსი ლეონიდე (ჟვანია)

ეპისკოპოსი ლეონიდე, ერისკაცობაში ლავრენტი ტიმოთეს ძე ჟვანია დაიბადა 1885 წლის 1 დეკემბერს ზუგდიდის მაზრის სოფელ ლეჯიქეთში. სასულიერო პირის ოჯახში. პირველდაწყებითი განათლება მიუღია სენაკის სასულიერო სასწავლებელში.

1903-1907 წლეებში სწავლობდა სტავროპოლის სასულიერო სემინარიაში, 1907-1911 წლებში ხარკოვის უნივერსიტეტის იურიდიულ ფაკულტეტზე, 1911-1957 წლებში მუშაობდა სხვადასხვა თანამდებობებზე როგორც იურისტი. 1957 წლის 1 თებერვალს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მელქისედეკ III-ის ლოცვა-კურთხევით თბილისის ალექსანდრე ნეველის სახელობის ეკლესიაში აღიკვეცა ბერად. 3 თებერვალს სიონის საპატრიარქო ტაძარში ხელდასხმულ იქნა მთავარდიაკვნად, 4 თებერვალს დიდუბის ეკლესიაში  ხელდასხმულ იქნა მღვდელმონაზონად. 1957 წლის 15 თებერვალს მღვდელმონაზონი ლეონიდე აღყვანილ იქნა ეპისკოპოსის ხარისხში და ჩააბარეს ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქია.

1958 წელს იგი დაჯილდოებულ იქნა კუნკულ-ბარტყულზე ბრილიანტის თვლებიანი ჯვრის ტარების უფლებით.

ეპისკოპოს ლეონიდეს ურთულეს ეპარქიაში მოუხდა მოღვაწეობა. როგორც უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II აღნიშნავდა - მეუფე ლეონიდეს გაწონასწორებული პოლიტიკა, საერო და საეკლესიო კანონების ზედმიწევნით ცოდნა იყო მისი ეპარქიაში წარმატების საწინდარი. ეპისკოპოსი ლეონიდე გარდაიცვალა 1964 წლის 14 დეკემბერს. 20 დეკემბერს ქუთაისში არქიელის გორაზე წმიდა გიორგის ეკლესიაში დაკრძალვას დაესწრო უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II, საქართველოს ეკლესიის სამღვდელოება. მის საფლავის ქვას ასეთი წარწერა აქვს "45 წელი პირნათლად ვემსახურე ამ მიწიერ ქვეყანას მართლმსაჯულების დარგში, ამიერიდან შევუდეგ ქრისტეს, უფალმა მწყოს, გთხოვთ შენდობას".[56]

მიტროპოლიტი ზინობი (მაჟუგა)

მიტროპოლიტი ზინობი, ერისკაცობაში ზაქარია აკიმის ძე მაჟუგა. დაიბადა 1896 წლის 14 სექტემბერს, ჩერნოგოვოს გუბერნიის ქ. გლუხოვოში. მშობლები ადრე გარდაეცვალა. 1912 წლიდან იგი გლინის უდაბნოს მონასტრის მორჩილი იყო. 1916-1921 წლებში იმყოფებოდა სამხედრო სამსახურში. 1921 წელს დაბრუნდა გლინის მონასტერში და აღიკვეცა ბერად და ეწოდა სახელად ზინობი. 1922 წლიდან საქართველოშია. ჯერ დრანდის მონასტერში, ხოლო 1925 წლის 18 იანვარს ხელდასხმულ იქნა მღვდელმონაზონად. 1925-1930 წლებში იგი სოხუმის წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ტაძრის მღვდელმსახურია. 1930-1936 წლებში მსახურობდა რუსეთში. 1942-1945 წლებში თბილისის სიონის საკათედრო ტაძარსა და მცხეთის ოლღას მონასტერში. 1945 წელს უწმიდესი კალისტრატეს მიერ აყვანილ იქნა იღუმენის ხარისხში. 1950 წელს უკვე არქიმანდრიტი დაინიშნა თბილისის ალექსანდრე ნეველის სახელობის ეკლესიის წინამძღვრად. 1955 წელს დაინიშნა ქართლის, კახეთისა და სომხეთის რუსული სამრევლოების კეთილმოწესედ.

1956 წელს უწმიდესმა და უნეტარესმა მელქისედეკ III-ემ მიმართა სინოდის წევრებს წერილობით ეცნობებინათ უჭერდნენ თუ არა მხარს არქიმანდრიტ ზინობის ეპისკოპოსად კურთხევას. სინოდის წევრთა უმრავლესობა მიუღებლად მიიჩნევდა ასეთ პრეცედენტის დაშვებას, მაგრამ უწმიდესმა მელქისედეკ III-ემ 1956 წლის 29 დეკემბერს იგი ეპისკოპოსად აკურთხა, დანიშნა კათოლიკოს-პატრიარქის მეორე ქორეპისკოპოსად და უწოდა სტეფანაველი (სომხეთში არსებული მართლმადიდებელი ეკლესიების ეპისკოპოსი ს.ვ.). 1960 წელს უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემ II-ემ დანიშნა თეთრიწყაროელ ეპისკოპოსად. 1977 წლის 8 აპრილს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრედ გამოცხადებისთანავე ურბნელმა მიტროპოლიტმა დავითმა მიტროპოლიტის ხარისხი მიანიჭა ეპისკოპოს ზინობს.

მიტროპოლიტი ზინობი დაჯილდოებული იყო წმიდა ნინოს, წმ. ვლადიმირის ორდენებით, მინიჭებული ჰქონდა კუნკულ-ბარტყულზე ბრილიანტის ჯვრის ტარების უფლება. იგი გარდაიცვალა 1985 წლის 8 მარტს. 14 მარტს დაკრძალეს თბილისის ალექსანდრე ნეველის ეკლესიაში. დაკრძალვაზე სიტყვა წარმოსთქვა უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II.

"1957 წელს მისი უწმიდესობის მელქისედეკ III-ის ლოცვა-კურთხევით სწორედ ამ ტაძარში, ამ ადგილზე მეუფე ზინობმა აღმკვეცა ბერად და მიწოდა წინასწარმეტყველ ილიას სახელი. ზინობმა მიიღო მონაწილეობა ჩემს ეპისკოპოსად კურთხევასა და შემდე, პატრიარქად აღსაყდრებაში. მისი ცხოვრება, მისი გული მთლიანად ეკუთვნოდა საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიას, ჩვენ, საერთოდ ყველას.

იგი მუდამ განსაკუთრებული სიყვარულით ხვდებოდა მასთან მისულ ყველა მორწმუნეს, იქნებოდა ის რუსი, ქართველი თუ სხვა ეროვნებისა. მისთვის მთავარი იყო ერთი - ადამიანს ესაჭიროებოდა დახმარება, ესაჭიროებოდა რწმენის განმტკიცება. ეს იყო მისთვის ამოსავალი და აი, დღეს მარადიულ ცხოვრებაში მივაცილებთ მას, მაგრამ მე მწამს, რომ მეუფე ზინობი არ დაგვტოვებს ჩვენ. მისი სული ილოცებს ჩვენთვის იქაც, ზეციურ საქართველოში".[57]

ეპისკოპოსი დავითი (ბურდულაძე)

ეპისკოპოსი დავითი, ერისკაცობაში დავით აღასთონისძე ბურდულაძე დაიბადა 1877 წლის 12 მარტს, სიღნაღის მაზრის სოფ. ვაქირში, წიგნის მკითხველის ოჯახში. პირველ დაწყებითი განათლება მიიღო სიღნაღის სამკლასიან სასწავლებელში. 1893-1898 წლებში იყო თბილისის სიონის საკათედრო ტაძრის მორჩილი. 1898 წელს გორის ეპისკოპოს ლეონიდეს მიერ გამწესებულ იქნა თელავის მაზრის სოფ. ვარდისუბნის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიაში, სადაც ასევე ასწავლიდა საღვთო სჯულს და საეკლესიო გალობას.

1915 წელს ეპისკოპოს ანტონის (გიორგაძე) მიერ ხელდასხმულ იქნა მღვდლად.

1918 წელს ალავერდელი ეპისკოპოსის პიროსის მიერ გამწესებულ იქნა ვაჩნაძიანის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ეკლესიაში. 1925 წელს მიტროპოლიტ იოანეს (მარგიშვილი) მიერ დადგენილ იქნა თელავის მაზრის სოფ. შილდის მღვდლად. 1929 წელს აგრესიული ათეიზმის ხანაში იგი იძულებული გახდა თავი დაენებებინა სასულიერო საქმიანობისათვის.

1944 წელს უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა კალისტრატემ აღადგინა მღვდლის ხარისხში და გაგზავნა ახმეტაში.

1952 წლიდან დეკანოზი და ალავერდის ეპარქიის მთავარხუცესია. 1958 წლის 8 ოქტომბერს იგი აღიკვეცა ბერად და ეწოდა სახელად დავითი, 9 ოქტომბერს აღყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში. 1958 წლის 14 ოქტომბერს სვეტიცხოვლის დღესასწაულზე სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მელქისედეკ III-ის ლოცვა-კურთხევით ხელდასხმულ იქნა ალავერდის ეპისკოპოსად. ალავერდის ეპარქიაში მოღვაწეობის ჟამს მას არაერთი უსიამოვნება შეხვდა ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლებისაგან, რომელთაც ერჩიათ წარმართული "ალავერდობა" ღრეობისა და ცეკვა-თამაშის ფონზე და არ აძლევდნენ მღვდელმთავარს ტაძარში წირვა-ლოცვის ჩატარების უფლებას.

1963 წელს ეპისკოპოსი დავითი გარდაიცვალა, იგი დაკრძალულია თელავის საერო სასაფლაოზე.



7. XX საუკუნის 20-60-იანი წლების სასულიერო პირები

XX საუკუნის დასაწყისში საქართველოს მართლმადიდებელმა სამოციქულო ეკლესიამ წარმატებით დააგვირგვინა 1811 წელს რუსეთის იმპერატორ ალექსანდრე I-ის მიერ საეკლესიო კანონიკის უხეში დარღვევით გაუქმებული ავტოკეფალია. ქართულ ისტორიოგრაფიაში ავტოკეფალური მოძრაობის ხელმძღვანელებად სავსებით სამართლიანად წარმოჩენილია ეპისკოპოს (შემდგომში სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის) კირიონ საძაგლიშვილის, ეპისკოპოს (შემდგომში კათოლიკოს-პატრიარქი) ლეონიდე ოქროპირიძის, ეპისკოპოს გიორგი ალადაშვილის, ეპისკოპოს დავით კაჭახიძის, არქიმანდრიტ ამბროსი ხელაიას (კათოლიკოზ-პატრიარქი უწმიდესი ამბროსი), კალისტრატე ცინცაძის (კათოლიკოს-პატრიარქი კალისტრატე), დეკანოზ ნიკიტა თალაკვაძის, დეკანოზ ქრისტეფორე ციცქიშვილის (კათოლიკოს-პატრიარქი ქრისტეფორე III). როლი, მაგრამ რაოდენ დიდი შემართება შეუპოვრობა გამოეჩინათ მათ ამაო იქნებოდა ყოველივე თუ გვერდით არ დაუდგებოდა ქართველი სამღვდელოება, რომელნიც საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში მოღვაწეობდნენ და რომელთაც არა მარტო თვითონ, არამედ მთელ ქართველ ხალხს გაათავისებინეს ავტოკეფალიის აღდგენის აუცილებლობა. 1917 წელს 12 (25) მარტს ავტოკეფალიის აქტს 600-ზე მეტმა სასულიერო პირმა მოაწერა ხელი. მათი უმრავლესობის შესახებ ოჯახის წევრებმა, ახლობლებმა იცოდნენ. დასავიწყებლად არ მემეტება უძეგლო გმირები, რომელთაც ბევრი ტკივილი, უსამართლო მოპყრობა, ათეისტური ხელისუფლებისაგან დაპატიმრება, გადასახლება გადაიტანეს, მაგრამ არ გატყდნენ და შესაძლებლობის ფარგლებში ემსახურნენ დედა-ეკლესიას. თუ 1921 წელს საქართველოში მოქმედი იყო 1450-ზე მეტი ეკლესია, 25 მონასტერი, ბოლშევიკურმა ხელისუფლებამ 1921 წლის 15 აპრილის დადგენილებით საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია იურიდიული სტატუსის არმქონე ორგანიზაციად გამოაცხადა, მას წაართვა საეკლესიო ქონება, ადმინისტრაციული წესით დაიწყო ეკლესია-მონასტრების დახურვა, სასულიერო წოდება გამოაცხადა "მშრომელი მოსახლეობის მტრებად". დაანგრიეს და გაძარცვეს ასობით ეკლესია მონასტერი დახვრიტეს სასულიერო პირები... თავს ვხრით მიტროპოლიტ ნაზარის, მღვდელ გერმანე ჯაჯანიძის, მღვდელ იეროთეოს ნიკოლაძის, მღვდელ სვიმონ მჭედლიძის, დიაკონ ბესარიონ კუხიანიძის, მღვდელ ასათიშვილის, მღვდელ ბესარიონ წიკლაურის, მღვდელ იოანე კაიშაურის, მღვდელ იოსებ ვაშაძის, მიხეილ ნანეიშვილის, ერმილე გოგოლაშვილის, ივანე ქააძის, მალაქია წიკლაურის, სამსონ მძინარიშვილის, გიორგი დარჩიას, ელიზბარ ანჩაბაძის, გიორგი წულაიას, იოანე ფანცულაიას, აპოლონ აფხაიძის, ნიკოლოზ ბეშქენაძის ნათელი ხსოვნის წინაშე, რომელნიც შეეწირნენ სამშობლოსა და სარწმუნოების სიყვარულს. ე.წ. "ტროიკას" (სამეულის) განაჩენით გადასახლებაში მყოფნი ვერ ეღირსნენ სამშობლოში დაბრუნებას და იქ გარდაიცვალნენ: ქუთათელ-გაენათელი მიტროპოლიტი ვარლამ მახარაძე, მღვდლები: გიორგი მაჭავარიანი, ნიკოლოზ ოქრომჭედლიშვილი, არსენ ჯანელიძე, ნესტორ ჯალაღონია, ალექსანდრე ცქიფურიშვილი, ექვთიმე ნანეიშვილი... ყოველივე ამის შედეგი იყო ის რომ XX საუკუნის 60-იან წლებში საქართველოში მოქმედი დარჩია 80-ზე ნაკლები ეკლესია, 105 სასულიერო პირით. სასულიერო პირობა გმირობის ტოლფასი იყო. გთავაზობთ სასულიერო პირების მოკლე ბიოგრაფიებს.

მღვდელი ალექსანდრე ლავრენტის ძე ერაძე

დაიბადა 1901 წ. თბილისში სწავლობდა სასულიერო სასწავლებელში. 1926 წ. დაამთავრა რკინიგზის ტექნიკუმი. 1920-1947 წლებში იყო საერო სამსახურში. 1947-1949 წლებში ქაშუეთის წმიდა გიორგის ეკლესიის დიაკონი. 1949-1951 წლებში სიონის ეკლესიის დიაკონია. 1951-1952 წლებში ყვარლის რაიონის სოფელ შილდაში იყო ეკლესიის წინამძღვარი.

1952 წლიდან გარდაცვალებამდე თბილისის ქაშუეთის ეკლესიის მღვდელი. ცხოვრობდა თბილისში მარტყოფის ქ. N6.

 

მღვდელი სამსონ ათანასეს ძე ანთელავა

დაიბადა 1875 წელს ზუგდიდის რაიონ სოფ. ჯიხაშკარში. დაამთავრა ქუთაისის სასულიერო სემინარია. 1906-1930 წლებში იყო ჭაქვინჯის წმ. ნიკოლოზის ეკლესიის წინამძღვრად. 1930-1950 წლებში განმოსილია. 1950 წელს უწმიდესი და უნეტარესი კალისტრატეს ლოცვა-კურთხევით გაიგზავნა გულრიფშის რაიონში, სადაც გარდაცვალებამდე მოღვაწეობდა. მამა სამსონმა 1924 წელს თავის თავზე იწვნია ბოლშევიკური საოკუპაციო ხელისუფლების სიმკაცრე. იგი დაპატიმრებულ იყო "ანტისაბჭოთა საქმიანობის" ბრალდებით.

მღვდელი ილია სტეფანეს ძე არშაულიძე

დაიბადა 1901 წელს სოფ. ქვემო ალვანში (ახმეტის რაიონი) სწავლობდა ალავერდისა და შუამთის სამონასტრო სკოლებში. 1918-1937 წლებში იყო ზემოალვანის სამების ტაძრის მედავითნე. 1937-1955 წლებში იძულებით განმოსილია. 1955 წლის 4 ნოემბრიდან გარდაცვალებამდე მსახურობდა ყვარლის რაიონის სოფ. ქვემო გავაზის ეკლესიის წინამძღვრად. მისი ოჯახი ცხოვრობდა ახმეტის რაიონ სოფელ ქვემო ალვანში.

მღვდელი რომანოზ ლევანის ძე ახალკაცი

დაიბდა 1885 წ. ცხინვალის რაიონ სოფელ გერში. 1905 წელს დაამთავრა გორის სასულიერო სასწავლებელი. 1912 წელს აკურთხეს მღვდლად და გაგზავნეს ზნაურის რაიონის სოფ. ავნევის ეკლესიის წინამძღვრად, სადაც მოღვაწეობდა 1919 წლამდე. 1919-1929 წლებში იყო ქარელის რაიონის სოფელ ბრეთის ეკლესიის წინამძღვარი. 1930-1949 წლებში იძულებით განმოსილია.

1954 წლის 21 აპრილიდან გარდაცვალებამდე იყო ქ. ცხინვალის ღვთისმშობლის ეკლესიის წინამძღვარი. მისი ოჯახის მუდმივი საცხოვრებელი იყო ქარელის რაიონი სოფელი ბრეთი.

არქიმანდრიტი პართენ აფციაური

დაიბადა 1905 წელს დუშეთის რაიონ სოფელ დუმაცხოში. 1924-1926 წლებში იყო შიომღვიმის მონასტერში. 1926-1927 წლებში სვეტიცხოვლის მედავითნეა, 1928-1933 წლებში ზედაზნის მონასტრის მთავარდიაკონია. 1933-1936 წლებში შიომღვიმის მონასტრის ბერმონაზონია. 1936-1940 წლებში რამების მონასტერში, 1945-1947 წლებში კვლავ ზედაზენზეა.

1940-1945 წლებში იყო რეპრესირებული, 1947 წლიდან გარდაცვალებამდე სვეტიცხოველშია.¬ გარდაიცვალა 1985 წელს. დაკრძალულია მცხეთაში, სამთავროს მონასტრის ეზოში.

მღვდელი პანტელეიმონ ბარნაბიშვილი

დაიბადა 1891 წელს დუშეთში, სწავლობდა თბილისის სასულიერო სასწავლებელში. 1912-1917 წლებში სამხედრო სამსახურშია. 1917-1952 წლებში კვლავ საერო სამსახურშია. 1952 წლიდან 1960 წლამდე ქაშუეთის ეკლესიის მთავარდიაკონია. 1960 წლიდან გარდაცვალებამდე ამავე ეკლესიის მღვდელია. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში, ყაზბეგის ქ. N24.

მღვდელი გიორგი პეტრეს ძე ბეჟენეიშვილი

დაიბადა 1882 წელს თელავის რაიონ სოფ. შილდაში. დაამთავრა თელავის სამწლიანი სასულიერო სასწავლებელი. 1918-1922 წლებში სოხუმის საკათედრო ტაძრის დიაკონია, 1922-1938 წლებში სოხუმის¬ სასაფლაოს ეკლესიის დიაკონია, 1945-1948 წლებში სოხუმის რაიონის ზემო ლანდავას მღვდელია, 1953 წლიდან გარდაცვალებამდე სოხუმის სასაფლაოს ეკლესიის მღვდელმსახურია. ოჯახი ცხოვ¬რობდა სოხუმში.

მღვდელი ნიკოლოზ ილიას ძე ბერეკაშვილი

დაიბადა 1901 წელს ტყიბულის რაიონ სოფელ კურსებში. დაამთავრა ქუთაისის საერო სასწავლებელი.1915-1918 წლებში სწავლობდა ჯრუჭის მონასტრის სკოლაში. 1922-1925 წლებში ზესტაფონის წმ. დავითისა და კონსტანტინეს სახელობის ეკლესიის დიაკონია. 1925-1945 წლებში ზესტაფონის რიონის სოფელ კვალითის წმიდა გიორგის ეკლესიის წინამძღვარია. 1949 წლიდან გარდაცვალებამდე ქუთაისის პეტრე-პავლეს სახე¬ლობის ეკლესიის მღვდელია. ოჯახი ცხოვრობდა ქ. ქუთაისში ბარათაშვილის ქ. N 8.

მღვდელი ნიკოლოზ გიორგის ძე ბოღლაშვილი

დაიბადა 1885 წელს სოფელ ჯუგანში. პირველდაწყებითი განათლება თავისივე სოფელში მიიღო. 1912-1915 წლებში თბილისის პრეობრაჟენსკის მონასტერში იყო. 1912-1916 წლებში იყო წმიდა მარინეს ეკლესიის მედავითნე. 1916-1918 წლებში სიონის ეკლესიის მედავითნეა. 1918-1924 წლებში დიაკონი. 1924-1926 წლებში პროტოდიაკონი, 1939-1952 წლებში იძულებით განმოსილია. 1952 წლიდან გარდაცვალებამდე მოღვაწეობდა სიღნაღის რაიონის სოფელ ჯუგაანის ეკლესიაში. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ ჯუგაანში.

მღვდელი ვასილ პავლეს ძე გაბადაძე

დაიბადა 1875 წელს ტყიბულის რაიონ სოფელ კურსებში. სწავლობდა ჯერ ქუთაისის, ხოლო შემდეგ თბილისის სასულიერო სემინარიაში. 1894-1907 წლებში მასწავლებლობდა კურსების სასულიერო სასწავლებელში. 1907-1913 წლებში სოფელ კურსების ეკლესიის დიაკონია. 1913-1925 წლებში ტყიბულის რაიონის სოფელ ოჯალის ეკლესიის წინამძღვარია. 1925-1935 წლებში ქუთაისის რაიონ სოფელ ოფშკვითის მღვდელია. 1935-1945 წლებში იძულებით განმოსილია. 1945-1947 წლებში ტყიბულის რაიონის სოფელ ხრესილის მღვდელია. 1947 წლიდან გარდაცვალებამდე მსახურობდა ქუთაისის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიაში. ოჯახი ცხოვრობდა ქუთაისში ყაზბეგის ქ. N 22.

პროტოპრესვიტერი ალექსანდრე ლუკას ძე გაბუნია

დაიბადა 1880 წელს ქ. თბილისში. სწავლობდა ქუთაისის სათავადაზნაურო გიმნაზიაში. 1899 წელს დაამთავრა თბილისის სასულიერო სემინარია. 1899-1901 წლებში იყო მედავითნე ყარსის ოლქის სოფ. გრენადერსკში. 1902-1906 წლებში სოფელ ნუხის და განჯის მთავარდიაკონია. 1906-1908 წლებში იყო სოფ. გალიცინოს მღვდელი. 1914-1918 წლებში პირველი მსოფლიო ომის წლებში იყო ფრონტის ხაზზე მოძღვარი. 1920-1922 წლებში მარტყოფის ეკლესიის წინამძღვარია. 1922-1924 წლებში სოფელ პატარა ლილოს სკოლის მასწავლებელია. 1924-1929 წლებში თბილისის 29-ე სკოლის მასწავლებელია. 1929-1939 წლებში მუშაობდა მე-2 სკოლაში, 1939-1944 წლებში თბილისის ინდუსტრიული ინსტიტუტის საფინანსო განყოფილების უფროსია. 1944-1947 წლებში მანგლისის ეკლესიის წინამძღვარია. 1947 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო სიონის საპატრიარქო ტაძრის პროტოპრესვიტერი. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში, უნივერსიტეტის ქ. N18.

დეკანოზი დავით ზაქარიას ძე გარსიაშვილი

დაიბადა 1870 წელს სოფელ საგარეჯოში, დაამთავრა თბილისის სასულიერო სასწავლებელი, შემდეგ სემინარია 1893 წელს.

1893-1895 წლებში მასწავლებლობდა დიდუბის სკოლაში. 1895-1922 წლებში კუკიის წმ. ნინოს ეკლესიის მღვდელია. 1922-1934 წლებში თბილისის ვერის წმიდა ნიკოლოზის ეკლესიის წინამძღვარია. 1934-1945 წლებში მსახურობდა სიონის საპატრიარქო ტაძარში. 1945 წლიდან 1957 წლამდე იყო კუკიის წმიდა ნინოს ეკლესიის წინამძღვარი. ოჯახი ცხოვრობდა ჩუღურეთის რაიონში, ტყეშელაშვილის ქ. N 10.

მღვდელი თომა ანდრიას ძე გაჩეჩილაძე

დაიბადა 1866 წელს ჭიათურის რაიონ სოფელ გუნდაეთში სწავლობდა ქუთაისში ეპისკოპოს გაბრიელის მიერ დაარსებულ სასწავლებელში. 1889-1926 წლებში მედავითნეობდა საჩხერის ეკლესიაში. 1926-1930 წლებში იყო საჩხერის რაიონის სოფ. ცხამის ეკლესიის წინამძღვარი. 1930-1945 წლებში იძულებული გახდა განმოსილიყო. 1945-1954 წლებში ჭიათურის რაიონის სოფელ გუნდაეთის ეკლესიის წინამძღვარია. 1954 წლიდან გარდაცვალებამდე ჭიათურის მღვიმის მონასტრის მღვდელია. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ გუნდაეთში.

 

მღვდელი დომენტი მიხეილის ძე გიორგაძე

დაიბადა 1884 წელს სოფელ სიმონეთში. 1893-1895 წლებში სწავლობდა სოფლის სკოლაში. 1909-1910 წლეებში მსახურობდა იეროდიაკვნად თბილისის ფერისცვალების მონასტერში. 1913-1915 წლებში ქვათახევის მონასტრის მღვდელმონაზონია. 1916-1921 წლებში ჯრუჭის მონასტერშია, 1922-1932 წლებში ზესტაფონის რაიონის სოფელ როდინაულის ეკლესიის მოძღვარია. 1932-1932 წლეებში ბაღდადის რაიონის სოფელ სადემეტროს ეკლესიის წინამძღვარია, 1938-1943 წლებში სოფელ ფარცხანაყანევშია, 1944-1948 წლებში თერჯოლის რაიონის სოფელ ზედა სიმონეთის ეკლესიის წინამძღვარია. 1949 წლიდან გარდაცვალებამდე მსახურობდა სოფელ ქვედა სიმონეთში. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ ბარდუბანში.

იღუმენი სტეფანე ნიკოლოზის ძე გოგოლაშვილი

დაიბადა 1880 წელს სოფელ იყალთოში. 1896-1902 წლეებში სწავლობდა შუამთის მონასტრის სკოლაში. 1896-1916 წლებში მედავითნეობდა შუამთის მონასტერში.

1916 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო ალავერდის მონასტრის იღუმენი.

მღვდელი ათანასე ანტონის ძე გოგუაძე

დაიბადა 1872 წელს ლანჩხუთის რაიონ სოფ. კელაში. სწავლობდა ახალი ათონის სამონასტრო სკოლაში. 1902-1906 წლებში იყო მარტვილის მონასტრის მედავითნე. 1906-1912 წლებში მსახურობდა ლაბჩუთის მთავარანგელოზის ეკლესიაში. 1912-1923 წლებში ლანჩხუთის რაიონის სოფელ ბულუხაურის ეკლესიაში. 1923 წლიდან გარდაცვალებამდე ჯუმათში.

მღვდელი გიორგი ნესტორის ძე ღონღაძე

დაიბადა 1894 წელს ხარაგაულის რაიონის სოფელ რდილში. 1908 წელს დაამთავრა ქალაქის სკოლა თბილისში. 1908-1913 წლებში იყო კიროვობადის ტელეგრაფისტი. 1914-1919 წლებში დუშეთის რაიონის სოფელ გრემისხევის წმიდა გიორგის ეკლესიის მედავითნე. 1914-1917 წლებში მონაწილეობდა პირველ მსოფლიო ომში. 1918-1923 წლებში იყო გორის მაზრის სოფელ ატოცის ეკლესიის დიაკონი. 1923-1949 წლებში იყო საერო სამსახურში. 1949-1955 წლეებში თელავის რაიონის სოფელ ფშაველის ეკლესიის მღვდელია. 1955 წლიდან თბილისის დიდუბის ეკლესიაშია. 1974 წლის 13 იანვარს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმი¬დესი და უნეტარესი დავით V-ის მიერ ხელდასხმულ იქნა მანგლელ ეპისკოპოსად. 1978 წელს უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის მიერ აღყვანილ იქნა მიტროპოლიტის ხარისხში და გადაყვანილ იქნა წილკნელად. 1982 წლის 22 ივნისს იგი გარდაიცვალა, დაკრძალულია დიდუბის ეკლესიაში.

მღვდელი ნიკოლოზ თარხანის ძე დეკანოსიძე

დაიბადა 1887 წელს ხარაგაულის რაიონ სოფელ ღარიხევში. 1905 წელს დაამთავრა ხარაგაულის ორკლასიანი სასულიერო სასწავლებელი. 1908-1919 წლებში იყო ღარისხევის წმიდა გიორგის ეკლესიის მედავითნე.

1919-1921 წლებში სიღნაღის რაიონის სოფელ თამარიანის ეკლესიის მღვდელი. 1921-1926 წლებში ლაგოდეხის რაიონის სოფელ ვარდისუბნის მღვდელი. 1926 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო ყარსუბნის ეკლესიის მღვდელი. ოჯახი ცხოვრობდა ყარსუბანში.

დეკანოზი ისააკ დიმიტრის ძე ჯორჯიკია

დაიბადა 1887 წელს ხობის რაიონ სოფელ ნოჯიხევში. 1910 წელს დაამთავრა ხობის ორკლასიანი სასწავლებელი. 1922-1928 წლებში იყო ქ. ფოთის ტაძრის დიაკონი. 1935-1947 განმოსილია. 1947-1954 ბათუმის ეკლესიის წინამძღვარია. 1954 წლიდან სოხუმის ეკლესიის მოძღვარია.

მღვდელი სპირიდონ პეტრეს ძე ძიძავა

დაიბადა 1882 წელს სენაკის რაიონის სოფ. ხორში. სწავლობდა სენაკის სასულიერო სასწავლებელში, ქუთაისის სასულიერო სემინარიაში. 1910-1913 წლებში მასწავლებლობდა საეკლესიო სკოლაში. 1914-1921 წლებში სენაკის რაიონის სოფელ ეკის ეკლესიის მღვდელია. 1922-1927 წლებში ნოქალაქევის სკოლის მასწავლებელია. 1927-1943 წლებში იძულებით განმოსილია. 1943 წლიდან გარდაცვალებამდე სოფელ მენჯის ეკლესიის წინამძღვარია.

დეკანოზი გერვასი იოსების ძე ჯაოშვილი

დაიბადა 1884 წელს ჭიათურის რაიონის სოფელ ნიგოზეთში. სწავლობდა ქუთაისის სასულიერო სასწავლებელში, თბილისის სასულიერო სემინარიაში. 1910-1913 წლებში სამხედრო სამსახურშია. 1914-1917 წლებში დმანისის რაიონის დიდი გომარეთის ეკლესიის მღვდელია. 1917-1931 წლებში ჯერ სოფელ ავლევის, ხოლო შემდეგ სურამის ეკლესიის მღვდელია. 1931-1955 წლებში იძულებით განმოსილია. 1955 წლიდან გარდაცვალებამდე თბილისის კუკიის წმიდა ნინოს ეკლესიის მოძღვარია. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში სამტრედიის ქ. N 10.

მღვდელი თეოფანე ზოსიმეს ძე ჯუღელი

დაიბდა 1879 წელს ზუგდიდში. დაამთავრა სასულიერო სასწავლებელი. 1903-1908 წლებში მედავითნეობდა ქუთაისის ეკლესიებში. 1908-1923 წლებში დიაკონია, 1923-1925 წლებში ეკლესიების მასობრივი დახურვის გამო უმუშევარია. 1925-1947 წლებში ზუგდიდის ეკლესიის მღვდელია. ორჯერ იყო დაპატიმრებული 1923 და 1936 წლებში ბავშვების მონათვლის გამო. 1948 წლიდან გარდაცვალებამდე ზუგდიდში მოღვაწეობდა.

ოჯახი ცხოვრობდა ზუგდიდში ნინოშვილის ქ. N 58.

არქიმანდრიტი ევაგრე დიასამიძე

დაიბადა 1887 წელს ასპინძის რაიონ სოფელ საროში. ხერთვისის დაწყებითი სკოლის დამთავრების შემდეგ სწავლობდა მედავითნეობის კურსებზე თბილისში. 1912-1914 წლებში თბილისის დარიის მონასტრის იეროდიაკონია. 1914-1919 წლებში თბილისშია. 1919-1921 წლებში ახალციხის რაიონის საფარის მონასტერშია, 1921-1930 წლებში მარტყოფის მონასტერშია. 1930-1947 წლებში სიონის ეკლესიის მღვდელმონაზონია, 1947-1951 წლებში ისევ მარტყოფშია, 1951-1952 წლებში კუკიის წმიდა ნინოს ეკლესიაშია. 1952-1954 წლებში მცხეთის სვეტიცხოველშია. 1954-1955 წლებში ისევ კუკიის ეკლესიაშია. 1955 წლიდან საგარეჯოში დოდოს მონასტერშია. 1968 წელს ითხოვს პენსიაზე გასვლას. წავიდა თავის სოფელში, საროში სადაც მალე გარდაიცვალა.

მღვდელი საბა ტროფიმეს ძე დურდიაშვილი

დაიბადა დმანისის რაიონ სოფელ რეზაში. 1914 წლამდე სწავლობდა თბილისის სასულიერო სემინარიაში. 1915-1917 წლებში იყო სოფელ ბახტრიონის მღვდელი. 1919-1919 წლებში დუშეთის რაიონის სოფ. ხანდოში, 1919-1930 წლებში სოფელ ხოვლეში, 1930-1947 წლებში იძულებით განმოსილია. 1947-1950 წლებში თბილისის პეტრე-პავლეს ეკლესიაშია. 1950-1952 წლზებში ბათუმის წმიდა ნიკოლოზის ეკლესიაშია. 1952-1953 ისევ პეტრე-პავლეს ეკლესიაშია, შემდეგ დიდუბეში. 1954 წლიდან გარდაცვალებამდე სიონის საპატრიარქო ტაძარში.

მღვდელი კონსტანტინე მიხეილის ძე ემჩინოვი

დაიბადა 1888 წელს ქუთაისში. 1917 წელს დაამთავრა თბილისის კლასიკური გიმნაზია, პოლიტექნიკური ინსტიტუტის საზოგადოებრივ მეცნიერებათა ფაკულტეტი.

1908-1947 წლეებში იყო საერო სამსახურში. 1947 წელს ხელდასხმულ იქნა მღვდლად და გარდაცვალებამდე იყო მიხეილ ტვერელის ეკლესიის წინამძღვარი. ოჯახი ცხოვრობდა პლეხანოვის 51.

არქიმანდრიტი ათანასე იორდანეს ძე ზაქარიაშვილი

დაიბადა 1869 წელს სოფელ ნაგარევში (ქუთაისი) სწავლობდა გელათის, შიომღვიმისა და მარტვილის სამონასტრო სკოლებში. 1881-1890 წლებში. 1897-1926 წლებში იყო შიომღვიმის  მონასტერში.

1926 წელს ხელდასხმულ იქნა ქუთაისის პეტრე-პავლეს ეკლესიაში მღვდლად. 1950 წლიდან არქიმანდრიტია და გარდაცვალებამდე მოღვაწეობდა ქუთაისის პეტრე-პავლეს ეკლესიაში. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ ნაგარევში.

მღვდელი გიორგი ილარიონის ძე ზამბახიძე

დაიბადა 1895 წელს ხარაგაულის რაიონ სოფელ ვერტყვიჭალაში. 1912 წელს დაამთავრა ქუთაისის სასულიერო სასწავლებელი. 1914-1915 წლებში მედავითნეობდა ზესტაფონის რაიონის სოფელ ზოვრეთის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიაში. 1915-1918 წლებში ჭიათურის რაიონის სოფელ ლიჩში: 1918-1921 წლებში იყო ბორჯომის რაიონის სოფელ დვირის მღვდელი, 1922 წელს ახალქალაქის რაიონის სოფელ საროში, 1922-1926 წლებში ხაშურის რაიონის სოფელ ოსიაურში, 1947 წლიდან გარდაცვალებამდე მსახურობდა ქარელის რაიონის სოფელ ატოცის წმიდა გიორგის ეკლესიის წინამძღვრად. ოჯახი ცხოვრობდა სურამში, კომკავშირის ქ. N 31.

მღვდელი მიხეილ ნიკოლოზის ძე ზურაბიშვილი

დაიბადა 1900 წელს სიღნაღის რაიონის სოფელ ბოდბისხევში. 1912 წელს დაამთავრა სიღნაღის პირველდაწყებითი სასულიერო სასწავლებელი, 1920 წლამდე იყო ხირსის მონასტერში. 1924-1953 წლებში მედავითნეობდა ბოდბისხევის ეკლესიაში. 1953 წლიდან გარდაცვალებამდე სოფელ ჯუგაანის ეკლესიის მღვდელი. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ ჯუგაანში. იგი აკადემიკოს ავლიპ ზურაბაშვილის ბიძა იყო.

მღვდელი გიორგი იოსების ძე ინანიშვილი

დაიბადა 1878 წელს საგარეჯოს რაიონ სოფელ ნინოწმინდაში. სწავლობდა თბილისის სასულიერო სასწავლებელში. 1899-1906 წლებში იყო უჯარმის წმიდა გიორგის ეკლესიის მედავითნე, 1906-1917 წლებში ქვაშვეთის ეკლესიის მედავითნეა, 1917-1922 წლებში იყო დუშეთის რაიონის სოფელ ახალდაბის ღვთისმშობლის სახელობის ეკლესიის მღვდელი. 1925-1942 წლებში იძულებით განმოსილია. 1942-1943 წლებში ახალგორის რაიონის ავლევის ღვთისმშობლის ეკლესიის მღვდელია. 1943 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო ვაკის სასაფლაოს ეკლესიის მღვდელი. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში ახალციხის ქ. N 7.

მღვდელი თადეოზ ნიკოლოზის ძე კიკალიშვილი

დაიბადა 1846 წელს ტყიბულის რაიონ სოფელ წკნორში. 1910-1912 წლებში სწავლობდა გელათის სამონასტრო სკოლაში. 1924-1926 წლებში იყო ტყიბულის რაიონის სოფელ სოჩხეთის ეკლესიის მღვდელი. 1926-1936 წლებში სასულიერო საქმიანობას ეწეოდა სოჩხეთსა და ძმუისში. 1937-1946 წლებში რეპრესირებული და გადასახლებულია. ე.წ. "ტროიკას" გადაწყვეტილებით. 1946 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო ტყიბულის რაიონის სოფელ წკნორის ეკლესიის წინამძღვარი. ოჯახი ცხოვრობდა სოფ. წკნორში.

მღვდელი დიმიტრი ნაუმის ძე კაკუბავა

დაიბადა 1878 წელს გალში. 1908-1919 წლებში იყო ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიაში მედავითნედ. 1919-1922 წლებში ტყვარჩელის თორმეტი მოწამის სახელობის ეკლესიის მღვდელია. 1922-1929 წლებში ბედიის ღვთისმშობლის ეკლესიაშია, 1929-1932 წლებში რეჩხინის წმიდა ნიკოლოზის ეკლესიის წინამძღვარია, 1932-1953 წლებში იძულებით განმოსილია. 1953 წლიდან გარდაცვალებამდე გუდაუთის რაიონის ლიხნის ეკლესიის წინამძღვარია. ოჯახი ცხოვრობდა გუდაუთაში.

მღვდელი თეოფანე ლუკას ძე კალანდარიშვილი

დაიბადა 1873 წელს სენაკში. 1898 წელს დაამთავრა თბილისის სასულიერო სემინარია. 1898 წლიდან გარდაცვალებამდე სენაკის ეკლესიის წინამძღვარია. ოჯახი ცხოვრობდა სენაკში რუსთაველის ქ. N 23.

მღვდელი დავით აბესალომის ძე კარგარეთელი

დაიბადა 1888 წელს სოფელ როკითში (ბაღდადის რაიონი). 1912 წელს დაამთავრა თბილისის სასულიერო სემინარია. 1913-1914 წლებში მასწავლებლობდა სტეფანწმიდის დაწყებით სკოლაში. 1914-1916 წლებში იყო სოფელ მლეთის მღვდელი. 1916 წლიდან გარდაცვალებამდე სოფელ როკითის ეკლესიის წინამძღვარია. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ როკითში.

გთავაზობთ არქიმანდრიტ კონსტანტინე ქვარაიას მიერ დაწერილ ავტობიოგრაფიას

მე არქიმანდრიტი კონსტანტინე (კონსტანტინე ნოჩოს ძე ქვარაია) ეროვნებით ქართველი, დავიბადე 1902 წ. 15 ოქტომბერს. ძვ. სტ. ზუგდიდის რაიონის სოფელ ორსანტიაში, გლეხის ოჯახში. 1909 წ. შემიყვანეს ზუგდიდის რაიონის სოფელ კოკის ორკლასიანი ნორმალურ სასწავლებელში. სასწავლებელი დავამთავრე 1914 წ. 1921 წ. შევედი ანდრიამოციქულის პირველწოდებულის წარჩემოხურის მამათა მონასტერში მორჩილად. 1926 წ. ამავე მონასტერში აღვიკვეცე ბერად მონასტრის წინამძღვრის არქიმანდრიტი ლუკას მიერ. 1930 მონასტერი დაკეტეს. 1930 წ.-1935 წლამდე ვცხოვრობდი სოფელ ორსანტიაში - დედასთან. 1935 წ. მარტში აფხაზეთის მიტროპოლიტმა მელქისედეკმა (ფხალაძემ) ამჟამად დანგრეულ სოხუმის წმიდა ნიკოლოზის საკათედრო ტაძარში მაკურთხა იროდიაკონად, ხოლო მეორე დღეს მღვდელმონაზვნად. არეული დრო იყო. გამიშვეს ჩემს სოფელში, სადაც ვცხოვრობდი 1947 წლამდე ამ ხნის განმავლობაში. იქ ვეწეოდი სულიერ მოღვაწეობას დროის ვითარებისდა მიხედვით. 1947 წლიდან 1948 წლის ნოემბრამდე ვიყავი მეორე მღვდლად სოხუმის რაიონის სოფელ თავისუფლების ფერიცვალების ეკლესიაში. წინამძღვრად იმ ეკლესიაში იყო არქიმანდრიტი - ლუკა (ნადარეიშვილი) 1948 წ. ნოემბერში აღნიშნული ეკლესია დაკეტეს 1948 წლის ნოემბერში კათალიკოს პატრიარქ კალისტრატეს მიერ დანიშნულ ვიქმენ მღვდელ მსახურად თეკლათის დედათა მონასტერში, ცხაკაიაში, სადაც ვმოღვაწეობ და ვცხოვრობ დღემდე 1958 წლიდან მიტროპოლიტი ეფრემის, შემდეგში კათოლიკოს-პატრიარქისა, ლოცვა-კურთხევით ერთდროულად ვღვდელმქმედობ ვიდრე დღემდე, ლანჩხუთის რაიონის სოფელ ქვიანის ზემოთ ჯიხეთის დედათა მონასტერში.

მამაჩემი ნოჩო გვაჩილიას ძე ქვარაია, დაბადების წელი არ ვიცი, გარდაიცვალა 1930 წ.

დედა ჩემი ბარბარე გუსარის ასული ცანაია, დაბადების წელი არ ვიცი, გარდაიცვალა 1959 წელს.

დაი თებრონია (ძაბია) ნოჩოს ასული ქვარაია დაიბადა 1893 წ. მონასტრის მორჩილი, ცხოვერობს - ცხაკაიას დედათამონასტერში, ძმა - დომენტი ნოჩოსძე ქვარაია, დაიბადა 1898 წ. გარდაიცვალა 1929 და ქრისტინა ნოჩოს ასული ქვარაია. დაიბადა 1905 წ. პენსიონერი. ცხოვრობს ზუგდიდის რაიონის სოფელ ანავლიაში. ძმა ტარასი ნოჩოს ძექვარაია, დაიბადა 1908 წ. გარდაიცვალა 1931 წ. ძმა კალისტრატე (კოლია) ნოჩოს ქვარაია დაიბადა 1911 წ. პენციონერია ცხოვრობს ზუგდიდის რაიონ სოფელ ანაკლიაში. ჩემი პასპორტის ნომერი და სერიაა - 574560 XII-0Ф, როგორც მე ისე ახლო ნათესავები არასოდეს ვყოფილვართ კომკავშირისა და კომპარტის წევრი. სამხედრო სამსახურში არ გამივლია, ვარ არა სამხედრო ვალდებული. საზღვარგარეთ არა ვყოფილვარ, არა მაქვს მიმოწერა და არც ნათესავი , მეგობრები მყავს.

იღუმენად ნაკურთხი ვარ მიტროპოლიტი ეფრემის მიერ 1956 წ. ბათუმის წმიდა ნიკოლოზის ტაძარში, არქიმანდრიტად - 1961 წელს, თბილისის დიდუბის ღვთისმშობლის ტაძარში კათოლიკოს პატრიარქ ეფრემ II-ს მიერ.

მღვდელი ნიკოლოზ ნესტორის ძე კიღურაძე

დაიბადა 1891 წელს ოზურგეთში. 1909 წელს დაამთავრა ოზურგეთის სასულიერო სასწავლებელი.1910-1917 წლებში იყო ბათუმის ეკლესიის მედავითნე, 1917-1949 წლებში თბილისის დიდუბის ეკლესიის მთავარდიაკონი, 1949-1951 წლებში სიონის ეკლესიის მთავარდიაკონი, 1951-1953 წლებში ალექსანდრე ნეველის ეკლესიის მთავარდიაკონი, 1953 ალექსანდრე ნეველის ეკლესიის მღვდელია. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში ბრძოლის ქ. N 44.

მღვდელი იულინე ბესარიონის ძე ყიფშიძე

დაიბადა 1865 წელს ჭიათურის რაიონ სოფელ ბიღაში. 1889 წელს დაანთავრა თბილისის სასულიერო სემინარია. 1889-1890 წლებში. 1890-1949 წლებში იყო ზესტაფონის რაიონის სოფელ კლდეეთის ეკლესიის მღვდელი. ოჯახი ცხოვრობდა ზესტაფონში მოლოტოვის ქ. N6.

მღვდელი რაფაელ ნიკოლოზის ძე კარელინი

დაიბადა 1931 წელს თბილისში. დაამთავრა რკინიგზის საშუალო სკოლა, სწავლობდა ა.ს. პუშკინის სახელობის თბილისის სახელმწიფო პედაგოგიურ ინსტიტუტში. 1955 წლიდან 1965 წლამდე იყო მცხეთის ოლღას მონასტრის მღვდელი. 1967 წლიდან დღემდე არქიმანდრიტი რაფაელი თბილისის ალექსანდრე ნეველის ეკლესიაში მსახურობს. ოჯახის მისამართი: თბილისი, ხუთი დეკემბრის ქ. N12.

მღვდელი კოზმა ანდრიას ძე კირცხალია

დაიბადა 1892 წელს სენაკის რაიონის სოფელ ახალსოფელში. 1911-1913 წლებში სწავლობდა გელათის მონასტრის სკოლაში. 1913-1914 წლებში იყო ჭალადიდის ეკლესიის მედავითნე, 1914-1917 წლებში მონაწილეობდა პირველ მსოფლიო ომში. 1917-1921 წლებში იყო სენაკის ეკლესიის მედავითნე, 1921-1923 წლებში ჭალადიდის წმიდა გიორგის ეკლესიის მოძღვარია, 1925-1927 წლებში იყო ნოსირის ეკლესიაში, 1927-1943 წლებში იძულებით განმოსილ იქნა. 1943-1949 წლებში იყო სენაკის ეკლესიის მღვდელი. 1949 წლიდან გარდაცვალებამდე მსახურობდა ფოთის სამლოცველო სახლის მღვდლად. ოჯახი ცხოვრობდა სენაკის რაიონ ახალსოფელში.

 

მღვდელი კონსტანტინე მაქსიმეს ძე კნიაზევსკი

დაიბადა 1885 წელს გიუმრიში. დაამთავრა თბილისის სასულიერო სასწავლებელი 1903 წელს. 1903-1904 წლებში მასწავლებლობდა დმანისში. 1904-1905 წლებში იყო მედავითნე ერევნის მართლმადიდებელ ეკლესიაში. 1905-1914 წლებში იყო ყარსის ოლქში, 1914-1920 წლებში კიროვაკანის ეკლესიის მღვდელია, 1921-1922 წლებში ელიზავეტოპოლშია, 1922-1921 წლებში ბაქოს ოლქის მართლმადიდებელ ეკლესიაშია, 1931-1947 წლებში იძულებული გახდა განმოსილიყო. 1947-1955 წლებში სტავროპოლის მხარეშია. 1955 წლიდან გარდაცვალებამდე მსახურობდა თბილისის პეტრე-პავლეს ეკლესიაში. ოჯახი ცხოვრობდა ჩუბინიძის ქ. N 22.

მღვდელი ლაზარე იაკობისძე კოჟორაძე

დაიბადა 1892 წელს ახალქალაქის რაიონის სოფელ გოგაშენში. სწა¬ვლობდა ჯერ გოგაშენის, ხოლო შემდეგ თბილისის სასულიერო კურსებზე. 1913-1923 წლებში მსახურობდა დმანისში დიაკვნად. 1923-1924 წლებში იყო საქართველოს საპატრიარქოს სასულიერო კურსების მსმენელი. 1924-1936 წლებში იყო ბორჯომის რაიონის სოფელ საკირეს მღვდელი, 1939-1945 წლებში აწყურშია, 1945 წლი¬დან გარდაცვალებამდე იყო ხაშურის რაიონის სურამის იტრიის ეკლესიის წინამძღვარი. ოჯახი ცხოვრობდა ბორჯომში კეცხოველის N 63.

მღვდელი იასე ბიჭიას ძე ლაბაძე

დაიბადა 1892 წელს სოფელ შროშაში (ზესტაფონის რაიონი) ჯერ სწავლობდა სოფლის სკოლაში, 1908-1909 წლებში გელათის სამონასტრო სასწავლებელში. 1909-1920 წლებში იყო შროშის ეკლესიის მედავითნე, 1922-1923 წლებში დიაკვანი, 1923-1925 წლებში ხარაგაულის რაიონის სოფელ ჩხერთუბნის მღვდელი, 1925-1927 წლებში შროშის ეკლესიის მღვდელია, 1927-1944 წლებში იძულებით განმოსილია. 1944 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო უბისის ეკლესიის წინამძღვარი. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ შროშაში.

მღვდელი სიმონ ისაკის ძე ლაცაბიძე

დაიბადა 1891 წელს ქარელში. სწავლობდა თბილისის სასულიერო სასწავლებელში. 1907-1916 წლებში იყო მედავითნე ძევერის, წუნარის, გლდანის ეკლესიებში. 1916-1954 წლებში საერო სამსახურშია, 1955 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო დიდუბის ღვთისმშობლის ეკლესიის მღვდელი. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში, პუშკინის ქ. N 7.

მღვდელი დავით თოთიას ძე ლიქოკელი

დაიბადა 1880 წელს სოფელ ბარისახოში. მიღებული ჰქონდა მონასტერთან არსებული სკოლის განათლება. 1900-1907 წლებში იყო თბილისის იოანე ღვთისმეტყველის ეკლესიაში, 1907-1917 წლებში ბარისახოს ეკლესიის მედავითნეა, 1917-1920 წლებში ბაწალევშია, 1920-1925 წლებში ბარისახოს ეკლესიის მღვდელია. 1925-1930 წლებში იძულებით განიმოსა. 1931-1941 წლებში ისევ ბარისახოს ეკლესიის მღვდელია. 1942 წლიდან დედოფლისწყაროს რაიონის არხილოსკალოს ეკლესიის მღვდელმსახურია. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ არხილოსკალოში.

დეკანოზი ნიკოლოზ ალექსანდრესძე მაღალაძე

დაიბადა 1875 წელს თბილისში. დაამთავრა სასულიერო სემინარია, 1890 წელს. 1896-1899 წლეებში მედავითნეა, 1899-1901 წლებში ნაძალადევის ეკლესიაშია ჯერ მედავითნედ, 1901-1906 წლებში მღვდელია. 1906-1914 წლებში მსახურობდა თბილისის ალექსანდრე ნეველის ეკლესიაში, 1914-1918 წლებში მონაწილეობდა პირველ მსოფლიო ომში. 1918-1944 წლებში საერო სამსახურშია, 1944 წლიდან 1953 წლამდე იყო სიონის ეკლესიაში, 1953 წლიდან გარდაცვალებამდე სოხუმის წმიდა ნიკოლოზის ეკლესიის წინამძღვარია. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში ახალციხის შესახვევი N 13.

 

არქიმანდრიტი იოანე მაისურაძე

დაიბადა 1882 წელს სოფელ ერედვში (ცხინვალის რაიონი). მიღებული ჰქონდა სამონასტრო განათლება. 1896-1903 წლებში იყო ბეთანიაში, 1903-1920 წლებში ათონის წმიდა მთაზე, საბერძნეთში. 1920-1921 წლებში არმაზის მონასტერში, 1921-1922 წლებში მარტყოფის მონასტერში. 1922 წლიდან ბეთანიაში იყო გაფორმებული¬ ეკლესიის მცველად და ეწეოდა განდეგილ ცხოვრებას. იგი საქართველოს მართლმადიდებელმა ეკლესიამ წმინდანად შერაცხა 2003 წელს.

მღვდელი ალექსი ქრისტეფორეს ძე მირცხულავა

დაიბადა 1875 წელს ხობში. 1899 წელს დაამთავრა სენაკის სასულიერო სასწავლებელი. 1893-1910 წლებში იყო ხობის მონასტერში, 1912-1917 წლებში ხობის მონასტრის ბერ-მონაზონი, 1917-1938 წლებში ხობის მონასტრის იღუმენი, 1938 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო ხობის მონასტერში წინამძღვრად.

მღვდელი მიხეილ ღვთისავარის ძე მთიბელაშვილი

დაიბადა 1888 წელს ჩარგალში, 1905-1907 წლებში იყო სოფელ ხახმატის (ხევსურეთი) წმიდა გიორგის ეკლესიის მედავითნე, 1907-1914 წლებში უკანაფშავის ეკლესიაშია, 1914-1925 წლებში მედავითნეობდა სოფელ მაღაროში, 1930 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო სოფელ ჩარგლის მღვდელი. ოჯახი ცხოვრობდა ჩარგალში.

 

მღვდელი ვასილ ლეონტის ძე მოლოდინი

დაიბადა 1879 წელს დუშეთში. 1897 წელს დაამთავრა თბილისის სასულიერო სემინარია.

1898-1899 წლებში მასწავლებლობდა სოხუმის რაიონის სამრევლო სკოლაში, 1900-1905 წლეებში იყო მიხაილოვის საავადმყოფოსთან არსებული ეკლესიის მედავითნე, 1905-1914 წლებში დუშეთის რაიონის სოფელ ბაზალეთის ეკლესიის მღვდელია. 1914-1952 წლებში საერო სამსახურშია, 1952-1953 წლებში კუკიის წმიდა ნინოს სახელობის ეკლესიის მღვდელია, 1955 წლიდან გარდაცვალებამდე თბილისის პეტრე-პავლეს სახელობის ეკლესიის წინამძღვარია. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში, ქობულეთის ქ. N19.

იღუმენი გიორგი მეთოდეს ძე მხეიძე

დაიბადა 1887 წელს სოფელ ქვემო კრიხში (რაჭა) 1924 წლიდან მოღვაწეობდა ბეთანიის მონასტერში. 1961 წლის 18 აპრილს იგი უწმიდეს ეფრემ II-ს მიმართავდა თხოვნით: მოვხუცდი და დავუძლურდი იქნებ გაბრიელ ურგებაძე დანიშნოთ ჩემს მაგივრადო. 1962 წლის 12 სექტემბერს მამა გაბრიელის ხელში გარდაიცვალა იღუმენი გიორგი. იგი ქართული ეკლესიის მიერ წმინდანად არის შერაცხილი.¬

მღვდელი კირილე ეგნატეს ძე ნამიჭეიშვილი

დაიბადა 1868 წელს ვანის რაინის სოფელ ტყემელიანში. 1884 წელს დაამთავრა ქუთაისის სასულიერო სასწავლებელი. 1897-1908 წლებში ასწავლიდა საეკლესიო სკოლაში. 1908-1937 წლებში იყო ონჯახეთის (ვანი) ეკლესიის წინამძღვარი. 1937 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო ტყემელიანის ეკლესიის წინამძღვარი. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ ტყემლიანში.

მღვდელი ვიქტორ იოსების ძე ნინიკაშვილი

დაიბადა 1885 წელს სოფელ დიმში (ბაღდადი). 1906 წელს დაამთავრა ქუთაისის სასულიერო სასწავლებელი. 1910-1924 წლებში იყო სოფელ წაბლარასხევის (ბაღდადი) ეკლესიის მედავითნე, 1924-1942 წლებში დიმის მთავარანგელოზის ეკლესიის მოძღვარია. 1942 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო ბაღდათის რაიონის მღვდელი. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ დიმში.

მღვდელი სოლომონ მიხეილის ძე ნუცუბიძე

დაიბადა 1891 წელს სოფელ ფარცხანაყანევში (წყალტუბოს რაიონი). 1954 წლიდან იყო პეტრე-პავლეს ეკლესიის მთავარდიაკვა¬ნი ქუთაისში, 1955 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო პეტრე-პავლეს ეკლესიის მღვდელი. ოჯახი ცხოვრობდა ქუთაისში კომუნარების N26.

მღვდელი პახუმ აბიათარის ძე ობოლაძე

დაიბადა 1898 წელს სოფელ სხვავაში (რაჭა). დაამთავრა სამრეწველო-ეკონომიკური ტექნიკუმი. მიღებული ჰქონდა სამონასტრო განათლება. 1930-1952 წლებში საერო სამსახურშია 1952 წლიდან 1955 წლამდე იყო სიონის საპატრიარქო ტაძრის დიაკონი. 1955 წლიდან მღვდელი, 1970 წლიდან 1983 წლამდე გარდაცვალებამდე პროტოპრესვიტერი. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში, ეტაპის ქ. N10.

დეკანოზი ტერენტი პორფირეს ძე ობოლაძე

დაიბადა 1887 წელს სოფელ ხრესილში (ტყიბულის რაიონი). 1910-1917 წლებში გელათის სამონასტრო სკოლაშია. 1917-1919 წლებში გელათის მონასტრის დიაკვანია, 1919-1920 წლებში იყო ქუთაისის ეპარქიის ეკონომოსი და მღვდელი. 1920-1937 წლებში ტყიბულის რაიონის სოფელ ჩქეფის მღვდელია. 1937-1947 წლებში რეპრესირებულია, ე.წ. "სამეულის" დადგენილებით გადაასახლეს ყაზახეთში, ყარაგანდაში. 1947-1953 წლებში ისევ ჩქეფის ეკლესიაშია, 1953 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო საფიჩხიის ამაღლების ეკლესიაში. ოჯახი ცხოვრობდა ქუთაისში, მერკვილაძის ქ. N 10.

მღვდელი ბართლომე პორფირის ძე ოსიძე

დაიბადა 1865 წელს მარტვილში. 1880-1885 წლებში მარტვილის მონასტერშია. 1885-1895 წლებში იქვე მედავითნეობდა. 1895-1902 წლებში დიაკვანია, 1902-1911 წლებში იყო ალავერდის ოლქის სოფელ მოხაშის მღვდელი. 1911-1923 წლებში კვლავ მარტვილის მონასტერშია, 1923-1946 წლებში ეკლესიის დახურვის გამო უმუშევარია. 1946-1953 წლებში მარტვილის ეკლესიაშია. 1953 წლიდან გარდაცვალებამდე ნახარებაოს ეკლესიის მოძღვარია. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ ნახარებაოში.

მღვდელი ვასილ ალექსანდრეს ძე ფირცხალავა

დაიბადა 1923 წელს ჩხოროწყუს რაიონის სოფელ ზუმში. 1948-1953 წლებში სწავლობდა სოხუმის პედაგოგიურ ინსტიტუტში. 1954 წლიდან ბეთანიის მონასტერშია ჯერ მორჩილად, 1955 წლიდან დიაკვნად, 1955 წლის 10 აპრილიდან მღვდელმონაზონია.

მღვდელი იოაკი სტეფანეს ძე რამაზაშვილი

დაიბდა 1874 წელს სოფელ კაჭრეთში (გურჯაანის რაიონი) 1911-1918 წლებში იყო ათონზე, 1918-1934 წლებში მარტყოფის მონასტრის ბერია, 1934 წლიდან მღვდელმონაზონი იოაკიმე კაჭრეთის ეკლესიაში მოღვაწეობდა გარდაცვალებამდე.

მღვდელი ივანე ესტატეს ძე საყვარელიძე

დაიბადა 1891 წელს თელავში. 1914 წელს დაამთავრა ვაჟთა გიმნაზია თბილისში, დემიდოვის იურიდიული ლიცეუმი 1917 წელს. 1917-1947 წლებში საერო სამსახურშია. 1947-1949 წლებში სიონის ტაძრის მღვდელია. 1949-1951 წლებში კუკიის წმიდა ნინოს ეკლესიის მღვდელია. 1951-1953 წლებში ისევ სიონშია, 1953-1960 წლებში მთაწმინდაზეა, 1960 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო თბილისის სამების ეკლესიის მღვდელი. ერთხელ კათოლიკოს-პატრიარქმა ეფრემ II ხუმრობით უთხრა "ცოდო არა შენ საყვარელიძე იყო და უწმიდესი კირიონი საძაგლიშვილი?" მღვდელი იოანე გამოირჩეოდა როგორც პუნქტუალური წესრიგის მოყვარული პიროვნება. ოჯახი ცხოვრობდა ჭონქაძის ქ. N 14ა.

მღვდელი იაკინთე ყარამანის ძე სახვაძე

დაიბადა 1896 წელს სოფელ უბისაში (ხარაგაულის რაიონი) სწავლობდა სასულიერო სასწავლებელში. 1906-1912 წლებში. 1913-1918 წლებში მედავითნეობდა მანგლისში, ნატახტარში. 1918-1921 წლებში ჩააბარა სამოძღვრო გამოცდები. 1921-1925 წლებში მსახურობდა  ვერტყვიჭალის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიაში, 1925-1940 წლებში იძულებული გახდა დროებით შეეწყვიტა ღვთისმსახურება. 1947-1952 წლებში უბისას ეკლესიის წინამძღვარია. 1952 1954 წლებში ჭიათურის მღვიმის მონასტერშია, 1954 წლიდან გარდაცვალებამდე უბისის ეკლესიის წინამძღვარია. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ უბისაში.

მღვდელი ტრიფონ ოქროპირის ძე სულავიძე

დაიბადა 1896 წელს ქვედა მესხეთში (წყალტუბოს რაიონი) 1954 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო მღვდელი მოწამეთას ეკლესიაში. ოჯახი ცხოვრობდა ქუთაისში, ავტოქარხნის II შესახვევი N 2.

მღვდელმონაზონი ზენონ დავითის ძე სულავიძე

დაიბადა 1869 წელს თელავის რაიონის სოფელ ვარდისუბანში. 1886-1901 წლებში იყო შუამთის მონასტრის მედავითნე. 1901-1925 წლებში ალავერდის ტაძრის მღვდელმონაზონი, 1925-1955 წლებში თეთრი გიორგის ეკლესიის მღვდელმონაზონი, 1955 წლიდან გარდაცვალებამდე ალავერდის მონასტერშია.

დეკანოზი ვალერიან ალექსანდრეს ძე ტაბლიაშვილი

დაიბადა 1883 წელს სოფელ მუხრანში. 1901 წელს დაამთავრა თელავის სასულიერო სასწავლებელი. 1902-1904 წლებში მასწავლებლობდა წინანდლის დაწყებით სკოლაში. 1905-1907 წლეებში სამხედრო სამსახურშია, 1910-1917 წლებში იყო ყვარლის ეკლესიის მღვდელი. 1917-1944 წლამდე საერო სამსახურშია. 1944 წლიდან გარდაცვალებამდე თბილისის იოანე ღვთისმეტყველის ეკლესიაშია. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში ბარნოვის N47.

მღვდელი გრიგოლ დიმიტრის ძე ტატიშვილი

დაიბადა 1882 წელს სოფელ ცხურკვეთში (ჭიათურა). 1903 წელს დაამთავრა ქუთაისის სასულიერო სასწავლებელი, სასულიერო სემინარია 1907 წელს. 1907-1910 წლებში იყო თელავის მთავარანგელოზის ეკლესიის მედავითნე. 1910-1924 წლებში თელავის რაიონის სოფელ ართანას ეკლესიის მღვდელია. 1954 წლებში იძულებით განმოსილი საერო სამსახურშია. 1954 წლიდან გარდაცვალებამდე სიონის საპატრიარქო ტაძრის მღვდელია. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში. ტყის შესახვევი N 39.

დეკანოზი ლევან ალექსანდრეს ძე ტლაშაძე

დაიბადა 1890 წელს სოფელ ხიდისთავში (გორის რაიონი) გორის სასულიერო სასწავლებლის დამთავრების შემდეგ 1905-1908 წლეებში სწავლობდა თბილისის სასულიერო სემინარიაში. 1909-1917 წლებში იყო გორიჯვრის ეკლესიის მედავითნე.

1917-1922 წლებში იყო დიაკვანი სამთავროს მონასტერში.

1922-1930 წლებში დუშეთის რაიონის სოფელ ოძისის ეკლესიის მღვდელია. 1930-1932 წლებში ავლაბრის წმიდა მარინეს ეკლესიაშია, 1932-1935 წლებში ნავთლუღის წმიდა ბარბარეს ეკლესიაში. 1935-1947 წლებში დიდგორის ეკლესიაშია, 1947-1954 წლებში კუკიის წმიდა ნინოს ეკლესიაშია, 1954-1955 წლებში მცხეთის სვეტიცხოველშია, 1955 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო თბილისის ალექსანდრე ნეველის ეკლესიის დეკანოზი. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში თმოგვის ქ. N 9.

მღვდელი შიო იორდანეს ძე თურქაძე

დაიბდა 1889 წელს სოფელ წილკანში, 1904 წელს დაამთავრა გორის სასულიერო სასწავლებელი. 1911-1913 წლებში იყო დუშეთს რაიონის სოფელ სიონის მასწავლებელი. 1913-1925 წლებში დუშეთის რაიონის სოფელ ნოჯიკეთის მღვდელია, 1925-1953 წლებში იძულებით განმოსილია და საერო სამსახურშია. 1953-1956 წლებში დიდუბის ღვთისმშობლის ეკლესიის მღვდელია 1956 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო კუკიის ეკლესიაში. ოჯახი ცხოვრობდა ვარდისუბნის N 5.

დეკანოზი ალექსანდრე ილიას ძე ხანდამიშვილი

დაიბადა 18789 წელს თბილისში. 1894 წელს დაამთავრა თბილისის სასულიერო სასწავლებელი. 1896 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო თბილისის ალექსანდრე ნეველის ეკლესიის მღვდელი ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში. კალინინის ქ N 69.

მღვდელი გრიგოლ იოსების ძე ხარიტონაშვილი

დაიბადა, 1883 წელს სოფელ ველისციხეში (გურჯაანის რაიონი). 1897 წელს დაამთავრა თელავის რაიონის სასულიერო სასწავლებელი. 1900-1907 წლებში ასწავლიდა ახალციხის საეკლესიო სკოლაში. 1907-1916 წლებში მედავითნეობდა აწყურის ეკლესიაში. 1916-1917 წლებში იყო ახალციხის ეკლესიის დიაკვანი 1917-1925 წლებში იყო ახალციხის რაიონის სოფელ საკირის ეკლესიის მღვდელი. 1925-1949 წლებში იყო ბაკურიანის ეკლესიაში. 1949 წლიდან გარდაცვალებამდე მანგლისის ეკლესიის წინამძღვარია. ოჯახი ცხოვრობდა მანგლისში.

მღვდელი ვასილ ივანეს ძე ხახიშვილი

დაიბადა 1876 წელს სოფელ ხოვლეში (კასპის რაიონი). დაამთავრა გორის სასულიერო სასწავლებელი. 1902 ჩააბარა სასულიერო სემინარიის გამოცდები ექსტერნად. 1902-1914 წლებში ასწავლიდა ქვაბისხევის მონასტრის სკოლაში, იყო მედავითნე მთაწმინდაზე. 1914-1917 წლებში მონაწილეობდა პირველ მსოფლიო ომში. 1917-1952 წლებში საერო სამსახურშია, 1952 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო დიდგორის ეკლესიის მღვდელი.

იღუმენი ხარლამპი ზაქარიას ძე ხომასურიძე

დაიბადა 1876 წელს საჩხერის რაიონის სოფელ სპეთში. 1901-1915 წლებში სწავლობდა მონასტრის სკოლაში. 1915-1921 წლებში იყო შიომღვიმის მონასტრის მღვდელმონაზონი. 1921-1955 წლებში იყო მარტყოფის მონასტრის მღვდელ მონაზონი, 1955 წლიდან გარდაცვალებამდე იღუმენი.

დეკანოზი პლატონ ლავრენტის ძე ცქიტიშვილი

დაიბადა 1875 წელს სოფელ საქარაში (ზესტაფონის რაიონი) დაამთავრა ქუთაისის სასულიერო სემინარია 1900 წელს, ხარკოვის უნივერსიტეტის იურიდიული ფაკულტეტი 1912 წელს. 1900-1904 წლებში იყო ქუთაისისს სასულიერო სემინარიის მასწავლებელი, 1904-1907 წლებში თბილისის სასულიერო სემინარიის მასწავლებელი, 1907-1912 წლებში ხარკოვის სასულიერო სასწავ-ლებლის მასწავლებელი, 1913-1917 წლებში ასწავლიდა ქუთაისის გიმნაზიაში საღვთო სჯულს. 1917-1921 წლებში ისევ მასწავლებელია, 1921-30 წლებში სხვადასხვა თანამდებობებზეა. ბოლოს ასწავლიდა ბარისახოში (ხევსურეთი). 1931-1935 წლეებში თბილისის რკინიგზის სკოლის მასწავლებელია. 1935-1947 წლებში ისევ საერო სამსახურშია, 1947-1953 წლებში იყო სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მდივანი. ცხოვრობდა ბარნოვის ქ. N 52.

მღვდელი ნესტორ ნესტორის ძე წივწივაძე

დაიბადა 1899 წელს ხონში. 1917 წელს დაამთავრა ხონის სკოლა. 1918-1925 წლებში საერო სამსახურშია. 1925-1927 წლებში იყო სიონის საპატრიარქო ტაძრის იპოდიაკონი. 1946-1948 წლებში იპოდიაკონია იოანე ნათლისმცემლის ეკლესიაში. 1955 წლიდან ასურეთის ეკლესიის მღვდელია. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში აშტარაკსკის შესახვ. N 3.

მღვდელი გიორგი ალექსანდრეს ძე ცერცვაძე

დაიბადა 1910 წელს ურიათუბანში (ვაზისუბანი გურჯაანი). 1920-1930 წლებში სწავლობდა შუამთის მონასტრის ბერებთან. 1930-1947 წლებში იყო აწყურის (ახმეტის რაიონი) წმიდა გიორგის ეკლესიის მედავითნე. 1947-1954 წლებში იმავე ეკლესიის მღვდელია. 1954 წლიდან თელავის იოანე ნათლისმცემლის ეკლესიაშია. 1976 წელს იგი გახდა ალავერდელი ეპისკოპოსი გრიგოლი, 1977 წლიდან ალავერდელი მიტროპოლიტია. გარდაიცვალა 1992 წლის იანვარში. ოჯახი ცხოვრობდა თელავში, ვაჟა-ფშაველას ქ. N 8.

მღვდელი ანტონ გულიაშვილი

დაიბადა 1939 წელს თბილისში. 1963-1965 წლებში სწავლობდა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში. 1965 წლის 26 ოქტომბერს კათოლიკოს-პატრიარქ ეფრემ II-ის მიერ ხელდასხმულ იქნა მღვდლად. 1978 წლის 2 აპრილიდან მღვდელმონაზონია, 1978 წლის 4 ივლისიდან იღუმენია. 1965 წლიდან - 1967 წლამდე მსახურობდა ბათუმში, 1967 წელს თელავში, 1967-1972 წლებში ჯერ თბილისის წმიდა ნინოს, შემდეგ წმიდა ბარბარეს ეკლესიებშია, 1972-1979 წლებში მანგლისში, 1979 წლიდან ჯერ მიხეილ ტვერელის, ხოლო შემდეგ ალექსანდრე ნეველის ეკლესიაშია.

მღვდელი ალექსი იორდანეს ძე ჩიტაძე

დაიბადა 1886 წელს სოფელ ვალეში (ახალციხის რაიონი) სწავლო¬ბდა გორის სასულიერო სასწავლებელში. 1914-1931 წლებში იყო ვალეს ეკლესიის მღვდელი. 1931-1937 წლებში ახალციხეში, წმიდა მარინეს ეკლესიაში, 1937-1945 წლებში თბილისის სიონის ეკლესია¬ში. 1945-1948 წლებში ახალციხის ეკლესიაშია. 1948 წლიდან ხაშუარის იოანე ნათლისმცემლის ეკლესიაშია. 1937-40 წლებში იყო რეპრესირებული. ოჯახი ცხოვრობდა ხაშურში, ჯაფარიძის N 7.

მღვდელი დავით ზაქარიას ძე ჩიტიშვილი

დაიბადა 1906 წელს თბილისში. მიიღო სამონასტრო განათლება. 1924-1928 წლებში იყო ვერის წმიდა ნიკოლოზის ეკლესიის მედავითნე, 1928-1950 წლებში იყო შიომღვიმის მონასტრის მედავითნე.
1950 წლიდან მღვდელი შიომღვიმესა და ძეგვში.

მღვდელი ქრისტეფორე შერგელაშვილი

დაიბდა 1870 წელს ზესტაფონის რაიონის სოფელ საზანოში. თბილისის სასულიერო სემინარიის დამთავრების შემდეგ აკურთხეს დიაკვნად. მსახურობდა ზესტაფონში, 1901-1923 წლებში იყო ზესტაფონის რაიონის სოფელ ზოვრეთის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი. პარალელურად ასწავლიდა სოფლის დაწყებით სკოლაში. სოფელ ზოვრეთის წმიდა გიორგის ეკლე¬სიის ადმინისტრაციული წესით დახურვის შემდეგ ღვთისმსახურებას ფარულად ასრულებდა სახლში. იგი აიძულეს განმოსილიყო.

გასრულდა XX საუკუნის 20-70-იანი წლების ქართველი სასულიერო პირთა მოკლე ბიოგრაფიები. მოგვიტეოს იმათმა სულებმა, ვინც ვერ მოხვდა ამ წიგნში. კითხულობ მშრალ ბიოგრაფიულ მონაცემებს და ჩვენს წინაშე ცოცხლდება ბობოქარი, წინააღმდეგობრივი XX საუკუნის ისტორია. რა მძიმე იყო სასულიერო პირობა, ანაფორის, ჯვრის ტარება. წარმოდგენილ სასულიერო პირთა უმრავლესობა XIX საუკუნის ბოლოსა და XX საუკუნის დასაწყისის თაობაა, რომელთაც დიდი ბრძოლით, სულიერი სიმტკიცითა და რწმენით მოიტანეს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მოძღვრის მძიმე ტვირთი. თუ უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II მომავალი სასულიერო პირების მოსამზადებლად არ გახსნიდა სასუ¬ლიერო სემინარიას ჩვენი ეკლესიის ყოფნა-არყოფნის საკითხი დგებო¬და, ღვთის შეწევნით უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემ II-ემ ეს შეძლო. XX საუკუნის 70-იანი წლებიდან ახალი თაობის სასულიერო პირები მოვიდნენ საქართველოს ეკლესიაში. დიდი ადამიანები უძეგლოდ რჩებიანო, მათი გახსენებით და მათი სულის საოხად სანთლის დანთებით XX საუკუნის 20-70-იანი წლების  სამღვდელოების ლოცვა-კურთხევა შეეწევა დღევანდელ საქართველოს, თვითე¬ულ ჩვენგანს, რომელიც ასე გვჭირდება ჩვენს რთულ წინააღმდეგობრივ ეპოქაში.

8. დამატებანი

1. მსოფლიოს ყოველი მხრის მცხოვრებნო, მსოფლიოს ყოველი მხრის ხელმწიფებანო და მთავრობანო

ერთხელ კიდევ მიხდება მე, უძველეს ქრისტიანული ქართული ეკლესიის სახელით გულის ტკივილით მივმართო ჩემს თანამოძმეთა და თქვენი შუალობით კაცობრიობის იმ ნაწილს, რომელსაც აქვს ის საშინელებანი, რასაც გვიქადის ჩვენ თავშეუკავებელი შეიარაღება ადამიანთა მოდგმის მასიური გაჟლეტის იარაღით.

დიდი ხანი არაა, რაც პრაღაში შეკრებილ მთელი მსოფლიოს ქრისტიან წარმომადგენელთა ყრილობაზე, მე სრულის შეგნებით ჩემი მწყემსმთავრული მოვალეობისა მივმართე ასეთივე სიტყვით დამსწრეთ და, მათი საშუალებით უფრო შორს, უძველეს ქართული ეკლესიის სახელით, გაფრთხილებით და ვედრებით იმ საშინელებათაგან საფარის საძიებლად, რასაც უმზადებენ ჩვენს მიწიერ ცხოვრებას ბოროტი ზრახვებით პყრობილი ომის მომზადებისა და გაჩაღების სატანისმიერი ბნელი ძალები.

ის გარემოება, რომ ჩვენ კვლავ და კვლავ გვიხდება ასეთი გამოსვლები კაცობრიობის პროგრესიული ნაწილის მხარ დასაჭერად და ბოროტი ძალების ასალაგმავად, რათა ამით განვამტკიცო შეგნება იმ გზის დამღუპველობისა, რომლისკენაც უბიძგებენ კაცობრიობის მტერი კოლონიალისტები - მიუთითებს იმ სამწუხარო ამბავზე, რომ დღითი-დღე ძნელი ხდება ღვთისაგან მინიჭებული ადამიანური გონების შეკავება უდიდესი ცოდვისაგნ - ადამიანთა სისხლის ღვრისა და მოსპობისაგან.

როგორც სავსებით ნათელია საბჭოთა ქვეყნის მეთაურის - მშვიდობისათვის მებრძოლ - ნიკიტა სერგის ძე ხრუშჩოვის განცხადებიდან ამერიკის მიერ ატმოსფეროს სიმაღლეში ატომურ აფეთქების გეგმასთან დაკავშირებით.

ომის მუქარა სულ უფრო და უფრო საშიში და სახიფათო ხდება და ყოველ დღე შეიძლება გადაიზარდოს ომის უშუალო სინამდვილეთ.

იქვე მითითებული განცხადება ამერიკის პრეზიდენტისა, რომ მას მოუხდება საომარ მოქმედებათა დაწყების სანიშნო ღილზე თითის დაჭერა, მთელის ცინიზმით გამოხატავს იმ გაბოროტებას, რომლითაც აღსავსეა ომის გამჩაღებელთა ბანაკი; ნათელი ხდება, რომ კაცობრიობის ეს ნაწილი თანდათან კარგავს ღვთისმიერ სახეს, მზადაა აღსდგეს ღვთის წინააღმდეგ და დასცეს ქვეყანა ცეცხლოვან გენიასა შინა, გასახარებლად ბოროტებისა და გასანადგურებლად ყოველი კულტურული, ეკონომიური და სხვა ღირებულებათა.

იყო დრო, როცა ძალადობა და ომი ბუნებრივ ამბად ითვლებოდა ადამიანთა შორის უკმაყოფილების მოსაგვარებლად, მაგრამ ეს იყო ხანა დაბალი კულტურისა, ფეხაუდგემელი ცივილიზაციისა, როცა ადამიანები არც ისე შორს იყვნენ ცხოველთა ვნებათაგან და მხეური გამომეტყველებისაგან მსჯელობასა და მოქმედებაში. ყველა ამის გაგება შეიძლებოდა იმ დროისათვის, მაგრამ გამართლება კი არა. ამასთან ერთად, საზოგადოებრიობის იმ პირობებში შეიარაღება და ომის უბედურება, მუდამ უღვთო და საზიზღარი, მაინც ისეთი არ იყო, როგორიც არის ის დღეს და შეიძლება იყოს ხვალ.

მეცნიერებისა და ტექნიკის განვითარებამ ნივთიერ დიდ შედეგების მიღწევასთან ერთად ვერ შესძლო კლასობრივ საზოგადოებაში თანაბარი შედეგების მიღწევა ადამიანის სულიერი წარმატებისა და გაკულტუროსნების დარგში.

ხომ ვერ დაუშვებთ ერთი წუთითაც, რომ კაცობრიობამ იმისათვის შექმნა დიდი მატერიალური ღირებულებანი, მანქანები, ააგო სასახლეები კულტურისა და წინსვლისა - კაცობრიობის გენიალობის ძეგლები და დასასრულ ისე გაკოტრდა სულიერად, რომ დაივიწყა შთაგონება და პათოსი თავისი შემოქმედებისა და იმავე მანქანას მიანდო განადგურება, როგორც კულტურულ მიღწევათა, ისე თვით ადამიანისაც.

ნუ თუ საუკუნეთა განმავლობაში იმისათვის იღწვოდა კაცობრი¬ობა, რათა შეექმნა უმაღლესი ღირებულებანი და თვალის ჩინივით უვლი¬და მას, ნუ თუ იმისათვის ოცნებობდა კაცობრიობა უკეთეს მომავლისათვის თავისი შვილებისა და შთამომავლობისა, ნუ თუ იმისათვის აღაპყრობდა ხელთა ზეცით უკეთესი და ბედნიერი მომავლის ვედრებისა, რომ ერთ დღეს გონება დაბნეულს მტვრად ექცია ეს ყველაფერი და რაკეტული ომის ცეცხლისათვის მიეცა ჩასანთქავად და აღსაგველად სიცოცხლისა პირიდან ჩვენი პლანეტისა.

არა, ეს ყველაფერი დაუშვებელია, და თუ შესაძლებლად და აუცილებლად ითვლება მომაკვდინებულ ღილის ხელის დაჭერა, ჩვენ უნდა განვაცხადოთ: უკმარი სჩანს ქრისტიანული მოკრძალებული ქადაგება მშვიდობისა და სიყვარულისა და ძმათა შორის სათნოებისა. დაჰკრა ჟამმა, როცა საჭირო შეიქმნა გადამწყვეტი ნაბიჯების გადადგმა, საჭიროა მთელი ცივილიზებული კაცობრიობის ძალთა გაერთიანება, რათა კაცობრიობის მტრებმა ვერ შესძლონ მოწინავე ერების საფრთხეში ჩაგდება და თავისი ბნელი ზრახვების განხორციელება. საჭიროა პროგრესული კაცობრიობის ერთობა, რათა ომი შეუძლებელი გახდეს, რათა ომი იქნეს დაძლეული.

მშვიდობის გამარჯვება მხოლოდ ბრძოლით მოიპოვება, ამიტომ - ბრძოლა ომს, - მშვიდობის გამარჯვებისათვის ნიკიტა სერგის ძემ დაახასიათა ამერიკელთა ნაბიჯი მაღალ ატმოსფეროში რაკეტულ აფეთქებათა შესახებ, როგორც აგრესია. ამის წინააღმდეგ ბრძოლაა საჭირო, ბრძოლა შეურიგებელი და გადაუდებელი.

კაცობრიობის იმ ნაწილმა, რომელიც ომს ებრძოდა და მშვიდობას ეტრფოდა, თავისი ოცნება გამოხატა დევიზით: "თუ გსურს ზავი, ემზადე ომისათვის". დღეს ეს უკვე დრომოჭმული ამბავია. ომისათვის მზადება მაინც შეიარაღებაა, შეიარაღება კი თავდაპირველად ომის გზაა, ამიტომ ჩვენმა დრომ და ჩვენმა საბჭოთა ქვეყანამ ახალი ლოზუნგი წამოაყენა: ვისაც სურს ზავი და კაცობრიობის განთავისუფლება თვითმკვლელობისაგან, მან უნდა ებრძოლოს შეიარაღებას. საერთო განიარაღება - ასეთია ომის შეუძლებლობის გზა და სადაო საკითხების მშვიდობისა და მოლაპარაკებით გადაწყვეტის გზა.

უძველესი ქართული მართლმადიდებელი ეკლესია კაცთა შორის მშვიდობისა და სიყვარულისათვის მლოცველი, უერთებს თავის ხმას განიარაღებისათვის ბრძოლის გაძლიერებას, როგორც ერთად ერთი საწინდარს კაცობრიობის გადარჩენისა საერთო განადგურებისაგან და მის მიღწევათა და მონაპოვარის მომავალ თაობათა საბედნიეროდ შენარჩუნებას.

ეფრემი II, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი
1962 წლის 12 ივნისი

 

არქიდიაკონი მამა დემეტრე (დავითაშვილი) - ერის სულიერი მამა

"თუ მთაწმინდის ტაძარს დახურავთ, აიღეთ და მეც თავი მომკვეთეთ"

1927 წელს საქართველოს მომავალი კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემი გახდა მღვდელმთავარი. სიონში ინახებოდა ტრაპეზის სახარება, რომელიც ახლა სვეტიცხოველშია. მის წარწერაზე ვკითხულობთ: "მე მიტროპოლიტმან სიდამონიძემ შევწირე ეს სახარება".

უმძიმეს პერიოდში უხდებოდა მღვდელმთავრობა. 1930-იან წლებში ეპისკოპოსობაში წმ. ბარბარეს ეკლესიის ეზოში ცხოვრობდა. მაშინ ეპისკოპოსები ეპარქიებში ვერ მიდიოდნენ იმ უბრალო მიზეზის გამო, რომ კომუნისტები ნებას არ რთავდნენ, ტაძრები ამოქმედებულიყო. მღვდელმთავრებს თბილისში უხდებოდათ ყოფნა. ურბნელი მიტროპოლიტი ქაშვეთში იჯდა, ნინოწმინდელი - წმინდა სამების ტაძარში, თეთრიწყაროელი - ალექსანდრე ნეველის სახელობის ეკლესიაში.

ერთ საინტერესო ამბავსაც ჰყვებიან: წმინდა ბარბარეს ტაძრის ეზოში პატარა სახლი მდგარა, ორი ოთახითა და მცირე დერეფნით. ერთ ოთახში ცხოვრობდა ეპისკოპოსი ეფრემი, ხოლო მეორეში - მღვდელი, რომელიც მის მორჩილებაში იყო. იმ პერიოდში გავრცელებული იყო ყაჩაღობა, ამიტომ კარს რამდენიმე საკეტით კეტავდნენ. იმ ღამით კარი ჩაუკეტავთ, მერე თავად ეპისკოპოსს შეუმოწმებია და მოსასვენებლად დაწოლილან.  შუქჩამქრალ ოთახში მხოლოდ კანდელი ენთო. ეპისკოპოსი სახით კედლისკენ იყო გადაბრუნებული, დერეფნიდან ნაბიჯების ხმა მოესმა. მოულოდნელად კარი გაიღო. ოთახში ვიღაც შემოვიდა. "ზურგიდან სიმყრალის სუნი მომივიდა, - ჰყვებოდა თურმე ეპისკოპოსი ეფრემი, - გადმოვტრიალდი და ვიღაც იდგა. სახეზე ხელები დამაფარა, უხეში ხელი ჰქონდა და არაწმინდა სახე. რუსულად მითხრა, - Отрекись от Господа-ო. შიში გულში არ შევუშვი და რატომღაც მეც რუსულად ვუპასუხე ფსალმუნის სიტყვები, - Отрекись, от меня сатана, господу моему поклоняюсь и ему единому служу. თითქოს ხელი ჩამოუშვა, დაუძლურდა. უკუსვლით წავიდა და დაიკარგა. ცოტა ხანში შემაცივა, მოძღვარს დავუძახე, - შენ ხომ არ იყავი შემოსული-მეთქი, - არა მეუფეო, მეც გავიგე დერეფანში ფეხის ხმა და თქვენ მეგონეთო. გავედით და რამდენიმე საკეტზე ჩაკეტილი კარი ღია დაგვხვდა". ამ ამბის შემდეგ თავისი მოძღვრისთვის შეუჩივლია ეპისკოპოსს: - ეშმაკმა მომაკითხა, ალბათ საერთოდ დაღუპული ვარ, თორემ რაიტომ მოვიდოდა ჩემთანო. - დაუპული რომ იყო, შენთან არ მოვიდოდა, ესე იგი, შენი შურს და იმიტომ მოგაკითხა. განსაცდელს ელოდეო. არ გაუვლია ხანს, განსაცდელიც გამოჩნდა. ეპისკოპოსი ეფრემი ხალხის მტრის ბრალდებით დააპატიმრეს.

ტუსაღი

წასაყვანად მოაკითხეს. იქ აგზავნიდნენ, სადაც ბევრი გაუშვეს,  - ღმერთისა და საქართველოს სიყვარულისთვის. ტაძარიც დაკეტა, სახლიც, წასვლისა მოულოდნელად, მეუფე ეფრემს ხელიდან კვერთხი გაუვარდა. იმედი მიეცა, უფიქრია, ეს იმის ნიშანია, რომ კიდევ დავბრუნდებიო.

ციმბირში გადაასახლეს. ხე-ტყის მოჭრა-დამუშავება იმ ყინვაში ვის არ დააუძლურებდა. მიწის ამოთხრაც კი შეუძლებელი ყოფილა საფლავისათვის, ისე იყო გაქვავებული ყინვით. ზაფხულში გათხრიდნენ დიდ საფლავს და მთელი ზამთარი გარდაცვლილებს შიგ ყრიდნენ (როგორი მძიმე მოსასმენიც არ უნდა იყოს, ასე ხდებოდა), მიწას კი გაზაფხულზე წააყრიდნენ.

მეუფეს გადასახლებაში იმდენად მძიმე ცხოვრება ჰქონდა, ისე შიმშილობდა, რომ მთელი სიცოცხლის მანძილზე დაღად დაეტყო ჯანმრთელობას - გათავისუფლების შემდეგ, კარგა ხანს პურის მიღებაც კი აღარ შეეძლო.

ერთი ზედამხედველი ჰყავდათ. ყველას სძულდა, რადგან კაცთმოძულე სასტიკი ყოფილა. გამორჩეულად სასულიერო პირებს მტრობდა, ქრისტიანობაც სძულდა. ყველაზე მძიმე სამუშაოს მეუფე ეფრემს ავალებდა - შეშის დაჭრა იყო თუ საპირფარეშოს დასუფთავება. პატიმრები, მართალია, დიდი პატივისცემით ეპყრობოდნენ მეუფე ეფრემს, მაგრამ მისი დაცვა არავის შეეძლო.

რამდენიმე წლის შემდეგ სხვა ციხეში გადაიყვანეს ეს ზედამხედველი და ყველამ შვებით ამოისუნთქა, გავიდა ხანი და ეტაპით მოიყვანეს ახალი პატიმრები. მათ შორის ამოჩნდა ის სისასტიკით ცნობილი ზედამხედველიც. ყოფილი ზედამხედველი არავინ მიიკარა. მაშინ მეუფე ეფრემმა გაუწოდა დახმარების ხელი და შეიკედლა, თავისი საწოლიც კი დაუთმო. თურმე სიკეთემ დიდი ზეგავლენა მოახდინა. ამბობენ, ის კაცი მოინათლა კიდეცო.

მეუფე ეფრემს ათი წელი ჰქონდა მისჯილი. ამდენ ხანს, ცხადია, ვერ გაატანდა, სიზმარი უნახავს და მოუწერია: უფსკრულის პირას ვიდექი, ცხენიანი კაცი გამოჩნდა, ქეჩოში მომკიდა ხელი, ჩამარბენინა ამ უფსკრულში და ამომარბენინაო. სულ შვიდი ნაბიჯი გამომივიდა. შვიდ წელიწადში დავბრუნდებიო.

მართლაც შვიდ წელიწადში გაათავისუფლეს (1937 წელს დააპატიმრეს, 1944-ში - გამოუშვეს).

სერაფიმე საროველის მფარველობის ქვეშ

გადასახლებიდან გათავისუფლებული იმდენად მძიმე მდგომარეობაში იყო, ჯანიც ისე შერყეოდა, ნაბიჯის გადადგმა უჭირდა. ფიქრობდნენ, საქართველომდე ვერც ჩააღწევსო. იმასაც ამბობენ, მისი საბუთები იოსებ სტალინის მაგიდაზე მოხვდაო. სტალინს უნახავს, რომ გადასახლებულთა შორის იყო გრიგოლ შიოს ძე სიდამონიძე, გორის მაზრიდან. მათ ერთ პერიოდში უხდებოდათ სწავლა სემინარიაში. თითქმის ერთი ასაკისანი იყვნენ. სტალინმა გააკეთა ისე, რომ გაეთავისუფლებინათო. უფლის ნება რომ არ ყოფილიყო, სტალინი რას გახდებოდა.

გათავისუფლებული მეუფე ეფრემი შინ ფეხით მიდიოდა, კიდევ ერთი გათავისუფლებული პატიმარი მიჰყვებოდა.

გზა ბორნით უნდა განეგრძოთ სწორედ მაშინ, როცა მეუფე ეფრემი ბორანზე უნდა ასულიყო, მებორნემ გზა გადაუღობა, ჩასხდომა დამთავრდაო. მუხლებში ჩაუვარდნენ, მაგრამ არაფრით არ მოუსმინა. ბორანმა გაცურა. მეუფე ეფრემმა კი სიმწრით ტირილი დაიწყო, რადგან ბორანი ახალი ნაკადის გადასაყვანად ერთი კვირის შემდეგ დაბრუნდებოდა. რამდენიმე დღეში შეიტყვეს, რომ ის ბორანი დაუბომბავთ. ყველანი დაღუპულან, უფალს მადლობა შესწირა მეუფემ. შემდეგ ამბობდა: "სულ ვფიქრობდი, რომელი წმინდანია ასე რომ მმფარველობს ამ უცხო ქვეყანაში-მეთქი, შინ რომ დავბრუნდები, მუხლისჩოქით შევალ ჩემს ტაძარში და პირველად რომელი წმინდანის ხატსაც შევხედავ, სწორედ ის წმინდანი იქნება ჩემი მფარველიო".

მართლაც ჩამოვიდა თუ არა, ტაძარში დაჩოქილი შევიდა. წირვა შეჩერდა, როცა ტაძარში მყოფთ ერთიანად გაჭაღარავებული მღვდელმთავარი  დაინახეს. (გადასახლებამდე მას შავი თმა-წვერი ჰქონდა). "თვალი გავახილდა პირველი სერაფიმე საროველის ხატს შევხედეო - იხსენებს უწმინდესი ეფრემი. ამბობდა რუსეთის მიწაზე სწორედ ეს წმინდანი მმფარველობდაო".

პატრიარქად არჩევა

1960 წელს მეუფე ეფრემი კათოლიკოს-პატრიარქად აირჩიეს. უწმინდესი ეფრემი 12 წლის განმავლობაში მართავდა საქართველოს ეკლესიას. ურთულესი პერიოდი იყო, თითქოს პოლიტიკურად დათბა, მაგრამ ეკლესიების დევნა განახლდა და გაძლიერდა. ნიკიტა ხრუშჩოვმა ტელევიზიით განაცხადა, მე უკანასკნელ მღვდელს ეკრანიდან გაჩვენებთ, ის იქნება ბოლო სასულიერო პირი ჩვენს ცხოვრებაშიო. ისიც დასძინა, წინასწარ ვიცი ან ქართველი, ან უკრაინელი იქნება ის მღვდელიო. ასეთ რთულ დროს უწმინდესმა ეფრემმა ბევრი საგმირო საქმე ჩაიდინა.

ყველგან იხურებოდა ეკლესია-მონასტრები, აკადემიები, სემინარიები. რეგიონებში თითო ან ორი ტაძარი მოქმედებდა. თბილისში  ასეთი იყო წმინდა ბარბარეს ტაძარი, დიდუბის ღვთისმშობლის, ალექსანდრე ნეველის, ქაშვეთის, სიონისა და მთაწმინდის ტაძრები (სულ 7 ტაძარი) ერთ-ერთი უნდა დაეხურა საბჭოთა მთავრობას. არჩევანი მთაწმინდაზე შეაჩერეს. ადრე მამადავითის ტაძარი არასოდეს დახურულა. მინისტრთა საბჭოს რელიგიის საქმეთა რწმუნებულის აპარატმა პირდაპირ მოსთხოვა უწმინდეს ეფრემს მისი დახურვა.

პატრიარქმა გაზეთში გაახვია ნაჯახი და ცეკაში მივიდა. მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარეს, გივი ჯავახიშვილს გაუკვირდა მის კაბინეტში ნაჯახით შემოსული პატრიარქი რომ დაინახა.

- ეს რა არის, ბატონო ეფრემ? - ჰკითხა პატრიარქს (ხაზგასმით ბატონობით მიმართავდა).

- ეს ნაჯახი გახლავთ. თუ მთაწმინდის ტაძარს დახურავთ, აიღეთ და მეც თავი მომკვეთეთ. თუ თქვენ არ მომკვეთთ, თავს თავად მოვიკლავ და მთელი მსოფლიო გაიგებს, რატომ მოვიკალი თავიო.

დაიბნენ. შეეშინდათ, უწმინდეს ეფრემს მართლა არ შეესრულებინა დანაპირები. კი გამოცხადდა, მთაწმინდის ტაძარი დაიხურაო, მაგრამ ერთი წუთითაც არ შეჩერებულა წირვა-ლოცვა. ასე გადარჩა ერი კიდევ ერთ განსაცდელს.

ცნობილია ასეთი ფაქტიც, სომხეთის პატრიარქი ვაზგენი სოხუმში ყიდულობდა მიწებს სომხებისათვის. უწმინდესმა ეფრემმა წერილი მისწერა: - ძალიან კარგია, რომ ზრუნავ სომხებზე, მაგრამ უმჯობესი იქნებოდა მათთვის მიწები სომხეთში გამოგეყოთ, იქ ხომ ბევრი დაუსახლებელი ადგილიაო. ერთ კვირაში დაიბარეს რწმუნებულის აპარატში და მკაცრად უთხრეს: შენ ვინ გეკითხება, ვინ ვის სად უყიდის მიწასო(?!).

აფხაზეთში სხვა ეროვნების ხალხის ჩასახლების პოლიტიკა კარგა ხანია დღის წესრიგში იყო. ამას აღწერდა ქართველი მოღვაწე თედო სახოკია თავის "მოგზაურობანში". შედეგი ჩვენ უკვე ვნახეთ.

უწმინდესი ეფრემისგან გმირობის ტოლფასი იყო, რომ მან "ახალი აღთქმა" დაბეჭდა 5.000 ეგზემპლარად. მაშინ ქადაგებაც კი საშიში იყო, არამცთუ სახარების დაბეჭდვაზე ფიქრი. მოლაპარაკებას ცდილობდნენ, თვალს დავხუჭავთ, ოღონდ 500 ეგზემპლარზე მეტი არ დაიბეჭდოსო. უწმინდესს უთქვამს, 500 წიგნი ვის ეყოფა, დიდი მრევლი მყავსო. ამ კამათში გივი ჯავახიშვილს მაგიდაზე ხელი დაურტყამს: - რა გააწყალეთ, ბატონო ეფრემ, გული, ვთქვით 500 ე.ი. 500 დაიბეჭდებაო.

უწმინდესი ეფრემი წამომდგარა: - შენ ვის უყვირი, ორიათასწლიანი ეკლესიის მეთაურს? მე შენ აღარ დაგელაპარაკებიო. ამ სიტყვებით გამოსულა კაბინეტიდან. ჩინოვნიკი უკან დაედევნა. პატრიარქი არ დაელაპარაკა. შემდეგში სამჯერ სთხოვა აუდიენცია. სამჯერვე უარი უთხრა. ერთხელ მაინც რომ მიეღო, შეიძლება 500 არა, მაგრამ 1000 დაბეჭდილიყო. პროტესტით იმას მიაღწია, რომ 5.000 დაიბეჭდა.

საოცრება იყო ისიც, რომ მაშინ, როცა საბჭოთა კავშირში ყველგან იხურებოდა სემინარიები, 1963 წელს უწმინდესმა ეფრემმა გახსნა ორწლიანი საღვთისმეტყველო-სამოძღვრო სასწავლებელი, რომელიც შემდეგში სემინარიად გადაკეთდა. სასწავლებლის პირველი რექტორი იყო სრულიად საქართველოს დღევანდელი კათოლიკოს-პატრიარქი, უწმინდესი და უნეტარესი ილია II.

შენახული შაურიანი

ეფრემ II უაღრესად თავმდაბალი პიროვნება იყო. ლესელიძის ქუჩაზე უყვარდა სეირნობა, მაშინ პატრიარქს ვერც კი ცნობდნენ.

იმ პერიოდში სიონის კიბე სხვანაირი იყო. ერთი მათხოვარი იჯდა ხოლმე, რომელიც ძალიან უყვარდა უწმინდეს ეფრემს. ჩაუვლიდა და ჩამოუჯდებოდა გვერდით. ესაუბრებოდა. ერთხელ გამოიარა ერთ-ერთმა სტუდენტმა, რომელმაც ვერც კი წარმოიდგინა, რომ შეიძლებოდა მათხოვრის გვერდით მჯდომი პატრიარქი ყოფილიყო და "მოწყალება გაიღო", შაურიანი ჩაუდო ხელში. პატრიარქი მთელი სიცოცხლე ინახავდა იმ შაურიანს. ამბობდა, სწორედ ეს არის, რაც ჩემი ოფლით მოვიპოვე ჩემი სიცოცხლის მანძილზეო.

ერთხელ ორი რუსი მღვდელმთავარი ჩამოვიდა საქართველოში. პატრიარქის ნახვა უნდოდათ. შევიდნენ ტაძარში, უწმინდესი ეფრემ II მოკრძალებით იყო ჩამომჯდარი. უბრალო კაბა ემოსა და ჭაღარა თმა სადად ჰქონდა შეკრული. რუსი მღვდელმთავრები კი დიდებულად შემოსილები გახლდნენ. შემობრუნდნენ და დაინახეს ეფრემ II. დაუძახეს:
- Ей, послушник!
- Я не послушник,  - უპასუხა ეფრემმა მშვიდად.
- Ну, кто ты, монах, что ли?
-  Нет, не монах, выше бери.
- Что, иеромонах?
- Нет, еще выше.
- Архимандрит?
- Нет.
- Епископ? - გაოცება დაეტყო სტუმრებს
- Еще выше.
- Патриарх?!  - აღმოხდათ და იმ წუთში მუხლი მოიყარეს უწმინდესი ეფრემ II-ის წინაშე.

 

* * *

უყვარდა თქმა: - ადამიანს ორი ყური იმიტომ აქვს, ერთით ისმინოს, მეორეთი - აისხლიტოსო. ყურებს შორის კი ღმერთმა ტვინი ჩაგვიდო, რომ გავარჩიოთ, რა უნდა შევუშვათ და დავიტოვოთ გონებაშიო.

ავადმყოფობის ჟამს შვიდგზის ზეთისცხება შეუსრულა უწმინდესმა და უნეტარესმა ილია II. თითქოს ძალა მიეცა. ფეხზე დადგა. რამდენიმე ხანი იცოცხლა კიდევ... აღესრულა ბრწყინვალე შვიდეულში.

სსრკ მინისტრთა საბჭოსთან არსებული რელიგიის საქმეთა საბჭოს რწმუნებულს საქართველოს სს რესპუბლიკაში ამხ. დ.ა. შალუტაშვილს

მოხსენებითი ბარათი

თქვენი დავალებით ა.წ. 4-8 მარტს მივლინებით ვიყავი აბხაზეთის ასსრ-ში. მივლინების მიზანი იყო შეგვესწავლა აბხაზეთის ასსრ-ს ტერიტორიაზე მდებარე ე.წ. `წმინდა ადგილები~ და ადგილობრივ საბჭოთა ორგანოებთან ერთად დაგვესახა კონკრეტული ღონისძიებანი ამ ადგილებში მორწმუნეთა მასიური ლოცვის ლიკვიდაციის შესახებ.

აბხაზეთის ასსრ-ში საბჭოს რწმუნებულ ა.ი. ლაგვილავასთან ერთად შევისწავლეთ ე.წ. "წმინდა ადგილები" აღმოჩნდა, რომ ნაცვლად 6 "წმინდა ადგილისა", როროგც თავის ანგარიშში მიუთითებს ამხ. ა.ი. ლაგვილავა, აფხაზეთში ფაქტიურად არსებობს 3 "წმინდა ადგილი", კერძოდ, სოხუმის რაიონის სოფ. კამანასა და სოფ. თავისუფლებაში და გუდაუთის რაიონში ახალ ათონში. დანარჩენი "წმინდა ადგილები", კერძოდ სოფ. ილორსა, ოდიშსა და პავლოვკაში ითვლებიან არა წმინდა ადგილებად, არამედ აქ არსებულ ეკლესიების დღესასწაულებად.

გადმოცემები ე.წ. "წმინდა ადგილების" შესახებ ძირითადი ერთნაირია. ქართული მართლმადიდებლობის წარმომადგენლები ისევე გაიგებენ მათ შინაარსს, როგორც საქართველოში ქრისტიანობის შემოსვლის ისტორია გადმოგვცემს.

ზემოაღნიშნულ ადგილებში მორწმუნეთა მასიური მსვლელობა ხორციელდება წელიწადში ერთხელ. კამანაში ყოველი წლის 4 ივლისს, ახალ ათონში 23 მაისს, ხოლო სოფ. თავისუფლებაში - 6 მაისს. კამანაში და ახალ ათონში აღნიშნულ დღეებში მორწმუნეები მოდიან საბჭოთა კავშირის სხვადასხვა რაიონებიდან, თითქმის ყველა კუთხიდან. ძირითადად კი რუსები და უკრაინელები. სოფ. თავისუფლებაში კი მიდის მხოლოდ სომეხი და ბერძენი მოსახლეობა. მაგ. ჩვენი ყოფნის დროს აქ იყო მოსული მორწმუნე უზბეკეთიდან. "წმინდა ადგილის" არსებობა კამანაში დაკავშირებულია მთის ძირიდან გამოსულ წყალთან. მას მიაწერენ განკურნების უნარს. ამიტომ 4 ივლისს მოსული მორწმუნეები ბანაობენ მასში. ყოველი მორწმუნე, რაგინდ ავადმყ-ოფიც არ უნდა იყოს იგი, ბანაობის შემდეგ აცხადებს, რომ იგი კარგად არის. მართალია შეიძლება გვეჩვენოს, რომ იგი ისეთივე ჩვეულებრივი წყაროა, როგორც სხვა ადგილებში, მაგრამ ფაქტია, რომ ეს წყალი გარკვეულ ზეგავლენას ახდენს მორწმუნის ჯანმრთელობაზე. როგორც ცნობილია მედიცინაში არსებობს ფსიქოთერაპიული მეთოდი მკურნალობისა. ავადმყოფი განეწყობა რა იმისათვის, რომ იგი თუ აღნიშნულ წყალში იბანავებს, მორჩება, ბანაობის შემდეგ ის მართლაც კარგად გრძნობს თავს.

მიუხედავად იმისა, რომ კამანაში არსებულ წყაროში არავითარი სპეციფიკური არ არის და სხვა წყალშიც ისევე შეიძლება მორჩენა, როგორც ამ მდინარესი, რომელსაც გუმისთა ეწოდება, ქრისტიანული რელიგიის მიერ ოდესღაც "წმინდა ადგილად" წოდებული გუმისთას სათავე დღესაც მაგიურად მოქმედებს მორწმუნეებზე. მიუხედავად იმისა, რომ სოხუმიდან კამანამდე არის ერთადერთი საკმაო და მოუწყობელი გზა, მორწმუნეები იქამდე მიდიან არა მხოლოდ ამ გზით, არამედ მთებზე გადამავალ ვიწრო საცალფეხო ბილიკებითაც კი. შედარებით იოლია მოხვედრა ახალ ათონში, სადაც მორწმუნეებს შეუძლიათ მივიდნენ არა მხოლოდ სამანქანო, არამედ სარკინიგზო გზითაც, მაგრამ შედარებით კამანასთან ამ ადგილის იზოლაცია ადვილია. საქმე იმაშია, რომ აღნიშნულ ადგილას არის ერთადერთი ვიწრო მისასვლელი გზა ავტომანქანის გზიდან და სარკინიგზო ბაქნიდან. ამიტომ ამ ვიწრო მისასვლელის ჩაკეტვა მთის ძირითადი მისასვლელის გაუქმებას გამოიწვევს, რაც დღესასწაულის დღეს მორწმუნეთა შეჩერების საკმაოდ ეფექტური საშუალებაა. აღნიშნული მისასვლელის ჩაკეტვა გამართლებულია იმ აზრით, რომ მთის ძირიდან გამომავალი წყარო გამოყენებულია სასმელად, ამიტომ მასსი ბანაობა ნებადართული არ არის. შედარებით რთულია მორწმუნეთა შეკავება სოფ. თავისუფლებაში მდებარე "წმინდა ადგილთან". ძველი ეკლესიის ნანგრევის ირგვლივ არის სომხური სასაფლაო. ადგილობრივი სომხობის ნაწილი ყოველ წელს 6 მაისს მიდის თავის მიცვალებულთა საფლავზე, მაგრამ რადგან 6 მაისი არის წმ. გიორგის სახელობის დღე, აღნიშნულ ადგილას მოდის ბერძენი მოსახლეობაც.

რა ღონისძიებები იქნა დასახული ადგილობრივ საბჭოთა ორგანოებთან და აფხაზეთის ასსრ-ში საბჭოს რწმუნებულ ა.ი. ლაგვილავასთან ერთად?

საქალაქო და რაისაბჭოს აღმასკომებთან არსებული კომისიების მუშაობის შემოწმებისას აღმოჩნდა, რომ კომისიები არც სოხუმის, არც ოჩამჩირისა და არც გუდაუთის რაიონებში არ მუშაობენ. "წმინდა ადგილებიდან" დაკავშირებით ყოველგვარი საქმის კურსში არიან მხოლოდ ამ კომისიათა თავმჯდომარეები. ე.ი. აღმასკომის მდივნები. კომისიების სუსტ მუშაობაზე მიუთითებს ის ფაქტი, რომ ცნობებს რელიგიური საზოგადოებიდან იღებენ არა კომისიები, არამედ უშუალოდ იღებს რწმუნებული და იგი აძლევს ამ ცნობებს კომისიებს.

რაც შეეხება "წმინდა ადგილებიდან" დაკავშირებულ მუშაობას, მას ძირითადად ატარებს რელიგიის საქმეთა საბჭოს რწმუნებული საოლქო კომიტეტისა და ადგილობრივი მილიციის საშუალებით. სოფ. კამანაში არსებულ "წმინდა ადგილის" ლიკვიდაციის მიზნით ამხ. ა.ი. ლაგვილავამ წამოაყენა წინადადება აღნიშნულ ადგილას მოეწყოთ კალმახის მეურნეობა, რაც ჯერ ერთი, ეკონომიურად ნაკლებ ხარჯებს მოითხოვს და მეორეს მხრივ დაიკავებდა რა იქ გამომავალ წყაროს, მორწმუნეებს მექანიკურად შეუზღუდავდა იქ ბანაობის შესაძლებლობას. ეს საკითხი ოფიციალურად დაისვა, იგი თითქოსდა მიღებულ იქნა კიდეც, მაგრამ ორგანიზაციამ, რომელსაც უნდა გაეკეთებინა იგი უარი თქვა. რაიაღმასკომის წინაშე დაისვა საკითხი აღნიშნული ადგილის გამოყენების შესახებ. როგორც კომისიის თავმჯდომარემ ამხ. პაიჭაძემ და აღმასკმის თავმჯდომარის მოადგილემ ამხ. სიჭინავამ განაცხადეს, რაიაღმასკომი ფიქრობს სოფ. კამანაში ააშენოს ან ღორების ანდა მეფრინველეობის ფერმა. ამით დაკავდება ის ფართობი, რომელსაც "წმინდა ადგილად" სცნობენ და ამავე დროს ადგილი არ ექნება მორწმუნეთა მილიციის ძალებით უკან გაბრუნებას. მორწმუნეებმა, იციან რა, რომ 4 ივლისს მათ ხელს შეუშლიან კამანაში მისვლაში, მიმართეს ახალ ხერხს. მოდიან ერთი კვირით ადრე ან გვიან და სახლდებიან ადგილობრივი მოსახლეობის ბინებში. 4 ივლისს კი იქვე წყაროში ბანაობენ. იმ მიზნით, რომ ასეთ მოქმედებას არ ექნეს ადგილი, საბჭოს რწმუნებულის ინიციატივით გაფრთხილებულ იქნა სოფ. კამანაში მიმაგრებული მილიციის რწმუნებული, რომ ამ პერიოდში არ დაუშვას ადგილობრივი მოსახლეობის მიერ მორწმუნეთათვის ბინების მიქირავება. ასევე აუკრძალოს მორწმუნეებს ღამის გათევა ღია ცის ქვეშ. ამასთან ერთად სოხუმის რაიაღმასკომთან არსებული რელიგიური კულტების დარგის კანონმდებლობის დაცვის ხელშემწყობი კომისიის აქტივის წევრები მილიციის თანამშრომლებთან ერთად იმორიგევებენ ადგილზე, აუხსნიან მორწმუნეებს, რომ რელიგიური წესების შესრულება ღია ცის ქვეშ კანონმდებლობით ნებადართული არ არის, ამიტომ მათ არ უნდა შეასრულონ იგი კამანაში, სადაც არ არის მოქმედი ეკლესია. ამგვარი მუშაობა, სანამ კამანაში არსებული წყარო შემოიღობება და მიუვალი გახდება მორწმუნეებისათვის, გარკვეულად შეაფასებს მათ მსვლელობას.

თუ კამანში არსებულ წყაროს მორწმუნეთათვის განმკურნებელი მნიშვნელობა აქვს, ამიტომ მორწმუნეები იქ მიდიან იმისათვის, რომ იბანაონ რათა განიკურნონ, ანალოგიურ წყაროს ახალ ათონში არავითარ მნიშვნელობას არ ანიჭებენ. ახალი ათონის "წმინდა ადგილას" მუშაობას ძირითადად საბჭოს რწმუნებული და ახალი ათონის სანატორიუმის დირექტორთან არსებული აქტივი აწარმოებს. ამჯერადაც ამავე აქტივთან ჩატარებულ იქნა საუბარი. გარდა იმისა, რომ ჩაკეტილი იქნება მთაში კლდეში გამოკვეთილ ეკლესიის მსგავს მღვიმესთან მისასვლელი ერთადერთი გზა, ამავე დროს დღესასწაულ დღეებში 23 მაისამდე და მის შემდეგ კვირეებში ახალი ათონის სანატორიუმის ტერიტორიაზე მოეწყობა მასიური კულტურული ღონისძიებანი, რითაც მორწმუნეთა ყურადღება ერთგვარად ჩამცილებულ იქნება "წმინდა ადგილს". ამავე დროს თვით დამსვენებლები იქნებიან მობილიზებულნი, რათა განემარტო მორწმუნეებს ამ "წმინდა ადგილის" უაზრობა და ის, რომ ისინი თავიანთი ამ ადგილას მოსვლით და ღია ცის ქვეშ რელიგიური წესების შესრულებით არღვევენ საბჭოთა კანონმდებლობას რელიგიური კულტების დარგში.

სოფ. თავისუფლებაში მოქმედ "წმინდა ადგილზე" სპეციფიკური მდგომარეობაა იმ მხრივ, რომ აქ მორწმუნეები მოდიან ისეთ რელიგიურ დღესასწაულზე, როგორიცაა გიორგობა. აქ არსებული სომხური სასაფლაო და ძველი ეკლესიის ნანგრევები მიჩნეულია წმინდა ადგილად. არც ადგილობრივმა სომეხმა მოსახლეობამ და არც ბერძნებმა არ იციან თუ რატომ თვლიან მას წმინდა ადგილად. ქართული მართლმადიდებლობაც არ სცნობს ამ ადგილს წმინდად. როგორც წესი რელიგიური დღესასწაულების დროს, კერძოდ გიორგობას 6 მაისს აქ მოსახლეობა მოდის მხოლოდ იმიტომ, რომ შესწიროს ფრინველი, ხოლო ზოგჯერ პირუტყვიც. საქართველოში ქრისტიანულ რელიგიაში შემორჩენილი კერპთაყვანისმცემლობის ეს ნიშანი, რომელიც მასიურადაა მოდებული რესპუბლიკაში განსაკუთრებით ძლიერ ვლინდება სოფ. თავისუფლებაში. აქ 6 მაისს მოჰყავთ ასობით ფრინველი. მათ კლავენ და ქეიფობენ. ამ `წმინდა ადგილას~ მსვლელობის ლიკვიდაცია მხოლოდ მასინ იქნება შესაძლებელი თუ მთლიანად იქნება აღებული როგორც ძველი ეკლესიის ნაშთი, ასევე აქ არსებული სომხური სასაფლაო. სასაფლაოს არსებობა აძნელებს მომსვლელ მორწმუნეთა უკან გაბრუნებას. ისინი აცხადებენ, რომ აქ მოდიან მიცვალებულთა სულის მოსახსენებლად. მიუხედავად ამ სიძნელისა, კომისიასთან არსებული აქტივისა და რწმუნებულის მეშვეობით, ცხადია მილიციის ორგანოებთან ერთად ხდება დღესასწაულის დღეებში მოსახლეობის გაფრთხილება, რათა მათ თავის მხრივ ზემოქმედება მოახდინონ მორწმუნეებზე. მხოლოდ ამ გზით შეიძლება თავისუფლებაში მორწმუნეთა მასიური მსვლელობის შეჩერება.

გარდა ე.წ. "წმინდა ადგილებთან" დაკავშირებული საკითხებისა, ამხ. ვანილაშთან გავარკვიეთ ზოგიერთი საკითხი. კერძოდ ილორის ეკლესიიდან შემოსულ საჩივრებზე ლაგვილავას მიერ ჩვენთვის პასუხის გაუცემლობის შესახებ. ადგილზე მისვლით ვნახავთ, რომ ილორის ეკლესიის ყოფილმა აღმასრულებელმა ორგანოს თავმჯდომარემ თომა ბოკუჩავამ არ გადაუხადა რა ეკლესიას მისგან მითვისებული 7000 მანათი, სასამართლოს აღმასრულებლის მიერ აღწერილ იქნა ბოკუჩავას ქონება და გადატანილია ეკლესიაში. რადგან მომჩივნები, რომლებიც ცდილობენ როგორმე გათავისუფლებულ იქნას რწმუნებული ლაგვილავა თანამდებობიდან, მრავალცილისმწამებელ ამბებს თხზავენ თითქოსდა ლაგვილავას და ბოკუჩავას კავშირის შესახებ, ლაგვილავამ ეს საქმეები გადასცა პროკურატურის ორგანოებს გამოძიებისათვის. გამოძიებისა და სასამართლოს მიერ მიღებულ შედეგებს გაგვაცნობს თვითონ ლაგვილავა.

რაც შეეხება ილორის ეკლესიაში შემოსულ პირუტყვსა და ფრინველს, იმ მიზნით, რომ იგი ეკლესიის შემოსავალში შესულიყო, რწმუნებულის ინიციატივით დამზადების კანტორიდან ეკლესიაზე მიმაგრებულ იქნა სპეციალური თანამშრომელი, რომელიც ეკლესიის აღმასრულებელი ორგანოსაგან იბარებს შეწირულ პირუტყვს, ხოლო თანხას პირდაპირ რიცხავენ სახელმწიფო ბანკში ეკლესიის ანგარიშზე. მიუხედავად ლაგვილავას მიერ გატარებულ ამ ღონისძიებებისა, არც მღვდელი დ. ფიფია და არც აღმასრულებელი ორგანოსა და სარევიზიო კომისიის შემადგენლობა არ იღებს ხელს განზრახვაზე მიითვისონ ეკლესიისათვის შეწირული პირუტყვი. პირიქით, ისინი მოითხოვენ კიდევაც მას. თვით ჩვენი იქ ყოფნის პერიოდში მღვდელმა დ. ფიფიამ თხოვნით მიმართა ლაგვილავას დაერთო მისთვის ნება როგორც გამონაკლისი თვეში ერთხელ წაეყვანა სახლში ერთი ცხვარი და ერთი ქათამი. ამ თხოვნაზე ლაგვილავამ კატეგორიული უარი განუცხადა.

ვფიქრობთ, ამ საკითხში ლაგვილავას პოზიცია სავსებით სწორია.

დასასრულ, უნდა აღვნიშნოთ, რომ როგორც განაცხადა ლაგვილავამ "წმინდა ადგილებთან" მორწმუნეთა მისვლაში მას საკმაოდ ეხმარება საოლქო კომიტეტი, რაც დაადასტურა მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილემ ამხ. ხვარწკიამ. თუმცა საბჭოს 1972 წლის 17 ოქტომბრის N 203 წერილს პასუხს გაუგზავნის ინფორმაციასთან ერთად.

-------------------------------------------------------------------------------


წყაროები, დამოწმებული ლიტერატურა

[1] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, კათოლიკოს პატრიარქ ეფრემ II, საქმე. რვეული N1379 გვ. 1.

[2] - იქვე გვ. 3.

[3] - იქვე გვ. 4.

[4] - კომკავშირის მეორე შობა. თბილისი 1924 წ. გვ. 7.

[5] - საქართველოს უახლესი ისტორიის არქივი ფ. 289. აღწ. 3. საქმე 290.

[6] - საქართველოს საპატრიარქო, მიტროპოლიტ ეფრემის საქმე. N 1379. გვ. 8.

[7] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მიტროპოლიტ ეფრემის საქმე. რვეული N 1664. გვ. 4.

[8] - საქართველოს უახლესი ისტორიის არქივი. ფ. 284. აღწ. 3. საქმე. 241.

[9] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მიტროპოლიტ ეფრემის საქმე. N 617. გვ. 2-3.

[10] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი. საქ. N 1664. გვ. 7.

[11] - იქვე გვ. 8.

[12] - იქვე გვ. 10.

[13] - იქვე გვ. 11.

[14] - კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ინსტიტუტი კ. ცინცაძის ფონდი N102. გვ. 354.

[15] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მიტროპოლიტ ეფრემის საქმე. N 1664. გვ. 15.

[16] - იქე გვ. 18.

[17] - სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II. საქმე. საბ. N 1379. გვ. 17.

[18] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მიტროპოლიტ ეფრემის საქმე. N 1664. გვ. 7.

[19] - იქვე გვ. 8.

[20] - იქვე გვ. 9.

[21] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II საქმე. N 907.

[22] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II საქმე. N 3567.

[23] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, საქმე. N576.

[24] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II საქმე. N 907.

[25] - იქვე გვ. 8.

[26] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II საქმე. N 3821.

[27] - გ. ლეონიძის სახ. ლიტერატურის მუზეუმის ფ. 26764. არქ. 21.

[28] - საქ. უახლესი ისტორიის არქივი ფ. 1880 საქ. 57. 1 გვ. 1.

[29] - იქვე გვ. 2.

[30] - იქვე გვ. 4.

[31] - იქვე გვ. 8.

[32] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ფ. 693. დოკ. 5042.

[33] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, საქაღალდე 575. დოკ. 4778.

[34] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ფ. 3640.

[35] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ფ. 3641.

[36] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, დოკ. 3607.

[37] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი ფ. 578. დოკ. 4781. გვ. 83.

[38] - იქვე  გვ. 84.

[39] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ფ. 3540.

[40] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ფ. 2. საქმე. 939.

[41] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ფ. N 15584.

[42] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ფ. 2796.

[43] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, საქმე. 1004.

[44] - საქართველოს უახლესი ისტორიის, არქივი, ფ. 1880. საქმე 145. გვ. 1.

[45] - ნინო მჟავანაძე, მარიკა კახაძე, "ასეთი იყო ჩემი საქართველო". 2003 თბილისი. გვ. 409.

[46] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქ ეფრემ II საქმე. N 4647.

[47] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ფ. 3603.

[48] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მიტროპოლიტ ეფრემის საქმე. N 617. გვ. 9.

[49] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მიტროპოლიტ ილიას საქმე. N 3868.

[50] - იქვე გვ. 3.

[51] - მ. შავიანიძე მიტროპოლიტი ნაომი. ქუთაისი 2006 წ. გვ. 8.

[52] - იქვე გვ. 10.

[53] - იქვე გვ. 11.

[54] - იქვე გვ. 12.

[55] - იქვე გვ. 13.

[56] - ზ. ჟვანია საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი და მღვდელმთავარნი 1917 წლიდან. ქუთაისი. 1994. გვ. 80.

[57] - ჟურნ. "ჯვარი ვაზისა" 1985 წ. N 1.

[58] - საქართველოს უახლესი ისტორიის ცენტრალური სახელმწიფო არქივი. ფ. 1880. ან 1. საქმე. 76. გვ. 9-16.

[59] - საქართველოს უახლესი ისტორიის არქივი ფ. 1880, ან 1. საქმე 17. ფურც. 26-34.

[60] - XX საუუნის 20-70-იან წლების სასულიერო პირთა ბიოგრაფიული მონაცემები საქართველოს უახლესი ისტორიის არქივი. ფ. 1880. ან. 1. საქ. 77.

 

სერგო ვარდოსანიძე
სრულიად საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქი
უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II, თბილისი, 2007წ.

მიტროპოლიტი სერგი (ჩეკურიშვილი)

მიტროპოლიტი სერგი, ერისკაცობაში ზურაბ ნიკოლოზის ძე ჩეკურიშვილი, დაიბადა 1959 წლის 13 აპრილს ქ. რუსთავში.

1975 წელს დაამთავრა რუსთავის N6 საშუალო სკოლა, გატაცებული იყო სპორ-ტით. იყო საქართველოს ჭაბუკთა ნაკრების წევრი. 1979-1981 წლებში იმყოფებოდა საბჭოთა არმიის რიგებში. 1981 წლიდან ზურაბ ჩეკურიშვილი სწავლობდა ხარკოვის პედაგოგიურ ინსტიტუტში. ინსტიტუტში სწავლის პერიოდში იგი სერიოზულად დაინტერესდა მართლმადიდებლური სარწმუნოებით. როგორც თვითონ აღნიშნავს: "ერთი მორწმუნე მეზობელ ქალ მარიასთან დავინახე ბიბლია. მანამდე არ ვიცოდი როგორი იყო, ავიღე, გადავშალე და პირდაპირ ეს სიტყვები ამოვიკითხე: "ნუ გეშინია, მე შენთანა ვარ"... მიუხედავად იმისა, რომ ფიზიკურად დიდი, ძლიერი ვიყავი, კბილის ამოღების ძალიან მეშინოდა. ჩემმა ძმამ წამიყვანა ხარკოვში ერთ დამსახურებულ ყბა-სახის ქირურგთან, ნარკოზის გაკეთება შემომთავაზეს, გავიკეთე და მოვკვდი. თხუთმეტი წუთი ჩემს თავს დავყურებდი ზემოდან. გამოფხიზლებული ისეთი შეშინებული გამოვვარდი, პირდაპირ ეკლესიაში წავედი... რწმენასთან დაახლოების გამო ინსტიტუტიდან გამომიშვეს." (67, 2009, 3, 14).

1985 წელს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით ზურაბ ჩეკურიშვილმა სწავლა განაგრძო მოსკოვის სასულიერო სემინარიაში, 1986 წლიდან იგი მორჩილად გადავიდა მოსკოვის წმიდა სამების სერგის ლავრაში. 1987 წლის 13 აპრილს მორჩილი ზურაბი აღკვეცეს ბერად და წმიდა სერგი რადონეჟელის საპატივცემულოდ უწოდეს სახელი სერგი. სულ მალე იგი ჯერ ბერდიაკვნად, ხოლო 1988 წელს მღვდელ-მონაზვნად აკურთხეს. უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით დაინიშნა საფარის მონასტრის წინამძღვრად. როგორც მეუფე სერგი იხსენებს: "პირველად რომ ჩავედი საფარაში, ღუმელის დანთებაც არ ვიცოდი. 25 დეკემბერს ჩავედით. ვაჟა ძია იყო ყარაული, ის გვეხმაურებოდა. პირველი წირვა შობას ჩავატარეთ. იმ თოვლში დაახლოებით 50 კაცი ამოვიდა ფეხით. ძალიან დიდი სიხარული გვქონდა." (67, 2009, 3, 15). მღვდელმონაზონმა სერგიმ საფარის მონასტერში ბევრი იღვაწა რწმენისა და ცოდნის აღორძინებისათვის. უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით იგი აყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში (1991 წ.), ხოლო 1992 წლის 21 დეკემბერს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდმა არქიმანდრიტი სერგი ახალციხისა და სამცხე-ჯავახეთის ეპისკოპოსად გამოირჩია. 25 დეკემბერს, კვირას სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში მოხდა მისი ეპისკოპოსად ხელდასხმა. არქიმანდრიტმა სერგიმ ასე დაიწყო თავისი სიტყვა:

"თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, წმიდა სინოდის წევრნო მღვდელმთავარნო, მამანო, ძმანო და დანო.

დღევანდელი დღე ჩემს ცხოვრებაში განსაკუთრებულია და ჩემი განწყობილების გადმოცემა გამიჭირდება, მაგრამ ღმერთი, რომლის შემწეობამაც აქამდე მომიყვანა, ალბათ იმის ძალასაც მომცემს, რომ ნაწილობრივ მაინც გადმოგცეთ და გაგიზიაროთ ის, რასაც განვიცდი.

თქვენო უწმიდესობავ, ჩემი ცხოვრების ამ მეტად საპასუხისმგებლო წუთებში მინდა გავიხსენო ჩემი პირველი შეხვედრა თქვენთან. თქვენ წასასვლელად ემზადებოდით და ჩემს მისაღებად დრო არ გქონდათ, მაგრამ წასვლა გადაიფიქრეთ და მიმიღეთ. ამ შეხვედრისას თქვენ მითხარით, ღმერთს ძალიან უყვარხართო. მაშინ, მართალი გითხრათ, თქვენი სიტყვების აზრს ვერ ჩავწვდი და უფრო ამპარტავნებით მივიღე, ვიდრე მადლიერებითა და სიხარულით, მაგრამ შემდეგ, როცა სხვა თვალით შევხედე ცხოვრებას, ყოველდღიურად ვგრძნობდი და ვგრძნობ უფლის იმ ზღვარდაუდებელ სიყვარულს და წყალობას, რომლითაც იგი, მწყემსი კეთილი, ჩვენ, მისთა ცხოვართა, გვმწყემსავს.

მინდა ერთი ჩემი საიდუმლოება გაგანდოთ. ამ სიყვარულის შეგრძნებამ გამხადა ქრისტიანი და უფრო მეტიც, აღმიძრა სურვილი - სიყვარულითვე მეპასუხა, ხოლო როცა ვიგრძენი, რომ მე უღირსი ვერაფრით ვპასუხობდი უფლის სიყვარულს, გადავწყვიტე ჩემი ამქვეყნიური ცხოვრება და გრძნობები მისთვის შემეწირა.

ღმერთს ვთხოვ, ამ ძნელ დროს მადლიერების ისეთი გრძნობა მომცეს, რომ სიცოცხლის ბოლომდე სიხარულითა და მოწიწებით მამსახუროს მისი სახელის სადიდებლად.

ჩემი ცხოვრების გზაზე მრავალი განსაცდელი შემხვედრია, მაგრამ როცა კი მოთმინებითა და მორჩილებით მიმიღია, გაღებული მცირე მსხვერპლის სანაცვლოდ უფლისაგან ყოველთვის ათასჯერ მეტი სიხარული მომნიჭებია.

მწამს, რომ ასევე იქნება ჩვენი ერის ცხოვრებაშიც, დღეს ყოველ ჩვენგანს ცხოვრება გვიხდება მძიმე განსაცდელის ჟამს, რომელიც თავს საკუთარი ცოდვებით დავიტეხეთ, მაგრამ არ უნდა დაგვავიწყდეს რომ ღვთის სახიერება უსაზღვროა და რომ მისთვის შეუძლებელი არაფერია "და რა ითხოვოთ სახელითა ჩემითა, იგი ვყო, რათა იდიდოს მამაჲ ძისა თანა" (იოანე 14,13) ამიტომ თუ ჩვენი სათხოვარი გულწრფელი იქნება და ჩვენი მსახურება თავდადებული, ღმერთი ჩვენსას აუცილებლად შეისმენს და სამაგიეროსაც უხვად მოგვაგებს. ამ მძიმე ჟამმა, რომელიც უფალმა დასასჯელად კი არა, გამოსაცდელად გამოგვიგზავნა, უნდა გამოგვწრთოს და განგვსწავლოს: "განგუსწავლენ ჩუენ, უფალო, გარნა სამართალითა და ნუ რისხვითა და გულისწყრომითა" (იერემია 10,24); ამ განსაცდელმა ჩვენს ერს მრავალი წლის მანძილზე დავიწყებული და უგულებელყოფილი უფალი და მისი მცნებები უნდა გაახსენოს, რადგან სწავლაჲ უფლისაჲ განაღებს ყურთა ჩემთა" (ესაია 50,5) ამიტომ თუ ჩვენ მას ღირსეულად ვიტვირთებთ და გავუძლებთ, ცოდვებისაგან განწმენდილნი დავით წინასწარმეტყველთან ერთად გავიმეორებთ: "კეთილ არს ჩემდა, რამეთუ დამამდაბლე მე" (ფსალმ. 118,17) და რაც დაკარგული გვეგონა, ღვთისაგან ათმაგად დაგვიბრუნდება: "რომელი იგი მას ჟამსა არა ჩანს სიხარულისა მიზეზად, ხოლო უკანასკნელ ნაყოფსა მშვიდობისასა მისცემს მის მიერ გამოცდილთა მათ ცხოვრებად მათდა" (ებრ. 12,11).

დიდია ღვთის განგება და ძალა, რომელმაც, თქვენო უწმიდესობავ, თქვენი წმიდა ლოცვებით გამომირჩია და სამცხე-ჯავახეთის უძველესი ეპარქიის მღვდელმთავრად დამადგინა. მე კარგად მესმის, რაოდენ დიდი პატივია ჩემთვის ვიწოდებოდე მღვდელ¬მთავრად იმ მხარისა, რომლის სახელიც ასე განაბრწყინეს იქ მოღვაწე წმინდა მამებმა; მესმის ის პასუხისმგებლობა, რომელიც მე ღვთის, ერის და პირადად, თქვენო უწმიდესობავ, თქვენს წინაშე მაკისრია, მაგრამ ისევ და ისევ იმედი მაქვს ღვთის სახიერებისა, თქვენი წმიდა ლოცვებისა და ჩემი ხალხისა, რომელიც ისევე როგორც საფარის მონასტერში მოღვაწეობისას, ახლაც გვერდით ამომიდგება და მძიმე ტვირთის ტარებაში შემეშველება.

თქვენი მამობრივი მზრუნველობით გარემოცული, მე ისეთი სიხარულით მივდივარ ახალციხეში, როგორც საკუთარ ოჯახში, რადგანაც მჯერა, რომ ქრისტიანობის უდიდესი ძალა სწორედ იმ სიყვარულშია, რომლითაც იგი ადამიანებს ღვთისა და ერთმანეთის სამსახურისათვის აერთიანებს. მე მჯერა ისიც, თქვენო უწმიდესობავ, რომ ღვთის წყალობითა და თქვენი მესაჭეობით ერთსულოვნებით განმტკიცებული ქართული მართლმადიდებელი ეკლესია ქართველი ერის გაერთიანებასაც შეძლებს და მას ღვთისაკენ მიმავალ გზაზე დააყენებს." (61, 1992, 12).

უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ დალოცა მეუფე სერგი.

"სახელითა მამისათა და ძისათა და სულისა წმიდისათა.

ყოვლადსამღვდელონო მღვდელმთავარნო, თქვენო ყოვლადუსამღვდელესოებავ, მეუფე სერგი, ქრისტესმოყვარენო მღვდელნო, ბერნო და მონაზონნო, დანო და ძმანო.

დიდ არს უფალი და საკვირველ არს განგება და საქმენი მისნი. ადამიანის გონება ვერ მიწვდება მის განგებასა და წყალობას. დღეს აღსრულდა ის, რაზეც ორასი წლის მანძილზე ოცნებობდნენ ჩვენი წინაპრები, - ერის საუკეთესო მოღვაწენი და კათოლიკოს-პატრიარქები, ამ ორასი წლის მანძილზე საქართველოს დღეს პირველად ჰყავს სრულად მღვდელმთავართა დასი, რაც იმას ნიშნავს, რომ არცერთი ეპარქია არაა დარჩენილი მღვდელმთავრის გარეშე.

დღევანდელი წირვა, გარდახდილი სვეტიცხოვლის საკათედრო ტაძარში, ნამდვილად ისტორიულია, რადგან დღეს აღსრულდა ის, რაც 21 დეკემბერს განაჩინა წმიდა სინოდმა და კურთხევითა ახალციხისა და სამცხე-ჯავახეთის ეპისკოპოსის სერგისა შეივსო სია ქართული ეკლესიის მღვდელმთავრებისა. ეს არ არის უბრალო დამთხვევა, იგი ნიშანია ღვთის დიდი წყალობისა და მაჩვენებელი იმისა, რომ ერთადერთი გზა, რომელსაც გადარჩენისაკენ მივყავართ, ქრისტეს გზაა.

საოცარია და რთული მე-20 საუკუნე, რადგანაც იგი აღსავსეა წინააღმდეგობებითა და მოულოდნელი მოვლენებით. ჩვენ ისეთი მოვლენების მოწმენი გავხდით, რომელთაც ვერც კი წარმოვიდგენდით. საქართველო დამოუკიდებელი სახელმწიფო გახდა და ეს ოცნება ღვთის მადლით აგვიხდა, მაგრამ უფალმა ისიც გვაჩვენა, რომ თუ ქართველობა სულიერად არ ამაღლდა და ფერი არ იცვალა, გამოცხადებული დამოუკიდებლობა ცარიელ სიტყვადღა დარჩება. ჭეშმარიტ თავისუფლებას ის მოიპოვებს, ვინც თავისი თავის უფალი გახდება, ანუ საკუთარი ვნებების დამორჩილებით თავს დააღწევს ცოდვის ტყვეობას. ამიტომ ერის თავისუფლების პროცესი ყოველი ადამიანის განთავისუფლებით უნდა დაიწყოს. დღეს კი თავისუფლება აქვს ყველას და ყველაფერი შეუძლია: ძარცვა, ძალადობა, მკვლელობა. დღეს ქართველისათვის აღარაფერი დარჩა წმიდა და ხელშეუხებელი. იგი შეურაცხყოფს მღვდლებს, პატრიარქს და ეკლესიასაც კი. ეს ეშმაკის ტყვეობას ნიშნავს. თავისუფალი ისაა, ვინც ამ ბოროტ ძალას თავს დააღწევს და თავის გულსა და ვნებებს დაეპატრონება. ადამიანს ნამდვილად სჭირდება ვნებათა მომთოკავი სულიერი ძალა, სჭირდება მადლი ღვთისა - უძლურთა მკურნალი და ნაკლულევანთა აღმავსებელი. რა თქმა უნდა, ჩვენ ყველანი უძლურნი ვართ და ყველას გვაქვს ნაკლი, მაგრამ რწმენაც უნდა გვქონდეს, რომ ეს ნაკლი განვიცადოთ. ამიტომაც ევედრება ღმერთს დიდი მოძღვარი ეფრემ ასური: მომანიჭე მე განცდაY თვისთა ცოდვათა. კაცი ცოდვებითა და უწესობით კი არ უნდა ამაყობდეს, არამედ ღმერთს უნდა სთხოვდეს განკურნებას და მხოლოდ ამ შემთხვევაში მოვა მასთან ყოველთა მკურნალი, საკუთარ ცოდვებზე თვალახელილი კაცი, სხვის გასაჭირსაც ადვილად დაინახავს და მოყვასისა და ღვთისაკენ სწრაფვით სულიერ ჯვარს შექმნის, რომლის გარეშეც ვერ მივა უფალთან და ვერ გახდება მკვიდრი სასუფევლისა. ამ სულიერი ჯვრის შესაქმნელადაა მოწოდებული ყოველი ადამიანი და მით უმეტეს მღვდელმთავარი.

თქვენი ყოვლადუსამღვდელოესობავ მეუფე სერგი, დღეს უხვად გადმოვიდა თქვენზე მადლი სულისა წმიდისა, დღეს თქვენ ხელი დაგადოთ არა მხოლოდ მღვდელმთავრებმა და მე, ცოდვილმა კათოლიკოს-პატრიარქმა, არამედ ზეციური საქართველოს მკვიდრმა მღვდელმთავრებმაც და პატრიარქებმაც, რომელთაც უხვად მოიწვიეს თქვენზე მადლი. ეცადეთ არ დაკარგოთ ეს მადლი, არამედ პირიქით, მიუმატოთ, ხოლო მოგემატებათ იმ შემთხვევაში, თუ ლოცვასა, მარხვასა და მოღვაწეობას გააძლიერებთ. ამასთანავე, გახსოვდეთ, რომ მადლი პირველ რიგში თავმდაბლებსა და მორჩილებს ეძლევათ. ამას ჩემი გამოცდილებიდანაც გეუბნებით, - ერთადერთი გზა, მიმავალი უფლისაკენ, თავმდაბლობა და მორჩილებაა. თქვენი მოღვაწეობის გზაზე ბევრი გეყოლებათ ხოტბის შემსხმელიცა და შეურაცხმყოფელიც, მაგრამ ამას ნუ შეუშინდებით. როცა ქებას დაგიწყებენ, ეცადეთ, ამპარტავნება არ დაგეუფლოთ, ხოლო შეურაცხყოფამ სასოწარკვეთილებასა და მწუხარებაში არ ჩაგაგდოთ. ერთმა მორჩილმა მოძღვარს ჰკითხა, როგორ მოვიქცე, როცა მაქებენ და მაძაგებენო, მოძღვარმა ურჩია, წასულიყო სასაფლაოზე, ჯერ ექო და შემდეგ, ელანძღა მკვდრები. ასეც მოიქცა, როცა უკან დაბრუნდა, მოძღვარმა ჰკითხა: რა გითხრეს მიცვალებულთა, როცა აქებდიო, - არაფერიო, - უპასუხა მორჩილმა, როცა ლანძღავდიო? - ისევ არაფერიო. შენც ასე მოიქეცი და ცხონდებიო. თქვენც ასე მოიქეცით, მეუფეო სერგი და თავმდაბლობა გამოიჩინეთ არა მხოლოდ კათოლიკოს-პატრიარქისა და უფროსი მღვდელმთავრების წინაშე, არამედ თვით ყველაზე დიდი ცოდვილის წინაშეც კი. აი, ეს იქნება ჭეშმარიტი თავმდაბლობა, რომელიც გარეგნული ქცევის ნორმას კი არა, შინაგან სათნოებას წარმოადგენს.

თქვენ იმ ეპარქიაში მიდიხართ მღვდელმთავრად, რომელმაც თქვენ, როგორც მოძღვარი, უკვე გაგიცნოთ და შეგიყვარათ საფარის მონასტერში მოღვაწეობის მანძილზე. ამ სიყვარულის დადასტურებაა ის, რომ დღეს აქ, სვეტიცხოველში გამართულ ისტორიულ წირვას, ბევრი მათგანი ესწრება. თქვენ მიდიხართ საქართველოს დიდებულ მხარეში, სადაც ოდესღაც ჰყვაოდა მაღალი სულიერი კულტურა. დღეს ამ მხარეს უჭირს, მაგრამ მე იმედი მაქვს, რომ ჩვენი დიდი წინაპრების ლოცვითა და შუამდგომლობით სამცხე-ჯავახეთს კვლავ დაუბრუნდება ძველი დიდება, იგი ხელახლა მოშენდება და მოძლავრდება. აი, ამ საშვილიშვილო საქმეში უნდა გამოჩნდეს, უპირველეს ყოვლისა, მღვდელმთავრის როლი, თქვენ უნდა იზრუნოთ ამისათვის. ჩვენ ისეთ დროში ვცხოვრობთ, როცა ეკლესიის მსახური თვითონ უნდა მივიდეს ხალხთან. თქვენ სრული წარმოდგენა უნდა გქონდეთ თქვენი ეპარქიის ყველა სოფელსა და ყველა ოჯახზე; უნდა იცოდეთ, ვინ რას აკეთებს, ვის რა უჭირს, ვინაა დაცემული და გზასაცდენილი.

მე იმედი მაქვს, რომ სამცხე-ჯავახეთის ყველა სოფელში ამოქმედდება ეკლესია, კვლავ გაბრწყინდებიან ვარძიის, ზედა ვარძიისა და საფარისა და სხვა მონასტრები ბერ-მონაზონთა თავდადებული მოღვაწეობით.

ღმერთი იყოს თქვენი მფარველი.

ღმერთმა დაგლოცოთ და გაგაძლიეროთ.

გეწეოდეთ წმიდათა მართალთა მამათა, რომელთა მოსახსენებელიცაა დღეს, და დიდთა წინაპართა ლოცვა. ამინ." (61, 1992, 12).

1992 წელს მეუფე სერგი დაინიშნა წმიდა გრიგოლ ხანძთელის სახელობის ახალციხის სემინარიის რექტორად. 1996 წელს საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის იგი აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში. 1997 წლის 14 ნოემბრიდან მთავარეპისკოპოსი სერგი გადაყვანილ იქნა ნეკრესის ეპარქიის მმართველად. ნეკრესის ეპარქია ერთ-ერთი უძველესია საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში, როგორც "ქართლი ცხოვრება" მოგვითხრობს, IV საუკუნის II ნახევარში თრდატ მეფემ "ნეკრესს კახეთისასა ეკლესია აღაშენა განსრულებით", ხოლო მეფე ვახტანგ გორგასალმა ნეკრესში საეპისკოპოსო კათედრა დაადგინა. ისტორიულმა ძნელბედობამ თავისი კვალი დაამჩნია უძველეს ეპარქიას. XVII საუკუნის დასაწყისიდან შაჰ აბას I-მა კახეთს ნეკრესის სამღვდელმთავრო ტერიტორიის ნაწილი ჩამოაშორა და აქ მუსლიმანური სასულთანო შექმნა, დაიწყო ქართველი ქრისტიანი მოსახლეობის არნახული შევიწროება, გამაჰმადიანება. "ინგილო" გამაჰმადიანებულს ნიშნავდა. XIX საუკუნეში საინგილოში მცხოვრები ქრისტიანი ქართველები ალავერდის ეპარქიაში შედიოდნენ... საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენის შემდეგ, 1925 წელს, შეიქმნა ბოდბის ეპარქია, რომელშიც გაერთიანებული იყო ისტორიული ჰერეთის (საინგილოს) ნაწილიც, მაგრამ XX საუკუნის 20-30-იანი წლების აგრესიული ათეიზმის პოლიტიკის წყალობით ეპარქიაში მოქმედი ეკლესია-მონასტრების უმრავლესობა ადმინისტრაციული წესით დაიხურა. სასულიერო პირები დევნილ მდგომარეობაში აღმოჩნდნენ. 1995 წელს აღდგა ნეკრესის ეპარქია, რომელსაც 2002 წლის 17 ოქტომბრის წმიდა სინოდის განჩინებით ეწოდა ნეკრესისა და ჰერეთის ეპარქია. მეუფე სერგი 17 ნოემბერს ჩავიდა ეპარქიაში. ამ დროს ეპარქიაში მოქმედი იყო რამდენიმე ეკლესია და სამლოცველო სახლი. როგორც მეუფე სერგი აღნიშნავს: "დღესდღეობით ხუთი მონასტერი გვაქვს. უმეტეს მათგანში ყოველდღე წირვა-ლოცვა აღესრულება. მონაზონთა რიცხვი იზრდება, იხსნება ორი მონასტერი: ხარების დედათა მონასტერი, რომლის მშენებლობა თითქმის მთავრდება და მონასტერი ველისციხეში. აღდგენილია ძველი ეკლესიები და ყოველ კვირას წირვა-ლოცვა მიმდინარეობს. ნეკრესის მამათა მოანსტერში თოთხმეტი ადამიანია. ლაგოდეხში გვაქვს მამათა მონასტერი, სადაც მოღვაწეობს შვიდი ადამიანი. გრემის მონასტერში - ხუთი. ლაგოდეხის ივერიის ღვთისმშობლის სახელობის მონასტერშიც ხუთნი არიან. რაც შეეხება ეკლესიებს, ლაგოდეხში სამი ეკლესია გვაქვს: ყაზანის ღვთისმშობლის ტაძარი. იქ საკმაოდ ბევრი ხალხი დადის. ყაზანის ღვთისმშობელი სასწაულმოქმედია; სამების ტაძარი ბოლო პერიოდში აშენდა; არის წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ტაძარი, სადაც დედები არიან. მონაზვნების მოთხოვნით ამ ადგილას მონასტერი სტალინის დროს გაიხსნა. მოქმედი ტაძრებია ვარდისუბანში, ყარსუბანში, თელამაში, შილდაში, კუჭატანში, ახალსოფელში, გიორგეთში, ლელიანში, მთისძირში. ყვარელში გვაქვს ფერისცვალების, იოანე ნათლისმცემლის და დუბის ღვთისმშობლის ტაძარი. ახლა ვაპირებთ საკათედრო ტაძრის აშენებას. ეპარქიაში ფუნქციონირებს სასულიერო გიმნაზია, სადაც სწავლობს 200-ზე მეტი მოსწავლე. 2009 წლის სექტემბრიდან ეპარქიაში იხსნება სასულიერო სემინარია. თავიდან ყვარლის რაიონში ცივად შეგვხდნენ, მაგრამ აღმოჩნდა, რომ ძალიან ბევრი კარგი და თბილი ადამიანი ცხოვრობს იქ, რომელნიც შინაგანად პატიოსანი და ძლიერია. იმედი მაქვს, ყვარელში მორწმუნეთა საკმაოდ სერიოზული კერა ჩამოყალიბდება." (67, 2009, 3, 17).

2000 წლის 28 ნოემბერს საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის მეუფე სერგის მიებოძა მიტროპოლიტობა, ხოლო 2007 წლის 25 დეკემბერს იგი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის პირველი ხარისხის ორდენით. მეუფე სერგი თვლის - "ძალიან ძნელია ეპისკოპოსობა, მით უმეტეს ამ ბოლო ჟამს... ნათქვამია, ადამიანს შვიდი ეშმაკი დასდევს, მღვდელს - თორმეტი, ბერს - ოცდაცამეტი, ეპისკოპოსს - ათი ათასიო, მაგრამ უფალი დიდია."

მიტროპოლიტი იოსები (კიკვაძე)

მიტროპოლიტი იოსები, ერისკაცობაში გიორგი მილენის ძე კიკვაძე, დაიბადა 1959 წლის 17 სექტემბერს ჩოხატაურის რაიონ სოფელ ზედა ფარცხმაში. საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ სწავლა განაგრძო თბილისის იაკობ ნიკოლაძის სახელობის სამხატვრო სასწავლებელში, რომელიც დაასრულა 1978 წელს. 1978-1979 წლებში მუშაობდა ჩოხატაურის რაიონის სოფელ ჩაისუბნის საშუალო სკოლაში ხატვა-ხაზვის მასწავლებლად. 1979-1981 იყო წლებში სამხედრო სავალდებულო სამსახურში, დემობილიზაციის შემდეგ 1981-1985 წლებში ასწავლიდა ქანდაკებას, გრაფიკას და ფერწერას ჩოხატაურის სამხატვრო სკოლაში.

1985-1990 წლებში სწავლობდა თბილისის სამხატვრო აკადემიაში. 1986 წლიდან გიორგი კიკვაძე თბილისის სიონის საპატრიარქო ტაძრის მრევლია, პარალელურად მსახურობდა სტიქაროსნად მცხეთაში, წმიდა ნინოს სახელობის დედათა მონასტერში. 1990 წელს წავიდა საფარის მამათა მონასტერში, სადაც აკურთხეს მორჩილად, იმავე წელს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით ჩაირიცხა თბილისის სასულიერო აკადემიაში. 1991 წლის 16 მაისს, ამაღლების დღესასწაულზე, უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ აღკვეცა ბერად სვეტიცხოველში და უწოდა სახელად იოსები. 1991 წლის 23 მაისს პატრიარქმა მამა იოსები დავით-გარეჯის მონასტერში აკურთხა დიაკვნად. 1991 წლის 3 ნოემბერს უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ბერ-დიაკონი იოსები სიონის საპატრიარქო ტაძარში აკურთხა მღვდელ-მონაზვნად და განაწესა სვეტიცხოვლისა და წმიდა ნინოს დედათა მონასტრის მწირველ მღვდლად.

1992-1993 წლებში იგი მარტყოფის მამათა მონასტრის წინამძღვარია. 1993 წელს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით აღყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში და დაინიშნა სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძრის წინამძღვრის მოადგილედ.

1995 წლის 7 აპრილს წმიდა სინოდის განჩინებით წმიდა ხარების დღესასწაულზე ეკურთხა შემოქმედელ ეპისკოპოსად. შემოქმედის ეპარქია მოიცავს გურიის რეგიონს. მრავალი განსაცდელი გადაიტანა ეპარქიამ XVI საუკუნის II ნახევრიდან - გურიის დიდი ნაწილი ოსმალებმა დაიპყრეს. ისინი სდევნიდნენ ქრისტიანულ სარწმუნოებას, სასულიერო პირებს. 1885 წლიდან არსებობდა გურია-სამეგრელოს ეპარქია, 1917 წლიდან, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენის შემდეგ, არსებობდა ბათუმ-შემოქმედის ეპარქია. ბოლშევიკური მმართველობის ხანაში (1921-1989 წ.წ.) ყველაზე მეტად გურიის რეგიონი დაზარალდა. ადგილობრივი პროვინციული ლიდერების მოწადინებით დანგრეულ და გაძარცვულ იქნა ეკლესია-მონასტრების უმრავლესობა, ათეიზმმა გადაფარა ყველაფერი. ასეთი რთული, ნივთიერად და სულიერად შეჭირვებული ეპარქია ჩაიბარა მეუფე იოსებმა, რომელიც შეუდგა რა თავის საქმიანობას, დაიწყო ხალხის სარწმუნოებისაკენ შემობრუნება. მისი ღვაწლით ეპარქიაში ამოქმედდა 42 ეკლესია, 5 მამათა და 2 დედათა მონასტერი, სადაც ღვთისმსახურებას ეწევა 21 სასულიერო პირი. მოქმედი ეკლესიებია: შემოქმედის მაცხოვრის სახელობის, ჯუმათის მთავარანგელოზის, მაკვანეთის ხარების, ასკანას ამაღლების, აჭის წმიდა გიორგის, ბახმაროს ფერისცვალების, ჭაჭიეთის შალვა ახალციხელის, ცხემლის ხიდის წმიდა ნიკოლოზის, ერკეთის მთავარანგელოზის, გორბეჟოულის სამების, ჯიხეთის ტაძრად მიყვანების, ჯიხეთის იოანე ნათლისმცემლის, ჯიხეთის წმიდა გიორგის სახელობის, ჯუმათის ხარების, ლანჩხუთის ივერიის ღვთისმშობლის, ლანჩხუთის პანტელეიმონ მკურნალის სახელობის, მზიანას წმიდა გიორგის, ნაგომარის წმიდა მარინეს, ნატანების წმიდა პანტელეიმონის, ხევის წმიდა ნიკოლოზის, უდაბნოს წმიდა იოანე ნათლისმცემლის, სუფსის ყოველთა წმიდათა, შუა ამაღლების, მამულარის ფერისცვალების, ბუკნარის ღვთისმშობლის, კვირიკეთის, შუხუთის წმიდა გიორგის, მერიის ღვთისმშობლის, ჩოხატაურის გრიგოლ ხანძთელის, ფარცხმის ხარების, აცნის, ოზურგეთის, ვაკიჯვრის, ჩიბათის, წყალწმიდის, გრიგოლეთის, დვაბზუს, მამათის, ამაღლების, აკეთის, მახვის, საჭაშისერის ეკლესიები. ეპარქიის სამღვდელოებაა: არქიმანდრიტები: ანდრია კბილაშვილი, მიქაელ მიგინეიშვილი, პეტრე ანდღულაძე, მარკოზ გურგენიძე, დეკანოზები: მათე გორდელაძე, სვიმონ სვანიძე, ბასილ კვირჩრილაძე, იღუმენი აბულონ ხუბუკელაშვილი, იოსებ ღლონტი, დეკანოზი საბა ჟღენტი, მღვდელი გიორგი ჟღენტი, ბართლომე რუხაძე, მიქაელ ტუღუში, მოსე ჩხარტიშვილი, ვახტანგ თოხაძე, ბესარიონ ლომინეიშვილი, დავით ჯანჯღავა, შალვა ჯინჭარაძე, შალვა გოგაძე, კახაბერ წიტაიშვილი, კონსტანტინე ჯინჭარაძე, იოანე ორმოცაძე, ბიქტორ გიორგაძე, გაბრიელ ლომაძე, მირიან ფირცხალაიშვილი, დიმიტრი დარჩია, ბერი ბენიამინ კეკელიძე.

შემოქმედის ეპარქიაში მოქმედი მონასტრებია: 1. ჯუმათის მთავარანგელოზ მიქაელისა (წინამძღვარი იღუმენი მიქაელი მიგინეიშვილი). 2. აჭის წმიდა გიორგისა (წინამძღვარი მღვდელმონაზონი იოსები _ ღლონტი). 3. უდაბნოს იოანე ნათლისმცემლის (წინამძღვარი იღუმენი პეტრე ანღულაძე), 4. შემოქმედის მაცხოვრის (წინამძღვარი მღვდელმონაზონი ელიზბარი (ბაბუხადია), 5. გრიგოლეთისა (წინამძღვარი ზაბულონი (ხუბეკელაშვილი). 6. სამება-ჯიხეთის ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანების დედათა მონასტერი (წინამძღვარი არქიმანდრიტი ანდრია), 7. ოზურგეთის წმიდა ნინოს სახელობის (წინამძღვარი მიტროპოლიტი იოსები). ეპარქიაში ფუნქციონირებს: 1. ოზურგეთის წმიდა ნინოს სახელობის სასულიერო გიმნაზია, 2. ოზურგეთის გაბრიელ ეპისკოპოსის სახელობის სასულიერო პროფესიული სასწავლებელი, 3. ლანჩხუთის იოანე ნათლისმცემლის სახელობის სასულიერო გიმნაზია, 4. ცხემლის ხიდის სამგალობლო სკოლა, 5. სოფელ მაკვანეთის სამგალობლო სკოლა. ეპარქიას აქვს შემდეგი ჟურნალ-გაზეთები: "ანი და ჰოე", გაზეთი "ხარება".

2000 წლის 28 ნოემბერს მეუფე იოსებს მთავარეპისკოპოსის, ხოლო 2007 წლის 3 ივნისს მიტროპოლიტის პატივი მიებოძა.

2007 წლის 25 დეკემბერს მიტროპოლიტი იოსები დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის პირველი ხარისხის ორდენით.

 

მიტროპოლიტი ისაია (ჭანტურია)

მიტროპოლიტი ისაია, ერისკაცობაში ზურაბ მირდატის ძე ჭანტურია, დაიბადა 1961 წლის 12 აპრილს ქ. წალენჯიხაში. როგორც თავის მიერ შედგენილ ავტობიოგრაფიაში გვამცნობს: "დედა სკოლა-ინტერნატის დაწყებითი კლასების მასწავლებელი იყო. მას ძალიან უყვარდა თავისი საქმე. იცოდა კერვა, ქარგვა, სახლში მის მიერ შეკერილი ფარდები, მაგიდისა და ტახტის გადასაფარებლები გვქონდა... მამამ გვასწავლა ჭად¬რაკის თამაში, გამოწერილი ჰქონდა ჭადრაკის ჟურნალები, გვირჩევდა საჭადრაკო ეტიუდებს და ჩვენს შორის იმართებოდა ჩემპიონატი... მე-4 კლასამდე ვსწავლობდი წალენჯიხის სკოლა-ინტერნატში, მე-5 კლასიდან - წალენჯიხის პირველ საშუალო სკოლაში. დავიწყე პიონერთა სახლში ხატვის წრეზე სიარული. გავიმარჯვე პიონერთა სასახლეში ჩატარებულ ხატვის კონკურსებში. მერვე კლასში დღის წესრიგში დადგა მოსწავლეების კომკავშირში შესვლა. ეს უკვე ისეთი დროა, როდესაც კომკავშირსა და კომუნისტურ პარტიას ჩვენს თვალში აღარ ჰქონდა ავტორიტეტი. ჩვენ ვხვდებოდით, რომ იქ ადამიანები შედიოდნენ უფრო კარიერისა და თბილი, უზრუნველყოფილი სამსახურისათვის. მე ამაში სიყალბეს ვხედავდი და რადგანაც შემოქმედებითი სამყაროთი ვსულდგმულობდი ასეთი სიყალბე სრულებით მიუღებელი იყო ჩემთვის". რვა კლასის დამთავრების შემდეგ ზურაბ ჭანტურიამ სწავლა განაგრძო მოსე თოიძის სახელობის პროფესიულ ტექნიკუმში. 1982 წელს აბარებდა სამხატვრო აკადემიაში, შემდეგ ა.ს. პუშკინის სახელობის თბილისის სახელმწიფო პედაგოგიურ ინსტიტუტში... ყველგან გულცივობა დახვდა შემოქმედებითი ნიჭით დაჯილდოებულ ახალგაზრდას... როგორც მეუფე ისაია იხსენებს, "ახლობელმა სამუშაო გამომიძებნა მულტიპიკაციის სტუდიაში, იმ დროს მულტიპიკაციის სტუდიაში მიმდინარეობდა მულტფილმ "ბაბილინა"-ზე მუშაობა, სადაც დამდგმელი მხატვარი იყო ზაალ მეღვინეთუხუცესი. პირველად სწორედ ამ ფილმზე მომიწია მუშაობა - ნახატებს გრაფიკულად ვამუშავებდი. მულტიპიკაციის სტუდიის მხატვრული ხელმძღვანელი გელა კანდელაკი ახალი სასწავლო წლისათვის თეატრალურ ინსტიტუტში აპირებდა მულტიპიკატორების მომზადებას და არჩევდა ახალგაზრდებს მულტიპიკაციის სტუდიისათვის. 1986 წელს შეიძლება ითქვას, ბატონი გელას პირადი მონდომების წყალობით, ჩავირიცხე ინსტიტუტში და გავხდი კინოფაკულტეტის სტუდენტი. ამავე დროს დაემთხვა ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის აღმავლობა... პირველი კურსის დამთავრების შემდეგ, წალენჯიხაში ყოფნის დროს, თბილისიდან ჩამოვიდა ახალგაზრდა კაცი, სახელად ფარნაოზი, მან ჩამოიტანა ხელმოწერებისათვის გამზადებული წერილი, სადაც ხელისუფლებისადმი იყო თხოვნა წალენჯიხის ეკლესიის ამოქმედებისათვის ნებართვის გაცემის შესახებ, ქაღალდზე მხოლოდ ერთი ხელმოწერა იყო, ამ მოთხოვნას ძალმოსილება რომ ჰქონოდა, საჭირო იყო ოცი ადამიანის ხელმოწერა. ამ საქმეში მეც მომიწია მონაწილეობამ. ხელმოწერები შევაგროვეთ და დავგზავნე დანიშნულებისამებრ ერთი საქართველოს კომპარტიის ცენტრალურ კომიტეტში, მეორე - მოსკოვში, მესამე - საქართველოს სსრ რელიგიის საქმეთა რწმუნებულთან, მეოთხე წალენჯიხის რაიკომში. ერთიც საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქისათვის უნდა გამეგზავნა. რჩევა ჩემს ჯგუფელს პაატას ვკითხე (მეუფე ნიკოლოზ ფაჩუაშვილი), რომელიც იმჟამად უკვე ეკლესიის მრევლის წევრი იყო. მან მითხრა, რაღა ფოსტით გავუგზავნოთ წერილი პატრიარქს, წმიდა მეფე თამარის ხსენების დღეს დიდუბეში სწირავს და ეს წერილი იქ მივართვათო. მართლაც მივედით, ხალხმრავლობა იყო, პაატამ მნათეს სთხოვა ჩვენი წერილი გადაეცა პატრიარქისათვის, მან კი გვითხრა ცოტა ხანი დავლოდებოდით. როცა მობრუნდა, გადმოგვცა უწმიდესის დანაბარები, თვითონ გადმომცეს წერილიო. პირველად ვიმყოფებოდი პატრიარქის მსახურებაზე. მაშინ მონათლულიც არ ვიყავი და სახელდახელოდ მასწავლეს, თუ როგორ მოვქცეულიყავი: მუხლი უნდა მომეყარა და ხელზე მთხვევით კურთხევა მიმეღო პატრიარქისაგან, რა თქმა უნდა, მზად ვიყავი ყველაფერი ზედმიწევნით შემესრულებინა, მაგრამ როდესაც საკურთხეველში შემიყვანეს, დავიბენი. საკურთხეველში ტახტზე პატრიარქია დაბრძანებული, მრავალი სასულიერო პირი, სტიქაროსნები, მოკლედ, დაბნეული პირდაპირ პატრიარქისაკენ გავემართე. არ ვიცი, სტიქაროსნებს რა მოეჩვენათ და ხმამაღლა შემომძახეს "დაიჩოქე"! მე, ისედაც დაბნეულს, სულ მთლად გული გამისკდა და დაჩოქების ნაცვლად დავემხე პატრიარქის წინაშე. პატრიარქმა წამომაყენა, ჩამიხუტა, მომასულიერა, რაღაცეები გამომკითხა, წერილი გამომართვა და დამლოცა. საკურთხევლიდან ფრთებშესხმული გამოვედი, უსაზღვრო იყო უწმიდესთან შეხვედრით გამოწვეული სიხარული... ჩემი ნათლობა მამა დავითმა (მიტროპოლიტი დანიელ დათუაშვილი) შეასრულა. მალე მამა დავითი სიონის ტაძრიდან მცხეთაში სამთავროს დედათა მონასტრის წინამძღვრად გადაიყვანეს და მრევლის წევრებიც წირვებზე დასასწრებად თბილისიდან მცხეთაში დავდიოდით. იქ გავიცანი მამა გაბრიელი (ურგებაძე). ჩემთვის ეს წლები ძვირფასად მოსაგონარია: სამთავროს დედათა მონასტერში წირვები, სვეტიცხოვლის ტაძარში ჩასვლა, ფარავნის ტბიდან წმიდა ნინოს გზაზე მსვლელობა. ფოკაში დედათა მონასტრის დაარსების დროს თვენახევარი ფოკას მამათა მონასტერში დარჩენა, შავნაბადას მონასტერში დროდადრო ასვლა. გამიჩნდა სურვილი, მესწავლა სასულიერო აკადემიაში, ვესწრებოდი ლექციებს როგორც თავისუფალი მსმენელი სასულიერო აკადემიის ანთროპოლოგიის ფაკულტეტზე".

1993 წელს ზურაბ ჭანტურია შეიმოსა მორჩილის კაბით ცხუმ-აფხაზეთის ეპისკოპოსის დანიელის ლოცვა-კურთხევით, მაგრამ სულ მალე იქ განვითარებული მოვლენების შემდეგ (ომი, რუსეთის მიერ აფხაზეთის ოკუპაცია) ცხუმ-აფხაზეთის ეპისკოპოსის სამღვდელოებასთან, დევნილ მოსახლეობასთან ერთად გადალახა საკენი-ჭუბერის უღელტეხილი, 15 სექტემბრიდან იგი ცხუმ-აფხაზეთის სამღვდელოებასთან ერთად დაემკვიდრა მარტყოფის მონასტერში. 1994 წლის 11 აპრილს მაღალყოვლადუსამღვდელოესმა ცხუმ-აფხაზეთის მთავარეპისკოპოსმა დანიელმა მორჩილი ზურაბი-ილია სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში აღკვეცა ბერად და სახელად ისაია უწოდა. იმავე წლის 24 აპრილს უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ბერი ისაია აკურთხა ბერ-დიაკვნად, მალევე ბერ-დიაკონი ისაია მცხეთის წმიდა ოლღას დედათა მონასტერში ხელდასხმულ იქნა მღვდელ-მონაზვნად. 1994-1995 წლებში მღვდელმონაზონი ისაია უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ლოცვა-კურთხევით ასრულებდა მარტყოფის მონასტრის წინამძღვრის მოვალეობას. 1995 წლის თებერვალში მღვდელ-მონაზონ ისაიას ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის მიენიჭა იღუმენის წოდება. 1995 წლის 5 აპრილს საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის წმიდა სინოდმა მიიღო ისტორიული გადაწყვეტილება _ აღსდგა უძველესი ეპარქია ნიქოზისა და ცხინვალისა, რომელიც შუა საუკუნეებში მნიშვნელოვან როლს ასრულებდა საქართველოს ისტორიაში. წმიდა სინოდმა იღუმენი ისაია გამოარჩია ახლადაღდგენილი ეპარქიის საჭეთმპყრობლად. 1995 წლის 9 აპრილს, ღირსი მარიამ ეგვიპტელის ხსენების დღეს, წმიდა სინოდის განჩინების თანახმად, სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა წმიდა სინოდის წევრი მღვდელმთავრების თანამსახურებით აღასრულა იღუმენ ისაიას ეპისკოპოსად კურთხევის წესი. 8 აპრილს სიონის საპატრიარქო ტაძარში ეპისკოპოსად წარდგინებისას იღუმენმა ისაიამ ასე დაიწყო თავისი გამოსვლა:

"უპირველეს ყოვლისა, ვმადლობ ღმერთს ჩემთვის მონიჭებული წყალობისათვის. შემდგომად ღვთისა გმადლობთ თქვენ, უწმინდესო და უნეტარესო მეუფეო, იმ მამობრივი ზრუნვისა და სიყვარულისათვის, რომელმაც ჯერ ეკლესიაში მომიყვანა, ხოლო შემდეგ ღვთისმსახურების გზაზე დადგომა შემაძლებინა და დღემდე მომიყვანა.

გმადლობთ მეუფენო. მოძღვარნო და ყოველნო მორწმუნენო ჩემი თანადგომისა და გამხნევებისათვის, რომ არა თქვენი სიყვარული, დღეს ალბათ აქ, თქვენ წინაშე, წარდგომას ვერ შევძლებდი.

მონასტერში ცხოვრების მანძილზე განმარტოვებული ცხოვრების სურვილი დამებადა. ჩემი მომავალი ცხოვრება უფრო მყუდრო ადგილას მესახებოდა, ვიდრე ანტონ მარტყოფელის მონასტერია. განსაკუთრებით ხშირად აფხაზეთზე ვფიქრობდი, მინდოდა იქ როდესაც დაბრუნებას შევძლებდით, რამდენიმე ძმასთან ერთად სადმე სამოღვაწეო - უდაბნო - ადგილას დავმკვიდრებულიყავი, მაგრამ გამოუკვლელ არიან გზანი შენნი. უფალო! მისი ნებით ჩემი ცხოვრება სულ სხვაგვარად წარიმართა.

მიფიქრია იმაზეც, ბრძოლის ველზე მეთაური ყველაზე ძნელი დავალების შესასრულებლად ვის გაგზავნიდა და ვის სიცოცხლეს დასდებდა სასწორზე. რა თქმა უნდა, იმას, ვისი განსაკუთრებული ნდობაც ექნებოდა. დღეს თქვენი მხრიდან, თქვენო უწმიდესობავ, ჩემს მიმართ სწორედ ამგვარი ნდობა იქნა გამომჟღავნებული, რისთვისაც დიდად გმადლობთ.

დღევანდელი დღე ჩემთვის დასასრულია მყუდრო მონასტრული ცხოვრებისა და იმგვარი გზის დასაწყისია, რომელიც ღვთის წინაშე არა მხოლოდ საკუთარ სულზე, არამედ სხვათა სულებზე პასუხისმგებლობასაც გულისხმობს. ამ პასუხისმგებლობაზე დაფიქრებამ არ შეიძლება ადამიანი არ შეაძრწუნოს, მაგრამ ჩემს მღელვარებას თან სიხარულიც ახლავს, თქვენი ნდობით გამოწვეული.

თუმცა ნიქოზისა და ცხინვალის მხარეს კარგად არ ვიცნობ, ეს კი კარგად ვიცი, რომ აქ მსახურება სასულიერო პირისაგან დიდ ძალისხმევას და თავდადებას მოითხოვს... შევეცდები ამ მხარეში ეკლესიური ცხოვრების გაძლიერებას... არსებული კრიზისის დაძლევა ხომ მხოლოდ ჭეშმარიტი სარწმუნოების მეოხებითაა შესაძლებელი.

ბერად აღკვეცისა თუ დიაკვნად და მღვდლად კურთხევისას უწმიდესისაგან სულ ერთსა და იმავე რჩევას ვიღებდი: ახლა უფრო მეტი თავმდაბლობა და მორჩილება გმართებს, რადგან ეს თვისებები, რომელიც ქრისტიანის ძვირფასი სამკაული და სულიერი წარმატების გვირგვინია, ხარისხის პროპორციულად უნდა იზრდებოდეს.

თქვენო უწმიდესობავ, ყოვლადსამღვდელო მეუფენო, მამანო, დედანო, ძმანო და დანო, სულიერ თანადგომას და ლოცვებში მოხსენიებას ვითხოვ თქვენგან, რათა უფალმა ძალა მომცეს ჩემთვის ბოძებული ჯვრის თავმდაბლობით და მორჩილებით ტარებისათვის." (61, 1995, 4).

უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ მიულოცა ახალ ეპისკოპოსს მღვდელმთავრის ხარისხში ამაღლება და უსურვა წარმატებები თავის საქმიანობაში. ეპარქია, რომელიც მეუფე ისაიამ ჩაიბარა ერთ-ერთი ურთულესია საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში. ცხინვალის რეგიონში გარე ძალების წაქეზებით მოხდა დაპირისპირება ოსებსა და ქართველებს შორის. მეუფე ისაიას ძალისხმევით ეპარქიაში ამოქმედდა ნიქოზის ამაღლების, ავნევის ღვთისმშობლის შობის, ქურთის ყოვლადწმიდა სამების, ლარგვისის თეოდორე ტირონის, იკორთას ალექსი ბერის სახელობის დედათა მონასტერი, ავლევის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის მამათა მონასტერი. 2000 წლის 28 ნოემბერს საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის ეპისკოპოს ისაიას მთავარეპისკოპოსის, ხოლო 2006 წელს მიტროპოლიტის წოდება მიენიჭა. 2007 წლის 25 დეკემბერს იგი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის პირველი ხარისხის ორდენით.

2008 წლის აგვისტოში რუსეთის ფედერაციის რეგულარული ჯარები შემოიჭრნენ საქართველოს ტერიტორიაზე და დაიწყეს ქართული სოფლებისა და ქალაქების დაბომბვა, განსაკუთრებით სასტიკად დაიბომბა ცხინვალის ქართული სოფლები: თამარშენი, კეხვი, აჩაბეთი, ქემერტი, ქურთა, გორის სოფლები: ტყვიავი, ნიქოზი... მეუფე ისაიას ერთი წუთითაც არ მიუტოვებია ეპარქია. როგორც იგი იხსენებს: "აქ დარჩენილმა ქართულმა მოსახლეობამ სხვადასხვა სახის განსაცდელი გამოიარა. განსაცდელის პირველი ტალღა იყო, როცა ბრძოლები ჯერ კიდევ ჩვენგან მოშორებით მიმდინარეობდა, როცა გვიშენდნენ ქვემეხებიდან, რაც ფსიქოლოგიურად მძიმე იყო... მერე განსაცდელის ახალი ტალღა მოიწია. გამოჩნდნენ ბომბდამშენები, რომელთა ჭურვებიც აზანზარებდა აქაურობას, ეს შემზარავი სანახაობა იყო... ჩვენ სასწაულებრივად გადავრჩით, წირვის შემდეგ ყველანი ერთად სატრაპეზოში ვისხედით, ჩვენი სატრაპეზო ერთსართულიანი ნაგებობა იყო, მის გვერდით სენაკები გვქონდა. მარტო ამ ადგილას 12 ჭურვია ჩამოვარდნილი... სამონასტრო ნაგებობა მთლიანად დაიწვა, სრულიად განადგურდა ბიბლიოთეკა და არქივი, არ ვიცი, შესაძლებელია თუ არა სადმე მოვიძიოთ ის უნიკალური ფოტოები, რომელნიც აქ იყო დაცული." (68, 2008, 30).

მეუფე ისაიამ ბოლომდე გაიზიარა ეპარქიის მოსახლეობის მძიმე ხვედრი. ასეთ ვითარებაში უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ მთელ მსოფლიოს უჩვენა გმირობის მაგალითი, იმ დროს, როდესაც გორისა და ცხინვალის რაიონებში რუსული ბომბდამშენები ინტენსიურად ახორციელებდნენ დაბომბვას, ცეცხლის ალში იყო გახვეული სოფლები, პატრიარქი ჯერ გორში, ხოლო შემდეგ ნიქოზში ჩავიდა, გაამხნევა ეპარქიის სამღვდელოება, შეხვდა რუს გენერლებს... მან აღნიშნა: ვერ წარმოგვედგინა, რომ მართლმადიდებელი რუსეთი ასე გაიმეტებდა საქართველოს. 24 აგვისტოს ყოვლადწმიდა სამების საკათედრო ტაძარში მისმა უწმიდესობამ ბრძანა: "რამდენჯერ ყოფილა ჩვენს ისტორიაში, როცა მტერს უნდოდა ხერხემალში გადაეტეხა ჩვენი ერი, უნდოდა ჩვენი მიწა-წყლის წართმევა, ჩვენი კულტურის, ჩვენი სარწმუნოების განადგურება, მაგრამ უფალმა არ დაუშვა ეს და განგვკურნა და დაგვიამა ჭრილობები. ადამიანი, რომელიც გულში ბოროტებას ატარებს, უპირველეს ყოვლისა, თვის თავს ვნებს. შურისძიება არ ახასიათებს ქართველს." (68, 2008, 30). ღრმა ჭრილობები აქვს საქართველოს, ეს ჭრილობები ყველაზე კარგად ჩანს ნიქოზისა და ცხინვალის ეპარქიაში, მაგრამ გვწამს ჩვენი ხალხის შეუდრეკელობისა და თავდადებისა, მეუფე ისაიამ ამ თავდადების მაგალითი უჩვენა ყველას და ასე დარჩება იგი ისტორიაში.

მიტროპოლიტი სერაფიმე (ჯოჯუა)

მიტროპოლიტი სერაფიმე, ერისკაცობაში თამაზ ილიას ძე ჯოჯუა, დაიბადა 1961 წლის 15 თებერვალს ქ. სოხუმში. საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ სწავლა განაგრძო თბილისის სამხატვრო აკადემიის არქიტექტურის ფაკულტეტზე. 1991-1992 წლებში თამაზ ჯოჯუა იმყოფებოდა მარტყოფის მამათა მონასტერში მორჩილებაში. 1992 წლის 28 აგვისტოს ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის დღესას-წაულზე ცხუმ-აფხაზეთის ეპისკოპოსმა დანიელმა (დათუაშვილი) მორჩილი აკაკი ვარძიაში ბერად აღკვეცა და წმიდა სერაფიმ საროველის პატივსაცემად უწოდა სახელი სერაფიმე და დაადგინა ფოკას მამათა მონასტრის წინამძღვრად, ოქტომბრის თვეში ფოკას მონასტერში აკურთხა ბერ-დიაკვნად.

1992 წლის 26 ნოემბერს, უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ბერ-დიაკონი სერაფიმე სიონის საპატრიარქო ტაძარში მღვდელ-მონაზვნად აკურთხა. როგორც მეუფე სერაფიმე იხსენებს: "არასოდეს მიფიქრია ბერობაზე. 1976-1977 წლებში, როდესაც სკოლას ვამთავრებდი, რატომღაც დავიწყე საუბარი ამ თემაზე. მშობლებსაც ვუთხარი, რომ მონასტერში წასვლა მინდოდა. არ ვიცოდი, რა იყო მონასტერი, მაგრამ პატივისცემა და სიყვარული მონასტრისა და სულიერების მიმართ ყოველთვის მქონდა. ასე აღმზარდა დედამ... მყავდა მეგობარი, გიორგი ჭკუასელი, რომელსაც დღესაც ვმადლობ. ის მამა სერაფიმეს სულიერი შვილი იყო, მამა სერაფიმე (კიკონიშვილი) მაშინ შუამთის მონასტერში იყო. ჩემს მეგობარს როცა ჩემ გეგმებზე ველაპარაკებოდი, მამა სერაფიმესთან წასვლა მირჩია. მეც წავედი. ჩემი პირველი მოძღვარი იყო მამა ზაქარია ძინძიბაძე. პირველი ბერი, ვინც გავიცანი იყო მამა სერაფიმე. მასთან 1991 წლის 1 მაისს მივედი, მივეცი აღთქმა, რომ მონასტერში დავრჩებოდი. შემდეგ გავიცანი მეუფე იობი (აქიაშვილი), რომლის კურთხევითაც წავედი მარტყოფის მონასტერში.

1994 წლის აგვისტოში მღვდელ-მონაზონ სერაფიმეს ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის იღუმენის წოდება მიენიჭა. 1995 წლის 5 აპრილს, უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით და საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის განჩინებით დაარსდა ბორჯომისა და ახალქალაქის ეპარქია. ახლადდაარსებული ეპარქიის ეპისკოპოსად სინოდის წევრმა მღვდელმთავრებმა გამოარჩიეს იღუმენი სერაფიმე.

1995 წლის 20 აპრილს, დიდ ხუთშაბათს, მირონის კურთხევის დღეს, უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ქართველ მღვდელმთავართა თანამწირველობით, იღუმენი სერაფიმე სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში ეპისკოპოსად აკურთხა. 19 აპრილს იღუმენმა სერაფიმემ სიონის საპატრიარქო ტაძარში წარმოთქვა სიტყვა: "თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, მეუფენო, მამანო, დედანო, ძმანო და დანო! ვდგავარ ამ წმიდა ტაძარში თქვენს წინაშე და ჩემს თავს ვუსვამ კითხვას: რა უფლებით, რა კადნიერებით ვიღებ ამ დიდ ჯვარს? საქართველოს ეკლესიის ისტორიაში ყოველთვის მოღვაწეობდნენ დიდი მღვდელმთავრები - სულიერი მამები ერისა, რომელთა გვერდითაც მე ჭეშმარიტად მტვერი და ნაცარი ვარ. მაშ, თუ ვიცი ჩემი უღირსობა, რატომ არ ვაცხადებ უარს, რატომ არ ვბრუნდები ფარავნის ტბაზე, სადაც მშვიდად და წყნარად გავაგრძელებდი მოღვაწეობას ჩემს პატარა მონასტერში. ერთადერთი მიზეზი ჩემი თანხმობისა არის მორჩილება მისი უწმიდესობისა და წმიდა სინოდის წინაშე. წმიდა სერაფიმე საროველი ბრძანებს: მორჩილება მარხვასა და ლოცვაზე მეტიაო. იერარქია უფალმა არა მხოლოდ სასუფეველში, დედამიწაზეც დაადგინა. იგი მორჩილებას გულისხმობს, მღვდელმთავარი კათოლიკოს-პატრიარქსა და წმიდა სინოდს უნდა ემორჩილებოდეს, მოძღვარი - მღვდელმთავარს, ბერ-მონაზონი და ერისკაცი - მოძღვარს. გარდა ამისა, ყოველ ადამიანს მორჩილება და პატიოსნება მართებს ერის სამსახურში. როცა იერარქია ირღვევა, სულიერებისა და სიმშვიდის ნაცვლად ერში შფოთი და მღელვარება ისადგურებს. ვინც ეკლესიას არ ემორჩილება, იგი ძე შეცთომილია, რომელსაც აუცილებლად მოიტაცებს ცხვრის ქურქში გახვეული მგელი. ერის კეთილდღეობა მხოლოდ და მხოლოდ ლოცვასა და შრომაზეა დამოკიდებული. "რომელნი ესავენ უფალსა, ვითარცა მთაი სიონი, არა შეირყიოს უკუნისამდე, რომელი დამკვიდრებულ არს იერუსალიმს" (ფს. 124,1), - გვასწავლის დიდი მეფე და წინასწარმეტყველი დავითი: ვერ გაძლიერდება ერი და ვერ გაბრწყინდება სრულიად საქართველო, თუ მთელი ერი არ შესთხოვს შემწეობას უფალს და თითოეული ქართველი არ იშრომებს პატიოსნად და დაუღალავად. გულსატკენი და დასანანია, რომ ადამიანები, განსაკუთრებით ახალგაზრდობა, ან საერთოდ არ ეკარება ეკლესიას, ან იშვიათად შემოდის ეკლესიაში, სადაც სანთელს აანთებს და შინ ვალმოხდილი ბრუნდება. ამ ადამიანებმა არ იციან მადლი და ძალა უფლის წმიდა და პატიოსან სისხლთან და ხორცთან ზიარებისა და მოუნანიებელი ცოდვებით დამძიმებულნი ატარებენ თავიანთ ცხოვრებას. ობობას ქსელის მსგავს საცდურში გახლართულნი ადვილად ტყუვდებიან და დაბრმავებულნი ბოროტებისა და ძალადობის მსახურნი ხდებიან. გამოსავალი ერთია - ეკლესიაში მისვლა, შემეცნება იმისა, რას წარმოადგენს მართლმადიდებლური სარწმუნოება, რას გვაუწყებენ წმიდა მამები, რას გვასწავლის თავის ქადაგებაში უწმიდესი და უნეტარესი ილია II. ყოველ მართლმადიდებელ ქრისტიანს აუცილებლად უნდა ჰყავდეს თავისი მოძღვარი. ის ვინც ჭეშმარიტად ეკლესიური ცხოვრებით ცხოვრობს, აუცილებლად იპოვის სიმშვიდესა და სიხარულს, განსაცდელსაც სიმდაბლით მიიღებს, რამეთუ გულით შეისმენს უფლის სიტყვებს: "რომელნი სთესვიდნენ ცრემლით, მათ სიხარულით მოიმკონ" (ფსალმ. 125,5). სამწუხაროდ, საქართველოში ახლა ახალი სენი შემოიჭრა - მწვალებლობა. ქართველები, რომელნიც ორიათასი წლის მანძილზე ჭეშმარიტ რწმენას ემსახურებოდნენ, დღეს კათოლიკები, ბაპტისტები, იეღოვას მოწმეები, ორმოცდაათიანელები, ბუდისტები, კრიშნაიდები ხდებიან. ხშირად ჰუმანიტარულ დახმარებას ამოფარებული უცხოელები თავიანთ ცრუ სარწმუნოებას ქადაგებენ და ზოგიერთ ქართველს ლუკმა პურის ფასად ყიდულობენ. გავიხსენოთ, რას ბრძანებს პავლე მოციქული: "ვინ განმაშორნეს ჩუენ სიყვარულსა მის ქრისტესა, ჭირმან ანუ იწროებამან, დევნამან ანუ სიყმილმან შიშუელობამან ანუ ურავამან, ანუ მახვილმან" (რომ. 8,36). ეპისკოპოსი გაბრიელი XIX საუკუნეში ქადაგებდა: "არ არის არცერთი შეკითხვა მწვალებლების, რომელსაც ჩვენ ვერ გავცემთ პასუხს, რამეთუ ჭეშმარიტ რწმენაში, ჭეშმარიტ ეკლესიაში ვართ, ერთად ერთი კითხვა მწვალებლებისა, რომელიც უპასუხოდ რჩება ესაა - რატომ თქვენ, მართლმადიდებელნი არ ქადაგებთ ისე, როგორც ჩვენ?~ დიახ, ზოგჯერ მწვალებლები ჩვენზე მეტ გულმოდგინებას იჩენენ სამსახურებში, სკოლებსა და სახლებში. თვით საბავშვო ბაღებშიც იჭრებიან და ადამიანთა გადაბირებისათვის ყოველ ღონეს ხმარობენ. დღეს იმასაც კი გაიგონებთ, რომ საქართველოში ყოველ რელიგიას თანაბარი უფლებები უნდა ჰქონდეს. ჰოი, უგუნურებავ და სირცხვილო ქართველი კაცისა, რომელიც ჭეშმარიტი ღვთის, ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის და ჩვენი წმიდა მამების პატივისცემასა და სიყვარულს დაჰკარგავს.

როგორ წარმომიდგენია მე ეპისკოპოსის ღვაწლი? პირველ რიგში, ეპარქიაში მართლმადიდებლობის გავრცელება და ქადაგება, დაუღალავი შრომა. ეკლესიებისა და მონასტრების აღდგენისათვის დანარჩენ ღვთის მსახურებთან ერთად მოთმინებითა და სიყვარულით აღსავსე ურთიერთობა სამწყოსთან. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ყოველი უქმად გატარებული დღის გამო უფალი პასუხს მოგვთხოვს. ჩემს დღევანდელ სულიერ მდგომარეობას ყველაზე უკეთ პავლე მოციქულის სიტყვებით გამოვხატავ: "იგი ვიყავი ყმა, ვიტყოდი ვითარცა ყმა, შერაცხულ ვიყავ ვითარცა ყმა, ხოლო ოდეს ვიქმენ მამაკაცი, დაუტოვე სიყმისა იგი" (13,21). როგორც ყრმა, რომელიც ხდება მამაკაცი, შემწეობასა და დამოძღვრას ვითხოვ თქვენგან, ვითხოვ თქვენო უწმიდესობავ! მორჩილებით ვხრი თავს და ვიღებ ამ უმძიმეს ჯვარს, თქვენი ლოცვით, მღვდელმთავარნო, მოძღვარნო და ამ წმიდა ტაძარში მვედრებელნო, შემაძლებინოს უფალმა ამ მძიმე ჯვრის ტარება. უფალო, გამაძლიერე, მე უღირსი სერაფიმე. "კურთხეულ ხარ შენ, უფალო, მასწავენ, მე სიმართლენი შენი, ამინ!" (61, 1995, 4).

უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ მიულოცა მეუფე სერაფიმეს ეპისკოპოსის ხარისხში ამაღლება და უსურვა წარმატებანი, სულიერება, მორჩილება, თავმდაბლობა, ის აუცილებელი თვისებები, რომლითაც შემკული უნდა იყოს მღვდელმთავარი. ხალხმა რომ მიგიღოს, შეგიყვაროს, გამოგყვეს, უნდა იცხოვრო მათი ცხოვრებით, მათი ჭირ-ვარამითა და სიხარულით, - აღნიშნა მისმა უწმიდესობამ.

მეუფე სერაფიმე შეუდგა ახლადშექმნილ ეპარქიაში საქმიანობას. 2002 წლის 17 ნოემბრამდე მეუფე სერაფიმე ხელმძღვანელობდა ბორჯომისა და ახალქალაქის ეპარქიას, ხოლო ამის შემდეგ მორჯომისა და ბაკურიანის ეპარქიას. მისი ინიციატივით 2001 წელს ახალქალაქსა და ნინოწმიდაში დაფუძნდა პირველი საეპისკოპოსო რეზიდენცია, იკურთხა ეკლესიები, ამოქმედდა მონასტრები. `ეპარქიაში რომ ჩამოვედი, - იხსენებს მეუფე სერაფიმე, - აქ დამხვდა სამი სასულიერო პირი და ღვთისმშობლის სახელობის მოქმედი ეკლესია. იყო კიდევ ერთი ღვთისმშობლის შობის სახელობის ტაძარი ტიმოთეს უბანში, სადაც მონასტერი ფუნქციონირებდა; წინამძღვარი იყო მამა საბა (მიტროპოლიტი საბა გიგიბერია). ამ წლების მანძილზე აშენდა და განახლდა 35 ეკლესია, სადაც 15 მოძღვარია. ამჟამად შენდება წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესია. იგეგმება წმიდა ბარბარეს სახელობის საკათედრო ტაძრის მშენებლობა, რომელსაც ახალ რეზიდენციასთან ერთად ავაშენებთ. გვაქვს სადგურის დედათა მონასტერი, ტიმოთესუბნის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის მამათა მონასტერი. ჩითხევის წმ. გიორგის სახ. მამათა მონასტერი - "მწვანე მონასტერი," ღვთისმშობლის დედათა მონასტერი. ბაკურიანში ვაშენებთ დიდ საკათედრო ტაძარს, სამნავიან ბაზილიკას."

2000 წელს 28/XI მეუფე სერაფიმე უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში. 2007 წლის 25 დეკემბერს იგი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით. 2009 წლის 18 ნოემბერს მთავარეპისკოპოსი სერაფიმე აყვანილ იქნა მიტროპოლიტის ხარისხში.

მიტროპოლიტი ელისე (ჯოხაძე)

მიტროპოლიტი ელისე, ერისკაცობაში ელდარ რაჟდენის ძე ჯოხაძე, დაიბადა 1949 წლის 16 თებერვალს ონის რაიონის სოფელ შქმერში. 1951 წელს ოჯახი საცხოვრებლად თბილისში გადავიდა. პატარა ელდარი სკოლის ასაკში მოინათლა სიონის საკათედრო ტაძარში, ნათლობის საიდუმლო შეასრულა მღვდე¬ლმა (შემდეგში პროტოპრესვიტერმა) პახუმ ობოლაძემ. ელდარ ჯოხაძემ 1966 წელს დაამთავრა თბილისის მე-4 საშუალო სკოლა, შემდეგ 51-ე პროფესიულ-ტექნიკური სასწავლებელი. 1966 წლიდან მუშაობდა ქარხანა "პლასტმასში" ელექტროზეინკლად, 1968-1969 წლებში - სოფელ შქმერის რვაწლიანი სკოლის მათემატიკის მასწავლებლად. 1970 წელს სწავლა განაგრძო თბილისის პოლიტექნიკური ინსტიტუტის საღამოს განყოფილების ელექტროამძრავ მანქანათა და საწარმოო დანადგართა ავტომატიზაციის სპეციალობით, რომლის სრული კურსი 1976 წელს დაამთავრა. ინსტიტუტში სწავლის პერიოდში იგი მუშაობდა თბილისის ელექტრონაკეთობათა სამმართველოში, "თელასი"-ს სადისპეჩერო განყოფილებაში, თბილისის "რადიოქარხანაში". ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ დაინიშნა ამავე საწარმოს ენერგეტიკულ განყოფილებაში ინჟინრად. 1976 წლიდან მუშაობდა გარდაბნის რაიონის ლითონკონსტრუქციების ქარხნის თბილისის ფილიალში საამქროს უფროსად, შემდეგ კი საქართველოს სამხატვრო ფონდში, სადაც ასრულებდა ჯერ ტექნიკური ზედამხედველის, შემდეგ მთავარი ინჟინრის მოვალეობას, აქ მას მიენიჭა ხალხური ოსტატის წოდება.

1980 წლიდან სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით დაინიშნა საქართველოს საპატრიარქოს მშენებლობისა და რესტავრაციის განყოფილების ინჟინრად. ამ თანამდებობაზე მუშაობის დროს იგი მონაწილეობდა სიონის საკათედრო ტაძრის, დიდუბის ეკლესიის, მარტყოფისა და მანგლისის საპატრიარქო რეზიდენციების რესტავრაციასა და მშენებლობაში. 1982 წლიდან იგი საქართველოს საპატრიარქოს სასაწყობო მეურნეობის გამგე და ქაშუეთის წმიდა გიორგის ეკლესიის მნათეა. 1983 წლის 19 ივნისს თბილისის სიონის საკათედრო ტაძარში სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის მიერ ხელდასხმულ იქნა დიაკვნად და სახელად ეწოდა ელისე. იმავე წლის სექტემბერში დიაკვანი ელისე ხელდასხმულ იქნა მღვდლად და გაიგზავნა წალკის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის სახელობის ეკლესიის მღვდელმსახურად. 1983 წელს მღვდელი ელისე ჯოხაძე ჩაირიცხა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში. 1983-1996 წლებში მამა ელისე ჯოხაძე ღვთისმსახურებას აღასრულებდა წალკის, ნიკორწმიდის, გორის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის, მცხეთის სვეტიცხოვლის, ანანურის ყოვლადწიდა ღვთისმშობლის, თბილისის წმიდა პანტელეიმონ მკურნალის, დიდუბის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის, თბილისის ანჩისხატისა და მეტეხის ეკლესიებში.

მამა ელისემ XX საუკუნის 20-იანი წლებიდან ადმინისტრაციული წესით დახურულ და 80-იან წლებში ახლადგახსნილ გორის, ანანურისა და პანტელეიმონ მკურნალის სახელობის ეკლესიებში პირველი წირვა-ლოცვა აღასრულა. ნიკორწმინდაში მსახურების დროს იგი დაჯილდოვდა ოქროს ჯვრის ტარების უფლებით, ხოლო გორის ეკლესიაში მსახურების დროს აღყვანილ იქნა დეკანოზის ხარისხში. მღვდელმსახურების პარალელურად იგი ეკლესიებში ატარებდა სარესტავრაციო სამუშაოებს. მეუფე ელისეს მიერ დამზადებულია ძველი საპატრიარქო შენობის ფანჩატურის დედაბოძი. მან შეასრულა და დადგა გორის ეკლესიისა და სოფელ ვაქირის (სიღნაღის რაიონი) იოანე ნათლისმცემლის სახელობის ეკლესიის წმიდა დიდმოწამე ბარბარეს სახელობის ეკვდერის კანკელები. მან შეასრულა წმიდა დიდმოწამე პანტელეიმონ მკურნალის სახელობის ეკლესიის გუმბათის ჯვარი, რომლის დადგმაშიც თვითონვე მიიღო მონაწილეობა, მანვე დაამზადა გორის ეკლესიის კანკელის აღსავლის კარები, ანჩისხატის ქვის სამკვეთლო, არმაზის ახლადაშენებული წმიდა ნინოს სახელობის ეკლესიის დასავლეთ ფასადის `აყვავებული ჯვარი~, ნიკორწმინდის ეკლესიის ქვის ანალოღია, საქართველოს საპატრიარქოს გალავნის სამხრეთ და აღმოსავლეთ კედლების ქვის ცხრა ჯვარი. მღვდელმთავრობის დროს აღადგინა სოფელ პატარა ონის წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ეკლესიის XI საუკუნის კანკელი. ჭრებალოს წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ტაძარში შეასრულა ქვის ახალი კანკელი. თბილისის ეკლესიებში მსახურების პერიოდში დეკანოზი ელისე ასრულებდა საქართველოს საპატრიარქოს სახლთუხუცესის მოვალეობას და ხელმძღვანელობდა ახალი ეკლესიების გახსნის განყოფილებას, იყო სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მდივანი.

1996 წლის 14 მარტს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით საქართველოს მართლმადი¬დებელი ეკლესიის წმიდა სინოდმა, თბილისის მეტეხის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის¬ სახელობის ტაძრის წინამძღვარი დეკანოზი ელისე ნიკორწმინდელ ეპისკოპოსად გამოარჩია. იგი აღიკვეცა ბერად, აყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში. 1996 წლის 17 მარტს, არქიმანდრიტი ელისე უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ სინოდის წევრების, ჩეხეთისა და სლოვაკეთის ეკლესიის წარმომადგენელ მიტროპოლიტ ქრისტეფორეს (იგი ამჟამად ჩეხეთისა და სლოვაკეთის ეკლესიის მეთაურია ს.ვ.) თანდასწრებით აკურთხა ეპისკოპოსად. 2000 წლის ნოემბერში მეუფე ელისე აყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში. 2007 წლის 25 დეკემბერს დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის I ხარისხის ორდენით. ხოლო 2008 წლის 27 ივნისს წმიდა წინასწარმეტყველ ელისეს ხსენების დღეს აყვანილ იქნა მიტროპო¬ლიტის ხარისხში.

მეუფე ელისე საქართველოს საპატრიარქოს საეკლესიო სიწმიდეთა მოძიებისა და დაცვის განყოფილებას ხელმძღვანელობს. მიტროპოლიტ ელისეს ძალის¬ხმევით ნიკორწმინდის ეპარქიაში განახლებულია ქვაზე კვეთის და მოჩუქურთმების ტრადიცია. მის მიერ ან მისი ხელმძღვანელობით ნაკეთები ქვის კანკელები აღმართულია ჭრებალოს წმიდა ნიკოლოზის, უწერის სინაწმიდის, პატარა ონის, წმიდა ნიკოლოზის, პატარა ონის წმიდა გიორგის, ნიკორწმინდის საკათედრო ტაძარსა და სხვა ეკლესიებში. ეპარქიაში პერიოდულად გამოდის ჟურნალი "ორნატი" და გაზეთი "ნიკორწმინდა".

 

მიტროპოლიტი გრიგოლი (ბერბიჭაშვილი)

მიტროპოლიტი გრიგოლი, ერისკაცობაში გურამ გრიგოლის ძე ბერბიჭაშვილი დაიბადა 1956 წლის 18 ივლისს თბილისში. 1964-1973 წლებში სწავლობდა 134-ე საშუალო სკოლაში.

1986-1987 წლებში გურამ ბერბიჭაშვილი მსახურობდა თბილისის დიდმოწამე ბარბარეს (ქვემო) ეკლესიაში ჯერ სტიქაროსნად, შემდეგ მნათედ.

1988-1991 წლებში გურამ ბერბიჭაშვილი სწავლობდა თბილისის სასულიერო სემინარიაში, 1991-1994 წლებში = თბილისის სასულიერო აკადემიაში. 1989 წლის 14 ოქტომბერს, სვეტიცხოვლობას, სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში ბათუმ-შემოქმედელმა მიტროპოლიტმა კონსტანტინემ (მელიქიძე) გურამ ბერბიჭაშვილი აკურთხა დიაკვნად, იგი განწესებულ იქნა ბათუმის საკათედრო ტაძარში. 1990 წლის 24 მარტს, მიტროპოლიტმა კონსტანტინემ ბათუმის ღვთისმშობლის საკათედრო ტაძარში დიაკონი გურამი აკურთხა მღვდლად და დაადგინა ოზურგეთის რაიონის სოფელ ლიხაურის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის შობის ეკლესიის წინამძღვრად, 1991 წლის 6 მაისიდან პარალელურად ახლადამოქმედებული აჭის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარია. XX საუკუნის 20-იანი წლებიდან საქართველოში ბოლშევიკურმა საოკუპაციო ხელისუფლებამ დაიწყო აგრესიული ათეიზმის პოლიტიკის გატარება, ადმინისტრაციული წესით ეკლესია-მონასტრების დახურვა, სასულიერო პირების დაპატიმრება, საეკლესიო სიწმიდეთა განადგურება. ეს შემზარავი პროცესი განსაკუთრებული გულმოდგინებით მიმდინარეობდა პროვინციებში. ადგილობრივი პარტიული ლიდერები ერთმანეთს ეჯიბრებოდნენ, ვინ უფრო მეტ ეკლესია-მონასტერს დაანგრევდა და სასულიერო პირს იძულებით განმოსავდა. ამ მხრივ არც გურია იყო გამონაკლისი. მამა გურამმა მოთმინებითა და ტაქტით დაიწყო მრევლის შემოკრება, განსწავლა და დედა ეკლესიისაკენ შემობრუნება. ეს არ იყო ადვილი საქმე, მაგრამ ახალგაზრდა მოძღვრის გულმოდგინებამ, შინაგანმა სისუფთავემ და გულწრფელობამ თავისი კეთილი ნაყოფი გამოიღო. მამა გურამმა ლიხაურისა და აჭის ეკლესიების წინამძღვრობის დროს გამოსცა არაერთი საეკლესიო წიგნი, დააფუძნა ყოველთვიური ჟურნალი "წყარო". 1993 წლის 15 ივლისს იგი ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის დაჯილდოვდა ოქროს ჯვრის ტარების უფლებით, 1994 წლის 2 თებერვალს მას მიენიჭა დეკანოზის წოდება. 1996 წლის 21 მარტს შემოქმედის მაცხოვრის სახელობის საკათედრო ტაძარში დეკანოზი გურამ ბერბიჭაშვილი ეპისკოპოს იობის მიერ აღკვეცილ იქნა ბერად და ეწოდა სახელად გრიგოლი, 23 მარტს მას მიენიჭა არქიმანდრიტის წოდება და დაჯილდოვდა მიტრისა და გამშვენიერებული ჯვრის ტარების უფლებით. 1996 წლის 24 მარტს უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ქართველ მღვდელმთავართა თანამწირველობით არქიმანდრიტი გრიგოლი ფოთის ეპისკოპოსად აკურთხა. სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარი ვერ იტევდა მრევლს. ისინი ძირითადად გურიის რეგიონიდან ჩამოსულნი იყვნენ, ყველას უხაროდა მათი საყვარელი მოძღვრის ეპისკოპოსის ხარისხში ამაღლება, მაგრამ ამავე დროს ცრემლებს ვერ იკავებდნენ, ვინაიდან აწ უკვე მეუფე გრიგოლი სამოღვაწეოდ ფოთის ეპარქიაში მიდიოდა. ეს ემოციური განწყობილება იყო საუკეთესო დასტური იმისა, თუ რა ძვირფასია ჭეშმარიტი მოძღვარი და მოღვაწე სასულიერო პირი მრევლისათვის. არქიმანდრიტმა გრიგოლმა 23 მარტს სიონის საპატრიარქო ტაძარში ასე დაიწყო თავისი გამოსვლა:

"თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, ყოვლადსამღვდელონო მეუფენო, ქრისტესმიერ საყვარელნო მამანო და დედანო, ძმანო და დანო!

ახლა, როცა მე თქვენს წინაშე ვდგავარ აქ, ამ წმიდა ადგილას, საეპისკოპოსოდ გამზადებული და მორჩილებით ველი უფლისაგან ხელდასხმას, რათა ვიტვირთო საქართველოს მართლმადიდებელი ქრისტიანული ეკლესიის მღვდელმთავრის ჯვარი, მდუმარებით გავცქერი გზას, რომელმაც აქამდე მომიყვანა და მახსენდება სიტყვები წმიდა არსენი ამარტოლისა: "დიდ არს ძალი სიყვარულისა, რომელი მორჩილ ჰყოფს გონებასა შეკადრებად შეუკადრებელსაცა."

მე ვმადლობ ღმერთს იმ დიდი წყალობისათვის, ჩემზედ რომ მოიღო; მე გმადლობთ თქვენ, დიდო მეუფეო, და საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მღვდელმთავარნო, იმ დიდი ნდობისათვის, რომელიც გამომიცხადეთ; მე ვმადლობ დედა ეკლესიას იმ დიდი პატივისათვის, რომელსაც დღეს მომაგებს და როგორც ხანძთის მნათობი ღირსი გრიგოლი იტყოდა: "დიდ არს პატივი და ამ პატივისაგან მეშინის". მე მესმის, რაოდენ მძიმეა საეპისკოპოსო ჯვარი, რომ ეს არის არა მხოლოდ პატივი, არამედ დიდი სიძნელეებით აღსავსე ცხოვრება და მაინც ვდგავარ აქ მორჩილებით, რადგან მწამს, რომ უფლის გარეშე ყოველივე შეუძლებელ არს, უფლის დახმარებით კი შეუძლებელი შესაძლებელი ხდება, წარმოუდგენელი კი - ადვილად წარმოსადგენი. წმიდა მოციქული პავლე გვასწავლის, კაცთათვის შეუძლებელი ღმრთისათვის შესაძლებელ არსო, სწორედ ეს მანუგეშებს მე და სასოებით აღმავსებს მომავალ ჩემს მოღვაწეობაში.

როდესაც თვალს ვავლებ ჩვენი ქვეყნისა და ეკლესიის წარსულ დიდებას და შემდგომად ამისა ვიხსენებ აწ ისტორიად ქცეულ ათეისტურ ათწლეულებს, ჩემთვის გასაგები ხდება, თუ რამდენად რთული და დამაფიქრებელია აწმყო. ჩემი საეპისკოპოსო მოღვაწეობის მთავარი პრინციპი იქნება მართლმადიდებლობის დაცვა. ღრმად მწამს - მართლმადიდებლური სარწმუნოების დაცვა ნიშნავს, რომ სიყვარულისა და ერთობის სული იზეიმებს არა მხოლოდ ჩვენს ეკლესიაში, არამედ სრულიად საქართველოში. ქართული მართლმადიდებლური ეკლესია ხომ არასოდეს არ ყოფილა თავის თავში ჩაკეტილი, არამედ მასთან ყოველთვის იყო დაკავშირებული და ხშირად მასზე დამოკიდებულიც კი ჩვენი ქვეყნის არა მხოლოდ სულიერი, არამედ პოლიტიკური და ეკონომიკური აღორძინება.

თქვენო უწმიდესობავ, მე ვიხსენებ 1977 წელს, როდესაც თქვენ ჩაიბარეთ საქართველოს მართლმადიდებელი ქრისტიანული ეკლესიის მამამთავრის საყდარი და ვაანალიზებ რა იქიდან მოყოლებული დღემდე განვლილ პერიოდს, ვხედავ რამდენად დიდია თქვენი ღვაწლი ღმრთისა და ერის წინაშე. თქვენთვის არასდროს არ ყოფილა ეკლესია მხოლოდ ტაძრის გალავანში მოქცეული ტერიტორია, არამედ თქვენთვის ეკლესია ყოველთვის იყო სრულიად საქართველო თავისი სიხარულით, ტკივილითა თუ განსაცდელებით. მას შემდეგ, რაც (1918 წლიდან მოყოლებული) საქართველოს პარტიულ-პოლიტიკურმა ხელმძღვანელობამ ეკლესია გამოყო სახელმწიფოსაგან და სკოლა-ეკლესიისაგან, მართლმადიდებლური ქრისტიანული ეკლესია მაინც რჩებოდა ქართველი ხალხის სულის განუყოფელ ნაწილად და, თუ ათეისტური სახელმწიფოს მხრიდან იდევნებოდა ეკლესია, ქრისტიანები და ხალხით სავსე ტაძრების ნახვა შეუძლებელიც კი იყო, საკმაოდ ბევრი ადამიანი, თვით პარტიული მუშაკებიც კი ცდილობდნენ ქრისტიანული წესისა და ტრადიციების აღსრულებას, რაც განსაკუთრებით წარმოაჩენს, თუ რას ნიშნავს ქართველისათვის მართლმადიდებლობა.

უწმიდესო და უნეტარესო მეუფეო, თქვენ ყოველთვის გრძნობდით ამას და ბევრ სხვას რასმე - ქართული სულის სატკივარს. მე ვხედავ, რომ ღმრთისა და ერის სამსახურში თქვენი მოღვაწეობის საფუძველი ყოველთვის იყო ჭეშმარიტი ქრისტიანული სიყვარული. ერთ-ერთ წმიდა მამას უთქვამს, "სიმართლე გულში დაიმარხე, მოყვასს კი სიყვარული მიეციო". დიახ, ამის ცოცხალ მაგალითს ყოველთვის აძლევდით სრულიად საქართველოს და არა მხოლოდ მას. 1977 წლიდან დღემდე ბევრი გაკეთდა თქვენი მამამთავრული ღვაწლით და კიდევ უფრო მეტია გასაკეთებელი - "სამკალი ფრიად არს". ეკლესიის ცხოვრებაში თუ რამ არ არის ისე, ყველას რომ გაგვიხარდებოდა, ეს უპირველესად ტკივილი და განსაცდელია თქვენთვის, დიდო მეუფეო, და სრულიად ეკლესიისათვის, და არა ეკლესიური ცხოვრების ნორმა.

თქვენო უწმიდესობავ, უკვე 19 წელია მიზანდასახულად, ნაბიჯ-ნაბიჯ, აუჩქარებლად და მოთმინებით მიყვებით თქვენს გოლგოთას და მე - საეპისკოპოსო პატივით და ეკლესიის ნდობით აღჭურვილი პიროვნება, საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის მღვდელმთავართა კრებულთან ერთად ვეცდები, ისევე როგორც სვიმონ კვირინელმა - მაცხოვარს, შეგიმსუბუქოთ ის მძიმე ჯვარი, რასაც საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მამამთავრობა ჰქვია.

ჩვენს ხალხს დღესდღეობით წარსულთან შედარებით მეტი საშუალება აქვს დაეუფლოს რელიგიურ ცოდნას, მაგრამ სულიერება ჯერ კიდევ ძალიან დაბალია, რაც განპირობებულია საკმაოდ მძიმე ათეისტური მემკვიდრეობით. ამით სარგებლობენ სხვადასხვა ცრუ სწავლებათა და მწვალებლობათაგან მოხიბლული ჭეშმარიტად ქრისტეს უმეცარი ადამიანები და უკიდურეს გაჭირვებაში მყოფ ხალხს ატყუებენ, იბირებენ სხვადასხვა საშუალებებით. ეს არ არის მხოლოდ რელიგიურ ასპექტში გასააზრებული მოვლენა, არამედ ამის უკან უცხო ქვეყნების იდეოლოგია და საკმაოდ სერიოზული პოლიტიკური მიზნები დგას, რაც ჩვენი ქვეყნის სულიერი ექსპანსიისკენ არის მიმართული და აქედან გამომდინარე, ეკლესიისა და სახელმწიფოს ზრუნვის საგანს უნდა შეადგენდეს; წინააღმდეგ შემთხვევაში ქართული ეროვნული სახელმწიფო დიდი საშიშროების წინაშე აღმოჩნდება.

მე სურვილი მაქვს, ჩემდამი დამორჩილებულ ეპარქიაში ძალისაებრ ჩემისა, საკმაოდ სერიოზულად მოვეკიდო და ყურადღება მივაქციო ეკლესია-მონასტრების აღდგენას, საგამომცემლო და საგანმანათლებლო საქმიანობას და, საერთოდ, ვერ წარმომიდგენია საქართველოს ნათელი მომავალი მისი ეკლესიის აქტიური მოღვაწეობის გა¬რეშე. მტერი, მოწინააღმდეგე ყოველთვის ჰყავდა როგორც ეკლესიას, ასევე ჩვენს დედასამშობლოს, მაგრამ ყოველთვის გვახსოვდა წმიდა დავით წინასწარმეტყველის სიტყვები: "ყოველი თესლები გარე მომადგეს მე და სახელითა უფლისათა ვერეოდე მათ."

ღრმად მწამს, რომ შეიძლება ადამიანი ეკლესიის გარეშე ბევრ კეთილ საქმეს აკეთებდეს, ზრდილობიანიც იყოს, პატიოსანიც, სახარებასაც კითხულობდეს და ქადაგებდეს, დიდ ღვაწლში იყოს, შესაძლოა წამებითაც კი აღესრულოს, მაგრამ მე არ მწამს, რომ დედა-ეკლესიის გარეშე შესაძლებელია ცხონება. ასეთი მემკვიდრეობა მიგვიღია მოციქულთაგან და ვეცდები არც რამე დავაკლო მას და არც რამე ადამიანური სიბრძნის ნაყოფი დავუმატო, არამედ ვიქადაგო და ვასწავლო ის, რაც მოციქულთაგან მიგვიღია ჩაწერილი თუ ზეპირი გადმოცემის სახით.

უწმიდესო და უნეტარესო მეუფეო, ყოვლადსამღვდელონო მეუფენო, მამანო და დედანო! შემთხვევითი არ არის, რომ მე გავიხსენე ჩვენი ეკლესიის დაუღალავი მწყემსმთავარი და მის მიერ გაწეული ღვაწლი ეკლესიისა და ჩვენი ხალხის წინაშე, არამედ აუცილებელია და საკმაოდ პრინციპული მნიშვნელობაც აქვს, თუ როგორ ვაფასებ მე საქართველოს ეკლესიის მამამთავრის მოღვაწეობას, რომლის წინაშეც ერთგულებისა და მორჩილების აღთქმა უნდა დავდო.

დღეს მე ღმრთისა და თქვენს წინაშე ვდებ აღთქმას, რომ ვიქნები ღმრთის ნების აღმსრულებელი, თქვენდამი მორჩილების გამომხატველი და მაცხოვნებელი რწმენის მქადაგებელი.

გევედრებით თქვენ და სრულიად საქართველოს, ილოცეთ ჩემთვის!

ჩემს სიტყვას დავასრულებ ნეტარხსენებული მამის, წმიდა იოანე ოქროპირის სიტყვებით, რომელიც ამ სოფლიდან გასვლის ჟამს აღმოხდა მას: დიდება ღმერთს ყველაფრისათვის, ამინ." (75, 2-7).

უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ მიულოცა მეუფე გრიგოლს ეპისკოპოსის ხარისხში ამაღლება და უსურვა წარმატებები. უწმიდესი და უნეტარესი შეხვდა სოფელ ლიხაურის მრევლს და ბრძანა:

"მე მინდა კიდევ ერთხელ მოგილოცოთ ეს ბედნიერი დღე. მართალია, თქვენთვის თითქოს მძიმე დღეცაა, იმიტომ, რომ მეუფე გადადის სხვა ეპარქიაში, მაგრამ მე მინდა ვთქვა, რომ თქვენ შორის არსებული სულიერი კავშირი არ უნდა დაკარგოთ.

მე ძალიან მახარებს, რომ აი, ასეთი სიყვარული დაიმსახურა მან თქვენს წინაშე და ჩვენ იმედი გვაქვს, რომ მეუფე გრიგოლი ბევრს გააკეთებს ჩვენი ეკლესიის საკეთილდღეოდ... ჩვენ ვეცდებით, რომ ამაზე ნაკლები მოძღვარი არ გამოგიგზავნოთ. ილოცეთ მისთვისაც და მთელი საქართველოსთვის.

მე დიდი იმედი მაქვს, რომ გურია, რომელიც ძალიან მძიმე მდგომარეობაში იყო სულიერად, აღადგენს თავის სულიერობას. სარწმუნოების გარეშე ჩვენ ვერაფერს ვერ გავაკეთებთ და ვერ მივაღწევთ. საჭიროა უპირველეს ყოვლისა, რწმენა, ჭეშმარიტი სარწმუნოება და ამაზე უნდა ავაშენოთ ყველაფერი. მეუფე გრიგოლი ხშირად ჩამოვა თქვენთან, მოგხედავთ, ასე რომ, კავშირი არ უნდა დაკარგოთ.

ღმერთმა დაგლოცოთ და გაგახაროთ ამ დიდი სიყვარულისათვის. მე მადლობელი ვარ, რომ ასეთი ერთგულები ბრძანდებით მეუფე გრიგოლისა და ქართული ეკლესიისა.

ქართული ეკლესია - ეს არის სულიერი ძალა ჩვენი ერისა, ჩვენი ქვეყნისა და ის უნდა გაძლიერდეს. ეს მადლი მარტო ეკლესიაში კი არ უნდა იყოს, არამედ ყველა ოჯახში უნდა შევიდეს...

ჩვენ ძალიან მოხარული ვართ, რომ ამ ბედნიერ დღეს - მეუფე გრიგოლის ეპისკოპოსად კურთხევას დაემთხვა საბერძნეთის დღესასწაული, რომ ტაძარში ბრძანდებოდნენ საბერძნეთის ელჩი საქართველოში ტასოხ კრიეკუკისი, სხვა ქვეყნების ელჩები და ჩვენი სიხარული ყველამ გაიზიარა.

უფალმა სიხარული არ მოგაკლოთ!

ღმერთმა დაგლოცოთ და გაგახაროთ!" (75, 12).

მეუფე გრიგოლი ჩვეული შემართებით შეუდგა საქმიანობას ახალ ეპარქიაში. იმ დროს ფოთის ეპარქიაში შედიოდა სენაკის რაიონიც. სულ ეპარქიაში მოქმედი იყო: ფოთში 2, ხობში 2, სენაკში 2 ეკლესია და მონასტერი. მეუფე გრიგოლმა დაიწყო საეპარქიო სტრუქტურების ჩამოყალიბება. შეიქმნა საეპარქიო საბჭო. რომლის შემადგენლობაშიც სასულიერო პირებთან ერთად შევიდნენ საერონიც. საეპარქიო საბჭოს სხდომაზე იხილება ეპარქიის წინაშე არსებული პრობლემები და ისახება მათი გადაჭრის გზები. თუ რა გაკეთდა ეპარქიაში და სამომავლო პერსპექტივებში რაზე უნდა იზრუნონ, ამის შესახებ ამომწურავ ინფორმაციას გვაძლევს 2005 წლის ივლისში ფოთისა და ხობის ეპარქიის სამღვდელოების კრების მასალები, სადაც მეუფე გრიგოლმა წარადგინა ვრცელი ანგარიში:

"პატიოსანნო მამანო, მე-10 წელი შესრულდა მას შემდეგ, რაც წმ. სინოდის გადაწყვეტილებით დავინიშნე ფოთის ეპარქიის მმართველად. ამ დროის განმავლობაში ბევრი რამ შეიცვალა და ყოველივე ამის მომსწრენი და მონაწილენი თქვენ ხართ. გულწრფელობისა გამო უნდა მოგახსენოთ, რომ არასოდეს მიფიქრია იმაზე, თუ რა და რამდენი გავაკეთეთ დღემდე, არამედ ყოველთვის ვფიქრობდი და ვფიქრობ იმის შესახებ, თუ რა არის საკეთებელი, რადგან საკეთებელი ყოველთვის არის და თანაც მრავლად არის, გაკეთებული კი უკვე განვლილი დღეა და მასზე ზედმეტად ყურადღების გამახვილება მიმაჩნია რომ არ შეიძლება და სახიფათოც კი არის, რათა ნამეტნავად არ მოიხიბლო შენი გაკეთებულით, რაც ძალიან ცუდი იქნებოდა; ერთი კი ნამდვილად ცხადია, რომ დროდადრო გარკვეული ანგარიში ნამდვილად საჭიროა, რათა შეფასება მიეცეს განვლილს და დაისახოს ახალი სამომავლო გეგმები. სწორედ ეს მიზანი აქვს ჩვენს ზოგად ანგარიშს ეპარქიაში გაწეული საქმიანობის შესახებ. სხვათა შორის, ისიც უნდა მოგახსენოთ, რომ დაახლოებით ერთი თვის წინ, მის უწმიდესობასთან შეხვედრისას საკმაოდ მკაცრი შეფასება მოვისმინე ჩვენი  - როგორც ეპარქიის მმართველის მისამართით; კერძოდ კი მისმა უწმიდესობამ მკაცრი საყვედური გამოთქვა იმის გამო, რომ (როგორც მან აღნიშნა) ჩვენს ეპარქიაში არ შენდება ეკლესიები,  ყურადღება არ ექცევა სამონასტრო ცხოვრებას, არ ვეხმარებით სოფლად მყოფ სამღვდელოებას, რომ ეპისკოპოსი ეპარქიაში წირვებს არ ატარებს, ეპარქიაში იშვიათად არის, არ აკურთხებს მღვდლებს და ა. შ. ერთი სიტყვით გვითხრა რომ ეპარქიაში არაფერი კეთდება. მე რამდენჯერმე ვკითხე მის უწმიდესობას, - "ნუთუ მართლაც ასე ფიქრობთ?", და დასძინა, რომ ნამდვილად ასე ფიქრობს და ჯობს ეპარქიას მივხედოთ, ვიდრე ვისაუბროთ ზოგადად საეკლესიო პრობლემებზე, იმიტომ მოვყევი უწმიდესთან საუბრის ზოგიერთი დეტალის შესახებ, რომ ვიღაცას აშკარად სურს, რომ ეკლესიაში ურთიერთობა დაძაბონ და უწმიდესს ცრუ ინფორმაციას აწვდიან, თორემ ეპარქიაში რა კეთდება და რა არა, ამის მოწმე თითოეული თქვენგანია, შემფასებელი - მაღალი ღმერთი. მოდით, პირველსავე სიტყვას დავუბრუნდები და მოგახსენებთ:

1996 წლიდან დღემდე, რაც ეპარქიაში დავინიშნე, ცხრა წელიწადი და ოთხი თვე გავიდა. რა შეიცვალა ან გაკეთდა ამ ხნის განმავლობაში. რა დაგვხვდა?

- ექვსი მოქმედი ეკლესია

- ექვსი მღვდელი

- ერთი იღუმენია (რომელიც 1997 წელს გარდაიცვალა)

- ერთი ბერი (რომელიც მოკლე ხანში აღესრულა)

ხობში, ფოთსა და სენაკში თანაბრად გვყავდა ორ-ორი მღვდელი და მოქმედი ტაძარი. დანარჩენად - არა შენობა, არა მიწა, არანაირი მოძრავ-უძრავი ქონება, არა თანხა, არა სტრუქტურები, არა კადრები - ერთი სიტყვით შეიძლება ითქვას, რომ ფაქტიურად სუფთა ფურცლით დავიწყეთ.

განვლილი წლების განმავლობაში პირველი, რასაც განსაკუთრებით გამოვყოფ, არის მრევლის დინამიური ზრდა და რაც აღნიშვნის ღირსია - რელიგიური შეგნების ამაღლება. მაშინ, როცა ფოთი ყველასათვის და მათ შორის რელიგიური ორგანიზაციებისათვისაც საინტერესო ქალაქად რჩება, რამეთუ ეს დაკავშირებული სხვადასხვა ტვირთების მიღებასთან; განვლილი პერიოდის განმავლობაში არც ფოთში და არც ხობისა და სენაკის რაიონებში რელიგიურ ნიადაგზე კონფროტაციას ადგილი არ ჰქონია და თითოეული სამღვდელო პირი საკმაოდ აქტიურად და დაუბრკოლებლად ეწეოდა მქადაგებლურ და მისიონერულ მოღვაწეობას. მოგეხსენებათ, რომ ათეისტური იდეოლოგიის შემდგომ პერიოდში განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მისიონერული მოღვაწეობა, რადგან საზოგადოების სარწმუნოებრივ შეგნებაში ბევრი რამ დამახინჯდა და ხალხურ ქრისტიანობას უფრო ვხვდებით, ვიდრე დოგმატურ, საღვთისმეტყველო დონეზე გამართულ ჭეშმარიტ მართლმადიდებლობას. როგორც მთელს საქართველოში, აქაც არიან სექტანტური ორგანიზაციები; თუმცა საზოგადოებაში მათ მაინც ვერ მოიპოვეს პოპულარობა ვერც ჰუმანიტარული დახმარების პროდუქტითა და ვერც სხვადასხვა სახის შეთავაზებებით. განვლილმა წლებმა დაგვანახა, რომ სექტანტობასთან დაპირისპირების საუკეთესო ფორმა არის მართლმადიდებლობის უკეთ და ღრმად გაცნობიერება და სადაც რწმენის სინათლე დაისადგურებს, იქ ცრურწმენის სიბნელე თავისთავად უკან იხევს. ასე რომ, აღნიშნული პრობლემატიკის გადაწყვეტა ჩვენს ხელთ არის და ეს გასაღები არის - სულიერი განათლების შეტანა ხალხში.

წლების განმავლობაში ეპარქიაში მოქმედებდა და მოქმედებს სასულიერო სასწავლებლები, რომლებიც საზოგადოების კატეხიზაციას ემსახურება და სასულიეროთა მომზადებაში ძალიან გვეხმარებოდა.

პირველად 1997 წელს გაიხსნა ფოთში საღვთისმეტყველო-კატეხიზატორული სკოლა, შემდეგ ხობში მონასტრის ბაზაზე ამოქმედდა სასულიერო სასწავლებელი კატეხიზატორული და ქრისტიანული ხელოვნების განყოფილებებით. სენაკში შეიქმნა და 2003 წლის აგვისტომდე მოქმედებდა სასულიერო სასწავლებელი მეორე¬ გიმნაზიის ბაზაზე. ამ სასწავლებლის კატეხიზატორულ ჯგუფში უამრავმა ადამიანმა, მათ შორის საგანმანათლებლო დაწესებულებების პედაგოგებმა, შეიძინეს რელიგიური ცოდნა, რაც დადებით გავლენას ახდენს მათ საქმიანობაზე და მთლიანად საზოგადოებაზე.

2002 წლის დეკემბერში სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ბრძანებულებით დაფუძნდა ზემო თეკლათის დედათა მონასტერში წმიდა ნინოს სახ. გიმნაზია-პანსიონი გოგონებისათვის და ფოთში - წმ. ნიკოლოზის სახ. დაწყებითი გიმნაზია. დღეისათვის (გაყოფის შემდგომ პერიოდში) ეპარქიაში ფუნქციონირებს საღვთისმეტყველო-კატეხიზატორული სკოლა და დაწყებითი გიმნაზია და მიმაჩნია, რომ ეს სასწავლებლები ემსახურებიან სულიერების ამაღლებას და მორწმუნე თაობის გამრავლებას.

კარგად მოგეხსენებათ, რომ სატაძრო მშენებლობებს დიდი მნიშვნელობა აქვს და ამ მხრივ, ვფიქრობ, რომ კარგი იქნებოდა მეტის გაკეთება, მაგრამ მადლობას ვწირავ ღმერთს იმისათვის, რაც შეგვაძლებინა.

კერძოდ: ქ. ფოთში - აშენდა წმ. ნიკოლოზის და ილია მართლის სახელობის ეკლესიები;

ხობის რაიონში - აშენდა ჭალადიდის წმ. ნინოს, საგვიჩიოს ტაძრად მიყვანების ეკლესიები, დასრულების პირასაა ქ. ხობში საკათედრო ტაძარი წმ. სამებისა, სოფ. ხამისქურში - ღვთისმშობლის შობისა, უახლოეს თვე-ნახევარში იკურთხება ტრაპეზი სოფ. ქარიატას სამლოცველო სახლში, მშენებლობის მდგომარეობაშია სოფ. ჯაპიშაქარში ეკლესია, სოფ. ბიის მკვიდრთა ღვაწლით რესტავრაცია ჩაუტარდა მთავარანგელოზთა სახელობის ეკლესიას.

სენაკის რაიონში _ 1996-2003 წლებში აშენდა ქ. სენაკის ნათლისმცემლის საკათედრო ტაძარი, აღდგა წმ. გიორგის სახ. ეკლესია, მე-9 საუკუნის ტაძრის ნანგრევებზე ნოსირში აშენდა აღდგომის სახ. ეკლესია. სოფ. ფიცხოში _ მთავარანგელოზთა ეკლესია, ნოქალაქევში აღდგა 40 სებასტიელი მოწამის სახ. ტაძარი, ძვ. სენაკში _ შობის სახ. ტაძარი.

ფაქტიურად მშენებარე მდგომარეობაში დავტოვეთ ეკლესიები სოფ. ზანაში, ახალსოფელში, სორტასა და სოფ. თეკლათში. აღდგა და ფაქტობრივად აშენდა ზემო თეკლათის მონასტერი, სადაც ძირითადი საცხოვრებელი და სასწავლო აუდიტორიები მოეწყო და დაკომპლექტდა თანამედროვე საუკეთესო ავეჯითა და კომპიუტერებით, გაშენდა ქვის გალავანი, შეიღობა 16 ჰა ტერიტორია ტყისა და სახნავ-სათესი ზოლი მონასტრის მიმდებარედ. მოსახლეთაგან გამოსყიდულ იქნა სააგარაკე სამი სახლი ნაკვეთებითურთ, რომლებიც მონასტრისაგან მიტაცებულ ტერიტორიაზე იყო.

ქ. ფოთში წლების განმავლობაში ურთულესი სამუშაო იქნა გაწეული საკათედრო ტაძრის აღდგენისათვის და დღეს იგი უკვე ეკლესიის საკუთრებაა და ინტენსიურად მიმდინარეობს საჭირო საკითხების გადაწყვეტა, რათა მოხდეს თეატრის მშენებლობისა და საკათედრო ტაძრის შენობის რეკონსტრუქციის დაწყება.

ტაძრების მშენებლობისათვის გამოყოფილი და დაკანონებულია ტერიტორიები აღმაშენებლის ქუჩაზე (ყოფ. ლენინის ძეგლის ადგილზე), 26 მაისის ქუჩაზე (ნატარძალი), ბარათაშვილის ქუჩის ბოლოში (რეზიდენციასთან), ნინოშვილის უბანში (აკაკი ჩხაიძის სახლის მოპირდაპირედ) გურიის ქუჩაზე (მალთაყვაში _ საძირკველი მომზადებულია).

ეკლესიის მთელი კუთვნილი უძრავი ქონება ქ. ფოთში დაკანონებულია, გატარებულია რეესტრში და პასპორტები გაგვაჩნია.

შევადგინეთ ეპარქიის ეკლესიების და ნაეკლესიარების კატალოგი.

ბრწყინვალე ოფისი აშენდა ნავსადგურის ეკლესიასთან მთავარეპისკოპოსის კანცელარიისათვის.

1996 წელს გადმოგვეცა შენობა, სადაც მოვაწყვეთ სამღვდელმთავრო რეზიდენცია, რომელიც დღემდე კეთდებოდა და დასასრულს მიუახლოვდა, ბრწყინვალედ გაკეთდა და ეწყობა; იგი ასევე კათოლიკოს-პატრიარქის საზაფხულო რეზიდენციის ფუნქციას შეასრულებს; გადმოეცა ეპარქიას შენობა, სადაც განთავსებულია (თუმც კი გაჭირვებით, მაგრამ მაინც) ეპარქიის სამმართველო, საღვთისმეტყველო-კატეხიზატორული სკოლა და დაწყებითი გიმნაზია.

მნიშვნელოვანია, რომ 1997 წლიდან დღემდე ქ. ფოთში შევინარჩუნეთ უფასო სასადილო უპოვართათვის, მაშინ როცა სენაკსა და ხობში მოგვიწია დახურვამ რამდენიმე წლის ფუნქციონირების შემდეგ.

წლების განმავლობაში უამრავმა ადამიანმა მიიღო ეპარქიიდან უანგარო დახმარება პროდუქტით, მედიკამენტებითა და ტანსაცმლით და ეს საკმაოდ მოცულობითი საქმიანობა გახლდათ, ეს ყოველივე არის საქველმოქმედო საქმიანობა, რომელიც სრულდებოდა დიდი ხნის განმავლობაში "ლაზარე-აიოსისის" პროგრამისაგან დამოუკიდებლად; ასევე უმნიშვნელოვანესი იყო თვით ლაზარე-აიოსისის პროგრამა.

თავის დროზე კოლოსალური მუშაობა იქნა გაწეული მართლმადიდებელ-ქრისტიანთა თემების დაფუძნებისათვის, რამაც თავისი როლი შეასრულა ხალხისა და ეკლესიის დაახლოების საქმეში.

ვფიქრობ, საჭირო არ არის იმის ჩამოთვლა, თუ რამდენი კონფერენცია, კონცერტი თუ ფესტივალი თუ სხვადასხვა ღონისძიება ჩატარდა ეპარქიაში უშუალოდ ეპარქიის მიერ ან ხელისუფლებასთან ერთობლივად.

სამღვდელოების მიმართ მსურს მადლიერების გრძნობის გამოთქმა, რადგან თითოეული თქვენგანი იყო და არის ეპარქიაში მიმდინარე რთული, მაგრამ საინტერესო პროცესების მონაწილე. ჩვენს ეპარქიაში, ერთადერთში მოქმედებს სამღვდელოების ფონდი, საიდანაც ხელფასს იღებს სოფლის სამღვდელოება და ასევე საჭიროების შემთხვევაში სამღვდელოება ღებულობს ერთჯერად დახმარებებს კონკრეტულ რთულ ვითარებაში, გაჭირვებისას; დახმარებები გაიცემა შვილის შეძენისას, ზამთრის პირობებში შეშის შესაძენად, თუ ხელმოკლე სასულიერო პირის ოჯახის დასასვენებლად ან სამკურნალოდ თუ საოპერაციოდ.

ეპარქიის სამსახურში სახელფასო უზრუნველყოფაზე მყოფ სამოქალაქო და სასულიერო პირთათვის ასევე შექმნილია სოციალური უზრუნველყოფის ფონდი, რაც იგივე დახმარებებს გასცემს, რასაც სამღვდელოების ფონდი და ასევე გაიცემა პენსიები.

დღესდღეობით ეპარქიაში გვყავს:

ცხრა მღვდელი, ერთი დიაკვანი;

სულ ეპარქიის 9-წლის არსებობის მანძილზე ვაკურთხეთ თოთხმეტი (14) მღვდელი.

_ დასაწყისში როგორც ზემოთ მოგახსენეთ, ეპარქიაში დაგვხდა _ 6 მღვდელი, ერთი იღუმენია და ერთი ბერი

_ სხვა ეპარქიებიდან მოვიწვიეთ 7 სასულიერო პირი

_ სენაკის გამოყოფის გამო ჩამოგვაკლდა 8 მღვდელი

_ სხვადასხვა მიზეზების გამო ეპარქიიდან წავიდა 9 მღვდელი და ერთი დიაკვანი; მათ შორის: _ ერთი ეპისკოპოსად იკურთხა (მამა მარკოზი) (მეუფე ანტონი)

_ სამი თავის ეპარქიებს დაუბრუნდა (მამა გოჩა, მამა რევაზი, მამა ისააკი)

_ ერთი ავადმყოფიბის გამო თბილისში გადავიდა (მამა აბრაამი)

_ ერთი სხვა ეპარქიაში წავიდა უწმიდესის კურთხევით (მამა ნიკოლოზი)

_ სამი თავის საცხოვრებელ ადგილს დაუბრუნდა (მამა ავთანდილი, მამა მიქაელი, დიაკ. ლევანი, მამა გიორგი)

გარდაიცვალა იღუმენია ელენე და ბერი იოანე

ამგვარად, დღეის მონაცემებით გვყავს:

ცხრა (9) მღვდელი და ერთი დიაკვანი.

ეპარქიაში ასევე ფუნქციონირებს

_ ნოჯიხევის დედათა მონასტერი _ ერთი იღუმენია _ (დედა ანა)

_ სამი მონაზონი _ (დედა ეფემია, დედა ეკატერინე, დედა ელისაბედი)

_ ორი მორჩილი _ (ანა, მარიამი)

_ ფოთის რეზიდენციასთან არსებული დედათა მონასტერი _ ერთი მონოზონი (დედა თეკლა)

_ ორი მორჩილი (ევდოკია, მართა)

საკმაოდ დიდი სამუშაოები სრულდება ხობის (ნოჯიხევის) მონასტრის ტერიტორიის კეთილმოწყობისა და შენობა-ნაგებობათა მოწესრიგებისა თუ ახლის მშენებლობის თვალსაზრისით.

მასშტაბური სამუშაოები მიმდინარეობს რეზიდენციის შენობისა და ტერიტორიის კეთილმოწყობის მიზნით, რაც წელს დასრულდება.

ეპარქიის ცხოვრებაში უმნიშვნელოვანესი მოვლენა გახლდათ ქრისტიანული სულიერების, კულტურისა და ქველმოქმედების ცენტრ "ნუგეშის" დაფუძნება. უკვე განხორციელდა რამდენიმე ახალგაზრდული პროექტი; საკმაოდ დიდი და საინტერესო პროექტების განხორციელებაა გათვალისწინებული 2006 წელს.

მომავლის პერსპექტივაში მე ვხედავ ჩვენი სამღვდელოების მატებას (გვყავს საუკეთესო კანდიდატები) და კიდევ უფრო გააქტიურებას, რამეთუ თქვენი მსახურების საზოგადოებრივი მისია ითხოვს ამას, თუმცა კი, ზოგადი მონაცემებით მადლობას გეუბნებით თითოეულ თქვენთაგანს.

აღნიშვნის ღირსია ის, რომ ჩვენ სულიერ მზრუნველობას ვახორციელებთ ჯარში, პოლიციაში, საავადმყოფოებსა და საგანმანათლებლო დაწესებულებებში, რაც თქვენგან, ჩვენგან ითხოვს განუზომელ ენერგიას, თუმცა თუ საჭირო იქნა ამაზე მეტსაც გავაკეთებთ, რადგან ამას ითხოვს ჩვენი ერის დღევანდელი ფაქტობრივი მდგომარეობა და მისი სულიერი წარმატების სურვილი.

ჩვენ უნდა შევიდეთ თითოეულ ოჯახში და ეს ეპარქიის მასშტაბით მუდმივად, წრიული პრინციპით უნდა ხდებოდეს. შეიძლება ბევრი ვაშენოთ, მატერიალური დოვლათი შევქმნათ, მაგრამ ჩვენი განუმეორებელი სიმდიდრე ჩვენი ხალხია და მის სულზე ზრუნვას უნდა მოვახმაროთ ჩვენი ძალღონეცა და ჩვენი დოვლათიც. თუ როგორ მესახება ამის გაკეთება, კრების დღის წესრიგში არის რიგი საკითხებისა და მასზე მოგვიანებით ვიმსჯელებთ. აქ კი, მხოლოდ ერთს დავსძენ, რომ გადაწყვეტილი გვაქვს ხობში _ წმიდა სოფიოს ტაძრის ნანგრევების მიმდებარე ტერიტორიაზე დავაფუძნოთ მამათა მონასტერი, თუმცა ეს არ არის ადვილი; ამისთვის რამდენიმე ადამიანი გვყავს გაგზავნილი სხვა მონასტრებში და ვამზადებთ.

და ბოლოს, მსურს ისიც გითხრათ, რომ გათვალისწინებული გვაქვს რეზიდენციის მიმდებარე ტერიტორიაზე, უკვე შემოღობილ ზონაში, გაშენდეს საერთაშორისო ახალგაზრდული ქალაქი, ზღვის სანაპირო ზოლში კი _ სასტუმრო, 26 მაისის ქუჩაზე _ სასულიერო ცენტრი თავისი დიდი ლამაზი შენობით, ტაძრით და სკვერით, სადაც განთავსდება გიმნაზია, სასულიერო სემინარია და თეოლოგიური ინსტიტუტი, რომლის დაფუძნებაც პერსპექტიულ გეგმებში გვაქვს.

ასევე ფოთში, ნაბადას ტერიტორიაზე, ვფიქრობთ უმწეოთა თავშესაფრის მოწყობას ყოფილი საბავშვო ბაღის შენობაში და ტაძრის მშენებლობას ასევე ნაბადაში. ერთი სიტყვით, საკმაოდ დიდი შრომატევადი და საინტერესო დრო გველის წინ.

მე ვმადლობ ღმერთს ყველაფრისათვის, რაც ამ ცხრა წლისა და ოთხი თვის განმავლობაში შეგვაძლებინა და თქვენს გამო ვმადლობ ქვეყნის გამჩენს, რადგან მიმაჩნია, რომ საქართველოს ეკლესიაში ფოთის სამღვდელოება გამორჩეულია თავისი სამოციქულო და საზოგადოებრივი მსახურებით, თუმცა კი, იმედი მაქვს რომ კიდევ მეტს გავაკეთებთ და ჩვენი რიცხვიც გაიზრდება.

ღმერთმა დაგლოცოთ თქვენ, ჩვენი ეპარქია და სრულიად საქართველო." (75, 12).

მეუფე გრიგოლის ძალისხმევითა და ღვაწლით ფოთისა და ხობის ეპარქიას 2005 წლის 18 ნოემბერს ოფიციალურად დაუბრუნდა XX საუკუნის დასაწყისში აშენებული საკათედრო ტაძარი, სადაც განთავსებული იყო ფოთის სახელმწიფო თეატრი. მეუფე გრიგოლის ხელშეწყობით ეპარქიაში 2005-2006 წლებში ჩატარდა სიმღერისა და ქართული გალობის ფესტივალი. 2003 წლიდან მეუფე გრიგოლი ხელმძღვანელობს საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის გამომცემლობასა და რეცენზირების დეპარტამენტს. მისი ხელმძღვანელობით იბეჭდება "საქართველოს ეკლესიის კალენდარი". იგი საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის სახელით მონაწილეობდა სხვადასხვა საერთაშორისო შეხვედრასა და კონფერენციებში: კვიპროსში, საბერძნეთში, უნგრეთში, რუმინეთში, უკრაინაში, რუსეთში, საფრანგეთში, შვეიცარიაში, გერმანიაში, ესტონეთში, პოლონეთში, ინგლისში.

საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის 2000 წლის ნოემბერში ეპისკოპოს გრიგოლს მიენიჭა მთავარეპისკოპოსის, ხოლო 2007 წლის ივლისში მიტროპოლიტის წოდება. 2007 წლის 24 დეკემბერს იგი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის I ხარისხის ორდენით.¬

ქ. ფოთის ტერიტორიაზე არსებული მოქმედი ტაძრები

1. ღვთისმშობლის შობის საკათედრო ტაძარი _ ცენტრის უბანი, დეკ. კონსტანტინე ბურჯანაძე, მღვდ. ცოტნე ბიწაძე, დიაკ. იოანე კორძახია, დიაკ. დავით ლომთაძე.

2. ივერიის ღვთისმშობლის სახ. ტაძარი _ კუნძულის უბანი, დეკ. თეიმურაზ გოგიაშვილი.

3. წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახელობის სამონასტრო კომპლექსი _ კუნძულის უბანი, დეკ. თევდორე ბასილაია.

4. წმ. ილია მართლის სახ. ტაძარი _ ნაბადის უბანი, დეკ. გრიგოლ დუნდუა, მღვდ. ნიკოლოზ კორძახია.

5. წმ. ნიკოლოზის სახ. ტაძარი _ ნინოშვილის უბანი, მღვდ. ამბროსი ხოშტარია.

6. წმ. ნიკოლოზის სახ. ტაძარი _ პორტის უბანი, მღვდ. სერაფიმე მესხი.

ხობის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე არსებული მოქმედი ტაძრების, მონასტრების და სამლოცველოების სია

1. ნაჯიხევი. ღვთისმშობლის ხარების სახ. დედათა მონასტერი _ მდ. ხობის მარცხენა ნაპირთან, დეკ. ილია ლომაია, იღუმენია ანა (მუსელიანი).

2. საჯიჯაო. ჯაპიშაქრის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი _ ჯაპიშაქრის სასაფლაო, დეკ. ილია ლომაია.

3. ხეთა. მთავარანგელოზთა ტაძარი _ ოხვამეკარის სასაფლაო, მღვდ. კირიონ დარასელია.

4. ხამისქური. ღვთისმშობლის შობის ტაძარი _ "ნალანგერი", საქირიოს სასაფლაოსთან, მღვდ. კირიონ დარასელია.

5. საგვიჩიო. ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანების ეკლესია _ სასაფლაო, მღვდ. გიორგი გენძეხაძე.

6. ჭალადიდი. წმ. ნინოს სახ. ტაძარი _ ცენტრი, მღვდ. გიორგი გენძეხაძე.

7. ქარიატა. წმ. გიორგის ეკლესია _ ქარიატის საჯარო სკოლა, მღვდ. გიორგი გენძეხაძე.

8. შუა ხორგა. წმ. ილია წინასწარმეტყველის სამლოცველო _ შუა ხორგის ადმინ. შენობა, მღვდ. გიორგი გენძეხაძე.

9. პატ. ფოთი. წმ. დიდმოწამე ბარბარეს ეკლესია _ პატარა ფოთის ცენტრი, მღვდ. იოსებ ხურცილავა.

სამონასტრო კომპლექსები და საეკლესიო დანიშნულების ობიექტები

1. ქ. ფოთი. საკათედრო ტაძარი _ ფოთის ცენტრალურ მოედანზე, დეკ. კონსტანტინე ბურჯანაძე.

2. ქ. ფოთი. წმ. ცოტნე აღმსარებლის სამრევლო ეკლესია _ მალთაყვის უბანი, დეკ. ნუგზარ ნადარაია.

3. ქ. ფოთი. ქრისტეშობის სახ. სამრევლო ეკლესია _ ნაბადის უბანი, დეკ. გრიგოლ დუნდუა.

4. ქ. ფოთი. ფერისცვალების სამრევლო ეკლესია _ ახალსოფლის უბანი, მღვდ. სერაფიმ მესხი, დიაკონი იოანე კორძახია.

5. ქ. ფოთი. წმ. მოწ. სოფიოს სამრლო ეკლესია _ ცენტრის უბანი, 26 მაისის და მწ. ნინოს ქუჩების გადაკვეთაში, უახლოეს დროში იგეგმება.

6. ქ. ფოთი. წმ. ანდრია პირველწოდებულის სამონასტ. კომპლექსი _ დავით აღმაშენებლის ქუჩა, დეკ. თევდორე ბასილაია.

7. ქ. ფოთი. პალიასტომის ღვთისმშობლის ხატის სამონასტ. კომპლექსი _ კუნძული კოლიმბარი, დეკ. თევდორე ბასილაია.

8. ხობის მუნიციპალიტეტი. წმ. სამების სახ. სამრევლო ეკლესია _ ქ. ხობი, მღვდ. კირიონ დარასელია.

9. ხობის მუნიციპალიტეტი. წმ. თევდორე მღვდლის სახ. სამრევლო ეკლესია _ სოფ. ახ. ხიბულა, საღურწკაიოს უბანი, დეკ. ილია ლომაია.

10. ხობის მუნიციპალიტეტი. წმ გიორგის სახ. სამრევლო ეკლესია _ სოფ. ქვემო ქვალონი, დეკ. ილია ლომაია.

11. ხობის მუნიციპალიტეტი. ილია წინასწარმეტყველის სამრევლო ეკლესია _ სოფ. შუა ხორგა, მღვდ. გიორგი გენძეხაძე.

12. ხობის მუნიციპალიტეტი. ღვთისმშობლის სახ. მამათა მონასტერი _ სოფ. პირველი მაისი, მღვდ. კირიონ დარასელია.

13. ხობის მუნიციპალიტეტი. იოანე ნათლისმცემლის მამათა მონასტერი _ სოფ. პირველი ხორგა, დეკ. კონსტანტინე ბურჯანაძე.

14. ქ. ფოთი. ბავშვთა სარეაბილიტაციო ცენტრი _ ნაბადას უბანი, მღვდ. ნიკოლოზ კორძახია.

15. ქ. ფოთი. საერთაშორისო ახალგაზრდული ბანაკი _ საეპისკოპოსო რეზიდენციის მიმდებარედ, დეკ. თევდორე ბასილაია.

ფოთისა და ხობის ეპარქიაში მოქმედი საქართველოს საპატრიარქოს საგანმანათლებლო (სააღმზრდელო) დაწესებულებები

1. წმ. გრიგოლ ღვთისმეტყველის სახ. საღვთისმეტყველო-კატეხიზატორული სკოლა.

2. წმიდა ნიკოლოზის ზოგადსაგანმანათლებლო საშუალო სკოლა.

3. ქრისტიანული სულიერებისა და კულტურის ახალგაზრდული ცენტრი "ნუგეში" (ახალგაზრდობის ინტელექტუალური და კულტურული განვითარებისათვის ზრუნვა).

4. ფოთის საგანმანათლებლო და კულტურულ _ გამაჯანსაღებელი ცენტრი (საგანმანათლებლო და კულტურულ-გამაჯანსაღებელი პროექტების შემუშავება და რეალიზაცია).

5. ფოთის ბავშვთა სარეაბილიტაციო ცენტრი (თავშესაფარი მშობლების მზრუნველობას მოკლებულთა)
დაფუძნების პროცესშია:

6. ქ. ხობის სამრევლო სკოლა

7. ხობის რაიონის შუა ხორგის მრავალპროფილური სასულიერო სასწავლებელი (საბავშვო ბაღი, გიმნაზია, სახელობო სასწავლებელი).

8. ხობის რაიონის პირველი მაისის მრავალფუნქციური სასულიერო სასწავლებელი (საბავშვო ბაღი, გიმნაზია, სახელობო სასწავლებელი).

9. ფაზისის საღვთისმეტყველო _ ფილოსოფიური აკადემია.

მიტროპოლიტი გრიგოლი საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია და საზოგადოება

უკანასკნელ წლებში ფართო საზოგადოების ყურადღება მიიპყრო რელიგიური ექსტრემიზმის თემატიკამ, რომელიც ჩვენმა ყოველდღიურმა ცხოვრებამ და მასში ასახულმა პრობლემებმა დააყენა დღის წესრიგში, როგორც ერთ-ერთი მწვავე და აქტუალური საკითხი. იგი ეხება ქრისტიანული ცხოვრების წესს, უფრო კი უწესობას, რომლის მოწმეც არაერთხელ გახდა ჩვენი ქვეყნის მოსახლეობა. ამის შემხვედვარე ნებისმიერ მოქალაქეს, ვისთვისაც მსგავსი რამ აბსოლუტურად გაუგებარია და მიუღებელი, უნებლიედ აღმოხდა, ალბათ _ ესღა გვაკლდაო?! სარწმუნოებრივი საკითხები ჩვენი ეროვნული ცნობიერებისა და ერთსულოვნების ძირითად საყრდენს წარმოადგენს და იმავდროულად საზოგადოების თითოეული წევრისთვის არის ძალიან პირადული და უკიდურესად ფაქიზი თემა. ამიტომაც დიდად შემაშფოთა და დამაფიქრა შექმნილმა ვითარებამ, რამეთუ ამქვეყნად შემთხვევით არაფერი ხდება და თუ ეკლესიასტეს სიტყვებს გავიხსენებთ, რომელიც ბრძანებს, რომ _ არაფერი ხდება ისეთი, რაც ჩვენამდე არ მომხდარა და რაც ჩვენს შემდეგ არ მოხდებაო _ მაშინ ბუნებრივია, რომ წარსულში, ვითარცა სარკეში, ჩავიხედოთ და მთელ რიგ შეკითხვებსა და პრობლემების მიზეზებზე პასუხი იქ მოვიძიოთ, რამეთუ ჩვენი ბედისა თუ უბედობის, წარმატებისა თუ წარუმატებლობის ახსნას იქ ვიპოვით.

მას შემდეგ, რაც საქართველო გათავისუფლდა კომუნისტური მმართველობისაგან, რომელიც ათეისტური იდეოლოგიის წნეხის ქვეშ ამყოფებდა ადამიანს, საზოგადოებას მიეცა თავისუფალი აზრის გამოთქმის საშუალება, რამაც შესაძლებელი გახადა ერისათვის არსებითი, სასიცოცხლო მნიშვნელობის საკითხებზე ღიად საუბარი. ახალი ძალით შემოიჭრა ჩვენს ცხოვრებაში წმიდა ილია მართლისეული "მამული, ენა, სარწმუნოება" და ახლებური სიმწვავით ჩვენს წინაშე ქართული ეროვნული ცნობიერებისა და სახელმწიფოებრიობის ფუძემდებლური შინაარსის შემცველი ღირებულებების დაცვისა და შენარჩუნების საკითხი, რამეთუ ამ საფუძველზე შენდებოდა მრავალი საუკუნის განმავლობაში ქართული სახელმწიფოებრიობა და ყალიბდებოდა ეროვნული ცნობიერება; ეს ღირებულებები წარმოადგენს ჩვენი ცხოვრებისა და განვითარების ქვაკუთხედს და მათშია ჩვენი გადარჩენის საიდუმლო. აქვე მსურს ისიც აღვნიშნო, რომ ქართული სახელმწიფოს და ქართველი ერის კეთილდღეობის არაკეთილმოსურნენი ჩვენზე არანაკლებ კარგად აცნობიერებდნენ ამას და არაერთგზის უცდიათ კიდეც ფუძის მოშლა, ან... შერყევა მაინც. ეს ადვილი ნამდვილად არ იყო და ჭკვიანი მტერი თავისი უკეთური მიზნების მისაღწევად საჭირო ძალას ჩვენსავე სისუსტეში ეძებდა. ყოველივე ეს სერიოზულ საფრთხეს უქმნიდა ეროვნულ ცნობიერებას და ქართველთა ერთსუ¬ლოვნებას. საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია თავის ერთგულ ქართველი ერის საამაყო შვილებთან ერთად ძალ-ღონეს არ ზოგავდა, რათა ბიწი რაიმე არ შეჰხებოდა იმ ღირებულებებს, რომელთა დაზიანება-დამახინჯება ქართველების, როგორც ერის, ყოფნას საეჭვოს გახდიდა; ...თუმცა მტერი თავისას მაინც ცდილობდა.

მრავალი საუკუნის განმავლობაში ისტორიულად თავსდატეხილი ქარიშხლების მიუხედავად, საქართველოს მართლმადიდებელმა ეკლესიამ შეძლო ქართველი ერის გამოტარება ურთულეს გზაზე და როს დადგა ჟამი, როცა დაღლილ, უამრავ ბრძოლაში გათანგულ მრავალჭირნახულ ქვეყანას სული უნდა მოეთქვა, თავი იჩინა ახალმა განსაცდელმა; XIX საუკუნის საქართველოში ადგილი აქვს ისეთ მოვლენებს, რომლებიც ერის მოსაშთობად გასატარებელი კომპლექსური ღონისძიებების კლასიკურ მაგალითს წარმოადგენს. ამ პერიოდში ჩვენმა ჩრდილოელმა მეზობელმა _ მართლმადიდებლურმა რუსეთის სახელმწიფომ, მიიღო რა თავისი მფარველობის ქვეშ ასევე მართლმადიდებლური საქართველო, ერთპიროვნულად (ფაქტობრივად ძალადობრივი გზით) გააუქმა სამეფო ტახტი (1801 წ.), რაც ქართული სახელმწიფოებრიობის მოშლას ნიშნავდა და შემდეგ, დაინახა რა რომ პოლიტიკური დამოუკიდებლობის პირობებშიც კი ეკლესია რჩება ერის გაერთიანებისა და ეროვნული ცნობიერების შენარჩუნების უმნიშვნელოვანეს ფაქტორად, დაიწყო საქართველოს ეკლესიური დამოუკიდებლობის ხელყოფაც: რუსეთი ჯერ აღმოსავლეთ საქართველოში აუქმებს საპატრიარქოს (1811 წ.) ხოლო შემდეგ დასავლეთ საქართველოში _ ლიხთ-იმერეთისა და აფხაზთა საკათალიკოსოს (1820 წ,) და ქმნის საქართველოს საეგზარქოსოს. საეგზარქოსოს სათავეში რუსეთის უწმიდესი სინოდის მიერ თავდაპირველად ინიშნება იმპერიისათვის მისაღები ქართველი მღვდელმთავარი _ ვარლამ ერისთავი, ხოლო შემდეგ, როგორც წესი, ერთმანეთს ენაცვლებიან რუსი ეგზარქოსები, რომლებიც თუმცა კი მეტნაკლებად განირჩეოდნენ ერთმანეთისაგან ქართველებისადმი ლოიალობით, ყველა მათგანი საქართველოში რუსეთის იმპერიული ინტერესების განხორციელებას ემსახურებოდა. ფაქტობრივად საქართველოს ეკლესია, როგორც რელიგიურ-საზოგადოებრივი ორგანიზაცია, გადაიქცა ინსტრუმენტად რუსეთის იმპერიის ხელში, რომლის პოლიტიკური ინტერესი გამოიხატებოდა ქართული ეროვნული ცნობიერების მოშლაში; დღევანდელი გადასახედიდან ფრიად საგულისხმოა და საინტერესოც, თუ როგორ ცდილობდა ამ იდეის ხორცშესხმას ამჯერად უკვე არა მეზობელი, არამედ "მამა და მარჩენალი" რუსეთი. ეს გამოიხატა შემდეგში:

_ სრულიად საქართველოში მიზანმიმართულად ხდებოდა სასწავლო-საგანმანათლებლო პროცესის რუსულ ენაზე გადაყვანა; ამის პარალელურად სერიოზული მცდელობები იყო სამეგრელოში სასწავლო პროცესის მეგრულ ენაზე გადასაყვანად;
_ იგივე ხდებოდა საღვთისმსახურო პრაქტიკაში, საიდანაც იდევნებოდა ქართული ენა და ქართული

ტრადიციული გალობა, სანაცვლოდ შემოჰქონდათ რუსული ენა და წეს-ტრადიცია, სამეგრელოსა და სვანეთში კი _ შესაბამისად მეგრული და სვანური ენები (რაც სერიოზულ წინააღმდეგობას აწყდებოდა);

_ მიზანდასახულად ხდებოდა მეგრელების, აჭარლების, სვანებისა და სხვათა არაქართველებად წარმოჩენა;

_ ქართული საეკლესიო (იგივე ეროვნული) სიწმიდეები საქართველოდან რუსეთში გაჰქონდათ და ეს ხდებოდა ზოგიერთი ეგზარქოსისა და რუსი "ჩინოვნიკების" ხელით, რასაც აადვილებდა იმ პერიოდს ზოგიერთი ჩვენი მედროვე თანამემამულის დანაშაულებრივი გულგრილობა და სიხარბე.

ბუნებრივია, ასეთ ვითარებაში ქართული საზოგადოების მოწინავე წარმომადგენლებისათვის სრულიად მიუღებელნი იყვნენ რუსეთის უწმიდესი სინოდის მიერ საქართველოს ეკლესიის მწყემსმთავრებად დადგენილი უმაღლესი სასულიერო იერარქები, რომელთათვისაც უცხო იყო ქართული ენა, ქართული ღვთისმსახურება, ქართული ეროვნული და საეკლესიო ტრადიციები. თუ მანამდე საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიისათვის დიდ სიხარულს და ეროვნული სულის ზეიმს წარმოადგენდა ხსენება წმიდათა _ ვახტანგ გორგასლისა, არჩილისა, დავით აღმაშენებლისა და თამარისა, დემეტრე თავდადებულისა და ქეთევან დედოფლისა, შალვა და ელიზბარ ქსნის ერისთავთა, ბიძინა ჩოლოყაშვილისა და სხვათა, რაც ხალხში ეროვნული ცნობიერების გაღვივებასა და განმტკიცებას ემსახურებოდა, ამჯერად უკვე ეგზარქოსების ინტერესებში ეს ნამდვილად არ შედიოდა.

იმპერიის მიერ წარმოებულმა პოლიტიკამ საქართველოში დასაბამი მისცა ეკლესიისაგან ქართველი ხალხის გაუცხოების პროცესს; ასე რომ, როცა ვაანალიზებთ XIX საუკუნის მოვლენებს, მივდივართ იმ დასკვნამდე, რომ ეკლესია (როგორც საზოგადოებრივ-რელიგიური ორგანიზაცია) თუ არ ითვალისწინებს იმ ერის სულიერ და პოლიტიკურ სულისკვეთებას, რომლის წინამძღოლადაც (და მსახურად) არის ღვთივდადგენილი, განწირულია იზოლაციისათვის. ეკლესია თავისი არსით არის უნივერსალური, ანუ მარად თანამედროვე ორგანიზმი და აქედან გამომდინარე, მან ყველა დროსა და ეპოქაში უნდა იპოვოს თავისი კუთვნილი ადგილი და სიმაღლე, საიდანაც მადლიან, ცოცხალ და მართალ სიტყვას დროულად მიაწვდის საზოგადოების ყველა ფენას, მაგრამ, ...თუ ასეთი ადგილი და სიმაღლე ვერ გამოიძებნა, ამით ეკლესიის, როგორც ქრისტეს მისტიური სხეულის მნიშვნელობა არ კნინდება, არამედ წარმოჩინდება მხოლოდ მის (როგორც საზოგადოებრივ-რელიგიური ორგანიზაციის) წარმომადგენელთა სისუსტე, უარეს შემთხვევაში კი საკუთარ დანიშნულებასთან შეუსაბამობა, რასაც კიდეც ვხედავთ XIX საუკუნეში: მაშინ, როცა ქართული საზოგადოებისათვის აქტუალური იყო საქართველოს სახელმწიფოებრივი და ეკლესიური დამოუკიდებლობის აღდგენა, დიამეტრულად განსხვავებული იყო ეკლესიის იმჟამინდელ მეთაურთა (და არა მარტო მეთაურთა) ინტერესები. ეს გახდა სწორედ ფაქტიური მიზეზი ეკლესიისა და საზოგადოების გათიშვისა, მაგრამ ის, რაც შემდეგ მოხდა, მხოლოდ მოციქულის სიტყვით შეიძლება აიხსნას: "სადაც განმრავლდეს ცოდვა, მუნ გარდაემატოს მადლი". ასეთ მადლად ქართველ ერს მოევლინენ თერგდალეულები ილია ჭავჭავაძის (წმ. ილია მართალი) წინამძღოლობით, რომლებმაც ქართველ სამღვდელოებასთან ერთად დაიწყეს ბრძოლა საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენისათვის, რამეთუ ერის მოწინავე შვილების მონაწილეობის გარეშე, მხოლოდ სამღვდელოების წარმომადგენელთათვის ამის მიღწევა შეუძლებელი იყო; 1905 წელს თბილისში განვითარებულმა მოვლენებმა კი საბოლოოდ ცხადჰყო ჭეშმარიტად პატრიოტი სამღვდელოებისა და საზოგადოების მოწინავე ნაწილის ერთი მიზნის წინაშე გამთლიანების აუცილებლობა, რამაც შესაძლებელი გახადა 1917 წლის 12 (25) მარტს საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის გამოცხადება მცხეთის სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში. განსაკუთრებული გახსენებისა და არდავიწყების ღირსნი არიან იმჟამად საზოგადოებაში დიდად დაფასებულნი და მიღებულნი: ეპისკოპოსი გაბრიელ ქიქოძე, ეპისკოპოსი ალექსანდრე ოქროპირიძე (ილია ჭავჭავაძის მოძღვარი), ეპისკოპოსი ლეონიდე ოქროპირიძე, ეპისკოპოსი კირიონ საძაგლიშვილი, არქიმანდრიტი ამბროსი ხელაია, დეკანოზი კალისტრატე ცინცაძე და სხვანი. ისინი არა მხოლოდ სულიერი მამები, არამედ იმ პერიოდის ქართული თანამედროვეობის უდიდესი საზოგადო მოღვაწენი იყვნენ.

1921 წლის 15 აპრილს, ბოლშევიკების მიერ საქართველოს ოკუპაციის შემდეგ, რევკომის სპეციალური დეკრეტით საქართველოს ეკლესია გამოცხადდა კანონგარეშე ორგანიზაციად ...და კვლავ დაიწყო ეკლესიისაგან საზოგადოების მოწყვეტის პოლიტიკა. სასულიერო პირებს ეკრძალებოდათ საზოგადოებაში გამოჩენა და საღვთისმსახურო წესების აღსრულება. მიუხედავად ამისა, 20-იან წლებში საზოგადოება და ეკლესია ჯერ კიდევ მჭიდრო ურთიერთკავშირში რჩებოდნენ. ამის დასტურია სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის (აწ უკვე წმიდანად შერაცხილი) ამბროსი ხელაიას მიერ გენუის კონფერენციისადმი გაგზავნილი მემორანდუმი და ის მხარდაჭერა, რასაც მას ხალხი უცხადებდა, თუმცა, ბოლშევიკური მთავრობის მიზანდასახულმა ანტიეკლესიურმა პოლიტიკამ მაინც მიაღწია იმას, რომ XX საუკუნის 30-იან-60-იან წლებში ეკლესია პრაქტიკულად იზოლირებული აღმოჩნდა საზოგადოებისაგან, რაც ნათლად ჩანს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ ეფრემ II-ის ერთ-ერთ წერილში: "...დღეს უფრო მძიმე მდგომარეობაში ვართ, ვიდრე კათოლიკოს-პატრიარქების კალისტრატეს ან მელქისედეკის დროს იყო. აქ ყველაფერს ვერ დავწერ გასაგები მიზეზების გამო. ძალიან გართულებულ მდგომარეობაშია ჩვენი ეკლესია..." ასეთი მძიმე ვითარება სუფევდა ეკლესიაში იმ პერიოდისათვის, როცა 1977 წელს სრულიად საქართველოს საპატრიარქო ტახტზე ავიდა იმჟამინდელი ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტი ილია. საზოგადოების დიდმა ნაწილმა ახალგაზრდა, განათლებული, პროგრესულად მოაზროვნე და ფრიად სათნო გარეგნობის მქონე კათოლიკოსის გამოჩენა მოღრუბლულ ცაზე ცისარტყელის გამონათებად აღიქვა და უნდა ითქვას, არც შემცდარა. აღსაყდრების 25 წლისთავის იუბილეზე უწმიდესი და უნეტარესი ილია II იხსენებს: "როდესაც კათოლიკოს-პატრიარქად ამირჩიეს, მთავარ მიზნად დავისახე ინტელიგენციის დაახლოება ეკლესიასთან, რომელნიც ხელოვნურად იყვნენ ერთმანეთისაგან დაშორებულნი"... და ბოლოს დასძენს: "...ეს იყო უმძიმესი ოცდახუთი წელი". არსებული მდგომარეობა კათოლიკოსისაგან ითხოვდა მნიშვნელოვანი ნაბიჯების გადადგმას იმისათვის, რომ საზოგადოება დაბრუნებოდა ეკლესიას; რა გზით და რა საშუალებებით? ამისათვის საჭირო იყო მეცნიერებთან, მწერლებთან, პოეტებთან, საზოგადო მოღვაწეებთან, კულტურისა და ხელოვნების წარმომადგენლებთან დაახლოება, რამეთუ საზოგადოება მათ თავის ელიტარულ ნაწილად აღიქვამს. ეს ბრწყინვალედ ესმოდა ახლადარჩეულ სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს. უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ მიზანდასახული დაუღალავი შრომის შედეგად მოახერხა ინტელიგენციის დაახლოება ეკლესიასთან, რასაც თვით საზოგადოების მნიშვნელოვანი ნაწილის შემობრუნება მოჰყვა.

ოთხმოციანი წლების ბოლოს საოცარი ძალით იფეთქა საქართველოში ეროვნულ-განმათავისუფლებელმა მოძრაობამ. ამ პროცესმა კიდევ ბევრ ადამიანს დაანახა ტაძრისაკენ მიმავალი გზა და შედეგმაც ამ დააყოვნა, ხალხი მასიურად დაიძრა ეკლესიისკენ; იგი ხომ არ დროს ერთადერთ ეროვნულ ორგანიზმს წარმოადგენდა საბჭოთა სისტემის პირობებში. აშკარად გაიზარდა ეკლესიისადმი საზოგადოების კეთილგანწყობა. საქართველოს ეკლესია თავისი გაზრდილი ავტორიტეტით სულ უფრო საინტერესო ხდება სახელმწიფო აპარატისათვის, პოლიტიკური ორგანიზაციებისა და ახლად ჩამოყალიბებული არასამთავრობო სექტორისათვის, რადგან ეკლესიას გაუჩნდა ის მძლავრი საზოგადოებრივი რესურსი, რომელსაც სერიოზული გავლენის მოხდენა შეუძლია ქვეყანაში მიმდინარე საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ პროცესებზე და არავისთვის აღარ არის სულერთი და ინტერესმოკლებული, თუ როგორ და რა მიმართულებით იქნება გამოყენებული აღნიშნული პოტენციალი. ეს მოვლენა ბუნებრივია, იმავდროულად იპყრობს იმ ქვეყნების სპეცსამსახურების ყურადღებასაც, რომელთაც საქართველოს მიმართ თავისი პოლიტიკური ინტერესები გააჩნიათ და რა თქმა უნდა, მცდელობას არ აკლებენ, რათა მათთვის სასურველი მიმართუ¬ლებით "შეუწყონ ხელი" მოვლენების განვითარებას, რასაც მთლიანობაში მოჰყვა ჩვენი ქვეყნისთვის ფრიად ტრაგიკული მოვლენები: სახელმწიფო გადატრიალება, საქართველოს ისტორიული ტერიტორიების ფაქტიური გასვლა სახელმწიფოს იურისდიქციიდან, ათასობით ჩვენი მოქალაქის (მათ შორის მრავალი ახალგაზრდის) სისხლისღვრა ე.წ. ეთნოკონფლიქტებსა თუ სამოქალაქო ომში. შემდგომი წლების განმავლობაში ქვეყნის მდგომარეობას კიდევ უფრო ართულებს და ამძიმებს შიდა პოლიტიკური ინტრიგები, მძიმე სოციალური პირობები, უკიდურესად განადგურებული ეკონომიკა, აქტიურად მზარდი კორუფციის დონე, ტერიტორიული მთლიანობის პრობლემების მოუგვარებლობა, სახელმწიფოს პოლიტიკური ორიენტაციის საკითხებში ყოვლად გაუგებარი რყევები და ამ ყველაფერმა ჩვენს მოქალაქეებში გამოიწვია დაბნეულობა, მომავლის წინაშე შიში და სახელმწიფოს მხრიდან დაუცველობის სინდრომი, რაც საქართველოს დამოუკიდებლობას და თვით სახელმწიფოებრიობას საეჭვოს ხდიდა. ამ პერიოდში ჩატარებულმა საზოგადოებრივმა გამოკითხვამ ცხადყო, რომ ქვეყანაში ყველაზე დიდ ნდობას მოსახლეობა უცხადებს ეკლესიას, რაც ფაქტობრივად წარმოადგენდა დამატებით ნიშანს იმისა, რომ საქართველოს ეკლესია იქცა მძლვარ საზოგადოებრივ-რელიგიურ ორგანიზაციად.

ამ პირობებში საქართველოს ხელისუფლება მრავალი სამუშაო შეხვედრების, კონსულტაციებისა და დიდი სჯა-ბაასის შემდეგ ღებულობს საკმაოდ მნიშვნელოვან გადაწყვეტილებას და სამოციქულო მართლმადიდებელ ეკლესიასთან აფორმებს კონსტიტუციურ შეთანხმებას, რასაც თავის მხრივ, ხელი შეუწყო სხვადასხვა რელიგიური და არასამთავრობო ორგანიზაციების მხრიდან მხარდაჭერამაც. საინტერესოა, თუ რა ხდება ამ მოვლენების პარალელურად და შემდგომ პერიოდში?

ეკლესიისა და სახელმწიფოს ჰარმონიზაციის პროცესში მიღწეული შეთანხმება (მიუხედავად თვით შეთანხმების ტექსტში არსებული სერიოზული ხარვეზებისა, რაც მომავალში გასწორებას საჭიროებს) როგორც აღმოჩნდა, ზოგიერთი სასულიერო პირისა და მათი მრევლის მიერ სამწუხაროდ არასწორად იქნა გაგებული და თავი იჩინა საქართველოს ეკლესიისა და ქართული საზოგადოებისათვის მანამდე უცხო პრობლემამ, რასაც ჩვენში ისტორიულად არ ჰქონდა ადგილი _ გაჩნდა არამართლმადიდებლური კონფესიებისა და მიმდინარეობების მიმართ აგრესიული შეუწყნარებლობის ტენდენცია, რაც არაერთხელ გადაიზარდა ფიზიკურ დაპირისპირებაში და რისი მოწმეც გახდა არა მხოლოდ სრულიად საქართველო, არამედ ფართო საერთაშორისო საზოგადოება. ამას დაემატა თვით მართლმადიდებელთა შორის განსხვავებული აზრისადმი შეუწყნარებლობის შემთხვევები, და მთლია¬ნობაში დანამდვილებით შეიძლება ითქვას, რომ საქართველო¬სთვის არატრადიციული და უცხო ტენდენციები ჩვენი მოქალაქეების დიდი ნაწილისთვის (მათ შორის ინტელიგენციისთვის) მიუღებელი აღმოჩნდა მორალურად და ზნეობრივად (სხვა მიზეზთა გამოც). საზოგადოების ამ განწყობილებამ სხვადასხვა დროს ასახვა ჰპოვა საზოგადოებრივ-საინფორმაციო საშუალებებში, რაც არ იყო ჩვეულებრივი მოვლენა და იყო (და არის) ერთგვარი სიმპტომი, რომელიც მიანიშნებს იმ ხარვეზზე, რომელიც ბოლო პერიოდში გაჩნდა ეკლესიისა და საზოგადოების ურთიერთობაში; და ბუნებრივად იბადება კითხვა, რაშია საქმე, რატომ ვეღარ უგებენ ეკლესიას ის ადამიანები, რომლებთანაც ეკლესიამ ჯერ კიდევ კომუნისტური რეჟიმის პირობებში მონახა საერთო ენა. ნუთუ შექმნილი გაუგებრობის მიზეზი მხოლოდ ამ ადამიანების არაეკლესიური ცხოვრების წესშია, რაზედაც მიუთითებდა ერთ-ერთი საპასუხო წერილი? შეიძლება არც უამისობა იყოს, მაგრამ რამდენად საკმარისია საკითხის მხოლოდ ასეთი ახსნით დაკმაყოფილება მაშინ, როცა, რამდენადაც ჩვენთვის არის ცნობილი, საქართველოს მოსახლეობის სულ რაღაც 6-7%-ია ეკლესიური. როგორც ჩანს, არის კიდევ რაღაც სხვა მიზეზებიც, რაც ყველა შემთხვევაში იმსახურებს ყურადღებას. ამ ტიპის ხარვეზებს დიდი ზიანის მოტანა შეუძლია ეკლესიისა და საზოგადოების ურთიერთობისათვის. აქვე მსურს კიდევ ერთ საკითხს დავუთმო ყურადღება. ფუნდამენტალისტური ორიენტაცია, რომელიც საფუძვლად უდევს შეუწყნარებლობისა და ექსტრემიზმის პრობლემატიკას, თანდათანობით მწიფდებოდა კონკრეტულ პიროვნებებში, რაც ჩვენს თვალწინ ხდებოდა. უკვე საწყის ეტაპზევე იგრძნობოდა, რომ ეს იყო უცხო მოვლენა, როგორც საქართველოს ეკლესიისათვის, ასევე თვით ქართული სინამდვილისათვის. დიდად წუხდა ამის გამო თვით კათოლიკოს-პატრიარქი, რომელიც ყოველთვის ფლობდა (და ფლობს) აბსოლუტურ ინფორმაციას ეკლესიაში მიმდინარე პროცესების შესახებ, თუმცა კი მათი შეგონება შეუძლებელი შეიქნა. დღეს ეს ადამიანები უფრო თვითდაჯერებულნი არიან, რადგან უკანასკნელ დროს მხარდაჭერასა და სიმპათიებს გრძნობენ მაღალ იერარქიულ დონეზე, რითაც ადრე არ იყვნენ განებივრებულნი; ამით ერთგვარად წახალისებულნიც კი არიან და გაუჩნდათ პრეტენზია _ ვინც მათსავით არ ფიქრობს, სარწმუნოებისა და ქვეყნის გადარჩენის შესახებ, არის მტერი და მოღალატე. _ აი, ეს ხდება სწორედ დღეს და თუ საით მივყავართ გადარჩენის მათეულ გზას, დიდი მკითხაობა ნამდვილად არ სჭირდება. ეს არის გზა იზოლაციისაკენ, რომლის ლოგიკური დასასრულიც არის რუსული გავლენის სივრცეში დაბრუნება (ერთმორწმუნეობის ნიშნით). ასეთი საშიშროება მართლაც არსებობს:

საქართველოში და მის ირგვლივ არსებული ვითარების სულიერი და პოლიტიკური ანალიზი გვიჩვენებს, რომ კონფესიათაშორისი და შიდა კონფენსიური შეუწყნარებლობა ზოგადად რელიგიურ მოვლენას კი წარმოადგენს, მაგრამ ჩვენს კონკრეტულ შემთხვევაში რელიგიას უფრო მაპროვოცირებული ფუნქცია აქვს დაკისრებული, ხოლო მიზეზსაც და მიზანსაც წმიდა პოლიტიკური შინაარსი აქვს.

მიუხედავად იმისა, თუ პოლიტიკური მმართველობის რა სისტემები ცვლიდა ერთმანეთს რუსეთში უკანასკნელი საუკუნეების განმავლობაში, მისი პოლიტიკური ინტერესი საქართველოს მიმართ იოტისოდენადაც არ განელებულა, არამედ კიდეც გამძაფრდა მას შემდეგ, რაც საქართველომ თავისი პოლიტიკური არჩევანი გააკეთა და შემდგომი აღმშენებლობისა და განვითარებისათვის ევროპული გზა აირჩია (ყოველგვარი შუამავლების გარეშე).

საქართველოსთვის სახელმწიფოს პოლიტიკური ორიენტაციის დასავლური გზის არჩევანი ნიშნავდა და ნიშნავს დღესაც სახელმწიფოს უსაფრთხოებისა და განვითარებისათვის მყარი გარანტიების შექმნას. დღეს კიდევ უფრო ნათელი ხდება, რომ სსრკ-ს ძირითადი სამართალმემკვიდრე _ რუსეთი, ადვილად ვერ დათმობდა ამიერკავკასიის ისეთ მშვენიერ რესპუბლიკას, როგორიც საქართველოა და საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადების პარალელურად ჩვენს ქვეყანაში იწყება ეთნოკონფლიქტების პროვოცირება და ომის გაჩაღება აფხაზეთსა და სამაჩაბლოში. მსგავსი კონფლიქტების პროვოცირების არაერთ მცდელობას ჰქონდა ადგილი საქართველოს სხვა რეგიონებშიც. ამას ერთვოდა ეკონომიკური დივერსია და ბევრი სხვა სახის მავნებლობა, რაც საზოგადოებისათვის ისედაც ცნობილია და ყველაფერი ეს კეთდებოდა იმ მიზნით, რომ საქართველოს უარი ეთქვა თავის არჩევანზე. დღეს პრაქტიკულად მოხსნილია კითხვის ნიშნები იმასთან დაკავშირებით, თუ ვინ იყო აღნიშნული პრობლემების ავტორი. თუმცა ერთი რამ აუცილებლად უნდა ვაღიაროთ, რომ სხვის დადგმულ ტრაგიკულ სცენებში ისევ ჩვენ ვმონაწილეობდით ისე, რომ ბევრი ადამიანი ამას შესაძლოა ვერც კი აცნობიერებდა და როცა გავაცნობიერეთ, მოვლენების უკან დაბრუნება უკვე შეუძლებელი იყო. დღესაც იგივე ხდება... ჩვენს თვალწინ ვითარდება ანტიქართული პოლიტიკური გეგმის საკმაოდ მზაკვრული ვარიანტი, რომელსაც თუმცა კი რელიგიური ელფერი დაჰკრავს, მიზნად ისახავს რელიგიურ ნიადაგზე საზოგადოების დაპირისპირების წარმოქმნას საკუთარი სახელმწიფოს სტრატეგიულ კურსთან. და სამწუხაროდ, ამ ყოვლად დაუშვებელი დაპირისპირების პროვოცირება ხდება სწორედ ზოგიერთ სასულიერო პირთა მიერ ანტიდასავლური ქადაგებებით (ეჭვი არ მეპარება იმაში, რომ ეს ადამიანები გულწრფელად ფიქრობენ, რომ ეროვნულ საქმეს ემსახურებიან, მაგრამ ეს არ ცვლის მოვლენების არსს), რამეთუ მოქმედ სასულიერო პირთა ასეთი მოქმედება, უნდათ მათ ეს თუ არა, ფაქტიურად ეკლესიას წარმოაჩენს აღნიშნული პროცესების ავანგარდში (უკიდურეს შემთხვევაში, როგორც მინიმუმ, საეჭვოს ხდის მის პოზიციას) და ფაქტიურად ხელს უწყობს სახელმწიფოსა და ეკლესიის ურთიერთობაში კრიზისის მომწიფებას. მოვლენების ასეთი განვითარების შემთხვევაში მიღწეული იქნება ანტიქართული გეგმის ავტორის მთავარი მიზანი, რადგან მსგავსი რამ დამანგრევლად იმოქმედებს, როგორც სახელმწიფოზე, ისე თვით ეკლესიაზე. მიმაჩნია, რომ დროულად უნდა იქნას გაკეთებული შესაბამისი დასკვნები თითოეული ჩვენგანისა და უპირველესად ამ სასულიერო პირების მიერ და გადაიდგას ის ნაბიჯები, რაც სახელმწიფოს და თვით ეკლესიას აარიდებს იმ საშიშროებას, რომელიც ცუდ შედეგებამდე მიგვიყვანს. საქართველოში არსებული ფუნდამენტალისტური ორიენტაციის ადამიანების დღეს უკვე ორგანიზაციულად მოწესრიგება და სხვადასხვა რეგისტრირებული კავშირების სახით ჩამოყალიბება წარმოადგენს სერიოზულ გამოწვევას ოფიციალური ეკლესიისა და სახელმწიფოს მიმართ, ასეთ პირობებში აუცილებელი ხდება ფართო საზოგადოებას აქტიურად განემარტოს რელიგიური ფუნდამენტალიზმის რაობა და მისი სულიერი და პოლიტიკური ასპექტები, რათა ადვილად გასაგები გახდეს, თუ რა საშიშროებასთან გვაქვს საქმე სინამდვილეში და რომ ფუნდამენტალისტური ორიენტაცია ვერ მოხსნის იმ პრობლემებს, რომლითაც აპელირებენ ხოლმე ჩვენს მიერ ხსენებული ჯგუფის წევრები და მათი სულიერი ლიდერები, არამედ იგი წარმოადგენს რელიგიური ექსტრემიზმის წყაროს და ნიადაგს უმზადებს არც მეტი, არც ნაკლები, ტერორიზმს, რაც მოცემულ სპეციფიურ საკითხში ცნობილ კანონზომიერებას წარმოადგენს. სამწუხაროდ, ეს თემა ერთგვარად ტაბუდადებულადაც კი ითვლება, რის გამოც ბევრი ადამიანი არიდებს თავს მასზე საუბარს, რაც ამ საშინელების აყვავება-გაფურჩქვნას ხელსაყრელ გარემოს უქმნის. სამართლიანობისთვის უნდა ითქვას, რომ ამ თემაზე საუბრის მცდელობას ნამდვილად აქვს ადგილი ცალკეულ პირთა მხრიდან, მაგრამ სამწუხაროდ, რიგ შემთხვევებში, საუბრის ტონი არის აგრესიული, ადგილი აქვს ხოლმე არაკორექტულობას ოპონენტთა მიმართ და კადნიერ დამოკიდებულებას ზოგადად ეკლესიის, წმიდა სინოდის, საქართველოს საპატრიარქოსა და თვით წმიდა წერილის მიმართაც კი. სამწუხაროდ, რიგით მორწმუნე ადამიანში (და არა მხოლოდ მასში) ეს იწვევს უკუ რეაქციას და შესაბამისად, არაერთი მათგანი, რომელიც მანამდე უკიდურესად კრიტიკულად აფასებდა ფუნდამენტალისტების მოქმედებებს, ან ამ უკანასკნელთა მხარეს გადაიხარა, ან კიდევ თვით ეკლესიის მიმართ დაბრკოლდა. ვფიქრობ, ბევრი რამ არის გასათვალისწინებელი და ყველა ვითარებაში უნდა შევინარჩუნოთ ზომიერება, სიმშვიდე და კორექტულობა (მიუხედავად იმისა, თუ ვის ან რას ეხება საუბარი), რათა ადამიანს თავისუფალი და სწორი არჩევანის საშუალება დაუტოვო.

ქართული სახელმწიფო ძლიერი ვერ იქნება, თუ მას ძლიერი ეკლესია არ ეყოლა, ეკლესიას კი სულიერი და ფიზიკური ძლიერებისათვის სჭირდება ჭეშმარიტი რწმენისადმი ერთგულება და საზოგადოების მხრიდან მხარდაჭერა. რაც შეეხება მართლმადიდებლობას, ჩვენმა წინაპრებმა იგი დღემდე უბიწოდ შემოინახეს, ხოლო საზოგადოების მხარდაჭერა სახეზეა, რამეთუ მოსახლეობის 80 პროცენტზე მეტი ნდობას უცხადებს ეკლესიას:

_ იმ შემთხვევაში, თუ იმძლავრა ფუნდამენტალისტურმა ორიენტაციამ (ან თუნდაც ლიბერალურმა), ეს არნახულ საფრთხეს შეუქმნის საქართველოში თვით მართლმადიდებლობას _ როგორც მოციქულთა მიერ ნაქადაგებ რწმენას და ჩვენი ეროვნული ცნობიერების საფუძველს.

_ ხოლო, მოსახლეობის ის 80%-ზე მეტი, რომელიც ენდობა საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიას, დიდად სათუთი და მოსაფრთხილებელია, რადგან თუ გავითვალისწინებთ, რომ მოსახლეობის აღნიშნულ რაოდენობაში სავარაუდოდ არიან არაქართველებიც და არამართლმადიდებლებიც და აქვე იმასაც დავსძენთ, რომ მართლმადიდებელი მოსახლეობის სულ რაღაც 6-7%-ია ეკლესიური და სხვა დანარჩენი კულტუროლოგიურად და ნათლობით აკუთვნებს თავს მართლმადიდებელ ეკლესიას, ძნელი არ უნდა იყოს იმ დასკვნის გაკეთება, რომ რელიგიურ ნიადაგზე განვითარებულმა განსხვავებული აზრისადმი შეუწყნარებლობამ და აგრესიამ (და მთელი რიგი რეალობების გაუთვალისწინებლობამ) ადვილად შესაძლებელია, ეკლესიისადმი ნდობის მაჩვენებელი დასწიოს საგრძნობლად დაბლა და პირიქით კი მოხდეს, გაზარდოს უნდობლობის მაჩვენებელი _ მით უფრო, რომ სავარაუდოდ, არსებობს ის ძალებიც, ვინც ამით დაინტერესებულიც კია. ასე რომ, მოდით, გულწრფელად ვაღიაროთ, რომ მართლმადიდებლობის დაცვას არავითარი საერთო არა აქვს აგრესიასთან, ხოლო ფუნდამენტალიზმი საქართველოს და მის მოქალაქეებს სიკეთეს ნამდვილად არ მოუტანს; შესაბამისად, არსებული ვითარების უყურადღებოდ დატოვება უკიდურესად მძიმე სინამდვილის წინაშე დაგვაყენებს და მხოლოდ ამის შემდეგ თქმა იმისა, რომ "მე რა შემეძლო", "მე რა შუაში ვარ", "აბა, მე რა უნდა მექნა" და ა. შ. ვერ შეამსუბუქებს უკვე მომხდარს. დავფიქრდეთ იმაზე, რომ მაშინ, როცა რუის-ურბნისის ძეგლისწერა იქმნებოდა, სახეზე იყო რელიგიური შემწყნარებლობის მართლაც უნიკალური ფენომენი. ხოლო რისი შეწყნარებაც ნამდვილად არ შეიძლება, ეს არის არაკომპეტენტურობა, ზნედაცემულობა და ბევრი სხვა რამ, რაც შეუფერებელია მართლმადიდებელი ადამიანისა და მთლიანად საზოგადოებისათვის. მოდით, ამ პრობლემებს დავუპირისპირდეთ. დღეს ჩვენ უმთავრესად აქცენტი უნდა გავაკეთოთ ურთიერთობისა და დიალოგის კულტურის ამაღლებისა და ჯანსაღი ეკლესიური ცხოვრების პროპაგანდის აუცილებლობაზე.

დასკვნა

XX საუკუნეში საბჭოთა იდეოლოგიის მძიმე წნეხი არა მარტო თითოეულმა ადამიანმა და მთლიანად საზოგადოებამ, არამედ თვით ეკლესიამაც განიცადა და ბევრი რამ გვაქვს დღესაც დასაძლევი, რასაც სჭირდება დრო, მოთმინება და ქმედითი ნაბიჯები; ფაქტია, რომ დღეს ქართული სახელმწიფო და საზოგადოება გამოხატავს სურვილს და მზადყოფნას დემოკრატიული ღირებულებების დამკვიდრებისა და სხვადასხვა ევროპულ სტრუქტურებსა და მსოფლიო ორგანიზაციებში გაერთიანებისათვის. მავანთა მიერ მართლმადიდებელი ეკლესიის სახელით მრევლის წინაშე დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და დასავლური სტრუქტურების საქართველოსადმი მტრულ ძალად წარმოჩენა ნიადაგს უმზადებს სახელმწიფოსა და ეკლესიის ინტერესთა დაპირისპირებას, რაც ცუდ შედეგებამდე მიგვიყვანს. ვფიქრობ, რომ მონდომების შემთხვევაში ჯერ კიდევ შესაძლებელია არსებული პრობლემების უმტკივნეულოდ და მშვიდობიანად დაძლევა. ძალა ერთობაშია; სახელმწიფოს, ეკლესიისა და საზოგადოების ერთობას კი ნამდვილად შეუძლია ქვეყნის მრავალმხრივ განვითარებას და უსაფრთხოებას შეუქმნას მყარი გარანტიები, რათა ჩვენს მომავალ თაობას "დაწყნარებული და მყუდრო ცხოვრებაი აქუნდეს ყოვლითა კეთილმსახურებითა და პატიოსნებითა", ამინ!

ღმერთმა დალოცოს საქართველო და მისი მომავალი."

მიტროპოლიტი ნიკოლოზი (ფაჩუაშვილი)

მიტროპოლიტი ნიკოლოზი, ერისკაცობაში პაატა გივის ძე ფაჩუაშვილი, დაიბადა 1961 წლის 10 თებერვალს თბილისში. 1968-1978 წლებში სწავლობდა თბილისის 55-ე საშუალო სკოლაში, რომლის დამთავრების შემდეგ ჩაირიცხა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფიზიკის ფაკულტეტზე. 1981-1985 წლებში იგი სწავლობდა მოსკოვის მ.ვ. ლომონოსოვის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტში, 1987-1988 წლებში _ თბილისის შოთა რუსთაველის სახელობის თეატრალურ ინსტიტუტში. 1988 წელს პაატა ფაჩუაშვილი ჩაირიცხა ახლადგახსნილ თბილისის სასულიერო აკადემიაში. როგორც მეუფე ნიკოლოზი იხსენებს: "ჩვენი უწმიდესის აღსაყდრების შემდეგ ახალგაზრდებში დიდი ინტერესი გაჩნდა ეკლესიის მიმართ. მე და ჩემი მეუღლე ერთად დავდიდოდით სიონის ტაძარში. ეს ტაძარი ჩვენთვის მართლაც დედა ეკლესია იყო. ყველანი ვგრძნობდით პატრიარქის მამობრივ მზრუნველობას. ის ყველას სულიერი მამა იყო. ნელ-ნელა დავიწყეთ მარხვა, წირვა-ლოცვაზე სიარული, განსაკუთრებით ქადაგებები გვიზიდავდა. მაშინ წირვის მნიშვნელობას ბოლომდე ვერ ვაცნობიერებდით. შემდეგ შევარჩიეთ მოძღვარი _ სიონის იმდროინდელი მღვდელი მამა დავითი, ახლა მიტროპოლიტი დანიელი. მას შემდეგ მისი სულიერი ხელმძღვანელობით მოვედით აქამდე."

პაატა ფაჩუაშვილი ერთხანს მუშაობდა კინოსტუდია ქართულ ფილმში (1986 წ.), 150-ე საშუალო სკოლაში ფიზიკის მასწავლებლად (1987 წ.), სულხან-საბა ორბელიანის სახელობის თბილისის სახელმწიფო პედაგოგიურ უნივერსიტეტში ქრისტიანული რელიგიის კათედრაზე მასწავლებლად. 1990 წელს უწმიდესმა, და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ იგი აკურთხა დიაკვნად. 1991 წელს _ მღვდლად, უწოდა სახელად პავლე და დაადგინა სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძრის მოძღვრად, 1991 წელს მამა პავლე დაინიშნა თბილისის ქაშუეთის\ წმიდა გიორგის სახელობის ტაძრის მოძღვრად, 1992 წელს _ მეტეხის ღვთისმშობლის ტაძრის წინამძღვრად, 1996 წელს თბილისის ფერისცვალების ტაძრის წინამძღვრად. 1991 წელს მამა პავლე დაინიშნა საქართველოს საპატრიარქოს მისიისა და ევანგელიზაციის განყოფილების თავმჯდომარის მოადგილედ, 1995 წელს _ საქართველოს საპატრიარქოსთან არსებული წმიდა ნინოს სახელობის მისიონერული სასწავლებლის დირექტორად. წმიდა ნინოს გზაზე ფეხით სამგზის მოგზაურობისათვის მიენიჭა წმიდა ნინოს მორჩილის წოდება. 1993 წელს მიენიჭა დეკანოზის წოდება, დაჯილდოვდა მიტრის ტარების უფლებით. 1996 წელს აღიკვეცა ბერად ეწოდა სახელი ნიკოლოზი, იმავე წელს აყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში. 1996 წლის 29 მარტს წმიდა სინოდმა გამოარჩია ეპისკოპოსად. 30 მარტს არქიმანდრიტმა ნიკოლოზმა ეპისკოპოსად კურთხევაზედ შემდეგი სიტყვით მიმართა მის უწმიდესობას:

"თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, ყოვლადუსამღვდელოესნო მეუფენო, პატიოსანნო მამანო და დედანო, ქრისტეს მიერ საყვარელნო ძმანო და დანო!

"ყოველთა ვექმენ ყოვლად, რათა ყოველნი მაცხონე" (1 კორინთელთა 9.23.) მოკრძალებული სათქმელი მინდა დავიწყო ლოცვით _ ყოვლად წმიდა სამების ტროპარით.

"კურთხეულ ხარ შენ, ქრისტე ღმერთო ჩვენო, რომელმან ყოვლადბრძნად მეთევზურნი გამოაჩინენ, მიჰფინე რა მათ ზედა ყოვლად წმიდა სული შენი და მათ მიერ ყოველი სოფელი მოინადირე, კაცთმოყვარე, დიდება შენდა!"

პირველი და უმთავრესი დავალება, რომელიც მკვდრეთით აღმდგარმა მაცხოვარმა თავის მოწაფეებს მისცა, იყო მოციქულება:

"წარვედით და მოიმოწაფენით ყოველნი წარმართნი და ნათელს-სცემდით მათ სახელითა მამისათა, და ძისათა, და სულისა წმიდისათა, და ასწავებდით მათ დამარხვად ყოველი, რაოდენი გამცენ თქვენ~. (მათე 28. 1,20).

მოციქულება გულისხმობს ეკლესიის აღშენებას და, უპირველესად კი, ქადაგებს, რაც არის ღმრთისმსახურის უმთავრესი მოვალეობა. როდესაც წინასწარმეტყველი მოსე აარონისათვის სამღვდელმთავრო შესამოსელს ამზადებდა, უფალმა უბრძანა, მასზე ოქროს ეჟვნები დაემაგრებინა:

"ჰქონდეს ეს აარონს ღმრთისმსახურების დროს, ისმოდეს მისი ხმა საწმიდარში შესვლისას უფლის წინაშე და იქიდან გამოსვლისას, რათა არ მოკვდეს~. (გამოსვლათა 28.35).

წმიდა მამების განმარტებით ეჟვანი მღვდელმთავრის შესამოსელზე სიმბოლურად ნიშნავს ქადაგებას. ღმრთისმსახური, რომელიც არ ქადაგებს, სულიერად მკვდარია.

როდესაც მოციქულებმა სასუფეველი მთელ მსოფლიო ახარეს, სულიერი ცხოვრების უმთავრესი საზრუნავი ჯერ უწყებული ჭეშმარიტების დაცვა, მისი დამოწმება გახდა, ხოლო მოგვიანებით კეთილმორწმუნე ადამიანების განვითარება სულიერი სრულყოფილებისაკენ. ასე ჩამოყალიბდა ეკლესიის ისტორიაში მოციქულთა დროის შემდგომ ჯერ მოწამეთა დიდი დასი, ხოლო შემდგომ _ ბერ-მონაზვნობის ინსტიტუტი, თუმცა სამოციქულო მსახურების აუცილებლობა ყოველთვის არსებობდა.

დღეს ეკლესიაში ჩნდება აზრი, რომ მოციქულები ისტორიის კუთვნილება გახდა და რომ ღვთისმსახურმა მხოლოდ ტაძარში უნდა იქადაგოს.

მოციქულებს თავისი მნიშვნელობა არასოდეს დაუკარგავს. ზოგის აზრით, ასეთი მსახურება დღეს არავის ხელეწიფება, მაგრამ მოციქულება არ ნიშნავს სრულყოფილებას _ ჭეშმარიტად სრულყოფილი ღმერთია (მათე, 5.48) არამედ ნიშნავს სიწმინდეს, რაც სრულყოფილებისაკენ მგზნებარე სწრაფვაში მდგომარეობს. რაც უფრო ძლიერია ეს სწრაფვა და მაღალია სიწმინდე, მით ნაკლებად ზრუნავს იგი საკუთარ ცხონებაზე. მოციქულებისათვის პირადი ცხოვრების მიზანი იჩრდილება მისი შემყურე ადამიანებისადმი ზრუნვით. მოციქულის პირადი ცხოვრება თითქოსდა შთანთქმულია ამ დიადი სიყვარულის ცეცხლით, რომელიც ყველაზე ნათლად ჩანს პავლე მოციქულის გონებამიუწვდომელ სიტყვებში, რომ თუ შესაძლებელი იყო, ღმერთს ის წარეწყმიდა და მის ნაცვლად ისრაელი ეცხონებინა:

"ვილოცევდ მე შეჩვენებულ ყოფად თავსა ჩემსა ქრისტესაგან ძმათა ჩემთათვის, და ნათესავთა ჩემთა ხორციელად, რომელნი იგი არიან ისრაიტელნი~ (რომაელთა 9.3).

როგორც გრიგოლ ღვთისმეტყველი ბრძანებს, დღესაც გვაქვს უფლება, ჩვენც გავიმეოროთ ეს საოცარი სიტყვები (საუბარი 32).

მოციქულები უაღრესად ასკეტურად ცხოვრობდნენ:

"აღვიკრძალავ ხორცთა ჩემთა და დავიმონებ, ნუ უკვე სხვათა უქადაგებდე და მე გამოუცდელ ვიყო" (1 კორინთელთა 9.28) _ ბრძანებს მოციქული პავლე, მაგრამ ეკლესია მათ განადიდებს არათუ პირადი ღვაწლის _ მარხვის, ლოცვის, უვერცხლო კურნების, ქალწულების, ან თუნდაც მოწამეობის ნიშნით, რაც მათ სხვა სულიერ მოღვაწეებზე არანაკლები გააჩნდათ, არამედ მათი საზოგადო მსახურების გამო, რომელსაც ეწოდება მოციქულება.

საქართველოს ეკლესიაში სამოციქულო მოღვაწეობა წმიდა ნინოს ქადაგებით არ დამთავრებულა. ჩვენ ყოველთვის გვყავდნენ დიდი მქადაგებლები და მისიონერები, რომელთაგან ორი უკანასკნელმა საეკლესიო კრებამ 1995  წელს წმინდანებად შერაცხა. ესენი არიან წმინდა მღვდელმთავარი გაბრიელი (ქიქოძე), რომლის ქადაგებათა კრებული დღემდე ყველა ქრისტიანის სამაგიდო წიგნია და წმ. მღვდელმთავარი ალექსანდრე (ოქროპირიძე), რომლის ქადაგებით მოინათლა 18 ათასი აფხაზი, რის გამოც მას აფხაზეთის მეორე მოციქული ეწოდა სვიმონ კანანელის შემდეგ.

დღეს ისე, როგორც არასდროს, ღმრთისგანდგომილების ამ ულმობელ ხანაში, როდესაც ადამიანებს ყველა ღირებულება დაემსხვრათ, საჭიროა მათი სულიერი ნუგეშინისცემა, საჭიროა მისვლა ყოველ ქალაქსა თუ სოფელში, ყოველ ქუჩაზე, ყოველ ოჯახში და ჟამთა ძნელბედობისას მიმოფანტული სულიერი სამწყსოს შეგროვება და ტაძრად მოყვანა. დღეს თითქოს ყველაფერი თავიდან იწყება _ პირველი საუკუნეების მსგავსად აუცილებელი ხდება ეკლესიის ხელახალი აშენება და უმარტივესი საღმრთო ჭეშმარიტებების თითოეულ ადამიანთან მიტანა, მიუხედავად მისი ასაკისა, პროფესიისა თუ სოციალური წარმოშობისა. დღევანდელი მქადაგებლის დანიშნულება კარგად ჩანს უფლის სიტყვებში, რომელიც მან წინასწარმეტყველ ეზეკიელს უბრძანა:

"როცა მართალი თავისი სიმართლისაგან მიიქცევა და უკეთურებას ჩაიდენს,... თუ შენ არ გააფრთხილებ მას, თავის ცოდვაში მოკვდება და მის სისხლს შენ მოგკითხავ. თუ შენ გააფრთხილებ... და ისიც არ შესცოდავს, გადარჩება, რადგან გააფრთხილებ. შენ კი გადარჩენილი გყავს შენი თავი... გამგონემ გაიგოს, გაუგონარი ნუ გაიგებს" (ეზეკიელი 3. 20,21,27). მაგრამ იმისათვის, რომ გამგონემ გაიგოს, მქადაგებელმა ჭეშმარიტება მსმენელთათვის გასაგებ ენაზე, მათთვის გასაგები პირობითი ნიშნებით უნდა გამოთქვას. ამის საუკეთესო მაგალითია ისევ მოციქული პავლე, რომელმაც არეოპაგში ქადაგებისას თავისი აზრი ბერძნებისათვის რომ უფრო ნათელი გაეხადა, ელინი პოეტის არატ კილიკიელის სიტყვები მოიშველია (საქმე 17.28).

ამიტომ ჩემს, როგორც მომავალი მღვდელმთავრის, უმაღლეს მოწოდებას ვხედავ პავლე მოციქულის სიტყვებში:

"თავისუფალი ვიყავ ყოველთაგან, და ყოველთა თავი ჩემი დავამონე, რაითა უმრავლესნი შევიძინნე. ვიქმენ ჰურიათა თანა ვითარცა ჰურია, რათა ჰურიანი შევიძინნე, სჯულისა ქვეშმყოფთა თანა, ვითარცა სჯულისა ქვეშე მყოფი,... უსჯულოთა თანა ვითარცა უსჯულო, არა უსჯულო ვიყავ ღმრთისა, არამედ სჯულიერი ქრისტესი, რათა უსჯულონი შევიძინნე, ყოველთა ვექმენ ყოვლად, რათა ყოველნი ვაცხონნე" (1 კორინთელთა 9.19-23).

ამასთან ყოველთვის ვეცდები, ჩემი სიტყვები პირადი კეთილკრძალული ცხოვრებით დავადასტურო. განსაკუთრებით ვთხოვ ღმერთს, მომცეს ნიჭი თავმდაბლობისა.

როდესაც იესო ქრისტემ თავის პირველ მოწაფეებს მოუწოდა, მათ თავიანთი ნავები მიატოვეს ყველაზე იღბლიანი თევზაობისას _ როდესაც მათი ბადეები თევზისაგან "განსქდებოდა" (ლუკა 5,6-7), და არა ხელმოცარულობის ჟამს. თევზი, რომელიც უფალმა მათ მიანიჭა, იყო დიდი სიმდიდრე ღარიბი მეთევზეებისათვის და მათი ოჯახებისათვის, მაგრამ მათ მადლიერების ნიშნად უყოყმანოდ დატოვეს ყოველივე და შეუდგენ უფალს.

დღეს, როდესაც ვდგავარ ამ დიდ გზაჯვარედინზე და ვიხსენებ ჩემს განვლილ ცხოვრებას, რომელიც იყო ბედნიერი, ვფიქრობ, რითი გადავუხადო უფალს მადლობა.

"რა მივადო უფალსა ყოვლისავესთვის, რომელი მომაგო მე?" (ფსალმუნნი 115,4-6).

გმადლობთ თქვენ, უწმიდესო და უნეტარესო მეუფეო, ამ დიდი ნდობისა და დიდი სიყვარულისათვის, რომელიც ჩემს სულიერ წინსვლას განაპირობებდა. ვმადლობ წმიდა სინოდის მღვდელ¬მთავრებს სულიერი თანადგომისა და გამხნევებისათვის, ვმადლობ ჩემს სულიერ ძმებსა და დებს და ყველას, ვინც დამეხმარა ამ მძიმე და საპატიო ჯვრის ტვირთვაში.

ღმრთისა და თითოეული თქვენგანის წინაშე მინდა დავდო საზეიმო აღთქმა: ვეცდები მთელი ჩემი გულითა და გონებით, სულითა და ძალით _ მთელი ჩემი არსებით, დავიცვა დედა-ეკლესიის ღირსება და მოვემსახურო ჩემს ხალხს და მინდა დიდი მოწიწებით გავიმეო¬რო რუის-ურბნისის საეკლესიო კრების ძეგლისწერის სიტყვები:

"არა გეცრუვნეთ შენ, სიწმიდით მშობელო ჩვენო კათოლიკე ეკლესიაო, არცა განგცეთ შენ, სიქადულო ჩვენო მართლმადიდებლობაო, რომლისა არცა განმცემელქმნილ-ვართ, ვინათგან შემეცნებასა შენსა ღირს ქმნილ ვართ, მოწამე არს ჭეშმარიტება."

და, ბოლოს, მინდა დავამთავრო ისევ ლოცვით, მინდა შევთხოვო წმიდა მღვდელმთავარ ნიკოლოზს, რომელმაც თავისი მფარველობის ქვეშ მიმიღო, დამიცვას და განმაძლიეროს სამღვდელმთავრო მსახურების გზაზე:

"კანონად სარწმუნოებისა და ხატად სიმშვიდისა და მოძღვრად მარხვისა გყო შენ ქრისტემან სამწსოსა შენისათვის ჭეშმარიტებით, ამისთვისცა მოიგე სიმდაბლითა სიმაღლე და სიგლახაკითა სიმდიდრე, წმიდაო დიდო მღვდელმთავარო ნიკოლოზ, ევედრე ქრისტესა ღმერთსა შეწყალებად სულთა ჩვენთათვის", ამინ.

უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ მიულოცა მეუფე ნიკოლოზს ეპისკოპოსის ხარისხში ამაღლება და უსურვა წარმატება სულიერი ცხოვრების დიად და რთულ გზაზე.

1996 წლის თებერვლიდან 1998 წლის ნოემბრამდე მეუფე ნიკოლოზი იყო ცაგერისა და სვანეთის ეპარქიის მმართველი, 1998 წლის ნოემბრიდან 1999 წლის ნოემბრამდე _ ახალციხის, 1999-2001 წლებში _ ბოდბის, 2001-2002 წლებში _ ცაგერისა და ქვემო სვანეთის, 2002 წლის 17 ოქტომბრიდან ახალქალაქისა და კუმურდოს ეპარქიის მმართველია. 2000 წლის 8 ნოემბერს ეპისკოპოს ნიკოლოზს ეკლესიაში ერთგული და ხანგრძლივი სამსახურისათვის მიენიჭა მთავარეპისკოპოსის, ხოლო 2007 წლის ივლისში _ მიტროპოლიტის წოდება. 2007 წლის 24 დეკემბერს მიტროპოლიტი ნიკოლოზი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის I ხარისხის ორდენით.

მეუფე ნიკოლოზს ურთულეს ეპარქიაში უხდება მოღვაწეობა. ისტორიულ ჯავახეთში ქართული მოსახლეობა მცირეა, მძლავრობს მონოფიზიტური სომხობა... ეპარქიაში მოქმედია: 1. სოფელ ბარალეთის წმიდა ნინოს სახელობის დედათა მონასტერი, 2. ნინოწმინდის ხარების სახელობის დედათა მონასტერი, 3. სოფელ საღამოს წმიდა თამარ მეფის სახელობის დედათა მონასტერი, 4. ახალციხის სამღვდელმთავრო რეზიდენციასთან არსებული ამაღლების დედათა მონასტერი.
მეუფე ნიკოლოზს ეკუთვნის შემდეგი ნაშრომები:

ა) "რწმენა და ურწმუნოება", პ. ფაჩუაშვილი, თბილისის სასულიერო აკადემიის III კურსის სტუდენტი, თბილისის სასულიერო აკადემიის და სემინარიის შრომები II, საქართველოს საპატრიარქო, 1990 წ.

ბ) "წესი ქრისტიანის ცხოვრებისა", "ბედნიერი ოჯახი", დეკანოზი პავლე ფაჩუაშვილი, საქართველოს საეკლესიო კალენდარი, 1994 წ.

გ) "წესი ქრისტიანის ცხოვრებისა", "დიდაქე", ცაგერისა და სვანეთის ეპისკოპოსი ნიკოლოზი, გამომცემლობა "კანდელი", 1997 წ.

დ) "ნუ მოკლავ ჯაფარას", ცაგერისა და სვანეთის ეპისკოპოსი ნიკოლოზი, გაზეთი "ლიტერატურული საქართველო", 1997 წ.

ე) "წარვედით და მოიმოწაფენით", კონფესიათაშორისი ეთიკის არსი და მისი დარღვევის მაგალითები ჩვენს ირგვლივ, ახალციხელი ეპისკოპოსი ნიკოლოზი;

ვ) "წმინდა პატრიკისა და წმინდა გრიგოლ ტურელის კვალდაკვალ, მღვდელმონაზონი სერაფიმე როუზი", თარგმნა მთავარეპისკოპოსმა ნიკოლოზმა (ფაჩუაშვილი), 2002 წ.

მიტროპოლიტი თეოდორე (ჭუაძე)

მიტროპოლიტი თეოდორე, ერისკაცობაში დიმიტრი ალექსანდრეს ძე ჭუაძე, დაიბადა 1967 წლის 11 აპრილს ქ. სიღნაღში. 1974 წელს მისი ოჯახი საცხოვრებლად გადავიდა ქ. თელავში. 1984 წელს მან დაამთავრა თელავის N4-ს საშუალო სკოლა და სწავლა განაგრძო საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის სამშენებლო ფაკულტეტზე. 1986-1988 წლებში იგი მსახურობდა საბჭოთა არმიის რიგებში. 1990 წელს ჩაირიცხა ახალციხის სასულიერო სემინარიაში. 1991 წლის 22 თებერვალს საფარის წმიდა საბა განწმენდილის მონასტრის წინამძღვარმა სერგიმ (ამჟამად მიტროპოლიტი) მორჩილი დიმიტრი აღკვეცა ბერად და უწოდა სახელად თეოდორე. 1991 წლის 2 ივნისს, სიონის საკათედრო ტაძარში, უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ბერი თეოდორე აკურთხა ბერ-დიაკვნად, ხოლო 1991 წლის 8 სექტემბერს _ მღვდელ-მონაზვნად. 1992 წელს დაინიშნა საფარის მამათა მონასტრის წინამძღვრად. 1993 წლის 12 ივლისს მღვდელ-მონაზონ თეოდორეს მიენიჭა იღუმენის, ხოლო 1996 წლის 26 ოქტომბერს _ არქიმანდრიტის წოდება.

1996 წლის 27 ოქტომბერს მცხეთის სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ წმიდა სინოდის წევრების თანამწირველობით არქიმანდრიტი თეოდორე ბოდბელ ეპისკოპოსად აკურთხა. არქიმანდრიტმა თეოდორემ ამ სიტყვებით მიმართა მის უწმიდესობას: "ამ მღელვარე წუთებში ძალიან მიჭირს იმის გამოხატვა, რაც ჩემს სულში ხდება, სული წმიდის მადლმა, რომელმაც მომანიჭა მე ცოდვილსა და უღირს მონას მღვდელმთავრის უბრწყინვალესი ღირსება, უდიდესი პასუხისმგებლობა დამაკისრა: ამ ღვთიური ჯილდოს მიღება სიხარულითა და მადლიერების გრძნობით აღმავსებს იმ უდიდესი ნდობის გამო, რომელიც ღვთის ნებითა და ლოცვა-კურთხევით გამომიცხადა საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის წმიდა სინოდმა. ჩემს სიხარულს ისიც აძლიერებს, რომ ღმერთმა საეპისკოპოსო კათედრად ქართველი ერის განმანათლებლის საფლავის წმიდა მიწა მიმიჩინა. მინდა გითხრათ, რომ ბოდბესთან ძალიან ბევრი რამ მაკავშირებს. პირველ რიგში ის, რომ ამ მონასტრის კედლებში დავიბადე. იგი ხომ საავადმყოფოდ იყო მაშინ გამოყენებული. ჩემი სულიერი ცხოვრების ყველა მნიშვნელოვანი მოვლენის წინ, ღვთის განგებით, წმიდა ნინოს საფლავის მოსალოცად მიწევდა ბოდბეში ჩასვლა. ასე იყო მორჩილად კურთხევის, ბერად აღკვეცის, დიაკვნად და მღვდლად ხელდასმის წინ. წმიდა ნინოს ლოცვა-კურთხევა მუდამ თან მსდევდა ჩემი ცხოვრების  გზაზე. სწორედ ამის გამო ჩემს სიხარულს დიდი მღელვარებაც ახლავს თან. მაგრამ მიუხედავად ამისა, გამოგიტყდებით ძალიან მიმძიმდა საფარის მონასტრის დატოვება, ერთხანს უარის თქმაც დავაპირე, მაგრამ ღვთის ნებას ვერ გავუწიე წინააღმდეგობა.

ჭეშმარიტების ძიებამ ღვთის გაუწვდომელი განგებით 1989 წელს საფარის მონასტერში მიმიყვანა. მაშინ საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის სტუდენტი ვიყავი. ძალიან მინდოდა ხელი შემეწყო ერის აღორძინებისათვის. ვიცოდი, რომ ამისათვის ეკლესიის აღორძინება იყო საჭირო. ამიტომ როდესაც საფარას გაემგზავრა სტუდენტთა ჯგუფი აღდგენითი სამუშაოების ჩასატარებლად, მეც მათ გვერდით აღმოვჩნდი. მონასტერში ხანმოკლე ცხოვრებამ დამანახა, რომ ეკლესიის  აღორძინება ჩვენივე სულების აღორძინებით უნდა დაიწყოს. მაშინ ჩაეყარა საფუძველი ჩემი ცხოვრების ფერისცვალებას. გადავწყვიტე მთლიანად შემეწირა ცხოვრება ღმრთისა და ერისათვის. მივხვდი, რომ ჭეშმარიტება მიწიერი მცნება არ არის და სულიერი ღირებულებისაკენ დავიწყე სწრაფვა. ამ სწრაფვამ მრავალი განსაცდელით აღსავსე გზა გამატარა და ახლა ამ უდიდესი პასუხისმგებლობის წინაშე დამაყენა. ღვთის შეწევნით შევეცდები ხელი შევუწყო წირვა-ლოცვის გახშირებას ტაძრებში, ახალგაზრდობის სულიერ აღორძინებას, მოსახლეობაში ღვთის სიტყვის გავრცელებასა და ჭეშმარიტი სარწმუნოების განმტკიცებას. განსაკუთრებით კი სამონასტრო ცხოვრების გაცხოველებას, რათა წმიდა ნინოს მადლით გამრავლდნენ ბერ-მონაზვნები და თავიანთი წმიდა და მხურვალე ლოცვებით კახეთსა და სრულიად საქართველოს შეეწიონ. ამ მღელვარე წუთებში ვთხოვ შენდობას, შეწევნასა და მფარველობას ყოვლადწმინდა ღვთისმშბელსა და წმიდა ნინოს. გთხოვთ შენდობას და შეწევნას თქვენ, თქვენო უწმიდესობავ, იმედი მაქვს, რომ არ მომაკლებთ თქვენს რჩევა-დარიგებებს და შეწევნას ჩემს მძიმე მსახურებაში, რათა თქვენი წმიდა ლოცვებით უფალმა მორჩილება, სიბრძნე, მოთმინება და ყველა ის თვისება მომმადლოს, რომელიც შემაძლებინებს პირნათლად აღვასრულო მღვდელმთავრის მოვალეობა. გთხოვთ შენდობასა და შემწეობას თქვენ, წმინდანო მღვდელმთავარნო, მამანო, ძმანო და დანო! გთხოვთ შენდობასა და წმიდა ლოცვებს ჩემო საყვარელო მრევლო! თქვენი წმიდა ლოცვებით გაძლიერებული ვეცდები, პირნათლად აღვასრულო ღვთისგან დაკისრებული ეს უდიდესი მოვალეობა. მადლობას გიხდით ყველას თქვენი თანადგომისა და სიყვარულისათვის." (61, 1996, 10).

ახლადნაკურთხ ეპისკოპოს თეოდორეს მაღალი სასულიერო იერარქიის გზა დაულოცა უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ. "თქვენო ყოვლადუსამღვდელოესობავ, ბოდბელო ეპისკოპოსო თეოდორე, ყოვლადუსამღვდელოესნო მეუფენო, ქრისტესმიერ საყვარელნო ძმანო და დანო. დღეს აღსრულდა განგება ღვთისა და მადლი სულისა წმიდისა გადმოვიდა ახალსა ეპისკოპოსსა ზედა, რომელიც მწყემსმთავრად დადგენილა ბოდბის ეპარქიაში, იქ, სადაც განისვენებს მოციქულთა სწორი დედა ნინო. ეს არის განგება და განჩინება ღვთისა. წმიდა სინოდმა განგება ღვთისა მხოლოდ აღასრულა. მეუფე თეოდორე, წმიდა ნინო გიხმობს შენ ბოდბეში, იმ წმიდა სავანეში, სადაც შენ თვითონ დაიბადე, იმ მხარეში, საიდანაც შენი გვარი წარმოდგება და საიდანაც შენი წინაპრები არიან. ფრიად დიდია ეპისკოპოსის მოვალეობა და პასუხისმგებლობა ღვთისა და ერის წინაშე, მაგრამ როცა უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ეპისკოპოსს ირჩევს, ის ამავე დროს მას ძალასა და მადლსაც აძლევს იმისათვის, რომ ეს მძიმე მოვალეობა აღასრულოს. ამიერიდან შენ ღვთისა და ერის წინაშე პასუხს აგებ არა მხოლოდ შენს თავზე, არამედ იმ სასულიერო და საერო პირებისათვისაც, რომელნიც შენი სამწყსოს წევრები იქნებიან. წინააღმდეგობა და განსაცდელი ბევრი შეგხვდება, მაგრამ არ უნდა შეშინდე, რადგან განსაცდელს შვება, წყალობა და შემწეობა უფლისა მოსდევს. ევედრე უფალს, რომ მან მოგცეს მადლი სულისა წმიდისა, რომელიც უძლურთა მკურნალი და ნაკლულევანთა აღმავსებელია. უპირველეს ყოვლისა, თავმდაბლობა და მორჩილება გმართებს. წმიდა წერილი გვასწავლის, რომ ამპარტავანთა ღმერთი შემუსრავს, ხოლო თავმდაბალთ წყალობას მიანიჭებს. თუ თავმდაბლობა გექნება, მადლს უფლისას უხვად მოიხვეჭ: ამ გზით შენ სულსაც გადაარჩენ და მრავალთაც აცხოვნებ. შენი მრევლისათვის, სამღვდელოებისა და ბერ-მონაზვნებისათვის შენ არა მარტო მამა, არამედ მოწყალე დედაც უნდა იყო და როგორც დედა სწყალობს შვილებს, ისე უნდა წყალობდე მათ. კურთხევა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესი იყოს შენსა და შენს ეპარქიასა ზედა. ამინ." (61, 1996, 10).

1998 წლის ნოემბრიდან მეუფე თეოდორე ახალციხისა და ტაო-კლარჯეთის ეპარქიის მმართველია. 2003 წლის მარტიდან 2004 წლის 4 ივნისამდე ეპისკოპოსი თეოდორე საქართველოს საპატრიარქოს საფინანსო-ეკონომიკური საბჭოს თავმჯდომარე, 2004 წლის 4 ივნისიდან 2005 წლის თებერვლამდე თბილისის სასულიერო აკადემიისა და სემინარიის რექტორია. 2005 წლის თებერვლიდან საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ქორეპისკოპოსია. 2003 წლის დეკემბერში ეპისკოპოს თეოდორეს ეკლესიაში ერთგული და ხანგრძლივი სამსახურისათვის მთავარეპისკოპოსის, ხოლო 2006 წელს მიტროპოლიტის წოდება მიენიჭა. 2007 წლის 24 დეკემბერს მიტროპოლიტი თეოდორე დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის I ხარისხის ორდენით. მეუფე თეოდორეს მოღვაწეობა უხდება ერთ-ერთ რთულ რეგიონში, სადაც ისტორიული ძნელბედობის გამო მართლმადიდებელი ქართველების გარდა ცხოვრობენ კათოლიკე ქართველები, მონოფიზიტი სომხები, ისტორიულ ტაო-კლარჯეთში, რომელიც დღეს თურქეთის შემადგენლობაშია გამაჰმადიანებული ჩვენი თანამოძმენ მიტროპოლიტ თეოდორეს ძალისხმევით ეპარქი¬აში სიმშვიდეა და ადგილი არ აქვს რელიგიურ ნიადაგზე რაიმე დაპირისპირებას. სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით მეუფე თეოდორე მონაწილეობს საერთაშორისო ქრისტი¬ანულ ფორუმებში.

2009 წლის თებერვალში იგი ხელმძღვანელობდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის დელეგაციას, რომელმაც მონაწილეობა მიიღო რუსეთის ახალი პატრიარქის უწმიდესი კირილის კურთხევასთან დაკავშირებულ საზეიმო ღონისძიებებში. 2007 წლის 13 დეკემბერს მიტროპოლიტმა თეოდორემ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის სახელით სამების საკათედრო ტაძარში ამ სიტყვებით მიმართა უწმიდესსა და უნეტარესს ილია II-ს.

"პატიოსანო მამანო, ქალბატონებო და ბატონებო!

მადლობას ვწირავ მაღალ ღმერთს, რომ ამ ღირსშესანიშნავ დღეს მაქვს პატივი, მოგმართოთ წმიდა სინოდის სახელით. საქართველოს წმიდა მართლმადიდებელი ეკლესია და კეთილმორწმუნე ქართველი ერი უდიდესი სიხარულით აღნიშნავს მისი უწმიდესობისა და უნეტარესობის, ილია II-ის აღსაყდრების 30 წლისთავს. 30 წელი გვაშორებს იმ ღირშესანიშნავ ისტორიულ თარიღს, როდესაც სვეტიცხოვლის ტაძარში, ღვთის ნებით, საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის საჭეთმპყრობლის ტახტზე ავიდა ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტი ილია ღუდუშაურ-შიოლაშვილი, რომელსაც აღსაყდრების შემდგომ ილია II ეწოდა.

ნისლიანი დილა გათენდა 1977 წლის 25 დეკემბერს. საკმაოდ ციოდა, მაგრამ ვერც ზამთრის სუსხმა და ვერც კომუნისტური ხელისუფლების მხრიდან მოსალოდნელმა რეპრესიებმა ვერ შეაშინა ათასობით გულანთებული მორწმუნე ქართველი, რომელიც სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძრის ეზოში შეკრიბა. ხელისუფლების მცდელობა, წესრიგის დაცვის საბაბით ტაძარში არ შეეშვა ხალხი სპეციალური საშვების გარეშე, უშედეგო აღმოჩნდა. ხალხმა გაარღვია მილიციელთა კორდონები და ტაძარში შევიდა. ასეთი ხალხმრავლობა სვეტიცხოველს 1917 წლის 12 (25) მარტის შემდეგ არ ახსოვდა, მოსულთა უმრავლესობა ახალგაზრდობა იყო, ყველას სურდა თანამონაწილე ყოფილიყო იმ ისტორიული მოვლენისა, რომელიც საქართველოს სამოციქულო ეკლესიაში ხდებოდა. პატრიარქი, რომელიც, ღვთის ნებით, უაღრესად საპასუხისმგებლო მსახურებას იწყებდა, სავსებით ახალგაზრდა იყო. 30 წლის წინ მისმა უწმიდესობამ ჩაიბარა შეჭირვებული, დამცრობილი საქართველოს ეკლესია, რომლის წინამძღვობა ქვეყანაში გაბატონებული ათეიზმის პირობებში უაღრესად რთული და მძიმე იყო. ყველა მიმართულებით იყო სერიოზული პრობლემები, მოქმედი ეკლესიების რაოდენობა 50-ს არ აღემატებოდა, სასულიერო პირთა რიცხვი კი _ ოთხმოცს; სულ ხუთი მოქმედი ეპარქია იყო საქართველოში, ეკლესიას არ ჰყავდა მრევლი, მსოფლიოს ადგილობრივ მართლმადიდებელ ეკლესიათა უმრავლესობა არ სცნობდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიულ ავტოკეფალიას. დაკნინებული იყო ჩვენი ეკლესიის საერთაშორისო ავტორიტეტი, საქართველოში არ არსებობდა უმაღლესი საღვთისმეტყველო სკოლები, სასულიერო აკადემიები, რაც სერიოზულ დაბრკოლებას უქმნიდა ქართული საღვთისმეტყველო სკოლის განვითარებას, არ მოქმედებდა მონასტრები, საზოგადოება უკიდურესად გაუცხოებული იყო ეკლესიისაგან, ქვეყანაში სულიერი ზამთარი იდგა, რომელიც პატრიარქს უნდა გაელღო თავდაუზოგავი მოღვაწეობით.

თავისი ოცდაათწლიანი ღვაწლით უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ უმძიმე-სი მდგომარეობიდან გამოიყვანა საქართველოს სამოციქულო ეკლესია, ააღორძინა იგი და კვლავ მოუპოვა მას ის საერთაშორისო ავტორიტეტი, რომელიც ყოველთვის გამოარჩევდა საქართველოს ეკლესიას სხვა ადგილობრივ მართლმადიდებელ ეკლესი¬ათა შორის და იგი ყოველთვის იცავდა მართლმადიდებლურ მოძღვრებას. ის უდიდესი ღვაწლი, რაც პატრიარქმა იტვირთა, აღემატება ერთი ადამიანის შესაძლებლობას, უწმინდესი და უნეტარესი ილია II ერთ-ერთ თავის ეპისტოლეში ბრძანებს: "სულიერება ხალხში თავდაპირველად გზას იკვლევს ცალკეულ მადლმოსილ პიროვნებათა წყალობით, შემდეგ ეს ნიჭი ეფინება მთელ ერს და აღამაღლებს მას; ამიტომაც პიროვნების როლი ქვეყნის ცხოვრებაში უმნიშვნელოვანესია. არსებო¬ბენ ღვთის ნიშნით გამორჩეული ადამიანები, რომლებიც სიყვარულსა და სათნოებას სთესავენ. ისინი ქმნიან, აშენებენ, თვითონ იწვიან, სხვას კი გზას უნათებენ.
თქვენო უწმიდესობავ, თქვენ სწორედ ასეთი პიროვნება ბრძანდებით, რომელიც გზას უნათებს და ჭეშმარიტებისაკენ მიუძღვის ღვთის მიერ თქვენდამი რწმუნებულ სამწყსოს, სრულიად საქართველოს.

თქვენი უდიდესი მოღვაწეობის კეთილი ნაყოფი დღეს სავსებით ცხადია. აღორძინებული რწმენა, გამრავლებული ეკლესია-მონასტრები და მათში მლოცველი მრევლის სიმრავლე, რომელთაგან დიდი ნაწილი ახალგაზრდობაა, ეპარქიათა და მღვდელმთავართა გაზრდილი რიცხვი, სასულიერო პირთა სიმრავლე, უცხოეთში ამოქმედებული ქართული ეკლესიები, თბილისისა და გელათის სასულიერო აკადემიები და ქვეყნის სხვადასხვა რეგიონში დაფუძნებული სასულიერო სემინარიები, გელათის მეცნიერებათა აკადემია, უამრავი სამრევლო სკოლა, საპატრიარქოს რადიო "ივერია", ქართული ტელემაუწყებლობა "ივერია", საგამომცემლო საქმიანობა, საპატრიარქოში არსებული განყოფილებებისა და სხვა სტრუქტურების წარმატებული საქმიანობა, საპატრიარქოს უნივერსიტეტის დაფუძნება, რომელიც სულ მალე ამოქმედდება, სულიერების, მეცნიერებისა და კულტურის განვითარების სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის საერთაშორისო ფონდის დაფუძნება, საქართველოში დღის განმავლობაში შვიდგზის ლოცვების აღვლენის ტრადიციის აღდგენა, რაც ერის გამთლიანების უმნიშვნელოვანესი საფუძველია, სამების გასაოცარი სილამაზის საკათედრო ტაძრის აგება, რომელიც გვირგვინად ადგას თქვენს უდიდეს მოღვაწეობას; სახელმწიფოსთან გაფორმებული საკონსტიტუციო შეთანხმება, რამაც განსაზღვრა და დაარეგულირა ეკლესიასა და სახელმწიფოს შორის ურთიერთობა.

თქვენო უწმინდესობავ, სულ ცოტა ხნის წინ საქართველოში თქვენი აღსაყდრების 30 წლისთავთან დაკავშირებით ჩამობრძანდნენ მსოფლიო პატრიარქი, მისი ყოვლადუწმინდესობა ბართლომეოს I და სხვა ადგილობრივი მართლმადიდებელი ეკლესიის მეთაურები და მღვდელმთავრები. რომლებმაც ერთმნიშვნელოვნად აღნიშნეს ის უდიდესი დამსახურება, რომელიც თქვენ მიგიძღვით არა მარტო საქართველოს ეკლესიის, არამედ მსოფლიო მართლმადიდებელი ეკლესიის წინაშე. შემთხვევითი არ იყო მსოფლიო პატრიარქის მიერ წარმოთქმული სიტყვები თქვენს მოღვაწეობასთან დაკავშირებით, რომ საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის მოღვაწეობის მასშტაბები გასცდა ადგილობრივი ეკლესიის საზღვრებს და მან მსოფლიო მნიშვნელობა შეიძინა, ამიტომ პატრიარქი ილია II მხოლოდ საქართველოს ეკლესიას არ ეკუთვნის, იგი მსოფლიო მართლმადიდებელი ეკლესიის კუთვნილებააო.

თქვენო უწმინდესობავ, ჩვენ კარგად გვესმის, რომ შეუძლებელია სიტყვამ დაიტიოს ის საყოველთაო საქმიანობა, რაც თქვენს სახელს უკავშირდება. დრო კიდევ უფრო დიდი ღირსებით წარმოაჩენს თქვენს სახელს, თქვენი მოღვაწეობის 30-წლიან ეპოქას თქვენ `მზიანი ღამე~ უწოდეთ, რომელსაც დღეს უდიდესი ნათელი ადგას, მთელი საქართველო უდიდესი მადლიერებითა და სიყვარულით აღვნიშნავთ თქვენი აღსაყდრების 30 წლისთავს და მადლობას ვსწირავთ ყოვლადწმინდა სამებას, რომ ჩვენი სამშობლოსათვის მეტად მძიმე პერიოდში თქვენ გამოგარჩიათ ღმერთმა. აღგამაღლათ საქართველოს უძველესი სამოციქულო ეკლესიის ტახტზე, წმიდა ანდრია პირველწოდებულის საყდარზე და საკვირველი საქმენი შეგაძლებინათ ქართველი ერის სულიერი აღორძინებისათვის.

თქვენო უწმინდესობავ, თქვენ დღესაც საოცარი სულიერი მხნეობით ეზიდებით ამ უმძიმეს ჯვარს, რომელიც ღმერთმა გარგუნათ, როგორც ქართველი ერის მამამთავარს.

შევთხოვთ ყოვლადწმიდა სამებას, რომ მოგანიჭოთ დღეგრძელობა, რათა დაუბრკოლებელი იყოს საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის წინსვლა და წარმატება, ღმერთმა არ მოაკლოს სრულიად საქართველოს თქვენი ლოცვა-კურთხევის მადლი და ძალა. ამინ!" (68, 2008, 11).

მეუფე თეოდორემ მრავალი სირთულისა და წინააღმდეგობის მიუხედავად არაერთხელ იმოგზაურა ისტორიულ ტაო-კლარჯეთში, მოილოცა ხანძთა, შატბერდი, პარხალი, წყაროსთავი, იშხანი, ხახული... შეხვდა თურქეთში მცხოვრებ ქართველებს. XX საუკუნის 80-იან წლებამდე ეპარქიაში არ იყო მოქმედი მართლმადიდებელი ეკლესია. მეუფე თეოდორემ სახელოვნად განაგრძო და განვრცო ის ღვაწლი, რომელიც დაიწყეს მეუფე ანანიამ (ჯაფარიძე), მეუფე სერგიმ (ჩეკურიშვილი), მეუფე ნიკოლოზმა (ფაჩუაშვილი). ამჟამად ეპარქიაში მოქმედია შემდეგი სამრევლო ეკლესიები: ახალციხის წმიდა მარინეს სახელობის საკათედრო ტაძარი, (წინამძღვრის მოადგილე _ იღუმენი ლუკა (კონჩაკოვი)). ვალეს ღვთისმშობლის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ დეკანოზი სტეფანე ნადირაძე), ვალეს ესტატე მცხეთელის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ დეკანოზი სტეფანე ნადირაძე), ვალეს იოანე ნათლისმცემლის ტაძარი, (წინამძღვარი _ დეკანოზი სტეფანე ნადირაძე), აწყურის ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი, (წინამძღვარი _ დეკანოზი იოანე გელაშვილი), საყუნეთის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ დეკანოზი იოანე გელაშვილი). ივლიტის ღვთისმშობლის შობის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ დეკანოზი იოანე გელაშვილი), მესხის სამების სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ იღუმენი ლუკა კონჩაკოვი), წნისის წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ ლუკა კონჩაკოვი), წობარეთის სულთმოფენობის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ იღუმენი ლუკა კონჩაკოვი), ანდრია წმინდის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ არქიმანდრიტი ზოსიმე კაცაძე), ხერთვისის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი არქიმანდრიტი ანტონ მაჭარაშვილი), ასპინძის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ დეკანოზი ზოსიმე კაცაძე), საროს მთავარანგელოზთა სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ ზოსიმე კაცაძე). ადგიგენის წმიდა თამარ მეფის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვაწი იღუმენი დიმიტრი კაპანაძე), აბასთუმნის წმიდა ალექსანდრე ნეველის სახელობის ტაძარი _ (წინამძღვარი _ მღვდელმონაზონი მაქსიმე გაბელაშვილი), უდის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ დეკანოზი ტიმოთე ჩილაშვილი), ბოლაჯურის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ იღუმენი ლუკა კონჩაკოვი), წახანის წმიდა ნინოს სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ მღვდელმონაზონი მაქსიმე გაბელაშვილი).

მონასტრები: საფარის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის მამათა მონასტერი, (წინამძღვარი _ არქიმანდრიტი არსენი (ასანიძე)), ვარძიის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის მამათა მონასტერი, (წინამძღვარი _ არქიმანდრიტი ანტონი (მაჭარაშვილი)), ჭულევის წმიდა გიორგის სახელობის მამათა მონასტერი, (წინამძღვარი _ იღუმენი დიმიტრი (კაპანაძე)), ზარზმის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის მამათა მონასტერი, (წინამძღვარი _ მღვდელმონაზონი ნიკოლოზი (გეწაძე)), აბასთუმნის წმიდა გიორგის სახელობის მამათა მონასტერი, (წინამძღვარი _ მღვდელმონაზონი მაქსიმე (გაბელაშვილი)), ზემო ვარძიის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის დედათა მონასტერი, (წინამძღვარი _ არქიმანდრიტი ანტონი (მაჭარაშვილი)), აბასთუმნის წმიდა პანტელეიმონის სახელობის დედათა მონასტერი, წინამძღვარი  (მონაზონი ბარბარე (გრიგალაშვილი)), ახალციხის წმიდა მარინეს სახელობის დედათა მონასტერი, (წინამძღვარი _ მონაზონი პარასკევა (ელბაქიძე)), ახალციხის საეპისკოპოსო რეზიდენციასთან არსებული ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის დედათა მონასტერი, (წინამძღვარი _ მონაზონი ნატალია (ქაფიანიძე)). ეპარქიაში შენდება: ახალციხის მაცხოვრის ამაღლების სახელობის ტაძარი, წნისის წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ტაძარი, ენთელის წმიდა ნინოს სახელობის ტაძარი, ვარხნის ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანების სახელობის ტაძარი. ეპარქიაში ფუნქციონირებს სასულიერო სემინარია.

მიტროპოლიტი საბა (გიგიბერია)

მიტროპოლიტი საბა, ერისკაცობაში ზაზა როინის ძე გიგიბერია, დაიბადა 1966 წლის 28 სექტემბერს სენაკის რაიონ სოფელ ძველ სენაკში.¬ 1983 წელს დაამთავრა ძველი სენაკის საშუალო სკოლა. ეს სკოლა 1884 წელს დაუარსებია ილია ჭავჭავაძეს, იქ არაერთი სახელოვანი მწერალი, მეცნიერი და სასულიერო პირი აღიზარდა. 1984 წელს ჩაირიცხა საქარ¬თველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის სამშენებლო ფაკულტეტზე, ინსტიტუტიდან გაწვეულ იქნა საბჭოთა არმიის რიგებში, სადაც იმსახურა 2 წელი, 1991 წელს დაამთავრა ინსტიტუტი. როგორც მეუფე საბა აღნიშნავს: "1989 წლის ივნისიდან იწყება ჩემი ახალი ცხოვრება. ღვთის განგებით ინსტიტუტიდან შრომითი სემესტრით მოგვიწია საფარის მამათა მონასტერში სარესტავრაციო სამუშაოებზე მონაწილეობა. მაშინ არაეკლესიური ვიყავი. მონასტრის წინამძღვარი იყო მღვდელმონაზონი სერგი (ამჟამად მიტროპოლიტი სერგი ჩეკურიშვილი). მან გვასწავლა ქრისტიანული ცხოვრების წესი და ჩვენც შევუდექით ამ წესს. ერთ-ერთი საუბრის დროს მან გვითხრა: ჩვენი ქვეყნის ბედნიერება დამოკიდებულია ეკლესიის ძლიერებაზე, მონასტრებისა და ბერ-მონაზვნების სიმრავლეზე. მე, როგორც სხვა ჩემი თანატოლი ახალგაზრდები, მაშინ ქვეყნის სიყვარულით და გადარჩენის სურვილით ვიყავით აღტყინებულნი, ამიტომ ვუთხარი ჩემს თავს _ რა შეგიძლია გაუკეთო შენს ხალხს და ქვეყანას: წადი მონასტერში, აღიკვეცე ბერად და ილოცე მათთვის. ასე აღმოვჩნდით მონასტერში ინსტიტუტიდან მე და ჩემი უახლოესი მეგობარი მეუფე თეოდორე ჭუაძე, ასე ინება უფალმა. ოჯახს გაუჭირდა ჩემთან განშორება, რადგან ერთი ვაჟი ვიყავი სახლში, მაგრამ მშობლები მაინც გაგებით მოეკიდნენ ჩემს გადაწყვეტილებას. მე ისინი მენდობოდნენ და ფიქრობდნენ, რომ ცუდს არ ვაკეთებდი. გამომშვიდობისას მამამ ვერ გაუძლო და აქვითინდა, ის ძალიან თავმდაბალი და კეთილი ადამიანია. დედა უფრო ძლიერი აღმოჩნდა, დაფარა ემოცია და მითხრა: ჩვენ ყველაფერი გავაკეთეთ იმისათვის, რომ ბედნიერი ყოფილიყავი და თუ შენ თვლი, რომ შენი ბედნიერება იქ, მონასტერშია დამილოცნიხარო. ეს დალოცვა ვგრძნობ დღემდე და მომავალშიც დამეხმარება. ჩემში თუ არის რაიმე სიკეთე ეს ჩემი მშობლების დამსახურებაა."

1991 წლის 14 ივნისს იგი აღიკვეცა ბერად და ეწოდა სახელად საბა, 1992 წლის 12 იანვარს აკურთხეს დიაკვნად, 1991 წლის 4 ოქტომბერს _ მღვდლად და მსახურობდა საფარის მონასტერში, იყო მონასტრის ეკონომოსი. 1990-1992 წლებში სწავლობდა ახალციხის სასულიერო სემინარიაში. 1994 წლის 5 ნოემბერს წირვა-ლოცვა აღსდგა ტიმოთესუბნის მონასტერში და იღუმენი საბა დაინიშნა მონასტრის წინამძღვრად. 1996 წლის 22-23 ოქტომბერს გამართულმა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის სხდომამ იღუმენი საბა გამოარჩია საეპისკოპოსი კანდიდატად. 26 ოქტომბერს აყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში და 1996 წლის 3 ნოემბერს სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში აკურთხეს ხონის ეპისკოპოსად.

ეპისკოპოსად კურთხევისას მან შემდეგი სიტყვებით მიმართა უწმიდესსა და უნეტარესს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს ილია II-ს. "თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, საქართველოს ეკლესიის წმიდა სინოდის მღვდელმთავარნო, ღირსო მამანო, ქრისტესმიერ საყვარელნო ძმანო და დანო. ძლიერ მიძნელდება გადმოგცეთ ყოველივე ის, რასაც მე ამ წუთებში განვიცდი. ძნელი ყოფილა ერთდროულად დაიტიო ადამიანმა რამდენიმე დიდი გრძნობა _ მადლიერების, სიხარულისა და შიშის. მადლიერება პირველ რიგში ღმრთის და შემდეგ წმიდა სინოდის წინაშე, რადგან ღმრთის განგებით მე, უღირსი მონა მისი, გამომარჩიეს სამღვდელმთავრო ხარისხის მისაღებად. სიხარულის გრძნობა ყოველივე აქედან გამომდინარეა, ხოლო შიში მაქვს იმის გამო, შევძლებ კი მე ვზიდო ეს მძიმე ტვირთი. თუმცა უფალო ძლიერია და ყოველივეს შეაძლებინებს ადამიანს, თუ ღმერთს მიენდობა იგი. უფალი ბრძანებს წმიდა წერილში: "აღიღეთ უღელი ჩემი თქვენ ზედა და ისწრაფეთ ჩემგან, რამეთუ მშვიდ ვარ და მდაბალ გულითა და ჰპოვოთ განსვენებაი სულთა თქვენთა, რამეთუ უღელი ჩემი ტკბილია და ტვირთი ჩემი სუბუქ არს". მე ვიხსენებ თქვენთან ბოლო შეხვედრას, როცა გამომიცხადეთ მღვდელმთავრობის შესახებ, თქვენ დამლოცეთ და მითხარით ასეთი სიტყვები: წადი მონასტერში და ილოცე. ღმერთმა თავმდაბლობა, მორჩილება და მოთმინება მოგცესო. მე ვიგრძენი, რომ ღმერთი თქვენი სიტყვებით მამხილებდა, რადგან მე ყოველთვის მიჭირდა თავმდაბლობა და მორჩილება. ყველაზე მეტად დღეიდან მჭირდება მე ამ მცნებების შესრულება, რადგანაც უკვე სხვას უნდა მოვთხოვო მათი დაცვა. ამიტომ უმორჩილესად გთხოვთ, თქვენო უწმიდესობავ, თქვენ და ყველას, ვისთანაც სულიერი ცხოვრება გავატარე, შემინდეთ და ნუ მოიხსენებთ ჩემს ამ სისუსტეს, არამედ ილოცეთ ჩემთვის, რაiთა უფალმა შემაძლებინოს ამ და სხვა მცნებების დაცვა და მღვდელმთავრის მძიმე და საპასუხისმგებლო მოვალეობის აღსრულება. იმედი მაქვს ღმრთის მოწყალებისა და თქვენი ლოცვისა, ასევე ჩვენი ეკლესიის გამოცდილი მღვდელმთავრების შეწევნისა და თანადგომისა. მე ეკლესიური ცხოვრება დავიწყე საფარის მონასტერში. მაშინ მონასტრის წინამძღვარი მეუფე სერგი იყო. მან ამადგმევინა ფეხი და რაც მთავარია მაზიარა უკვდავებას. როდესაც გამიჭირდებოდა და შევჩივლებდი მას, მეტყოდა, ნუ გეშინია, მოითმინე, რა იცი უფალი რას გიმზადებსო. მოძღვარი რომ გახდები დიდი გამოცდილება გექნებაო მე მინდა, რომ ის გამოცდილება, რომელიც მონასტერში მივიღე, ღმრთის შეწევნით ახალ ეპარქიაშიც გამოვიყენო, რადგან საქართველოს ეკლესიის ძლიერებას მე ძლიერ მონასტერში ვხედავ. თუმცა არანაკლებ მნიშვნელოვანია გაიხსნას და აშენდეს კიდეც ახალი ტაძრები და იკურთხოს ღირსეული ღმრთისმსახურები, რაც განაპირობებს ეკლესიის სიწმინდეს და მრევლის სიმრავლეს. უკანასკნელმა წლებმა მრავალ ადამიანს და განსაკუთრებით ახალგაზრდობას საქარ¬თველოში მძიმე სულიერი და ფიზიკური ტრამვა მიაყენა. მრავალი მათგანი საპყრობილეშიც მოხვდა. ჩემს ეპარქიაში ბევრია ასეთი საპყრობილე და აუცილებელი იქნება მათი მონახულება, მათთვის სამლოცველოების მოწყობა და ნორმალურ გზაზე დაყენება.

მე არ გავურბივარ პასუხისმგებლობას და ვიცი, რომ ძნელი იქნება ყოველივე ამის შესრულება. ერთხანს შიშმაც კი შემიპყრო, მაგრამ არ მეყო თავმდაბლობა, უარი მეთქვა მღვდელმთავრობაზე და ამას ესეთი მნიშვნელოვანი მიზეზიც აქვს. როდესაც თქვენ ბრძანდებოდით ბორჯომში, მე მოვედი თქვენთან ლოცვა-კურთხევის მისაღებად და გთხოვეთ ჩვენს მონასტერში მობრძანებულიყავით. თქვენ მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან გადაღლილი ჩანდით, მაინც მობრძანდით და ამით მონასტრის ყოველ წევრს დიდი სიხარული მოგვანიჭეთ. მე მაშინ ვიგრძენი თუ როგორ გიყვართ, უფრთხილდებით და აფასებთ თქვენ ჩვენი ეკლესიის ყოველ წევრს და სრულიად საქართველოს. ასეთი დამოკიდებულება ვიგრძენი ჩემს მიმართ და მე ამ სიყვარულს და ნდობას უარით ვერ ვუპასუხებდი. გთხოვთ შემინდეთ და დიდ მადლობას მოგახსენებთ ამ დიდი მამობრივი სიყვარულისა და თანადგომისათვის. მოკრძალებულად ვთხოვ ღმერთს, რომ ყველა ქართველს დაეფასებინოს თქვენი ღვაწლი ღმრთისა და ერის წინაშე, რომ ყოველი ქართველი დიდი ეკლესიის წევრი გამხდარიყოს და ერთად ვევედროთ უფალს ჩვენი ერის მშვიდობის და გადარჩენისათვის." (61, 1996, 11).

უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ ამ სიტყვებით მიმართა ახლად ნაკურთხ მღვდელმთავარს:

"თქვენო ყოვლადუსამღვდელოესობავ, ხონის ეპისკოპოსო საბავ, ყოვლადსამღვდელონო მღვდელმთავარნო, მამანო, ძმანო და დანო. სულიწმინდა, რომელიც არის უძლურთა მკურნალი და ნაკლულევანთა აღმავსებელი, დღეს გარდმოვიდა არქიმანდრიტსა ზედა საბასა და ჰყო იგი ეპისკოპოსად ეპარქიისა ხონისა. სულიწმიდა, რომელიც არის ძალა და მადლი ღმრთისა, რომლის გარეშე შეუძლებელია ადამიანმა ჰყოს ნებაი ღმრთისა და ამიტომ დღეს ჩვენ განსაკუთრებით ვფიქრობთ იმის შესახებ, თუ რა არის ნება ღმრთისა. როგორ შეიძლება რომ ჩვენი ნება დაუმორჩილოთ ღმერთის ნებას. ბედნიერია ის ადამიანი, რომელიც თავის ნებას უმორჩილებს ღმრთის ნებას. ბედნიერია ის ადამიანი, როცა ნებას ღმრთისასა ეგებება ნება ადამიანური და იქმნება ენერგია ორი ძალისა, ღმრთისა და ადამიანისა. ამ შემთხვევაში ნაყოფი არის დიდი და აი დღეს, როცა ასეთ უძველეს ეპარქიას, როგორიცაა ხონის ეპარქია, რომელსაც მრავალი წელია არ ჰყოლია თავისი ეპისკოპოსი, დღეს სულიწმიდამ ღმრთის განგებამ დაადგინა ახალი ეპისკოპოსი. უპირველეს ყოვლისა შენ უნდა დაგებედოს მადლიერება ღმრთის წინაშე, იმიტომ რომ უფალმა შენ აგირჩია ამ უძველესი ეპარქიის მმართველად, უფალმა ნდობა შენ გამოგიცხადა. იმიტომ კი არა, რომ შენ დაიმსახურე, არამედ წყალობა უფლისა შენ ზედა გადმოვიდა და აი ამიტომ კიდევ ერთხელ შეგახსენებ, რომ როცა ადამიანს ეძლევა ჯილდო ან ხარისხი და განსაკუთრებით ასეთი უმაღლესი ხარისხი, როგორიცაა ეპისკოპოსობის ხარისხი, თუ მას ამასთან ერთად არ ემატება თავმდაბლობა და მორჩილება, ძალიან ძნელია ამ ადამიანის ცხოვრება. ამიტომ დღეს სთხოვე უფალს, თავმდაბლობა და მორჩილება, სთხოვე უფალს, რომ ის მადლი, რომელიც შენ დღეს მიიღე, უფრო მეტად განამრავლო, არ დაჰკარგო ის მადლი, რომელიც უფალმა ასე უხვად გიბოძა შენ. ამიერიდან შენ ხარ პასუხისმგებელი არა მარტო შენს თავზე, არამედ სამწყსოზე და სამღვდელოებაზე. უნდა აღაშენო, განამრავლო, განადიდო შენი სამწყსო, რომ ღირსეულად წარსდგე წინაშე ღმრთისა. ახლა კი მიიღე ნიშანი და ძალა მღვდელმთავრისა, კვერთხი ესე და დამწყსე სამწყსო შენი, იყავ მოწყალე მამა და უძღოდე სამწყსოსა შენსა, რაYთა ყოველი მათგანი ღირსი გახდეს სასუფევლისა, ყოველი მათგანის სახელი ჩაიწეროს წიგნსა შინა ცხოვრებისასა. ახლა კი მიიღე კვერთხი ესე და დალოცე სამწყსო საქართველოისა.

კიდევ ერთხელ ყველას გილოცავთ ამ დიდებულ და ბედნიერ დღეს. უკვე მრავალი წელია, შეიძლება ითქვას რომ საუკუნეც კი, რომ საქართველო არ მოსწრებია ამდენი მღვდელმთავრის კურთხევას და აი ეს კიდევ ერთი ნიშანია იმისა, რომ ღმერთი ჩვენთან არს.

ჩვენთან არს ღმერთი." (61, 1996, 11).

2003 წლის 14 სექტემბერს ეპისკოპოსი საბა აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში, 2008 წლის 24 აპრილს დიდ ხუთშაბათს მიიღო მიტროპოლიტის წოდება. 1997 წლიდან მუშაობდა საპატრიარქოს საფინანსო ეკონომიკური საბჭოს თავმჯდომარედ, 2004 წლის მაისიდან 2006 წლის იანვრამდე ეკოლოგიისა და გამწვანების დეპარტამენტის თავმჯდომარედ, 2006 წლის იანვრიდან მომლოცველთა სამსახურის (ტურიზმის დეპარტამენტი) უფროსია.

ხონის ეპარქია, რომელსაც ამჟამად ეწოდება ხონისა და სამტრედიის ეპარქია დაარსდა 1529 წელს იმერთა მეფე ბაგრატ III-ის მიერ. ეპარქიამ იარსება 1821 წლამდე. 1829 წლის 26 ნოემბრის დადგენილებით საქართველოს საეგზარქოსომ გააუქმა ხონის ეპარქია. 1529 წლიდან 1821 წლამდე ეპარქიას განაგებდნენ: მანუელ ჩხეტის ძე, ზაქარია ჩხეიძე, სვიმონ ჩიჯავაძე, ბასილი ჩხეიძე, რომანოზ ერისთავი, იოსებ მროველყოფილი, მაქსიმე იაშვილი, ანტონ ჩიჯავაძე. 1996 წლის 22 ოქტომბრის წმიდა სინოდის დადგენილებით აღდგა ხონის ეპარქია. ამ დროს ეპარქიაში მოქმედი იყო 8 ეკლესია. 2009 წლის მონაცემებით აღდგენილ და რესტავრირებულ იქნა 10 ეკლესია, აშენდა 17 ახალი. ამჟამად ეპარქიაში 35 მოქმედი ეკლესიაა, 10 შენდება, 8 ეკლესიას უტარდება სარესტავრაციო სამუშაოები. აშენდა 5 მონასტერი, შენდება 3 ახალი მონასტერი. ეპარქიაში აშენდა 2 სამღვდელმთავრო რეზიდენცია, ხონსა და სამტრედიაში. ეპარქიაში ფუნქციონირებს წმიდა მიტროპოლიტ ნაზარის სახელობის გიმნაზია, წმიდა ქეთევანის სახელობის სათნოების სახლი. ეპარქიაში მოქმედი ეკლესია-მონასტრების წინამძღვარნი არიან:

არქიმანდრიტი ნიკოლოზი (პიტავა) _ უძლოურის მაცხოვრის ამაღლების მამათა მონასტრის წინამძღვარი.

დეკანოზი ვახტანგ მაღლაკელიძე _ ღანირის და გვიშტიბის წმიდა გიორგის ეკლესიის წინამძღვარი.

დეკანოზი იოანე გედენიძე _ ხონის წმიდა გიორგის ეკლესიის წინამძღვარი.

დეკანოზი იაონე კოხრეიძე _ ბაშის ღვთისმშობლის მიძინების ტაძრის წინამძღვარი.

დეკანოზი დავითი თოლორაია 1. ბერძნისწყაროს წმ. ილია თეზბიტელის 2. ნოლის წმ. გიორგის სახელობის ეკლესიების წინამძღვარი.

დეკანოზი რომანოზ ნინუა _ კულაშის ჯვართამაღლების, კულაშის წმ. ნაზარის ეკლესიის წინამძღვარი.

დეკანოზი დიმიტრი კუხალაშვილი _ ნახახულევის წმ. ბარბარე, ხუჩის წმ. ნიკოლოზის, ღმრთისმშობლის ტაძრად მიყვანების, ხონის საპყრობილეში ღმრთისმშობლის შობის, ეკლესიების წინამძღვარი.

დეკანოზი იაკობი ლეკვეიშვილი _ იანეთის წმ. გიორგის, ნიგორზღვა წმ. გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი.

იღუმენი გაბრიელი კირთაძე _ კუხის წმ. ნიკოლოზის. მონასტრები ხონის წმ. საბა განწმედელის ეკლესიები. მღვდელმსახური.

მღვდელი მანუჩარი იმნაიძე _ ხონის წმ. გიორგი (მღდელმსახური), გორდი წმ. გიროგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი.

მღვდელი გიორგი იოსებაშვილი _ სამტრედიის წმ. ანდრია პირველწოდებულის ეკლესიის (მღვდელმსახური)

მღვდელი აკაკი ჟვანია _ ჭაგანის ღმრთისმშობლის შობის, მთავარანგელოზთა, ეკლესიის წინამძღვარი.

მღვდელი დავითი ტურძილაძე _ სამტრედიის წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი.

მღვდელი ზაქარია მესხი _ სამტრედიის მაცხოვრის შობის, ზემო გომის წმ. ნინოს სახელობის ეკლესია.

მღვდელი დამიანე ადამია _ ავანდიდის წმ. იაონე ნათლისმცემლის შობის, პატარა ჯიხაშის წმ. გიორგის სახელობს ეკლესიის წინამძღვარი.

მღვდელი ზურაბ ბუაძე _ ქუტირის წმ. გიორგის წმ. პანტელეიმონის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი.

მღვდელი მატათა ბერიძე _ ყაზბეგის მთავარანგელოზთა, დიდი ჯიხოშის წმ. გიროგის სახელობის ეკლესიის.

მღვდელი ათანასე რუხაძე _ სამტრედიის მაცხოვრის ფერისცვალების, ხუნჭულაური მაცხოვრის შობის ეკლესიის წინამძღვარი.

მღვდელ-მონაზონი პავლე გოგიავა _ მათხოჯის წმ. ნინოს მონასტრის მღვდელმსახური.

მღვდელი ბასილი გერაძე _ ახალსოფლის წმ. კვირიკე და ივლიტას, მათხოჯი წმ. ბასილი დიდის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი.

ბერ-დიაკონი გიორგი ჯანელიძე.

მონაზონი იოანნა თორდია _ ხონის წმ. საბა განწმედელის მონასტრის წინამძღვარი.

მონაზონი ბარბარე წიკლაური _ მათხოჯის წმ. ნინოს მონასტრის წინამძღვარი.

მონაზონი სოფიო კოხრეიძე _ სამტრედიის წმ. ანდრია პირველწოდებულის მონასტრის წინამძღვარი.

მონაზონი ნინო ზუმბაძე _ კუხის წმ. ნიკოლოზის მონასტრის წინამძღვარი.

მიტროპოლიტი დიმიტრი (შიოლაშვილი)

მიტროპოლიტი დიმიტრი, ერისკაცობაში ნოდარ (ჭაბუკა) შოთას ძე შიოლაშვილი, დაიბადა 1961 წლის 16 თებერვალს მცხეთაში. წარმომავლობით შიოლაშვილები ხევის ერთ-ერთ პატარა ლამაზ სოფელ სნოდან არიან. გვარი ხევში გამორჩეულ შიოლა ღუდუშაურიდან მოდის. ყმაწვილობიდან იგი იზრდებოდა ბიძის, იმხანად მეუფე ილიას, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესი და უნეტარესი ილია II-ის მეთვალყურეობით. 1979 წელს ნოდარ შიოლაშვილმა დაამთავრა მცხეთის საშუალო სკოლა და ჩაირიცხა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში, რომლის დამთავრების შემდეგ სწავლა განაგრძო მოსკოვის ზაგორსკის სასულიერო აკადემიაში. 1986 წელს დაიცვა დისერტაცია საეკლესიო ისტორიაში და დაბრუნდა საქართველოში. მისმა უწმიდესობამ, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ 1985 წლის 28 ივლისს დიაკვნად, 1986 წლის 12 იანვარს მღვდლად აკურთხა და განაწესა ბათუმის წმ. ნიკოლოზის ტაძარში მღვდელმსახურად. 1987-1988 წლებში მსახურობდა ალავერდის ტაძარში, 1988-1989 წლებში _ თბილისის ანჩისხატის საკათოლიკოსო ტაძარში, იმავდროულად ლექციებს კითხულობდა თბილისის სასულიერო აკადემიაში.

1989 წლის 13 მაისს აღყვანილ იქნა დეკანოზის ხარისხში და დაინიშნა ბათუმის ღვთისმშობლის შობის სახელობის საკათედრო ტაძრის წინამძღვრად. 1991 წლის 14 ოქტომბერს ბათუმში დაარსდა წმიდა ანდრია პირველწოდებულის სახელობის გიმნაზია და მისი უწმიდესობის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით დეკანოზი დავით შიოლაშვილი მის პირველ რექტორად დაინიშნა. 1993 წელს გაიხსნა წმიდა იოანე ღვთისმეტყველის სახელობის სასულიერო სემინარია და წლების მანძილზე მისი რექტორი იყო დეკანოზი დავითი. 1994 წელს ამოქმედდა საქართველოს საპატრიარქოს წმიდა ეკატერინეს სახელობის სათნოების სავანე, მოხუცებულთა და ინვალიდთა თავშესაფარი, რომელსაც ხელმძღვანელობდა დეკანოზი დავითი. 1996 წლის 8 ნოემბერს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდმა დეკანოზი დავითი ბათუმისა და სხალთის ეპისკოპოსად გამოარჩია. 7 ნოემბერს, (ძვ. სტილით 26 ოქტომბერი) წმიდა დიდმოწამე დიმიტრის ხსენების დღეს, სვეტიცხოვლის საკათედრო ტაძარში ხელდასხმულ იქნა ბათუმისა და სხლათის ეპისკოპოსად და ეწოდა სახელად დიმიტრი. არქიმანდრიტმა დიმიტრიმ შემდეგი სიტყვებით მიმართა მის უწმიდესობას, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის წევრებს.

"თქვენო უწმინდესობავ და უნეტარესობავ, მაღალყოვლადუსამღვდელესნო და ყოვლადუსამღვდელოესნო მეუფენო, ღვთივგანმმნრძნობილნო მღვდელმთავარნო, კეთილგონიერნო მამანო, ქრისტესმიერ საყვარელნო ძმანო და დანო.

დღევანდელი დღე ჩემთვის გამორჩეულია, გამორჩეულია თავისი განცდებით, მღელვარებით, აღტკინებული სიყვარულით, დღეს განსაკუთრებით ვგრძნობ ღვთის წყალობას, დღეს აღესრულება ნება ღვთისა, რომლის წინაშეც "ყოველი უძლურ არს" და ქედდრეკილი. მოციქული და ნეტარი პავლე იტყვის: "ნუ თანა ხატ ექმნებით სოფელსა ამას, არამედ შეიცვალენით განახლებითა, მით გონებისა თქვენისა, რათა გამოიცადოთ თქვენ, რაი იგი არს ნება ღმრთისა, კეთილი, სათნოი და სრული" (რომ. 12,2).

ღვთის ნებით და თქვენი განჩინებით, ჩემი უღირსება მოწოდებულ იქნა საეპისკოპოსო მსახურებისათვის. საღმრთო წერილი გვმოძღვრავს: "ეკრძალენით უკუე თავთა თქვენთა და ყოველსა სამწყსოს, რომელსა ეგე თქუენ, სულმან წმინდამან დაგვადგინა მოღვაწედ და მწყსად ეკლესიისა, უფლისა ღვთისასა, რომელი იგი მოიგო სისხლითა თვისითა". (საქ. 20,28).

ღირსი გრიგოლ ხანძთელი ბრძანებდა სამღვდელო ხარისხთან მიმართებაში: "დიდ არს პატივი და ამ პატივისაგან მეშინის"-ო. შიში იმის გამო, რომელსაც პავლე მოციქული საუბრობს: "ეკლესია თავად ქრისტეს სხეულია" (კოლ. 1,18) და ვისაც ის მიანდვეს (ბრძანებს წმ. იოანე ოქროპირი) მანვე უნდა იზრუნოს, ამ სხეულის კეთილდღეობასა და აღმატებულ სრულქმნილებაზე, ყოველმხრივ თვალყურს უნდა ადევნებდეს, რომ რაიმე მწიკლოვანება არცა ნაოჭი ბრძვილისა, არცა სხვაი ესე ვითარი~ არ შეეხოს მის სიკეთესა და მშვენიერებას (ეფ. 5,27) განა რამდენადაც შესწევს ადამიანს იმის ძალა, ეს სხეული მისი უხრწნელი და ნეტარი თავისი ღირსებით არ უნდა შეინახოს, ვისაც ეს მიანდო უფალმა, მათ ხომ კაცობრივზე ბევრად აღმატებული სათნოება უნდა ჰქონდეთ და უნდა იცოდნენ სულისათვის სარგო ყოველგვარი მკურნალობა.

მოძღვარი და განსაკუთრებით ეპისკოპოსის მსახურება ყოველ¬თვის იყო, არის და იქნება მეტად მძიმე, პასუხსაგები, როგორც ღვთის, ასევე ერის წინაშე, რომელიც მოითხოვს მოძღვრისაგან განსაკუთრებულ მოთმინებას, წარუკვეთელ სასოებას, მტკიცე რწმენას და აღტყინებულ სიყვარულს, მოვუსმინოთ კვლავ წმ. იოანე ოქროპირს: "მღვდელმთავარი, რომელიც შეიქმნება ღირსი ასეთი დიდებული მსახურებისა, მხოლოდ სუფთა კი არა, ფრიად კეთილგონიერი და ბევრ რამეში გამოცდილი უნდა იყოს, ერისკაცზე ნაკლებად როდი უნდა იცოდეს საერო ამბები; ამასთან მთაში მცხოვრებ მონაზონზე უფრო მეტი უნდა იყოს, ყველაფრისაგან თავისუფალი და რადგან საეკლესიოსთან ერთად განაგებენ საზოგადო საქმეებს და მინიჭებული აქვს ხელისუფლებაც, ამრიგად იგი მრავალმხრივი კაციც უნდა იყოს, ვამბობ მრავალმხრივი-მეთქი და არა ცრუ, მზაკვარი და პირფერი, არამედ აღსავსე უდიდესი თავისუფლებითა და გამბედაობითა, თუმცა დათმობაც უნდა შეეძლოს, მდგომარეობის მიხედვით თავმდაბალიც უნდა იყოს და მკაცრიც, ყველა ქვეშევრდომთან ერთნაირი მოქცევა არ ივარგებს, განა ექიმმა ერთნაირი წამალი უნდა იხმაროს ყველანაირი ავადმყოფის განკურნებისას? ეკლესიის ხომალდს გამუდმებით აღელვებენ ხოლმე ქარები, ეს ქარები მხოლოდ გარედან როდი შემოიჭრებიან, არამედ შიგნითვე აღიძვრებიან, ამიტომ, როგორც მღვდელმთავარს, ასევე მღვდელს უდიდესი გამბედაობა, ყურადღება მოეთხოვება, დაიცვას დედა ეკლესია, როგორც გარეშე ასევე შინაგანი მტრებისაგან.

ისმენ წმ. მამათა სწავლებებს და კიდევ ერთხელ რწმუნდები შენ ღონემიხდილ ურწმუნეობაში, ჩემს გასამხნევებლად წმ. ისააკ ასურის სწავლებას მოვიყვან: "ნეტარ არს კაცი, რომელ უწყის თავისი უძლურება, რამეთუ ეს ცოდნა ყოველთვის კეთილის საფუძვლად და დასაბამად შეექმნება, რამეთუ, როდესაც კაცი ჭეშმარიტად სცნობს თავის უძლურებას, მაშინ მხოლოდ ღმერთს ესავს და არა თავის თავს და ამრიგად მოიგებს სიმდაბლესა" (ისააკ ასური), მანუგეშებელი მხოლოდ უფალია. "არა თქვენ გამომირჩიეთ მე, არამედ მე გამოგირჩიეთ თქვენ, რათა თქვენ წახვიდეთ და ნაყოფი გამოიღოთ (იონ. 15,16).

თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, მეუფენო, ღვთის ნებით და თქვენი განჩინებით მე დამადგინეთ ბათუმისა და სხალთის ეპისკოპოსად. საქართველოს ეს კუთხე გამოირჩევა რთული გეო-პოლიტიკური და რელიგიური მდგომარეობით და მდებარეობით, ეს კუთხე დედასაქართველოსაგან მოწყვეტილი იყო თითქმის სამასი წელი და დღესაც ამჩნევია მტრისაგან სასიკვდილოდ მიყენებული ნიარები, ამიტომ მეტი სითბო, ალერსი და მოფერება სჭირდება ვითარცა დაჭრილსა და ნაიარებ ადამიანს, ხანდახან შეკრთება და ეს კრთომა გვაშინებს, ეს ხომ ნაწამები და ტანჯვაგამოვლილი ადამიანის კრთომაა და სხვა არაფერი... ვითარმცა მოწყალე სამარიტელმა უპატრონა დაჭრილს, გაძარცულ ნაცემ იუდეველს, ჩვენ მითუმეტეს გვმართებს, რამეთუ აჭარა არის ჩვენი ხორცი ხორცთაგანი და სისხლი სისხლთაგანი.

არ შეიძლება არ გავიხსენოთ ჩემი წინამორბედი, მიტროპოლიტი კონსტანტინე, რომლის სახელთანაც აჭარაში ქრისტიანობის აღორძინება არის დაკავშირებული და ეპისკოპოსი იობი, რომელმაც მთელს აჭარაში შექმნა თავდადებული და წმიდა მოძღვრის სახე. თქვენი ღვაწლი კი, თქვენო უწმინდესობავ, ხომ ფასდაუდებელია ამ კუთხის დედაეკლესიის წიაღში დაბრუნების საქმეში.

და აწუკვე ჩემი უღირსება წარმდგარი თქვენს წინაშე გამოვითხოვ თქვენგან სულიერ შეწევნას და ლოცვა-კურთხევას ამ დიდი და წმინდა სამსახურისათვის, თქვენი ლოცვა-კურთხევა იყოს თანამავალი და თანამგზავრი ყოველთა დღეთა ცხოვრებისა ჩემისათა. ამინ." (61, 1996, 11).

უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ მიულოცა მეუფე დიმიტრის ეპისკოპოსად კურთხევა: "დღეს აღსრულდა განგება ღვთისა _ საქართველოს სამოციქულო ეკლესიას კიდევ ერთი ახალი ეპისკოპოსი შეემატა, _ ბრძანა მან, _ ჩვენ ვმადლობთ უფალს იმ დიდი წყალობისათვის, რომელიც მოიღო ჩვენს ერსა და ეკლესიასა ზედა. მეუფეო დიმიტრი, შენ ეპისკოპოსად არჩეული ხარ საქართველოს ისეთ უძველეს მხარეში, როგორიც არის აჭარა და ამიერიდან მწყემსმთავარი ხარ იმ ადგილისა, სადაც მოციქულებმა _ ანდრია პირველწოდებულმა და სვიმონ კანანელმა იქადაგეს და სადაც მოციქული მატათა განისვენებს. დღეს შენ ერთხელ კიდევ უნდა ჰკითხო შენს თავს, რატომ მოიღო უფალმა შენზე ასეთი დიდი წყალობა. მიმაჩნია, რომ ეს არის განგება და ლოცვა-კურთხევა ღვთისა, წყალობა ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლისა და მადლი ჩვენი წმინდანებისა და შენი წინაპრებისა. დიდია ეპისკოპოსის მოვალეობა და პასუხისმგებლობა ღვთისა და ერის წინაშე. დღეს სვეტიცხოვლის ამ წმიდა ტაძარში უხვად გადმოვიდა შენზე მადლი სულისა წმიდისა, რომელიც უძლურთა მკურნალი და ნაკლულევანთა აღმავსებელია. გაუფრთხილდი ამ მადლს და ეცადე გაამრავლო იგი. შენი ლოცვითა და დაუძინებელი სულიერი მოღვაწეობით, თავმდაბლობითა და მორჩილებით. დღეს ჩემთვისაც მნიშვნელოვანი დღეა, რადგან შენ ჩემი ახლობელი ხარ. ამის გამო უფრო დიდი პასუხისმგებლობა გეკისრება. შენ მაგალითი უნდა იყო მორჩილებისა და თავმდაბლობისა არა მარტო მღვდელმთავრებისათვის, არამედ საერთოდ სამღვდელოებისა და მორწმუნეთათვისაც. იმედი მაქვს, რომ ღმერთი შეგეწევა, ეცადე გაამართლო ჩვენი და წმიდა სინოდის ნდობა. წყალობა, სიმშვიდე, სიყვარული, ლმობიერება და მიმტევებლობა გამოიჩინე ყოველთვის. გახსოვდეს, რომ ეპისკოპოსის ხარისხი არა შენი დამსახურებით, არამედ ღვთის წყალობითა და მადლით მიიღე. და ამ დიდი წყალობისათვის მთელი სიცოცხლის მანძილზე გქონდეს მადლიერება წინაშე უფლისა.

შენ საქართველოს იმ მხარეში მიდიხარ, სადაც საუკუნეთა მანძილზე იყო ბრძოლა კეთილსა და ბოროტს შორის. ამ კუთხის მოსახლეობა სამასი წლის მანძილზე ძალით იყო მოწყვეტილი ჭეშმარიტ სარწმუნოებას, შენ მიდიხარ აჭარაში, რომლის თითოეული გოჯი მიწა ქართველთა სისხლითაა მორწყული, ამიტომაც ამ მიწაზე მოღვაწეობა უფრო დიდი მოკრძალებით, მოწიწებითა და თავმდაბლობით გმართებს. ქრისტიანობის ნათელი ჩვენს  ქვეყანაში აჭარიდან შემოვიდა და ახლაც აჭარამ უნდა გაანათლოს მთელი საქართველო. ჭეშმარიტი ქრისტიანული სარწმუნოება იქ ისე უნდა ამაღლდეს, რომ სრულიად საქართველოსათვის მაგალითი იყოს. მე კარგად ვიცნობ აჭარის მცხოვრებთ, გამორჩეულთ სიყვარულითა და თავდადებით. რადგან ბათუმში ჯერ მოძღვრად და შემდეგ ეპისკოპოსად შვიდი წლის მანძილზე ვმოღვაწეობდი. ღმერთმა ინება, რომ შენ გააგრძელო ის, რაც შენმა წინამორბედებმა გააკეთეს. დიდი კვალი დაამჩნია ამ მხარეს მეუფე იობის მოღვაწეობამ, ამიტომ შენ უკვე იქ მიდიხარ, სადაც მრევლი სიყვარულითა და სასოებით შეგხვდება.

ახლა მიიღე კვერთხი ესე, როგორც სიმბოლო ძალაუფლებისა და საყრდენი შენი მოღვაწეობისა და დალოცე შენი ეპარქია და სრულიად საქართველო." (61, 1996, 11).

მეუფე დიმიტრი შეუდგა ეპარქიის წინამძღოლობას და გახდა მრავალი ახალი საქმის წამომწყები და სულისჩამდგმელი. 2003 წლის 14 სექტემბერს ეპისკოპოსი დიმიტრი აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის, 2007 წლის 3 ივნისს _ მიტროპოლიტის ხარისხში. 2007 წლის 24 დეკემბერს მეუფე დიმიტრი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით. 2007 წლის 21 დეკემბერს გაიყო ახალციხის, ტაო-კლარჯეთისა და ლაზეთის ეპარქია და ბათუმისა და ქობულეთის ეპარქიას დაემატა ლაზეთი. მიტროპოლიტი დიმიტრი დადგინდა ბათუმისა და ლაზეთის ეპარქიის მმართველად. მეუფე დიმიტრი არის "წმიდა მიწის" შემსწავლელი სამეცნიერო საზოგადოების თავმჯდომარე. მისი ღვაწლით აჭარაში აშენდა მრავალი ეკლესია-მონასტერი, სასწავლო დაწესებულებები. ეპარქიაში გამოდის ჟურნალები: "ფარი სარწმუნოებისა", "სექტანტების საფრთხე", "მართლმადიდებლური საკითხავი". ეპარქიის წინამძღოლობის პარალელურად მეუფე დიმიტრი ხელმძღვანელობს საქართველოს საპატრიარქოს საინფორმაციო სამსახურს. 2009 წლის 9 აპრილს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის განჩინებით ბათუმისა და ლაზეთის მიტროპოლიტ დიმიტრის მიენდო ამერიკის შეერთებული შტატებისა და კანადის ქართული სამრევლოების წინამძღოლობაც.

ბათუმისა და ლაზეთის ეპარქიაში არსებული დაწესებულებები

წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახელობის სკოლა

ბათუმის წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახელობის სკოლა (რელიგიური ზოგადსაგანმანათლებლო სასწავლო დაწესებულება) დააარსა დეკანოზმა დავით შიოლაშვილმა (ამჟამად ბათუმისა და ლაზეთის მიტროპოლიტი დიმიტრი) 1991 წელს.

რექტორი: მღვდელი დიმიტრი სარჯველაძე

პედაგოგი _ 69

მოსწავლე _ 1205

სასწავლო პროცესი _ დაწყებითი ზოგადი განათლება (I-IV კლ.) არასრული საშუალო განათლება (VII-IX კლ.) და პროფილური (ჰუმანიტარული, საბუნებისმეტყველო და ტექნიკური), საშუალო განათლება (X-XI კლ.)

მისამართი: ქ. ბათუმი. დემეტრე თავდადებულის ქ. 49. 7 62 17; 7 62 18.

წმ. იოანე ღვთისმეტყველის სახელობის სასულიერო სემინარია

წმ. იოანე ღვთისმეტყველის სახელობის სასულიერო სემინარია 1993 წელს დაარსდა.

სემინარიის პირველი რექტორი იყო დეკანოზი დავით შიოლაშვილი (ამჟამად ბათუმისა და ლაზეთის მიტროპოლიტი დიმიტრი). სემინარიას შემდგომ წლებში ხელმძღვანელობდნენ: იღუმენი ლაზარე (სამადბეგიშვილი), დეკანოზი გიორგი მულაძე, დეკანოზი ზაქარია ფერაძე, ბერმონაზონი ევტიქი (შველიძე), დეკანოზი გიორგი გეთიაშვილი, დეკანოზი კონსტანტინე პაიჭაძე.

რექტორი: დეკანოზი ბასილი (ბერიძე)

თანამშრომელი _ 22

სტუდენტი _ 110

სემინარის სრული სასწავლო კურსი 1997 წლიდან მოიცავს 4 აკადემიურ წელს (1993-97 წწ. სასწავლო ხანგრძლივობა განისაზღვრებოდა 3 წლით).

არსებობის მანძილზე სემინარია დაასრულა 1020 სტუდენტმა. ბათუმის სემინარიის 35 კურსდამთავრებული სასულიერო პირია.

სემინარიაში ისწავლება შემდეგი საგნები:

ახალი აღთქმა, ძველი აღთქმა, ლიტურღიკა, კატეხიზმო, დოგმატური ღვთისმეტყველება, შედარებითი ღვთისმეტყველება, ძირითადი ღვთისმეტყველება, სამოძღვრო ღვთისმეტყველება, ჰომელიტიკა, მედავითნეობა, საეკლესიო სამართალი, ლოგიკა, ფილოსოფიის ისტორია, რელიგიათმცოდნეობა, ეკლესიის ისტორია, საქართველოს ისტორია, საქართველოს ეკლესიის ისტორია, მსოფლიო ისტორია, საეკლესიო არქეოლოგია, ქართული ენა და ლიტერატურა, რუსული ენა, ინგლისური ენა, ბერძნული ენა, საოჯახო მედიცინა, პედაგოგიკა.

მისამართი: ქ. ბათუმი. დემეტრე თავდადებულის ქ. 49. 7 62 17; 7 62 18.

წმიდა მატათა მოციქულის სახელობის გიმნაზია-პანსიონი

წმ. მატათა მოციქულის სახელობის მშობლების მზრუნველობასმოკლებულ ბავშვთა გიმნაზია-პანსიონი დაარსდა ბათუმისა და ლაზეთის მიტროპოლიტ (მაშინდელი ბათუმისა და სხალთის მთავარეპისკოპოს) დიმიტრის ლოცვა-კურთხევით 2003 წელს.

აქ ბავშვებისთვის საუკეთესო პირობებია შექმნილი. პატარები დადიან სხვადასხვა სპორტულ წრეებში, სწავლობენ მუსიკას, ქარგვას, მინანქარს, გობელენს.

მიტროპოლიტ დიმიტრის ლოცვა-კურთხევით დადიან საზღვარგარეთ წმიდა ადგილების მოსალოცად.

დირექტორი _ სამონაზვნე სიდონია (დარჩია)

თანამშრომელი _ 110

პედაგოგი _ 24

აღსაზრდელი _ 182

მისამართი: სოფ. ფერია ტელ.: 5 43 80

ჩაქვის წმ. კეთილმორწმუნე მეფე დავით აღმაშენებლის სახელობის სკოლა

ჩაქვის წმ. კეთილმორწმუნე მეფე დავით აღმაშენებლის სახელობის სკოლა დაარსდა 1998 წელს ბათუმისა და ქობულეთის მიტროპოლიტ დიმიტრის ლოცვა-კურთხევით.

რექტორი _ დეკანოზი არჩილ ჩხატრიშვილი

პედაგოგი _ 25

მოსწავლე _ 152

მისამართი: დაბა ჩაქვი

ქობულეთში საქართველოს საპატრიარქოს საერთაშორისო ახალგაზრდული საზაფხულო ცენტრი (ბანაკი) "სამშობლო"

საზაფხულო ცენტრი (ბანაკი) "სამშობლო" 2008 წლის ზაფხულში ამოქმედდა. მისი მაღალყოვლადუსამღვდელოესობის, ბათუმისა და ლაზეთის მიტროპოლიტ დიმიტრის ლოცვა-კურთხევით.

ბანაკი რამდენიმე ნაკადად იყოფა და 500 ბავშვზეა გათვალისწინებული.

ბანაკის მიზანია უცხოეთში მცხოვრები ქართველების სამშობლოში გარკვეული პერიოდით დაბრუნება, მათთვის მშობლიური გარემოს შექმნა. აქ ეწყობა ექსკურსიები საქართველოს სხვადასხვა კუთხეებში, ისწავლება ხატვა, მუსიკა, ეწყობა სპორტული შეჯიბრებები. ბანაკი გათვალისწინებულია ასევე სასულიერო პირთა შვილებისთვის, საქართველოში მცხოვრები მრავალშვილიანი და ხელმოკლე ოჯახის შვილებისათვის, ინვალიდი და საქართველოში მოქმედ ბავშვთა სახლების აღსაზრდელებისათვის.

გასულ წელს, ბანაკს პირველ ნაკადზე სასულიერო პირთა შვილები, ხოლო მომდევნო ეტაპზე ფერეიდნელი ქართველები და გორიდან იძულებით გადაადგილებული ახალგაზრდები სტუმრობდნენ.

 

წმ. ილია მართლის სახელობის საბავშვო ბაღი

ბათუმის წმ. ილია მართლის სახელობის საბავშვო ბაღი დაარსდა 2000 წელს ბათუმისა და სხალთის მთავარეპისკოპოს (ამჟამად ბათუმისა და ლაზეთის მიტროპოლიტ) დიმიტრის ლოცვა-კურთხევით.

დირექტორი _ ირინე თავაძე

პედაგოგი _ 75

აღსაზრდელი _ 370

მისამართი: ქ. ბათუმი. გოგებ

აშვილის ქ. 20 ტელ.: 7 11 91.

წმ. კეთილმორწმუნე მეფე თამარის სახელობის საბავშვო ბაღი

ჩაქვის წმ. კეთილმორწმუნე მეფე თამარის სახელობის საბავშვო ბაღი დაარსდა 1998 წელს ბათუმისა და ქობულეთის მიტროპოლიტ დიმიტრის ლოცვა-კურთხევით.

რექტორი _ დეკანოზი არჩილ ჩხარტიშვილი

პედაგოგი _ 18

აღსაზრდელი _ 100

მისამართი: დაბა ჩაქვი

წმიდა დიდმოწამე ეკატერინეს სახელობის სათნოების სავანე

ბათუმის წმიდა დიდმოწამე ეკატერინეს სახელობის სათნოების სავანე დაარსდა 1995 წლის 9 მარტს.

სათნოების სავანის პირველი დირექტორი იყო დეკანოზი დავით შიოლაშვილი (ამჟამად ბათუმისა და ქობულეთის მიტროპოლიტი დიმიტრი). სათნოების სავანეს შემდგომ წლებში ხელმძღვანელობდნენ: დეკანოზი თევდორე ახალაძე, დეკანოზი იაკობ ბენიძე, დეკანოზი პეტრე აბჟანდაძე, დეკანოზი პეტრე ყრუაშვილი, მონაზონი ანა მაისურაძე.

ამჟამად დაწესებულების ხელმძღვანელია მღვდელი შიო პაიჭაძე.

ამ დაწესებულების მიზანია მზრუნველობა არ მოაკლოს მიუსაფარ ადამიანებს, რომლებიც ოჯახისაგან გარიყულები, ბედის ანაბარა დარჩნენ. ამჟამად აქ 100 მოხუცია. სათნოების სავანეში მათთვის შექმნილია საუკეთესო პირობები, რაც მთავარია, იგრძნობა სულიერი სითბო, რომელსაც ასე საჭიროებენ აქ მცხოვრებნი.

სავანეში ფუნქციონირებს წმიდა ეკატერინეს სახელობის ტაძარი, სადაც ყოველ შაბათ-კვირას აღევლინება წირვა-ლოცვა და ისინი ეზიარებიან ქრისტეს საიდუმლოებებს.

სათნოების სავანეში მუშაობს 50 თანამშრომელი, მათ შორის სასულიერო სემინარი¬ის სტუდენტებიც, რომლებიც როგორც საკუთარ მშობლებს, ისე უვლიან უმწეო ადამიანებს.

წმ. ეკატერინეს სახელობის სათნოების სავანე უახლოეს პერიოდში ახალ შენობაში გადაინაცვლებს, სადაც იდეალური პირობები შეიქმნა მოხუცებისათვის და ეს ალბათ ისეთივე საჩვენებელი დაწესებულება იქნება საქართველოში, როგორც ბათუმის წმ. მატათა მოციქულის სახელობის გიმნაზია-პანსიონი.

მისამართი: ნინოშვილის ქ. 11

სმენადაქვეითებულ (ინკლუზიური სწავლების) ბავშვთა ბაღი ახალი სასწავლო წლიდან 2009 წლის სექტემბერში ამოქმედება. ბათუმისა და ლაზეთის მიტროპოლიტ დიმიტრის ლოცვა-კურთხევით კეთილმოეწყო აღნიშნული დაწესებულება, რომელიც 150-მდე აღსაზრდელზეა გათვალისწინებული.

ეპარქიის ეკლესია-მონასტრები

1. წმიდა კეთილმორწმუნე მეფე თამარის სახელობის ეკლესია (ქ. ბათუმი ბენზეს დასახელება)

2. ღვთისმშობლის შობის სახელობის საკათედრო ტაძარი (ქ. ბათუმი)

3. წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი)

4. წმიდა თევდორე აჭარელის სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი)

5. წმიდა ბარბარეს სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი)

6. წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი გოროდოკის დასახლება. მშენებარე)

7. წმიდა იოაკიმე და ანას სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი)

8. წმიდა სამების სახელობის სამონასტრო კომპლექსი (სოფელი სამება)

9. წმიდა გაბრიელ ქართველის სახელობის ტაძარი (ფერიის მთა)

10. წმიდა ლაზი მოწამეების სახელობის სამონასტრო კომპლექსი (სოფელი სარფი)

11. წმიდა ანდრია პირველწოდებულის სახელობის ტაძარი (სარფი)

12. ჯვართამაღლების სახელობის სამონასტრო კომპლექსი (სოფელი აგარა)

13. წმიდა იოანა ღვთისმეტყველის სახელობის სამონასტრო კომპლექსი (სოფელი სარფი)

14. ფერისცვალების სახელობის ტაძარი (სოფელი ახალშენი)

15. ყოვლადწმიდა სამების სახელობის ტაძარი (ფერია)

16. ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანების სახელობის ტაძარი (ქ. ქობულეთი)

17. თეთროსანის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი (ქობულეთის რაიონი)

18. წმიდა გიორგის სახელობის მამათა მონასტერი (სოფელი ჩეხედანა)

19. მთავარანგელოზთა სახელობის ტაძარი (დაბა ჩაქვი)

20. წმიდა პეტრეს და პავლეს სახელობის ეკლესია. (ნანგრევი, პეტრას ციხეზე)¬

21. ნინო წმიდის იოანე ნათლისმცემლის სახელობის მონასტერი.

22. ცხემლვანის წმიდა გიორგის სახელობის მამათა მონასტერი.

23. წმიდა ილია წინასწარმეტყველის სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი)

24. წმიდა მღვდელ მოწამე კირიონის სახელობის ტაძარი. აქვე წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ტაძრის ნანგრევი (ქ. ქობულეთი)

25. აჭარისწყლის კარის ღვთისმშობლის სახელობის ტაძარი

26. წმიდა ეკატერინეს სახელობის ტაძარი (ფერია)

27. წმიდა გიორგის სახელობის მამათა მონასტერი (ფერია)

28. წმიდა პანტელეიმონის სახელობის ტაძარი (ორთაბათუმი)

29. წმიდა კოსტანტინესა და ელენეს სახელობის ტაძარი (ზედა კვირიკე)

30. წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი (ქვედა კვირიკე)

31. წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი (სოფელი აჭყვი)

32. დაგვის ქრისტეს აღდგომის სახელობის ტაძარი

33. დაგვის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარი

34. აჭყვის პეტრე-პავლეს სახელობის ტაძარი

35. სოფელ ზედა აჭყვის წმიდა თეოდორეს სახელობის ტაძარი

36. საჩინოს წმიდა დიმიტრი თესალონიკელის სახელობის ტაძარი

37. სამი მღვდელმთავრის სახელობის ტაძარი (სოფელი ბობოყვათი)

38. წმიდა ნინოს სახელობის ტაძარი (სოფელი ქობულეთი)

39. წმიდა სამების სახელობის ტაძარი (ქობულეთი. სოფელი სამება)

40. წმიდა ილია წინასწარმეტყველის სახელობის ტაძარი (სოფელი ხუცაბანი)

41. წმიდა თევდორე მღვდლის სახელობის ტაძარი (სოფელი ერგე)

42. 2 ნაეკლესიარი სოფელ ლეღვაში

43. მაცხოვრის ამაღლების სახელობის ტაძარი (ჩაქვი)

44. წმიდა დავით აღმაშენებლის სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი ბარცხანის დასახლება)

45. წმიდა ირინეს სახელობის ტაძარი (ქ. ქობულეთი)

46. მაცხოვრის ამაღლების სახელობის ტაძარი (ქ. ქობულეთი. სადგურთან)

47. მაცხოვრის ამაღლების სახელობის ტაძარი (სოფელი ალამბარი)

48. წმიდა ბასილი დიდის სახელობის ტაძარი (სოფელი ალამბარი)

49. ნარინჯის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი (მახინჯაური)

50. წმიდა ამბროსი ხელაიას სახელობის ტაძარი (სოფელი ბობოყვათი)

51. წმიდა ტბელ აბუსერისძის სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი. მშენებარე)

52. წმიდა ნინოს სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი. სემინარიის შენობაში)

53. წმიდა დავით აღმაშენებლის სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი)

54. ფერიის წმიდა მატათა მოციქულის სახელობის ტაძარი.

მიტროპოლიტი გერასიმე (შარაშენიძე)

მიტროპოლიტი გერასიმე, ერისკაცობაში გიორგი რევაზის ძე შარაშენიძე, დაიბადა 1958 წლის 20 მაისს თბილისში. 1965-1975 წლებში სწავლობდა თბილისის 55-ე საშუალო სკოლაში, 1975-1980 წლებში საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის ელექტროკავშირგაბმულობის ფაკულტეტზე, რომლის დამ¬თავრების შემდეგ, 1980-1992 წლებში, სპეციალობის მიხედვით მუშაობდა სხვადასხვა საპასუხისმგებლო თანამდებობაზე თბილისსა და მოსკოვში. 1992-1997 წლებში გიორგი შარაშანიძე სტიქაროსნად მსახურობდა მოსკოვის აღდგომის, შემდეგ კი წმიდა გიორგის სახელობის ქართულ ეკლესიაში. 1997 წლის მარტში, უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით იგი ჩამოვიდა საქართველოში და სულიერი მოძღვრის მორჩილად განწესებულ იქნა რუისისა და ურბნისის ეპარქიაში. 1997 წლის 27 ივნისს მორჩილი გიორგი შარაშენიძე ურბნისისა და რუისის ეპისკოპოსმა იობმა აღკვეცა ბერად და უწოდა სახელი გერასიმე. იმავე წლის 20 ივლისს ბერი გერასიმე იეროდიაკვნად, 10 აგვისტოს მღვდელმონაზვნად აკურთხეს და დაადგინეს შრომის ამაღლების სახელობის ეკლესიის წინამძღვრად. 1998 წლის 17 იანვარს, უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით, მღვდელ-მონაზონი გერასიმე დაინიშნა საგარეჯო-გურჯაანის ეპარქიის სოფელ პატარძლეულის ეკლესიის მოძღვრად. იმავე წლის 18 თებერვალს საგარეჯოსა და გურჯაანის მთავარეპისკოპოსმა აბრაამმა იგი დაადგინა საეპარქიო საბჭოს მდივნად. 1998 წლის 29 მარტს ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის უწმიდესმა ილია II-მ სიონის საკათედრო ტაძარში მღვდელმონაზონ გერასიმეს მიანიჭა იღუმენის წოდება და დააჯილდოვა ოქროს ჯვრის ტარების უფლებით.

1998 წლის 8 ოქტომბერს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდმა იღუმენი გერასიმე გამოარჩია ზუგდიდისა და ცაიშის ეპარქიის მმართველ მღვდელმთავრად. 10 ოქტომბერს თბილისის სიონის საკათედრო ტაძარში იღუმენმა გერასიმემ ამ სიტყვებით მიმართა მის უწმიდესობას, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს, წმიდა სინოდის წევრებს: "უფლის განგებას ვერავინ განსაზღვრავს. არავინ იცის, ვის როგორი ჯვარი დაეკისრება ღვთისგან. ამ მღელვარე დღეს უდიდესი სიხარულისა და შიშის გრძნობა მეუფლება, სიხარულის, რადგან ღირსი გავხდი ესოდენ აღმატებული პატივისა და შიშის, რადგან დიდია პასუხისმგებლობა, რომელიც დამეკისრა. კარგად ვიცი, რომ ეს პატივი არ არის ჩემი დამსახურება. იგი ღვთის წყალობაა. თქვენო უწმიდესობავ, თქვენ ხშირად გითქვამთ, რომ რაც უფრო წინ მიიწევს ადამიანი სასულიერო იერარქიის კიბეზე, მით უფრო მეტი თავმდაბლობა მართებს. უფალს ვთხოვ, მომანიჭოს თავმდაბლობა და მორჩილება, მომცეს მადლი და ძალა, რათა ღირსეულად ვატარო მღვდელმთავრის მძიმე, მაგრამ საპატიო ჯვარი. ამ გზაზე სიარულისას იმედი მაქვს თქვენი დახმარებისა, თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, წმიდა სინოდის მღვდელმთავართა თანადგომისა, ჩვენი სამღვდელოების, ბერ-მონაზვნებისა და მრევლის მხარდაჭერისა.

მე გაცნობიერებული მაქვს, რომ ეპისკოპოსად ჩემი კურთხევა ხდება XX საუკუნის მიწურულს, საკმაოდ რთულ ეპარქიაში. მაშინ, როდესაც მართლმადიდებლური რწმენა მთელ მსოფლიოში შესუსტებულია, როდესაც ბევრი, ტრადიციით მართლმადიდებელი ადამიანის აზროვნება გამიწიერდა და დასცილდა ეკლესიურ ცნობიერებას, ამიტომ ღვთის შეწევნით მსურს ყველაფერი გავაკეთო, რათა ადამიანები დაბრუნდნენ ეკლესიაში და შეიგრძნონ მართლმადიდებლური სარწმუნოების მთელი სიღრმე და მშვენიერება.

ზუგდიდ-ცაიშის ეპარქიას, რომლის მწყემსმთავრადაც მე ვინიშნები, სახელოვანი ისტორია აქვს. მისმა წმიდა ტაძრებმა და მონასტრებმა ბევრი გამორჩეული სასულიერო მოღვაწე აღუზარდეს ეკლესიას. ზუგდიდში ინახება ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის კვართი _ მართლმადიდებელი ეკლესიის ერთ-ერთი უდიდესი სიწმიდე, რომლის სიახლოვეს ყოფნაც უდიდეს პასუხისმგებლობას აკისრებს ამ ეპარქიის მღვდელმთავარს, იქ მოღვაწე სასულიერო პირებს, ამ კუთხის ყველა მკვიდრს. ამ მხარეს ბოლო წლებში ბევრი ტკივილის გადატანა მიუხდა, ამიტომ ისევე როგორც დაჭრილსა და ნაიარევ ადამიანს, მას მეტი სითბო და თანაგრძნობა სჭირდება. ზუგდიდში დღეს ყველაზე მეტად იგრძნობა აფხაზეთის ტრაგედიის ექო, აქ შეიფარეს მშობლიური მიწა-წყლიდან გამოდევნილი ბევრი ლტოლვილი. ეს ყოველივე ორმაგად საპასუხისმგებლოს ხდის ჩემს მომავალ მოღვაწეობას. ამავე დროს ძალიან მიხარია, რომ მომიწევს მსახურება საქართველოს ამ უმშვენიერეს კუთხეში, რომლის განსაკუთრებული სიყვარული და პატივისცემა მაქვს. ბოლოს, მინდა მადლობა მოგახსენოთ თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, წმიდა სინოდის თითოეულ წევრს იმ ნდობისათვის, რაც თქვენ გამოიჩინეთ ჩემდამი. ვითხოვ შენდობას და თქვენს წმიდა ლოცვებს. ასევე ვთხოვ ჩვენს სამღვდელოებას და მრევლს  ლოცვას, რათა ჩემი მღვდელმთავრული მსახურება იყოს ნაყოფიერი და სასარგებლო მართლმადიდებელი ეკლესიისა და საქართველოსათვის." (61, 1998, 11)

უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ 11 ოქტომბერს სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში თავისი გამოსვლა ამ სიტყვებით დაიწყო: "დღეს აღსრულდა განგება ღვთისა და მეუფე გერასიმე, შენზე სულიწმიდა _ უძლურთა მკურნალი და ნაკლულევანთა აღმავსებელი გადმოვიდა. დღეს საქართველოს სამოციქულო ეკლესიაში 25-ე სამღვდელმთავრო კათედრა აღორძინდა, უძველესი ისტორიული კათედრა ზუგდიდისა და ცაიშისა. დღეს ღვთის განგებამ მღვდელმთავრის ხარისხში აგიყვანა, რაც უდიდესი წყალობაა, მაგრამ უნდა გახსოვდეს, რომ როცა უფალი წყალობასა და ჯილდოს იძლევა, ადამიანიც მის მისაღებად მზად უნდა იყოს, თუ მას არ აქვს სინანული თვისთა ცოდვათა გამო და არა განკითხვა ძმისა მისისა, თუ არ არის მზად ამ დიდი მადლის მისაღებად, რომელიც ამავე დროს მძიმე ჯვრის ზიდვასაც გულისხმობს, იგი მისი სიმძიმის ქვეშ ეცემა. შევთხოვ უფალს მოგცეს თავმდაბლობა, მორჩილება და სიწმინდე, როგორც წმიდა წერილი გვასწავლის, თავმდაბალთა მიენიჭება მადლი, ხოლო ამპარტავანთა შემუსრავს უფალი. მიდიხარ ეპარქიაში, რომელსაც დიდი ხანია არ ჰყოლია მღვდელმთავარი, იმ კუთხეში, რომლის მცხოვრებნიც მორწმუნენი არიან, მაგრამ განიცდიან გავლენას მძიმე მდგომარეობისა, რომელშიც დღეს საქართველო იმყოფება. ჩვენ დარწმუნებულნი ვართ, რომ დიდ ყურადღებას გამოიჩენ სამწყსოსა და განსაკუთრებით იმათ მიმართ, რომელთაც სულიერად უჭირთ და  მოძღვრის დახმარებას საჭიროებენ, ამისათვის მიგავლინა უფალმა იქ. შენი მოღვაწეობის გზაზე ქება-დიდებასაც ბევრჯერ მოისმენ და დამცირება-შეურაცხყოფის ატანაც ხშირად მოგიხდება, მაგრამ არ უნდა შეგეშინდეს, რადგან უფალი შენთან იქნება _ ღმერთი, რომელმაც ეს ჯვარი გიბოძა, სასულიერო იერარქიის უმაღლეს ხარისხში აგიყვანა, მის სატარებლად ძალასაც მოგცემს, მეც და ჩვენი მღვდელმთავრებიც დაგეხმარებით. ნება უფლისა აღსრულდეს შენზედა და მადლი სვეტიცხოვლისა გეწეოდეს. მიიღე ეს კვერთხი, როგორც სიმბოლო ძალაუფლებისა და დალოცე სამწყსო შენი და ერი სრულიად საქართველოსი." (61, 1998, 11).

2002 წლის 9 ივნისს მეუფე გერასიმე დაინიშნა საქართველოს საპატრიარქოს საფინანსო-ეკონომიკური საბჭოს თავმჯდომარედ, ხოლო 2003 წლის ივლისიდან 2005 წლის იანვრამდე ასრულებდა საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ქორეპისკოპოსის მოვალეობას. 2004 წელს საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში ერთგული და ხანგრძლივი სამსახურისათვის აყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში. 2007 წლის 1-3 ივნისს უწმიდესის და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ილია II ეწვია ფოთის, ჭყონდიდის, სენაკისა და ჩხოროწყუს, ზუგდიდ-ცაიშის ეპარქიებს, მოილოცა იქაური სიწმინდენი. მან მიმართა სამეგრელოს მოსახლეობას: "დიდი განსაცდელი გამოიარა ამ კუთხემ, მაგრამ მედგრად და ვაჟკაცურად შეხვდა ჩვენი ხალხი მას. რა თქმა უნდა, დღესაც მრავალი განსაცდელია ჩვენ წინაშე, ამგრამ იმედი მაქვს, რომ ყველაფერი დაიძლევა, ყველაფერი დამშვიდდება. სამეგრელო კიდევ ბევრ ნიჭიერ ადამიანს მისცემს სამშობლოს, რომლებიც გაიტანენ ქართველი ადამიანის სახელს მთელ მსოფლიოში. წყალობა, მშვიდობა, სიყვარული და სიხარული მოგმადლოთ უფალმა თქვენ და სრულიად საქართველოს." (68, 2007, 6).

ზუგდიდ-ცაიშის ეპარქიაში სტუმრობისას 3 ივნისს უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ მთავარეპისკოპოსი გერასიმე აიყვანა მიტროპოლიტის ხარისხში. მიტროპოლიტმა გერასიმემ მადლობა მოახსენა მის უწმიდესობას და აღნიშნა:

"დღეს ზუგდიდ-ცაიშის ეპარქიაში დიდი დღესასწაულია, და არა მარტო ჩვენს ეპარქიაში, სრულიად სამეგრელოში. გუშინ მისი უწმიდესობა და უნეტარესობა ბრძანდებოდა ფოთისა და ხობის ეპარქიაში. მას მეუფე პეტრე ზუგდიდის შემოსასვლელში _ ჭყონდიდის ეპარქიაში დახვდა, შემდგომში მეუფე შიო _ სენაკისა და ჩხოროწყუს ეპარქიაში და დღეს მისმა უწმინდესობამ და უნეტარესობამ წირვა-ლოცვა აღავლინა საქართველოს ეკლესიის სინოდის წევრ მღვდელმთავრებთან და სამღვდელოებასთან ერთად ზუგდიდში. ჩვენთვის უდიდესი დღესასწაულია ეს დღე, რადგან მრავალი წლის შემდეგ თქვენი მადლი კვლავ მოეფინა სამეგრელოს, კვლავ თქვენი ლოცვა-კურთხევით დაილოცა თითოეული ადამიანი, რომელიც აქ, ამ წმინდა ტაძარში იმყოფება და რომელიც ჩვენს ეპარქიებსა და ამ კუთხეში ცხოვრობს. თქვენ ბრძანეთ სამეგრელოს დიდი მნიშვნელობის შესახებ საქართველოს ისტორიაში. სამეგრელოს, მართლაც, ყოველთვის გამორჩეული ადგილი ეკავა საქართველოს ისტორიაში. როდესაც სამეგრელოში წმიდა ილია მართალი ჩამობრძანდა, ბრძანა: `მე სამეგრელოში ჩავედი და იქ საქართველო ვნახეო~. დღესაც სამეგრელო, როგორც განუყოფელი ნაწილი ჩვენი ერთიანი ქვეყნისა, ჩვენი ეკლესიისა, ასე არის წარმოდგენილი თქვენ წინაშე. ჩვენ კიდევ ერთხელ გვინდა მადლობა შევწიროთ უფალს იმისათვის, რომ ღვთის წყალობით, თქვენო უწმინდესობავ, ჩამობრძანდით ჩვენს ქალაქში, აღავლინეთ წირვა-ლოცვა ეკლესიაში, ასეთ დიდ პატივში აღგვიყვანეთ საქართველოს ეკლესიის მღვდელმთავრები, ჩვენი ეპარქიის სასულიერო პირები, დალოცეთ და აკურთხეთ ჩვენი მრევლი. კიდევ ერთხელ დაგვმოძღვრეთ, თუ როგორ უნდა ვიცხოვროთ, რომ უფალთან ერთად ვიმყოფებოდეთ და როგორ უნდა ვიცხოვროთ ერთსულოვნებით, რათა ერთითა გულითა და ერთითა პირითა ვადიდოთ უფალი ჩვენი იესო ქრისტე.

თქვენო უწმიდესობავ, თითოეული ქართველი დღეს განიცდის სიხარულს, როდესაც თბილისში სამების საპატრიარქო ტაძარში იმყოფება ანდა ამ ტაძრით ამაყობს, _ მაგრამ ეს ყველაფერი თქვენი ლოცვა-კურთხევით მოხდა და როგორც თქვენ ბრძანეთ, ეს მართლაც არის ქართველი ადამიანის ავტოპორტრეტი. ნება მიბოძეთ თქვენო უწმინდესობავ და უნეტარესობავ, ჩვენი ეპარქიის სახელით შემოგწიროთ ყოვლადწმიდა სამების ერთ-ერთი უძველესი ხატი, ნიშნად ჩვენი პატივისცემისა და სამახსოვროდ დღევანდელი ღვთისმსახურებისა. ყოვლადწმიდა სამებამ დაგიცვათ, დაგიფაროთ და თქვენი მადლი და ლოცვა-კურთხევა არ მოჰკლებოდეს სრულიად საქართველოს, ამინ." (68, 2007, 6).

2007 წლის 25 დეკემბერს მეუფე გერასიმე დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით.


ზუგდიდისა და ცაიშის ეპარქიის მოქმედი ეკლესიები

ზუგდიდის ვლაქერნის ყოვლადწმიდა ღმრთისმშობლის ხატის სახელობის საკათედრო ტაძარი (1825-1830 წწ.)

ცაიშის ყოვლადწმიდა ღმრთისმშობლის მიძინების სახელობის საკათედრო ტაძარი (X-XI სს. მიჯნა.)

წალენჯიხის მაცხოვრის ფერისცვალების სახელობის საკათედრო ტაძარი (X ს.)¬

კორცხელის ყოვლადწმიდა ღმრთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარი (X ს.)¬

ზუგდიდის კვირაცხოვლობის სახელობის (მაცხოვრის კარის) ტაძარი (XV-XVI სს)

ზუგდიდის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XIX-XX სს.)

წალენჯიხის რაიონის სოფ. ჩქვალერის (ლეშამუგეს) მაცხოვრის შობის სახელობის ტაძარი (XIX-XX სს.)

წალენჯიხის რაიონის ქ. ჯვარის ყოველთა წმიდათა სახელობის ტაძარი

წალენჯიხის რაიონის სოფ. ლიის (კუთხე მახარია) წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XIX-XX სს.)

ზუგდიდის რაიონი, სოფელ ტყაიას წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XIX-XX სს.)

ზუგდიდის რაიონი. სოფელ კოკის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XV ს.)

ზუგდიდის ხარების სახელობის ტაძარი (ჭითაწყარი)

ზუგდიდის რაიონის სოფელ დიდინეძის წმ. გიორგის სახელობის მამათა მონასტერი (1999-2004 წწ.)

წალენჯიხის რაიონის სოფელი მუჟავას წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

ზუგდიდის რაიონი, სოფელ კახათის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (2002-2004 წწ.)

სოფ. ჯგალის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

ზუგდიდის რაიონი, სოფელ ყულიშკარის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XVII ს.)

ზუგდიდის რაიონი, სოფელ ჭკადუაშის წმ. ნინოს სახელობის ტაძარი

მშენებარე ტაძრები ზუგდიდის რაიონი

ზუგდიდის ღმრთისმშობლის შობის სახელობის ტაძარი (საჯვაროს უბანი)

სოფ. ანაკლიის წმ. ნიკოლოზის სახელობის ტაძარი

სოფ. ეწერის (სააფაქიო-საჯინჯოლო) წმ. ნინოს სახელობის ტაძარი

სოფ. ძველი აბასთუმნის წმ. სამების სახელობის ტაძარი

სოფ. ოდიშის (საჭურღულიოს უბანი) წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

სოფ. რიყის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

სოფ. რუხის წმ. ნიკოლოზის სახელობის ტაძარი

სოფ. ზედაეწერის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

სოფ. ჭკადუაშის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

სოფ. ნარაზენის ხარების სახელობის ტაძარი

სოფ. ჩხორიის წმ. ნინოს სახელობის ტაძარი

სოფ. შამგონის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

სოფ. ჯიხაშკარის ხარების სახელობის ტაძარი

სოფ. დავითიანის (ოქტომბერი) წმ. ნიკოლოზის სახელობის ტაძარი

სოფ. საჩინოს წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

სოფ. აბასთუმნის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

წალენჯიხის რაიონი

წალენჯიხის მთავარანგელოზის სახელობის ტაძარი

სოფ. ეწერის ფერდი, წმ. კვირიკე სახელობის ტაძარი

სოფ. მუჟავას წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

სოფ. ობუჯის მთავარანგელოზ მიქაელის და გაბრიელის სახელობის ტაძარი.

სოფ. საჩინოს მთავარანგელოზების სახელობის ტაძარი

სოფ. ოჭანეს (ლეშამუე-ლეჭანტურე) წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახელობის ტაძარი¬

მონასტრები

კორცხელის ივერიის ღმრთისმშობლის სახელობის დედათა მონასტერი

ჩხორიის თამარ მეფის სახელობის დედათა მონასტერი

დიდნეძის წმ. გიორგის სახელობის მამათა მონასტერი

სქურის ფერიცვალების სახელობის მამათა მოანსტერი


ზუგდიდის ვლაქერნის ყოვლადწმიდა ღმრთისმშობლის ხატის სახელობის საკათედრო ტაძარი (1825-1830 წწ.)

ტაძრის წინამძღვარია დეკანოზი მალხაზ ჭანტურია. აქვე მსახურობენ დეკანოზი ფრიდონ ასათიანი, დეკანოზი ილარიონ შენგელია. დეკანოზი ამბროსი თორდია.

ცაიშის ყოვლადწმიდა ღმრთისმშობლის მიძინების სახელობის საკათედრო ტაძარი (X-XI სს. მიჯნა)

1989 წლიდან გაუქმებული ტაძარი უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით აღდგა და მრევლიც გაჩნდა. ამ დროიდან სიცოცხლის ბოლომდე ტაძრის წინამძღვარი იყო ეპარქიის მოძღვართმოძღვარი აწ განსვენებული დეკანოზი ამირან შენგელია, რომელიც ტაძრის სამხრეთ კარიბჭესთანაა დაკრძალული. ამჟამად ტაძრის წინამძღვარია დეკანოზი ზაბულონ ქობალია.

წალენჯიხის მაცხოვრის ფერისცვალების სახელობის საკათედრო ტაძარი (X ს.)

კომუნისტური მმართველობის დროს შვიდი ათეული წლის განმავლობაში ეკლესია დაკეტილი იყო. უფლის წყალობით 1988 წელს ტაძარში აღდგა ღმრთისმსახურება. 1988-89 წწ. ახალგახსნილი ტაძრის პირველ წინამძღვრად მღვდელი შალვა (აფხაიძე) მსახურობდა. 1989 წლიდან 2005 წლამდე ტაძარს წინამძღვრობდა დეკანოზი რომანოზ ჩიქობავა. მისი გარდაცვალების შემდეგ ტაძრის წინამძღვარია დეკანოზი ანდრია კემულარია. ამავე ტაძარში მსახურობს მღვდელი ილია ლუკავა, რომელიც არის სოფ. ჯგალის წმიდა გიორგის ეკლესიის წინამძღვარი. დიაკონი თომა კალანდია.

კორცხელის ყოვლადწმიდა ღმრთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარი (X ს.)

დღეს მას წინამძღვრობს დეკანოზი ილარიონ შენგელია

ზუგდიდის კვირაცხოვლობის სახელობის (მაცხოვრის კარის) ტაძარი (XV-XVI სს.)

ტაძრის წინამძღვარია დეკანოზი გიორგი ჯგუშია. ტაძარში მსახურობენ აგრეთვე დეკანოზი გალაქტიონ ფიფია და მღვდელი გიორგი გულორდავა.

ზუგდიდის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XIX-XX სს.)

ტაძრის წინამძღვარია დეკანოზი ანდრია ლიპარტია

წალენჯიხის რაიონის სოფ. ჩქვალერის (ლეშამუგეს) მაცხოვრის შობის სახელობის ტაძარი (XIX-XX სს.)

აღდგენილ ეკლესიაში მეუფე გერასიმემ წინამძღვრად დაადგინა დეკანოზი ანდრია მარღანია, რომელიც დღემდე ერთგულად ემსახურება თავის სამწყსოს.

წალენჯიხის რაიონის ქ. ჯვარის ყოველთა წმიდათა სახელობის ტაძარი

დეკანოზი ანდრია მარღანია

წალენჯიხის რაიონი, სოფელ ლიის (მახარიას უბნის) წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XIX-XX სს.)

ტაძრის წინამძღვრის რთულ და საპატიო მისიას დეკანოზი გალაქტიონ ფიფია ეწევა.

ზუგდიდის რაიონი, სოფელ ტყაიას წმ. გიორგის  სახელობის ტაძარი (XIX-XX სს.)

2000 წელს ზუგდიდისა და ცაიშის ეპისკოპოსმა გერასიმემ (შარაშენიძე) აკურთხა აღდგენილი ტაძარი და წინამძღვრად დეკანოზი გაბრიელ გულორდავა დაადგინა. მეუფე გერასიმეს ლოცვა-კურთხევით 2003 წლიდან წინამძღვრის საპატიო მოვალეობას დეკანოზი გალაქტიონ ფიფია ეწევა, რომელიც დღემდე დაუღალავად ემსახურება თავის სამწყსოს.

ზუგდიდის რიაონი. სოფელ კოკის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XV ს.)

ამჟამად მეუფე გერასიმეს ლოცვა-კურთხევით ეკლესიის წინამძღვრის საპატიო მოვალეობას ეწევა დეკანოზი გაბრიელ გულორდავა. მამა გაბრიელი საუფლო და საეკლესიო დღესასწაულებზე და ყოველ შაბათ-კვირას აღავლენს საღმრთო მსახურებას.

ზუგდიდის ხარების სახელობის ტაძარი (სოფ. ჭითაწყარი)

ტაძრის წინამძღვარია მღვდელი იაკობ ეხვაია.

ზუგდიდის რაიონის სოფელ დიდინეძის წმ. გიორგის სახელობის მამათა მონასტერი (1999-2004 წწ.)

ახლად ნაკურთხ ტაძარში მეუფე გერასიმემ წინამძღვრად დეკანოზი ზაბულონ ქობალია დაადგინა. მამა ზაბულონი შაბათობით რეგულარულად აღავლენს საღმრთო ლიტურღიას.

მეუფე გერასიმეს ლოცვა-კურთხევით ეკლესიასთან გახსნილია მამათა მონასტერი, რომლის წინამძღვარია მღვდელმონაზონი სერაფიმე (ჯიქია).

წალენჯიხის რაიონის სოფელი მუჟავას წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

დეკანოზი ანდრია მარღანია

ზუგდიდის რაიონი, სოფელ კახათის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (2002-2004 წწ.)

ეკლესიის კურთხევის დღეს მეუფე გერასიმემ წინამძღვრად დეკანოზი გაბრიელ გულორდავა დაადგინა, მამა გაბრიელი არც მანამდე აკლებდა ყურადღებას მშენებარე ეკლესიას, პერიოდულად ატარებდა პარაკლისებს. ეკლესიის კურთხევის შემდეგ კი ყოველ შაბათ-კვირას და საეკლესიო დღესასწაულებზე საღმრთო ლიტურგია აღევლინება.

სოფ. ჯგალის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

ტაძრის წინამძღვარია მღვდელი ილია ლუკავა.

ზუგდიდის რაიონი, სოფელ ყულიშკარის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XVII ს.)

ზუგდიდის რაიონი, სოფელ ჭკადუაშის წმ. ნინოს სახელობის ტაძარი

მთავარეპისკოპოსი თადეოზი (იორამაშვილი)

მთავარეპისკოპოსი თადეოზი, ერისკაცობაში მირიან გაიოზის ძე იორამაშვილი, დაიბადა 1946 წლის 12 ოქტომბერს გორის რაიონ სოფელ ფლავში. 1966 წელს დაამთავრა გორის რაიონის სოფელ ქვეშის საშუალო სკოლა. 1968-1973 წლებში სწავლობდა გორის ნიკოლოზ ბარათაშვილის სახელობის სახელმწიფო პედაგოგიურ ინსტიტუტში ისტორია-ფილო¬ლოგიის ფაკულტეტზე, რომლის წარჩინებით დამთავრების შემდეგ 1973-1974 წლებში მუშაობდა ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებლად გორის რაიონის სოფელ ქვეშის საშუალო სკოლაში. 1974-1977 წლებში სწავლობდა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში. სკოლის ახალგაზრდა პედაგოგის მცხეთის სასულიერო სემინარიაში წასვლა მტკივნეულად აღითქვა მაშინდელმა ხელისუფლებამ. "ახალგაზრდა კომუნისტმა" არაერთი წერილი მიუძღვნა ამ ფაქტს და მკაცრად გააკრიტიკა როგორც გორის ბარათაშვილის სახელობის ინტიტუტის ხელმ¬ძღვანელობა, ასევე სოფლის სკოლის პედაგოგიური კოლექტივი, სადაც გაზეთის აზრით იდეოლოგიური მუშაობა არ იყო სათანადო დონეზე. 1977 წლის 2 აპრილს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარე¬სის დავით V-ის ლოცვა-კურთხევით ალავერდელმა ეპისკოპოსმა გრიგოლმა 31 წლის მირიან იორამაშვილი აღკვეცა ბერად და უწოდა სახელად თადეოზი. 1977 წლის 7 აპრილიდან დიაკონია, 1 მაისიდან _ მღვდელმონაზონი, 1 ივნისიდან უწმიდესი დავით V-ის ლოცვა-კურთხევით დაინიშნა ალავერდის საკათედრო ტაძრის მღვდლად.

1977 წლის 1 აგვისტოს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით და წმიდა სინოდის გადაწყვეტილებით გამორჩეულ იქნა ეპისკოპოსად. 2 აგვისტოს მოხდა მისი კურთხევა. არქიმანდრიტმა თადეოზმა ამ სიტყვებით მიმართა უწმიდესსა და უნეტარესს ილია II-ს: "თქვენო უწმიდესობავ, უწმიდესო და უნეტარესო, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქო, დიდო მეუფეო და დიდო მამაო ილია; წმინდანო მღვდელმთავარნო ჩვენი მრავალჭირნახული ივერიის ეკლესიისანო. უმორჩილესად ვმადლობ ღმერთსა და უფალსა, შემოქმედსა ცისა და ქვეყნისასა, რომელი განანათლებს ყოველსა კაცსა მომავალსა სოფლად, რომელმან თქვენი უწმიდესი ლოცვის მადლით მიწოდა განსაკრთომელ მღვდელმთავრულ გზაზე. დიდი არს და საშინელ ჩემთვის ნდობა ესე მსახურნო დიდებისანო. მთავარანგელოზნი და ანგელოზნი ძლიერი ძალითა, ნათელნი მეორენი, ძრწიან დიდებისაგან ღვთისა და მე უღირსმან ვითარ ვიკადრო აღებად პირისა ჩემისა მისსა მიმართ, და ვითარ მივიღო პატივი ესე? ჩემი შინაგანი არსება ძრწის და გონებას ჩემსას ვერ მოუნახავს სიტყვა გამართლებისა... ამიტომ ვარჩევ დუმილს და განგებასა ღვთისასა და თქვენს წმიდა ლოცვას უმორჩილესად მინდობილი გამოუთქმელ მადლობას მოგახსენებთ... რთულია ჟამი ესე და ვის შეუძლია უღელვოდ გავლა ამ წუთისოფლის მღელვარე ზღვისა, ხსნა უკვდავისა სულისა თვისისა და ხსნა მოყვასთა, უკეთუ არა ითხოვა მადლი ღვთისაგან და ადამიანთა სიყვარულით არ გაიშუქა გული?.. ვმადლობდეთ ღმერთსა, რამეთუ კვალად მოგვხედა. დღეს ამას გრძნობს ყოველი გონიერი ადამიანი და გულით ლოცავს მთელი საქართველოსათვის მლოცველს. დღეს დიდი დღეა, დღე _ დიდი წინასწარმეტყველისა და ღვთისმხილველისა ილიასი, დღე ანგელოზისა უწმიდესისა და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქისა, დიდისა მეუფისა და დიდისა მამისა ჩვენისა ილია მეორისა, დღე კეთილი მწყემსის მიერ დადგენილი დიდი მწყემსისა. მინდა თქვენი სახელით, ყველა ქართველისა და ყველა ქრისტიანის სახელით მივულოცო მას ეს ბედნიერი დღე და აღვუთქვა ივერიის დედა-ეკლესიის პატიოსნად მსახურება ძალისამებრ ჩემისა შეწევნითა უწმიდესის წმიდა სინოდის, წმიდა მღვდელმთავრების, ყოველთა სამღვდელო და სამონაზვნო დროსა და ყველა თქვენთვის წმიდა და გულწრფელი ლოცვითა. ამინ." (60, 1983, 2).

ეპისკოპოსი თადეოზი დაინიშნა ბოდბის ეპარქიის მმართველად, 1978 წლის 24 დეკემბრიდან  გადმოყვანილ იქნა წილკნელად. 1979 წლის 20 სექტემბრიდან 1980 წლის 1 ოქტომბრამდე ეპისკოპოსი თადეოზი მცხეთის სასულიერო სემინარიის რექტორია, 1981 წელს აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში. 1979-1983 წლებში განაგებდა მანგლისის ეპარქიას, 1984-1993 წლებში აგარაკ-წალკის, 1993-1995 წლებში _ ცაგერისა და ლეჩხუმ-სვანეთის ეპარქიას, 1995-2003 წლებში _ ბოლნისისა და დმანისის ეპარქიებს, 2005 წლის აპრილიდან მთავარეპიკოპოსი თადეოზი თიანეთისა და ფშავ-ხევსურეთის ეპარქიის მმართველია.

მეუფე თადეოზი არის შესანიშნავი პოეტი. არაერთი პოეტური კრებულის ავტორი. განსაკუთრებული პოპულარობით სარგებლობს მეუფე თადეოზის ლექსი მიძღვნილი უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-სადმი:

"მაცხოვრის კვერთხის მპყრობელი ხელით
შეჭიდებული უხილავ მტერთან,
სიმხნით და ღვაწლით აღურიცხველთა
უძღვი ცად მიმართ ცხოვართა შენთა.
აყვავებული სანთლები ხატთან
სიკეთის დღეთა იყავნ მაცნენი,
სიწმიდის მადლით და სასწაულით,
მშობელთა ლოცვით აღმონაკვესნი.
იმედმოსხულმან შენი დღეები,
სიყვარულს ყოველს რომ უწილადებ,
შენი ფიქრია, შენი მამული
სამარადისოდ ნათლით ბრწყინავდეს,
თუ საქართველო წმიდა ჯვარია,
ნატრობ სამოთხის კართან იყოსო,
შენი სიცოცხლე ერს უხარია,
მრავალჟამიერ, კათოლიკოსო".

მთავარეპისკოპოსი ანტონი (ბულუხია)

მთავარეპისკოპოსი ანტონი, ერისკაცობაში მარკოზ სომონის ძე ბულუხია, დაიბადა 1956 წლის 7 მაისს ქობულეთის რაიონის სოფელ ოჩხამუ¬რში. 1973 წელს მარკოზ ბულუხიამ დაამთავრა ქუთაისის მუსი¬კალური საშუალო სკოლა-ინტერნატი. 1974-1976 წლებში იგი იმყოფებოდა საბჭოთა არმიის რიგებში. 1976-1982 წლებში მარკოზ ბულუხია ცხოვრობდა მოსკოვში, სწავლობდა მიწათმოქმედების ინსტიტუტში, 1980-1982 წლებში _ საკავშირო იურიდიულ¬ ინსტიტუტში, ხოლო 1987-1990 წლებში _ მცხეთის სასულიერო სემინარიაში. 1989 წლის 16 მარტს ჭყონდიდელმა მთავარეპისკოპოსმა გიორგიმ (შალამბერიძე) მარტვილის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ტაძარში მარკოზ ბულუხიას ხელი დაასხა დიაკვნად, ხოლო იმავე წლის 26 აპრილს _ მღვდლად და დაადგინა სუჯუნის წმიდა გიორგის ეკლესიის წინამძღვრად.

როგორც მეუფე ანტონი იხსენებს, "იმ წლებში სემინარიის III კურსზე ვსწავლობდი, ჩვენს სასწავლებელს ეწვია ყოფილი რექტორი, იმხანად ჭყონდიდელი მთავარეპისკოპოსი გიორგი. მას მოუკითხავს სემინარისტები და სიტყვა ჩამოუგდია, სამეგრელოში, აბაშაში ხალხი ითხოვს მოძღვარს, ერთი მიტოვებული, მაგრამ დიდებული ტაძარი არის და პატრონი სჭირდება, რომელი ისურვებდით იქ მოძღვრად წასვლასო. სემინარისტებს რატომღაც ჩემი გვარი დაუსახელებიათ, დამიძა¬ხეს, მეუფე გიორგი გამესაუბრა, მე ვუთხარი მოუფიქრებელ პასუხს ვერ მოგცემთ-მეთქი. პირველად თვით ტაძრის მონახულება გადავწყვიტე. ჩავედი სუჯუნაში, კარგად დავათვალიერე ტაძარი და მისი მიდამო, იქიდან მობრუნებულს წამითაც არ მიფიქრია სხვა რამეზე... სუჯუნის ტაძარი სულ ახალი გადახურული იყო, მაგრამ ის, რაც ტაძარს სჭირდება ღვთისმსახურებისათვის, მსგავსი არაფერი მოიპოვებოდა. ადგილობრივი მაცხოვრებლების, ხელისუფლების წარმომადგენლების დიდი თანადგომით ნელ-ნელა შევიძინეთ საღვთისმსახურო წიგნები, ხატები, ჯვრები, შანდლები. მოვაწყეთ საკურთხეველი, აღვმართეთ კანკელი, ვაკურთხეთ ტრაპე¬ზი... პირველი პარაკლისი სუჯუნაში 20 წლის წინ, გიორგობა დღეს, 6 მაისს, სუჯუნის ტაძრის დღესასწაულზე გადავიხადეთ. მახსენდება ის დღე, ხალხი მოაწყდა ტაძარს, მიუხედავად იმისა რომ აღარც ლოცვა ახსოვდათ, არც წესიერად პირჯვრის გამოსახ¬ვა იცოდნენ, ხალხმა მაინც ილოცა თავისებურად... ვხედავდი, რომ მრევლი საჭიროებდა მოძღვართან გაცილებით ახლო ურთიერთობას, ამიტომ წირვის შემდეგ ტაძრის ეზოში ვსხდებოდით და ვსაუბრობდით სარწმუნოებაზე, ისტორიაზე, ლიტერატურაზე, პოლიტიკაზე... ვხედავდი, რომ აქაური მრევლი სულ უფრო და უფრო მეტს ითხოვდა მოძღვრისაგან, ამან ჩემს სასულიერო პირად ჩამოყალიბებაში დიდი როლი ითამაშა. რადგან მრევლი მთხოვდა, ვალდებული ვიყავი მიმეცა მათთვის სულიერი საზრდო. ამან საკუთარ თავთან მუშაობა, შემეცნების გაღრმავება მოითხოვა. მინდა გავიხსენო 1989 წლის აგვისტო, როცა პატრიარქი გვეწვია. ვერ წარმოიდგენთ რამოდენა გამხნევება და სტიმული იყო მისი ჩამობრძანება. იგი მოეფერა ხალხს "ეს რა დიდებული ტაძარი გქონიათო, რა ხალხს უცხოვრია ადრე აქ, რომ ასეთი სალოცავი დაუტოვებიათო, აბა თქვენ იცით, როგორ ეპატრონებითო, ძველ კოლხთა შთამომავალნო, ნუ შეგეშინდებათ, უფალი არასოდეს გვტოვებდა და არც არასოდეს მიგვატოვებს, თუ კი ჩვენ არ დავივიწყებთ მას." (66, 122-123).

1996 წლის მაისში მამა მარკოზი ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ლოცვა-კურთხევით აღყვანილ იქნა დეკანოზის ხარისხში, ხოლო იმავე წლის 13 ივლისს დაჯილდოებული იქნა მიტრისა და გამშვენიერებული ჯვრის ტარების უფლებით. 1996 წლის 25 ოქტომბერს მამა მარკოზ ბულუხია რუისისა და ურბნისის მთავარეპისკოპოსმა იობმა ბერად აღკვეცა და უწოდა სახელად ანტონი. 1996 წლის 26 ოქტომბერს იგი აღყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში. 1998 წლის 10 ნოემბერს მცხეთის სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ არქიმანდრიტი ანტონი ეპისკოპოსად აკურთხა, მას ჩაბარდა ვანისა და ბაღდადის ეპარქია. 9 ნოემბერს არქიმანდრიტმა ანტონმა შემდეგი სიტყვით მიმართა უწმიდესსა და უნეტარესს:

"თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, მაღალყოვლადუსამღვდელოესნო და ყოვლადუსამღვდელოესნო მეუფენო, მამანო, ძმანო და დანო, მიმძიმს რაიმე ვთქვა ამ წუთებში, არა იმიტომ, რომ სათქმელი არაფერი მაქვს, არამედ, პირიქით, იმიტომ რომ სათქმელი ძალიან ბევრია. ამ წუთებში ჩემი გონება და გული მოცულია სიხარულითა და მღელვარებით. სიხარული გამოწვეულია იმ პატივით, რომლის ღირსიც წმიდა სინოდის დადგენილებით გავხდი, მღელვარება კი _ იმ პასუხისმგებლობით, რომელიც ამ პატივს თან ახლავს.

ამ დღეებში კიდევ ერთხელ გადავხედე და გავიაზრე ჩემს მიერ განვლილი ცხოვრების გზა, როგორც ერში, ასევე ეკლესიაში სამსახურისას. ეს გზა სავსე იყო სირთულეებით, მაგრამ ყოველთვის ვგრძნობდი როგორ მწყალობდა, როგორ მიფარავდა და როგორ განმამტკიცებდა უფალი ღმერთი ჩვენი. ვარდებით მოფენილ გზას არც ახლა ველოდები, მაგრამ მჯერა, რომ შეწევნა, წყალობა და მფარველობა კვლავაც არ მომაკლდება მისგან, ვინც აქამდე მწყალობდა და მიფარავდა.

როგორც წმიდა ბასილი დიდი ბრძანებდა, ორივე მხარეს ჯაჭვით მიბმული ნავი ზღვაზე ატეხილ ქარიშხალსა და აღელვებულ ტალღებს უშიშრად ხვდება ღვთის შეწევნითა და თქვენი თანადგომით, შეიძლება მეც გავუძლო იმ სირთულეებსა და წინააღმდეგობებს, რომელიც წინ მელოდება.

დღეს აქ მოვიდნენ ადამიანები, რომლებთანაც ერთად მე, როგორც მოძღვარმა, ჩემი სულიერი ცხოვრების გზა დავიწყე და რომელთა წინაშეც პასუხისმგებლობას ახლაც ვგრძნობ.

რვა წელი ვიმსახურე აბაშის რაიონში და საერთოდ ჭყონდიდის ეპარქიაში. ცნობილი მოვლენების ჟამს ჩვენ ბევრი რამ გადავიტანეთ ერთად. სამოცდაათწლიანი სულიერი მიძინების შემდეგ ერთად დავიწყეთ მამაპაპური მართლმადიდებლური სარწმუნოების ანისა და ბანის შესწავლა. ვიცით, რომ მათ ახარებთ დღევანდელი დღე და ისიც ვიცით, რომ დამწუხრებულნიც არიან განშორების გამო.

ჩვენი სასოება ყოველთვის იყო და იქნება უფალი ჩვენი იესო ქრისტე და ვრჩებით რა მართლმადიდებლური ეკლესიის წიაღში, ჩვენი სულიერი ურთიერთობაც განუყოფელია ზეციური საკურთხევლის წინაშე. ნუ განეშორებით დედა ეკლესიას, რომელსაც თქვენთან სუჯუნის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესია წარმოადგენს. გვახსოვდეს, ეკლესიამ შეიძლება რიცხობრივად დაკარგოს მორწმუნეთა რაოდენობა, მაგრამ იგი იძენს ხარისხს. მჯერა რომ, თქვენ დედა ეკლესიის ღირსეული შვილები ხართ. თანამედროვე ქრისტიანები სიამაყით ვიხსენებთ ეკლესიის ისტორიას და იმედის თვალით ვუყურებთ მომავალს, აწმყოს კი უმეტესად ოცნებებს ვუთმობთ. დღევანდელი ეკლესიის ისტორია ჩვენი ცხოვრების ისტორიაა, და თუ როგორი იქნება იგი, ეს დიდად არის დამოკიდებული ჩვენს მრწამსზე, ჩვენს ერთგულებასა და სიმტკიცეზე, იმ ღვაწლზე, რომლის აღსრულებაც დედა ეკლესიის მორჩილებით გვმართებს.

უფალი ბრძანებს: _ არარაი არს დაფარული, რომელი არა განცხადდეს და დამალული, რომელი არა საცნაურ იყოს" (ლუკა, 12,2).

ეს დღე დადგება ჩვენთვისაც. იმ დაფარულთა შორის, რაც უცილობლად განცხადდება, მინდა განცხადებულ იქნას ჩემი, როგორც მართლმადიდებელი იერარქიის, სარწმუნოებისა და მამულის სიყვარული, სიყვარული ჩემი მშობელი ხალხისა, გამართლება იმ ნდობისა, რომელიც თქვენ, თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ და წმიდა სინოდმა გამომიცხადეთ.

მე კარგად მესმის ჩემს მიერ გადადგმული ნაბიჯი; მესმის, რომ დღეიდან ჩემთვის განუყოფელია საქვეყნო და პირადული, საკუთარი და ეროვნული სატკივარი.

და მომეც მე უფალო, ერთითა პირითა და ერთითა გულითა, დიდებად და გალობად ყოვლადპატიოსანსა და დიდად შვენიერსა სახელსა შენსა მამისა და ძისა და წმიდისა სულისა აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე, ამინ." (61, 1998, 11).

სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ ამ სიტყვებით მიმართა ეპისკოპოს ანტონს:

"თქვენო ყოვლადუსამღვდელოესობავ, ვანისა და ბაღდათის ეპისკოპოსო ანტონ, ქრისტეს მიერ საყვარელნო დანო და ძმანო, უფალი იესო ქრისტე ბრძანებს: მოვედით ყოველნი მაშვრალნი და ტვირთმძიმენი და მე განგისუენო თქუენ. ჩვენ დღეს აქ მოვედით რათა მივიღოთ მადლი და დიდი ისტორიული მოვლენა _ ვანისა და ბაღდათის უძველესი ეპარქიის აღდგენა ვიზეიმოთ. მადლი სულისა წმიდისა გადმოვიდა შენზედა მეუფეო ანტონ, მადლი უძლურთა მკურნალი და ნაკლულევანთა აღმავსებელი. ეპისკოპოსის ხარისხი დიდი პატივი და ლოცვა-კურთხევაა უფლისაგან, რომელიც ადამიანს ღვთისა და ერის წინაშე დიდ პასუხისმგებლობას აკისრებს. ამიერიდან შენ პასუხს აგებ არა მხოლოდ შენი თავის, არამედ მთელი მრევლის გამო, რომელიც შენ უფალმა გიბოძა.

რწმენითა და სიყვარულით უნდა შეუდგე ამ დიდ ღვაწლს, რადგან ეპისკოპოსის მოღვაწეობა მოწამეობას წარმოადგენს. დღეს მრევლი სულიერად ისე დაუძლურებულია, რომ ძალა აღარა აქვს ეკლესიაში მოსვლისა. ჩვენ უნდა ვუშველოთ მას; როგორც სამარიტელი და როგორც სნეული, ისე უნდა მივიღოთ და უფალს მივუყვანოთ. ეპისკოპოსს არც ერთი წუთით არ უნდა ჰქონდეს მოსვენება, იგი თავისი ეპარქიისათვის ყოველდღე უნდა ეწამებოდეს, როგორც ამის მაგალითს წმიდა ბასილი დიდი გვაძლევს. დღეს, უპირველეს ყოვლისა, ჩვენ მზრუნველობა გასაჭირში ჩავარდნილ ადამიანთა მიმართ გვმართებს, ბევრი უნდა ვიფიქროთ მათზე, რადგან დღეს ბევრს უჭირს.

ყოვლადუსამღვდელოესო ანტონ, ღმერთმა შენთვის იმ ისტორიული ეპარქიის ჩაბარება ინება, საიდანაც წარმოშობით სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი კალისტრატე (ცინცაძე) იყო, რომელიც თავისი დიდი ღვაწლითაა ცნობილი. უწმიდესი კალისტრატე საქართველოს ეკლესიის საჭეთმპყრობელი იმ ოცი წლის მანძილზე ბრძანდებოდა, რომელიც განსაკუთრებით მძიმე იყო ჩვენი ქვეყნისათვის. ასეთ ისტორიულ კათედრაზე ინება უფალმა შენი დადგენა. ღმერთმა მოგცეს თავმდაბლობა და მორჩილება, რადგან უფალი ამპარტავნებს შემუსრავს, ხოლო თავმდაბალთ მადლს მიანიჭებს.

ნიშნად ეპისკოპოსის ხელისუფლებისა მიიღე კვერთხი ესე, როგორც საყრდენი მძიმე მოღვაწეობისა და დალოცე შენი მრევლი." (61, 1998, 11).

2004 წლის 4 იანვარს ეპისკოპოსი ანტონი აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში. 2007 წლის 25 დეკემბერს დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით.

ვანისა და ბაღდათის ეპარქიის ეკლესია-მონასტრები ვანის ოლქი

1. ქ. ვანის ყოველთა ქართველთა წმიდანთა სახ. სამლოცველო. წინამძღვარი: დეკანოზი _ პეტრე გიორგაძე. აღესრულება ყოველდღიური ღვთისმსახურება ოლქის სამღვდელოების მორიგეობით.

2. ს. ქედის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: დეკანოზი _ ზაქარია დვალიშვილი.

3. ს. ტობანიერის წმ. იოანე ნათლისმცემლის სახ. სამლოცველო. წინამძღვარი: მღვდელი _ ლუკა ჭულუხაძე.

4. ს. ამაღლებაში, მაცხოვრის ამაღლების სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ ზურაბ ბიბიჩაძე.

5. ს. გორას წმ. გიორგის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ ანდრია პაიკიძე.

6. ს. ზეინდარის წმ. ნიკოლოზის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ იასონ შარიქაძე.

7. ს. ბზვანის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ ნიკოლოზ კაცაძე.

8. ს. შუამთის ნათლისღების სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: კონსტანტინე გაბუნია.

9. ს. მთისძირის წმ. გაბრიელ _ იმერეთის ეპისკოპოსის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ აბო ასათიანი.

10. ს. ფერეთას წმ. გიორგის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ ზოსიმე ალფაიძე.

11. ს. ისრითის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ პანტელეიმონ მარგველაშვილი.

12. ს. ყუმურის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია.

13. ს. კუშუბაურის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის სახ. ეკლესია.

14. ს. ზემო ვანის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის შობის სახ. სამლოცველო.

15. ს. ინაშაურის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის შობის სახ. ეკლესია.

16. ს. სულორის ქაშვეთის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია.


მშენებარე ტაძრები

1. ეპარქიის საკათედრო ტაძარი _ მშობელთა წმ. დედისა ჩვენისა ნინო ქართველგანმანათლებლისა ღირსისა ზაბულონისა და სუსანას სახ.

2. ს. მუქედში _ მთავარანგელოზთა სახ. ეკლესია.

3. ს. სალომინაოში _ ყოვლაწმიდა ღვთისმშობლის შობის სახ. ეკლესია.

4. ს. სულორში _ ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ხარების სახ. ეკლესია.

5. ს. საპრასიაში _ ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის სახ. ეკლესია.

6. ს. ტობანიერში _ სულიწმიდის გარდამოსვლის სახ. ეკლესია.

7. ს. უხეთში _ წმ. გიორგის სახ. ეკლესია.

8. ს. ძულუხში _ წმ. მეფე ვახტანგ გორგასლის სახ. ეკლესია.

9. ს. მიქელეფონში _ წმ. სამების სახ. ეკლესია.

10. ს. გადიდში _ წმ. ანტონ დიდის სახ. მამათა მონასტერი.

ბაღდათის ოლქი

1. ბაღდათის ოლქის საკათედრო ტაძარი _ ქაშვეთის სტილის. ზედა სართული იბერიის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის სახ. (მიმდინარეობს შიდა სამუშაოები). ქვედა სართული წმ. გიორგის სახ. წინამძღვარი: არქიმანდრიტი _ მაკარი (აბესაძე) აღესრულება ყოველდღიური ღვთისმსახურება ოლქის სამღვდელოების მორიგეობით.

2. ს. ობჩა, ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინების სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: დეკანოზი _ დავით ბურჯანაძე.

3. ს. ზ. დიმის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: დეკანოზი _ იოანე ყურაშვილი.

4. ს. ვარციხის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინების სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: დეკანოზი _ მარკოზ სვანიძე.

5. ს. როხის წმ. ნიკოლოზის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: დეკანოზი _ იოაკიმე ისაკაძე.

6. ს. წითელხევის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანების სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: დეკანოზი _ ბასილ ბასილაძე.

7. ს. როკითის მაცხოვრის ფერისცვალების სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ მიქაელ გიორგობიანი.

8. ს. ხანის 12 მოციქულის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ ბესარიონ მშვილდაძე.

9. ს. ქვ. დიმის მთავარანგელოზთა მიქაელ და გაბრიელის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ სერაფიმე მსხვილიძე.

10. ს. ქვ. ზეგნის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია.

11. ს. საკრაულში _ ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინების სახ. ეკლესია.

12. ს. წიფაში _ იოანე ნათლისმცემლის შობის სახ. სამლოცველო. წინამძღვარი: მღვდელი _ მელქისედეკ ივანიშვილი.

13. ს. ფერსათის ღვთისმშობლის შობის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ დიმიტრი ჯანგულაშვილი.

14. ს. დიდველას ანდრია პირველწოდებულის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ გობრონ ზივზივაძე.

15. ს. ობჩა-1 წმ. გიორგის სახ. მამათა მონასტერი. წინამძღვარი: მღვდელ/მონოზონი _ ილია (გამყრელიძე).

16. გოთიეთის ანთიმოზ ივერიელის სახ. მამათა მონასტერი. მღვდელმონაზონი _ ეფრემი (ნუცუბიძე).

17. ბაღდათის წმ. თამარ მეფის სახ. დედათა მონასტერი. წინამძღვარი: იღუმენი _ ზაბულონი (ნოდია).

18. ს. შუბანის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია.

მშენებარე ტაძრები

ს. ფერსათის წმ. მოწამე დიმიტრი (ყიფიანის) სახ. დედათა მოანსტერი.

ს. ობჩა. წმ. მოწამე ქეთევან დედოფლის სახ. დედათა მონასტერი.

ს. წყალთაშუაში _ წმ. ანასტასია ფერსათელის სახ. ეკლესია.

ს. ფერსათის მთავარანგელოზთა სახ. ეკლესია.

ს. ზ. ზეგანში _ სახ. ეკლესია.

კურორტ საირმეში _ მაცხოვრის ფერისცვალების სახ. ეკლესია.

კურორტ საირმეში _ წმ. მოწამე ივლიტა და კვირიკეს სახ. ეკლესია.

 

მთავარეპისკოპოსი დავითი (ტიკარაძე)

მთავარეპისკოპოსი დავითი, ერისკაცობაში გიორგი ტიკა¬რაძე, დაიბადა 1963 წლის 1 მაისს ლანჩხუთის რაიონ სოფელ სუფსაში. 1969-1980 წლებში სწავლობდა სუფსის საშუალო სკოლაში, 1982-1989 წლებში _ საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის საავტომობილო საგზაო ფაკულტეტზე. 1983-1985 წლებში გიორგი ტიკარაძემ იმსახურა საბჭოთა არმიის რიგებში. უმაღლესი სასწავლებლის დამთავრების შემდეგ იგი დაბრუნდა სოფელ სუფსაში, სადაც საქმიანობდა 1994 წლამდე. 1994 წელს გიორგი ტიკარაძე ბათუმ-შემოქმედის ეპარქიის საეპისკოპოსო რეზიდენციაში ცხოვრობდა სულიერი მოძღვრის მორჩილებაში. 1995 წლის 18 დეკემბერს ბათუმისა და სხალთის ეპისკოპოსმა იობმა მორჩილი გიორგი აღკვეცა ბერად და უწოდა სახელად დავითი. 1996 წლის 14 იანვარს მეუფე იობმა ბერი დავითი აკურთხა დიაკვნად. 19 იანვარს _ იეროდიაკვნად, ხოლო 6 მაისს _ მღვდელ-მონაზვნად და დაადგინა ბათუმის წმიდა იობ მრავალვნებულის სახელობის მამათა მონასტრის წინამძღვრად.
1997 წლის 20 იანვრიდან მღვდელ-მონაზონი დავითი მსახურობდა ხაშურის იოანე ნათლისმცემლის სახელობის საკათედრო ტაძარში, ხოლო იმავე წლის 22 მაისს დაინიშნა ქარელის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ხარების ტაძრის წინამძღვრად, იმავე დროს ასრულებდა სამწევისის მთავარანგელოზთა სახელობის და სამწევისის ცხოველმყოფელი ჯვრის სახელობის, სოფელ ღილევიას ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის შობის ტაძრების წინამძღვრის მოვალეობას. 1997 წლის 17 მაისს უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ მღვდელ-მონაზონ დავითს მიანიჭა იღუმენის წოდება და ოქროს ჯვრის ტარების უფლება. 1998 წლის 8 ოქტომბერს იგი გამორჩეულ იქნა ცაგერისა და სვანეთის ეპისკოპოსად. 1998 წლის 14 ოქტომბერს, სვეტიცხოვლის დღესასწაულზე, უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ქართველ მღვდელმთავართა თანამწირველობით სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში იღუმენი დავითი აკურთხა ეპისკოპოსად.

იღუმენმა დავითმა 13 ოქტომბერს სიონის საკათედრო ტაძარში შემდეგი სიტყვით მიმართა უწმიდესსა და უნეტარესს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს ილია II-ს, წმიდა სინოდის წევრებს: "უპირველეს ყოვლისა, მინდა მადლობა შევწირო ყოვლადწმიდა სამებას, რომელმაც აურაცხელითა წყალობითა და მოწყალებითა თვისითა ღირსმყო მე, უღირსი მონა, ეპისკოპოსის წმიდა და საპატიო ხარისხში აყვანისა. შემდგომად ღვთისა გმადლობთ თქვენ, თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ და თქვენ წმიდა სინოდის მღვდელმთავარნო, ესოდენ დიდი ნდობისათვის. მაცხოვარი ამბობს: უარყავ თავი თვისი და აღიღენ ჯუარი თვისი და შემომიდეგინ მე (მკრ. 8,34). ქრისტიანობის ერთ-ერთი მაცხოვნებელი მცნება საკუთარი ნების უარყოფა და ღვთის ნების აღსრულებაა. სინოდის გადაწყვეტილება ღვთის ნებად მიმაჩნია, ამიტომ მორჩილებით ვიღებ თქვენს გადაწყვეტილებას, გავხდე ეპისკოპოსი, თორემ მღვდელმთავრობის პატივისათვის თავი უღირსად მიმაჩნია. შეგნებული და გააზრებული მაქვს, თუ რამდენად საპასუხისმგებლოა და მძიმე მღვდელმთავრის ჯვარი, რადგან იგი ღვთის წინაშე პასუხს აგებს არა მარტო საკუთარი სულისათვის, არამედ მისადმი რწმუნებული სამწყსოსათვის, როგორც სამღვდელო დასის, ასევე მორწმუნე ერისათვის: "ეპისკოპოსია ის, ვისაც აბარია ერი ღვთისა და ვისაც მოეკითხება პასუხი მათი სულებისათვის" (მოც. კანონი 39). მოციქული პავლე გვმოძღვრავს "ეკრძალენით უკეთუ თავთა თქუენთა და ყოველსავე სამწყსოსა, რომელსა-ეგე თქუენ სულმან წმიდამან დაგადგინნა მოღვაწედ და მწყსად ეკლესიასა უფლისა ღმრთისასა, რომელი მოიგო სისხლითა თვისითა" (საქმე. 20,28). სამწყსოზე ზრუნვა უნდა წარმოადგენდეს მღვდელმთავრის საქმიანობის ძირითად მიზანს. ეპისკოპოსი უნდა ზრუნავდეს მრევლის თითოეულ წევრზე და არ უნდა დაუშვას არცერთი ადამიანის მოწყვეტა ეკლესიისაგან. ჩვენს განსაცდელებით აღსავსე ეპარქიაში მღვდელმთავარს განსაკუთრებული სიფხიზლე მართებს, ვინაიდან ბოროტი გააფთრებით იბრძვის თითოეული სულისათვის. რამეთუ ეშმაკი ვითარცა  ლომი მყვირალი მიმოვალს და ეძიებს ვინმცა შთანთქა (1. პეტრ. 5,8). დღეს ბოროტმა სახე იცვალა, ნათლის ანგელოზად მოგვევლინა, სხვადასხვა ჰუმანიტარული დახმარებით და მიმზიდველი დაპირებით ცდილობს ადამიანთა ჩამოშორებას ერთადერთი ჭეშმარიტი მართლმადიდებლური სარწმუნოებისაგან. ეს ორგანიზაციები სარგებლობენ ჩვენი ქვეყნის მატერიალური სიდუხჭირით. მღვდელმთავარმა, გარდა მორწმუნე მრევლზე ზრუნვისა, ბევრი უნდა იღვაწოს გზააბნეულ, მწვალებელთაგან მოტყუებულ ადამიანთა დედა ეკლესიაში დაბრუნებისათვის. მიხარია, რომ ღვთის განგებით ცაგერისა და სვანეთის ეპარქიის მმართველი გავხდი ეპარქიისა, სადაც სხვა სიწმინდეებთან ერთად არის წმიდა მაქსიმე აღმსარებლის საფლავი, რომლის სიახლოვეს ყოფნაც მე კიდევ ერთხელ შემახსენებს ჩემს მოვალეობას მართლმადიდებლური სარწმუნოების მტკიცედ და შეურყევლად დაცვისა. ეს არის ეპარქია, სადაც თვით კომუნისტური დევნის დროსაც ადამიანებმა დაიცვეს და დაიფარეს ეკლესიები, მათში არსებული საეკლესიო საგანძური, უძვირფასესი ხატები, რაც იმაზე მეტყველებს, რომ მათში არის რწმენა, მაგრამ ამ რწმენის სრულყოფა ამ ადამიანების გაეკლესიურებით უნდა მოხდეს. კარგად მესმის, რომ ეპისკოპოსობა უდიდეს პატივთან ერთად სიძნელეებითა და განსაცდელებით სავსე ცხოვრებაა. ამიტომ მინდა გთხოვოთ თქვენ, თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ და წმიდა სინოდის მღვდელმთავარნო, ილოცეთ ჩემთვის, ჩემი გაძლიერებისათვის, იმისათვის, რომ უფალმა თქვენი ლოცვით მომანიჭოს თავმდაბლობა, მორჩილება, მოთმინება და რომ შევძლო ღვთისათვის სათანადოდ აღვასრულო ეპისკოპოსობის წმიდა და საპასუხისმგებლო მოვალეობა." (61, 1998, 11).

უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ მეუფე დავითს კურთხევის შემდეგ ამ სიტყვებით მიმართა: "სახელითა მამისათა და ძისათა და სულისა წმიდისათა. ყოვლად სამღვდელონო მღვდელმთავარნო, წმიდა მამანო, ქრისტეს მიერ საყვარელნო დანო და ძმანო. დღეს სამოციქულო ეკლესია სრულიად საქართველოსი დიდ ეროვნულ დღესასწაულს ზეიმობს _ ხსენებას სვეტიცხოვლისა და ზეგარდმო მოქსოვილსა კვართისა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესი. ეს უდიდესი სიწმინდე _ კვართი უფლისა, როგორც ნიშანი მამაზეციერის წყალობისა, როგორც საწინდარი ქართველთა ზედა მადლის სუფევისა, საქართველოში I საუკუნეში იქნა ჩამობრძანებული და აი, უკვე თითქმის ოცი საუკუნეა თაყვანს ვსცემთ. მრავალი ცრემლი დაღვრილა და მრავალი ლოცვა აღვლენილა საქართველოსათვის ამ სვეტის წინაშე. დღესაც შევსთხოვთ ყოვლადწმიდა სამებას, რომ სვეტიცხოვლის მადლმა გაამთლიანოს საქართველო და აამაღლოს ქართული ეკლესია. ჩვენს სადღესასწაულო განწყობილებას ისიც აძლიერებას, რომ დღეს ეპისკოპოსის კურთხევაც შედგა. ყოველი ახალი ეპისკოპოსის კურთხევა ხომ ეკლესიის ცხოვრებაში ისტორიულ მოვლენას წარმოადგენს. ცაგერისა და სვანეთის ეპარქიის ახალ მმართველს, მეუფე დავითს, უფალი მისცემს ძალას ამ საპატიო, მაგრამ მძიმე ჯვრის სატარებლად. უპირველეს ყოვლისა, მეუფეო, წმიდა სინოდის სახელით გილოცავთ ჯილდოს, რომელიც უფალმა გიბოძა. მიდიხარ ეპარქიაში, სადაც შენახულია რწმენა და საქართველოს მრავალი სიწმინდეა დაცული, მაგრამ სადაც ნაკლებია ეკლესიურობა. ღმერთმა მოგცეს ძალა და მადლი, რომლითაც უფალი მხოლოდ თავმდაბალთ აჯილდოებს. მიიღე კვერთხი როგორც ძალაუფლების სიმბოლო და დალოცე ერი სრულიად საქართველოსი." (61, 1998, 11).

2001 წლის 12 ოქტომბერიდან ეპისკოპოსი დავითი გადაყვანილ იქნა ბოდბის ეპარქიის მმართველად. ბოდბის ეპარქია საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიაში ერთ-ერთი გამორჩეულია. ბოდბეშია ქართველთა განმანათლებლის წმიდა ნინოს საფლავი. ბოდბის ეპარქია 1925 წლის 22 ოქტომბრის საქართველოს საკათალიკოსო საბჭოს დადგენილებით გამოეყო ალავერდის ეპარქიას. ბოდბის ეპარქიის მეშვეობით ინარჩუნებდა საქართველოს სამოციქულო ეკლესია საქართველოდან ჩამოშორებულ საინგილოს ქართველებთან სულიერ კავშირს, მაგრამ ბოლშევიკური მმართველობის პირობებში ქვეყანაში ხორციელდებოდა აგრესიული ათეიზმის პოლიტიკა, ადმინისტრაციული წესით იხურებოდა ეკლესია-მონასტრები. 1936 წლის 17 ნოემბერს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა უწმიდესმა და უნეტარესმა კალისტრატემ ხელისუფლებისადმი გაგზავნილ წერილში აღწერა ბოდბის ეპარქიის მძიმე მდგომარეობა. სიღნაღის რაიონ სოფელ ანაგაში "მიუხედავად იმისა, რომ შეწერილ გადასახადს ეკლესია უკლებლივ ისტუმრებს, ხელისუფლების ადგილობრივი ორგანოები ყოველგვარ დაბრკოლებას უქმნიან მლოცველებს: ასე მოხდა მიმდინარე წლის აღდგომის დღესასწაულზე, როცა მლოცველები განდევნეს ეკლესიიდან. გთხოვთ მიიღოთ ზომები." (6, 181).

XX საუკუნის 50-60-იან წლებში ბოდბის ეპარქია გაერთიანებული იყო ალავერდის ეპარქიასთან. ბოდბის მონასტერი გაუქმებული იყო, მისი ტერიტორია საავადმყოფოს ეკავა. ბოდბელი მღვდელმთავარი თბილისის სამების ეკლესიაში წირავდა. 1978 წელს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით გამორჩეულ იქნა ბოდბელი ეპისკოპოსი ათანასე, მაგრამ ეპარქიაში რთული ვითარება იყო.

მეუფე დავითი 2001 წლიდან შეუდგა საქმიანობას. მისი ღვაწლით ბევრი რამ გაკეთდა ეპარქიაში ქრისტიანული რწმენის, სამონასტრო ცხოვრების აღორძინებისათვის. განსაკუთრებით აღსანიშნავია წმიდა ნინოს საფლავის, ბოდბის დედათა მონასტრის გამშვენიერება. 2006 წლის 1 ივნისს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით მეუფე დავითი აყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში. 2007 წლის 25 დეკემბერს დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით.

მთავარეპისკოპოსი ანდრია (გვაზავა)

მთავარეპისკოპოსი ანდრია, ერისკაცობაში ამირან გვაზავა, დაიბადა 1968 წლის 24 აპრილს, ქალაქ სოხუმში პედაგოგების, ანატოლი გვაზავასა და ნინო არაჰამიას ღვთივსათნო ოჯახში.

ათეისტური გარემოს მიუხედავად ოჯახში ყოველთვის დაუფარავად დღესასწაულო¬ბდნენ შობისა და აღდგომის ბრწყინვალე დღესასწაულებს. ღვთის რწმენას მომავალ მღვდელმთავარს უნერგავდა დედა, ნინო არაჰამია, რომელიც არაერთხელ უნახავს მას სახლში ხატთან ანთებული სანთლით მლოცველი, მასვე დაჰყავდა სოხუმის საკათედრო ტაძარში, სადაც წმიდა იოანე ოქროპირის სარკოფაგს პატარა ბავშვის ცნობიერებაში განსაკუთრებული ადგილი ეკავა.

მომავალი მღვდელმთავრის საგვარეულოდან არაერთი სასულიერო პირი აღიზარდა: დეკანოზები _ მიქაელ გვაზავა და მისი ძმა, რომლებიც სოხუმში მოღვაწეობდნენ და იქვე მიხაილოვის სასაფლაოზე არიან დაკრძალულები; მიქაელ გვაზავა, რომელიც მეორე მსოფლიო ომის დროს სოხუმის საკათედრო ტაძრის წინამძღვარი იყო; მისი დროინდელი ხატები დღესაც სოხუმის საკათედრო ტაძარშია  დასვენებული, მათ შორის გამორჩეულია ივერიის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ხატი, რომელიც სასწაულთმოქმედად იყო მიჩნეული მრევლის მიერ; ათონის მთაზე ერთ-ერთი უკანასკნელი ქართველი მოღვაწე ბერები მათე და ათანასე გვაზავები. ბებიის მხრიდანაც კაჭარავების საგვარეულოში წინაპრები სასულიერო წოდებას ეკუთვნოდნენ, არაჰამიათა გვარიც ეკლესიის ყმები და ხატის მცველები იყვნენ.

სოხუმის XI საშუალო სკოლის დამთავრების შემდგომ მან სწავლა სამხედრო სასწავლებელში, ხარკოვის საავიაციო-საინჟინრო ინსტიტუტში განაგრძო, რომელიც ჯანმრთელობის გამო ვერ დაასრულა და 1988 სოხუმში დაბრუნდა, სადაც სუბტროპიკული მეურნეობის ინსტიტუტის ტექნოლოგიის ფაკულტეტზე განაგრძო სწავლა და დაასრულა 1994 წელს. მის მიერ ეკლესიის სწავლების გაცნობა და ეკლესიური ცხოვრების დაწყება 1988-1989 წლებიდან იწყება, რაც ასევე ოჯახის  წევრების, ძმის მეუღლის _ მარინა ამაღლობელის დახმარებით მოხდა. განსაკუთრებული გავლენა მასზე მღვდელ-მონაზონ სერაფიმე როუზისა და წმ. მღვდელმთავარ ეგნატე ბრიანჩანინოვის ნააზრევმა მოახდინა.

მის სულიერ აღზრდაში დიდი წვლილი მიუძღვის არა-ერთ ცნობილ სასულიერო მოღვაწეს, რომელთაგან აღსანიშნავია მისი პირველი მოძღვარი, სოხუმის საკათედრო ტაძრის უხუცესი მღვდელმსახური, დეკანოზი იოსებ სევერინი, სქიარქიმანდრიტი ვიტალი (სიდორენკო); სქიმიღუმენია სერაფიმა (სიდორენკო); ბერი კონსტანტინე, ზალიტის კუნძულზე მოღვაწე დეკანოზი ნიკოლოზი (გურიანოვი), აფხაზეთის უდაბნოში მცხოვრები ბერ-მონაზვნები; წერილობითი ურთიერთობა ჰქონდა არქიმანდრიტ იოანე კრესტიანკინთან. ამავე პერიოდში ხშირად დადიოდა სიწმინდეების მოსალოცად როგორც საქართველოში, ასევე უკრაინასა და რუსეთში: წმ. სვიმონ კანანელის საფლავი; წმ. ვასილისკოს აღსრულების ადგილი და მისი წყარო; წმ. იოანე ოქროპირის მიცვალების და წმ. იოანე ნათლისმცემლის თავის პოვნის ადგილები კომანში; ახალი ათონის მონასტერი; კიევ-პეჩორის ლავრა; წმ. სერაფიმე საროველის ნაწილების აღმოჩენამ და 1991 წელს დივეევოს მონასტერში მათ გადასვენებაში მონაწილეობამ ახალგაზრდა კაცში განსაკუთრებული სულიერი გარდატეხა მოახდინა. ამ პერიოდში მოილოცა ოპტის უდაბნოს მონასტერი, რამაც კიდევ უფრო გაუღრმავა ბერ-მონაზვნული ცხოვრების სურვილი. ის უკვე იმყოფებოდა ოპტის უდაბნოში, სადაც აპირებდა სამონაზვნო ცხოვრების შედგომას, მაგრამ საქართველოში განვითარებულმა მოვლენებმა მშობლიურ ქალაქში დაბრუნების გადაწყვეტილება მიაღებინა.

აფხაზეთში საომარი ოპერაციების დროს მონაწილეობდა სხვადასხვა ჰუმანი-ტარულ მისიებში და საომარ მოქმედებებში. ამავე პერიოდში დაუახლოვდა ცხუმ-აფხაზეთის მღვდელმთავარს, ეპისკოპოს დანიელს (დათუაშვილი), რომლის სოხუმიდან იძულებით წამოსვლის შემდგომ, მეუფე დანიელისადმი დაქვემდებარებულ მარტყოფის მონასტერში დაიწყო მომავალმა მღვდელმთავარმა სასულიერო მოღვაწეობა.

1994 წელს სვეტიცხოვლის ტაძარში მორჩილად, ლაზარეს შაბათს კი ბერად აღკვეცეს და სახელად ანდრია უწოდეს. 1995-1996 წლებში მოღვაწეობა ახლად დაარსებულ ზუგდიდისა და ცაიშის ეპარქიაში, სოფ. კორცხელის ღვთისმშობლის მიძინების ისტორიულ მონასტერში განაგრძო.

1996 წლის 17 სექტემბერს მთავარეპისკოპოსმა დანიელმა ქ. ზუგდიდის საკათედრო ტაძარში ბერ ანდრიას დიაკვნად დაასხა ხელი, ხოლო იმავე წლის 13 დეკემბერს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის მიერ, ქ. რუსთავის საკათედრო ტაძარში ხელდასხმულ იქნა მღვდლად. მსახურობდა ქ. თბილისის სამხედრო აკადემიის წმ. მთავარანგელოზთა სახელობის ტაძრის წინამძღვრად.

1997 წელს დაინიშნა საქართველოს ეკლესიის ერთ-ერთი უმთავრესი სამონასტრო კომპლექსის, დავით გარეჯელის ლავრის წინამძღვრად და დაჯილდოვდა იღუმენის წოდებით.

1998 წლის 18 ოქტომბერს, წმ. გრიგოლ ხანძთელის ხსენების დღეს, წმიდა სინოდის განჩინების შესაბამისად ხელდასხმულია საგარეჯოსა და გურჯაანის ეპისკოპოსად.

2001 წლის 14 ოქტომბერს წმ. სინოდის გადაწყვეტილებით მღვდელმთავარი ანდრია დადგინდა სამთავისისა და გორის ეპარქიის მმართველად. 17 ნოემბერს იღუმენმა ანდრიამ ეპისკოპოსად ხელდების წინ ამ სიტყვებით მიმართა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ ილია II-ს: "წლევანდელი სვეტიცხოვლობა ჩვენი ერისა და ეკლესიისათვის განსაკუთრებული სიხარულის მომნიჭებელია. ამ დღეებში მოხდა დიდი ისტორიული მოვლენა _ წმიდა სინოდის აღვსება. მეტად ნიშანდობლივია, რომ ახალი მღვდელმთავრების გამორჩევა დაიწყო კათოლიკოს, არსენ დიდის გრიგოლ ხანძთელის მოწაფის, ხსენების დღეს, ხოლო მათი კურთხევა სრულდება თვით ღმერთშემოსილი მამის გრიგოლ ხანძთელის დღესასწაულზე. გრიგოლ ხანძთელი და მისი მოწაფეები საქართველოს ისტორიაში წარმოადგენენ ერისა და ეკლესიის ერთიანობის სიმბოლოს, სწორედ ერისა და ეკლესიის ერთიანობისაკენ მოგვიწოდებს დღეს უფალი და განსაკუთრებული როლი ამ საქმეში ეკისრება საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდს. შიში მიპყრობს, როცა წარმოვიდგენ, თუ რაოდენ დიდია მღვდელმთავრის პასუხისმგებლობა იტვირთო და იხსნა სამწყსო შენი. განსაკუთრებით ძნელია ეს დღეს, როცა ჟამთა სიავის გამო გაბნეული ცხოვარი ცდილობს დაუბრუნდეს დედა ეკლესიის წიაღს. ამ მძიმე ჯვარს, უპირველეს ყოვლისა, ვიღებ ეკლესიისადმი მორჩილებით და ამავე დროს ღვთისადმი უდიდესი სასოებით, რამეთუ შეუძლებელი კაცთაგან, შესაძლებელია ღვთის მიერ. წმიდა მოციქული პავლე ტიმოთეს მიმართ ეპისტოლეში ბრძანებს: "გლოცავ უკეთუ ყოვლისა წინა, რაითა ჰყოფდე ვედრებასა, ლოცვასა, თაყვანისცემასა და მადლობასა ყოველთა კაცთათვის... რამეთუ ესე არს კეთილ და სათნო წინაშე მაცხოვრისა ჩვენისა ღმერთსა, რომელსა ყოველთა კაცთაი ჰნებავს ცხოვრებაი და მეცნიერებასა ჭეშმარიტებისასა მოსვლაი". ეპისკოპოსის მსახურება არის ზრუნვა ეკლესიისა და ერისათვის, მოკრძალებით სიტყვასა და საქმეში სულგრძელობითა და მოთმინებით, სიბრძნითა და დიდი სიყვარულით კაცთა მიმართ.

ეკლესიის სიძლიერეს ვხედავ სამღვდელოების მტკიცე სარწმუნოებაში და კეთილ მაგალითში, მონაზონთა დასის განმტკიცებაში, რათა ისინი, როგორც სულიერ მებრძოლთა მოწინავე რაზმი, იყვნენ მაგალითი ღმერთის შიშისა, სიმდაბლისა. ერი და ბერი ეს ხატოვანი ქართული გამონათქვამი, საუკუნეების მანძილზე ტრადიციად ქცეულ ერისა და ეკლესიის ერთიანობას ასახავს. როგორც ადამიანის სხეულში ყველაფერს აერთიანებს სული, ასევე სული წმიდა აერთიანებს მორწმუნე ერს. დიდი მონდომებით უნდა გავუფრთხილდეთ ურთიერთშორის მშვიდობას, ვფიქრობ რომ ამისათვის აუცილებელია ჩვენ ერს დავანახოთ სიწმიდე, სიკეთე და სიბრძნე სარწმუნოებისა, თავად კი დავინახოთ ერის ინტელექტი, წარმოვიდგინოთ მისი ავი და კარგი, მისი შესაძლებლობანი. განსაკუთრებით ეს ეხება ახალგაზრდა თაობას. ამგვარი მსახურება უსაზღვრო სიყვარულსა და თავგანწირვას მოითხოვს. იგი აუცილებელია იმისათვის, რომ ამ ურთულეს ჟამს ადამიანმა მიაკვლიოს ხსნის ერთადერთ ჭეშმარიტ გზას, რომლის დასაბამი და დასასრული ღმერთია.

ერთხელ კიდევ მოგახსენებთ უღრმეს მადლობას თქვენ, უწმიდესო და უნეტარესო მეუფეო, ჩემი უღირსებისადმი გამოჩენილი ნდობისა და გაღებული პატივისათვის. გმადლობთ თქვენ ყოვლადსამღვდელონო მეუფენო, ჩემი თანადგომისა და გამხნევებისათვის. მადლობას ვწირავ ყველას, ვინც გაიზიარა ჩვენი სიხარული და დაგვლოცა გულსა შინა თვისსა. დღეს მდგომარე წინაშე უდიდეს სიწმიდეთა ჩვენთა, დიდია წინაპართა, კათოლიკოს პატრიარქთა და ყოველთა ზეციურთა მფარველთა ჩვენთა, მუხლმოდრეკილი გევედრებით ყველას _ ლოცვა ჰყავთ ჩემთვის, რათა შემეწიოს უფალი და შემაძლებინოს მსახურება ღმრთისა და კაცთა ვიდრე აღსრულებამდე ჩემი ამქვეყნიური ცხოვრებისა. ამინ." (68, 2001, 11).

უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ აღნიშნა: "ღვთის მადლითა და წყალობით დღეს შეივსო საქართველოს სამოციქულო ეკლესიაში 27 ეპარქიის მღვდელმთავართა რიცხვი. ახლა უკვე ყველა ეპარქიას თავისი მღვდელმთავარი ჰყავს. ამქვეყნად შემთხვევით არაფერი არ ხდება, არც ისაა შემთხვევითი, წმიდა სინოდის წევრთა რიცხვი წმიდა გრიგოლ ხანძთელის ხსენების დღეს დავით გარეჯის მონასტრის წინამძღვარმა აღავსო. ეს იმას ნიშნავს, რომ წმიდა გრიგოლ ხანძთელი და წმიდა მამა დავითი საქართველოსა და მეუფე ანდრიას განსაკუთრებით მფარველობენ. უფალი ამბობს: მე ვარ გზა, ჭეშმარიტება და სიცოცხლე. ბედნიერია ადამიანი, რომელიც იპოვის ქრისტეს გზას, გაიგებს რა არის ჭესმარიტება და საუკუნო ცხოვრებას დაიმკვიდრებს, ამისათვის არის ყველა ადამიანი, განსაკუთრებით მღვდელმთავარი მოწოდებული. უდიდესი პასუხისმგებლობა აკისრია მღვდელმთავარს ღვთისა და ერის წინაშე, მაგრამ უფალი, რომელმაც ეს ჯვარი გიბოძა, დაგიფარავს და ძალას მოგცემს, წმიდა გრიგოლ ხანძთელი და წმიდა მამა დავითიც შეგეწევიან.

წმიდა გრიგოლ ხანძთელი, რომლის ხსენებასაც დღეს აღვასრულებთ, განსაკუთრებული მოღვაწეა ჩვენი ერისა და ეკლესიის ისტორიაში. წარჩინებული და დიდებული მშობლების შვილმა ქართლის მთავრის, ნერსეს სასახლეში აღზრდილმა გრიგოლმა სამოღვაწეო ასპარეზზედ არაბთაგან განადგურებული სამხრეთ საქართველო, ტაო-კლარჯეთი აირჩია. მისი მოღვაწეობისათვის ოთხი რამ იყო დამახასიათებელი: 1. ასკეტიზმით მიღწეული მაღალი სულიერება. 2. მონასტრების დაარსება. 3. სახელმწიფოსა და ეკლესიას შორის სწორი ურთიერთობის დამყარება... მეუფე ანდრია, თქვენ ახალგაზრდა ბრძანდებით, კიდევ ბევრი რამის შესწავლა შეგიძლიათ... გასაკეთებელი ბევრია. ჩვენი ეკლესიის მრავალ წმინდანზე ტროპარ-კონდაკებიც კი არაა დაწერილი. შეგეწიოს წმიდა დავით გარეჯელი, წმიდა ნინო, წმიდა გრიგოლ ხანძთელი და ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელმა გადაგვაფაროს მოწყალე კალთა, თუ თავმდაბლობა და მორჩილება გექნება, ღვთის დიდ მადლს მიიღებ. მამაშვილურად გილოცავ წმიდა სინოდისა და ჩემი სახელით მღვდელმთავრის ხარისხში აყვანას, რომელიც არც შენი დამსახურების შედეგია და არც ჩვენი გადაწყვეტილებისა, არამედ ნება ღვთისა. მიიღე კვერთხი, დალოცე შენი სამწყსო და ილოცე სრულიად საქართველოსათვის." (68, 2001, 11).

2006 წლის 16 ნოემბერს, გორში მყოფმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ნაყოფიერი მოღვაწეობის აღსანიშნავად ეპისკოპოს ანდრიას მთავარეპისკოპოსის წოდება მიანიჭა. 2007 წლის 25 დეკემბერს იგი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით.

2008 წლის აგვისტოში, რუსეთ-საქართველოს ომის დროს, მღვდელმთავარი ანდრია ერთადერთი უმაღლესი ოფიციალური პირი იყო, რომელმაც არ დატოვა ქალაქი და ბოლომდე ცდილობდა დარჩენილი მოსახლეობის გამხნევებას. ის პირველი ჩაუდგა სათავეში და პირადად ხელმძღვანელობდა ოკუპირებულ ტერიტორიებზე ჰუმანიტარულ მისიების განხორციელებას. აქტიურად იყო ჩართული ტყვეთ მყოფი საქართველოს მოქალაქეების დაბრუნების და დაღუპული მეომრების გადმოსვენების საქმეში, რისთვისაც 2008 წლის 16 სექტემბერს საქართველოს უმაღლესი სახელმწიფო ჯილდო წმ. ვახტანგ გორგასლის პირველი ხარისხის ორდენი ებოძა.

მღვდელმთავარ ანდრიას სახელს უკავშირდება სამთავისისა და გორის ეპარქიაში საეკლესიო ცხოვრების აღორძინება. ამჟამად ეპარქიაში მოქმედებს 42 ეკლესია, ორი მამათა და ერთი დედათა მონასტერი, დაფუძნდა საეპარქიო და საეპისკოპოსო სახლი, ამოქმედდა ღირსი მამა გიორგი მთაწმინდელის სახელობის გიმნაზია, რომელიც განთავსებულია გორის ისტორიულ-სასულიერო სასწავლებლის ახლადაღდგენილ შენობაში, წმ. კვირიკესა და ივლიტას სახელობის საბავშვო ბაგა-ბაღი, სასწავლო კურსები მედავითნე და მგალობელთათვის, სოფლებში, სადაც ჯერ არ მოქმედებს ტაძარი, ამოქმედდა სამრევლო სკოლები. ამჟამად ქ. გორში მიმდინარეობს მაცხოვრის აღდგომის საკათედრო ტაძრის, წმ. ნიკოლოზის, წმ. მთავარანგელოზთა, წმ. მოწამე ცხრა ძმა ხერხეულიძეთა ტაძრების მშენებლობა. უკვე რამოდენიმე წელია წარმოებს ქართული კულტურის ორი სანიმუშო ძეგლის, ატენის სიონის მონასტრისა და სამთავისის საკათედრო ტაძრის მაშტაბური კვლევა-რეაბილიტაცია. 2006 წლიდან გორის გიმნაზიის კედლებში დაფუძნდა ყოველწლიური საშობაო ფესტივალი "გენეთლია", საპატრიარქოს სასწავლო დაწესებულებებს შორის.

დღეისათვის ეპარქიის სასულიერო დასს შეადგენს ათი დეკანოზი, ორი იღუმენი, ერთი მღვდელმონაზონი, ერთი იღუმენია, თოთხმეტი მღვდელი, სამი დიაკონი, 20 ბერ-მონაზონი, 13 მორჩილი. მთავარეპისკოპოს ანდრიას მიერ ხელდასხმულია 18 მღვდელმსახური.

ეპარქიაში მოქმედებს საეპარქიო საბჭო, სამდივნო, კანცელარია, ხუროთმოძღვრების სამსახური, სამეურნეო-ეკონომიკური სამსახური, უფასო სასადილო ხელმოკლე ოჯახებისათვის, მოსახლეობის ფსიქო-სოციალური და წამალდამოკიდებულთა სარეაბილიტაციო ცენტრი "გადარჩენის გზა" "ატენის სიონის აღორძინების", "სამთავისისა და გორის ეპარქიაში ტაძრებისა და მონასტრების დაცვისა და რეაბილიტაციის" ფონდები, სამხატვრო სახელოსნო, ეპარქიის ოფიციალური ვებ-გვერდია - www.sg-sakdari.ge

მთავარეპისკოპოსი ანდრია მონაწილეობდა ადგილობრივ და საერთაშორისო კონფერენციებში:

იტალია, ქ. კამალდოლი, 2002 წელი, საკონფერენციო თემა _ აფხაზეთის კონფლიქტის შესახებ;

ქ. თბილისი, 2005 წელი, საკონფერენციო თემა _ ქრისტიანობა და ეროვნება;

პოლონეთი, ქ. ვარშავა, 2007 წელი, საკონფერენციო თემა _ სამონაზვნო ტრადიცია საქართველოში სამთავისის ტაძრის არქეოლოგიური გათხრების ფონზე;

პოლონეთი, ქ. ვარშავა 2008 წელი, საკონფერენციო თემა _ მოკლე ცნობები ძველი ქართული სამონასტრო წეს-განგებების შესახებ;

ქ. თბილისი, 2008 წ. _ საერთაშორისო კონფერენცია;

რუსეთი, ქ. მოსკოვი, 2009 წ. წმ. ტიხონის საღვთისმეტყველო უნივერსიტეტი, საკონფერენციო თემა _ ძველი ქართული სამონასტრო წეს-განგებები.

მთავარეპისკოპოს ანდრიას ოფიციალური ვიზიტები:

იერუსალიმი, 1999 წელი _ ქართული კულტურის დღეები ისრაელში;

უკრაინა, 2002 წელი _ კიევ-პეჩორის ლავრის დაარსების 950 წელი;

ეგვიპტე, ქ. ალექსანდრია, 2006 წელი _ ალექსანდრიის საპატრიარქოს შენობისა და საკათედრო ტაძრის კურთხევა;

პოლონეთი, ქ. ვარშავა, 2006 წელი _ პოლონეთის მართლმადიდებელი ეკლესია და ვარშავის უნივერსიტეტი;

რუსეთი, ქ. ვორონეჟი 2006 წელი _ ივერიის ღვთისმშობლის ქართული ტაძრის საძირკველის კურთხევა.

რუსეთი, ქ. მოსკოვი, 2008 წელი _ შეხვედრა რუსეთის პატრიარქთან.

მოლოცვები: პალესტინა, ეგვიპტე, საბერძნეთი, იტალია, რუსეთი, პოლონეთი.

ეპარქიაში მოქმედი ტაძრები:

ქალაქი გორი:

ღვთისმშობლის შობის საკათედრო ტაძარი;

ხარების ტაძარი;

ყოვლადწმიდა სამების ტაძარი;

ივერიის ღვთისმშობლის ტაძარი;

ღირსი მამა გიორგი მთაწმინდელის სახელობის ტაძარი;

კარალეთი:

წმიდა სამების ტაძარი;

წმიდა პირველმოწამე არქიდიაკონ სტეფანეს სახელობის ტაძარი;

ვარიანის ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი;

ბურბუკის მთავარანგელოზის ტაძარი;

სკრის ღვთისმშობლის მიძინების ეკლესია;

ზერტის ღვთისმშობლის შობის ტაძარი;

არბოს წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი;

გორიჯვრის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი;

ფხვენისი:

იოანე ნათლისმცემლის სახელობის ტაძარი;

წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი;

ყელქცეულის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი;

ხვითის ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი;

მეღვრეკისის იოანე ნათლისმცემლის შობის ტაძარი;

ერგნეთის ღვთისმშობლის ტაძარი;

უფლისციხის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი;

არაშენდა:

ღვთისმშობლის ეკლესია;

მთავარანგელოზის ეკლესია;

ფლავის იოანე ნათლისმცემლის სახელობის ტაძარი;

სამთავისის ამაღლების საკათედრო ტაძარი;

ქალაქი კასპი:

თეოდორე ტირონის სახელობის ეკლესია;

წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესია;


კავთისხევის წმიდა გიორგის სახელობის ორი ეკლესია;

ოკამის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი;

დოესის წმიდა სამების ტაძარი;

ახალქალაქის ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი;

მეტეხის ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი;

გომის ნათლისმცემლის ტაძარი;

ერთწმინდის წმიდა ევსტატი პლაკიდას სახელობის ტაძარი;

ეპარქიის სასულიერო დასი:

დეკანოზი ნოდარი (ბერიაშვილი);

დეკანოზი ალექსანდრე (დარახველიძე);

დეკანოზი გიორგი (გაბლიშვილი);

დეკანოზი იოანე (ცხვირაშვილი);

დეკანოზი გედეონი (შალაშვილი);

დეკანოზი კირილე (ხულორდავა);

დეკანოზი გიორგი (სიდამონიძე);

დეკანოზი გიორგი (ხოჯავა);

დეკანოზი იოანე (კალატოზიშვილი);

მღვდელი იოანე (ცეცხლაძე);

მღვდელი იუბინალი (მარანელი);

მღვდელი კონსტანტინე (ბაბიაშვილი);

მღვდელი დავითი (კუჭავა);

მღვდელი ილია (ხომერიკი);

მღვდელი დავითი (კასრაძე);

მღვდელი ალექსანდრე (ქსოვრელი);

მღვდელი ანდრია (მიდოდაშვილი);

მღვდელი ღვთისო (სეხნიაშვილი);

მღვდელი ვახტანგი (ნიკოლაიშვილი);

მღვდელი თადეოზი (ქებაძე);

მღვდელი იაკობი (გეჯაძე);

მღვდელი პეტრე (ტიტვინიძე);

მღვდელი გიორგი (იასეშვილი);

მღვდელი თევდორე (სულუაშვილი);

დიაკვანი გიორგი (კარელიძე);

იღუმენი კოზმა (გუჯაბიძე);

იღუმენი დამიანე (ხუფენია);

იღუმენია ნინო (მაზანიშვილი).




ღირსი მამა გიორგი მთაწმინდელის სახელობის გორის გიმნაზია

ეპარქიაში ამოქმედდა ღირსი მამა გიორგი მთაწმინდელის სახელობის ისტორიული გიმნაზია, რომელიც განთავსებულია გორის სასულიერო სასწავლებლის ყოფილ შენობაში. გიმნაზიაში ისწავლება სახელმწიფო ეროვნული გეგმით გათვალისწინებული საგნები, ასევე საღვთო სჯული და ძველი ქართული ენა.

1817 წლის ოქტომბერში გორის სასულიერო სასწავლებელში მოსწავლეთა მიღება დაიწყო, საზეიმო გახსნის ოფიციალური ცერემონიალი კი 1818 წლის 16 მაისს შედგა, რომელსაც იმდროინდელი გორის მაზრის მთელი თავადაზნაურობა და სამღვდელოება დაესწრო. პარაკლისის გადახდის შემდეგ სიტყვა წარმოთქვა სასწავლებლის ზედამხედველმა ნეშუმოვმა. სასწავლებლის მატერიალური უზრუნველყოფა მიტროპოლიტ თეოფილაქტეს განკარგულებით, რუისის არქიმანდრიტ ნიკიფორეს დაევალა, ხოლო სასწავლო პროგრამებით, სახელმძღვანელოებითა და ინსტრუქციებით იგი თბილისის სასულიერო სემინარიამ მოამარაგა. თავდაპირველად, მართლმადიდებლების გარდა, სასწავლებელში კათოლიკეები და გრიგორიანელებიც მიიღეს, სულ 48 მოსწავლე, რომელთა ასაკი 6-დან 17 წლამდე იყო. მკაცრი დისციპლინის მიუხედავად, მოსწავლეთა რიცხვი ყოველწლიურად იზრდებოდა. 1865 წელს მათმა რაოდენობამ 110-ს მიაღწია. 1836 წელს სასწავლებელს სამისიონერო ხასიათი მიეცა., რის გამოც შეიცვალა სასწავლო გეგმები. ძირითად საგნებს, რუსულს და ქართულს, ოსურისა და თათრული ენის სწავლაც დაემატა. გარდა ამისა, სასწავლებელში ისწავლებოდა ძველი სლავური გრამატიკა, არითმეტიკა, საეკლესიო გალობა, კატეხიზმო, ბერძნული და ლათინური ენები. დიდი ყურადღება ექცეოდა თარგმნას ქართულიდან რუსულად და რუსულიდან ქართულად.

1867 წელს რუსეთის იმპერიაში განხორციელებული სასულიერო სასწავლებლების სტრუქტურული ცვლილებების გამო, შესაბამისი ცვლილებები მოხდა გორის სასულიერო სასწავლებელშიც, დაარსდა სასწავლებლის გამგეობა, რომელშიც შედიოდნენ: ზედამხედველი, ინსპექტორი, სამღვდელოების ორი და მასწავლებელთა ერთი წარმომადგენელი.

გორის სასულიერო სასწავლებელი არა მარტო საქართველოს, არამედ ამიერკავკასიის საუკეთესო სასწვლებლად იყო მიჩნეული. სამაზრო ქალაქებს შორის პირველი ბიბლიოთეკა სწორედ აქ, 1862 წელს გაიხსნა, რომელიც მე-19 საუკუნის 80-იან წლებში  ხანძარმა გაანადგურა. (გადარჩენილი ფონდი თბილისში, იმდროინდელ ი. გოგებაშვილის სახელობის სახალხო განათლების ბიბლიოთეკაში გადაიტანეს). სასწავლებელი განთქმული იყო მგალობელთა გუნდით, რომელიც 1879 წელს სიმონ კასრაძემ ჩამოაყალიბა, წარმატებული მუშაობის შედეგად გუნდმა რამდენიმე თვეში შეძლო კონცერტების გამართვა გორსა და გორის მაზრაში. შემდგომში გუნდს სათავეში ჩაუდგა ს. გოგლიჩიძე.

1879 წლიდან გორის სასულიერო სასწავლებლის ადმინისტრაციასა და გორის მმართველობას შორის მიმოწერა დაიწყო სასულიერო სასწავლებლისათვის ახალი შენობის ასაშენებლად მიწის ნაკვეთის გამოყოფის თაობაზე. მალე მიწის ნაკვეთი სასწავლებელს უსასყიდლოდ გადასცა თავადმა ერისთავმა მტკვრის მარცხენა სანაპიროზე, ბაღთან ახლოს. არქიტექტორმა აბესალომოვმა მოამზადა შენობის გეგმა, დამტკიცდა მშენებლობის ხარჯთაღრიცხვაც 68 270 რუბლისა და 19 კაპიკის ოდენობით.

1886 წლის 11 ნოემბერს გორის სასულიერო სასწავლებლის გამგეობას ნება დაერთო ეწარმოებინა საამშენებლო სამუშაოები სასწავლებლის ასაგებად (მასში ეკლესიითა და კანკელით).

1888 წელს გორის სასულიერო სასწავლებელი ახლად აშენებულ ორსართულიან შენობაში გადავიდა, 1889 წლის 24 სექტემბერს (7 ოქტომბერი) კი მასში განთავსებული ტაძარი ღირსი მამა გიორგი მთაწმინდელის სახელზე იკურთხა.

1888-1894 წლებში გორის სასულიერო სასწავლებლის გამგეობაში შედიოდნენ: საღვთო სჯულის მასწავლებელი _ დავით ივანეს ძე დათოშვილი (თავმჯდომარე), გიორგი საძაგლიშვილი (წმიდა კირიონ II) _ წმინდანთა ისტორიის მასწავლებელი, სოფრომ მგალობლიშვილი _ ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი, პავლე გიორგის ძე ბურჯანაძე _ მათემატიკის მასწავლებელი, ალექსანდრე დანიელის ძე იტალინსკი _ რუსული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი და სხვ.

გორის სასულიერო სასწავლებლის კურსდამთავრებულნი:

1883 წელს წმიდა კირიონ მეორე, კიევის სასულიერო აკადემიაში განათლების მიღებისა და ოდესის სასულიერო სემინარიაში ინსპექტორის თანაშემწედ მუშაობის შემდეგ, დაბრუნდა საქარ¬თველოში და მუშაობა დაიწყო გორის სასულიერო სასწავლებელში;

კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემი II (სიდამონიძე);

კათოლიკოს-პატრიარქი ლეონიდე (ოქროპირიძე);

იოსებ ჯუღაშვილი-სტალინი საბჭოთა იმპერიის ერთ-ერთი შემქმნელი;

იაკობ გოგებაშვილი _ პედაგოგი, მეცნიერული პედაგოგიკის ფუძემდებელი საქართველოში, პუბლიცისტი, საბავშვო მწერალი, საზოგადო მოღვაწე;

სოფრომ მგალობლიშვილი _ მწერალი, საზოგადო მოღვაწე. 1867 წელს დაასრულა გორის სასულიერო სასწავლებელი, ხოლო შემდგომ თავად ასწავლიდა ამ სასწავლებელში ქართულ ენასა და ლიტერატურას;

კონსტანტინე მამაცაშვილი _ საზოგადო მოღვაწე, მწერალი, რუსეთის არმიის გენერალ-ლეიტენანტი. 1884 წელს სამხედრო სამსახურიდან გადადგომის შემდეგ აქტიურად ჩაება საზოგადოებრივ-კულტურულ საქმიანობაში. იგი იყო თბილისის სათავადაზნაურო სასწავლებლის ერთ-ერთი დამაარსებელი, "ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების" დამფუძნებელი საბჭოს წევრი, თანამშრომლობდა ქართულ ჟურნალ-გაზეთებში _ "გუთნის დედა", "ივერია", "დროება", "მოამბე".

ია კარგარეთელი _ კომპოზიტორი, ფოლკლორისტი, მომღერალი, საზოგადო მოღვაწე;

ალექსანდრე (სანდრო) კავსაძე _ მღეროდა გორის სასულიერო სასწავლებელში არსებულ ს. გოგლიჩიძის გუნდში, ბოლო კლასებში ამ გუნდის ლოტბარი იყო. 1894 წლიდან ასწავლიდა გორის დაწყებით სკოლაში სიმღერას და იქვე დააარსა მომღერა¬ლთა გუნდი, რომელშიც ვანო სარაჯიშვილიც მღეროდა. ს. კავსაძემ გუნდები დააარსა თბილისში, ტყიბულსა და ჭიათურაში. 1935 წელს კი ჩამოაყალიბა თბილისში აღმოსავლეთ საქართველოს ხალხური სიმღერისა და ცეკვის სახელმწიფო ანსამბლი.

1905 წლის რევოლუციის ზეგავლენით გორის მაზრის მოსახლეობამ სასულიერო სასწავლებლის გაუქმება მოითხოვა. ამას მხარი დაუჭირა სასულიერო წოდების დაბალმა ფენამაც, მაგრამ ზემდგომი ინსტანციები არ დაეთანხმნენ და სასწავლებელმა გააგრძელა არსებობა.

1917 წელს, როცა დროებითამ მთავრობამ დადგენილება მიიღო ყველა სასწავლებლის განათლების სამინისტროს უწყებაში გადასვლის შესახებ, გორის სასულიერო სასწავლებელი დაიხურა.

XXI საუკუნის დასაწყისში, ყოფილი სასულიერო სასწავლებლის შენობა კვლავ ეკლესიას დაუბრუნდა. გაჩნდა იდეა, სასწავლებელს დაბრუნებოდა მისი თავდაპირველი დანიშნულება _ საგანმანათლებლო ფუნქცია. სამათავისისა და გორის ეპარქიის ეპისკოპოსის, ანდრიას კურთხევით, მომზადდა შენობის რეაბილიტაციის პროექტი, რომლის ხორცშესხმა შესაძლებელი გახდა კერძო შეწირულობით.

2006 წლის 30 ოქტომბერს ისტორიული სამართლიანობა აღდგა. გორში, სამეფო ქუჩაზე, 1917 წელს იძულებით გაუქმებული სასულიერო სასწავლებლის განახლებულ შენობაში ღირსი მამა გიორგი მთაწმინდელის სახელობის გიმნაზია გაიხსნა. სასწავლებელში დაირეკა პირველი ზარი და დაწყებითი საფეხურიდან 80-მდე აღსაზრდელმა დაიწყო სწავლა.

2006 წლის 31 ოქტომბერს ახლადაღდგენილ ტაძარში ჩატარდა პირველი წირვა. ტაძარი ღირსი მამა გიორგი მთაწმინდელის სახელზე იკურთხა.

გიმნაზიაში სწავლება გაგრძელდება საბაზო და საშუალო დონეზე. აღსაზრდელები სასკოლო საგნებთან ერთად შეისწავლიან:

ძველ ქართულ ენას, საღვთო სჯულს, მართლმადიდებლური ეკლესიის ისტორიას, ხელოვნების ისტორიას, ქართულ ხალხურ სიმღერებს, საეკლესიო საგალობლებს.

ასევე ექნებათ შესაძლებლობა დაეუფლონ ხელგარჯილობის ოსტატობას, ხეზე კვეთასა და ხატწერის ტექნიკას, ქართულ ცეკვებს; ამავე დროს გაეცნობიან თანამედროვე ტექნოლოგიურ მიღწევებს და შეისწავლიან მათი გამოყენების მეთოდებს. გიმნაზიის განვითარება გულისხმობს არა მარტო სასწავლო პროცესის თანამედროვე დონეზე წარმართვასა და მოსწავლეთა მიერ ძველი ქართული ხელოვნების ოსტატობის დაუფლებას, არამედ მძლავრი სამეცნიერო და საგანმანათლებლო ცენტრის ჩამოყალიბებას. გიმნაზიაში განთავსდება ეპარქიის მუზეუმი. შეიქმნება წმიდა კირიონ II-ის საზოგადოება, რომელიც შეისწავლის სამთავისისა და გორის ეპარქიის ისტორიის უცნობ მოვლენებს, აქ მოღვაწე ცნობილ პიროვნებათა ღვთივსათნო საქმეებს, სამეცნიერო კვლევაში ჩააბამს ახალგაზრდობას, რათა წმიდა გიორგი მთაწმინდელის მადლით, მისი ღირსების დარად, სასწავლებელი იქცეს ქართული სულიერების, ხელოვნების, კულტურისა და განათლების საუკეთესო სამჭედლოდ.

მთავარეპისკოპოსი პეტრე (ცაავა)

მთავარეპისკოპოსი პეტრე, ერისკაცობაში პაატა რევაზის ძე ცაავა, დაიბადა 1970 წლის 7 აპრილს ქალაქ სენაკში.

1987 წელს დაამთავრა სენაკის VII საშუალო სკოლა; ხოლო _ 1992 წელს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის საინჟინრო-ეკონომიური ფაკულტეტი.

1997-2000 წლებში სწავლობდა თბილისის სასულიერო სემინარიაში და ამავე დროს ცხოვრობდა და აღასრულებდა მორჩილებას საქარ¬თველოს საპატრიარქოში რეზიდენციაში.

2000 წლის ივლისიდან სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით მორჩილი პაატა (ცაავა) გაიგზავნა ყაზბეგის რაიონის სოფელ სნოში _ სულიერებისა და კულტურის ცენტრის დასაარსებლად. 2000 წლის 27 აგვისტოს ბათუმისა და სხალთის მთავარეპისკოპოსმა დიმიტრიმ სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით ბერად აღკვეცა ყაზბეგის რაიონის სოფელ სნოს წმ. გიორგის სახელობის ტაძარში და უწოდა სახელი პეტრე, მისი მფარველია წმიდა პეტრე მოციქული; ბათუმისა და სხალთის მთავარეპისკოპოსმა დიმიტრიმ იმავე წლის 28 აგვისტოს, ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინების დღესასწაულზე, გერგეტის წმ. სამების სახელობის ტაძარში ბერ-დიაკვნად დაასხა ხელი.

2000 წლის 3 ნოემბერს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ გერგეტის ყოვლადწმიდა სამების ტაძარში ბერ-დიაკონ პეტრეს მღვდელ-მონაზვნად დაასხა ხელი. მას დაევალა მღვდელმსახურება ყაზბეგის რაიონში, სნოს ხეობის სოფლებში. ამავე დროს მღვდელ-მონაზონი პეტრე განაგრძობს საქართველოს საპატრიარქოს სოფელ სნოს შიოლა ღუდუშაურის სახელობის სულიერებისა და კულტურის ცენტრის ხელმძღვანელობას.

2002 წლის 16 ივლისს, გერგეტობის დღესასწაულზე, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ მღვდელმონაზონი პეტრე დააჯილდოვა ოქროს ჯვრით და აღიყვანა იღუმენის ხარისხში.

2002 წლის 17 ოქტომბერს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმინდა სინოდის გადაწყვეტილებით წილკნის ეპარქიას გამოეყო ყაზბეგის რაიონი და ახალი საეკლესიო ადმინისტრაციული დაყოფის მიხედვით მას სტეფანწმინდისა და ხევის ეპარქია ეწოდა. ამ ეპარქიის ეპისკოპოსად წმინდა სინოდმა გამოარჩია იღუმენი პეტრე (ცაავა).

19 ოქტომბერს, სიონის საკათედრო ტაძარში ეპისკოპოსად წარდგინებისას იღუმენმა პეტრე ბრძანა:
"თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, ყოვლადსამღვდელონო მეუფენო, პატიოსანო მამანო, ქრისტეს მიერ საყვარელნო ძმებო და დებო.

წმიდა ფსალმუნთმგალობელი და წინასწარმეტყველი დავითი ბრძანებს: "დიდ ხარ შენ, უფალო, და საკვირველ არიან საქმენი შენნი და ვერვინ შემძლებელ არს მადლის მიცემად საკვირველებათა შენთა". მართლაც, საოცარია და უსაზღვრო განგება ღვთისა. ჭეშმარიტად, ამ განგებით, თქვენი უწმიდესობისა და უნეტარესობის ლოცვა-კურთხევითა და საქართველოს წმიდა სინოდის გადაწყვეტილებით, გამორჩეული ვიქმენი ეპისკოპოსად ღვთივდაცულისა სტეფანწმიდისა და ხევის ეპარქიის სამწყსოსი.

ვმადლობ ყოვლადმოწყალე ღმერთს, რომელმაც მომიწოდა ესოდენ დიდი მსახურებისათვის. მე შეგნებული მაქვს ის უმძიმესი და საპატიო ჯვარი, რომელსაც მაკისრებს მაღალი ღმერთი.

მუხლს ვიყრი საქართველოს ეკლესიისა და ახლადშექმნილი ეპარქიის მრევლის წინაშე, რომელსაც სასოებით უნდა ემსახუროს ჩემი ძალი და გონება.

უნდა ემსახუროს იმ სარწმუნოებით, რითაც ბეთლემის გამოქვაბული თუ გერგეტის წმიდა სამება იქნა აშენებული ამ კუთხის ღირსეულ წინაპართა მიერ. ისინი ხომ ყოველთვის გამოირჩეოდნენ სარწმუნოებრივი შემართებით... ვახუშტი ბაგრატიონი მოიხსენიებს მათ, როგორც `კაცნი მბრძოლნი, ძლიერნი, ახოვანნი და ჰაეროვანნი".

მოხევენი საგანგებოდ აშენებდნენ ეკლესია-მონასტრებს ისეთ მიუვალ ადგილებში, სადაც მისვლაც კი აღმსარებლობას უტოლდებოდა.

დღესაც, ჩვენს მეტად მძიმე და აპოკალიფსურ დროში, განსაკუთრებულია მისია მთისა და საქართველოს ჩრდილოეთ საზღვრისა.

მე მხოლოდ ის დამრჩენია, მახსოვდეს წმიდა პავლე მოციქულის სიტყვები: "კაცად _ კაცადმან თავისი ტვირთი იტვირთოს" და, აგრეთვე: "ჯერ არს ეპისკოპო¬სისა, რათა უბრალო იყოს, ფრთხილ, წმიდა, შემკულ, სტუმართმოყვარე, სწავლულ".

წმიდა წერილში უფალი თავისი სიყვარულის დასამტკიცებლად მოციქულისაგან ითხოვს: "დამწყსენ ცხოვარნი ჩემნი". ე.ი. არა _ შენნი, არამედ _ "ჩემნი"... თქვენია სამწყსო ხევისაც და სრულიად საქართველოსი, თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ.

მაცხოვარი ეუბნება მოციქულს: "რაჟამს დაჰბერდე, განიპყრნე ხელნი შენნი და სხუამან შეგარტყას შენ და წარგიყვანოს, ვიდრეცა შენ არა გინდეს".

ძრწოლა მიპყრობს, როდესაც გონების თვალით ვჭვრეტ ჩემს ტვირთს ღვთის წინაშე, რომელიც უხილავად აქ მყოფს.

ვიღებ ამ ხარისხს, როგორც ღვთის ნებას თქვენი გონიერი გულით გაცხადებულს, თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ. მივიღებ ისევ ღვთისადმი და თქვენი ლოცვებისადმი სასოებით, თქვენი მამამთავრული შემწეობის იმედით.

გმადლობთ, თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, გმადლობთ, ყოვლადსამღვდელონო მღვდელმთავარნო, ჩემი ეპისკოპოსად გამორჩევისა და ეგზომ დიდი ნდობისათვის.

ლოცვა ჰყავთ ჩემთვის, რათა შევძლო კეთილად აღვასრულო ნება უფლისა _ სადიდებელად ღვთისა და სასიკეთოდ ჩვენი დედა ეკლესიისა." (68, 2002, 10).

უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ მიულოცა მეუფე პეტრეს ეპისკოპოსის ხარისხში ამაღლება და სტეფანწმინდისა და ხევის მღვდელმთავრად დაადგინა. კურთხევის შემდეგ საქართველოს პატრიარქმა სტეფანწმინდისა და ხევის ეპისკოპოსს ამ სიტყვებით მიმართა და ბრძანა:

"თქვენო ყოვლადუსამღვდელოესობავ, სტეფანწმიდისა და ხევის ეპისკოპოსო პეტრე!

აღსრულდა განგება ღვთისა და დღეს მადლი სულისა წმიდისა _ "უძლურთა მკურნალი და ნაკლულევანთა აღმავსებელი~ _ გარდამოვიდა შენ ზედა და გეწოდა ეპისკოპოსი სტეფანწმიდისა და ხევისა. ეს არის ისტორიული მოვლენა იმიტომ, რომ ხევი და დარიალის ხეობა არის საქართველოს კარიბჭე, რომელსაც ქართველი ხალხი თავისი რწმენით, შემართებითა და ვაჟკაცობით მუდამ იცავდა. არაერთი შემთხვევა ყოფილა ჩვენს ისტორიაში, როდესაც მტერი ცდილობდა სწორედ დარიალის კარიბჭიდან შემოსულიყო საქართველოში. და აი, დღეს, განგებითა ღვთისათა, ჩვენი მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიის განმავლობაში პირველი შემთხვევაა, როცა ხევსა და სტეფანწმიდას თავისი ეპისკოპოსი ჰყავს.

დიდია პატივი, რომელიც მიიღე ღვთისაგან, მაგრამ, ამაზე დიდია ის პასუხისმგებლობა, რომელიც დაგეკისრა. შენ ყველაფერი უნდა გააკეთო იმისათვის, რომ სულიერად ამაღლდეს ხალხი, განმტკიცდეს მართლმადიდებელი სარწმუნოება, ამოქმედდეს ეპარქიის ყველა ტაძარი და მონასტერი. მაგრამ, ამასთან ერთად, ყველაფერი უნდა გააკეთო იმისათვის, რომ გამრავლდეს და განმტკიცდეს მოსახლეობა ამ ისტორიულ კუთხეში. მე დარწმუნებული ვარ, რომ დღეს ჩვენზე მეტად ჩვენი წინაპრები ხარობენ იმიტომ, რომ ორიათასი წლის მანძილზე ელოდნენ ამ ბედნიერ დღეს. ჩვენ, უპირველეს ყოვლისა, ვმადლობთ უფალს, რომ ღვთის წყალობამ ამ უძველესი კუთხის ეპისკოპოსად შენი დადგინება ინება. თუ პიროვნების შინაგანი ცხოვრება სწორად ვითარდება, როცა ადამიანს დიდება ეძლევა, პარალელურად იმაზე მეტი თავდაბლობა უნდა მიეცეს. მე დარწმუნებული ვარ, რომ შენ, უწინდელივით, ჭეშმარიტი მართლმადიდებლური რწმენის, სიყვარულის, თავმდაბლობის, ქველმოქმედებისა და სიკეთის მაგალითი იქნები. შენ ყველაფერს გააკეთებ, რომ მოსახლეობა გამრავლდეს ამ კუთხეში იმიტომ, რომ ეს სჭირდება არა მარტო ხევს, არამედ მთელ საქართველოს. მე დარწმუნებული ვარ, რომ მხარში ამოგიდგება სამღვდელოება, რომელიც იქ ერთგულად მსახურობს. ხელისუფლება და მთელი მოსახლეობა, რომელსაც ძალიან უყვარხარ და პატივს გცემს იმ იმედით, რომ ღმერთი მუდამ თქვენი მფარველი იქნება. მიიღეთ ეს კვერთხი მღვდელმთავრისა, როგორც სიმბოლო ძალისა და უფლებისა, ამავე დროს, ღვთის შეწევნისა. დალოცეთ თქვენი სამწყსო, აქ მდგომარენი და სრულიად საქართველო, რათა მოვიდეს ჩვენ ზედა მადლი სულისა წმიდისა, ამინ.

ყველას გილოცავთ ამ ისტორიულ და ბედნიერ დღეს! განსაკუთრებით ვულოცავ ყაზბეგის მოსახლეობას, უპირველესად კი მათ, ვინც ჩამოვიდა ამ ბედნიერ დღეს, რათა ჩვენთან ერთად აღევლინათ ლოცვა.

ღმერთმა დაგლოცოთ, გაგახაროთ, გაგაძლიეროთ! ღმერთმა თქვენთან ერთად დალოცოს, გააძლიეროს და გაამთლიანოს სრულიად საქართველო!

ჩვენთან არს ღმერთი!" (68, 2002, 10).

2002 წლის 27 ოქტომბერს სტეფანწმიდისა და ხევის ეპისკოპოსმა პეტრემ პირველი სამღვდელმთავრო წირვა აღავლინა დაბა ყაზბეგის (დღევანდელი სტეფანწმინდის) საკათედრო ტაძარში. ამ დროიდან იწყებს იგი სამღვდელმთავრო მოღვაწეობას. ოთხი წლის განმავლობაში სტეფანწმინდისა და ხევის ეპარქიაში დაარსდა რამდენიმე მამათა და დედათა მონასტერი, შესრულდა ძირითადი აღდგენითი და განახლებითი სამუშაოები ყოვლადწმიდა სამების გერგეტის ტაძარში და აქ მამათა მონასტერი დაარსდა, გამრავლდა ბერმონაზონთა და ღვთისმსახურთა რიცხვი. აშენდა რამდენიმე ტაძარი, საფუძველი ჩაეყარა წმიდა ანდრია პირველწოდებულის სახელობის ახალი საკათედრო ტაძრის მშენებლობას. ეპარქიის დაარსების პირველივე თვეს გამოვიდა საეპარქიო გაზეთი "მადლიანი სტეფანწმინდა", რომელშიც დაწვრილებით აისახა ეპარქიაში მიმდინარე მოვლენები.

2006 წლის 23 დეკემბერს, წმიდა სინოდის გადაწყვეტილებით, სტეფანწმინდისა და ხევის ეპისკოპოსი პეტრე ჭყონდიდის ეპარქიის მღვდელმთავრად დადგინდა, 2007 წლის 5 იანვარს იგი ჭყონდიდის ეპარქიაში წარადგინეს; მეუფე პეტრეს ჩასვლამდე ეპარქიაში მოქმედი იყო 20 ეკლესია-მონასტერი, მისი ღვაწლით აშენდა და ამოქმედდა 27 ეკლესია-მონასტერი.

2007 წლის 23 იანვარს წმ. სამების ტაძარში საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ ჭყონდიდელი ეპისკოპოსი პეტრე მთავარეპისკოპოსის ხარისხში აიყვანა. 2007 წლის 25 დეკემბერს მეუფე პეტრე დაჯილდოვდა წმ. გიორგის ორდენით.

ჭყონდიდელი მთავარეპისკოპოსი პეტრეს მოღვაწეობას უკავშირდება 2007 წლიდან მარტვილის სამონასტრო კომპლექსის აღორძინება. სამღვდელმთავრო რეზიდენციის აშენება, მიმდებარე ტერიტორიებზე წმ. ანდრია მოციქულის მამათა და წმ. ნინოს დედათა მონასტრების დაარსება. ეპარქიაში სამღვდელოებისა და ბერ-მონაზვნების გამრავლება, რამდენიმე დედათა და მამთა მონასტრის დაარსება. ეპარქიის რაიონებსა და სოფლებში არსებული ტაძრების აღდგენა და ახალი ეკლესიების მშენებლობის დაწყება. აბაშის რაიონულ ცენტრში ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის შობის სახელობის საკათედრო ტაძრის მშენებლობა. სალხინოს დადიანისეული საზაფხულო რეზიდენციის აღდგენის დაწყება და მასში სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქისა და საქართველოს პრეზიდენტის რეზიდენციის დაარსება. ისტორიული მარნის აღდგენა, ოჯალეშის ჯიშის ვენახების ხელახალი გაშენება და მეღვინეობის განვითარება. ასევე სოფელ სალხინოში ოჯახის მზრუნველობამოკლებულ ბავშვთა გიმნაზია-პანსიონის დაარსება.

2007 წლიდან განსაკუთრებულად იდღესასწაულება წმ. გიორგი ჭყონდიდელის ხსენების დღე "ჭყონდიდობა". ასევე დაწესდა სულთმოფენობის მეორე დღის _ ორშაბათის, ანუ მარტვილიის _ მატვილობის დღესასწაულის განსაკუთრებული ზეიმით აღნიშვნა.

2008 წლის 23 ნოემბრიდან სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით ჭყონდიდელი მთავარეპისკოპოსი პეტრე ხელმძღვანელობს საქართველოს საპატრიარქო ტელევიზია "ერთსულოვნებას."

მთავარეპისკოპოსი შიო (მუჯირი)

ეპისკოპოსი შიო, ერისკაცობაში ელიზბარ თეიმურაზის ძე მუჯირი, დაიბადა 1969 წლის 1 თებერვალს თბილისში. თბილისის 53-ე საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ (პარალელურად სწავლობდა სამუსიკო სასწავლებელში), 1988 წლიდან, ელიზბარ მუჯირმა სწავლა გააგრძელა თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორიაში ვიოლონჩელოს კლასში. კონსერვატორიის პირველ კურსზე მან გაიმარჯვა ვიოლონჩელისტების პირველ რესპუბლიკურ კონკურსზე (გავიდა პირველ ადგილზე). 1991 წელს ელიზბარ მუჯირი მორჩილად დაემკვიდრა შიომღვიმის მონასტერში. 1993 წელს, 5 თებერვალს, მორჩილი ელიზბარი აღკვეცეს ბერად და უწოდეს სახელად შიო. იგი დადგენილ იქნა მონასტრის ტრაპეზრად, შემდეგ _ ეკონომოსად. 1995 წელს ბერი შიო დიაკვნად აკურთხეს, 1996 წელს უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ბერ-დიაკონი შიო მღვდლად აკურთხა. 1997 წელს მღვდელმონაზონი შიო დაინიშნა თბილისის კლდისუბნის წმიდა გიორგის ეკლესიის წინამძღვრად. 1998 წელს მან დაამთავრა ბათუმის იოანე ღვთისმეტყველის სახელობის სასულიერო სემინარია და სწავლა მოსკოვის სასულიერო აკადემიის დაუსწრებელ განყოფილებაზე გააგრძელა. 1998 წლის 3 აპრილს მღვდელმონაზონ შიოს მიენიჭა იღუმენის წოდება ოქროს ჯვრის ტარების უფლებით და დაადგინეს ილია წინასწარმეტყველის ტაძრის წინამძღვრად. 1999 წლის 6 მარტიდან იღუმენი შიო თბილისის ანჩისხატის ტაძრის ღვთისმსახურია. იმავე წლის 20 სექტემბრიდან ნარიყალას წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ტაძრის წინამძღვარია. 2001 წლის ოქტომბრიდან იგი მოსკოვის ქართველთა სათვისტომოს წმიდა გიორგის სახელობის ტაძრის წინამძღვარია, პარალელურად სწავლობდა მოსკოვის წმიდა ტიხონის საღვთისმეტყველო ინსტიტუტში.

2003 წლის 18 აგვისტოს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდმა (ურბნისი) იღუმენი შიო გამოარჩია ახლადშექმნილი სენაკისა და ჩხოროწყუის ეპარქიის წინამძღოლად. 2003 წლის 6 სექტემბერს იღუმენმა შიომ სიონის საპატრიარქო ტაძარში ასე დაიწყო თავისი გამოსვლა:

"თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, სრულიად საქართველოს მამათმთავარო და მოწყალეო მამაო,

მაღალყოვლადუსამღვდელოესნო მეუფენო, პატიოსანნო მამანო, ქრისტეს მიერ საყვარელნო ძმანო და დანო!

უფლის ნებით და თქვენი წარდგინებით საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდმა განაჩინა ჩემი დადგინება სენაკისა და ჩხოროწყუს ღვთივდაცული ეპარქიის ეპისკოპოსად.

პირველ რიგში, ალბათ მადლიერების და სიხარულის გრძნობას უნდა გამოვხატავდე თქვენს წინაშე, მაგრამ მინდა ვაღიარო, რომ ამ დღეებში უფრო მეტად ვფიქრობ საკუთარი ადამიანური სისუსტისა და უღირსების შესახებ.

წმიდა წერილიდან და ეკლესიის სწავლებიდან ცნობილია, თუ რამდენად მაღალია ამ მსახურების მნიშვნელობა და პასუხისმგებლობა. მღვდელმთავარი არის სამოციქულო მსახურების გამგრძელებელი და პასუხს აგებს ღმერთის წინაშე თავისი ეპარქიის, მრევლისა და სამღვდელოების სულიერ მდგომარეობაზე. იგი მოწოდებულია იყოს მაგალითი სიტყვის, აზროვნების, სიყვარულის, თავმდაბლობის, რწმენის, თავგანწირვის, სიწმიდის, ლოცვის, მსახურებისა და სხვა ყოველგვარი სათნოების, ამასთან ერთად, იგი კარგად უნდა ერკვეოდეს თანამედროვე ცხოვრების საკითხებში და შეეძლოს პასუხის გაცემა ზოგიერთ ისეთ შეკითხვაზე, რომელიც არ იდგა წარსულში მოღვაწე სამღვდელოების წინაშე. ამასთან დაკავშირებით მოვიყვან წმიდა იოანე ოქროპირის შემდეგ სიტყვებს: "მღვდელმთავარი, რომელიც შეიქმნება ღირსი ასეთი დიდებული მსახურებისა, მხოლოდ წმიდა კი არა, ფრიად კეთილგონიერი და ბევრ რამეში გამოცდილი უნდა იყოს. ერისკაცზე ნაკლებად როდი უნდა იცოდეს საერო ამბები, ამასთან, მთაში მცხოვრებ მონაზონზე უფრო მეტად უნდა იყოს თავისუფალი ყველაფრისაგან და რადგანაც საეკლესიოსთან ერთად საზოგადო საქმეებსაც განაგებს, ამდენად მრავალმხრივი კაციც უნდა იყოს", _ ამბობს წმიდა იოანე ოქროპირი. მაგრამ მთავარი შეკითხვა, რომელიც თავის თავში ყველა სხვა კითხვას მოიცავს, არის უფლის შეკითხვა პეტრე მოციქულისადმი: "სიმონ იონასო, გიყვარ-მეა?" (ინ. 21,17). და ალბათ, მღვდელმთავრის მოღვაწეობაც უნდა იყოს ამ შეკითხვაზე დადებითი პასუხის მუდმივი გამოვლინება.

იმის გამო, რომ ეს ყველაფერი კარგად მაქვს შეგნებული, უფრო მძაფრი ხდება საკუთარი უძლურების და მოუმზადებლობის შეგრძნება. დღეს, როგორც არასდროს, განვიცდი, თუ რამდენად შეუფერებელი შეიძლება აღმოვჩნდე ამ დიდი საქმისათვის, რომ არა ღვთის შემწეობა და თქვენი ლოცვა-კურთხევა და მხარდაჭერა. ამასთან ერთად ვშიშობ, რომ ჩემი პირადი განცდების მიზეზით არ დავუპირისპირდე უფლის წმიდა ნებას და ამიტომ მთლიანად ვენდობი თქვენს სულიერ ხედვასა და დიდ გამოცდილებას.

ჩემს სანუგეშოდ ხშირად ვიხსენებ უფალი იესო ქრისტეს სიტყვებს პავლე მოციქულის ეპისტოლედან, სადაც უფალი ამბობს, რომ მისი ძალა უძლურებაში აღსრულდება. დიდად მანუგეშებს¬ აგრეთვე, თქვენო უწმიდესობავ, თქვენს მიერ წმიდა სინოდის კრების შემდეგ წარმოთქმული მილოცვის სიტყვები, სადაც თქვენ ბრძანეთ, რომ მღვდელმთავრის გამორჩევა შეიძლება მოხდეს მხო¬ლოდ ღვთის ნებითა და ლოცვა-კურთხევით. ამის გარდა სულიე¬რად მამხნევებს დიდი მამების ცნობილი გამონათქვამი იმის შესახებ, რომ ადამიანი თვითონ არ უნდა ცდილობდეს უფრო მძიმე ჯვრის აღებას, მაგრამ არც უარს უნდა ამბობდეს, თუ ამას ეკლესიის საჭიროებიდან გამომდინარე შესთავაზებენ და აკურთხებენ.

ამიტომ, ვხედავ რა წმიდა სინოდის დადგენილებაში ღვთის ნებას, უდიდესი მადლიერების გრძნობით და მორჩილებით ქედს ვიხრი თქვენს წინაშე და ვითხოვ შენდობას ჩემი უღირსების გამო.

ჩემთვის ამ ყველაზე მნიშვნელოვან წუთებში მინდა დიდება და მადლობა შევწირო უფალსა და ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელს იმ დიდი წყალობის და სიყვარულის გამო, რომლის შეგრძნებაც მანიჭებს ძალას, ნუგეშსა და ყველაზე დიდ სიხარულს ჩემს ცხოვრებაში.

მადლობას მოგახსენებთ პირადად თქვენ, თქვენო უწმიდესობავ, იმ დიდი პატივისათვის, რომელსაც დღეს მანიჭებთ. მადლობას გიხდით თქვენი მოღვაწეობისათვის, რომელიც ჩემთვის მაღალი მსახურების დიდი მაგალითია და თვალწინ მიდგას და მაძლიერებს მთელი ამ წლების განმავლობაში. მადლობას გიხდით, როგორც სულიერ მამას, რამეთუ ჩემი საეკლესიო მსახურების ყველაზე რთულ მონაკვეთში ყოველთვის ვგრძნობდი თქვენგან მამობრივ სიყვარულსა და მფარველობას. თქვენი რჩევების და ლოცვა-კურთხევის შესრულება მაძლევდა საშუალებას ღირსეულად გადამეტანა მრავალი სირთულე, რაც შემხვედრია მსახურების განმავლობაში.

ჩემთვის უდიდესი პატივია ისიც, რომ წილად მარგუნეთ მსახურება სწორედ სენაკისა და ჩხოროწყუს ეპარქიაში, რომლის მოსახლეობაც ცნობილია თავისი მაღალი განვითარებითა და სარწმინოებისადმი ერთგულებით, და სადაც ინახება ისეთი დიდი სიწმიდეები, როგორიცაა წმიდა იოანე ნათლისმცემლის ხელის ნაწილი და წმიდა ბერის _ ალექსი შუშანიას ნეშთი, რომელთა ლოცვას მინდა შევავედრო ჩემი მომავალი მსახურება და ეპარქიის მთელი მოსახლეობა.

მადლობას მოგახსენებთ თქვენ, მაღალყოვლადუსამღვდელოესნო და ყოვლადუსამღვდელოესნო მეუფენო ჩემდამი გამოხატული ნდობისათვის და იმ თბილი და კეთილი დამოკიდებულებისათვის, რომელიც ყოველთვის მეხმარებოდა და მიადვილებდა სამღვდელო მსახურებას.

მადლობა მინდა ვუთხრა და შეწევნა ვთხოვო სამღვდელო და სამონაზვნო დასის წარმომადგენლებს, რომლებთანაც ურთიერთობა მქონია მონასტერში თუ ქალაქში და რომელთა კეთილი რჩევები და მეგობრული თანადგომა ყოველთვის მემახსოვრება.

დიდი სიყვარულითა და მადლიერების გრძნობით მინდა მოვიხსენო აგრეთვე ის ადამიანები, რომლებიც ჩემთან, როგორც სულიერ მოძღვართან მოდიოდნენ და ვთხოვო მათ შენდობა და ლოცვებში მოხსენიება.

თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, მაღალყოვლადუსამღვდელოესნო და ყოვლადუსამღვდელოესნო მღვდელმთავარნო, დღეს თქვენს წინაშე წარდგომილი ამ წმიდა ტაძარში კიდევ ერთხელ ვითხოვ თქვენგან შენდობასა და მეოხებას ამ დიდი და წმიდა მსახურებისათვის. გევედრებით გააძლიეროთ თქვენი წმიდა ლოცვები და თქვენი ყოვლადპატიოსანი ხელდასხმის მეშვეობით გარდამოავლინოთ მადლი სულისა წმიდისა ჩემი უღირსების განსაწმედელად და ახალ მსახურებაში გასაძლიერებლად, სადიდებლად უფლისა და მართლმადიდებელი ეკლესიისა, ამინ!" (68, 2003, 9).

7 სექტემბერს სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში შესრულდა იღუმენ შიოს ეპისკოპოსად კურთხევა, რომელიც საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, უწმიდე¬სმა და უნეტარესმა ილია II-მ შეასრულა წმიდა სინოდის წევრების თანამონაწილეობით. წირვის ბოლოს უწმიდესმა და უნეტარესმა სიტყვით მიმართა მეუფე შიოს:

"თქვენო ყოვლადუსამღვდელოესობავ, მეუფე შიო,
ეპისკოპოსო სენაკისა და ჩხოროწყუსა,
ყოვლადსამღვდელონო მღვდელმთავარნო, მოძღვარნო, ძმანო და დანო,

ჩვენთან არს ღმერთი!

მართლაც დიდია უფალი და საკვირველია მისი საქმენი. წინასწარმეტყველი დავითი ამბობს: "დიდ ხარ შენ უფალო და საკვირველ არიან საქმენი შენნი: და ვერვინ შემძლებელ არს მადლის მიცემად საკვირველებათა შენთა". ღვთის განგება მიუწვდომელია. ჩვენ უბრალოდ უნდა ვეცადოთ, აღვასრულოთ ნება ღვთისა და გვახსოვდეს, რომ უფალი მეფობს, მეფობს ცასა და ქვეყანასა ზედა, მეფობს ჩვენს გულსა და გონებაში.

დღეს აღსრულდა ნება ღვთისა, _ შესრულდა წმიდა სინოდის განჩინება. ჩემი აზრით, ეს განჩინება რუის-ურბნისის კრებაზე მიღებულ დოკუმენტს არ ჩამოუვარდება.

მოგეხსენებათ, ურბნისის ტაძარში, წმიდა სინოდის ისტორიულ კრებაზე, ხუთი ახალი საეპისკოპოსო კანდიდატი დასახელდა. დღეს შესრულდა მეხუთე ეპისკოპოსის _ სენაკისა და ჩხოროწყუს მღვდელმთავრის კურთხევა. მეუფე შიო, ეს არის დიდი მადლი და წყალობა ღვთისა, როდესაც უფალი ადამიანს დიდ მადლს ანიჭებს, მასში თავმდაბლობა და მორჩილება უნდა გამრავლდეს. თუკი ეს არ მოხდა, მაშინ ღვთის მადლი, ადამიანის ამპარტავნებისა გამო, კეთილ ნაყოფს ვერ გამოიღებს და შესაძლოა, ადამიანი დაიღუპოს კიდეც. ერთადერთი გზა გადარჩენისა, _ ეს არის, უპირველეს ყოვლისა, ჭეშმარიტი მართლმადიდებელი რწმენა, სიყვარული და მორჩილება; ეს არის უფლის მიერ დასახული გზა. სწორედ ამ გზით უნდა იარო, მეუფეო, დღეიდან სიცოცხლის ბოლო წუთამდე, მხოლოდ იგი მიგიყვანს სასუფეველში.

არ არის შემთხვევითი, შენ სენაკისა და ჩხოროწყუს ეპისკოპოსად რომ გაკურთხეთ. ეს დიდი პასუხისმგებლობაა. თვითონ ქალაქის სახელწოდება მიგვანიშნებს, რომ იქ დიდი ადამიანები მოღვაწეობდნენ. ეს იყო სენაკი მრავალი სასულიერო პირისა. თუნდაც, გავიხსენოთ ბოლო პერიოდის დიდი მოღვაწენი, რომელთაც მთელი საქართველო ასახელეს. დღეს მათ წმიდა სახელებს მთელი მართლმადიდებლური სამყარო იცნობს.

სენაკში მოღვაწეობდნენ წმიდა მამა ალექსი შუშანია, მონაზვნები _ ფავსტო და ეფსიმე, მამა კონსტანტინე ქვარაია, ჩემი დიდი მოძღვარი _ მამა შიო ძიძავა და მრავალი სხვა. ასე რომ, მეუფე შიო, შენ მადლმოსილ ისტორიულ ეპარქიაში მიდიხარ და ყველაფერი უნდა გააკეთო, რომ ამ ეპარქიაში არსებული მადლი კიდევ უფრო გაამრავლო და გააძლიერო. ძალიან კარგად ვიცნობ სენაკელებს, არაერთხელ მქონია მათთან შეხვედრა და ვიცი, რომ მთელი მოსახლეობა დიდი სიყვარულით დაგხვდება, უკვე ის ფაქტი, რომ დღეს სენაკელები საგანგებოდ ჩამოვიდნენ თავიანთი ეპარქიის მღვდელმთავრის კურთხევაზე, მეტყველებს იმაზე, რომ თქვენ მოსიყვარულე მრევლი გეყოლებათ. მაგრამ, ამასთან, ისიც უნდა გახსოვდეთ, რომ მღვდელმთავრის წოდება მოწამეობრივია; ეპისკოპოსი მუდამ განსაცდელის წინაშე დგას. იგი პასუხისმგებელია უფლის წინაშე არა მარტო საკუთარ სულზე, არამედ სამღვდელოებასა და მთელ მრევლზე. ამიტომ უნდა გაძლიერდე ლოცვით, მარხვით, მოღვაწეობითა და, რაც მთავარია, თავმდაბლობითა და მორჩილებით. შენ გელის მშვიდობა და სიხარული. ახლა კი მიიღე კვერთხი, რომელიც არის სიმბოლო მღვდელმთავრის მადლისა და დალოცე სენაკისა და ჩხოროწყუს ეპარქია და სრულიად საქართველო.

როგორც მოგახსენეთ, სენაკი, მისი მიმდებარე სოფლები და მთელი ეპარქია მადლმოსილი კუთხეა საქართველოსი. ბოლო წლებში ამ ეპარქიაში დიდი ღვაწლი გასწია მეუფე გრიგოლმა, რომელიც იქ მოღვწეობდა. ახლა იგი ფოთისა და ხობის ეპისკოპოსია. მინდა სენაკელების სახელით, წმიდა სინოდისა და მთელი მრევლის სახელით მადლობა გადავუხადო მას ამ დიდი მოღვაწეობისთვის და გახაროთ, რომ იგი აღყვანილია მთავარეპისკოპოსის ხარისხში. ღმერთმა დალოცოს და გააძლიეროს მთავარეპისკოპოსი გრიგოლი.

ღმერთმა დაგლოცოთ და გაგახაროთ. კიდევ ერთხელ გილოცავთ ამ დიდი მადლის მონიჭებას, რომელიც უფალმა ჩვენზე მოიღო. მშვიდობა, წყალობა, სიხარული და სიყვარული სუფევდეს თქვენთან და მთელ საქართველოში. ღმერთმა დალოცოს და გაამთლიანოს სრულიად საქართველო!
ჩვენთან არს ღმერთი!" (68, 2003, 9).

2007 წლის 25 დეკემბერს ეპისკოპოსი შიო დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით. 2009 წლის ეპისკოპოსი შიო აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში.

მთავარეპისკოპოსი იეგუდიელი (ტაბატაძე)

მთავარეპისკოპოსი იეგუდიელი, ერისკაცობაში გოჩა ბენიამინის ძე ტაბატაძე, დაიბადა 1964 წლის 30 იანვარს საჩხერის რაიონ სოფელ ზემო ბერეთისაში. 1971-1976 წლებში სწავლობდა იმავე სოფლის სკოლაში. 1976 წელს ოჯახი საცხოვრებლად გადმოვიდა მცხეთის რაიონის სო¬ფელ საგურამოში. გოჩა ტა-ბატაძემ სწავლა განაგრძო საგურამოს საშუალო სკოლაში. სკოლაში სწავლის პერიოდში აქტიურ მონაწილეობას იღებდა სპორტულ შეჯიბრებში, ჰქონდა წარმატებები. საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ სწავლა განაგრძო თბილისის სამეცნიერო კვლევით ინსტიტუტთან არსებულ N79-ე ერთწლიან ტექნიკურ სასწავლებელში, შემდეგ სწავლა განაგრძო ილია წინამძღვრიშვილის სახელობის სასოფლო-სამეურნეო ტექნიკუმში, 1982-1984 წლებში მსახურობდა საბჭოთა არმიის რიგებში გერმანიის დემოკრატიულ რესპუბლიკაში. სამხედრო სამსახურიდან დაბრუნების შემდეგ მუშაობდა საგურამოს სასათბურე მეურნეობის მშენებელ მუშად, დაბა ზაჰეში ელექტროზეინკლად. 1987 წელს ჩაირიცხა საქართველოს ტექნიკურ უნივერსიტეტში მექანიკა-მანქანათმშენებლობის ფაკულტეტზე, რომელიც დაამთავრა 1992 წელს. მონაწილეობდა სამაჩაბლოს სამშვიდობო ოპერაციაში. შემდეგ, როგორც თვითონ აღნიშნავს, "განსაცდელებმა მიმიყვანეს ღვთის აღიარებამდე". მისი პირველი მოძღვარი იყო ზედაზნის მონასტრის ბერ-მონაზონი მამა ბასილი (მაჩიტაძე).

30 წლის ასაკში, 1994 წლის 30 იანვარს, პირველად ეზიარა წმიდა საიდუმლოს და გადაწყვიტა ზედაზნის მონასტერში დარჩენა. სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესი ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით ზედაზნის მონასტრის მოძღვარი და საძმო გადაყვანილ იქნა მცხეთის ჯვრის მონასტერში. ეს იყო 1994 წლის დიდი მარხვის პერიოდი. იმავე წლის შობის მარხვაში მორჩილი გოჩა ტაბატაძე აღიკვეცა ბერად და ეწოდა სახელად იეგუდიელი. 1995 წლის 29 იანვარ უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ სიონის საპატრიარქო ტაძარში აკურთხა ბერ-დიაკვნად, იმავე წელს, ლაზარეს, შაბათს მისმა უწმიდესობამ ხელი დაასხა მღვდელ-მონაზვნად. პირველი სამღვდელო მსახურება შეასრულა ქვათახევის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის მამათა მონასტერში. შვიდი თვის შემდეგ უწმიდესისა და უნეტარესი ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით გადაყვანილ იქნა ყაზბეგის რაიონის სოფელ აჩხოტის წმიდა ნიკოლოზის სახელობის მამათა მონასტერში. 2000 წლის 16 ივლისს გერგეტის წმ. სამების სახელობის ტაძარში სიყვარულის დღესასწაულზე მისმა უწმიდესობამ ილია II-მ აიყვანა იღუმენის ხარისხში, ხოლო ორი წლის შემდეგ, 2002 წლის 16 ივლისს, აღყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში. 2003 წლის 18 აგვისტოს წმიდა სინოდის სხდომაზე, რომელიც რუის-ურბნისის ეპარქიაში შედგა, გამოარჩია საეპისკოპოსო კანდიდატად. იმავე წლის 2 სექტემბერს სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ წმიდა სინოდის წევრებთან ერთად ხელი დაასხა თიანეთისა და ფშავ-ხევსურეთის ეპისკოპოსად.

უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ აღნიშნა: "განგება ღვთისა მუდამ იყო, არის და იქნება ყოველ ადამიანსა ზედა. ამ განგებამ მოგვიყვანა ჩვენ დღეს აქ, ამ წმიდა ტაძარში, რათა შესრულებულიყო ეს ისტორიული კურთხევა თიანეთისა და ფშავ-ხევსურეთის ეპისკოპოსისა. მე ამ კურთხევას ისტორიულს იმიტომ ვუწოდებ, რომ ამ 2000 წლის მანძილზე ჯერ არ ყოფილა, რომ თიანეთსა და ფშავ-ხევსურეთს ცალკე ეპისკოპოსი ჰყოლოდა. უფალმა ალბათ ჩვენი წინაპრების ლოცვით მოიღო წყალობა და გვიკურთხა დღეს ახალი ეპისკოპოსი. მე არაერთხელ მითქვამს თქვენთვის, ბიბლიაში წერია: "უფალი მეფობს" _ უფალი განაგებს, უფალი აკურთხებს, უფალი აღამაღლებს და უფალი დაამდაბლებს". როცა მამა იეგუდიელი მოღვაწეობდა ყაზბეგის რაიონში, ალბათ ვერავინ წარმოიდგენდა მაშინ, რომ დადგებოდა დრო, როცა იგი ეპისკოპოსად იკურთხებოდა სვეტიცხოვლის დიდ ტაძარში. მაგრამ უფალი აღამაღლებს თავის რჩეულს, და მე ვიტყოდი, რომ ეს მადლი, წმიდაო მეუფეო, თქვენზე თქვენი თავმდაბალი მოღვაწეობითა და ლოცვით გადმოვიდა. უფალმა დაინახა თქვენი სულიერება, არ არის შემთხვევითი, რომ თქვენ ბერობაში იეგუდიელი, ერთ-ერთი მთავარანგელოზის სახელი გეწოდათ, ესეც იმაზე მიგვანიშნებს, რომ თქვენ მაღალი მისია უნდა გეტვირთათ და ასეც მოხდა. არც ისაა შემთხვევითი, რომ დღეს არის ხსენება წმიდისა წინასწარ¬მეტყველისა სამუელისა: იმ წინასწარმეტყველისა, რომელსაც არაერთხელ ესმა ხმა მამაზეციერისა და რომელიც იყო მაკურთხეველი ორი მეფისა _ საულისა და დავით წინასწარ-მეტყველისა. და აი, ამ წმიდა დიდი წინასწარმეტყველის ხსენების დღეს მოხდა თქვენი კურთხევა. არც ისაა შემთხვევითი, რომ დღეს არის დიდგორობა _ ხსენება წმიდისა დიდისა მეფისა დავით აღმაშენებლისა და მხედართმთავართა და მხედართა დიდგორის ბრძოლაში მონაწილეთა. დიდებულია დიდგორის გამარჯვება. მტერი ზოგიერთი ცნობით 450 ათასს, ზოგიერთი ცნობით კი _ 600 ათასს შეადგენდა, ხოლო დავით აღმაშენებლის ჯარში კი სულ 60 ათასი მეომარი იყო, ე.ი. თითოეულ ქართველზე 10 მოწინააღმდეგე მოდიოდა. მაგრამ წმიდა დავით აღმაშენებლის დიდმა რწმენამ, გონიერებამ და სულიერებამ სასწაული მოახდინა და მისმა ლაშქარმა მოიპოვა საოცარი გამარჯვება.

დღესაც ამისაკენ მოუწოდებს უფალი საქართველოს არ უნდა შედრკეს წინააღმდეგობების წინაშე ჩვენი ქვეყანა. თქვენ იცით როგორ ურთულეს დროში გვიწევს ცხოვრება. მრავალი შინაური თუ გარეშე მტერი ემუქრება ჩვენ მამულს, მაგრამ საქართველო ღვთის ძალით უძლეველია, ვერავინ შეძლებს დაიმონოს იგი, მაგრამ ამისათვის საჭიროა ქართველ ერს ჰქონდეს რწმენა, სასოება, სიყვარული, თავმდაბლობა და მორჩილება. ყველას გილოცავთ დღევანდელ დღესასწაულს, უპირველეს ყოვლისა კი, ვულოცავ მეუფე იეგუდიელს. მინდა გითხრათ მეუფეო, რომ თიანეთსა და ფშავ-ხევსურეთში მოსიყვარულე და მორწმუნე ხალხი დაგხვდებათ და როგორც შეაყვარეთ თავი ყაზბეგის რაიონის მცხოვრებთ, ასევე უნდა შეაყვაროთ ამათ თავი თქვენი დიდი სულიერებითა და მოღვაწეობით. გფარავდეთ უფალი და მთავარანგელოზი იეგუდიელი. ახლა კი მიიღეთ ეს კვერთხი-სიმბოლო მღვდელმთავრისა და დალოცეთ თიანეთისა და ფშავ-ხევსურეთის ეპარქია." (68, 2003, 9).

არქიმანდრიტმა იეგუდიელმა ეპისკოპოსად წარდგინებისას ამ სიტყვებით მიმართა უწ¬მიდესსა და უნეტარესს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ ილია II-ს:

"თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, ყოვლადსამღვდელონო მეუფენო, მამანო და ძმანო, დედანო და დანო, ყოველნო მსმენელნო და აქა მდგომარენო!

დიდება ყოვლადწმიდა სამებას!

მადლობა ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელს, რომ ამ წმიდა ტაძარში, სადაც საუკუნეების განმავლობაში უდიდეს სიწმიდეებს მივეახლებით და ვეზიარებით, სადაც ლოცვა-ვედრებას აღავლენდნენ საქართველოს ეკლესიის იერარქები და ერის ღირსეული შვილები, მეძლევა საშუალება, წარმოვთქვა სიტყვა ჩვენი მამამთავრის, მღვდელმთავართა და ხალხის წინაშე.

ბუნებრივია, მიპყრობს მღელვარება და შევთხოვ მაღალ ღმერთს, მომცეს ძალი და სიბრძნე იმისა, რომ სათქმელი სწორად წარმოვთქვა.

მინდა დავიწყო იმით, რომ საღმრთო წერილი, რომელიც ავალებს მღვდელმთავარს, იყოს ვითარცა ღვთის მონა, უბიწო, არა თავხედ, არა გულმწყრალ, არამედ სხვადასხვა სათნოებით სავსე. ამავე დროს, მაგალითის მიმცემი თავისი სამწყსოსი, მართალი გითხრათ, ბევრ რამეზე მაფიქრებს და მაშინებს. პეტრე მოციქულიც მასვე მახსენებს: "იღუწიდ ნუ იძულებით, არამედ ნებსით. ნუცა საძაგლი¬სა შეძინებით, არამედ გულსმოდგინეთ, ნუცა ვითარმცა ეუფლებოდეთ¬ მნეთა მათ, არამედ სახე ექმენით სამწყსოსა მას" (1 პეტრე 5, 2-3).

ღვთისმსახურის უპირველესი მოვალეობაა, იყოს ზნეობრივი ხელმძღვანელი და აღმზრდელი თავისი სამწყსოსი, აგრეთვე მის პირდაპირ მოციქულები და მამები გვამცნობენ დაუცხრომელად ეზრუნათ სამწყსოსათვის, განემტკიცებინათ მისი ზნეობრივი სრულყოფა და მოემზადებინათ იგი ღვთის სასუფევლისათვის.

დამეთანხმებით იმაზე, რომ ადამიანი, რომელიც თვითონ იმყოფება სულიერ შეჭირვებაში, დაეხმაროს და ხელი გაუწოდოს და ჭეშმარიტების გზაზე მიიყვანოს ის მცირედთაგანნიც კი და აზიაროს ჭეშმარიტებას და არა კერპთმსახურებას ან სხვადასხვა მისტიკური სიამოვნებისაკენ მიმავალი გზიდან მოაბრუნოს (რომელზეც ყველგან ეშმაკის ხელნაწერია დატოვებული), პირველ რიგში, ღვთის დიდ წყალობასა და შრომას საჭიროებს.

მივუბრუნდები ისევ სახარებას და წავიკითხავ: "რომელსა უნებს შემოდგომად ჩემსა მოსვლაი, უარ-ყავნ თავი თვისი, და აღიღენ ჯუარი თვისი და შემომიდეგინ მე". საკუთარი თავის უარყოფა პირველი პირობაა უფალთან მიახლოებისა და ამავე დროს, მოკვდინება საკუთარ თავში ამპარტავნებისა.

ვზიდო ჯვარი _ ეს ის ეკლიანი გზაა, რომელიც სავსეა სხვადასხვა განსაცდელებით და შეჭირვებებით. ქრისტესთან შედგომა კი განუწყვეტელი მსვლელობაა ჭეშმარიტების გზაზე, რომელიც ტვირთის ბოლომდე მიტანით მთავრდება და გვირგვინდება. ამიტომ თვითრჯულობაში რომ არ ჩავარდე და თვითნაკეთი ჯვრის ზიდვა არ დავიწყო, მივენდობი თქვენს განჩინებას, თქვენო უწმიდესობავ, ყოვლადუსამღვდელონო მეუფენო, შევეცდები, თქვენი ლოცვითა და კურთხევით ვზიდო ის ჯვარი, რომელიც მე მომანდეთ.

წმიდა მამები გვასწავლიან, უმადურება ყველაზე შავბნელი მანკიერება არისო, და მეც არ შეიძლება, მადლიერება არ გამოვხატო შემოქმედის მიმართ, რომელმაც იმ ბნელი ცხოვრებიდან გამომიყვანა, რომელიც სასოწარკვეთილებისაკენ მიმაქანებდა და უაზრობაში თავს მაკარგვინებდა. არ შეიძლება მადლობით არ მივიღო მისგან ტალანტი და სარგებლით არ დავაბრუნო. მადლიერება არ გამოვთქვა თქვენს მიმართ, თქვენს მიმართ, რომელიც დაუღალავად ემსახურებით ჩვენს დედა ეკლესიას, ჩვენს ცოდვებს ტვირთულობთ, უფალთან მიგაქვთ და გვშუამდგომლობთ. მადლიერება არ გამოვთქვა, ყოვლადსამღვდელონო მეუფენო, მოძღვარნო და მამანო, იმ სულიერი თანადგომისათვის, იმ თბილი დამოკიდებულებისა და რჩევებისათვის, რასაც ჩემს მიმართ იჩენდით.

ნება მომეცით, შევევედრო უფალს, ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელს, წმიდა მოციქულებს, წმიდა იოანე ნათლისმცემელს, წმიდა მღვდელმთავრებს, წინასწარმეტყველ სამოელს, ახლადშერაცხილ წმიდანებს და ყველა წმიდანს, რომ მეოხნი და წარმმართველნი იყვნენ ჩემი ცხოვრების გზაზე. განსაკუთრებულად მინდა შემწეობა შევთხოვო წმიდა კეთილმსახურ მეფე დავითს, რომელიც გამამთლიანებელია მთელი ერისა და ბერისა და რომლის ბრწყინვალე გამარჯვებას დიდგორის ველზე ვდღესასწაულობთ დღეს. აგრეთვე მინდა მეოხება შევთხოვო მას განსჯის დღეზე, როგორც `გალობანი სინანულისან~-ში წერია და მით დავასრულო:

"გან-რა ეღოს წიგნი დღესა
შინა სასჯელისასა,
და მე ქედ-დადრეკილი
წარმოგიდგე განკითხვად,
მსაჯული მართლ სჯიდე.
მსახურთა რისხვაი ქროდის,
მართალნი ნეტარებდნენ,
ცოდვილთა ჰგუმიდეს ცეცხლი,
მაშინ შემიწყალე, იესუ ჩემო!" (68, 2003, 9).

2003 წლის 14 სექტემბერს ეპისკოპოსმა იეგუდიელმა ჩაატაარა პირველი სამღვდელმთავრო წირვა ახლად შექმნილ ეპარქიაში. 2004 წლის 27 ივნისს წმიდა სინოდის გადაწყვეტილებით გადაყვანილ იქნა ბოლნისის ეპარქიის მმართველად.

2006 წლის დეკემბრიდან ხელმძღვანელობს სტეფანწმიდისა და ხევის ეპარქიას. ხევისა და სტეფანწმიდის ეპარქიაში ღვთისმსახურებას ეწევიან:

1. არქიმანდრიტი იაკობი (იაკობიშვილი) მსახურობს:

ა) აჩხოტის წმ. ნიკოლოზის სახ. ეკლესიაში.

ბ) კარკუჩას წმ. ნიკოლოზის სახ. ეკლესიაში.

2. იღუმენი იოანე (სილაგაძე) მსახურობს:

ა) ფხელშეს წმ. გიორგის სახ. ეკლესიაში.

ბ) ყანობის გაბრიელ მთავარანგელოზის სახ. ეკლესიაში.

3. იღუმენი ნიკოლოზი (ღლონტი) მსახურობს:

ა) დ. სტეფანწმინდის საკათედრო ტაძარში.

ბ) დ. სტეფანწმინდის იოანე ნათლისმცემლის სახ. ეკლესიაში.

4. იღუმენი იოსები (თავაძე) მსახურობს:

ა) გერგეტის წმ. სამების სახ. ეკლესიაში.

5. მღვდელ-მონაზონი პავლე (ჭანტურიძე) მსახურობს:

ა) სიონის ღვთისმშობლის მიძინების სახ. ეკლესიაში.

ბ) გარბნის წმ. გიორგის სახ. ეკლესიაში.

6. მღვდელ-მონაზონი პეტრე (კაკუბავა) მსახურობს:

ა) კობის წმ. გიორგის სახ. ეკლესიაში.

7. მღვდელ-მონაზონი მათე (ჯულაყიძე) მსახურობს:

ა) არშის წმ. ნინოს სახ. ეკლესიაში.

ბ) გაიბოტენის წმ. გიორგის სახ. ეკლესიაში.

8. მღვდელ-მონაზონი ეგნატე (ჭიჭინაძე) მსახურობს:

ა) სტეფანწმინდის წმ. ილია თეზბიტელის სახ. ეკლესიაში.

9. მღვდელ-მონაზონი იოანე (კალანდია) მსახურობს:

ა) სნოს წმ. გიორგის სახ. ეკლესიაში.

ბ) ახალციხის ღვთისმშობლის სახ. ეკლესიაში.

10. მღვდელმონაზონი ანდრია მსახურობს:

ა) კარკუჩის წმ. ნიკოლოზის სახ. ეკლესიაში.

 

სტეფანწმინდის და ხევის ეპარქიის ტაძრები:

1. გერგეტის წმ. სამების სახ. ეკლესია (XIII-XIV ს.ს.) (მოქმედია).

2. გერგეტის წმ. სამების სახ. მამათა მონასტერი. (მოქმედია).

3. ბეთლემის ქრისტეშობის სახ. ეკლესია (VI-VII ს.ს.).

4. მყინვარის წმ. სამების სახ. ეკლესია (XX ს.) (ლითონის).

5. დარიალის მთავარანგელოზთა მიქაელისა და გაბრიელის და წმ. გიორგის სახ. მამათა მონასტერი. (მშენებარე).

6. დარიალის წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახ. ეკლესია (მშენებარე).

7. დარიალის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია (მშენებარე).

8. სტეფანწმინდის მთავარანგელოზ მიქაელის სახ. ეკლესია (XVIII ს.) (მოქმედია).

9. სტეფანწმინდის იოანე ნათლისმცემლის სახ. ეკლესია (XXI ს.) (მოქმედია).

10. სტეფანწმინდის წმ. ილია თეზბიტელის სახ. ეკლესია (XXI ს.) (მოქმედია).

11. სტეფანწმინდის წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახ. საკათედრო ტაძარი (მშენებარე).

12. სნოს წმ. გიორგის სახ. ეკლესია (XX ს.) (მოქმედია).

13. სნოს წმ. ნინოს სახ. დედათა მონასტერი (მოქმედია).

14. კარკუჩას წმ. ნიკოლოზის სახ. ეკლესია (XXI ს.) (მოქმედია)¬.

15. ახალციხის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის სახ. ეკლესია (VIII-IX ს.ს.) (მოქმედია).

16. სიონის ღვთისმშობლის მიძინების სახ. ეკლესია (IX-X ს.ს.) (მოქმედია).

17. სიონის ღვთისმშობლის სახ. მამათა მონასტერი (მოქმედია).¬

18. გარბნის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია (IX-X ს.ს.) (მოქმედია).¬

19. ფხელშეს წმ. გიორგის სახ. ეკლესია (XVII ს.) (მოქმედია).¬

20. გველეთის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია (VI-VII ს.ს.) (დანგრეულია).

21. ნახერეთის იოანე ნათლისმცემლის სახ. ეკლესია (VI ს.) (დანგრეულია).

22. ცდოს კვირაძლის სახ. ეკლესია (VI-VII ს.ს.) (დანგრეულია).

23. აჩხოტის წმ. ნიკოლოზის სახ. ეკლესია (XX-XXI ს.ს.) (მოქმედია).

24. აჩხოტის წმ. ნიკოლოზის სახ. მამათა მოანსტერი (მოქმედია).¬

25. არშის წმ. ნინოს სახ. ეკლესია (X-XI ს.ს.).

26. არშის წმ. ნინოს სახ. მამათა მოანსტერი (მოქმედია).

27. არშის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია (XVII ს.) (დანგრეულია).

28. ტყარშეტის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია (VI-VII ს.ს.) (დანგრეულია).

29. გორისციხის ღვთისმშობლის სახ. ეკლესია (მშენებარე).

30. ყანობის წმ. მთავარანგელოზთა სახ. ეკლესია (XIX ს.) (მოქმედია).

31. კობის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია (XIX ს.) (მოქმედია).

32. კობის წმ. გიორგის სახ. მამათა მონასტერი (მოქმედია).

33. ოქროყანის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია (XVII ს.).

34. სუატისის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია (XVI ს.).

35. აბანოს ღვთისმშობლის სახ. ეკლესია (XVIII-XIX ს.ს.).

ეპისკოპოსი სტეფანე (კალაიჯიშვილი)

ეპისკოპოსი სტეფანე, ერისკაცობაში სტეფანე გრიგოლის ძე კალაიჯიშვილი, დაიბადა 1959 წლის 9 თებერვალს ქ. ახალციხეში. 1976 წელს დაამთავრა ახალციხის N2 საშუალო სკოლა. იმავე წელს ჩააბარა საქართველოს პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში ავტომატიკისა და გამოთვლითი ტექნიკის ფაკულტეტზე, რომელიც დაამთავრა 1981 წელს. შემდეგ მუშაობდა თბილისის რადიო ქარხნის ადიგენის ფილიალში ინჟინერ-გამმართველად, 1983 წლიდან _ ახალციხის ელექტროქსელებში ესპლოატაციისა და უსაფრთხოების ტექნიკის ინჟინრად, ხოლო შემდეგ _ ახალციხის საქსელო რაიონის უფროსად. 1988 წლიდან არის საფარის მონასტრის მრევლი. მისი პირველი მოძღვარი იყო მღვდელ-მონაზონი სერგი (ჩეკურიშვილი). იგი აქტიურ მონაწილეობას იღებდა XX საუკუნის 80-იანი წლების ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობაში... 1989 წელს მუშაობდა მესხეთის სახელმწიფო თეატრის ინჟინრად. 1990 წელს სტეფანე კალაიჯიშვილი ჩაირიცხა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ახალციხის ფილიალში ისტორიის ფაკულტეტზე, რომელიც წარჩინებით დაამთავრა 1997 წელს. 1991 წლიდან პარალელურად სწავლობდა ახალციხის სასულიერო სემინარიაში. 1990 წლიდან მუშაობდა ახალციხის N2 საშუალო სკოლაში ისტორიისა და რელიგიის ისტორიის მასწავლებლად, 1993 წლიდან ახალციხის სასულიერო სემინარიაში ისტორიის ლექტორად. 1994-99 წლებში იყო გაზეთ "საფარას" რედაქტორი.

1994 წლის 27 ნოემბერს ახალციხისა და სამცხე-ჯავახეთის ეპისკოპოსმა სერგიმ (ჩეკურიშვილი) ხელი დაასხა დიაკვნად. 1994 წლიდან 1999 წლამდე მუშაობდა ახალციხის სასულიერო სემინარიის პრორექტორად. 1996 წელს აღიკვეცა ბერად საფარის მონასტერში, ხოლო შემდეგ ახალციხისა და სამცხე-ჯავახეთის ეპისკოპოსმა სერგიმ ხელი დაასხა მღვდელ-მონაზვნად. იმავე წელს დაინიშნა საფარის მონასტრის აბასთუმნის წმიდა ალექსანდრე ნეველის ეკლესიის წინამძღვრად. 1999 წელს დაადგინეს ჭულევის მონასტრის წინამძღვრად. 2002 წელს აყვანილ იქნა არქიმანდრიტის, 2002 წლის 27 ოქტომბერს ხელი დაასხეს ცაგერისა და ლენტეხის ეპისკოპოსად. 26 ოქტომბერს არქიმანდრიტმა სტეფანემ ეპისკოპოსად წარდგინებისას სიონის საპატრიარქო ტაძარში ასე დაიწყო თავისი გამოსვლა:

"თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქო, ყოვლადუსამღვდელონო მეუფენო, ღვთივსულიერნო მამანო, ქრისტესმიერნო ძმანო და დანო, შვილნო ივერიის წმიდა ეკლესიისა.

ამ დღეებში ჩემი ცხოვრების ყველაზე მნიშვნელოვანი და საპასუხისმგებლო მოვლენები ხდება. ექვსი წლის წინათ პირველად დავდექი ამ უდიდესი პასუხისმგებლობის წინაშე, მაშინ ვთხოვე უფალს, თუ იქნებოდა მისთვის სათნო, აერიდებინა ჩემთვის ეს მძიმე ჯვარი, მაშინ უფალმა შეისმინა ჩემი ვედრება".

დღეს მღვდელმთავრის მძიმე ჯვრის ტვირთვის საკითხი კვლავ დადგა ჩემს წინაშე და სინოდის გადაწყვეტილებით ჩემი უღირსება წარსდგა თქვენს წინაშე. ჩვენი უწმიდესი და უნეტარესი პატრიარქი ხშირად იმეორებს ხოლმე დავით წინასწარმეტყველის სიტყვებს: "უფალი მეფობს", დიახ, ეს ასეა, უფალი მეფობს და მე არ შემიძლია, მის ლოცვა-კურთხევას არ დავემორჩილო.

სიყვარული სიხარულს ბადებს და როდესაც ესოდენ დიდ ნდობას და სიყვარულს ვგრძნობ თქვენგან, თქვენო უწმიდესობავ, თქვენგან, მეუფენო, წმიდა სინოდის წევრებო, თქვენგან, მამანო, ძმანო და დანო. ეს სიყვარული და დიდი ნდობა მე უდიდესი პასუხისმგებლობის წინაშე მაყენებს. ვგრძნობ, რაოდენ მძიმეა და საპასუხისმგებლო მღვდელმთავრის ჯვრის ტვირთვა, მაგრამ, რადგან უფალმა ასე ინება, მე ვემორჩილები მის მეუფებას და ქედს ვიხრი ამ საპატიო და საპასუხისმგებლო უღლის წინაშე. "ღმერთი სიყვარული არს" და ეს სიყვარული, რომელიც აქ სუფევს, მაძლევს იმედს, რომ თქვენი შეწევნით, თქვენო უწმიდესობავ, თქვენი შეწევნით, ყოვლადუსამღვდელოესნო მეუფენო, ღვთივსულიერნო მამანო, ძმანო და დანო, უფალი შემაძლებინებს ჩემზე დაკისრებული მოვალეობის შესრულებას. მე დიდი იმედი მაქვს აგრეთვე ჩემი სულიერი მოძღვრის _ მეუფე სერგისა, რომელიც სიწმიდის გზისაკენ წარმართავს ჩემს მერყევ, მშფოთვარე და ცოდვისაკენ მიდრეკილ სულს, აგრეთვე მეუფეებისა _ თეოდორესი და საბასი, რომლებთანაც ხანგრძლივი ურთიერთობა და თანამსახურება გვაკავშირებდა. უკლებლივ ყველას დიდ მადლობას მოგახსენებთ ამ დიდი ნდობისა და სიყვარულისათვის. გმადლობთ, თქვენო უწმიდესობავ. მე ვეცდები, გავამართლო თქვენი ნდობა და მთელი ჩემი შრომა, ენერგია და შესაძლებლობები უკლებლივ შევწირო თქვენს მიერ ჩემდამი დაკისრებულ მოვალეობის პირნათლად აღსრულებას.

მადლობას გიხდით მესხეთის მკვიდრნო, ადიგენელებო, ახალციხელებო, უდელებო, აბასთუმნელებო და სხვანო და სხვანო, რომლებმაც თვალცრემლიანი სიხარულით გამომაცილეთ ამ რთულ და ეკლიან გზაზე. მადლობა მესხეთის უნივერსიტეტს, რომელიც ყოველთვის მხარში გვედგა, ახლაც გვაქვს თქვენი ერთგული თანადგომის იმედი.

მე დიდი იმედი მაქვს მსოფლიო ეკლესიის დიდი მნათობის, მაქსიმე აღმსარებლის მფარველობისა და შეწევნისა, რომლის წმიდა საფლავის მცველად დადგინების პატივი მაქვს.

მრავალტანჯული მესხეთის მკვიდრს კარგად მესმის, რაოდენ მძიმეა დღეს საქართველოს მოქალაქეთა ცხოვრება, რაოდენ უჭირთ მათ სულიერად და მატერიალურად. მაგრამ მე მტკიცედ მწამს, რომ ყველაზე მძიმე დრო ჩვენ უკვე გამოვიარეთ. საქართველო სულიერი და ეროვნული აღმავლობის გზაზე მტკიცედ მიაბიჯებს, რისი დასტურიც არის სულ ახლახანს ხელმოწერილი და დამტკიცებული ისტორიული დოკუმენტი, რომელმაც წერტილი დაუსვა ჩვენი ერის სულიერ ჩაგვრას და სულ ცოტა ხანში ნათლად გამოჩნდება ამ უდიდესი მოვლენის შედეგები.

მე მინდა მივესალმო ცაგერისა და ლენტეხის ეპარქიის მკვიდრთ და აღვუთქვა მათ, რომ არ დავიშურებ ჩემს ძალასა და შესაძლებლობებს, რათა მთელი სულითა და გულით ვემსახურო ამ მხარის სულიერ აღორძინებას. მე ვიცი ის სამწუხარო ფაქტი, რომ ამ რეგიონის მოსახლეობა სულ უფრო და უფრო მცირდება. ვეცდებით, რომ ლოცვითა და საქმიანობით წინ აღვუდგეთ ამ უარყოფით ტენდენციას.

კიდევ ერთხელ ყველას მადლობას მოგახსენებთ ნდობისა და სიყვარულისათვის.

შემინდეთ და მაკურთხეთ." (68, 2002, 11).

უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ 27 ოქტომბერს ახლად ნაკურთხ ეპისკოპოსს სტეფანეს მიულოცა ეპისკოპოსის ხარისხში ამაღლება და მიმართა:

"თქვენო ყოვლადუსამღვდელოესობავ, ცაგერისა და ლენტეხის ეპისკოპოსო სტეფანე, ქრისტეს მიერ საყვარელნო ყოვლადუსამღვდელონო მღვდელმთავარნო, მამანო, ძმანო და დანო!

ის ადამიანი, რომელიც ღვთის გზაზე დგას და წმიდა მართლმადიდებელი ეკლესიის წევრია, უფლის განსაკუთრებული მფარველობის ქვეშ იმყოფება და მას ხილული თუ უხილავი მტერი ვერაფერს დააკლებს. მასზე აღსრულდება ეს სიტყვები ფსალმუნიდან: "წყალობა უფლისა თანამავალ მეყავნ მე ყოველთა დღეთა ცხოვრებისა ჩემისათა". მე ვფიქრობ, რომ მეუფე სტეფანეს ცხოვრებაც საოცარი მაგალითია უფლის წყალობისა.

მეუფევ, ღვთის განგებით, თქვენ აყვანილი ხართ ეპისკოპოსის ხარისხში. ეს არის უდიდესი მადლი მაცხოვრისა, მაგრამ, ამავე დროს, ეს არის დიდი პასუხისმგებლობა წინაშე ღვთისა, ერისა და ეკლესიისა.

შენ კარგად იცი, რომ მღვდელმთავრის წოდება არის მოციქულებრივი ღვაწლი და, როგორც ამბობენ, მღვდელმთავრის მოღვაწეობა მოწამეობრივი ცხოვრებაა. ღმერთმა მოგიწოდა შენ ამ ღვაწლისაკენ და თავად უფალი _ მამა, ძე და სულიწმიდა _ მოგცემს შენ სულიერ და ფიზიკურ ძალას, რათა გაუძღვე შენს სამწყსოს, შენს ეპარქიას.

როგორც იცით, მეუფე სტეფანე არჩეულია ლეჩხუმ-სვანეთის, ცაგერისა და ლენტეხის ეპისკოპოსად.

ლეჩხუმ-სვანეთში ყოველთვის დიდი ეროვნული და ეკლესიური ტრადიციები არსებობდა, თუნდაც ის, რომ იქ დაკრძალულია მსოფლიოში ცნობილი დიდი ღვთისმეტყველი მაქსიმე აღმსარებელი, რომელსაც მთელი ქრისტიანული სამყარო სცემს თაყვანს. მე დარწმუნებული ვარ, რომ სწორედ მაქსიმე აღმსარებლის შუამდგომლობით ხარ ამ ეპარქიის მმართველად დადგენილი. წყალობა ღვთისა, ძალა ღვთისა და, უპირველეს ყოვლისა, მადლი ღვთისა, რომელიც არის "უძლურთა მკურნალი და ნაკლულევანთა აღმავსებელი", იყოს შენ თანა: გიძღოდეს ის მტკიცე რწმენა, ის სიყვარული, ის სიკეთე, რომლის მაგალითიც უფალმა მოგვცა. იგი იქნება ის სანთელი, რომელიც გაგიძღვებათ ამ მოციქულებრივი მოღვაწეობის ჟამს. ამავე დროს, მინდა გითხრათ, რომ თქვენ არ მოგაკლდებათ სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქისა და წმიდა სინოდის წევრების, ჩვენი მღვდელმთავრების მფარველობა.

"დიდ ხარ შენ, უფალო, და საკვირველ არიან საქმენი შენნი!~ მართლაც, დიდია უფალი და საკვირველია საქმენნი მისნი. ადამიანის გონებისათვის მიუწვდომელია, თუ რა არის განგება ღვთისა. ჩვენ ყოველდღიურად ვხედავთ, რომ დიდია მისი წყალობა ჩვენს ქვეყანაზე. ღვთის წყალობა და მადლი რომ არ ყოფილიყო საქართველოზე, მის ეკლესიაზე, ჩვენ ვერ გავუძლებდით ამდენ შინაურ თუ გარეშე მტერს.

აი, ახლა კი მიიღე ეს კვერთხი, რომელიც არის სიმბოლო ეპისკოპოსის ძალაუფლებისა და მადლისა. დალოცე სრულიად საქართველო, დალოცე მრევლი, რომელიც დღეს ესწრებოდა შენს კურთხევას და დალოცე შენი სამწყსო _ ცაგერისა და ლენტეხის ეპარქია, ამინ." (68, 2002, 11).

მეუფე სტეფანე შეუდგა ეპარქიაში მოღვაწეობას. ცაგერისა და ქვემო სვანეთის ეპარქია მაღალმთიანი რეგიონია, მოსახლეობის დიდი ნაწილი ტოვებს მამა-პაპურ ფუძეს და ბარისაკენ მოეშურება, მოუწესრიგებელია გზები, არ არის სამუშაო ადგილები, მრავლად არის მეწყერსაშიში ზონები. ეპარქიის ტერიტორიაზე მოქმედი იყო 1 ეკლესია და 1 მონასტერი. მეუფე სტეფანეს ძალისხმევით ამჟამად ეპარქიაში მოქმედია 2 მამათა და 2 დედათა მონასტერი, 32 ეკლესია, სადაც ღვთისმსახურებას ეწევა 9 მოძღვარი. 2002 წლიდან ეპარქიაში გამოიცემა გაზეთი "აღმსარებელი", ხოლო 2003 წლიდან ჟურნალი `ხვამლი~. 2003 წელს ეპარქიაში გაიხსნა ცაგერის წმიდა ილია მართლის სახელობის გიმნაზია. 2006 წელს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ლოცვა-კურთხევით დაარსდა საქართველოს საპატრიარქოსთან არსებული ახალგაზრდობის სულიერი და ინტელექტუალური განვითარების ცენტრი, რომლის ხელმძღვანელად დაინიშნა ეპისკოპოსი სტეფანე. 2007 წლიდან ცენტრი ფუნქციონირებს სამების საკათედრო ტაძარში. ცენტრის მუდმივ მოქმედი პროექტებია: ყოველდღიური შემეცნებითი საუბრები სხვადასხვა თემებზე, შემოქმედებითი საღამოები, მწერალთა კავშირთან ერთობლივი ღონისძიებები, უმაღლეს სასწავლებლებთან ერთობლივი ღონისძიებები, სხვადასხვა მიმართულების სამეცნიერო კონფერენციები, მეცნიერებათა აკადემიასთან თანამშრომლობა.

მეუფე სტეფანეს ინიციატივით მოეწყო საერთაშორისო კონფერენცია წმიდა მაქსიმე აღმსარებლის ცხოვრება და მოღვაწეობაზე. ამ დიდი წმინდანის საფლავი ხომ ცაგერთან ახლოს მდებარეობს. მეუფე სტეფანეს დაუღალავი ღვაწლით და ეპარქიაში მცხოვრებ ბიზნესმენთა შეწევნით შენდება: ცაგერში წმ. მაქსიმე აღმსარებლის სახელობის საკათედრო ტაძარი, ლენტეხში საკათედრო ტაძარი და საეპისკოპოსო რეზიდენცია. განზრახულია ცაგერში ქართულ უნივერსიტეტთან არსებული სასწავლო დისტანციური ცენტრის გახსნა, გოგონათა და ვაჟთა სასულიერო სასწავლებლის დაარსება. 2007 წლის 25 დეკემბერს ეპისკოპოსი სტეფანე დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით.

ეპისკოპოსი ილარიონი (ქიტიაშვილი)

ეპისკოპოსი ილარიონი, ერისკაცობაში დავით ნოდარის ძე ქიტიაშვილი, დაიბადა 1957 წლის 22 ნოემბერს ქ. ხაშურში. მამა _ ნოდარ იოსების ძე ქიტიაშვილი იყო ხაშურის სავაგონო დეპოს ზეინკალი (ხარატი). დედა _ ანა მიხეილის ასული ლომიძე _ პურ-კომბინატის მოსამსახურე. მოინათლა ხაშურის იოანე ნათლისმცემლის თავისკვეთის სახ. საკათედრო ტაძარში მეორმოცე დღეს. ნათლობა შეასრულა მღვდელმა დავითმა. ნათლია იყო სრულიად სა¬ქართველოს კათოლიკოს პატრიარქი დავით V დევდარიანი, იმ დროს ურბნელი მიტროპოლიტი. დედმამიშვილები არ ჰყოლია. დაამთავრა ხაშურის რკინიგზის N3 საშუალო სკოლა 1974 წელს. ამავე წელს მუშაობა დაიწყო ხაშურის რკინიგზის სავაგონო დეპოში მუშა მოსამსახურედ. 1976 წელს გაიწვიეს სამხედრო სავალდებულო სამსახურში, რომელიც მოიხადა 1978 წელს. მუშაობა გააგრძელა ზემოთ აღნიშნულ დაწესებულებაში. 1980 წელს ჩაირიცხა საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის ენერგეტიკულ ფაკულტეტზე, რომელიც დამთავრა 1985 წელს. განაწილებით მიავლინეს ქ. ქუთაისის ქარხანა "ავანგარდში" საამქროს ოსტატად, სადაც მსახურობდა 1986 წლამდე. შემდგომ სამსახური გააგრძელა ხაშურის მინის ტარის ქარხანაში სპეციალობით, საამქროს უფროსად. 1987 წლიდან დანიშნეს ხაშურის საგალანტერიო ფაბრიკის გამოთვლითი ცენტრის უფროსად.

1988 წელს დაოჯახდა, ჰყავს ქალ-ვაჟი. ამჟამად ყოფილი მეუღლე მსახურობს ხაშურის საკათედრო ტაძარში მთავარ მედავითნედ და მგალობლად.

ეკლესიური ცხოვრება დაიწყო 1996 წლის დასაწყისიდან. იყო სტიქაროსანი ხაშურის წმიდა მარინეს სახელობის ტაძარში, სადაც შეისწავლა მედავითნეობა. როგორც მეუფე აღნიშნავს, "ეს პერიოდი ჩემთვის იყო შინაგანი და საერთოდ სულიერი ფერისცვალების დრო. მონაწილეობას ვღებულობდი ეკლესია _ მონასტრების აღდგენით სამუშაოებზე, რომელიც მეუფე იობის ლოცვა-კურთხევით მიმდინარეობდა. ჩემს სულიერ ცხოვრებაში, მის სწორედ ჩამოყალიბებაში ძალზედ დიდი როლი ითამაშა ორმა ადამიანმა, მიტროპოლიტმა იობმა, რომელიც ეპარქიაში ახალი დანიშნული იყო და იღუმენმა დავითმა, ამჟამად ბოდბელმა მთავარეპისკოპოსმა, რომელიც ჩემი პირველი მოძღვარი იყო. მთელი ჩემი ცხოვრება ეკლესიას დაუკავშირე. 1998 წლის 4 ნოემბერს ურბნისისა და რუისის მიტროპოლიტმა იობმა ხაშურის იოანე ნათლისმცემლის სახ. ტაძარში მაკურთხა დიაკვნად. მანამდე რა თქმა უნდა, გავიარე ყველა საფეხური წიგნის მკითხველიდან დაწყებული. 1999 წლის 15 თებერვალს კი მღვდლად დამასხა ხელი და დამადგინა სურამის წმ. გიორგის სახელობის ტაძრის წინამძღვრად. თეთრ სამღვდელოებაში ვიმსახურე ორი წელი. როცა ვკითხულობდი და ვეცნობოდი ბერების ცხოვრებას, მსურდა მათთვის მიმებაძა და წმინდად მეცხოვრა და პირად ცხოვრებაში ოჯახთან ერთად გავატარეთ და დავამკვიდრეთ ასეთი წესი. შემდგომში მეუღლესთან შეთანხმებით ჩემი დიდი სურვილის გამო გადავწყვიტე ამა სოფლის ცხოვრების წესის დატოვება და ბერად აღკვეცა. 2000 წლის 4 დეკემბერს ქოზიფის მამათა მონასტერში მიტროპოლიტმა იობმა აღმკვეცა ბერად და მიწოდა სახელი ილარიონი".

ამავე წელს დაინიშნა წრომის ამაღლების სახელობის ტაძრის, ხცისის წმ. გიორგის სახ. ტაძრის, ხცისის იოანე ნათლისმცემლის შობის სახ. მამათა მონასტრის და ახალსოფლის ივერიის ღვთისმშობლის სახელობის ტაძრების წინამძღვრად.

2001 წლის 4 დეკემბერს მიენიჭა იღუმენის ხარისხი. 2002 წლის 17 ოქტომბერს საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევითა და წმიდა სინოდის განჩინებით გამორჩეულ იქნა მესტიისა და ზემო სვანეთის ეპისკოპოსად. 2002 წლის 2 ნოემბერს იღუმენმა ილარიონმა ეპისკოპოსად წარდგინებისას აღნიშნა:

"თქვენო უწმინდესობავ და უენტარესობავ, ყოვლად სამღვდელონო მეუფენო, მამანო, საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის ღვთივკურთხეულო შვილნო!

ადამიანის გონება ვერ მისწვდება ღვთის განგებასა და საიდუმლოებას, უსაზღვროა წყალობა ღვთისა, რომელმაც თქვენი უწმიდესობისა და უნეტარესობის ლოცვა-კურთხევითა და საქართველოს ეკლესიის წმიდა სინოდის გადაწყვეტილებით გამომირჩია მე, უღირსი მონა ღვთისა ეპისკოპოსად მესტიისა და ზემო სვანეთისა.

დღევანდელი დღე ჩემს ცხოვრებაში მნიშვნელოვანი და განსაკუთრებულია. კარგად ვიცი, რომ ეს პატივი არ არის ჩემი დამსახურება, იგი ღვთისაგან ნაბოძებია. ღმერთს ვთხოვ, ამ ძნელ დროს მადლიერების ისეთი გრძნობა მომცეს, რომ სიცოცხლის ბოლომდე სიხარულითა და მოწიწებით მამსახუროს მისი სახელის სადიდებლად.

დღეს, როდესაც ჩვენი ეპოქისათვის დამახასიათებელია წინააღმდეგობრიობის სული, რომლითაც გაჯერებულია მთელი სამყარო, როცა ასე მძაფრად არის დაპირისპირებული ბოროტი და კეთილი, როცა ცხვრის ქურქში შენიღბულნი ღვარძლს თესავენ ადამიანების გულებში, ჩვენი გადამრჩენელი და ღმერთთან მიმყვანებელი მართლმადიდებლობის მტკიცე დაცვაა. ამ ურთულეს და უთანასწორო ბრძოლაში გამარჯვების მოტანა შეუძლია მხოლოდ უფალს. წყაროს ყოველგვარი სიცოცხლისა და გამარჯვებისა. ამ პირობებში განუზომლად დიდია ეკლესიის მსახურთა როლი, რომელთაც უცვლელად უნდა მიიტანონ ღვთის სიტყვა ადამიანებამდე.

მოძღვარს და, მითუმეტეს, მღვდელმთავარს განსაკუთრებით უნდა ახასიათებდეს სიწმინდე, თავმდაბლობა და მშვიდობა. ვგრძნობ რა ამ უდიდეს პასუხისმგებლობას თქვენი უწმიდესობისა და უნეტარესობისა და ქართველი ერის წინაშე, ვეცდები, ვიყო ერთგული ჩვენი დედა ეკლესიისა, ვევედრები ღმერთს, რათა მომანიჭოს განცდა თვისთა ცოდვათა.

კაცი ცოდვებითა და უწესობით კი არ უნდა ამაყობდეს, არამედ ღმერთს უნდა სთხოვდეს განკურნებას და მხოლოდ ამ შემთხვევაში მოვა მასთან ყოველთა მკურნალი.

ამ უდიდეს მოვალეობას მე ვიტვირთავ თქვენი მამამთავრობისა და წმიდა სინოდის შემწეობის იმედით, მე მჯერა, რომ არ მომაკლებთ თქვენს მზრუნველობას.

განვიცდი დიდ სიხარულს, რომ მსახურება მომიწევს საქართველოს ამ უმშვენიერეს მხარეში, რომელიც გამორჩეულია თავისი სიწმინდეებითა და ტრადიციებით. ამ მხარეს დღესაც ბევრი ტკივილის გადატანა უწევს და ეს უფრო მეტ პასუხისმგებლობას მაკისრებს.

თქვენო უწმინდესობავ და უნეტარესობავ, ჩვენს ერს და ეკლესიას დღეს ბევრი რამ უჭირს, მაგრამ სამაგიეროდ აქვს უმთავრესი _ ჭეშმარიტი სარწმუნოება, მართლმადიდებლობა და ძალა ლოცვისა და ეს ლოცვა განსაკუთრებულია მაშინ, რაჟამს თქვენ გვლოცავთ.

უმორჩილესად გთხოვთ, ილოცოთ ჩემთვის და შეევედროთ უფალს, რათა მან შემაძლებინოს ეს უმძიმესი სამსახური ღვთისა და ჩემი მშობლიური ხალხის წინაშე.

ბოლოს, მინდა მადლობა გითხრათ თქვენ, თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, მეუფე იობს, მეუფე დავითს, რომელთაც დიდი წვლილი მიუძღვით ჩემი სულიერი ცხოვრების ჩამოყალიბებაში, წმიდა სინოდის თვითოეულ წევრს იმ ნდობისათვის რომელიც ჩემდამი თქვენ გამოიჩენთ. შემაძლებინოს უფალმა, ღვთისაგან მონიჭებული მადლით ერთგულად ვემსახურო მართლმადიდებელ დედა ეკლესიასა და ქართველ ერს!

უფალო, ისეო ქრისტე, ძეო ღვთისაო, შემიწყალე მე ცოდვილი." (68, 2002, 11).

3 ნოემბერს უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ ამ სიტყვებით მიმართა ეპისკოპოს ილარიონს:

"თქვენო ყოვლადუსამღვდელოესობავ. მესტიისა და ზემო სვანეთის ეპისკოპოსო ილარიონ!

"დიდ ხარ შენ, უფალო, და საკვირველ არიან საქმენნი შენნი და ვერავინ შემძლებელ არს მადლისა მიცემად საკვირველებათა შენთა".

მართლაც, დიდი გამოუთქმელი და მიუწვდომელია განგება ღვთისა, რომელმაც აგირჩია შენ ეპისკოპოსად ღვთივკურთხეულისა მესტიისა და ზემო სვანეთისა. დღეს განსაკუთრებული დღეა კიდევ იმით, რომ არის ხსენება ღირსისა მამისა ჩვენისა ილარიონ დიდისა, ილარიონ ქართველისა. სულ რამდენიმე დღის წინ კი კანონიზირება მოხდა ილარიონ ახლისა. აი, ეს სამი ღირსი დიდი მამა დღეს აღავლენდა ლოცვას, რათა უხვად გარდამოსულიყო შენზე მადლი სულისა წმიდისა. "უძლურთა მკურნალი და ნაკლულოვანთა აღმავსებელი". სამი ღირსი მამა ილარიონი არის საოცარი მაგალითი დიდი მოღვაწეობისა.

როგორც თქვენ იცით, ილარიონ დიდი ცხოვრობდა IV საუკუნეში. იგი წავიდა უდაბნოში, ლოცვა-კურთხევა აიღო ღირსისა მამისა ჩვენისა ანტონ დიდისაგან და შემდეგ შეუდგა სულიერ მოღვაწეობას.

დღეს შენც იწყებ მოღვაწეობას ახალ სულიერ საფეხურზე და ამას ეწოდება მღვდელმთავრის მოღვაწეობა. წმიდა მამები ამბობენ, რომ მღვდელმთავრის ტვირთი მოწამეობრივია, რადგან იგი პასუხს აგებს არამარტო თავის სულისათვის, არამედ იმ მრევლის და სამღვდელოებისათვის, რომელიც უფლის განგებით მას ჩაბარდა.

მესტია და ზემო სვანეთი არის საოცარი, სასიქადულო და საამაყო კუთხე საქართველოსი. იქ ცხოვრობენ ქართველები რომელნიც საუკუნეების მანძილზე იცავდნენ და იცავენ სიწმინდეს, იცავენ ჩვენ ხატებს, ჩვენ ჯვრებს. სრულიად საქართველომ სწორედ ამ კუთხეს ანდო თავისი დიდი საუნჯე. შენ მიდიხარ იქ, სადაც ძლიერია ქართული სული, სადაც ძლიერია მართმადიდებელი სარწმუნოება: მათ მხოლოდ ეკლესიურობა აკლიათ, მხოლოდ ეს უნდა ასწავლო შენ იქ მცხოვრებთ. მესტიისა და ზემო სვანეთის ეპარქია იქნება ერთ-ერთი საუკეთესო და სამაგალითო. მიზანს რომ მიაღწიო, საჭიროა დიდი რწმენა, დიდი სიყვარული, დიდი მოთმინება, დიდი თავმდაბლობა და მორჩილება. ეს თვისებანი უნდა აჩვენო იქ მცხოვრებ ხალხს და მე დარწმუნებული ვარ, რომ ამ კუთხის სასწაულებრივი მოქცევა მოხდება.

მართლაც გამოუთქმელი და მიუწვდომელია გონება ღვთისა, რომელმაც გამოგატარა შენ ცხოვრების გზაზე და მოგიყვანა სვეტიცხოველში, რათა უფალს მოეცა დიდი მადლი მღვდელმთავრობისა. ეს არის უდიდესი მადლი, რომელიც ეძლევა ამ ქვეყნად ადამიანს, სასულიერო პირს. შენ უნდა გაუფრთხილდე ამ მადლს და არამარტო გაუფრთხილდე, არამედ განამრავლო და გააძლიერო იგი სულიერი მოღვაწეობით, შენი დიდი რწმენითა და სიყვარულით, უფალი, რომელმაც მოგიწოდა ამისათვის, მოგცემს ძალას, რათა ღირსეულად იტვირთო ის ჯვარი, რომელიც მოგეცა შენ დღეს დიდ სვეტიცხოველში.

მოხარული ვარ, რომ დღეს ამ ხელდასხმას ესწრებიან ხელისუფლების წარმომადგენელნი და მორწმუნენი მესტიისა და ზემო სვანეთის ეპარქიიდან, რომელნიც ლოცულობდნენ ჩვენთან ერთად, რათა უხვად გარდამოსულიყო შენზე მადლი სულისა წმიდისა.

ახლა კი მიიღე ეს კვერთხი, როგორც სიმბოლო ეპისკოპოსის ძალაუფლებისა და მადლისა, როგორც სულიერი საყრდენი შენს მსახურებაში და დალოცე მრევლი, ერი და სრულიად საქართველო, რომელიც მოელის შენგან დიდ მოღვაწეობას. ამინ." (68, 2002, 11).

იგი ეპარქიაში ჩავიდა 2002 წლის 7 ნოემბერს, წარდგინება მოხდა მიტროპოლიტ იობის მიერ. ახლად დაარსებულ ეპარქიაში მდგომარეობა იყო მეტად მძიმე და სავალალო, რამეთუ:

1) ეპარქიაში იმყოფებოდა მხოლოდ ერთი სასულიერო პირი _ მამა გიორგი (ჩართოლანი). იყო სამი მოქმედი ეკლესია. მთაში და კერძოდ, სვანეთში, დამკვიდრებულია ეკლესიასთან მიმართებაში მცდარი და დამახინჯებული შეხედულებანი, ასევე წარმართული რიტუალები, რომელიც ჯერ კიდევ არ არის ბოლომდე აღმოფხვრილი.

მეუფე ილარიონი აღნიშნავს: "ეკლესიები იყო საერო ადამიანების ეგრეთ წოდებულ მამასახლისების ხელში. ეხლაც, სადაც არ არის სასულიერო პირები, ისინი განკარგავენ ეკლესიებს და პირადი ინტერესების და შემოსავლების წყაროდ აქვთ გადაქცეული. ასე ხდება სოფელ კალაში კვირიკეზე, უშგულში და სხვა სოფლებში, რაც ძალზედ ართულებს ეკლესიის ფუნქციის მნიშვნელობას. ჩვენ არ გვქონდა საშუალება, რათა ტაძრებში შევსულიყავით და წირვა-ლოცვა ჩაგვეტარებინა, არ გვიშვებდნენ. ეკლესიები გადაქცეული იყო მუზეუმებად და უნდა აგეღო ნებართვა მუზეუმის დირექტორისაგან რომ გაეღოთ. ეკლესიებში იდგა რკინის სეიფები, მათში გამოკეტილი იყო, ძალზედ ცუდ პირობებში იმყოფებოდა უნიკალური სიწმინდეები, ჯვრები და ხატები, ბარძიმ-ფეშხუმები, საეკლესიო წიგნები, ხელნაწერები, რომელთანაც შეხების საშუალებას არ გვაძლევდნენ.

ეკლესიები გადაქცეული იყო სისხლიანი მსხვერპლშეწირვისა და ღრეობების ადგილად, რაც ხშირ შემთხვევაში ცუდი შედეგებით მთავრდებოდა. ასეთ ფაქტებს სამწუხაროდ დღესაც აქვს ადგილი."

ბოლო წლების განმავლობაში ბევრი რამ სასიკეთოდ შეიცვალა, კერძოდ: ეპარქიაში აღარ წარმოადგენს პრობლემას ტაძრებში შესვლა და წირვა-ლოცვის ჩატარება. არის უკვე 16 მოქმედი ეკლესია. ამ დროის განმავლობაში გაიზარდა სამღვდელოების რიცხვი. იკურთხა ოთხი სასულიერო პირი, აქედან სამი ადგილობრივი. სულ ხუთი სასულიერო პირია. ერთი დეკანოზი _ მამა გიორგი (ჩართოლანი), იღუმენი ეგნატე (კურტანიძე), მღვდელ-მონაზონი თეოფანე (არღვლიანი), მღვდელი გიორგი (ნიგურიანი), მღვდელი ბასილი (ფილფანი). ეპარქიაში სოფ. ჭუბერში აშენდა ორი ეკლესია, ერთი სამნავიანი ბაზილიკაა, ანდრია პირველწოდებულის სახელობისა და ამავე სოფელში ერთნავიანი წმიდა ნიკოლოზის სახელობისა. ეპარქიას არ გააჩნდა საეპარქიო რეზიდენცია, ჩვენი თხოვნის შემდგომ გადმოგვცეს შენობა თავისი ტერიტორიით რაც დიდ სირთულეებთან იყო დაკავშირებული შენობა შეძლებისდაგვარად გავარემონტეთ და რეზიდენციის ტერიტორიაზე ავაშენეთ ჯვარ-გუმბათოვანი ეკლესია 120 კვ. მეტრის ფართისა, წმ. ნიკოლოზის სახელზე. აგრეთვე სოფელ მულახში შენდება ამავე სახის წმ. სამების სახელობის ჯვარგუმბათოვანი ეკლესია. აღდგა უღვირის მთავარანგელოზის სახ. ეკლესია. ეპარქიაში ამუშავდა და ჩაირთო საპატრიარქო რადიო, რამაც სულიერების მხრივ ძალზედ კარგი შედეგი გამოიღო და გამოიცა ეპარქიის გაზეთი "უძლეველი მხედარი". დაფუძნდა მამა გიორგის (ჩართოლანი) ხელმძღვანელობით სასულიერო ქრისტიანული საგანმანათლებლო სკოლა, სადაც ისწავლება გალობა, ხეზე კვეთა, გობელენი, ქარგვა, ხატწერა, ფოლკლორი და ქორეოგრაფია. სოფ. ლატალში მოქმედებს თანღილის მიქაელ მთავარანგელოზის სახელობის მამათა მონასტერი, სადაც მამა ეგნატეს ხელმძღვანელობით შესრულდა დიდი სამუშაოები. ჩაიდგა საცხოვრებელი კელიები და სატრაპეზო.

თვითონ სოფელ ლატალში მიმდინარეობს იოანე წინასწარმეტყველის ტაძრის ტერიტორიაზე მცირე ზომის სამონასტრო კომპლექსის მშენებლობა. სოფელ ლატალში მამა ეგნატეს ხელმძღვანელობით არის მინანქრის სკოლა, სადაც ადგილობრივი მრევლია დასაქმებული და დაინტერესებული, არსებულ ტაძართან, სადაც მოღვაწეობდნენ სასულიერო პირები, არსებობს საკვირაო სკოლები. ახლო მომავალში უნდა გაიხსნას ილარიონ ქართველის სახელობის სასულიერო გიმნაზია. ზემო სვანეთში ორჯერ ჩატარდა ეკლესიის ინიციატივით სამეცნიერო კონფერენციები. მომავალშიც გვაქვს იმედი ღვთისა და მისი უწმინდესობის ლოცვა-კურთხევისა მესტიისა და ზემო სვანეთის ეპარქიაში სულიერი აღორძინებისა და წარმატებებისა," _ აღნიშნავს მეუფე ილარიონი.

2007 წლის 25 დეკემბერს ეპისკოპოსი ილარიონი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით.

ეპისკოპოსი ექვთიმე (ლეჟავა)

ეპისკოპოსი ექვთიმე, ერის¬კაცობაში თეიმურაზ გიორგის ძე ლეჟავა, დაიბადა 1953 წლის 25 იანვარს ქ. თბილისში. თეიმურაზ ლეჟავამ 1969 წელს დაამთავრა თბილისის 47-ე საშუალო სკოლა. 1969-1975 წლებში იგი სწავლობდა თბილისის სამხატვრო აკადემიაში არქიტექტურის სპეციალობით. სამხატვრო აკადემიის დამთავრების შემდეგ მუშაობდა საქართველოს "კურორტ პროექტის" საპ¬როექტო სამმართველოში და საქართველოს სამხატვრო ფონდში. 1989 წლიდან თეიმურაზ ლეჟავა საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიაშია, ბეთანიის მონასტერში სულიერი მოძღვრის მორჩილებაში. 1990 წლის მარტში მორჩილი თეიმურაზი აღიკვეცა ბერად და ეწოდა სახელად ექვთიმე. 1991 წელს მარტყოფის მამათა მონასტერში უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ბერი ექვთიმე აკურთხა ბერ-დიაკვნად, ხოლო 1992 წელს _ ზედაზნის მამათა მონასტერში მღვდელ-მონაზონად. 1993 წელს მღვდელმონაზონ ექვთიმეს საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის არქიმანდრიტის წოდება მიენიჭა. არქიმანდრიტი ექვთიმე სხვადასხვა დროს მოღვაწეობდა სხალთის, შიომღვიმის, ზედაზნისა და დავით გარეჯის მონასტრებში.

2000 წლის 27 ივნისს არქიმანდრიტი ექვთიმე დაინიშნა თბილისის ყოვლადწმიდა სამების მშენებარე საპატრიარქო ტაძრის წინამძღვრად. 2003 წლის 18 აგვისტოს, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის განჩინებით არქიმანდრიტი ექვთიმე გამორჩეულ იქნა გურჯაანისა და ველისციხის ეპარქიის მმართველად. 23 აგვისტოს არქიმანდრიტმა ექვთიმემ ეპისკოპოსად წარდგენისას სიონის საპატრიარქო ტაძარში ამ სიტყვებით დაიწყო თავისი გამოსვლა:

"სახელითა მამისათა და ძისათა და სულისა წმიდისათა, დიდება უფალს!

თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, მაღალყოვლადუსამღვდელოესნო და ყოვლადუსამღვდელოესნო მეუფენო, მამანო, დედანო, ძმანო და დანო, როდესაც ვამზადებდი სიტყვას და ვფიქრობდი, თუ რა უნდა მეთქვა თქვენთვის, ვხედავდი მხოლოდ ერთს: აი, ვდგავარ, თქვენს წინაშე და ყოვლადმოწყალე და სახიერი უფლის მზერის ქვეშ და გონებაში არ მომდიოდა არანაირი სათქმელი, გარდა ფსა¬ლმუნის ამ სიტყვებისა: "რაი მივაგო უფალსა ყოველივესათვის, რომელი მოამგო მე."

ვუყურებ განვლილ წლებს, ამ თოთხმეტიოდე წლის წინ დაწყებულთ ბეთანიის მონასტერში, დღევანდელ დღემდე, და ვმადლობ უფალს, რომ მარგუნა ხვედრი მონაზვნური ცხოვრებისა და რომ დამანახა, თუ რა არის ქრისტესმიერი სიყვარული, თანაგრძნობა, თუ თანადგომა, მოთმინება თუ ერთგულება, ან კიდევ სასოება უფლისა, უფლის მოყვარეთა სახით, მამათა თუ ძმათა, დედათა თუ დათა, ეკლესიის ყოველი წევრის თუ მთელი მრევლის სახით, და უპირველესად ყოვლისა თქვენი სახით, თქვენო უწმიდესობავ, რომელიც ჩარჩა ჩემს ხსოვნას ბეთანიაში თქვენი პირველად ხილვის შემდგომ, თქვენი იმ მანუგეშებელი სიტყვის გამოისობით, რომელმაც დაუდო დასაბამი ჩემს მონაზვნობას და იმ თბილი თანაგრძნობით გამსჭვალული თანადგომის ძალით, რომელიც დღემდე თანმდევს და წარმოადგენს ჩემთვის ქრისტეს¬მიერი თანადგომისა და მოწყალების მაგალითს. ვმადლობ უფალს, რომ მარგუნა მიახლება მის წმიდა ეკლესიასთან, რომელიც არის ერთადერთი განსასვენებელი ტვითმძიმეთა, უძლურთა, ტანჯულთა, თუ დევნილთათვის ამ საწუთროში.

დიდება უფალს, დიდება და მადლობა უფალს მრავალგზის, რამეთუ ვდგავარ აქ, ამ დიდებულ, მრავლისმნახველ წმიდა ტაძარში, აქ, თქვენს წინაშე წარდგინებული მღვდელმთავრის უმაღლეს წოდებაზე, ვერ დამნახველი ჩემს მოღვაწეობაში ამ პატივის საბაბისა და ამ პასუხისმგებლობის ძალმოსილებისა, მაგრამ, ვითარცა მინდობილი უფლის ნებას განცხადებულს წმიდა სინოდის ნებაში, მსასოებელი თქვენი თანადგომისა და მთხოვნელი თქვენგან ლოცვისა, ამ ძნელ და სათუთ ღვაწლში, სადიდებელად უფლისა და ეკლესიისა, და კეთილად დგომისათვის წინაშე ღვთისა, რომელსაც შვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე, ამინ!" (68, 2003, 89).

24 აგვისტოს უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის წევრების თანამწირველობით არქიმანდრიტი ექვთიმე სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში ეპისკოპოსად აკურთხა. უწმიდესმა და უნეტარესმა თავისი ქადაგება ამ სიტყვებით დაიწყო:

"სახელითა მამისათა და ძისათა და სულისა წმიდისათა!

ჩვენთან არს ღმერთი!

თქვენო ყოვლადუსამღვდელოესობავ, გურჯაანისა და ველისციხის ეპისკოპოსო ექვთიმე, ყოვლადსამღვდელონო მღვდელმთავარნო, მამანო, ძმანო და დანო!

"დიდ არს უფალი და საკვირველ არიან საქმენი მისნი". მართლაც, დღეს მოწმენი ვართ უფლის ამ დიდი სასწაულისა და წყალობისა. ჩვენი ეკლესიისა და ქვეყნის წარსულს რომ გადავხედოთ, დავინახავთ, რომ ხშირად საქართველო და ჩვენი ეკლესია თითქმის მიწასთან იყო გასწორებული; მე თვითონაც მოვესწარი იმ დროს, როცა მთელი წმიდა სინოდის შემადგენლობაში მხოლოდ 3-4 ეპისკოპოსი შედიოდა. საქართველოს სამოციქულო ეკლესია უკვე ყოფნა-არყოფნის საშიშროების წინაშე იდგა და წინა პატრიარქების თქმით, რუსეთიდან უკვე ისმოდა ასეთი წინადადებები _ თქვენ უჩვენოდ მაინც აღარ შეგიძლიათ ყოფნა და შემოგვიერთდითო.

უნდა ითქვას, რომ უფალმა, მართლაც, მკვდრეთით აღადგინა ჩვენი ქვეყანა და ეკლესია და ვმადლობთ ღმერთს, რომ მოწმენი და მონაწილენი ვართ ამ დიდი წყალობისა. საქართველოს ეკლესიამ ტანჯვისა და დევნისა, შეურაცხყოფისა და წამების 200 წელი გამოიარა, დღეს კი ჩვენი წმიდა სინოდი 35 მოქმედი ეპარქიით, ათასობით ტაძრითა და მონასტრით, ასობით მღვდელმსახურით არის წარმოდგენილი. თუმცა დღესაც ურთულესი პერიოდი გვაქვს: არის დაპირისპირების მცდელობა როგორც უცხოეთიდან, ისე შიდა მტრებისაგან, მაგრამ კვლავაც უფლისა იმედი გვაქვს და ვიმედოვნებთ, რომ ღმერთი გადაარჩენს საქართველოს და განამტკიცებს ჩვენს ერსა და ეკლესიას.

საქართველოს ეკლესია იყო, არის და იქნება გამაძლიერებელი და გამაერთიანებელი ძალა ქართველი ერისა. ამიტომ ჩვენ განსაკუთრებით უნდა გავუფრთხილდეთ მას და ვიზრუნოთ მისთვის, რადგან გაძლიერება ეკლესიისა _ გაძლიერებაა ქვეყნისა და ერისა.

თქვენ იცით, რომ ჩვენი ქვეყანა აღნიშნავს რუის-ურბნისის კრების 900 წლისთავს, სინოდის საგანგებო სხდომაზე, რომელიც ურბნისში გაიმართა, საქართველოს წმიდა სინოდმა ხუთი ახალი საეპისკოპოსო კანდიდატი გამოირჩია, მათ შორის არის მეუფე ექვთიმე.

დღეს ამ დიდებულ სვეტიცხოველში, მეუფეო წმიდაო, თქვენზე გარდამოვიდა მადლი ყოვლადწმიდისა სულისა _ უძლურთა მკურნალი და ნაკლულევანთა აღმავსებელი; ის მადლი, რომელიც შეგეწევა მღვდელმთავრის ჯვრის ტარებაში; ყოველთვის უნდა გახსოვდეს სიტყვები უფლისა, რომ `ღმერთი ამპარტავანთა შემუსრავს, ხოლო თავმდაბალთ მიანიჭებს მადლსა~. თავმდაბლობითა და მორჩილებით თქვენ მოიპოვეთ ის მადლი, რომელიც დღეს გარდამოვიდა თქვენს ზედა. მთელი მსოფლიო დაიღალა ამპარტავნებით, ქედმაღლობით, როგორც წარსულში, დღესაც თქვენ უნდა იყოთ მაგალითი ქვეყნისა და ეკლესიის ერთგულებისა, მაგალითი თავმდაბლობისა და მორჩილებისა, მაგალითი თავდადებული მსახურებისა.

ამ წმიდა ტაძარში მიიღეთ მილოცვა წმიდა სინოდის, ჩვენი სამღვდელოებისა და ჩვენი ერის სახელით. ჩვენ ყველანი დღეს ვლოცულობდით თქვენი გაძლიერებისათვის, თქვენი სიცოცხლისათვის, რათა მრავალი სიკეთე მოუტანოთ საქართველოსა და მის ეკლესიას. ნიშნად სულიერი ძლიერებისა, თქვენ დღეს გეძლევათ ეს წმიდა კვერთხი მღვდელმთავრისა. მიიღეთ იგი და დალოცეთ ერი ჩვენი, რათა მშვიდობა, სიყვარული, სიხარული და მთლიანობა სუფევდეს საქართველოში, ქართველ ხალხში და საქართველოს ეკლესიაში, ამინ!

ყველას გილოცავთ ამ ბედნიერ დღეს!

ჩვენთან არს ღმერთი!~ (68, 2003, 8-9).

უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით მეუფე ექვთიმე ეპარქიაში წარადგინეს ალავერდელმა მიტროპოლიტმა დავითმა (მახარაძე), გორისა და სამთავისის ეპისკოპოსმა ანდრიამ (გვაზავა). გურჯაანის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის მონასტერში მრევლი, რაიონის ხელმძღვანელობა შეხვდა ახლადნაკურთხ ეპისკოპოსს. მეუფე დავით ალავერდელმა აღნიშნა: "გვიხარია ყველას, მღვდელმთავრებს, სინოდის წევრებს, რომ შეგვემატა კიდევ ერთი ახალი მეომარი, მხედარი ქრისტესი, ძმა და მეგობარი, თანამწირველი, დარწმუნებული ვარ, რომ უხარია მთელ ერს, განსაკუთრებით ამ ეპარქიის მრევლს, რადგან მათ ჰყავთ ღვთივგამორჩეული მზრუნველი და წინამძღოლი, გილოცავთ ამ დღესასწაულს და ღმერთმა ინებოს, ერთი მწყემსი და ერთი სამწყსო იყოს ამ ეპარქიაში." (68, 2003,8-9).

მეუფე ანდრიამ აღნიშნა: "ეპისკოპოს ექვთიმეს ძალიან ბევრი საშრომი აქვს, სამკალი ფრიად არს და თქვენი თანადგომა აუცილებელია, ყველასი _ მამების, სამღვდელოების, მრევლის, მეუფე თავის ძალებს ნამდვილად არ დაიშურებს ამ ეპარქიისა და თქვენთვის. თქვენი თანადგომა, ერთგულება და სიყვარული იქნება ის ძალა, რომელიც მას გაამხნევებს და კიდევ უფრო მეტის გაკეთების შესაძლებლობას მისცემს. მეუფე ექვთიმემ თავისი გამოსვლა ასე დაიწყო: "დიდება უფალს! პირველ რიგში მადლობას მოგახსენებთ მეუფენო, ჩვენ ყველანი, ვინც ვსასოებთ უფალს, ერთი რამისათვის ვართ მომუშავენი. ამ საწუთროში ეს არის სულის ცხონება. ეკლესია არის სხეული ღვთისა, ჩვენ მისი სხვადასხვა ნაწილები ვართ, ერთმანეთს უნდა შევეწიოთ და ამ შეწევნით უნდა ვცხონდეთ. ეს არის უმთავრესი." (68, 2003,8-9).

მეუფე ექვთიმეს ღვაწლით ეპარქიაში მოქმედ 5 ეკლესიას (გურჯაანის, ველისციხის, ვაზისუბნის, ჩუმლაყის, კარდენახის) დაემატა გურჯაანის ყველაწმიდის მონასტერი, ვეჯინის მამათა და დედათა მონასტრები, ახალი ეკლესიები აშენდა კაჭრეთში, ვეჯინში. 2007 წლის 25 დეკემბერს მეუფე ექვთიმე დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით.

ეპისკოპოსი ლუკა (ლომიძე)

ეპისკოპოსი ლუკა, ერისკაცობაში ვაჟა ფარნაოზის ძე ლომიძე, დაიბადა 1965 წლის 14 სექტემბერს თბილისში.

1982 წელს ვაჟა ლომიძემ დაამთავრა თბილისის N51-ე საშუალო სკოლა და სწავლა განაგრძო საქართველოს პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში სამთო ფაკულტეტზე. სწავლის პერიოდში, 1984-1986 წლებში, იგი მსახურობდა სამხედრო სავალდებულო სამსახურში. მან ინსტიტუტი დაამთავრა 1992 წელს. 1995 წლიდან ვაჟა ლომიძე ზედაზნის მამათა მონასტრის მორჩილია. 1997 წლის 16 მარტს დიდმარხვის პირველ კვირას მონასტრის წინამძღვარმა არქიმანდრიტმა ექვთიმემ მორჩილი ვაჟა ლომიძე ბერად აღკვეცა და უწოდა სახელად ლუკა. 1998 წლის 13 ივლისს, სვეტიცხოვლობას, უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ბერი ლუკა დიაკვნად, ხოლო იმავე წლის ნოემბერში სიონის საპატრიარქო ტაძარში მღვდლად აკურთხა. მღვდელმონაზონი ლუკა დავით გარეჯის ლავრის წინამძღვრად დაადგინეს. 1999 წელს დავით გარეჯობის დღესასწაულზე უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის მღვდელმონაზონ ლუკას იღუმენის, ხოლო ერთი წლის შემდეგ არქიმანდრიტის წოდება მიანიჭა.

2003 წლის 28 აგვისტოს ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინების ბრწყინვალე დღესასწაულზე სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ არქიმანდრიტი ლუკა ეპისკოპოსად აკურთხა. არქიმანდრიტმა ლუკამ 27 აგვისტოს სიონის საპატრიარქო ტაძარში ამ სიტყვებით დაიწყო თავისი გამოსვლა:

"თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, მაღალყოვლადუსამღვდელოესნო და უსამღვდელოესნო მეუფენო, მამანო, ძმანო, დედანო და დანო. მე ყოველთვის დიდი სიხარულითა და სასოებით მოველოდი ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინების დიდებულ დღესასწაულს; და მუდამჟამ ეს დღე მავსებდა სიხარულის განცდით, მაგრამ დღეს მდგომი მთელი სამწყსოსა და თქვენს წინაშე, სიონის წმიდა ტაძარში გამორჩეული მღვდელმთავრის მაღალი ხარისხის პატივზე, ჩემს გულში სიხარულთან ერთად მღელვარების განცდამ დაისადგურა იმ პასუხისმგებლობის გამო, რომელიც მარგუნა უფალმა, და ეს მღელვარება მრავლდება იმისა და გამო, რომ მე მერგო სამოღვაწეოდ ნინოწმიდის ეპარქია, ის მიწა, სადაც მოციქულთა სწორი, საქართველოს განმანათლებელი და წმიდა დედა სრულიად საქართველოსი მოღვაწეობდა და აღესრულა.

ღმერთის შეწევნით, მთელი ჩემი შესაძლებლობებით ვეცდები აღვასრულო ის ვალდებულება, რომელიც დამაკისრეთ თქვენ და წმიდა სინოდმა, თქვენო უწმიდესობავ და გიხდით უღრმეს მადლობას იმ დიდი ნდობისათვის, რომელიც გამოიჩინეთ ჩემდამი. ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელსა და წმიდა ნინოს ვთხოვ მფარველობასა და შეწევნას თქვენი ლოცვით და შუამდგომლობით, რათა შემაძლებინოს ამ ნდობის გამართლება და კეთილი მოღვაწეობა.

გილოცავთ თქვენ, თქვენო უწმიდესობავ და ყველა აქ მდგომთ ამ დიდებულ დღესასწაულს.

ღმერთმა მეოხებით ყოვლადწმიდისა ღვთისმშობელისათა და წმიდისა დედისა ჩვენისა ნინოსითა და ყოველთა წმიდათა დაიფაროს და გააძლიეროს ეს ახლადშექმნილი ნინოწმიდისა და საგარეჯოს ეპარქია და სრულიად საქართველო თქვენი ლოცვითა  და წინამძღოლობით, ამინ." (68, 2003, 8-9).

ეპისკოპოსის წარდგინების წესი შესრულდა 27 აგვისტოს, სიონის საკათედრო ტაძარში. დასასრულს მისმა უწმიდესობამ ბრძანა:

"გილოცავთ მარიამობას, ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელი დედა იყოს მფარველი თქვენი და სრულიად საქართველოსი. ასევე გილოცავთ ახალი ეპისკოპოსის კურთხევას; ეპისკოპოსის კურთხევა დიდი ისტორიული მოვლენაა, ყოველი მღვდელმთავარი შედის საქართველოსა და მისი ეკლესიის ისტორიაში. ჩვენ შევთხოვთ უფალს, რომ ახალი ეპისკოპოსები თქვენი ლოცვითა და შეწევნით, იყვნენ ნამდვილი, ჭეშმარიტი მოძღვარნი ჩვენი ერისა, რამეთუ თქვენი შეწევნა და ლოცვები აუცილებლად საჭიროა.

ღმერთმა დაგლოცოთ და გაგახაროთ!

ღმერთმა დაგლოცოთ!

ჩვენთან არს ღმერთი!" (68, 2003, 8-9).

ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინების დღესასწაულზე, 28 აგვისტოს, უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, ილია II-მ წმიდა სინოდის მღვდელმთავრებთან _ ამბა ალავერდელ მიტროპოლიტ დავითთან (მახარაძე), სამთავისისა და გორის ეპისკოპოს ანდრიასთან (გვაზავა) და გურჯაანისა და ველისციხის ეპისკოპოს ექვთიმესთან (ლეჟავა) ერთად სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში ეპისკოპოსად აკურთხა არქიმანდრიტი ლუკა.

მეორე დღეს, 29 აგვისტოს მეუფე ლუკა ამბა ალავერდელ მიტროპოლიტ დავითთან და გურჯაანისა და ველისციხის ეპისკოპოს ექვთიმესთან ერთად წმიდა დავით გარეჯელის ლავრაში ჩაბრძანდა. ამ დღეს ლავრის მოსალოცად ჩაბრძანდა საქართველოს პრეზიდენტი ედუარდ-გიორგი შევარდნაძე. 1995 წლის 29 აგვისტოს მოეწყო ტერაქტი საქართველოს პრეზიდენტზე, რომლის დროსაც იგი უვნებლად გადარჩა. პრეზიდენტმა წმიდა მამა დავით გარეჯელის ლავრას ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ხატი გადასცა საჩუქრად. თავის მხრივ მღვდელმთავრებმა და მონასტრის მამებმა მას ხატი აჩუქეს. წმიდა სინოდის მღვდელმთავრებმა ლავრის მამებთან ერთად მისთვის სამადლობელი პარაკლისი გადაიხადეს. პარაკლისის შემდეგ პრეზიდენტმა უპასუხა ჟურნალისტთა შეკითხვებს.

ამის შემდეგ საპატრიარქოს დელეგაცია საგარეჯოსაკენ გაემართა, სადაც საკათედრო ტაძარში მრევლი ახალ მღვდელმთავარს ელოდა. ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის საკათედრო ტაძარში წმიდა სინოდის მღვდელმ¬თავრებმა _ ამბა ალავერდელმა მიტროპოლიტმა დავითმა (მახარაძე), სამთავისისა და გორის ეპისკოპოსმა ანდრიამ (გვაზავა), გურჯაანისა და ველისციხის ეპისკოპოს¬მა ექვთიმემ (ლეჟავა) და საგარეჯოსა და ნინოწმიდის ახლადნაკურთხმა ეპისკოპოსმა ლუკამ (ლომიძე) სავედრებელი პარაკლისი აღავლინეს ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლი¬სადმი. პარაკლისის შემდგომ მრევლს მიმართა ამბა ალავერდელმა მიტროპოლიტმა დავითმა:

"ამ ისტორიულ ადგილზე გამორჩეული იქნა გარეჯის უდაბნოს ლავრის წინამძღვარი, არქიმანდრიტი ლუკა, მღვდელმთავრად ნინოწმიდისა და საგარეჯოსი. დედა ღვთისმშობლისა და ღირსი მამების ლოცვით ზეცაში გადაწყდა მეუფის ამ ძველ ეპარქიაში წინამძღოლობა, ეს გვახარებს ჩვენ ყველას და ვიცი, თქვენ როგორ გიხარიათ, რადგან თქვენი დიდი ხნის ნატვრა ასრულდა _ ღვთისმშობლის კურთხევით. ახალ ეპარქიას ეპისკოპოსი ჰყავს. ღმერთმა ინებოს, ერთი მწყემსი და ერთი სამწყსო ყოფილიყავით.

გილოცავთ ამ დღესასწაულს!

დღეს ჩვენ ვიყავით გარეჯის უდაბნოში, სადაც გადავიხადეთ მცირე პარაკლისი. მას ესწრებოდნენ ქვეყნის პრეზიდენტი, ბატონი ედუარდ _ გიორგი შევარდნაძე, სახელმწიფო მინისტრი, ბატონი ავთანდილ ჯორბენაძე და კახეთის მხარის რწმუნებული, ბატონი ბიძინა სონღულაშვილი. აქ სოფელ უდაბნოში განახლდა და შეკეთდა სკოლის შენობა, ეს ძალიან კარგი საქმეა." (68, 2003, 8-9).

შემდეგ თავის მრევლს მიმართა ნინოწმიდისა და საგარეჯოს ეპისკოპოსმა ლუკამ:

"გილოცავთ ყველას დღევანდელ დღესასწაულს _ მარიამობას, ეს ტაძარიც ღვთისმშობლის მიძინების სახელობისაა; მადლობა ღმერთს, უფალმა ასე ინება და მეც გუშინ მაკურთხეს ეპისკოპოსად; მადლობა უწმიდესს ამ დიდი ნდობისათვის და მადლობა მღვდელმთავრებს დახმარებისა და გვერდში დგომისათვის, მადლობა თქვენ შეხვედრისათვის, ყველას ბევრი საქმე გვაქვს გასაკეთებელი, ამიტომ ამ ღვთის დიდებით განვასრულოთ ეს ცხოვრება და ისე წარვსდგეთ ღვთის წინაშე, რათა სასუფეველი დავიმკვიდროთ.

ღმერთმა დაგლოცოთ და მრავალ მარიამობას დაგასწროთ." (68, 2003, 8-9).

ამის შემდგომ ტაძარში მოსულ მრევლს მიმართა სამთავისისა და გორის ეპისკოპოსმა ანდრიამ (გვაზავა), რომელიც ადრე საგარეჯოსა და გურჯაანის ეპისკოპოსი ბრძანდებოდა და რომელსაც დიდი სიყვარულით შეეგება მრევლი:

"გილოცავთ ყველას ღვთისმშობლის მიძინების დღესასწაულს, ღმერთმა მრავალს დაგასწროთ გახარებულნი და ბედნიერნი; მინდა მოგილოცოთ მღვდელმთავრის დადგინება ახალ ეპარქიაში _ თქვენ იცით, რომ საგარეჯოს რაიონი ცალკე ეპარქიად ჩამოყალიბდა. მას ნინოწმიდისა და საგარეჯოს ეპარქია დაერქვა; მეუფე ლუკასაც იცნობთ, იგი წლების განმავლობაში გარეჯში მოღვაწეობდა. ერთი რამ შემიძლია ვთქვა, მეუფე ლუკას დიდი სურვილი და მონდომებაა, რომ აღორძინდეს ეკლესია და, რაც მთავარია, აღორძინდეს ადამიანის სული ღვთის ძიებაში. ღმერთს დაუახლოვდეს ადამიანი. ამ მონდომებით მოვიდა იგი ეპარქიაში. ამ მონდომებას უნდა შეუერთოთ თქვენი ერთგულება და სიყვარული." (68, 2003, 8-9).

ეპარქიაში მეუფე ლუკას დახვდა 6 მოქმედი ეკლესია და 1 მონასტერი. ამჟამად მოქმედია 3 მონასტერი. 8 ეკლესია, სადაც ღვთისმსახურებას ეწევა 5 მოძღვარი. 2007 წლის 25 დეკემბერს მეუფე ლუკა დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით.

ეპისკოპოსი ზენონი (იარაჯული)

ეპისკოპოსი ზენონი, ერის¬კაცობაში იმედა შოთას ძე იარაჯული, დაიბადა 1972 წლის 17 მარტს ქ. თბილისში. 1979-1989 წლებში სწავლობდა თბილისის საშუალო სკოლაში, 1989-1992 წლებში სწავლობდა თბილისის სასულიერო სემინარიაში. 1993 წლის 14 აგვისტოს იმედა იარაჯული ცხუმ-აფხაზეთის ეპისკოპოსმა დანიელმა აღკვეცა ბერად და სახელად უწოდა ზენონი. 1993 წლის 19 აგვისტოს ბერი ზენონი სამ¬თავროს დედათა მონასტრის ფერის¬ცვალების ეკლესიაში აკურთხეს იეროდიაკვნად, ხოლო 25 ოქტომბერს მარტყოფის ღვთაების მამათა მონასტერში _ მოძღვრად. 1994 წლის 25 თებერვლიდან უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით მღვდელ-მონაზონი ზენონი ხელმძღვანელობდა სიღნაღის სასულიერო სასწავლებელს. 1994 წლის 10 ნოემბერს მას მიენიჭა იღუმენის წოდება, ხოლო 1995 წლის 2 აგვისტოს დაჯილდოვდა გამშვენიერებული ჯვრის ტარების უფლებით. 1995 წლის 1 ნოემბრიდან იღუმენი ზენონი მსახურობდა თბილისის სასულიერო აკადემიასა და სემინარიაში რექტორის მოადგილედ (სასწავლებლის პანსიონის ზედამხედველად და სულიერ მოძღვრად) და ზნეობრივი ღვთისმეტყველების პედაგოგად.

1996-1997 წლებში იღუმენი ზენონი სწავლობდა რომის უნივერსიტეტის ფილოსოფიის ფაკულტეტზე. 1998 წლის 14 მარტს იღუმენი ზენონი დაინიშნა უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად _ საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის მდივნად, ხოლო მოგვიანებით საქართველოს საპატრიარქოს საფინანსო-ეკონომიკური საბჭოს თავმჯდომარედ. ამავდროულად, იგი მსახურობდა გაერთიანებული სამხედრო აკადემიის მთავარანგელოზის ტაძრის წინამძღვრად, შემდეგ ლურჯი მონასტრის, ხოლო 2000 წლის 14 მარტიდან _ მთაწმინდის მამა-დავითის ეკლესიის წინამძღვრად. 2001 წლის 16 ივნისს, იღუმენ ზენონს ეკლესიაში ერთგული მსახურებისათვის მიენიჭა არქიმანდრიტის წოდება და დაინიშნა სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძრის წინამძღვრის მოადგილედ.

2003 წლის 18 აგვისტოს ურბნისის საკათედრო ტაძარში ჩატარებულ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის სხდომაზე გადაწყდა დმანისის ძველი ეპარქიის აღდგენა. ეპარქიის მღვდელმთავრად სინოდმა არქიმანდრიტი ზენონი გამოარჩია. 2003 წლის 30 აგვისტოს უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ წმიდა სინოდის წევრ მღვდელმთავართა თანამსახურებით არქიმანდრიტი ზენონი ეპისკოპოსად აკურთხა. არქიმანდრიტმა ზენონმა თავისი სამღვდელმთავრო სიტყვა ასე დაიწყო:

"დიდი წინასწარმეტყველი მეფე დავითი ბრძანებს: რაი მივაგო უფალსა ყოვლისავეთვის, რომელი ესე მომაგო მე."

ღმერთის უდიდესმა სიყვარულმა და მოწყალებამ ინება, დღეს მეც წარმომეთქვა ჩემი გულის სიღრმიდან ეს ღაღადისი და მეკითხა მისი სიდიადით შეძრწუნებულს `რაი მივაგო უფალსა?~ პასუხი ერთადერთია: არაფერი მაქვს მისაგებელი გარდა მადლიერებისა, უდიდესი პასუხისმგებლობით აღჭურვილი.

პასუხისმგებლობას დიდად მიმძაფრებს გააზრება იმისა, რომ მენდეთ. ის, რომ მენდეთ უფალში, მის სიყვარულში, თქვენს ერთგულებაში, წმიდა მართლმადიდებელი დედა-ეკლესიის სამღვდელმთავრო მსახურებაში.

დიდად ვსასოებ შემოქმედ ღმერთს, რომელიც ბოძებულ საზიდ ჯვართან ერთად იძლევა ძალას, მისი ღირსებით ტარებისა აღსრულებამდე.

მადლიერებითაა აღელვებული ჩემი სული, რომ ჩემს სიმდაბლეს არწმუნეთ სამწყსო ქრისტესმიერ დაბადებული, კურთხეული უძველესი დმანისის კათედრისა.

ქართველი ერის მოწამეობრივი ცხოვრების ეს მოკრძალებული მთხრობელი და შეუვალი კარიბჭე, რომელიც მოგეხსენებათ საუკუნეების მანძილზე წარმოადგენდა საქართველოს მსხვილ სტრატეგიულ, ეკონომიკურ და სულიერ ცენტრს, არაერთხელ შექმნილა დამპყრობთა სამიზნე. მის მიწასა და მკვიდრთ მრავალჯერ განუცდია კაცთმოძულეობით აღსავსე მომხდურთა მძიმე კვალი. ქართლის ცხოვრების მატიანეში იგი ხომ მომასწავებელ ნიშანს წარმოადგენს, ერთიანი საქართველოს სახელმწიფოებრივი მდგომარეობისა და ან პირიქით.

დმანისის სიონის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის საფარველის ქვეშ, საუკუნოდ დაცულმა დმანელთა, არათუ გაუძლეს არაბთა, თურქ-სელჩუკთა, მონღოლთა, ოსმალო-სპასთა ხანგრძლივ შემოსევებს, ღირსეული მაგალითი უბოძეს შეუვალი სიმტკიცისა  მთლიანად ქართველ ერს. ყოველივე ეს მავალდებულებს თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, მეუფენო, ძმანო და დანო, სიონის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ტაძრის თაღებქვეშ, სადაც 17 წლისამ შემოვდგი ფეხი და ღმერთის მოწყალებამ მიბოძა დღევანდელი დღე, განვაცხადო: ძლიერ მოისწრაფის მოშურნეობით ჩემი სული, ქრისტეში თქვენდა მსახურებად, დმანელნო.

ღრმად მწამს, ამ საპასუხისმგებლო მაღალ მსახურებაში, მხოლოდ ჩემი პირადი ძალები ვერ გახდებიან დასაბჯენი სვეტები. ამიტომ მოკრძალებით გთხოვთ: საქართველოს მაკურთხეველო უწმიდესო მეუფევ, შემეწიოთ და მარადის მომიხსენოთ თქვენს წმიდა ლოცვებში, რადგან ბრძანებს უფალი: "მართლისას ისმენს ყოვლისმპყრობელი."

მოგმართავთ თხოვნით მეუფენო თანადგომისათვის.

გთხოვთ ნება დამრთოთ, თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, შევთხოვო უფალს, - მრავალჟამიერ გაისმოდეს სამრეკლოს ზარივით მოგუგუნე თქვენი დიადი ხმა საუფლო კვართის, მირონმდინარე სვეტიცხოვლის წმიდათა-წმიდა საკურთხევლიდან, ქართველი ერის გასაერთიანებლად, მის საცხოვნებლად.

გთხოვთ ევედროთ უფალს, რათა მომმადლოს ნიჭი სულისა წმიდისა, რათა მარადის უთმობდეს ჩემი სული ნებასა ღმრთისასა, რადგან ბრძანებს სოლომონ ბრძენი: "მრავალი განზრახვაა კაცის გულში, მაგრამ მხოლოდ უფლის ჩანაფიქრი აღსრულდება." (68, 2003, 9).

უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ სვეტიცხოვლის საკათედრო ტაძარში დმანისის ეპისკოპოსს მეუფე ზენონს მიმართა:

"თქვენო ყოვლადუსამღვდელოესობავ, დმანისის ეპისკოპოსო ზენონ, ყოვლადსამღვდელონო მღვდელმთავარნო, ქრისტესმიერო ძმანო და დანო!

"დიდ ხარ შენ, უფალო, და საკვირველ არიან გზანი შენნი!" დღეს ხარობს დმანისის ეპარქია და ხარობს სრულიად საქართველო! მიუწვდომელია განგება ღვთისა და მიუწვდომელია საქმენი უფლისანი.

VI-VIII საუკუნეებში დმანისში უკვე იყო საეპისკოპოსო კათედრა. დმანისი არის ერთ-ერთი უძველესი, დიდი კულტურული მემკვიდრეობის მქონე კუთხე საქართველოსი. და რატომღაც ისე მოხდა, რომ იგი მიტოვებულია, მას აკლია ყურადღება. ისტორიულად ამ კუთხეს ყოველთვის ბევრი მტერი ჰყავდა, იგი ხელიდან ხელში გადადიოდა და ამიტომ ქართველი კაცი ვეღარ იცლიდა  ამ დიდებული, საოცარი ეპარქიისათვის.

ბოლო 25-26 წლის განმავლობაში, როდესაც ჩვენ დმანისსა და ბოლნისში ჩავდიოდით, უპირველესი ოცნება იყო, რომ ამ უძველეს ქალაქებს თავისი ეპისკოპოსი ჰყოლოდა, რომ აღდგენილიყო ის უძველესი კათედრა, რომელიც ასე ბრწყინავდა წარსულში თავისი სულიერებითა და გამოჩენილი მოღვაწეობით, თავისი მეცნიერებითა და ძალიან მაღალი კულტურით. და აი, დადგა დრო, მოვიდა ჟამი უფლის განჩინებისა და ჩვენ კი მისი უზენაესი ნება აღვასრულეთ.

საერთოდ, მინდა აღვნიშნო, რომ ხშირად ადამიანს ჰგონია, თითქოს რაღაცას აკეთებს, სინამდვილეში კი ყველაფერს უფალი აკეთებს. ყოველი გადაწყვეტილება ზეცაში მიიღება. ჩვენ კი მას მხოლოდ აღვასრულებთ.

მეუფე ზენონ, თქვენ დღეს უკვე არჩეული და ნაკურთხი ბრძანდებით დმანისის ეპისკოპოსად. არ უნდა შეგაშინოთ იმან, რომ დმანისში დღეს, სამწუხაროდ, ნაკლებობაა ქართველებისა და არ არის სათანადო პირობები, რომელიც მღვდელმთავარს ან სამღვდელო პირებს უნდა ჰქონდეს. ეს არაა პრობლემა, ეს ყველაფერი ძალიან მოკლე დროში აღდგება. მთავარია, არ უნდა დაიშუროთ თქვენი გონება და ენერგია ამისთვის და ყველაფერი მოწესრიგდება. მე დარწმუნებული ვარ, რომ სულ მალე, დმანისისა და ბოლნისის ეპარქიები იქნება ერთ-ერთი საუკეთესო ეპარქიები საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიისა.

მეუფე ზენონ, თქვენ დღეს მიიღეთ დიდი მადლი სულისა წმიდისა. გახსოვდეთ, რომ იგი უნდა გააძლიეროთ თქვენში ლოცვით, სულიერი მოღვაწეობით, თავმდაბლობითა და მორჩილებით. მინდა გითხრათ, რომ რამდენიმე დღის წინ, 25 აგვისტოს შესრულდა 40 წელი ჩემი ეპისკოპოსობისა. ახლა მახსენდება ჩემი ეპისკოპოსად კურთხევის დღე. უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემ II-მ დამარიგა: "ბოროტმა სულმა ძალიან დიდი ბრძოლა იცის ხოლმე ამ დროს და ამიტომ ლოცვა და სულიერი მოღვაწეობა უნდა გააძლიერო." ამ 40 წლის განმავლობაში რაც რამ საქმე მიკეთებია და იგი კეთილად დაგვირგვინებულა, _ ყველაფერი კათოლიკოს-პატრიარქ ეფრემ II-ის ლოცვა-კურთხევით იყო. ძალიან ხშირი შემთხვევაა, როცა ადამიანს ჰგონია, რომ იგი თავად უკეთეს გადაწყვეტილებას მიიღებს, უკეთ გააკეთებს ყოველივეს, ან სულაც რადაა საჭირო ლოცვა-კურთხევა, როცა საქმე შეიძლება ისედაც გაკეთდეს _ ეს არ არის სწორი. ჩემი გამოცდილებიდან მინდა გითხრათ, მორწმუნეებსა და ჩვენ მღვდელმთავრებს, სამღვდელოებას, რომ ყველაფერი კეთილად გვირგვინდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუკი ამ საქმეზე გამოითხოვეთ ლოცვა-კურთხევა და ყოველივე თავმდაბლობითა და მორჩილებით აღასრულეთ. ხომ გახსოვთ ბიბლიიდან: "ამპარტავანსა ღმერთი შემუსრავს, ხოლო თავმდაბალსა მიანიჭებს მადლს."

მახსენდება ასევე ჩემი სტუდენტობის წლები. უკვე სასულიერო პირი ვიყავი და ეტყობა ამპარტავნება შენიშნა ჩემში უწმიდესმა და უნეტარესმა მელქისედეკ III-მ და რატომღაც რუსულად მითხრა, ეტყობა იმიტომ, რომ რუსეთში ვსწავლობდი: "Бог гордым противится, а смиренным даёт благодать." პატრიარქის ეს სიტყვები ყოველდღე მახსენდება. მართლაც, ეს უნდა გვახსოვდეს, რომ ამპარტავანთა ღმერთი შემუსრავს და მხოლოდ თავმდაბალთ მიანიჭებს მადლს.

ვისურვებდი, რომ მეუფე ზენონი, რომელიც ყველაზე უმცროსია მღვდელმთავართა შორის, იყოს მაგალითი თავმდაბლობისა და მორჩილებისა და უფალი მას მიანიჭებს დიდ წყალობასა და წარმატებებს. შემთხვევითი არაა, რომ დღეს არის ხსენება ქრისტოდულოსისა. ეს დიდი მეცნიერი, ფილოსოფოსი იყო. განსაკუთრებით კარგი მცოდნე იყო ისლამისა. მის ცხოვრებაში წერია, რომ ამ დიდმა მოღვაწემ მთელი ყურანი იცოდა ზეპირად არაბულ ენაზე. იგი თურმე მუსლიმებს ეკამათებოდა, უმტკიცებდა, რომ მხოლოდ ქრისტიანობაში, მართლმადიდებლურ სარწმუნოებაშია ჭეშმარიტება. ესეც ღვთის განგებით მოხდა, რომ დღეს მისი ხსენების დღეა და თქვენ იმ ეპარქიაში მიდიხართ, სადაც მრავლადაა მუსლიმები და გექნებათ მათთან შეხვედრა და საუბარი. გეწეოდეთ წმიდა ქრისტოდულოსი თქვენს მოღვაწეობაში. ახლა კი შევთხოვთ უფალს, რომ მადლი ღვთისა სუფევდეს თქვენ ზედა, მადლი მამისა და ძისა და წმიდისა სულისა იყოს თქვენი წინამძღვარი და მფარველი. მიიღეთ კვერთხი _ სიმბოლო მღვდელმთავრის მოღვაწეობისა და დალოცეთ დმანისის ეპარქია და სრულიად საქართველო.

კიდევ ერთხელ გილოცავთ ამ ბედნიერ დღეს. გილოცავთ თქვენ და სრულიად საქართველოს.

ჩვენთან არს ღმერთი!" (68, 2003, 9).

დმანისის ეპარქია XIX საუკუნეში შედიოდა თბილისის, XX საუკუნეში მცხეთა-თბილისის, აგარაკ-წალკის და შემდგომ ბოლნისის ეპარქიაში, ხოლო 2003 წლის 18 აგვისტოს შედგა საქართველოს სამოციქულო ავტოკეფალური მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის სხდომა ურბნისის საკათედრო ტაძარში რუის-ურბნისის საეკლესიო კრების იუბილესთან დაკავშირებით (900 წლისთავი) და ამ კრებამ სხვა კათედრებთან ერთად აღადგინა ისტორიული კათედრა დმანისის ეპარქიისა, რომელიც XVIII საუკუნის 50-იან წლებში იქნა გაუქმებული ქვემო ქართლის რეგიონში გამუდმებული შემოსევების შედეგად, მისი გაუკაცრიელების გამო.

1988 წელს აღდგენილ იქნა დმანისის სიონის საკათედრო ტაძარი და ეს იყო ერთადერთი ტაძარი, სადაც აღევლინებოდა მღვდელმსახურება.

2003 წლის 31 აგვისტოს, აღდგენილი კათედრის მღვდელმთავრად წმიდა სინოდმა დადგინა სვეტიცხოვლის არქიმანდრიტი ზენონი. იმავე წელს დაიწყო საეპისკოპოსო რეზიდენციის მშენებლობა, რომელიც 2005 წლისთვის დასრულდა.

პირველ რიგში, დაიწყო დმანისის სიონის საკათედრო ტაძრის მოწყობა: გაკეთდა კანკელი, ტრაპეზი, იატაკი, ამჟამად გაკეთებულია კელიები, აღდგენილი იქნა XVII საუკუნეში არსებული მამათა მონასტერი _ დმანისის სიონის საკათედრო ტაძრის, რომლის წინამძღვარია იღუმენი დოროთე ბარბაქაძე.

2003-2008 წ.წ. აღდგენილი იქნა ეკლესიები:

ქ. დმანისში _ წმ. გიორგის სახელობის, ნაქალაქარ დმანისში _ წმ. მარინეს სახელობის, სოფ. მაშავერაში _ წმ. გიორგის სახელობის, სოფ. ჯავახში _ წმ. გიორგის სახელობის, სოფ. საკირეში _ წმ. ილია წინასწარმეტყველის სახელობის, სოფ. გომარეთში _ წმ. გიორგის სახელობის, სოფ. სარკინეთში _ წმ. ბასილი დიდის სახელობის, სოფ. განახლებაში _ წმ. დიმიტრი თესალონიკელის სახელობის ასევე ამ სამრევლო ტაძრებთან ერთად, აღსდგა სამონასტრო ცხოვრება, კერძოდ ქცია _ ხრამის ხეობაში აღდგენილი იქნა ღვთისმშობლის შობის სახ. ტაძარი და ამჟამად იქ მამათა მონასტერია (VIII-IXII) _ წინამძღვარი მღვდელ-მონაზონი დიონისე გვიმრაძე.

ამჟამად მიმდინარეობს ქციის უბაში "რევაზაშენის" ბაზილიკის აღდგენა, რომელიც VIII-IX სს-შია აგებული და იქ დაგეგმილია დედათა მონასტრის დაარსება.

ასევე დაიწყება აღდგენითი სამუშაოები 1189-1209 წლებში აშენებული სამონასტრო კომპლექსისა "ლამაზი მონასტერი", სადაც შემორჩენილია ღვთისმშობლის ფრესკა და არქიტრავის ქვა, ასომთავრული წარწერით.

დმანისის ეპარქიის კურთხეული და წარმატებული მომავლის მომასწავებელ ნიშანს წარმოადგენს დმანისის ღვთისმშობლის სასწაულმოქმედი ხატის აღმოჩენა 1586 წლის სიგელზე, მისი საშუალებით შესაძლებელი გახდა აღგვედგინა ხატი, რომელიც დაიწერა 2005 წლის დიდმარხვაში და 17 აპრილს თბილისის წმ. სამების ტაძარში აკურთხა უწმიდესმა და უნეტარესმა, ამის შემდგომ ხატი დაბრუნებულია დმანისის საკათედრო ტაძარში (ხს. დღე 15/28 აგვისტო).

2005 წლის 23 დეკემბერს წმ. სინოდის სხდომამ განიხილა მეფე ვახტანგ III-ის (1302-1308) _ წმ. დემეტრე თავდადებულის ძისა და გიორგი ბრწყინვალის ძმის კანონიზირების საკითხი, (რომელიც დმანისის სიონში განისვენებს) და ვახტანგ III, როგორც სამშობლოსათვის თავდადებული, შერაცხილ იქნა წმიდა მოწამედ. შეიქმნა ხატი და დაიწერა ლოცვები, მისი ხსენების დღედ დადგინდა 10 დეკემბერი ძვ. სტ. (23 დეკემბერი ახ. სტილით).

ამჟამად საეპისკოპოსო რეზიდენციის ტერიტორიაზე დაწყებულია აღდგომის სახელობის საკათედრო ტაძრის მშენებლობა.

მეუფე ზენონმა დმანისისა და ლორე-ტაშირის ისტორიულ ეპარქიას მიუძღვნა ფუნდამენტური გამოკვლევა "სამხრეთის კარიბჭე" (თბილისი, 2005 წ.), რომელშიც¬ მრავალრიცხოვანი საისტორიო წყაროების, მონოგრაფიებისა და სამეცნიერო პუბლიკა¬ციების ანალიზის საფუძველზე შესწავლილია ეპარქიის ტერიტორიაზე არსებული სიძველენი, ეკლესია-მონასტრები, ციხე-სიმაგრეები, ეპიგრაფიკული წარწერები, ისტორიული სოფლები და ნასოფლარები. ამ ნაშრომით მეუფე ზენონმა ქართველი საზოგადოების წინაშე კიდევ ერთხელ წარმოაჩინა ქვემო ქართლის უძველესი და გამორჩეული ისტორიის მქონე ეპარქიის წარსული, აწმყო და მომავალი.

2007 წლის 25 დეკემბერს ეპისკოპოსი ზენონი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით.

ეპისკოპოსი სპირიდონი (აბულაძე)

ეპისკოპოსი სპირიდონი, ერისკაცობაში გოჩა ოთარის ძე აბულაძე, დაიბადა 1950 წლის 14 ივნისს ქ. ზესტაფონში. 1967 წელს გოჩა აბულაძემ დაამთავრა ზესტაფონის N4-ე საშუალო სკოლა. სკოლის დამთავრების შემდეგ, 1967-1972 წლებში, სწავლობდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის კიბერნეტიკის ფაკულ¬ტეტზე, ხოლო 1972-1976 წლებში _ უნივერსიტეტის ასპირანტურაში კიბერნეტიკის სპეციალობით. 1975 წლიდან ასპირანტი გოჩა აბულაძე აკადემიკოს ვ. ჭავ¬ჭანიძის ხელმძღვანელობით მუშაობდა მეცნიერ-მუშაკად თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სხვადასხვა კათედრაზე, 1976 წლიდან _ საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის მართვის ავტომატიზირებული სისტემების კათედრაზე. 1978-1979 წლებში გოჩა აბულაძე ქირურგიის ინსტიტუტის, ხოლო 1979 წლიდან სახალხო მეურნეობის მართვის კვალიფიკაციის ამაღლების ინსტიტუტის უფროსი მეცნიერ-მუშაკი იყო. აქ იგი ლექციებს უკითხავდა საქართველოს მთავრობის კაბინეტის თანამშრომლებს მართვის სისტემების მიმართულებით. XX საუკუნის 80-90-იან წლებში გოჩა აბულაძე აქტიურად იყო ჩართული ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობაში, ამხელდა ხელისუფლების ანტიქართულ, ანტიქრისტიანულ ქმედებებს. მისი აქტიური საქმიანობის შედეგი იყო ის, რომ საქართველოს სსრ მინისტრთა საბჭო იძულებული გახდა გაეუქმნებინა რელიგიის რწმუნებულის აპარატი, სახელმწიფოსაგან ეკლესიისათვის დაწესებული ყოველთვიური გადასახადები.

1990 წლის 21 სექტემბერს, ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის შობის დღესასწაულზე, ბათუმ-შემოქმედელმა მიტროპოლიტმა კონსტანტინემ (მელიქიძე), ბათუმის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის შობის საკათედრო ტაძარში გოჩა აბულაძე აკურთხა დიაკვნად და სახელად უწოდა გრიგოლი. იგი განწესებულ იქნა ბათუმის საკათედრო ტაძარში. 1990 წლის 4 დეკემბერს, ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანების დღესასწაულზე, მიტროპოლიტმა კონსტანტინემ, დიაკონი გრიგოლი ჯიხეთის მონასტერში მღვდლად აკურთხა და სხალთის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის შობის სახელობის მონასტრის წინამძღვრად დაადგინა. 1991 წლის დასაწყისში ხულოში გაიხსნა სასულიერო სასწავლებელი, რომლის ხელმძღვანელობა უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით დაევალა მამა გრიგოლ აბულაძეს.

1991 წლის 25 ნოემბერს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით მღვდელი გრიგოლი დაინიშნა ბოდბის ეპარქიის წმიდა ნინოს მონასტერთან არსებული წმიდა ნინოს სახელობის და ხირსის წმიდა სტეფანე ხირსელის მონასტერთან არსებული წმიდა სტეფანე ხირსელის სახელობის სასულიერო სასწავლებლის რექტორად. მღვდელი გრიგოლი იმ დროიდან მსახურობდა წმიდა სტეფანე ხირსელის მონასტრის წინამძღვრად და ბოდბის წმიდა ნინოს მონასტრის ღვთისმსახურად. 1994 წლის იანვარში ქ. ზესტაფონში გაიხსნა წმიდა ნიკოლოზის სახელობის სასულიერო სასწავლებელი, რომელიც ამზადებდა სკოლამდელი აღზრდის პედაგოგებს და მოწყალების დებს. უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით მამა გრიგოლი დაინიშნა ამ სასწავლებლის რექტორად. 1994 წელს უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ სიონის საკათედრო ტაძარში მღვდელ გრიგოლს ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის დეკანოზის წოდება და მიტრის ტარების უფლება მიანიჭა.

მამა გრიგოლის ინიციატივით 1995-1998 წლებში ზესტაფონის მოსწავლეთა ბანაკში ზაფხულობით ჩამოჰყავდათ საინგილოდან 100-150 ბავშვი და ერთი თვის განმავლობაში ასწავლიდნენ საქართველოს ისტორიას, ქართულ ლიტერატურას, ქრისტიანულ მრწამსს. 1997 წლის 25 თებერვალს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით დეკანოზმა გრიგოლმა ზესტაფონში დააარსა ობოლ და მზრუნველობამოკლებულ ბავშვთა პანსიონატი. 2004 წელს უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ დეკანოზ გრიგოლს დაავალა ჯავახეთში, ნინოწმინდაში, ბავშვთა სახლის შექმნა.

2006 წლის 21 დეკემბერს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდმა დეკანოზი გრიგოლი ახლადშექმნილი სხალთის ეპარქიის მღვდელმთავრად გამოარჩია. 2006 წლის 22 დეკემბერს, ყოვლადწმიდა სამების საპატრიარქო ლავრის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ხარების ტაძარში დეკანოზი გრიგოლი ბერად აღკვეცეს და სახელად სპირიდონი უწოდეს. 23 დეკემბერს მღვდელ-მონაზონ სპირიდონს არქიმანდრიტის წოდება მიენიჭა. 24 დეკემბერს არქიმანდრიტი სპირიდონი უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ ეპისკოპოსად აკურთხა. 23 დეკემბერს არქიმანდრიტმა სპირიდონმა სამების საპატრიარქო ტაძარში წარმოთქვა სიტყვა:

"თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ! წმინდანო მღვდელმთავარნო! პირველ ყოვლისა, მადლობა უფალს და უწმიდესსა და უნეტარესს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს ილია II-ს და სრულიად საქართველოს წმიდა სინოდის მღვდელ¬მთავრებს, რომ მე, უღირსი, ღირსად გამომირჩიეთ სხალთის ეპარქიის მღვდელმთავრად. შიში მიპყრობს ამ ეპარქიის მღვდელმთავრად დადგინებისათვის, ეპარქიისა, რომელიც დიდი ხნის განმავლობაში იმყოფებოდა მტრის უღელქვეშ, ეპარქიისა, რომელშიც, როგორც თქვენ ბრძანეთ, უწმიდესო და უნეტარესო, პირველად აინთო ლამპარი ქრისტეს სიყვარულისა და იქცა განმანათლებლად სრულიად საქართველოსი. ეპარქიისა, რომელშიც დიდი ღვაწლია გაწეული, ჭეშმარიტად სამოციქულო ღვაწლი მაღალყოვლადუსამღვდელოესი დიმიტრის მიერ, რომელშიც ძალიან დიდი ღვაწლი გასწია მიტროპოლიტმა, მაღალყოვლადუსამღვდელოესმა იობმა, სადაც დიდ ღვაწლს ეწევა სამღვდელოება. შიში მიპყრობს და მეშინის, მაგრამ უფალი ბრძანებს: "ამასა კლდესა ზედა აღვაშენო ეკლესია ჩემი და ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ვერ ერეოდიან მას".

ვსასოებ და იმედს მაძლევს საქართველოს ისტორია. როგორც საღვთო გარდამოცემა გვაუწყებს, მსოფლიო მართლმადიდებელი ეკლესიის აღმშენებლობაში სრულიად განსაკუთრებული როლი და დანიშნულება ერგო საქართველოს. მაცხოვრის წმიდა განგებულებით, თავად მის მოვლინებამდე დედამიწაზე, საუკუნეებით ადრე, მცხეთაში დაიმარხა წმ. წინასწარმეტყველ ილია თეზბიტელის ხალენი, სიმბოლო სარწმუნოებრივი სიწმინდის უკომპრომისო დაცვისა. მაცხოვრის ჯვარცმის შემდეგ საქართველოში წარმოიგზავნა მსოფლიოს ყველაზე აღმატებული სიწმინდე კვართი უფლისა, სიმბოლო ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლისა და განუყოფელი ეკლესიისა. როგორც წმინდა მღვდელმოწამე კვიპრიანე  კართაგენელი ბრძანებს, იმ ქვეყნის ეკლესიას, რომელიც კვართს ინახავს, უფლისაგან მიცემული აქვს განუყოფლობის ძალა და გაბრწყინებული ჩაბარდება უფალს მეორედ მოსვლის ჟამს. კვართის დაფლვით მცხეთაში ივერიის მიწა, უფლისმიერ წინასწარგანსაზღვრული, ღვთისმშობლის მამულად განიწმინდა და შეიქმნა წმიდა მიწა. მაცხოვრის ამაღლების და სულიწმიდის გარდამოსვლის შემდეგ, ღვთის განგებით, წილისყრის შედეგად, ივერია გამოცხადდა ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის წილხვედრად.

არც ერთ ქვეყანას მსოფლიოში მსგავსი პატივი და სიწმიდე არ მინიჭებია და ქვეყანა და მიწა ესე პატივდებული და განწმენდილი უფლის კვართითა და ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მადლით და გაპოხიერებული ასიათასობით ქართველის მოწამეობრივი სისხლით, დამარხულ არს უფლის მეორედ მოსვლის ჟამისათვის, რათა საყოველთაო აპოსტასიის დროს მთელ მსოფლიოს უქადაგოს და აჩვენოს მართლმადიდებლობის სინათლე და ჭეშმარიტება, დასტური იმისა, ნიშანი იმისა, რომ ივერიას ეს მისია ევალება ღვთისგან და რომ ის გაბრწყინდება, არის თავად საქართველოს ისტორია, რომ მცირერიცხოვანმა ერმა ღვთისმშობლის ძალითა და მადლით გაუძლო მსოფლიოს შემოსევებს და დღემდე მოვიდა.

დასტური და ნიშანი ივერიის ამ მისიისა და სასწაულისა არის მამათა გარდამოცემა, რომლის მიხედვითაც, ივერიის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ხატი ჩამობრძანდება ათონიდან საქართველოში და გააბრწყინებს საქართველოს.

დასტური და ნიშანი ივერიის გაბრწყინებისა, ამ მისიისა, არის ჩვენ თვალწინ მიმდინარე პროცესები. ეკლესიის არნახული დევნისა და შევიწროების შემდეგ როგორ აღდგა საქართველოს წმ. ეკლესია. როგორც ნათქვამია, თქვენო უწმიდესობავ, თქვენ ჩაიბარეთ საქართველოს ეკლესია სუდარაგადაფარებული და დღეს ჩვენ ვხედავთ ამ საოცარ აღორძინებას.

მოსეს ლოცვით ისრაელი უფალმა ეგვიპტიდან გამოიყვანა. ისუ ნავეს, მსაჯულთა, წინასწარმეტყველთა და მეფეთა ლოცვით უფალი ისრაელს ტერიტორიებს, ბარაქას და კეთილდღეობას აძლევდა.

თქვენი ღვაწლითა და ლოცვით განხორციელდა ასობით ეკლესია-მონასტრის მშენებლობა, საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის, ფაქტიურად, ხელმეორედ მოპოვება და დამტკიცება, ათასწლეულის ტაძრის _ ყოვლადწმიდა სამების ტაძრის აშენება იმ დროს, როდესაც მთელ მსოფლიოში აპოსტასიის პროცესები მიმდინარეობს. მოწმე თქვენი ლოცვის და მოღვაწეობის, ამ საოცარი სასწაულებრივი ძალისა, მე უღირსს და უძლურს სასოწარკვეთილება მიქრება და ვსასოებ, რომ თქვენი სასწაულებრივი ლოცვითა და მამობრივი მზრუნველობით, შემაძლებინებს უფალი და დედაღვთისმშობელი იმ საპასუხისმგებლო მისიის აღსრულებას, რომელიც თქვენი ლოცვა-კურთხევით დამევალა. მოწმე თქვენი მოღვაწეობის და ლოცვის საკვირველი ძალისა ვსასოებთ და გვწამს, რომ უფალი აღადგენს ქვედაკვეთებულ მამულს, ნიკოფსიიდან დარუბანდამდე და ოვსეთიდან არეგაწამდე.

დამლოცეთ, თქვენო უწმინდესობავ!" (68, 2007, 1).

უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ მიულოცა მეუფე სპირიდონს ეპისკოპოსის ხარისხში ამაღლება და წარმატებები უსურვა მას. ეპარქია, რომელიც მეუფე სპირიდონმა ჩაიბარა, მრავალი განსაცდელისა და პრობლემის წინაშეა. მთის აჭარა, ხულო, სხალთა ძირძველი ქართული კუთხეა, რომელსაც საუკუნეთა მანძილზე არბევდნენ მომხვდურნი. მათ მოახერხეს მოსახლეობის ნაწილის მაჰმადიანობაზე გადაყვანა. ასეთ ეპარქიაში მეუფე სპირიდონს დიდი ძალისხმევა და თავგანწირვა დასჭირდება თანამემამულეთა ნდობისა და დედაეკლესიისაკენ შემობრუნებისათვის. მეუფე სპირიდონის ღვაწლით ეპარქიაში ეწყობა სამეცნიერო კონფერენციები, რომელიც ეძღვნება საქართველოს ისტორიის, საქართველოს ეკლესიის ისტორიის პრობლემატიკას. 2009 წელს გამოიცა საერთაშორისო სამეცნიერო კონფერენციის "დიდაჭარობა" მასალები, რომელიც 578 გვერდს მოიცავს და იყოფა შემდეგ განყოფილებებად: ეკლესიის ისტორია (16 მოხსენება), საეკლესიო ლიტერატურა (9), ღვთისმეტყველება (2), ლიტერატურა (12), ისტორია (18), სოციოლოგია, ეთნოლოგია, ფოლკლორი (19), ენათმეცნიერება, ონომასტიკა, ლექსიკოლოგია (25), არქეოლოგია, წყაროთმცოდნეობა (11), ქართველები უცხოეთში (5), ხელოვნებათმცოდნეობა (2), სამართალი (3), მედიცინა (2), დოქტორანტებისა და მაგისტრანტების სტატიები (17). 2009/2010 სასწავლო წლიდან ფუნქციონირებას იწყებს საქართველოს საპატრიარქოს წმიდა ტბელ აბუსერიძის სახელობის უნივერსიტეტი. ეპარქიაში ამოქმედდა არაერთი ეკლესია-მონასტერი, სასულიერო გიმნაზია, სასწავლებელი. მეუფე სპირიდონი უშრეტი ენერგიის ადამიანია. მას ისტორიული მისია აკისრია სხალთის ეპარქიაში და იგი წარმატებით გაართმევს თავს ცხოვრების ყველა გამოწვევასა და სირთულეს.

2007 წლის 25 დეკემბერს ეპისკოპოსი სპირიდონი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით.

2010 წლიდან ხულოსა და სხალთის ეპარქიაში ქ. ხულოში გაიხსნა აბუსერიძე ტბელის სახელობის მრავაპროფილიანი უნივერსიტეტი, რომლის რექტორია ეპისკოპოსი სპირიდონი

ეპისკოპოსი ეფრემი (გამრეკელიძე)

ეპისკოპოსი ეფრემი, ერის¬კაცობაში დავით მირიანის ძე გამრეკელიძე, დაიბა¬და 1975 წლის 24 ოქტომბერს ქ. ბათუმში. 1991 წელს დაამთავრა ბათუმის N2 საშუალო სკოლა. 1991-1996 წლებში სწავლობდა ბათუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ეკონომიკურ ფაკულტეტზე. 1994 წლიდან იყო ბათუმის საკათედრო ტაძრის მსახური-სტიქარო¬სანი და მედავითნე. 1996 წლის 8 აპრილს აღიკვეცა ბერად, 6 მაისს ბათუმისა და სხალთის ეპისკოპოსმა იობმა ხელი დაასხა დიაკვნად. 1996 წლის ნოემბრის თვიდან მსახურობდა ურბნისისა¬ და რუისის ეპარქიაში, 1997 წლის 7 აპრილს რუისისა და ურბნი¬სის მთავარეპისკოპოსმა იობმა ხელი დაასხა მღვდლად. 1997-1998 წლებში მსახურობდა იტრიის მიძინების მონასტერში, 1998-2004 წლებში იყო ქარელის ხარების ტაძრის ღვთისმსახური. 2000 წლის 25 დეკემბერს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველ¬ოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით აღყვანილ იქნა იღუმენის ხარისხში და დაჯილდოვდა ოქროს ჯვრით.

2001-2004 წლებში იყო ქარელის წმიდა გიორგი მთაწმინდელის სახელობის გიმნაზიის რექტორი. 2004-2006 წლებში იყო ქოზიფას მამათა მონასტრის წინამძღვარი. 2006 წლის 10 ნოემბერს დაჯილდოვდა გამშვენიერებული ჯვრის ტარების უფლებით.

2006 წლის 23 დეკემბერს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის განჩინებით გამორჩეულ იქნა ბოლნელ ეპისკოპოსად. 30 დეკემბერს სამების საკათედრო ტაძარში ეპისკოპოსად წარდგინების დროს არქიმანდრიტმა ეფრემმა შემდეგი სიტყვით მიმართა  უწმიდესსა და უნეტარესს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ ილია II-ს:

"თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ,

ყოვლადსამღვდელონო მეუფენო, საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის ღვთივკურთხეულნო შვილნო!

"დიდ ხარ შენ უფალო და საკვირველ არიან საქმენი შენნი და ვერვინ შემძლებელ არს მადლის მიცემად საკვირველებათა შენთა!" საოცარია განგებულება და საიდუმლოება უფლისა, რომელსაც ადამიანის გონება ბოლომდე ვერასოდეს ჩაწვდება. განუზომელია მისი სიყვარული და სახიერება, უსაზღვროა მისი წყალობა. სწორედ ამ ღვთიური წყალობის საკვირველ გამოვლინებად მივიჩნევ დღევანდელ დღეს, როდესაც თქვენი უწმიდესობისა და უნეტარესობის ლოცვა-კურთხევითა და წმიდა სინოდის განჩინებით, მე უღირსსა ამას მომიწოდა უმაღლესი საეკლესიო მსახურებისათვის. ესოდენ მაღალი ნდობისა და გამორჩევის სანაცვლოდ მსურს, მთლიანად მივენდო უზენაესის ნებას და გულიდან გამომავალი გრძნობები წმიდა იოანე ოქროპირის სიტყვებით გამოვხატო: "მადლობა უფალს ყველაფრისათვის!"

ვუწყი, რომ პატივთან ერთად კიდევ უფრო დიდია ტვირთი და მძიმეა ჯვარი მღვდელმთავრისა. ამიტომაც, ჩემთვის ამ მეტად მნიშვნელოვან წუთებში, ღვთის უსაზღვრო მადლიერებასთან ერთად მიპყრობს ძრწოლა იმ უდიდესი პასუხისმგებლობის წინაშე, რაც ამიერიდან მე დამეკისრება. წმ. გრიგოლ ხანძთელის თანახმად, "აწ პატივსა ვხედავ და პატიჟისაგან მეშინის". თუმცა მანუგეშებს ის, რომ ამქვეყნად სახიერი უფლის ნებაა ყოველივე და შეუძლებელი კაცთაგან შესაძლებელია ღვთისათვის. სწორედ ამის მტკიცე რწმენას, აგრეთვე თქვენი ლოცვა-კურთხევისა და თანადგომის იმედს მინდობილი, ქედს ვიხრი წმ. სინოდის სულიწმიდისმიერი განჩინების წინაშე და თქვენი უწმიდესობის ხელიდან ვღებულობ კვერთხს სამწყსოდ ბოლნისის ეპარქიისა.

სასიხარულოა, რომ მსახურება მომიწევს საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის ერთ-ერთ უძველეს ეპარქიაში, რომელიც ჯერ კიდევ V საუკუნეში დააარსა წმიდა მეფე ვახტანგ გორგასალმა. მისი მდიდარი ისტორიული წარსულის მოწმეა ბოლნისის სიონის დიდებული საკათედრო ტაძარი, სადაც მისი პირველი მღვდელ¬მთავრით, დავით ეპისკოპოსით დაწყებული, არაერთი ღირსეული სასულიერო იერარქი მოღვაწეობდა. საქართველოს სამხრეთით მდებარე ეს რეგიონი იმთავითვე მტერთა აურაცხელი შემოსევების უპირველესი სამიზნე ხდებოდა და ჩვენს წინაპრებს მოწამეობრივად, სისხლისა და სიცოცხლის ფასად უხდებოდათ მამულისა და ჭეშმარიტი სარწმუნოების დაცვა. მიუხედავად ამისა, აქ საუკუნეების მანძილზე არაერთი დიდებული ეკლესია-მონასტერი აიგო, რომელთა უმრავლესობა დღეს აუცილებელ აღდგენასა და ამოქმედებას საჭიროებს.

ამ საპატიო და მძიმე ჯვრის ტვირთვაში, უპირველეს ყოვლისა, ღვთის შემწეობისა და თქვენი მამამთავრული კურთხევის იმედი მაქვს, უწმიდესო და უნეტარესო მეუფეო, აგრეთვე თქვენი გულითადი თანადგომისა, ყოვლადსამღვდელონო მეუფენო.

ვიცი, რომ ეს მაღალი ხარისხი ჩემი დამსახურება კი არა, არამედ უფლის წყალობაა. რამდენადაც დიდია მადლი მღვდელ¬მთავრობისა, იმდენად დიდი თავმდაბლობა, მორჩილება და სულიერი სიმშვიდეა საჭირო, რომ ადამიანმა ეს მადლი დაიტიოს. ამიტომაც გთხოვთ, მეოხ-მეყოთ თქვენი წმიდა ლოცვებით, რათა მოიღოს უფალმა ჩემ უღირსსა ზედა ეს სათნოებანი და `ძალითა მაღლისა~ შემეწიოს მისი სახიერი ნების აღსრულებაში.

დასასრულ, კიდევ ერთხელ მადლობას გიხდით ყველაფრისათვის, თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, შევთხოვ უფალს მრავალჟამიერ ყოფილიყოს თქვენი მამამთავრული ლოცვა-კურთხევა ღვთისმშობლის წილხვედრ ქართველ ერსა და მის სამწყსოზე. მადლობას ვწირავ წმ. სინოდის მღვდელმთავრებს ნდობისათვის. მადლობას ვუხდი მეუფე იობს და მამა სტეფანეს, რომელთაც დიდი წვლილი მიუძღვით ჩემი სულიერი ცხოვრების ჩამოყალიბებაში.

დაე, სიცოცხლის ბოლომდე სიხარულითა და მოწიწებით მამსახუროს უფალმა მისი ყოვლადწმიდა სახელის სადიდებლად, დედაეკლესიისა და ჩემი მშობლიური ერის საკეთილდღეოდ!

"იყავნ სახელი უფლისა კურთხეულ ამიერითგან და უკუნისამდე, ამინ!" (68, 2007, 1).

31 დეკემბერს სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ წმიდა სინოდის მღვდელმთავრების თანამწირველობით ეპისკოპოსად აკურთხა არქიმანდრიტი ეფრემი და შემდეგი სიტყვებით მიმართა მას:

"სახელითა მამისათა და ძისათა და წმიდისა სულისათა!

ჩვენთან არს ღმერთი!

ყოვლადსამღვდელონო მღვდელმთავარნო,

ყოვლადუსამღვდელოესო ბოლნისის ეპისკოპოსო ეფრემ,

ქრისტეს მიერ საყვარელნო ძმანო და დანო!

ადამიანის გონება ვერ მისწვდება ღვთის განგებულებას, განგება ღვთისა აკეთებს თავის დიდ საქმეს და ჩვენ, ცოდვილი მონანი და მხევალნი ღვთისანი, თანაზიარნი ვართ ამ საქმეთა. ჩვენ ვმადლობთ უფალს, რომ დაგვავალა და, რაც მთავარია, გვანდო კეთილი საქმეების კეთება.

სულ სამი ათეული წლის წინ საქართველოს ეკლესია მეტად რთულ და გაჭირვებულ მდგომარეობაში იყო. მთელ საქართველოში სულ 52 ეკლესია მოქმედებდა. ეკლესია-მონასტრები დახურული და გაუქმებული იყო, მაგრამ ამასაც არ სჯერდებოდნენ და კვლავაც მოითხოვდნენ ეკლესიების დახურვას.

კომუნისტური რეჟიმის დროს საქართველოში და მთელ საბჭოთა კავშირში ათასობით ტაძარი და მონასტერი დაიხურა. უნდა ითქვას, რომ საქართველოში განსაკუთრებით შეინიშნებოდა ეს ზეწოლა. მახსენდება ერთი შემთხვევა, როცა მთავრობაში გამოიძახეს უწმიდესი და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II და გამოუცხადეს, კიდევ ერთი ეკლესია უნდა დავხუროთ, რადგან ჩვენც უნდა გავაკეთოთ იგივე, რაც მთელ საბჭოთა კავშირში ხდებაო. უწმიდესმა და უნეტარესმა შეშფოთებით ჰკითხა, მაინც რომელი ეკლესიის დახურვა გაქვთ განზრახულიაო. მას უპასუხეს, რომ მთაწმინდის მამადავითის ეკლესიაო. პატრიარქი ფეხზე წამომდგარა და უთქვამს: ვიდრე ცოცხალი ვარ, თქვენ ამას ვერ გააკეთებთო!

აი, ასეთი პერიოდი გამოიარა საქართველომ და უნდა ითქვას, რომ ჩვენმა ეკლესიამ გაუძლო ამ სიმძიმეს. თქვენ იცით, რომ იყო დრო, როცა მთელი წმიდა სინოდი იყო დაპატიმრებული, პატრიარქს, უწმიდესსა და უნეტარეს ამბროსის (ხელაია) მისჯილი ჰქონდა დახვრეტა.

დღეს ჩვენ გვაქვს ათასობით მოქმედი ეკლესია და 37 ეპარქია. დღეს შედგა კურთხევა ეპისკოპოს ეფრემისა. იგი დადგინდა იმ ეპარქიაში, რომელიც დაარსებული იყო ჩვენი დიდი მეფის ვახტანგ¬ გორგასლის მიერ. 15 საუკუნეა, რაც ეს ეპარქია მოქმედია. დიდი მღვდელმთავრები მოღვაწეობდნენ იქ, მაგრამ, უნდა ითქვას, რომ დღეს ამ რეგიონში ცხოვრობს მრავალი არამართლმადიდებელი ადამიანი; ძალიან რთული ეპარქია და რთული რეგიონია. მეუფე ეფრემი წარმოშობით მთიანი აჭარიდანაა. ჩვენ იმედი გვაქვს, რომ ღვთის ძალა შეეწევა მას და იგი ყველაფერს გააკეთებს იმისათვის, რომ გაბრწყინდეს ბოლნისის ეპარქია. ამავე დროს, მე მას მივეცი ლოცვა-კურთხევა, რომ როცა მას თავისუფალი დრო ექნება, ჩა¬ვიდეს აჭარაში და იქაც იღვაწოს თავისი მშობლიური კუთხისათვის.

დღეს თქვენ მიიღეთ დიდი მადლი და ეს მადლი უნდა გაამრავლოთ, არ უნდა განაბნიოთ. ძალიან საყურადღებო სიტყვები წარმოთქვა ერთმა ბრძენმა და მინდა, ყველამ დაიმახსოვროთ: "შეიძლება, შენ დაკარგე ფული ან სიმდიდრე, მაშინ _ არაფერი დაგიკარგავს, რადგან ფული და სიმდიდრე შეიძლება კიდევ შეიძინო, შეიძლება შენ დაკარგე ჯანმრთელობა, მაგრამ ეს არ არის ტრაგედია, ხომ მაინც ცოცხალი ხარ, მაგრამ თუკი შენ დაკარგე მადლი, იცოდე, ყველაფერი დაგიკარგავს!" აი, ამაზე უნდა იფიქროს ყოველმა ჩვენგანმა და იმედი მაქვს, რომ ჩვენი სახელოვანი წინაპრების, ჩვენი წმიდა მამებისა და დედების ლოცვით არ დავკარგავთ მადლს.

მოგვიახლოვდა შობა-ახალი წელი. იგი ხვალ თენდება. ხშირად მეკითხებიან: რომელი უფრო სწორია, ახალი წლის ძველი სტილით აღნიშვნა, თუ _ ახლით? მინდა შეგახსენოთ, რომ ახალი წელი არის საერო დღესასწაული. საეკლესიო ახალი წელი დგება ძველი სტილით 1 სექტემბერს, რაც შეეხება საერო ახალ წელს, იგი არის ხალხის მიერ, საერო ხელისუფლების მიერ დადგენილი.

ჩვენ უნდა ვიფიქროთ იმის შესახებ, თუ რა გავაკეთეთ წარსუ¬ლში და რა უნდა გავაკეთოთ მომავალში. არასდროს არ უნდა დავკმაყოფილდეთ იმით, რასაც მივაღწიეთ სულიერ ცხოვრებაში თუ ყოფიერ ყოველდღიურობაში. ჩვენი მთავარი მიზანი და ზრუნვის¬ საგანი, უპირველეს ყოვლისა, მადლის მოხვეჭა უნდა იყოს, ის კი მოიპოვება რწმენით, სიყვარულით, სიხარულით, სასოებით, თავმდაბლობით, მორჩილებითა და კეთილი საქმით! აი, ეს ყველაფე¬რი უნდა გვახსოვდეს ჩვენ და ეს უნდა ახსოვდეს მეუფე ეფრემს.

ამაღამ და ხვალ ერთმანეთს ბედნიერებას ვუსურვებთ. მაგრამ უნდა ვიცოდეთ, რა არის ბედნიერება. შეიძლება ადამიანი მდიდარი იყოს, ჰქონდეს კეთილდღეობა, მატერიალური სიუხვე და ბედნიერი არ იყოს. მეორე მხრივ, კი ადამიანი, შეიძლება იყოს ღარიბი, მაგრამ იყოს ბედნიერი. თუ ადამიანში არის მადლი, ის მუდამ ბედნიერია!

შევთხოვოთ უფალს, რომ მადლი გაძლიერდეს ჩვენში, გაძლი¬ერდეს საქართველოში და ეს მადლი გაამთლიანებს საქართველოს!

როცა ჩვენ ვფიქრობთ იმ სიძნელეების შესახებ, რომელიც დღეს საქართველოს წინაშე დგას, უნდა ვიცოდეთ, სად არის გამოსავალი და როგორ უნდა დავძლიოთ ეს სიძნელეები. ეს კი მიიღწევა რწმენით, სიყვარულითა და სასოებით. ეს სამი სათნოება არის ისეთი ძალა, რომელსაც ვერ აღუდგება წინ ვერავითარი ბოროტება!

დღეს შევთხოვთ უფალს, რომ მადლი გააძლიეროს თქვენში.

მეუფე ეფრემ, დღეს ჩვენი წინაპრები ლოცულობენ თქვენთვის, განსაკუთრებით, ბოლნისის მღვდელმთავრები და სამღვდელოება.

ჩვენ გაძლევთ თქვენ სამღვდელმთავრო კვერთხს; მიიღეთ ეს კვერთხი და დამწყსეთ სულიერნი ცხოვარნი, სულიერი სამწყსო, რომელიც ღმერთმა ჩაგაბარათ, რათა პირნათლად წარდგეთ წინაშე ღვთისა. დალოცეთ საქართველო და კურთხეული ქართველი ერი, რომელიც დღეს ლოცულობს თქვენთვის.

ყველას გილოცავთ ამ ბედნიერ დღეს, გილოცავთ დამდეგ შობა-ახალ წელს!

ბედნიერი და მშვიდობიანი ყოფილიყოს იგი სრულიად საქარ¬თველოსთვის!

ჩვენთან არს ღმერთი!" (68, 2007, 1).

ურთულეს ეპარქიაში შეუდგა მეუფე ეფრემი საქმიანობას. ისტორიული ძნელბედობის გამო უძველესი ეპარქია არაერთხელ იქნა დარბეული და განადგურებული. ის ფაქტი, რომ XVII-XVIII საუკუნეებში საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიაში არსებობდა თბილელ-ბოლნელის კათედრა, იმაზე მიანიშნებდა, რომ ბოლნელს აღარ ჰყავდა სამწყსო, მოქმედი ეკლესიები. მაგრამ სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქები მაინც ცდილობდნენ ისტორიული ეპარქიის შენარჩუნებას. უკანასკნელი თბილელ-ბოლნელი მიტროპოლიტი იყო არსენი (ბაგრატიონი) XIX საუკუნის დასაწყისში... შემდეგ რუსეთის კოლონიური პოლიტიკის წყალობით ამ ისტორიულ პროვინციაში მრავლად ჩამოასახლეს გერმანელები, სომხები... დაირღვა დემოგრაფიული ბალანსი. ქართული მართლმადიდებელი ეკლესიები როგორც ოკეანეში კუნძულები, ისე იყო გარშემორტყმული არამართლმადიდებელ აღმსარებლობის მოსახლეობით. ეპარქიაში დარჩენილ ქართველებს ყოველთვის უჭირდათ როგორც მატერიალურად, ასევე სულიერად... უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით XX საუკუნის 70-80-იანი წლებიდან დაიწყო აგარაკ-წალკის და ბოლნისის ეპარქიების აღორძინების ძნელი პროცესი... ამ ამოცანის განხორციელება რეალურად მეუფე ეფრემის ეპარქიაში ჩასვლის შემდეგ დაიწყო. თუ რა გაკეთდა და რა გაკეთდება მომავალში ამაზე მეტყველებს შემდეგი მონაცემები. ამჟამად ეპარქიაში მოქმედი ტაძრებია:

1. ქვემო ბოლნისის ღვთისმშობლის მიძინების საკათედრო ტაძარი (ბოლნისის სიონი 494 წ.). წინამძღვარი დეკანოზი ბესარიონი (სულხანიშვილი).

2. ქ. ბოლნისის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XVI ს.). წინამძღვარი დეკანოზი საბა (გოგსაძე).

3. ქ. ბოლნისის ღვთისმშობლის სახ. ტაძარი. წინამძღვარი მღვდელი პეტრე (კვარაცხელია).

4. დაბა კაზრეთის ყოვლადწმინდა სამების სახ. ტაძარი (XIII ს.). წინამძღვარი მღვდელი იაკობი (კობიაშვილი).

5. სოფ. რატევანის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი _ შუა საუკუნეები¬. წინამძღვარი მღვდელი გელასი (ლაზარეიშვილი).

6. სოფ. რაჭისუბნის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის შობის ტაძარი. წინამძღვარი მღვდელი იოანე (ჩიგოგიძე).

7. სოფ. ხატისოფლის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი. წინამძღვარი მღვდელი დავითი (მესხი).

8. სოფ. ტანძიის წმ. ნიკოლოზის სახ. ტაძარი (XVII-XVIII ს.). მღვდელმსახურებას აღასრულებს სქიმღვდელმონაზონი ექვთიმე (შავდათუაშვილი).

9. სოფ. აკაურთის ღვთისმშობლის მიძინების სახ. ტაძარი (V ს.). წინამძღვარი მღვდელი ბასილი (ახვლედიანი).

10. სოფ. ბალიჭის ყოვლადწმიდა სამების სახ. ტაძარი. წინამძღვარი მღვდელი არჩილი (ქიტიაშვილი).

მონასტრები:

1. წუღრუღაშენის წმ. გიორგის სახ. მამათა მონასტერი, წინამძღვარი სერაფიმე (ჟღენტი).

2. ფოლადაურის წმ. გრიგოლ ხანძთელის სახ. მამათა მონასტერი, წინამძღვარი ბერდიაკვანი გრიგოლი (მიქელაძე) _ მორჩილი ლაშა.

3. ცურტავის წმ. ქეთევანის სახ. დედათა მონასტერი, წინამძღვარი მონაზონი სალომე (ირომაშვილი) _ მონაზონი ნატალია (ჟღენტი).

აღდგენითი სამუშაოები:

სოფ. ქვეშის წმ. ნიკოლოზის სახ. ტაძრის სამუშაოები მიმდინარეობს, ასევე ამავე სოფ. ღვთისმშობლის სახ. ტაძრის აღდგენითი სამუშაოები მიმდინარეობს.

მიმდინარეობს აღდგენითი სამუშაოები ქვ. ბოლნისის წმ. გიორგის სახ. ტაძრის, რომელიც თარიღდება V-VI ს.

მშენებარე ეკლესია-მონასტრები:

ბოლნისის რაიონში წმ. ელიას მთაზე მიმდინარეობს, წმ. მიციქ. პეტრეს და პავლეს სახ. ტაძრის მშენებლობა.

უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს პატრიარქის ილია II-სა და მიტროპოლიტ ანანიას ლოცვა-კურთხევით, ბოლნელი ეპისკოპოსი ეფრემი მეურვეობას უწევს ფიტარეთის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანების სახ. ტაძარს, მისი ლოცვა-კურთხევით აქ დაარსდა მამათა მონასტერი (წინამძღვარი სქიმმღვდელმონაზონი ექვთიმე შავდათუაშვილი).

მონასტერი მდებარეობს თეთრი წყაროს რაიონში, მდ. ხრამის ხეობაში. მონასტრის გახსნა მოხდა 2007 წლის 17 ოქტომბერს. მონასტერში მოღვაწეობს 4 ბერი და 2 მორჩილი.

2008 წლის 1 ოქტომბერს ბოლნისში მეუფე ეფრემის ლოცვა-კურთხევით გაიხსნა იოანე ბოლნელის სახ. სასულიერო გიმნაზია, რომელსაც ხელმძღვანელია მღვდელი პეტრე (კვარაცხელია).

მეუფე ეფრემის ლოცვა-კურთხევით აღადგინეს სახუნდარის ღვთისმშობლის ხარების მამათა მონასტერი (XVI-XVII). წინამძღვარი _ სქიმ-მღვდელ-მონაზონი გიორგი (ჯანდელიანი) და ორი ბერი და ორი მორჩილი _ ბერი ალექსი (პაპუაშვილი), ბერი კირიონი (დადვანი).

ასევე აღადგინეს XVII ს. იმერხევის 13 ასურელ მამათა სახელობის მამათა მონასტერი, სადაც მოღვაწეობს ბერი ნოე (ქობლიანიძე) და ბერი აბრაამი (ჩხაიძე).

ამოქმედდა ორხევის წმ. გრიგოლ ხანძთელის სახელობის მამათა მონასტერი. წინამძღვარი სქიმ-მღვდელ-მონაზონი ილარიონი (მიქელაძე), ბერი დავითი (მეხრიშვილი), ბერი ნიკოლოზი (ჩხეტია).

სოფელ დისველში აშენდა წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახელობის ეკლესია და წინამძღვრად დაინიშნა სქიმ-მღვდელ-მონაზონი ანდრია (ნინუა).

აღადგინეს სოფელ ქვეშის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ეკლესია, წინამძღვრად დაადგინეს მღვდელი მიქაელი (დურგლიშვილი).

მეუფე ეფრემმა მღვდლად აკურთხა მღვდელი ნიკოლოზი (გაბიძაშვილი) და დაადგინა ქ. ბოლნისის ღვთისმ. შობის ეკლესია.

ფიტარეთის მამათა მონასტერი _ წინამძღვარი სქიმ-მღვდელ-მონაზონი ექვთიმე (შავდათუაშვილი), ბერ-დიაკონი ანდრია (არჯევანიძე), სქიმ-მონაზონი ბართლომე (ჭანტურია), ბერი საბა (ტატიშვილი).

მეუფე ეფრემმა დიაკვნად დაასხა ხელი დიაკონ ვახტანგს (ალთუნაშვილს).
ცურტავის წმ. ქეთევან დედოფლის სახ. დედათა მონასტერი: მონაზონი სალომე, მონაზონი დომნა (ხარაზიშვილი), მონაზონი ნატალია (ჟღენტი).

მეუფის რეზიდენციაში მოღვაწეობენ: მონაზონი მატრონა (სხირტლაძე), მონაზონი სესილია (შავდათუაშვილი), მონაზონი ქეთევანი (პატარაია), მონაზონი ნუნექია (ხმალაძე).

ბოლნისში ელიას მთაზე შენდება პეტრესა და პავლეს სახელობის ჯვარ-გუმბათოვანი ტაძარი, რომელიც მალე დასრულდება.

სასულიერო პირები:

1. დეკანოზი ბესარიონი (სულხანიშვილი)

2. დეკანოზი საბა (გოგსაძე)

3. დეკანოზი კვირიკე (გაბიძაშვილი)

4. მღვდელი იოანე (ჩიგოგიძე)

5. მღვდელი იაკობი (კობიაშვილი)

6. მღვდელი გელასი (ლაზარეიშვილი)

7. მღვდელი პეტრე (კვარაცხელია)

8. მღვდელი არჩილი (ქიტიაშვილი)

9. მღვდელი ბასილი (ახვლედიანი)

10. მღვდელი დავითი (მესხი)

11. სქიმღვდელმონაზონი გიორგი (ჯანდელიანი)

12. სქიმღვდელმონაზონი ექვთიმე (შავდათუაშვილი)

13. სქიმღვდელმონაზონი სერაფიმე (ჟღენტი)

14. ბერდიაკონი იოანე (ნინუა)

15. ბერდიაკონი ანდრია (არჯევანიძე)

16. ბერდიაკონი გრიგოლი (მიქელაძე)

ბერები:

ბერი ბარსანოფი (ჭანტურია)

ბერი საბა (ტატიშვილი)

 

მონაზვნები:

მონაზონი სალომე (ირომაშვილი)

მონაზონი მატრონა (სხირტლაძე)

მონაზონი სესილია (შავდათუაშვილი)

მონაზონი ნუნექია (ხმალაძე)

მონაზონი ნატალია (ჟღენტი)

2007 წლის 25 დეკემბერს ეპისკოპოსი ეფრემი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით.

ეპისკოპოსი იოანე (გამრეკელი)

ეპისკოპოსი იოანე, ერისკაცობაში გიორგი ვახტანგის ძე გამრეკელი, დაიბადა 1946 წლის 28 ოქტომბერს, თბილისში, ცნობილი მეცნიერ-ისტორიკოსის ოჯახში. 1963 წელს დაამთავრა თბილისის N41-ე საშუალო სკოლა და სწავლა განაგრძო თბილისის პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში გეოლოგიის ფა¬კულ¬ტეტზე, შემდეგ სწავლა განაგრძო ნოვოჩერკასკის გეოლოგიის ინსტიტუტში, რომელიც და¬ამთავრა 1969 წელს. 1970-1975 წლებში მუშაობდა ვალეს გეოლოგიურ ჯგუფში, 1975-1985 წლებში მუშაობდა თბილისის გეოლოგიურ სამმართველოში. 1983 წლიდან იგი სიონის საპატრიარქო ტაძრის სტიქაროსანია. 1985-1988 წლებში სწავლობდა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში, 1987 წელს აკურთხეს დიაკვნად.

1988 წელს, მენელსაცხებელთა კვირას, უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა აკურთხა მღვდლად.

1988 წლიდან მსახურობდა ანჩისხატის ეკლესიაში. 1989 წლის იანვრიდან სიონის საპატრიარქო ტაძარში.

1989 წლის 8 თებერვალს დაინიშნა სიონის საპატრიარქო ტაძრის პროტოპრესვიტერად და თბილისის სასულიერო აკადემიისა¬ და სემინარიის რექტორად. საქართველოს ისტორიის ერთ-ერთ ურთულეს პერიოდში მოუხდა რექტორობა მამა გიორგის, ეროვნულ განმათავისუფლებელი მოძრაობა, პერმანენტული საპროტესტო აქციები ქმნიდა იმის საშიშროებას, რომ სასულიერო აკადემიასა და სემინარიაში ჩაშლილიყო სასწავლო პროცესი, მაგრამ მამა გიორგიმ სასწავლებლის პროფესორ-მასწავლებლებთან ერთად მოახერხა სასწავლო პროცესის შენარჩუნება. მამა გიორგიმ უწმიდეს¬სა და უნეტარეს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარ¬ქთან ერთად მთავრობის სასახლესთან გაატარა 1989 წლის 9 აპრილს დილა, როდესაც საბჭოთა არმიის ნაწილებმა მოაწყვეს მშვიდობიანი მანიფესტაციის მონაწილეთა რბევა და ხოცვა-ჟლეტა.¬

1993 წლის 19 ივლისიდან პროტოპრესვიტერი გიორგი უწმიდესისა და უნეტარესის სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით განთავისუფლდა აკადემიის რექტორობიდან და დაინიშნა საქართველოს საპატრიარქოს სასწავლო კომიტეტის თავმჯდომარედ. XX საუკუნის 90-იანი წლებიდან საქართველოში დაფუძნდა არაერთი მართლმადიდებელი სასწავლებელი, გიმნაზია, სასულიერო სკოლა, გარდა ამისა, საერო უმაღლეს სასწავლებლებში შეიქმნა რელიგიათმცოდნეობის კათედრები, რელიგიათმცოდნეობის ფაკულტეტები. ასეთ დიდ საქმეს თან სდევდა ამ სფეროში გაუცნობიერებელ ადამიანთა მიერ ახალი სახელმძღვანელოებისა და პროგრამების შედგენა, რომელთა უმრავლესობა შორს იყო მართლმადიდებელი სარწმუნოებისაგან. საპატრიარქოს სასწავლო კომიტეტმა მამა გიორგის ხელმძღვანელობით უდიდესი სამუშაო შეასრულა, რათა სასულიერო პროფილის სასწავლებლებში ქრისტიანული სწავლება ჭეშმარიტ მართლმადიდებელ დოგმებზე ყოფილიყო დაფუძნებული. პროტოპრესვიტერი გიორგი პრინციპული, პატრიოტი და მიუკერძოებელი პიროვნებაა. მან სავსებით სამართლიანად, არ გაიზიარა განათლების სფეროში მიმდინარე ის რეფორმები, რომელიც 2004 წლიდან ტარდება საქართველოში და რომელმაც საქართველოს განათლება დაიყვანა ინფორმაციულ მომსახურე პერსონალის მომზადების დონემდე, გამოაცალა მას ეროვნული და კლასიკური საფუძვლები...

1995 წელს პროტოპრესვიტერი გიორგი არჩეულ იქნა გელათის მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსად. მამა გიორგი ხელმძღვანელობს წმიდა წერილის ქართულ ენაზე მთარგმნელთა ჯგუფს. ჟურნალ "რწმენა და ცოდნას." კითხულობს ლექციებს სასულიერო აკადემიასა და სემინარიაში, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. 2005 წლიდან უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით დაინიშნა სასულიერო აკადემიისა და სემინარიის პრორექტორად.

2007 წლის 21 დეკემბერს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ბრძანებით საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის წინაშე გაწეული ღვაწლისათვის დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის პირველი ხარისხის ორდენით. 2008 წლის 27 ივნისს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის განჩინებით გამორჩეულ იქნა ცურტავის ეპისკოპოსად. 11 სექტემბერს სამების საკათედრო ტაძარში არქიმანდრიტმა ილიამ (ნასიძე) აღკვეცა ბერად და უწოდა სახელი იოანე. 14 სექტემბერს სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში საზეიმოდ შესრულდა მისი ეპისკოპოსად ხელდასხმა.

უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ ამ სიტყვებით მიმართა მას: "ფსალმუნში ვკითხულობთ: "სული შენი სახიერი მიძღოდეს მე ყოველთა დღეთა ცხოვრებისა ჩემისათა". დღეს, როდესაც შედგა თქვენი კურთხევა, ყოვლადუსამღვდელოესო იოანე, შევთხოვეთ უფალს, რომ სული ღვთისა სახიერი იყოს აწ და მარადის წინამძღოლი თქვენი. ჭეშმარიტად, "დიდ ხარ შენ, უფალო და საკვირველ არიან საქმენი შენნი". დღეს აღსრულდა კიდევ ერთი კურთხევა მღვდელმთავრისა. ყოველი ეპისკოპოსის კურთხევა არის უდიდესი მადლი, უდიდესი სასწაული ღვთისა. თქვენ მრავალი წლის განმავლობაში იყავით მოძღვარი და პროტოპრესვიტერი საქართველოს ეკლესიისა. მინდა ვთქვა, რომ ეს იყო სამაგალითო სამსახური ღვთისა და ერის წინაშე და უფალმა გამოგარჩიათ თქვენ და დაგადგინათ ცურტავის ამ უძველესი ეპარქიის ეპისკოპოსად. უპირველეს ყოვლისა, მინდა თქვენი და ჩვენი სასულიერო პირების გასაგონად ვთქვა, რომ როცა ადამიანს მაღალი წოდება ეძლევა, მან უნდა იცოდეს, რომ ეს არის წყალობა ღვთისა და არა ჩვენი დამსახურება. ჩვენ უნდა ვიცოდეთ, რომ როცა ადამინს მაღალი წოდება ეძლევა, მას უნდა მოემატოს თავმდაბლობა და განცდა თვისთა ცოდვათა. თუკი თავმდაბლობა არ აღემატება მის წოდებას, მას გაუჭირდება მაღალი სამსახური. დღეს თქვენ ღმერთმა ჩაგაბარათ ცურტავის უძველესი ეპარქია იმისათვის, რომ აღადგინოთ იგი და ააღორძინოთ და გააბრწყინოთ ეს კუთხე, სადაც თქვენ იქნებით.

ჩვენ ურთულეს დროში ვცხოვრობთ. უფალმა ჩვენ უდიდესი გამოცდა გამოგვიგზავნა, მაგრამ ჩვენ უნდა გვახსოვდეს, რომ გამოცდა და განსაცდელი ეძლევა იმ ერს და იმ ადამიანს, რომელიც უყვარს უფალს. ამიტომ ჩვენ სიყვარულითა და თავმდაბლობით უნდა მივიღოთ ეს განსაცდელი და უფალი ჩვენს მწუხარებას სიხარულით შეცვლის. ეს უნდა გვწამდეს ჩვენ, მუდამ უნდა გვქონდეს სარწმუნოება, სიყვარული და სასოება. და აი, ამ განსაცდელის დროს უფალმა გამოგარჩიათ თქვენ ეპისკოპოსად. ეპისკოპოსი არის პასუხისმგებელი არა მარტო მორწმუნეთათვის ღვთის წინაშე, არამედ ასევე მოძღვრებისათვის და უპირველეს ყოვლისა, საკუთარი თავისათვის. თუკი ადამიანმა თავის თავს ვერ უშველა, იგი ვერც სხვას უშველის. იმედი მაქვს, რომ თქვენ გაქვთ სათანადო გამოცდილება და თქვენს გარშემო, ღვთის მადლით, შემოიკრიბა მრავალი ბერი და მონაზონი. ბერობამ და მონაზვნობამ უნდა გადაარჩინოს საქართველო და ჩვენი ეკლესია! მინდა გითხრათ საკუთარი გამოცდილებიდანაც: რასაც სხვას გაუკეთებს ყოველი ადამიანი, იმას უგზავნის უფალი თავად მას. ე.ი. სჯობია შეწყალება, სჯობია შენდობა და ღმერთი თქვენც შეგიწყალებთ. თქვენ გეძლევათ ლოცვა-კურთხევა, რომ წირვა-ლოცვა შეასრულოთ რუსთავის საკათედრო ტაძარში, რადგანაც რუსთავის მიტროპოლიტი ათანასე, დროებით ვერ აღასრულებს ღვთისმსახურებას და მის გამოჯანმრთელებამდე თქვენ იქ იქნებით მღვდელმთავარი. ახლა კი მე მინდა გადმოგცეთ ეს კვერთხი, რომელიც არის სიმბოლო ძალაუფლებისა და იქნება თქვენი საყრდენი ამ ცხოვრებაში. გახსოვდეთ, რომ ეს ცხოვრება არის გამოცდა, რომელიც ღვთის მადლით უნდა ავიტანოთ და ჩვენი ჯვარი ბოლომდე უნდა მივიტანოთ. მიიღეთ ეს კვერთხი და დალოცეთ სრულიად საქართველოს მრევლი!

თქვენ და სრულიად საქართველოს ვულოცავთ ამ ბედნიერ დღეს. დღეს არის საეკლესიო ახალი წელი. ახალ წელს მეუფე იოანემ მიიღო ეს მაღალი კურთხევა. იგი არის 37-ე მღვდელმთავარი, დიდება და მადლობა უფალს ამ დიდი წყალობისათვის! მე რომ ეპისკოპოსად მაკურთხეს, სულ 3-4 მღვდელმთავარი იყო. და აი, დღეს უკვე 37-ია. დიდება და მადლობა უფალს! ვილოცოთ, გვქონდეს იმედი და ვერავითარი მტერი ვერაფერს დაგვაკლებს." (68, 2007, 9).

ეპისკოპოსად გამორჩეულმა იოანემ ასე დაიწყო თავისი სიტყვა: "მეუფეო უფალო, იესო ქრისტე, ღმერთო ჩუენო, "მომეც კადნიერებით სიტყუად, რომელიცა მნებავს, უფროსღა მასწავე მე, რაი ჯერ არს ჩემდა ქმნად და სიტყუად", რამეთუ გამომიყვანე მე ქვეყნისაგან დავიწყებულთასა, რომელსა შინა არიან მსხდომარენი "ბნელსა და აჩრდილთა სიკვდილისათა" და მომიყვანე მე ქუეყანასა ცხოველთასა, ქუეყანასა წრფელსა, სადა წმიდანი შენნი მკვიდრ არიან", და ვთქვი: "დიდ ხარ შენ, უფალო და საკვირველ არიან საქმენი შენნი და ვერავინ შემძლებელ არს მადლის მიცემად საკვირველებათა შენთა", და მომიტევე მრავალნი ცოდვანი და უსჯულოებანი ჩემნი და განწმინდე მე საბანელითა წყლისათა და სულისათა და დამადგინე მე უღირსი და უდები მონა შენი მსახურებად წმიდისა საკურთხეველისა შენისა და მასწავე მე სიტყვა შენი: "ეძიებდით პირველად სასუფეველსა ღმრთისასა და სიმართლესა მისსა და ესე ყოველი შეგეძინოს თქუენ" და "ყოველი, რომელი გინდეს თქუენ, რაითა გიყონ კაცთა, ეგრეცა თქუენ ჰყავთ მათდა მიმართ". და მოგეცეს თქუენ", და უმეტესი თხოვნისა მომეც მე; და სთქვი: "ეძიებდით და ჰპოვოთ" _ და უმეტესი ძიებისა მომეც მე; და სთქვი: "ირეკდით და განგეღოს თქუენ", და უმეტესი განმეღო მე. და მადლობისა შემწირველი აწ ვდგავარ წინაშე მამამთავრისა ჩუენისა ეკლესიისა და წინაშე მღვდელმთავართა მისთა და ვხმობ: "დიდ ხარ შენ, უფალო, და საკვირველი არიან საქმენი შენნი და ვერავინ შემძლებელ არს მადლისა მიცემად საკვირველებათა შენთა". რამეთუ მრავალნი არიან ღირსნი მსახურებისა შენისა, ხოლო წყალობამან შენმან გამომირჩია მე, უღირსი, ხელთა უწმიდესისა და უნეტარესისა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქისა, მცხეთა-თბილისის მთავარეპისკოპოსისა, დიდისა მეუფისა მამისა ჩუენისა ილია II-ისათა; და თუ დიდი გრიგოლ ხანძთელი ამბობს: "პატივსა ვხედავ და პატიჟისაგან მეშინის" როცა მასწავენ ჩუენ, უფალო: "არა ვითარ მე მნებავს, მამაო, არამედ იყავნ ნება შენი", რათა "წყალობასა და სამართალსა გაქებდე შენ, უფალო". და ვითხოვ კვალად შენდობასა და ცოდვათა ჩემთასა, რამეთუ "არა არს კაცი, რომელი ცხონდეს და არა სცოდოს" და ვითხოვ შეწევნასა მადლისა, შენისასა, უფალო, რამეთუ "შეუძლებელი კაცთათვის შესაძლებელ არს შენ მიერ და ძალითა მადლისა სულისათა აღვასრულო ნება შენი, რათა გმადლობდე, გაკურთხევდე და გადიდებდე შენ და გიგალობდე: "დიდ ხარ შენ, უფალო, და საკვირველ არიან საქმენი შენნი და ვერავინ შემძლებელ არს მადლის მიცემად საკვირველებათა შენთა, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე, ამინ." (68, 2007, 9).

2009 წლის 1 ნოემბრიდან ეპისკოპოსი იოანე გადაყვანილ იქნა რუსთავისა და მარნეულის ეპარქიის მმართველად.

ეპისკოპოსი მელქისედეკი (ხაჩიძე)

ეპისკოპოსი მელქისედეკი, ერისკაცობაში არკადი აბესალომის ძე ხაჩიძე, დაიბადა 1975 წლის 25 აპრილს ქ. ხაშურში. 1992 წელს და¬ამთავრა ქუთაისის 32-ე საშუალო სკოლა. იმავე წელს ჩაირიცხა ქ. თბილისის სასულიერო სემინარიაში. სემინარიის დამთავრების შემდეგ, 1995 წელს სწავლა გააგრძელა გელათის სასულიერო აკადემიაში, ხოლო პირველი კურსის დახურვის შემდეგ სასწავლებლად გადავიდა ქ. თბილისის სასულიერო აკადემიაში. 1998 წელს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესის, ილია მეორის ლოცვა-კურთხევით და, იმ დროს თბილისის სასულიერო აკადემიის რექტორის, ამჟამად დასავლეთ ევროპის მიტროპოლიტ აბრაამის (გარმელია) შუამდგომლობით, სწავლა გააგრძელა საბერძნეთში, ქ. ათენის უნივერსიტეტში _ ღვთისმეტყველების ფაკულტეტზე, რომელიც დაამთავრა 2003 წელს და ჩაირიცხა ამავე უნივერსიტეტის ასპირანტურაში.

2004 წლის 3 აპრილს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქის, უწმინდესისა და უნეტარესის ილია მეორის ლოცვა-კურთხევით, აკურთხეს დიაკვნად და ეწოდა სახელი-მელქისედეკი, ხოლო იმავე წლის 12 აპრილს აკურთხეს მღვდლად. ორივე ხელდასხმა საბერძნეთში, ქ. ტრიკალაში, წმ. ბესარიონის სახელობის მონასტერში, შეასრულა დიავლიის ეპისკოპოსმა დამასკინოსმა. 2005 წლის 31 აგვისტოს, თბილისში, ფერისცვალების მამათა მონასტერში, ბერად აღკვეცა დასავლეთ ევროპის მიტროპოლიტმა აბრაამმა, ხოლო იმავე წლის 11 სექტემბერს, უწმინდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქმა ილია მეორემ, აიყვანა იღუმენის ხარისხში.

2007 წელს, ქ. ათენის უნივერსიტეტში დაიცვა დისერტაცია და მიენიჭა ღვთისმეტყველების მეცნიერებათა კანდიდატის ხარისხი, იმავე წელს ჩაირიცხა სადოქტორო პროგრამაზე. ათენში ყოფნის პერიოდში მსახურობდა სხვადასხვა ტაძრებში.

2008 წლის თებერვლიდან _ ივლისამდე, დასავლეთ ევროპის მიტროპოლიტის აბრაამის კურთხევით, მოღვაწეობა გააგრძელა ესპანეთში, ქ. არნედოს წმიდა გიორგის სახელობის ქართულ ტაძარში. ხოლო ივლისიდან, უწმიდესის და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით, გადაიყვანეს თბილისში, ყოვლადწმიდა სამების საკათედრო ტაძრის მღვდელმსახურად.

2008 წ. 21 დეკემბერს, აიყვანეს არქიმანდრიტის ხარისხში, ხოლო 2009 წლის 30 აპრილს, საქართველოს ეკლესიის წმიდა სინოდმა გამოარჩია ჰერეთის ეპისკოპოსად. ხელდასხმა შესრულდა ამავე წლის 3 მაისს, მცხეთის სვეტიცხოვლის ტაძარში. 2009 წლის 2 მაისს არქიმანდრიტმა მელქისედეკმა ეპისკოპოსად წარდგენისას სამების საკათედრო ტაძარში ასე დაიწყო თავისი გამოსვლა: "თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, საქართველოს ეკლესიის საჭეთმპყრობელი, ყოვლადსამღვდელონო მეუფენო, მამანო, ძმანო და დანო. წმიდა მეფე და წინასწარმეტყველი დავითი ბრძანებს: "დიდ ხარ შენ უფალო და საკვირველ არიან საქმენი შენნი". ვუკვირდები ამ სიტყვებს და ვივსები უდიდესი მადლით, მართლაც, რა დიდია განგება უფლისა, რომელმაც გამომარჩია ამ მაღალი მსახურებისათვის. როდესაც შევიტყვე წმიდა სინოდის მიერ ჩემი მღვდელმთავრად გამორჩევის შესახებ, გული ერთდროულად მოიცვა დიდმა სიხარულმა და შიშმა..., გავკადნიერდები და მივმართავ დიდ ღირს მამას გრიგოლ ხანძთელს და მისივე სიტყვებით ვიტყვი _ "პატივსა ვხედავ და პატიჟისაგან მეშინის".

მახსენდება ჩემი პირველი ნაბიჯები ეკლესიაში და ჩემი მოსვლა თბილისის სასულიერო სემინარიაში, პირველი შეხვედრა თქვენს უწმინდესობასთან, როდესაც გასაუბრებაზე მოსული, დაბნეულობისაგან სიტყვასაც ვერ ვამბობდი, დამამშვიდეთ, თქვენთვის ჩვეული თბილი და მადლიანი სიტყვებით და აღმავსეთ იმედით, რომელსაც ყოველთვის ვგრძნობდი.

უცხოობაში ყოფნის დროს, საბერძნეთში, ჩემი გული სავსე იყო სურვილით _ დავბრუნებოდი და გამოვდგომოდი ჩემს სამშობლოს და ვცხოვდრობდი ერთი შემართებით: "სადაც გინდ ვიყო, ჩემო სამშობლოვ, მე ვარ მტევანი შენი ვენახის". დიდია პასუხისმგებლობა, რომელიც თქვენი ლოცვა-კურთხევით, დედაეკლესიამ დამაკისრა, პასუხისმგებლობა ღვთისა, ეკლესიისა, ერისა და სამშობლოს წინაშე.

მოციქული პავლე კორინთელთა მიმართ ეპისტოლეში ბრძანებს: "წარუდგინენით თავნი თქვენნი, ვითარცა ღვთის მსახურთა, მოთმინებითა მრავლითა, ჭირთა შინა და ურვათა, იწროებათა შინა და ტანჯვათა, პყრობილებათა შინა და შფოთებათა, შრომითა და მღვიძარებითა, მარხვითა და სიწმინდითა, მეცნიერებითა და სულგრძელებითა, სიტკბოებითა და სულითა წმინდითა, სიყვარულითა შეუორგულებითა, სიტყვითა ჭეშმარიტებისაYთა, ძალითა ღმრთისაითა საჭურველითა მით სიმართლისაითა მარჯვენისაითა და მარცხენისაითა, დიდებითა და გინებითა, გმობითა და ქებითა, ვითარ¬ცა მაცთურნი და ჭეშმარიტნი, ვითარცა უცნაურნი და საცნაურნი, ვითარცა მოსიკვდნი, და აჰა ესერა ცხოველ ვართ, ვითარცა სწავლულნი და არასიკუდილადნი; ვითარცა მწუხარენი, და მარადის გვიხარის; ვითარცა გლახაკნი, და მრავალთა განვამდიდრებთ; ვითარცა არარაი გვაქუს, და ყოველივე გვაქუს..." (II კორინთ. 6. 4-10).

ასე ესმოდათ და ხორცს ასხამდნენ საკუთარ ცხოვრებაში მსახურებას ქრისტეს მოციქულნი, ასევე იქცეოდნენ წმიდა მამანი და სხვანი მართალნი და ღირსეულნი მწყემსნი ქრისტეს ეკლესიისანი.

ვაცნობიერებ რა ყოველივე ამას, ვგრძნობ საკუთარ უმწეობას და დრო და დრო მომდის აზრი _ გავიქცე იონას მსგავსად, გავექცე ღვთის სახეს და მისგან ბოძებულ წილხვდომილებას; მაგრამ ვიცი, რომ წინასწარმეტყველი იონა დასჯილ იქნა დაუმორჩილებლობისა გამო და კურთხეულმა ღვთის მარჯვენამ მას მაინც აღასრულებინა ზეგარდამო ბოძებული მისია... აქედან გამომდინარე, წარმოვთქვამ ღვთისა და მაცხოვრის სიტყვებს: "ხოლო ნუ ნებაი ჩემი, არამედ ნებაი შენი იყავნ!"

ვიღებ რა ამ პატივს მღვდელმთავრობისას, ჩემს უმწეობას შევავედრებ მწყემსმთავარს ჩვენსას იესო ქრისტეს: "მე ვარ ვენახი და თქვენ რტონი, რომელი დაადგნეს ჩემ თანა, და მე მის თანა, ამან მოიღოს ნაყოფი მრავალი, რამეთუ თვინიერ ჩემსა არარაი ძალგიც ყოფად არცა ერთი" (იოანე 15,5).

თხოვნით მოგმართავთ, მღვდელმთავარნო ქრისტესნო, შეავედრეთ უფალს და შემოქმედს ჩვენსას თქვენს წმიდა ლოცვებში ჩემი უღირსება, რათა გარდამოვიდეს ჩემზე სული წმიდა, რომელმაც წმიდა ორმოცდამეათე დღეს განანათლა მოციქულნი და მიანიჭა მათ ძალა, რომ აღესრულებინათ თვისი დიდი საქმეები და მეც განმანათლოს და განმაძლიეროს ჩემს საეკლესიო მსახურებაში, რომ არავისთვის არ ვიქცე საცდურად და მართალთა წარწყმედის მიზეზად, არამედ ვთქვა: "აი, მე და შვილნი ჩემნი, რომელნიც მიბოძე მე, უფალო".

მწამს უფლისა ღვთისა და შევთხოვ, რომ მუდამ მოწყალედ გამომიწოდოს ხელი უხილავ წინააღმდეგობათა დაძლევაში. "უკეთუ სმენით ისმინოთ ხმისა ჩემისა და ჰყოთ ყოველი, რომელთა გეტყვი თქვენ, ვემტერო მტერსა თქვენსა და წინააღმდგომთა თქვენთა, რამეთუ წარვიდეს ანგელოზი ჩემი წინამძღვრად თქვენდა" (გამოსვლათა 22. 22-23).

მე, მონა ღვთისა, ამ იმედით და უფლისმიერი სიყვარულით გამოვისახავ პირჯვარს და ვამბობ კრძალვით: სახელითა მამისათა და ძისათა და სულისა წმიდისათა, ამინ.

ამ სიტყვებით ვიწყებ და ვამთავრებ ჩემს ყოველდღიურ ცხოვრებასა და საქმიანობას, ასე იყო ჩემი მოღვაწეობისას ესპანეთში _ ქალაქ არნედოში და აქაც, თქვენო უწმიდესობავ, სამების საკათედრო ტაძარში მსახურებისას. ამავე სიტყვებით შევუდგები შესრულებას ეპისკოპოსის მაღალი მოვალეობისას. მადლობელი ვარ ასეთი ნდობისათვის და გულანთებული შევღაღადებ უწმიდესი ტაძრის კედლებს _ "რაი მივაგო უფალსა ყოვლისავეთვის რომელი ესე მომაგო მე." (68, 2009, 5).

უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ სვეტიცხოველში ამ სიტყვებით დაიწყო თავისი გამოსვლა:

"სახელითა მამისათა და ძისათა და წმიდისა სულისათა!

ქრისტე აღდგა!

ჩვენთან არს ღმერთი!

დღეს არის დიდი დღესასწაული _ ხსენება მენელსაცხებლე დედათა და მათ შორის, _ ხსენება დიდისა მეფისა თამარისა. ამიტომ დღეს საქართველოსთვის დიდი დღესასწაულია. და აი, ამ დღეს სვეტიცხოვლის წმიდა ტაძარში იკურთხა ახალი ეპისკოპოსი ჰერეთისა _ მელქისედეკი.

ყოვლადსამღვდელო მღვდელმთავარო მელქისედეკ, წმიდა სინოდის სახელით, ჩვენი სამღვდელოებისა და მრევლის სახელით, გულითადად გილოცავთ. დღეს შენზე გადმოვიდა დიდი მადლი _ "უძლურთა მკურნალი და ნაკლულევანთა აღმავსებელი". დღეს ჩვენ ვლოცულობდით შენთვის, რათა პირნათლად აღასრულო შენი ვალი, რომელიც აღიღე დღეს წინაშე ღვთისა, ერისა და ეკლესიისა. რა არის ეპისკოპოსობა? წმინდა მამები ამბობენ, რომ ეპისკოპოსი არის მოწამე, მას უნდა ჰქონდეს მოწამეობრივი ცხოვრება; ეპისკოპოსი არის წინამძღოლი და მამა თავისი მრევლისა.

უკვე დიდი ხანია ჰერეთი უპატრონოდ არის დარჩენილი და დღეს ეღირსა მას მღვდელმთავარი, "დიდ ხარ შენ, უფალო, და საკვირველ არიან საქმენი შენნი!"

მეუფე მელქისედეკ, დღეს უფალმა გადაწყვიტა შენი კურთხევა ეპისკოპოსად ჰერეთისა. მრავალ წმიდა ადამიანს უღვაწია და უცხოვრია ჰერეთის წმიდა მიწაზე; მრავალი სიწმიდე არის იქ. მეუფეო, შენ უნდა აღადგინო სულიერება ამ მხარეში, აღადგინო ეკლესია-მონასტრები. ვფიქრობ, ის მეგობრული ურთიერთობები, რომელიც არსებობს საქართველოსა და აზერბაიჯანს შორის, კიდევ უფრო განმტკიცდება.

მეუფე მელქისედეკ, შენ დაამთავრე საბერძნეთის უნივერსიტეტის თეოლოგიის ფაკულტეტი და რამდენიმე წელი იღვაწე საბერძნეთში. მოხარული ვარ, რომ დღეს შენს კურთხევას ესწრება საბერძნეთის ელჩი, რომელსაც მე გულითადად მივესალმები.¬

ღმერთმა ძალა მოგცეს, მეუფეო, ღმერთმა მაღალი სულიერება და სიბრძნე მოგანიჭოს, რათა აღასრული შენი მოვალეობა, ამინ.

ყოვლადუსამღვდელოესო მეუფე მელქისედეკ, მიიღე კვერთხი ესე, რომელიც არის სიმბოლო სულიერი ძლიერებისა და დამწყსე ცხოვარნი შენნი, მრევლი შენი და ღმერთი იქნება შენი შემწე!

მინდა დღეს კიდევ ერთი სიხარული გაუწყოთ. კვიპროსის კიკოს მონასტრიდან არქიმანდრიტმა აღათონიკმა ჩამოაბრძანა ღვთისმშობლის სასწაულმოქმედი ხატი და წმიდა ნინოს ნაწილები. გულითადად მივესალმები მას და მადლობას ვწირავ ამ დიდი ძღვენისთვის. ჩვენი დიდი სასოებით ვლოცულობთ ამ სიწმინდეების წინაშე.

მამა აღათონიკ, გვინდა ჩვენც მოგართვათ საჩუქრად ხატი. ეს არის საქართველოში შესრულებული წმინდა თომა მოციქულის ხატი. გადმოგცემთ მას თქვენი მონასტრისთვის. ეს ხატი იქნება თქვენი მფარველი და ჩვენთვის მლოცველი.

დღეს არის კიდევ ერთი ღირსშესანიშნავი დღე _ დალოცვა ჯოჯუების გვარისა. ბედნიერია თქვენი გვარი, რადგან მღვდელმთავარი აღიზარდა თქვენს გვარში. მრავალი გამოჩენილი ადამიანი გყოლიათ გვარში. ღმერთმა დაგლოცოთ, გაგამრავლოთ, გაგაძლიეროთ. გამრავლდით, მრავალი შვილი იყოლიეთ. ქართველ კაცს 7 და მეტი შვილი უნდა ჰყავდეს, _ 7 შვილის ყოლა აუცილებელია.

ღმერთმა დალოცოს სოხუმში, თბილისში, რუსეთსა და მთელ მსოფლიოში მცხოვრები ჯოჯუები.

კურთხევა უფლისა თქვენ ზედა მისითა მადლითა და კაცთმოყვარებითა ყოვლადვე აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე, ამინ.

ქრისტე აღდგა!

ჩვენთან არს ღმერთი! (68, 2009, 5).

დედოფლისწყაროსა და ჰერეთის ეპარქიაში ახალი მღვდელმთავრის წარდგინება მოხდა 2009 წლის 20 აგვისტოს. უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ მიულოცა მრევლს ახალი ეპისკოპოსის დადგინება და გამოთქვა იმედი, რომ ისინი დაეხმარებიან მას პირველ სიძნელეთა დაძლევაში. ახლადშექმნილ ეპარქიას დედოფლისწყაროში გადაეცა რეზიდენცია. მიმდინარეობს აღდგენითი სამუშაოები. რაც შეეხება ისტორიულ ჰერეთს (საინგილოს), აზერბაიჯანის პრეზიდენტ ილჰამ ალიევთან შეხვედრაზე მისმა უწმიდესობამ 2009 წლის 6 ნოემბერს დააყენა საკითხი ბაქოში მართლმადიდებლური ქართული ეკლესიის აშენებისა და ჰერეთის ეპარქიის რეგისტრაციაში გატარებისა, რაზედაც პრეზიდენტისაგან თანხმობა მიიღო.

ამჟამად ეპარქიაში მოქმედია 12 ეკლესია და 1 მონასტერი.

ეპისკოპოსი იოასაფი (ჯავახიშვილი)

ეპისკოპოსი იოასაფი, ერისკაცობაში თავადი ვლადიმერ დავითის ძე ჟევახოვი, 1874 წლის 24 დეკემბერს პოლტავის გუბერნიის ქალაქ პრილუკაში დაიბადა. ის ეკუთვნოდა თავად ჯავახოვების ძველი ქართული სახლის რუსულ შტოს, რომელიც თავის მამამთავრად იაფეტის შვილიშვილს, კავკასიის პირველ მფლობელსა და ქართველთა მამამთავარ ქართლოსს მიიჩნევენ. XVIII საუკუნეში თავადმა შიო (სიმონ) ჯავახოვმა, რომელიც თავის თანმხლებებთან ერთად მეფე ვახტანგის ამალაში შედიოდა, საქართველო დატოვა. 1738 წელს ის რუსეთის ქვეშევრდომი გახდა და სათავადო მიწა მიიღო ნოვოროსიისკის (შემდგომში პოლტავის) გუბერნიის კობელიაკის მაზრაში. სწორედ მან დაუდო სათავე ძველი თავადური სახლის რუსულ შტოს, რომელმაც სლავური ტრანსკრიფციით ჟევახოვის სახელწოდება მიიღო.

ვლადიმერის ბავშვობის წლებმა საგვარეულო მამულ ლინოვიცაში გაიარა, რომელიც მამამისს, პოლტავის გუბერნიის პირიატინის მაზრის თავადს, დავით დიმიტრის ძე ჟევახოვს ეკუთვნოდა. იგი დიდებულებისაგან იყო არჩეული და კიევში მსახურობდა, სადაც დედას, ეკატერინე კონსტანტინეს ასულს, ქალიშვილობის გვარით ვურფერტს, საკუთარი სახლი ჰქონდა. მისი წინაპრები ენათესავებოდნენ გორლენკოების საგვარეულოს, რომელმაც რუსეთს დიდი წმიდანი და სასწაულთმოქმედი იოასაფ ბელგოროდელი მისცა. სწორედ ამ კეთილმორწმუნე ქალმა დათესა მომავალი მოწამის გულში კეთილმსახურების მარცვალი. ის ჭეშმარიტი სიყვარული ღვთისა და ახლობლის მიმართ, რომელსაც ასე უხვად აფრქვევდა ბელგოროდელი წმიდა მამა, უხილავი ძაფებით თაობების შემდეგ მისთვის უსაყვარლესი ადამიანის _ დედის მეშვეობით გადაეცა ვლადიმერს. მხოლოდ მისი გარდაცვალების შემდეგ შეაფასეს გარშემომყოფებმა მიცვალებული ქალბატონის უსაზღვრო თანმდაბლობისა და მორჩილების უნარი.

ჯავახიშვილების ოჯახში ოთხი ბავშვი იყო: ვლადიმერი, ტყუპისცალი ძმა ნიკოლოზი (შემდგომში სასულიერო მწერალი და უწმიდესი სინოდის ობერ-პროკურორის უკანასკნელი მეგობარი) და ორი ქალიშვილი _ ლუბა და ბარბარე. ეკატერინე კონსტანტინეს ასულს სრულიად ჰქონდა შეგნებული თავისი დედობრივი ვალდებულება და მთელ თავს თავგანწირვით უძღვნიდა შვილების აღზრდის მძიმე ჯვარს. იგი რამდენადაც ღრმად განიცდიდა თავისი შვილების განსაცდელებსა თუ საწუხარს, იმდენად გულგრილი იყო მათი სიხარულის მიმართ: ის არათუ არ ინტერესდებოდა შვილების წარმატებებით, არამედ ზუსტადაც კი არ იცოდა რა თანამდებობები ეკავათ მათ. შეიძლება ამ გულგრილობას მიწიერ წარმატებათა და სიხარულთა წარმავლობის შეგძნება ედო საფუძვლად, შეიძლება იმ აზრს გამოხატავდა, რომ სიხარული აფუჭებს ადამიანის სულს. მისი ყურადღება მხოლოდ შინაგან სულიერ კულტურასა და მსოფლმხედველობის სულიერი საფუძვლების განვითარებისაკენ იყო მიპყრობილი, ამგვარად, პირადი მაგალითით იგი თითოეული შვილის ბუნებაში დებდა მოვალეობებისა და ზნეობრივი პასუხისმგებლობის მაღალ ცნობიერებას და ავითარებდა ღმერთისა და მოყვასის მიმართ ვალდებულების რელიგიურ განწყობასა და შეგნებას.

1899 წელს ვლადიმერი კიევის წმიდა ვლადიმერის სახელობის უნივესიტეტის იურიდიულ ფაკულტეტს ამთავრებს. ამ დროიდან მას კარიერა გარანტირებულიჰქონდა. 1900 წელს იგი კიევის სასამართლო პალატაში იწყებს მუშაობას, სადაც მას თორმეტი წლის განმავლობაში ირჩევდნენ საპატიო საჯარო მოსამართლედ, რაც მის მიმართ უბრალო ხალხის ნათელ დადასტურებას წარმოადგენს. 1913 წლის 9 იანვრიდან `სამოქალაქო უწყებისადმი უმაღლესი ბრძანებით~ კოლეგიის ასესორ თავად ჯავახიშვილ-ჟევახოვს კიევის საგუბერნიო მმართველობის უფროს მრჩევლად ნიშნავენ. 1908 წლიდან ვლადიმერი მომავალი მიტროპოლიტის, მაშინ მღვდელმონაზონ ნესტორის (ანისიმოვი) მიერ დაარსებული კამჩატკის მართლმადიდებლური ძმობის წევრ-დამფუძნებელია, ამავდროულად ის არის იმპერატრიცა მარია თეოდორეს ასულის მფარველობის ქვეშ მყოფი მართლმადიდებლური მისიონერული საზოგადოების ნამდვილი წევრი და კურსკის ღვთისმშობლის სასწაულის სამისიონერო-საგანმანათლებლო საზოგადოების საპატიო წევრი. 1909 წლიდან თავადი ვლადიმერ ჯავახიშვილი-ჟევახოვი კიევის საქველმოქმედო საზოგადოების ნამდვილი წევრია. უნდა აღინიშნოს, რომ ეს ფაქტი უბრალო ფორმალობა ან მოდას აყოლა არ ყოფილა. ქველმოქმედება ცხოვრების ბოლომდე იყო მისი ხასიათის ერთ-ერთი გამორჩეული თვისება. 1917 წლის ოქტომბრის გადატრიალების შემდეგაც კი, როცა თვითონ თავადიც და მისი ახლობლებიც დიდი საფრთხის ქვეშ იმყოფებოდნენ, მას არ შეუწყვეტია კიევის მრავალი მონასტრისათვის ფულითა და პროდუქტებით დახმარება, რომლებიდანაც ახალ ხელისუფლებას ეს უკანასკნელი აქტიურად გაჰქონდა.

ქველმოქმედებამ და სამონასტრო სავანეებზე ზრუნვამ 1911 წლის 22 ოქტომბერს თავადი ყაზანის ღვთისმშობლის ხატის დღესასწაულზე კიევში მდებარე იონინის მამათა მონასტრის წმიდა სამების ტაძარში მიიყვანა. აქ მან იღუმენი ვალენტინი (კოროტენკო) გაიცნო, რომელმაც მას პირველმა მოუთხრო ზვერინეცკის ახლადგახსნილი ძველი მღვიმური მონასტრის შესახებ. ამ დღიდან მის ცხოვრებაში ახალი ფურცელი გადაიშალა. ვლადიმერმა გულწრფელად, მთელი სულით შეიყვარა ზვერინეცკის მღვიმეები და ძალას არ იშურებდა მათ ადგილას მონასტრული ცხოვრების აღორძინებისათვის. სამწუხაროდ ამ ღვთივსათნო საქმის წამოწყებისთანავე უამრავი წინააღმდეგობა წარმოიშვა. მიწა, რომელზეც ზვერინეცკის მღვიმეები მდებარეობდნენ, სამხედრო უწყების მემამულეთა საინჟინრო სამმართველოს ეკუთვნოდა და მონასტრისათვის მის გადაცემას დრო დასჭირდა. მაგრამ, ჯავახიშვილ-ჟევახოვის ენერგიის, ენთუზიაზმის, მისი პირადი და სამსახურეობრივი კავშირების დახმარებით გამოქვაბულების ზემოთ მდებარე მიწის ნაკვეთის არენდით აღება მოხერხდა. მას შემდეგ, რაც კიევისა და გალიცის მიტროპოლიტ ფლაბიანესაგან (გოროდეცკი) ლოცვა-კურთხევა გამოითხოვა, ვლადიმერ დავითის ძემ თავისი პირადი სახსრებით, "ყოველგვარი ძალისხმევის მოშველიებითა და შესაძლებლობების დაუნანებლად" _ როგორც ამას თვითმხილველისაგან ვიგებთ, არქეოლოგიურ გათხრებს გაუკეთა ორგანიზება, ნათელი მოჰფინა მართლმადიდებლობის გავრცელების გარიჟრაჟზე დაარსებულ კიევის რუსეთში ერთ-ერთი პირველი მონასტრის ამ დრომდე დავიწყებულ მოღვაწეთა ცხოვრებას. მალე მღვიმეებში ზვერინეცკის სკიტი დაარსდა, რომლის წინაძღვრადაც იღუმენი ვალენტინი, ხოლო საპატიო მზრუნველად ვლადიმერ ჯავახიშვილი-ჟევახოვი დაინიშნა.

1912 წელს თავადმა დააარსა ფონდი, რომლის მეშვეობით მოხერხდა მღვიმის ზემოთა ტაძრის ასაშენებლად საკმარისი სახსრების მოძიება და მშენებლობის დაწყება. უკვე 1913 წლის 1 დეკემბერს იკურთხა ტაძარი ღვთისმშობლის შობის სახელზე, ხოლო 1914 წლის 29 აგვისტოს ეკვდერი აკურთხეს თავადის საყვარელი წმიდანის _ იასაფ ბელგოროდელის სახელზე. ეკლესიის მამასახლისის მოვალეობას პირადად თავადი ჟევახოვი ასრულებდა.

აღსანიშნავია, რომ ბელგოროდელი წმიდანის ნათესაობის გამო ძმებმა ნიკოლოზ და ვლადიმერ ჯავახიშვილ-ჟევახოვებმა დიდი შრომა გასწიეს თავისი სახელგანთქმული წინაპრის სახელის საეკლესიო უკვდავყოფისათვის, რაც 1911 წელს შედგა. 1915 წელს კიევში გამოქვეყნდა ვლადიმერ ჟევახოვის წიგნი "წმიდა იოასაფი, ბელგოროდისა და სრულიად რუსეთის სასწაულმოქმედი (1705-1754), მისი ყოველსაათობრივი ლოცვა (მოკლე კომენტარები), წმიდანის ცხოვრების აღწერილობით შევსებული მე-3 გამოცემა". წიგნი ღვთისმოშიშებითა და დახვეწილი ლიტერატურული ენით არის დაწერილი და როგორც იოასაფ ბელგოროდელის თანამედროვე ბიოგრაფები აღნიშნავენ, მას დღესაც არ დაუკარგავს თავისი შემეცნებითი ღირებულება.

მალე წმიდა მთავარანგელოზ მიქაელის ძველი მღვიმის მონასტერი მომლოცველთა საყვარელ ადგილად იქცა. აქეთ მოეშურებოდნენ უბრალო ადამიანები და ინტელიგენტები, `ყოველნი მაშვრალნი და ტვირთმძიმენი~ ციმბირიდან, არხანგელსკიდან, კავკასიიდან _ მაშინდელი რუსეთის ყველა ბოლოდან. ყველამ, ვინც მონაწილეობას იღებდა მის აღორძინებაში, არაერთხელ დაიმსახურა ყურადღება და სახელმწიფო ჯილდო. მეტად ღირსსახსოვარია 1914 წლის 23 აპრილს მომხდარი ამბები, როცა უზარმაზარი რაოდენობის სამღვდელოებამ და ხალხმა საზეიმო სვლა მოეწყო, მათ კიევო-პეჩორის ლავრიდან მისი საიმპერატორო უდიდებულესობის მიერ შეწირული საწინამძღვრო ჯვარი და ყოვლისმპყრობელი უფლის ხატი გადაჰქონდათ ახალგახსნილ კიევო-ზვერინეცკის მღვიმეების ეკლესიაში.

ვლადიმერ ჯავახიშვილ-ჟევახოვის ბიოგრაფიის ცალკე ფურცელს წარმოადგენს მონასტრების მოწყობისა და ტაძრების აშენებისათვის გაწეული ზრუნვა. ზვერინეცკის მღვიმეებზე ღვთისმშობლის შობის სახელობის ტაძრის აგებისა და ამ წმიდა ადგილზე ყოველთა მონანულთა სკიტის მოწყობის გარდა თავადმა ვლადიმერ ჟევახოვმა კიდევ ერთ ახლადაღორძინებულ უწმიდესის (пречистыя) სახელობის სკიტს გაუმართა ხელი. ეს სკიტიც ძველი მღვიმეების ადგილზე იყო აშენებული, რომლებსაც ღირსი თეოდორე პეჩორელის სახელი უკავშირდებოდა. ღირსი თეოდორე დიდმარხვის დღეებში ამ მღვიმეებში განმარტოვდებოდა ხოლმე და ყოველგვარ ამსოფლიურ საზრუნავს მოშორებული ლოცვით მიუყვებოდა სულიერი აღმასვლის კიბეს.

ეკლესიისათვის დახმარების საქმეში დიდი დამსახურებისათვის კიევის გენერალ-გუბერნატორმა ორჯერ დააყენა თავად ჟევახოვის კამერ-იუნკერის საკარისკაცო ტიტულით დაჯილდოვების საკითხი, რაც რაღაც მიზეზების გამო არცერთხელ არ მოხერხდა. თუმცა კი ვლადიმერ ჟევახოვი კვლავ მისი საყვარელი მღვიმის სკიტზე ყოველდღიურ საზრუნავში იყო ჩაფლული, ამის მიუხედავად მიწიერ სიამეთა გარემოცვაში მიმდინარე მისი ცხოვრებისათვის უცხო იყო ამქვეყნიური დიდება და გატაცებები.

ვლადიმერმა ჭეშმარიტად მთელი გულით მიანდო ერთადერთ ღმერთს ყველა საზრუნავი და საკუთარი სიცოცხლეც და 1924 წელს მოსკოვის უწმიდესი პატრიარქი ტიხონის სახელზე თხოვნა შეადგინა: "სიყრმის წლებიდანვე მიტაცებდა მონაზვნური ცხოვრება, მაგრამ ჩემი ცხოვრების გარემოებების გამო, რომლებიც ჩემდაუნებურად აღემატებოდნენ ჩემი სურვილების ძალას, უკანასკნელ წლებამდე არ მქონდა ჩემი საიდუმლო გულისნადების სისრულეში მოყვანის შესაძლებლობა, _ ამისათვის უმორჩილესად ვთხოვ თქვენს უწმიდესობას მონაზვნად აღკვეცის ღირსი გამხადოს და აქვე ვურთავ, რომ ისევე, როგორც იმის ხასიათს, რაც მე მომიწევს, თქვენი ლოცვა-კურთხევის შემთხვევაში, მორჩილებასა და საცხოვრებელ ადგილს ჩემთვის არავითარი მნიშვნელობა არ გააჩნია, რადგან ვიმედოვნებ, რომ მე უძლური შევძლებ მონაზვნურ ასპარეზზე ღვთის ნების აღსრულებას, მხოლოდ ეს მსურს და ამისკენ ვისწრაფვი. 1924 წელი. ვ. ჟევახოვი".

ჭეშმარიტი ქრისტიანული ღრმა თავმდაბლობით განმსჭვალული ეს თხოვნა დაკმაყოფილდა და ვლადიმერის საცხოვრებელ ადგილად იოანინის წმიდა სამების მონა¬სტერი მიუჩინეს, სადაც იგი 1924 წლის 21 ნოემბერს გადავიდა. იმავე წლის 20 დეკემბერს, კვირა დღეს, მღვიმისზედა ტაძარში ღვთისმშობლის შობის სახელზე პირველი ტრაპეზის კურთხევის 11 წლისთავზე, ცისკრის მეხუთე და მეექვსე ჟამნებს შორის მონაკვეთში კიევის ეპარქიის მმართველმა ეპისკოპოსმა, "ბრძენმა მამამ და მართლმადიდებლობის მტკიცე მოშურნემ", ყოვლადუსამღვდელოესმა მაკარიმ ვლადიმერი მონაზვნად აღკვეცა და სახელად იოასაფი უწოდა.

ამავე წელს მას დიაკვნად და მღვდლად დაასხეს ხელი.

ზვერინეცკის მღვიმეების მნახველთა წიგნში დარჩენილია ასეთი ჩანაწერი: "ღვთის ნებით 1926 წლის 6 ივლისს, ორშაბათს, ნიჟნი ნოვგოროდში მდებარე ჯვართამაღლების მონასტერში ნიჟეგოროდის მიტროპოლიტმა მაღალყოვლადუსამღვდელოესმა სერგიმ, რომელსაც პატრიარქის მოსაყდრის თანამდებობა უკავია, ნიჟეგოროდის ვიკარიუს ეპისკოპოს გრიგოლ პეჩორელთან და იოანე კონოტოპელთან ერთად საღმრთო ლიტურგიის დროს ხელი დამასხეს დმიტროვსკის ეპისკოპოსად, კურსკის ეპარქიის ვიკარიუსად. ეპისკოპოსი იოასაფი".

ამის შემდეგ მის ბიოგრაფიაში თეთრი ლაქაა, რომლის შევსებაც მხოლოდ ათწლეულების შემდგომ, სუკ-ის არქივებში ჩაკეტილი უსაშინლესი სიმართლის საყოველთაოდ გამომზეურების მერე გახდა შესაძლებელი. უშიშრად აყენებდა რა ამბიონიდან მრევლისათვის მოწოდების შესაძლებლობას და აქტიურად ამხელდა ქვეყანაში გამეფებულ უსამართლობას, ახლადდანიშნულმა ეპისკოპოსმა მაშინვე გამოიწვია უღმერთო ხელისუფლების უკმაყოფილება და გულისწყრომა. რეაქციამაც დიდხანს არ დააყოვნა და ხელთდასხმიდან უკვე ორი თვის თავზე ეპისკოპოსი იოასაფი დააპატიმრეს და სოლოვეცკის განსაკუთრებული დანიშნულების ბანაკში გადაიყვანეს ეტაპით, სადაც მან მართლმადიდებელი ეკლესიის ათობით ათასი ერთგული შვილის ბედი გაიზიარა.

1929 წლის ოქტომბერში ეპისკოპოს იოასაფს აღმოსავლეთ ციმბირის მხარის ნარიმის ოლქში ასახლებენ. 1932 წელს ექვსწლიანი პატიმრობიდან გათავისუფლების შემდეგ ის მაშინვე შეუდგა თავისი მოვალეობების შესრულებას და პიატიგორსკის კათედრა ჩაიბარა. დევნის წლებმა ვერ გატეხეს წმიდანის დიდსულოვნება და სიმართლის წყურვილი. ასეთ თვისებებს შეუძლებელია მმართველი რეჟიმის ყურადღება არ მიექციათ და გათავისუფლებიდან სულ რაღაც ერთი წლის შემდეგ ეპისკოპოსი იოასაფი ხელახლა დაიჭირეს, მას სახელმწიფოს პოლიტიკის განსაკუთრებულმა სამმართველოს (ОГПУ) სამეულმა (ტროიკამ) ჩრდილოეთში ათი წლით გადასახლება შეუფარდა. აქ ეპისკოპოსმა იოასაფმა 1997 წელს წმიდანად შერაცხული მოწამე _ ქირურგი ლუკა ვოინო-იასენცკი გაიცნო. არხანგელსკში გადასახლებამ ისეთი ღრმა ქრისტიანული მეგობრობის კავშირით შეაკავშირა კეთილმსახურების ეს ორი მოღვაწე და აღმსარებელი, რომლის გაწყვეტაც მრავალგზისმა დაპატიმრებამაც კი ვეღარ შეძლო. მაგრამ სამაგიეროდ ჩრდილოეთის სასტიკმა ნესტიანმა ჰავამ საბოლოოდ შეურყია სატუსაღოებით გაწამებულ ეპისკოპოს იოასაფს ისედაც სუსტი ჯანმრთელობა და 1934 წელს ის, როგორც ინვალიდი, ზედამხედველობის ქვეშ გადმოიყვანეს მოსკოვის ოლქში. 1934 წლის ივნისიდან, როგორც კი ამის ახალი შესაძლებლობა გაჩნდა, იგი მოგილევსკის ეპარქიის მმართველის თანამდებობაზე ინიშნება და კვლავ უბრუნდება სამწყსოს. შერისხული და ათას ცეცხლ გამოვლილი ეპისკოპოსის გულწრფელ და მგზნებარე ქადაგებები შეუძლებელია შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატის ყურადღების გარეშე დარჩენილიყვნენ. ამ შემთხვევაში ეპისკოპოს იოასაფს სუსტი ჯანმრთელობა აღარ აძლევს წინააღმდეგობის გაწევის საშუალებას და მოგილევსკის კათედრაზე წელიწადზე ოდნავ მეტი ხნის დაყოფის შემდეგ იგი ტოვებს მას. ამ დროს ასრულდა მისი დიდი ხნის ნატვრაც და ის მისთვის უსაყვარელს ბელგოროდში დასახლდა, რათა უფრო მეტად ჩაკვროდა გულში მისი წმიდა წინაპრის ხსოვნის შემნახველ მიწას. ამ ადგილებში ხანმოკლე ყოფნამ და აგრეთვე ბელგოროდელ სასწაულმოქმედთან ლოცვითმა განმარტოებამ განამტკიცა ეპისკოპოსი იოასაფი და იმ ცხოვრებისეული ეკალ-ბარდიანი კიბის უკანასკნელ საფეხურზე შესადგომად მოამზადა, რომელიც მას ზეციური სასუფეველისაკენ მიუძღოდა.

მან თავის სამწყსოსთან შეხვედრა ვერ შეძლო, რადგან მას დანიშვნისთანავე პირდაპირ ბელგოროდში ელოდა მორიგი საბედისწერო დაპატიმრება. ბრალდება იმ დროის შესაბამისი იყო _ "ეკლესიის მსახურთა კონტრრევოლუციური ფაშისტური ორგანიზაციის ხელმძღვანელობა". ეპისკოპოსი იოასაფი წელიწადზე მეტ ხანს ბელგოროდის ციხეში გააჩერეს, შემდეგ ზედამხედველობის ქვეშ ნოვგოროდის ოლქში, საიდანაც 1937 წლის ბოლოს სასამართლოს წინაშე წარსადგომად ჩაიყვანეს კურსკში. იმის წარმოდგენა, თუ რისი გადატანა მოუხდა მოხუცებულ ავადმყოფ ეპისკოპოსს კურსკის შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატის (НКВД) ჯურღმულებში, დაკითხვის მასალების არქივში ნაპოვნი მოკლე მშრალი ფრაზით შეიძლება, _ "კონტრრევოლუციურ საქმიანობაში ჩემს მონაწილეობას უარვყოფდი". გამოძიების კეთილად დასრულების იმედი ნაკლებად იყო, რადგან მოსამართლეთა მიუდგომლობაზე საუბარი რომ ზედმეტი იყო, ამის დაფარვას არც არავინ ფიქრობდა. განაჩენი ამავე წლის 4 დეკემბერს გამოიტანეს _ "სასჯელის უმაღლესი ზომა: სიკვდილი" და იმავე დღეს მოიყვანეს სისრულეში.

1990 წელს ბელგოროდის პროკურატურამ სიკვდილის შემდგომ მოახდინა კურსკში 1937 წლის 4 დეკემბერს დახვრეტილი წარმოშობით ქალაქ პრილუკელი ვლადიმერ დავითის ძე ჟევახოვის რეაბილიტირება, რითაც ქრისტეს სახელისათვის უდანაშაულოდ დახოცილი ჩვენი ქვეყნის შვილების წინაშე საერთოეროვნულ მონანიებას დაუდო სათავე.

2002 წლის 17 ივლისს მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის უწმიდეს პატრიარქ ალექსი II-ის ლოცვა-კურთხევითა და რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის განჩინებით მღვდელმოწამის რანგში წმიდანად შეირაცხა მოგილევსკის ეპისკოპოსი იოასაფი (ჯავახიშვილ-ჟევახოვი).

დაე, წმიდა მღვდელმოწამე იოასაფის მიერ განვლილი ცხოვრების მადლიანი მაგალითი გახდეს რთულ, საცდურით სავსე დღევანდელ ყოფაში მცხოვრები თითოეული ჩვენგანისათვის სიმტკიცისა და ურყევობის სულისკვეთებით აღმავსებელი, რათა შეუძვრელად გავიაროთ ქრისტეს სჯულის აღმასრულებელი გზა.

მასალა ამოღებული: Могилевские епархиальные ведомости. 2000 г. № 8-9.

-------------------------------------------------------------------------

 

დამოწმებული ლიტერატურა

1. სერგო ვარდოსანიძე "ქართული ეროვნული ცნობიერების პრობმელები", თბილისი, 2004 წ.

2. სერგო ვარდოსანიძე "უწმიდესი და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი კირიონ II", თბილისი, 1994 წ.

3. სერგო ვარდოსანიძე "უწმიდესი და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ლეონიდე", თბილისი, 2000 წ.

4. სერგო ვარდოსანიძე "უწმიდესი და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ამბროსი", თბილისი, 2009 წ.

5. სერგო ვარდოსანიძე "უწმიდესი და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ქრისტეფორე III", თბილისი, 2009 წ.

6. სერგო ვარდოსანიძე "უწმიდესი და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი კალისტრატე", თბილისი, 2009 წ.

7. სერგო ვარდოსანიძე "უწმიდესი და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II", თბილისი, 2007 წ.

8. სერგო ვარდოსანიძე "საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესია 1917-1952 წლებში", თბილისი, 2001 წ.

9. სერგო ვარდოსანიძე "სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი, უწმიდესი და უნეტარესი ილია II", თბილისი, 2008 წ.

10. სერგო ჯორბენაძე "ცხოვრება და ღვაწლი ივანე ჯავახიშვილისა", თბილისი, 1984 წ.

11. საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის სამართლებრივი აქტების კრებული, თბილისი, 1990 წ.

12. საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის კალენდარი, თბილისი, 2009 წ.

13. გიორგი ლეონიძის სახ. ლიტერატურის მუზეუმი, "დეკანოზ ნიკიტა თალაკვაძის მოგონებები."

14. საქართველოს უახლესი ისტორიის ცენტრალური საისტორიო არქივი.

15. საქართველოს საპატრიარქო არქივი.

16. ავთანდილ ნიკოლეიშვილი "გაბრიელ ეპისკოპოსი", ქუთაისი, 1990 წ.

17. მელიტონ კელენჯერიძე "გაბრიელ _ ეპისკოპოსი იმერეთისა", თბილისი, 2006 წ.

18. ილია ჭავჭავაძე "თხზულებანი", თბილისი, 1984 წ.

19. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ალექსანდრე ეპისკოპოსის ფონდი.

20. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, მელიტონ კელენჯერიძის ფონდი.

21. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ეპისკოპოს კირიონის ფონდი.

22. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, თედო ჟორდანიას ფონდი.

23. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ფონდი სხვადასხვა.

24. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ვასილ კარბელაშვილის ფონდი.

25. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ამბროსი ხელაიას ფონდი.

26. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, კალისტრატე ცინცაძის ფონდი.

27. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, კორნელი კეკელიძის ფონდი.

28. საქართველოს საპატრიარქო არქივი.

29. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ეპისკოპოს პიროს ოქროპირიძის ფონდი.

30. საქართველოს საპატრიარქო არქივი. ეპისკოპოს დავით კაჭახიძის საქმე.

31. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ეპისკოპოს დიმიტრი აბაშიძის საქმე.

32. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქ ამბროსის ფონდი.

33. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ეპისკოპოს პავლე ჯაფარიძის ფონდი.

34. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ალავერდის ეპარქიის ფონდი.

35. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მიტროპოლიტ იოანე მარღიშვილის ფონდი.

36. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მთავარეპისკოპოს იოანე ანანიაშვილის ფონდი.

37. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მიტროპოლიტ შიო ავალიშვილის ფონდი.

38. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქ ლეონიდეს ფონდი.

39. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ეპისკოპოს ტარასი კანდელაკის საქმე.

40. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მიტროპოლიტ ილიას ფონდი.

41. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქ დავით V-ის ფონდი.

42. საქართველოს ცენტრალური საისტორიო არქივი.

43. სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი, უწმიდესი და უნეტარესი ილია II. "ეპისტოლენი, სიტყვანი, ქადაგებანი", ტ: I, II, III, თბილისი, 1997 წ. 2008 წ.

44. ჯემალ გამახარია "წმიდა მღვდელმოწამე კირიონ II და აფხაზეთი", თბილისი, 2006 წ.

45. ნუგზარ პაპუაშვილი "ამბროსი ხელაია რუსეთის საეკლესიო პოლიტიკის შესახებ აფხაზეთში", თბილისი, 2005 წ.

46. ეპისკოპოსი კირიონი "ივერიის კულტურული როლი რუსეთის იმპერიის ისტორიაში", თბილისი, 2009 წ.

47. იოსებ მეგრელიძე "ექვთიმე თაყაიშვილი", თბილისი, 1989 წ.

48. სარგის კაკაბაძე "ქართველი ხალხის ისტორია 1783-1921 წ.წ.", თბილისი, 1997 წ.

49. ჯემალ გამახარია "წმიდა ამბროსი აღმსარებელი და აფხაზეთი", თბილისი, 2006 წ.

50. კალისტრატე ცინცაძე "ქაშუეთის წმიდა გიორგის ეკლესია ტფილისში", თბილისი, 1994 წ.

51. ვაჟა კიკნაძე "ცხოვრება და ღვაწლი პეტრე კონჭოშვილისა", თბილისი, 2003 წ.¬

52. კათოლიკოსი ამბროსი, კრებული შეადგინა ედიშერ გიორგაძემ, თბილისი, 1999 წ.

53. ჟურნალი "მწყემსი".

54. ამბერი "მოგზაურობა რაჭა-ლეჩხუმში", ჟურნ. "განთიადი", 1916 წ. 5. IX.

55. გოჩა საითიძე "წამებული მშობელი ქვეყნისა და ეკლესიისათვის", "ისტორიანი", თბილისი, 2000 წ.

56. ზინობი ჟვანია "საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქნი და მღვდელმთავარნი 1917 წლიდან", ქუთაისი, 1994 წ.

57. იაკობ გოგებაშვილი "თხზულებანი", ტ. II, თბილისი, 1954 წ.

58. ჟურნალი "საღვთისმეტყველო კრებული", თბილისი, 1987 წ. N3.

59. მარინა შავიანიძე "მიტროპოლიტი ნუემი", ქუთაისი, 2006 წ.

60. ჟურნალი "ჯვარი ვაზისა".

61. გაზეთი "მადლი".

62. კრებული "მიტროპოლიტი კონსტანტინე მელიქიძე", თბილისი, 2000 წ.

63. გაზეთი "ქიზიყი".

64. მთავარეპისკოპოსი ანანია ჯაფარიძე "დედა ეკლესია", თბილისი, 1996 წ.

65. კრებული "მეცნიერება და სარწმუნოება", თბილისი, 2005 წ.

66. დეკანოზი კონსტანტინე კაჭარავა "სუჯუნის ეკლესია", 2009 წ.

67. ჟურნალი "კრიალოსანი".

68. გაზეთი "საქართველოს საპატრიარქო უწყებანი".

69. ხობისა და ფოთის ეპარქიის საეპარქიო საბჭოს სხდომათა ოქმები.

70. ეპისკოპოსი ზოსიმე "ვაქებდე უფალსა ცხოვრებასა ჩემსა", თბილისი, 1997 წ.

71. მთავარეპისკოპოსი ზოსიმე "მოგონებანი", თბილისი, 2006 წ.

72. ჟურნალი "ფუძნარი".

73. საქართველოს ეკლესიის კალენდარი 1976 წ.

74. საქართველოს ისტორია XX საუკუნე. პროფ. ვახტანგ გურულის რედაქციით, თბილისი, 2003 წ.

75. ფოთისა და ხობის მიტროპოლიტ გრიგოლის არქივი.

 

სერგო ვარდოსანიძე
"ქართველი მღვდელმთავრები" (XX-XXI საუკუნეები), თბილისი, 2010 წ.

მიტროპოლიტი რომანოზი (პეტრიაშვილი)

მიტროპოლიტი რომანოზი, ერისკაცობაში რომან გრიგოლის ძე პეტრიაშვილი, დაიბადა 1887 წლის 1 ოქტომბერს მღვდლის ოჯახში. მისი წინაპრები სიონის საპატრიარქო ტაძრის ღვთისმსახურნი იყვნენ. ოჯახი განათლებული და ინტელექტუალური იყო. ბიძა - ვასილ პეტრიაშვილი - ცნობილი ბუნებისმეტყველი, ოდესის უნივერსიტეტის პროფესორი. რომან პეტრიაშვილი 1895-1908 წლებში სწავლობდა თბილისის სათავადაზნაურო გიმნაზიაში. 1909-1910 წლებში სამხედრო სამსახურშია. 1910 წელს ჩაირიცხა ქ. დორპტის უნივერსიტეტის ვეტერინარულ ფაკულტეტზე, მაგრამ ოჯახური პირობების გამო იძულებული გახდა სწავლისათვის თავი დაენებებინა. 1914-1918 წლებში მონაწილეობდა პირველ მსოფლიო ომში. 1918-1921 წლებში მუშაობდა ლტოლვილთა კომიტეტის განყოფილებაში.

1921-1924 წლებში - პატიმართა დამხმარე კომიტეტში. 1924-1944 წლებში - კოოპერაციულ განყოფილებაში. 1949 წელს თავი დაანება სამოქალაქო სამსახურს და განცხადებით მიმართა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს, უწმიდესსა და უნეტარეს კალისტრატეს, რომ სურვილი ჰქონდა ემსახურა საქართველოს ეკლესიაში. იმავე წლის 6 მარტს უწმიდესმა კალისტრატემ აკურთხა დიაკვნად, 13 მარტს - მღვდლად. დაინიშნა სიონის საპატრიარქო ტაძარში, ასევე დაევალა საპატრიარქოს კანცელარიის მდივნის თანაშემწეობა.

1952 წლის 12 ივნისს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა მელქისედეკ III-მ აიყვანა დეკანოზის ხარისხში. 1954 წლის 17 მაისს სიონის ეკლესიიდან გადაყვანილ იქნა კუკიის წმიდა ნინოს ეკლესიაში. 1955-1959 წლებში იყო თბილისის სამების ეკლესიის წინამძღვარი. 1960 წლიდან 1967 წლამდე იყო თბილისის ალექსანდრე ნეველის სახელობის ეკლესიის დეკანოზი. 1962 წელს მოსკოვში ახლდა უწმიდესსა და უნეტარეს ეფრემ II-ს, დააჯილდოვეს მიტრით. 1965 წ. აკურთხეს ცხუმ-აფხაზეთის ეპისკოპოსად. 1967 წლის 28 აგვისტოდან 1971 წლამდე განაგებდა ალავერდისა და ბოდბის ეპარქიებს. 1971 წლის 7 ოქტომბერს დაინიშნა ქუთაის-გაენათის ეპარქიის მმართველად.

1972 წლის 8 აპრილს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრის მიტროპოლიტ დავითის (დევდარიანი) მიერ მიენიჭა მიტროპოლიტობა, 1973 წლის 12 ოქტომბერს დაჯილდოვდა მეორე პანაღიით. მიტროპოლიტი რომანოზი იყო ფიცხი ხასიათის კაცი და არც დაპირისპირებებს ერიდებოდა. 1974 წლის 14 იანვარს მან ოფიციალური განცხადებით მიმართა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს დავით V-ს. მისი აზრით, პატრიარქი არ იცავდა იერარქიულ პატივისცემას მღვდელმთავრების მიმართ. - სიონის საპატრიარქო ტაძარში წირვის დროს ზინობის გასახარად შეურაცხყოფა მომაყენეთ, მე მარჯვნივ დავდექი და მიყვირეთ, დაგავიწყდა? მე გაგხადე პატრიარქი. რელიგიის რწმუნებულმა დ. შალუტაშვილმა დამიბარა და მითხრა დაეხმარე მიტროპოლიტ დავითსო. კათოლიკოს-პატრიარქ ეფრემ II-ის გარდაცვალების შემდეგ გვერდიდან არ მიშორებდი, დამეხმარეო.

მას მიაჩნდა, რომ მიტროპოლიტი ზინობი ერთი ეკლესიის წინამძღვარია და რატომ უნდა ყოფილიყო ჭყონდიდელი მღვდელმთავრის წინ. "მე ყოველთვის გაძარცვულ, გაპარტახებულ ეპარქიას ვიბარებდი და ვაწესრიგებდი. ქუთაისში ყოფნის დროს ადგილობრივი მთავრობის წარმომადგენლობა მებრძოდა მღვდლებს ნუ გაამრავლებო, მაგრამ მე მაინც ვიბრძოდი." მიტროპოლიტი რომანოზი ითხოვდა, გაეთავისუფლებინათ ეპარქიის წინამძღოლობიდან, მაგრამ მისი თხოვნა არ დააკმაყოფილეს. უფრო მეტიც, 1977 წლის 10 სექტემბრის განჩინებით საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა დავით V-მ. მიტროპოლიტ რომანოზს მისცა პირველი ადგილი მიტროპოლიტთა შორის.

1977 წლის 9 ნოემბერს, როდესაც გარდაიცვალა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი დავით V, მიტროპოლიტმა რომანოზმა, როგორც უხუცესმა (90 წლის) და უპირატესმა მღვდელმთავარმა, მოითხოვა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრეობა. სინოდის წევრთა უმრავლესობამ მოსაყდრედ აირჩია ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტი ილია (შიოლაშვილი), რამაც მიტროპოლიტი რომანოზი საბრძოლველად განაწყო. მან 1977 წლის 23 დეკემბერს მოსკოვში საბჭოთა კავშირის კომპარტიის გენერალური მდივნის ლეონიდ ბრეჟნევის სახელზე ასეთი შინაარსის დეპეშა გაგზავნა: "ძვირფასო ლეონიდ ილიას ძევ! საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის დავით V-ის გარდაცვალების შემდეგ საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრედ გამოცხადდა მიტროპოლიტი ილია (შიოლაშვილი). იგი ჯერ კიდევ 1972 წლიდან ქართველი დისიდენტების მხარდამჭერი და წამქეზებელია. მოვითხოვ, მოიხსნას მისი კანდიდატურა." (9, 126). უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის არჩევის შემდეგ მიტროპოლიტი რომანოზი გავიდა პენსიაზე. გარდაიცვალა 92 წლის ასაკში 1979 წლის მარტს. 25 მარტს განსვენებულს წესი აუგო სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ. მისივე გადაწყვეტილებით მიტროპოლიტი რომანოზი დაიკრძალა სიონის საპატრიარქო ტაძრის გალავანში.

მიტროპოლიტი გაიოზი (კერატიშვილი)

მიტროპოლიტი გაიოზი, ერისკაცობაში ბიძინა ტიტიკოს ძე კერატიშვილი, დაიბადა 1945 წლის 24 თებერვალს საგარეჯოს რაიონის სოფელ წყაროსთავში. 1963 წელს დაამთავრა საგარეჯოს საშუალო სკოლა, რის შემდეგ ჩაირიცხა და სწავლობდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში ისტორიის ფაკულტეტზე, ხოლო მანამდე თხოვნით მიმართა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს ეფრემ II-ს, სასულიერო განათლების მისაღებად ჩაერიცხათ მცხეთის ახალგახსნილ სასულიერო სასწავლებელში, მაგრამ პატრიარქის კანცელარიამ სამხედრო ბეგარის მოუხდელობის გამო უარი უთხრა საბუთების მიღებაზე. 1965 სავალდებულო სამხედრო სამსახურიდან დემობილიზაციის შემდეგ აღდგენილ იქნა თბილისის უნივერსიტეტში. სწავლის პარალელურად მუშაობდა ჯერ საგარეჯოს მხარეთმცოდნეობის, შემდეგ - პატარძეულის გიორგი ლეონიძის სახელობის მუზეუმის მეცნიერ-თანამშრომლად. ახალგაზრდობიდანვე რაიონული და რესპუბლიკური პრესის ფურცლებზე აქვეყნებდა ისტორიულ-ფილოლოგიურ ხასიათის სამეცნიერო წერილებს, სტატიებს. ბიძინა კერატიშვილი ახლოს იცნობდა საგარეჯოს წმიდა დოდოს ეკლესიის წინამძღვარ, არქიმანდრიტ ევაგრე დიასამიძეს, რომელიც 1903 წლიდან იყო შემოსილი. მამა ევაგრე საქართველოს ეკლესიის ისტორიის ცოცხალი მატიანე იყო, მას ჰქონდა უნიკალური ბიბლიოთეკა, რომლითაც სარგებლობდა ბიძინა კერატიშვილი. ევაგრე დიასამიძემ დიდი როლი შეასრულა ახალგაზრდის მსოფლმხედველობის ფორმირებაში, მისი რეკომენდაციით წარსდგა იგი კათოლიკოს-პატრიარქ ეფრემ II-ის წინაშე. პატრიარქმა ეფრემმა დაიახლოვა  პერსპექტიული ახალგაზრდა, რომელიც უკვე სისტემატურად ესწრებოდა წირვა-ლოცვებს სიონის საპატრიარქო ტაძარში. აქ მისი მოძღვარნი და მასწავლებლები იყვნენ: პროტოპრესვიტერი ალექსანდრე გაბუნია, დეკანოზები: პახუმ ობოლაძე, ალექსანდრე ჩაჩუა. მეგობრობდა არქიდიაკონ ამბროსი ახობაძესთან.

1969 წელს უწმიდესი ეფრემ II-ის რჩევით ბიძინა კერატიშვილმა დატოვა საერო სამსახური და ჩაირიცხა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში, ერთი წლის შემდეგ პატრიარქის კურთხევით დაინიშნა საქართველოს საპატრიარქოში საქმის მწარმოებლად. 1971 წლის 15 ნოემბერს ბიძინა კერატიშვილმა ასეთი შინაარსის განცხადებით მიმართა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს ეფრემ II-ს - "უწმიდესო და უნეტარესო მეუფეო! მსურს შევიმოსო ხარისხით მონაზონობისა და უმორჩილესად გთხოვთ ინებოთ და მიმაღებინოთ მადლი საიდუმლო მღვდელობისა, "რამეთუ ესე არს კეთილ და სათნო წინაშე მაცხოვრისა ჩუენისა ღმრთისა." მსურს თქვენო უწმიდესობავ, დღენი ცხოვრებისა ჩემისანი სრულის სიყვარულით განვვლო ღვთისა და კაცთა და საქართველოს დედა ეკლესიის სამსახურში. ვსასოებ ყოველივე ესე, მეოხებითა ყოველთა წმიდათა და ლოცვითა თქვენი უწმიდესობისა - შემაძლებინოს მრავალმოწყალე იესო მაცხოვარმა, "რომელსა ყოველთა კაცთა ჰნებავს ცხოვრება და მეცნიერებასა ჭეშმარიტებისასა მოსვლათ.!

1971 წლის 14 დეკემბერს ეფრემ II-მ ბიძინა კერატიშვილი აღკვეცა ბერად და უწოდა სახელად გაიოზი. 17 დეკემბერს ბარბარეს სახელობის ეკლესიაში აკურთხა დიაკვნად, 19 დეკემბერს, ნიკოლოზობას, საკათედრო ტაძრის დღესასწაულზე ხელი დაასხა მღვდლად. მღვდელმონაზონი გაიოზი აგრძელებდა საპატრიარქოს კანცელარიაში საქმიანობას, ამავე დროს მას ევალებოდა ყოველდღიური ღვთისმსახურება სიონის საპატრიარქო ტაძარში. 1972 წლის მარტში კათოლიკოს-პატრიარქმა ეფრემ II-მ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მღვდელმთავრებს დაუგზავნა შეტყობინება მღვდელმონაზონ გაიოზის ეპისკოპოსის ხარისხში აყვანის შესახებ და გამოითხოვა წერილობითი პასუხი. 1972 წლის 24 მარტს შედგა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის სხდომა, რომელსაც ესწრებოდნენ: კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II, ურბნელი მიტროპოლიტი დავითი (დევდარიანი), თეთრწყაროელი მიტროპოლიტი ზინობი (მაჟუგა), ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტი ილია (შიოლაშვილი), ბათუმ-შემოქმედელი და ჭყონდიდელი ეპისკოპოსი რომანოზი (პეტრიაშვილი). სინოდმა წილკნელ ეპისკოპოსად გამოარჩია მღვდელმონაზონი გაიოზი. 26 მარტს დიდმარხვაში ბზობის კვირიაკის წინა კვირას, სიონის საპატრიარქო ტაძარში მოხდა მისი წილკნელ ეპისკოპოსად კურთხევა, რომელსაც ესწრებოდა ყველა მოქმედი მღვდელმთავარი. კათოლიკოს-პატრიარქმა ეფრემ II-მ სიტყვით მიმართა ეპისკოპოს გაიოზს სამღვდელმთავრო მოღვაწეობისათვის გზა დაულოცა მას და აღნიშნა, რომ საქართველოს უძველეს ეკლესიას მოციქულთა მადლის მატარებელი კიდევ ერთი მღვდელმთავარი შეემატა... გახსოვდეს ეს გზა ეკლიანი გზაა, არც მადლიერი გეყოლება არავინ ამ რთულ დროში, მაგრამ არაფერმა არ უნდა დაგაბრკოლოს და ერთგულად უნდა ზიდო ის მძიმე ტვირთი, რაც ღვთის განგებით დღეიდან მხრებზე დაგაწვაო... სამადლობელ სიტყვაში ეპისკოპოსმა გაიოზმა აღუთქვა მის უწმიდესობას, სინოდის წევრებს და მორწმუნე საზოგადოებას, რომ ძალასა და ენერგიას არ დაზოგავდა საქართველოს ეკლესიის საკეთილდღეოდ იმის ღრმა რწმენით, რომ საეკლესიო მოღვაწეობის დიდ და ძნელ გზაზე მას შეეწეოდა ერისა და სამღვდელოების თანადგომა და დიდ წინაპართა ლოცვა ზეციური საქართველოდან. 1972 წლის 26 მარტიდან წილკნელი ეპისკოპოსი გაიოზი დაინიშნა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ქორეპისკოპოსად.

1972 წლის 7 აპრილს გარდაიცვალა უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II. ამავე დღეს გამართულმა წმიდა სინოდის სხდომამ სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრედ ურბნელი მიტროპოლიტი დავითი (დევდარიანი) აირჩია. 1 ივნისს გამართულმა XI საეკლესიო კრებამ სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქად მოსაყდრე მიტროპოლიტი დავითი აირჩია... უწმიდესმა დავით V-მ ეპისკოპოსი გაიოზი მცხეთის სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძრის წინამძღვრად და სასულიერო სემინარიის რექტორად დანიშნა. სემინარიაში იგი კითხულობდა საქართველოს ეკლესიის ისტორიას, ჰომილეტიკას, საეკლესიო სამართალს. სემინარიაში დაარსდა ანტონ კათოლიკოსის სახელობის საქართველოს ისტორიის კათედრა, კედლის გაზეთი "სვეტიცხოველი", გამდიდრდა სემინარიის ბიბლიოთეკა, სავალდებულო საგანად შემოვიდა ინგლისური, სემინარიას ეწოდა "ანდრია პირველწოდებულის სახელობის მცხეთის სასულიერო სემინარია."

ეპისკოპოს გაიოზის რექტორობის ჟამს სემინარიაში სწავლობდნენ მიტროპოლიტები: ზოსიმე (შიოშვილი), ვახტანგი (ახვლედიანი), მთავარეპისკოპოსები: იოანე (ანანიაშვილი), თადეოზი (იორამაშვილი), პროფესორი ექვთიმე კოჭლამაზაშვილი, საქართველოს ეკლესიის ერთ-ერთი უხუცესი დეკანოზი უშანგი ჩარკვიანი. ეპისკოპოს გაიოზის ინიციატივით მოწესრიგდა სვეტიცხოვლისა და წილკნის საეპისკოპოსოს არქივი. მან თბილისის ხელოვნების სახელმწიფო, მუზეუმის მაღალკვალიფიციურ სპეციალისტებს დაუკვეთა და დაამზადებინა უძველესი ქართული ხატების ზუსტი ასლები და სპეციალურ კიოტებში მოთავსებული დაასვენა სვეტიცხოველში. როგორც წილკნელმა ეპისკოპოსმა დაამზადებინა X საუკუნის წილკნის ღვთისმშობლის ხატის ასლი, რომელიც დროებით სვეტიცხოველში მოათავსა იმის იმედით, რომ როდესმე ეს ხატი მის ისტორიულ სამყოფელში, წილკნის საკათედრო ტაძარში დაიდებდა ბინას.

ცალკე აღნიშვნის ღირსია ეპისკოპოს გაიოზის საგამომცემლო საქმიანობა. 1973 წლიდან იგი ადგენდა და გამოსაცემად ამზადებდა საქართველოს ეკლესიის კალენდარს, რომელსაც  შეუცვალა პროფილი, 10 საგამომცემლო თაბახიდან გაზარდა 30-მდე და აქცია სამეცნიერო-საღვთისმეტყველო შინაარსის კრებულად. თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ იმხანად საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიას არ ჰქონდა არც პერიოდული ჟურნალი და არც სასულიერო გაზეთი, საეკლესიო კალენდარი იყო ერთადერთი საშუალება, რომლის მეშვეობითაც შესაძლებელი იყო მორწმუნე მრევლთან სამეცნიერო-საღვთისმეტყველო ურთიერთობა. 1973-1977 წლებში გამოცემული კალენდრები გამორჩეული იყო როგორც პოლიგრაფიული ხარისხით, ასევე შინაარსით, რომელნიც მოიცავდა საქართველოს ისტორიის, ეკლესიის ისტორიის, ქართულ ენასა და ლიტერატურის აქტიურ პრობლემებს. ამ გამოცემისათვის სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა დავით V-მ მადლობის წერილები მიიღო ვატიკანიდან, გერმანიიდან, საფრანგეთიდან. 1976 წლის კალენდარი განსაკუთრებით გამორჩეული იყო. აქ ისტორიული ხასიათის მასალებთან ერთად პირველად დაიბეჭდა საეკლესიო სამართლის ისეთი უძველესი ძეგლი, როგორიცაა "მოციქულთა კანონები," განვრცობილი ცნობები მსოფლიო საეკლესიო კრებათა შესახებ, ეპისკოპოსის ხელდასხმისა და პატრიარქის აღსაყდრების წესები, ძველი ქართული ენის გამოკრებილი ლექსიკონი, ძველი ქართული სამოხელეო ტერმინები. ცნობები "ქართლის ცხოვრებიდან" დავით აღმაშენებლისა და თამარის შესახებ.

1976 წლის საეკლესიო კალენდარში ეპისკოპოსმა გაიოზმა დაბეჭდა გაბრიელ ეპისკოპოსის წერილი გიორგი მუხრანბატონისადმი "მცირე ერთა ენების შესახებ", რომელშიც დაგმობილი იყო ქართული ენისადმი ნიჰილისტური და კოსმოპოლიტური დამოკიდებულება. თუ გავითვალისწინებთ XX საუკუნის 70-იანი წლების პოლიტიკურ ვითარებას, როდესაც ქართული ენის სახელმწიფოებრივ სტატუსს სერიოზული საფრთხე დაემუქრა, მაშინ გასაგები გახდება რა სირთულეების წინაშე აღმოჩნდებოდა საეკლესიო კალენდრების შემდგენელი. საეკლესიო კალენდრის მიმართულება მოიწონეს როგორც საზღვარგარეთის ქართველოლოგიურ ცენტრებში, ასევე საქარ¬თველოში მოღვაწე პატრიოტმა მეცნიერებმა (პროფ. იოსებ მეგრელიძე, პროფ. შერმადინ ონიანი). ეპისკოპოსი გაიოზი გატაცებით ეძიებდა და იკვლევდა ქართულ სიძველეებს. დღეს საქართველოს ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრისა და ეროვნული ბიბლიოთეკის ფონდებში არაერთი ხელნაწერი და ბიბლიოგრაფიული იშვიათობის წიგნია ეპისკოპოს გაიოზის ბიბლიოთეკიდან.

პროფესორი ილია აბულაძე 1967 წელს მადლობის წერილსს წერდა ბიძინა კერატიშვილს ინსტიტუტისადმი მის მიერ შეწირული ერთ-ერთი ხელნაწერის გამო. ხელნაწერი ათონის მთაზე გადაუწერია იოანე მაისურაძეს, რომელსაც გამოსაკვლევად გადაუცია აკად. კორნელი კეკელიძისათვის, რომელსაც მისი შინაარსი დაბეჭდილი აქვს "ეტიუდების" ერთ-ერთ ტომში. მას ხელნაწერი დაუბრუნებია იოანე მაისურაძისთვის, რომელსაც გადაუცია არქიმანდრიტ ევაგრე დიასამიძისათვის. მამა ევაგრემ ხელნაწერი ახალგაზრდა ბიძინა კერატიშვილს გადასცა, რომელმაც საჭიროდ მიიჩნია მისი ხელნაწერთა ინსტიტუტისათვის გადაცემა. ეპისკოპოსმა გაიოზმა პეტერბურგის სალტიკოვ-შჩედრინის ბიბლიოთეკიდან საქართველოს წიგნის პალატის დირექტორის ალიო მირცხულავას, ჩიტო კაპანაძისა და პეტერბურგში მოღვაწე ელისო აბრამიშვილის დახმარებით მოიძია და საქართველოში ჩამოატანინა ჟურნალ "სვეტიცხოვლისა" და "ახალი სიტყვის" (1917-1918 წ.წ.) ორიგინალები. სოფელ ნინოწმინდაში მიაკვლია და დაღუპვას გადაარჩინა მეფე ერეკლე II-ის დროის ნასყიდობის ორი სიგელი, რომლის ანალიზის საფუძველზე დაადგინა XVIII საუკუნის ცნობილი საეკლესიო მოღვაწის საბა ნინოწმინდელი მიტროპოლიტის გარდაცვალების თარიღი. სვეტიცხოვლის ძველ ნაბეჭდ წიგნებში მისი ყურადღება მიიქცია თაგვისგან შეჭმულმა და თავბოლნაკლულმა ერთმა პატარა ტანის გამოცემამ, რომელიც არმოჩნდა სტამბის 1709 წლის "დავითნის" გამოცემა და რომელიც ერთ-ერთ დღემდე მოღწეულ გამოცემად ითვლება ქართულ ბიბლიოგრაფიაში. ამ გამოცემას გაიოზ კერატიშვილმა 1977 წელს სპეციალური გამოკვლევაც მიუძღვნა და ფრიად საგულისხმო დასკვნები გააკეთა ქართული ბიბლიური ტექსტების ბეჭდვის ისტორიისათვის. (გ. კერატიშვილის ცხოვრებისა და მოღვაწეობის დღემდე უცნობ დეტალებზე იხ. მისი ინტერვიუ გაზეთში "ასავალ-დასავალი", 2009 წ. N1 (797)).

სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი, უწმიდესი და უნეტარესი დავით V ჯერ კიდევ 60-იან წლებში დაუახლოვდა ბიძინა კერატიშვილს და აფასებდა მის ნიჭიერებას. იმხანად ურბნელმა მიტროპოლიტმა დავითმა მას აჩუქა მაცხოვრის ჯვარცმის ხატი ასეთი წარწერით: "ამ წმიდა ჯვარცმას ვჩუქნი ჩემს მეგობარ ბიძინა კერატიშვილის. ამ წმიდა ჯვარცმით ვიმედოვნებ, რომ ერთ დროს იგი კარგი მღვდელმთავარი იქნება." 1977 წლის 4 ივნისს, მამადავითობის დღესასწაულზე, უწმიდესმა და უნეტარესმა დავით V-მ ეპისკოპოსი გაიოზი მიტროპოლიტის ხარისხში აიყვანა. მიტროპოლიტი გაიოზი დაჯილდოებული იყო საქართველოსა და ადგილობრივ მართლმადიდებელ ეკლესიათა ორდენებით. მონაწილეობდა მოსკოვსა და პრაღაში მართლმადიდებელ ეკლესიათა ფორუმებში. საპატრიარქოში მუშაობის პერიოდში იგი დაუახლოვდა ქართველ მეცნიერებს: აკაკი შანიძეს, სიმონ ყაუხჩიშვილის, შალვა ამირანაშვილს, ავლია ზურაბიშვილის, იოსებ მეგრელიძეს, შერმადინ ონიანს, ქეთევან ნუცუბიძეს. მწერლებს: ლევან გოთუას, რევაზ ჯაფარიძეს, ახალგაზრდობიდანვე მეგობრობდა პოეტ-აკადემიკოს გიორგი ლეონიძესთან...

1977 წლის 9 ნოემბერს, როდესაც გარდაიცვალა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი დავით V, მიტროპოლიტმა გაიოზმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრედ ასარჩევად მხარი დაუჭირა ბათუმ-შემოქმედელ და ჭყონდიდელ მიტროპოლიტ რომანოზს (პეტრიაშვილი) და ამ პოზიციაზე ურყევად იდგა 1977 წლის 20 დეკემბრამდე. მიუხედავად ამისა, მან 23 დეკემბერს სიონში გამართულ XII საეკლესიო კრებაზე ხმა მისცა ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტ ილიას სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქად არჩევას. მანვე წაიკითხა საეკლესიო კრების დეკლარაცია და ძირითადი ლოცვებიც სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში. უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით მიტროპოლიტი გაიოზი გადაყვანილ იქნა ურბნისის ეპარქიის მმართველად და ქაშუეთის ეკლესიის წინამძღვრად. 1978 წლის 25 მაისს უშიშროებისა და შინაგან საქმეთა ორგანოების მიერ მიტროპოლიტი გაიოზი დაპატიმრებულ იქნა საეკლესიო ქონების მითვისების ბრალდებით. ჯერ კიდევ 1977 წლის 19 დეკემბერს რელიგიის საქმეთა რწმუნებული თ. ონოფრიშვილი საქართველოს კომპარტიის ცენტრალურ კომიტეტში გაგზავნილ საიდუმლო წერილში მოითხოვდა მიტროპოლიტ გაიოზის დაპატიმრებას. თბილისის საქალაქო სასამართლომ მოსამართლე ალექსანდრე ალადაშვილის თავმჯდომარეობით მიტროპოლიტ გაიოზს მიუსაჯა 15 წლით თავისუფლების აღკვეთა და ქონების კონფისკაცია. სამწუხაროდ, ხელისუფლების წარმომადგენლებმა გაძარცვეს მისი არქივი, დაიკარგა საკათალიკოსო საბჭოს სხდომათა ოქმების ნაწილი (1917-1927 წ.წ.), სინოდის ოქმები (1940-58 წ.წ.), მასალები კათოლიკოს-პატრიარქ კირიონ II-ის მკვლელობაზე, აუდიო ჩანაწერები არქიმანდრიტ ევაგრე დიასამიძესთან, კათოლიკოს-პატრიარქ დავით V-სთან, დაიკარგა მისი შრომები, უნიკალური ბიბლიოთეკა. მას ჩამოართვეს სახლი სიმონ ჩიქოვანის N33-ში. 1979 წლის სინოდის განჩინებით ჩამოერთვა მღვდელმთავრის ხარისხი. გასამართლების შემდეგ სასჯელის მოსახდელად გადაგზავნილ იქნა დაღესტანში, საიდანაც მიხეილ გორბაჩოვის მიერ მიღებული ამინისტიის საფუძველზე განთავისუფლებულ იქნა 11 წლიანი პატიმრობის შემდეგ. საქართველოში დაბრუნებულს აღარ ჰქონდა აღარც ბინა, აღარც საარსებო საშუალება.

ამჟამად მიტროპოლიტყოფილი გაიოზ კერატიშვილი საპატრიარქოს პენსიაზეა. მიუხედავად იმისა, რომ მან სასჯელი მოიხადა, ქართულ პრესაში არცთუ იშვიათად იბეჭდება წერილები, რომელთა ავტორები ცდილობენ 30 წლის წინანდელი ამბების კიდევ უფრო დრამატიზირებას და უკვე ავადმყოფი ხანდაზმული მღვდელმთავარყოფილისათვის დარჩენილი სიცოცხლის გამწარებას... სამწუხაროა, რომ ასეთი ნიჭიერი კაცი დააკლდა საქართველოს სამოციქულო ეკლესიას... მიტროპოლიტ ყოფილმა გაიოზმა 2005 წლის გაზეთ "ასავალ-დასავალში" (N15-51) გამოაქვეყნა ახალი აღთქმის ძველი ქართულიდან ახალზე შესრულებული თარგმანი, რომელიც წარმოადგენს სრულიად განსხვავებულ ნაშრომს ტექსტის ენობრივი სტილისა და მასში შინაგანი რიტმის დაცვა-შენარჩუნების თვალსაზრისით. ხსენებულ საკითხებზე მან "ასავალ-დასავლის" 2006 წლის 28-ე ნომერში დაბეჭდა ვრცელი წერილი "ვინ არიან ახალი მწვალებელნი, ფარისეველნი და მწიგნობარნი." ასევე საინტერესო წერილი მიუძღვნა ქართველთა განმანათლებლის წმიდა ნინოს ხატს "ქართველთა განმანათლებელი წმიდა ნინო, მისი უძველესი ხატება და ვაზის ჯვრის მისტერია" ("ასავალ-დასავალი", 2005 წ. N9) 1974-1975 წლების საქართველოს ეკლესიის კალენდრებში ჩართულია წმიდა ნინოს ხატის ფერადი რეპროდუქცია, იგი XVIII საუკუნეშია განახლებული და საინტერესო ინფორმაციას შეიცავს ადრეული საუკუნეების ხატწერის ტრადიციაზე. ხატი ემსხვერპლა საქართველოს საპატრიარქოში გაჩენილ ხანძარს 1978 წლის 1 აპრილს. ხატის ფერადი ფოტორეპროდუქცია თავისი წარწერით საეკლესიო კალენდრის მეშვეობით შემორჩა შთამომავლობას. მიტროპოლიტყოფილ გაიოზს დარჩა ბევრი გამოქვეყნებული შრომა, რომელთა ბიბლიოგრაფიას ქვემოთ გთავაზობთ.

1. გავუფრთხილდეთ ძეგლებს. გაზ. "სამგორი", 1965 წ. 26 ოქტომბერი.

2. წარსულისადმი პატივისცემით. გაზ. "ივერიის განთიადი," 1966 წ. 24 მარტი.

3. ცხოვრების გულმართალი მეხოტბე. გაზ. "ივერიის განთიადი", 1966 წ. 2 აპრილი.

4. თამარის ეპოქა და შოთა რუსთაველის "ვეფხისტყაოსანი". წაკითხული რუსთაველის დაბადების 800 წლისათვისადმი მიძღვნილ სამეცნიერო სესიაზე საგარეჯოში, 1966 წლის 29 სექტემბერს. დარბევისას დაკარგული. (გადარჩენილა სამეც. სესიაზე მოსაწვევი ბარათი).

5. ისევ თვალ-საგარეჯოს ისტორიისათვის. გაზ. "ივრის განთიადი," 1968 წ. 9 მარტი.

6. ორი საყურადღებო დოკუმენტი ნინოწმინდიდან. გაზ. "ახალგაზრდა კომუნისტი". 1969 წ. 21 ივნისი.

7. ნინოწმინდის ქართული წარწერა. ჟურნალი "საბჭოთა ხელოვნება", 1969 წ. N7.

8. წარმართობის გადმონაშთები გარეკახეთში. გაზ. "ივრის განთიადი," 1969 წ. 18 მარტი.

9. რას ნიშნავს სიტყვა გარეჯა? 1968 წ. (დაკარგული. არასრული, შემორჩენილია გვერდები).

10. ერთი ადგილის გაგებისათვის "შუშანიკის მარტვილობიდან." 1969 წ. (დაკარგული. შემორჩენილია გვერდები).

11. ერთი თავისებურება ძველ ქართულ წერილობით და ჰაგიოგრაფიულ ტექსტებში. 1968 წ. (დაუბეჭდავი).

12. ძველ ქართულში ერთი ტერმინის სულხან-საბა ორბელიანისეული განმარტების გარშემო. 1968 წ. (დაუბეჭდავი).

13. საუკუნეების საიდუმლოება. ნინოწმინდის ქართული წარწერა. 1968-1969 წ.წ. (დაკარგული 2008 წ.).

14. ქართლის ცხოვრების ერთი ტერმინის დადგენისათვის 1972 წ. (დაუბეჭდავი).¬

15. რამდენი მონასტერია გარეჯაში? ჟურნალი "ძეგლის მეგობარი". 1971 წ. N27-28.

16-20. საქართველოს ეკლესიის კალენდარი - 1973, 1974, 1975, 1976, 1977 წ.წ. შემდგენელ-რედაქტორი ეპისკოპოსი გაიოზი. მოიცავს საავტორო უფლების სხვადასხვა სახის წერილობით სტატიებს: 1) გაბრიელ ეპისკოპოსი. 1976 წ. კალენდარი. გვ. 17-21. 2) კანონნი წმიდა მოციქულთანი. იგივე. გვ. 43-43. 3) კათოლიკოს ანტონ I. იგივე. გვ. 99-100. 4) მსოფლიო საეკლესიო კრებები. იგივე. გვ. 102-109. 5) ქორონიკონის გამოანგარიშება. იგივე. გვ. 137-138. 6) ძველი ქართული ენის გამოკრებული ლექსიკონი. იგივე. გვ. 338-386. 7) ძველი ქართული სამოციქულო და საეკლესიო იერარქიული ტერმინების ლექსიკონი. იგივე. გვ. 387-396. 8) იაკობის ჟამის წირვა. 1977 წ. კალენდარი. გვ. 201-202.

21. პოეტური ნიმუშები ძველი ქართული ნაბეჭდი წიგნებიდან. 1977 წ. (დაკარგული. შემორჩენილია რამოდენიმე გვერდი).

22. სტეფანოს ორბელიანის ისტორიიდან ერთი ადგილის გაგებისათვის. 1972 წ. (დაუბეჭდავი. დაკარგული. აკლია დასაწყისი გვერდები).

23. ქართული სტამბისა და ბიბლიური ტექსტების ბეჭდვის ისტორიისათვის. 1977 წ. (გაზ. "ასავალ-დასავალი", 2009 წ. N50 (79ა)).

24. შოთა რუსთაველის ვეფხისტყაოსნის პროლოგი და საეკლესიო სამართლის ზოგი საკითხები. 1977-1978 წ.წ. (დაკარგული. გადარჩენილია 55 ნაბეჭდი და მცირე რაოდენობის ხელნაწერი გვერდები).

25. ნათელმეტყველება. 1980-1988 წ.წ. შრომა-გასწორების კოლონიაში შედგენილი სამუშაო მასალა კონსპექტებისა და ჩანაწერების სახით. დასამუშავებელი. მოიცავს 100-ზე მეტ რვეულს.

26. რუსეთის გაქრისტიანების 1000 წლისთავისადმი მიძღვნილი წერილი რუსეთის პატრიარქ პიმენს. 1988 წ. დაწერილია შრომა-გასწორების კოლონიაში. დაუბეჭდავი.

27. ქართული ბიბლიის საკითხები და თანამედროვეობა. 1977 წელს, პრაღაში, 5-10 სექტემბერს გამართულ ევროპის სემინარზე წაკითხული მოხსენება (დაუბეჭდავი).

28. მოკლე ისტორიული წიაღსვლები საქართველოს ეკლესიის XIX და XX საუკუნეების ცხოვრებიდან ავტოკეფალიასთან მიმართებაში. 1998 წ. (დაუბეჭდავი).

29. საქართველოს საკათოლიკოსო საბჭოს აღდგენის შესახებ. 2004 წ. (დაუბეჭდავი).

30. ქართველთა განმანათლებელი წმიდა ნინო, მისი უძველესი ქართული ხატება და ვაზის ჯვრის მისტერია. გაზ. "ასავალ-დასავალი", 2005 წ. #9 (548).

31. 300 წლისთავი უფლის საგალობლის "დავითნის" დაბეჭდვიდან. გაზ. "ასავალ-დასავალი", 2005 წ. N14 (553).

32. ახალი რედაქცია ქართული ოთხთავისა (მათე, მარკოზი, ლუკა, იოანე). გიორგი მთაწმიდისეული რედაქციის თარგმანი თანამედროვე ქართულ ენაზე. გაზ. "ასავალ-დასავალი". 2005 წ. 15-51-ე და 2006 წლის პირველ ნომერში.

33. აუცილებელი განმარტება სახარების ახალი რედაქციის ავტორისაგან. გაზ. "ასავალ-დასავალი", 2005 წ. N33 (572).

34. ვინ არიან ახალი მწვალებელნი, ფარისეველნი და მწიგნობარნი. იუდას ამბორი და უმეცართა ინკვიზიცია საღვთო წერილის წინააღმდეგ. გაზ. "ასავალ-დასავალი." 2006 წ. N18 (618).

35. ლექსები. დაკარგული 1978 წელს. გადარჩენილი მკვლევარისა და მთარგმნელის თამარ მესხის მიერ. ნაწილი დაკარგული. დაბეჭდილია ერთი ნაწილი. გაზ. "ასავალ-დასავალი," 2005 წ. N5(544).

36. მითი და სინამდვილე (ინტერვიუ, გაზ. "ასავალ-დასავალი", 2009 წ. N1 (797)).

მიტროპოლიტი გიორგი (ღონღაძე)

მიტროპოლიტი გიორგი, ერისკაცობაში გიორგი ნესტორის ძე ღონღაძე, დაიბადა 1894 წლის 7 ივლისს შორაპნის მაზრის სოფელ ჩრდილში. 1909 წელს დაასრულა სკოლა. 1910-1914 წლებში მუშაობდა რკინიგზაში ტელეგრაფისტად. 1913 წელს გელათის მონასტერში სწავლობდა მედავითნეობის კურსებზე, შემდეგ გადავიდა თბილისში ფერისცვალების მონასტერში გორის ეპისკოპოს ანტონთან (გიორგაძე), საიდანაც გაიგზავნა 1914 წელს მედავითნედ დუშეთის მაზრის სოფელ გრემისხევში. 1914-1918 წლებში მონაწილეობდა პირველ მსოფლიო ომში. დემობილიზაციის შემდეგ სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესის კირიონ II-ის ლოცვა-კურთხევით ხელდასხმულ იქნა მთავარდიაკვნად და გაიგზავნა გორის მაზრის სოფელ ატოცში, სადაც მსახურობდა 1923 წლამდე. ქვეყანაში შექმნილი ანტირელიგიური ისტერიის პირობებში 1923 წელს იგი აიძულეს თავი დაენებებინა სასულიერო საქმიანობისთვის. 1924-1949 წლებში საერო სამსახურშია, მუშაობდა ამიერკავკასიის რკინიგზის განყოფილებაში.

1949 წელს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესი კალისტრატეს სახელზე წერს თხოვნას, აღადგინონ სასულიერო სამსახურში. უწმიდესმა კალისტრატემ აკურთხა მღვდლად და გაგზავნა თელავის რაიონის სოფელ აწყურში თეთრი გიორგის ეკლესიაში. 1952-1954 წლებში ღვთისმსახურებას ეწეოდა სოფელ ალვანსა და ფშაველში. 1955 წელს უწმიდესმა და უნეტარესმა მელქისედეკ III-მ გადმოიყვანა დიდუბის ეკლესიაში და აიყვანა დეკანოზის ხარისხში. 1974 წლის 13 იანვარს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, უწმიდესმა და უნეტარესმა დავით V-მ მიტროპოლიტების ილიას, რომანოზისა და ზინობის თანამწირველობით აკურთხა მანგლისის ეპისკოპოსად. 1976 წლის 11 ივნისს დაჯილდოვდა კუნკულ-ბარტყულზე ჯვრის ტარების უფლებით. ეპისკოპოსი გიორგი 1977 წლის ნოემბერ-დეკემბერში უყოყმანოდ დადგა ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტ ილიას გვერდით და მხარს უჭერდა მის კანდიდატურის სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქად არჩევას. ეპისკოპოსი გიორგი მონაწილეობდა სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში უწმიდესისა და უნეტარესის, ილია II-ის აღსაყდრებისადმი მიძღვნილ საღმრთო ლიტურღიაში. მან ალავერდელ ეპისკოპოს გრიგოლთან ერთად მიართვა ახლადარჩეულ პატრიარქს საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქების ისტორიული მიტრა და ჯვარ-პანაღიები, კუნკულ-ბარტყულა.

1978 წლის 4 იანვარს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ლოცვა-კურთხევით აღყვანილ იქნა მიტროპოლიტის ხარისხში. 1980 წელს დაინიშნა წილკნის მიტროპოლიტად. (თუმცა ამ დროს წილკნის ეპარქიაში არ იყო არცერთი მოქმედი ეკლესია, ამიტომ იგი პატრიარქის ნებართვით წირავდა თბილისის დიდუბის ეკლესიაში ს.ვ.). 1980 წლის 15 ოქტომბერს მიტროპოლიტი გიორგი დაჯილდოვდა სკუფიაზე ბრილიანტის ჯვრით, აგრეთვე ორი პანაღიის ტარების უფლებით, წმიდა ნინოსა და წმინდა გიორგის ორდენებით.

1982 წლის 22 ივნისს მიტროპოლიტი გიორგი 88 წლის ასაკში გარდაიცვალა. 26 ივნისს უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ განსვენებულ მიტროპოლიტს წესი აუგო დიდუბის ღვთისმშობლის ეკლესიაში. 27 ივნისს საღმრთო ლიტურღიის შემდეგ კათოლიკოს-პატრიარქმა ვრცელი სიტყვით მიმართა მრევლს, განსვენებულის ნათესავებსა და ნაცნობ-მეგობრებს, ყველას, ვინც ამ დღეს მიცვალებულთან გამოსათხოვებლად მივიდა... ისაუბრა მის სულიერ ცხოვრებასა და დედა ეკლესიის მიმართ უანგარო სამსახურზე... ცხოვრების გზაზე, რომელიც დიაკვნის ხარისხიდან მიტროპოლიტის სიმაღლემდე მივიდა. მიტროპოლიტი გიორგი დაიკრძალა დიდუბის ტაძარში, სადაც იგი თითქმის 27 წლის მანძილზე იღწვოდა. არქიმანდრიტი ანტონი (გულიაშვილი) მეუფე გიორგის ასე იხსენებდა: "ძნელია წერო ადამიანზე, რომელთანაც ძალიან ახლოს ყოფილხარ, გახსოვს მისი მაღალი ზნეობა და გულისხმიერება, ყოველივე ეს უკვე მოგონებად დარჩა. ცხადია გაწუხებს, რომ ვეღარ ნახავ მის ღიმილს, ვერ გაიგონებ მის ხმას, დაბოლოს, აღარავინ გაგიჯავრდება ისეთი ალერსიანი ხმით, როგორიც ჰქონდა მხოლოდ მას. ძნელად თუ ვინმეს შეაქებდა, მაგრამ უდიდესი პატივისმცემელი იყო საქმის ერთგული ადამიანებისა. თუ მეუფე გიორგი დარწმუნდებოდა ადამიანის სიკეთესა და რწმენაში, ვერავინ შეაცვლევინებდა აზრს. ყველას შეეძლო მასთან გულახდილი საუბარი... მინდა გამოვყო კიდევ რამდენიმე ღირსება, რითაც დაჯილდოებული იყო იგი, როგორც ეკლესიის მღვდელმთავარი და ქართველი კაცი, შვილი თავისი ქვეყნისა. მას არ მოსწონდა სიტყვით მამულიშვილობა, უყვარდა თვალსაჩინო სასარგებლო საქმე, ვერ ურიგდებოდა ისეთ ადამიანებს, ვინც ანგარების გამო მოხვდნენ ეკლესიაში. უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, ილია II-ის აღსაყდრების შემდეგ ჩვენი მოხუცი მეუფე თითქმის გამოცოცხლდა, მიეცა ახალგაზრდული ძალა, კარგად მახსოვს წირვის დროს როგორი შემართებით უმშვენებდა იგი მხარს კათოლიკოს-პატრიარქს. ახალი პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით დაიწყო საქართველოს ტაძრების შეკეთება აღორძინება. ამის ბრწყინვალე მაგალითს წარმოადგენს დიდუბის ეკლესიის რესტავრაცია-მოხატვა და აქაც ჩვენ ვხედავთ მეუფე გიორგის, როგორც ერთგულს საქართველოს ეკლესიისა და მისი მამამთავრისა... საუკუნო იყოს ხსენება ტკბილი მოხუცისა და ღირსეული წინაპრის, საქართველოს წმიდა ეკლესიის ერთ-ერთი ღირსეული მღვდელმთავრის, მეუფე გიორგისა." (60, 1982 N1).

მიტროპოლიტი გრიგოლი (ცერცვაძე)

მიტროპოლიტი გრიგოლი, ერისკაცობაში გიორგი ალექსანდრეს ძე ცერცვაძე, დაიბადა 1910 წლის 18 მაისს თელავის მაზრის სოფელ ვაზი¬სუბანში. მისი წინაპრები XIX საუკუნის დასაწყისში შორაპნის მაზრის სოფელ ხრეითიდან გადასულან კახეთში. გურჯაანის საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ, 1928 წლიდან, იგი მუშაობდა ვაზისუბნის კოლმეურნეობაში. 1933-1935 წლებში იმყოფებოდა სამხედრო სამსახურში, რომლის დამთავრების შემდეგ 1950 წლამდე სწავლობდა შუამთის სამონასტრო სკოლაში, იმყოფებოდა ბერ-მონაზვნებთან, ამავე დროს მედავითნეობდა თელავის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიაში.

1948 წლის 18 თებერვალს წმიდა მოწამე თეოდორე ტირონის ხსენების დღეს, თბილისის სიონის საკათედრო ტაძარში სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ კალისტრატეს ლოცვა-კურთხევით ხელდასხმულ იქნა დიაკვნად. იმავე წლის 24 თებერვალს თბილისის ალექსანდრე ნეველის ეკლესიაში, წმიდა იოანე ნათლისმცემელის ხსენების დღეს, კათოლიკოს-პატრიარქ კალისტრატეს მიერ ხელდასხმულ იქნა მღვდლად და განწესდა ქ. თელავის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიაში. 1954 წლის 1 იანვრიდან მღვდელმსახურია თელავის ფერისცვალების სახელობის ეკლესიაში. 1971 წლის დასაწყისში სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ეფრემ II-ის ლოცვა-კურთხევით მიენიჭა დეკანოზის ხარისხი.

1976 წლის 21 მაისს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, დავით V-ის ლოცვა-კურთხევით იგი აღიკვეცა ბერად და უწოდეს სახელი გრიგოლი. იმავე წლის 22 მაისს თბილისის სიონის საპატრიარქო ტაძარში არქიმანდრიტი გრიგოლი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა დავით V-მ თეთრიწყაროელი მიტროპოლიტის ზინობის, ჭყონდიდელი მიტროპოლიტის რომანოზის, წილკნელი ეპისკოპოსის გაიოზის, მანგლელი ეპისკოპოსის გიორგის თანამწირველობით აკურთხა ალავერდის ეპისკოპოსად. ეპისკოპოსმა გრიგოლმა უწმიდესისა და უნეტარესი დავით V-ის გარდაცვალების შემდეგ მტკიცედ დაუჭირა მხარი ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტის - ილიას სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრედ არჩევას. ამის გამო მას უსიამოვნებებიც შეემთხვა. როგორც მისი ჩანაწერებიდან ირკვევა: "1977 წლის 17 ნოემბერს ჩემთან ეკლესიაში მოვიდა ვინმე ახოვანი ახალგაზრდა კაცი და გამომიძახა, თქვენთან ცალკე საუბარი მსურსო. შევიხმე ოთახში. მან წამოიწყო საუბარი - სინოდი, რომელიც თქვენგან შედგა, გაუქმებული არის მთავრობის მიერ. ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტ ილიაზე უარი განაცხადეს, რომ პატრიარქად იყოს არჩეულიო. ამ საქმის უარყოფას თვით ე. შევარდნაძემ მოაწერა ხელიო. რელიგიის რწმუნებულს თ. ონოფრიშვილსაც არ აქვს საქმე კარგადო. ის დაჟინებით მოითხოვდა მიტროპოლიტ გაიოზის კანდიდატურის პატრიარქად წამოყენებას. ამ საქმეში უშიშროებაც არის ჩარეულიო. ამით უნდოდა ჩემი დაყოლიება... მე ვუპასუხე სინოდის სხდომაზე რაც გადაწყდა, იმას ხაზი არ გადაესმევა მეთქი. ამ საუბარს არავინ ეწრებოდა, მაგრამ ისე ხმამაღლა ლაპარაკობდა, რომ ეკლესიაში მყოფმა მოძღვრებმაც მოისმინეს მისი სიტყვები. ის დაჟინებით ამბობდა, რა უფლება ჰქონდა ერისკაცს თენგიზ ონოფრიშვილს სინოდის სხდომაზე დასწრებისაო, სულ მისი ინიციატივით მოხდა მიტროპოლიტ ილიას მოსაყდრედ გამორჩევაო. ბოლოს ამით დაამთავრა, მოკლე ხანში მოგივათ დეპეშა იმისათვის, რომ ახალი სინოდი შედგესო. მე ამ სიტყვებით დავშორდი, რაც ვთქვი სინოდზე, კვლავ იმას ვიტყვი - მეთქი. მაინც და მაინც ნასიამოვნები არ წასულა." (9, 121).

ალავერდელმა ეპისკოპოსმა გრიგოლმა XII საეკლესიო კრებაზე წმიდა სინოდის სახელით სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ტახტზე ასარჩევად წამოაყენა ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტის ილიას კანდიდატურა. 1977 წლის 25 დეკემბერს მან აქტიური მონაწილეობა მიიღო პატრიარქის კურთხევის ცერემონიალში, მიართვა საქართველოს ეკლესიის ახლად აღსაყდრებულ საჭეთმპყრობელს საპატრიარქო მიტრა, კუნკულ-ბარტყულა და კვერთხი, მიმართა მისასალმებელი სიტყვით.

1978 წლის 4 იანვარს უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ ეპისკოპოს გრიგოლს მიტროპოლიტობა მიუბოძა. 1980 წლის 15 ოქტომბერს მეუფე გრიგოლი დაჯილდოვდა სკუფიაზე ბრილიანტის ჯვრის ტარების უფლებით და მეორე პანაღიის ტარების უფლებით. მიტროპოლიტი გრიგოლი გარდაიცვალა 1991 წლის თებერვალში. ამ დროს ქვეყანაში სამოქალაქო ომი მძვინვარებდა. ქაოსი და ანარქია იყო ყველგან. 6 თებერვალს ალავერდის საკათედრო ტაძარში მიტროპოლიტ გრიგოლს წესი აუგო სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, უწმიდესმა და უნეტარესმა ილიამ II-მ, რომელმაც ამ სიტყვებით დაიწყო თავისი გამოსვლა: "საქართველოს ეკლესია უკანასკნელ გზაზე აცილებს მაღალყოვლადუსამღვდელოეს მიტროპოლიტ გრიგოლს, თითქმის მთელი საუკუნე იცოცხლა ამ დიდებულმა მღვდელმთავარმა და მთელი თავისი ხანგრძლივი სიცოცხლე ჩვენი ერის კეთილდღეობისა და მის სულიერ აღორძინებას მოახმარა. მინდა მოგახსენოთ, რომ მეუფე გრიგოლი ეკლესიის სამსახურს მაშინ შეუდგა, როცა სამღვდელოებას ციხეში სვამდნენ. მან მოღვაწეობა მონასტერში დაიწყო და იქიდან მოკიდებული სიკეთისა და ბოროტების მუდმივ ბრძოლაში ყოველთვის მტკიცედ იდგა სიკეთის მხარეზე. მრავალი განსაცდელის მიუხედავად კახეთმა შეინარჩუნა რწმენა და ქართული სული. მაგრამ ისევე, როგორც საქართველოს სხვა კუთხეებში, ეკლესიურობა აქაც დაიკარგა. ჩვენს ხალხს დაავიწყდა, რომ მხოლოდ შრომა როდია საკმარისი. უფალმა ბრძანა: ექვს დღეს იშრომე, იმოქმედე, ხოლო მეშვიდე დღე ჩემი არისო. ჩვენ სამწუხაროდ დავივიწყეთ ის დღე, დღეს ქართველი კაცი ისე მიეჯაჭვა საქმეს, რომ ხშირად საეკლესიო დღესასწაულებიც კი აღარ ახსოვს, წმიდა მამები კი გვასწავლიან, რომ ვისაც შრომა უფლის სადიდებელს ავიწყებს, მასთან ბარაქა და მადლი არ იქნება. დღეს ჩვენ მიტროპოლიტს ვასაფლავებთ და სამწუხაროდ ხალხი ამას არ ესწრება, ყველა თავ-თავისი საქმითაა გართული: ზოგი რას აკეთებს, ზოგი - რას. აი, როგორები გავხდით. ამიტომაც იქცა დღეს ჩვენში ჩვეულებრივ მოვლენად მკვლელობა, დაუნდობლობა, ღალატი. ამ მძიმე დღეებში ერთი ასეთი საშინელი ამბავიც მოვისმინე. ძმათამკვლელ ბრძოლაში დაღუპული შვილის ცხედარი როცა სოფელში ჩაასვენეს, მშობლებმა არ მიიღეს, რადგან სხვა პარტიას ეკუთვნოდა... მშობლებმა შვილის სიყვარულს პოლიტიკა აირჩიეს. ჩვენ ხომ ასეთი არ ვიყავით, ამას ხომ ჩვენი წინაპარი არ ჩაიდენდა. მაგრამ მე მწამს, რომ ქართველი ერი განიწმინდება ცოდვებისაგან და მისი სულიერება კვლავ ამაღლდება. მე მწამს, რომ ამისათვის ილოცებს მეუფე გრიგოლიც, რომლის გარდაცვალებაც განსაკუთრებით მძიმეა ჩემთვის. მე ხომ მან დამადგა გვირგვინი ჩემი პატრიარქად აღსაყდრების დროს. ღმერთმა აცხონოს მეუფე გრიგოლის სული. მისი ლოცვა შეგვეწიოს ჩვენ და სრულიად საქართველოს." (61, 1992 წ. 25.02) მიტროპოლიტი გრიგოლი დაიკრძალა ალავერდის საკათედრო ტაძარში.

ეპისკოპოსი ილარიონი (სამხარაძე)

 

ეპისკოპოსი ილარიონი, ერისკაცობაში ავთანდილ ერასტის ძე სამხარაძე, დაიბადა 1937 წლის 21 ნოემბერს თბილისში. ბავშვობა და ყრმობა გაატარა დედულეთში: კასპის რაიონის სოფელ ფავნისში. 1945-1953 წლებში სწავლობდა თბილისის ვაჟთა N32-ე სკოლაში. რვაწლიანი სკოლის დამთავრების შემდეგ, 1953 წელს, სწავლა განაგრძო თბილისის მეტალურგიულ ტექნიკუმში, რომელიც დაამთავრა 1957 წელს. 1958-1964 წლებში სწავლობდა საქართველოს პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში სამთო ინჟინრის სპეციალობაზე. 1953-1969 წლებში საერო სამსახურშია. 1963-1964 წლებში შეთავსებით სწავლობდა მარქსიზმ-ლენინიზმის უნივერსიტეტის ეკონომიკურ ფაკულტეტზე. 1957-1959 წლებში მუშაობდა "თბილმშენში". 1959-1964 წლებში მუშაობდა "თბილწყალსადენში". 1964-1968 წლებში იყო სკკპ წევრი. 1964-1968 წლებში მუშაობდა გეოლოგიურ პარტიაში.

1969 წლის 1 სექტემბრიდან სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესის ეფრემ II-ის ლოცვა-კურთხევით დაინიშნა სიონის საპატრიარქო ტაძრის მღვდლად და მედავითნედ. 1973 წელს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უენტარესის დავით V-ის ლოცვა-კურთხევით ჩაირიცხა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში, საიდანაც საბუთები გადაიტანა მოსკოვის ზაგორსკის სასულიერო სემინარიაში დაუსწრებელ განყოფილებაზე, რომელიც დაამთავრა 1976 წელს. 1969 წლიდან იგი სხვადასხვა ინსტანციებში აგზავნიდა განცხადება-შეტყობინებებს საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში არსებული ვითარების გამო. 1972 წლის 7 აპრილს, როდესაც სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრედ გამოცხადდა ურბნელი მიტროპოლიტი დავითი (დევდარიანი), ავთანდილ სამხარაძემ დაიწყო ხელმოწერების შეგროვება მიტროპოლიტ დავითის წინააღმდეგ. იგი აღნიშნავდა, მიტროპოლიტ დავითს არ აქვს უმაღლესი განათლება და არ შეიძლება მისი პატრიარქად არჩევაო. ავთანდილ სამხარაძე დაუკავშირდა ზვიად გამსახურდიას, მერაბ კოსტავას, ვალენტინა ფაილოძეს და დაიწყო ბრძოლა კათოლიკოს-პატრიარქ დავით V-ის წინააღმდეგ. ეპისკოპოსი ილარიონი შემდეგი გულახდილად წერდა თავის დღიურში: "როდესაც გარდაიცვალა კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II, მისი ზეპირი ანდერძისამებრ სიონის ზარები სამგლოვიაროთ მაშინვე ჩამოირეკა და რამეთუ სიონის ზარების ჩამორეკვა ერთის მხრივ კათოლიკოს-პატრიარქის ეფრემ II-ის ამქვეყნიური ცხოვრების დასასრულისა და მეორეს მხრივ კი ჩემთვის ამა ქვეყნიური ცხოვრების ბრძოლის დასაწყისის მანიშნებელი აღმოჩნდა. ჯერ იყო და, კათოლიკოს-პატრიარქის ეფრემ II-ის გარდაცვალებამ დამამწუხრა და შემდეგ - მისი გარდაცვალებისდა გამო ეკლესიის გარეული მტრებისა და შინაური მოღალატეების თავგასულობამ... ვითარცა სიონის საკათედრო ტაძრის დარაჯ-დამლაგებელმა, ოდეს მივმართე მოვალეობისამებრ საქართველოს სსრ მთავრობას სათანადო განცხადებით: კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრე დავითის მოთხოვნა, უარსმეყო განცხადებებში მოყვანილი ფაქტები, არა თუ შევასრულე, არამედ კიროვის რაიპროკურორის თანაშემწეს დავით ქორიძეს 10 გვერდიანი ახსნა-განმარტება დავუწერე." 1972 წლის 1 ივლისს საქართველოს ეკლესიის წმიდა სინოდმა მიიღო მიმართვა XI საეკლესიო კრებისადმი, სადაც აღნიშნული იყო: "ჩვენ, სრულიად საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის წევრები, შეშფოთებას გამოვთქვამთ სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის არჩევასთან დაკავშირებით. შექმნილი მდგომარეობის ირგვლივ, რომელიც გამოიხატება კერძოდ თუ ჯგუფურად ხელმოწერილი და ანონიმური განცხადებით, ეკლესიებში და სხვა ადგილებში ზოგიერთ მორწმუნეთა მიერ ცილისმწამებლური პროვოკაციული გამოსვლებით, თავდასხმით მოსაყდრე დავით მიტროპოლიტისადმი და მრავალი სხვა არასასიამოვნო ფაქტით, ვაცხადებთ XI საეკლესიო კრებისადმი, რომ ამ სამწუხარო ამბების მოთავე და ჩამდენი პირები არიან უძველესი ქართული ეკლესიის აშკარა მტრები, რომელთაც სურთ მის შინაურ ცხოვრებაში შეიტანონ არევ-დარევა, შექმნან ქაოსი და დაბრკოლებები. კათოლიკოს-პატრიარქის არჩევის მეტად სერიოზულ საკითხში." (42, 3222).

1973 წლის 19 ნოემბერს უწმიდესმა და უნეტარესმა დავით V-მ მედავითნე ავთანდილ სამხარაძე აკურთხა დიაკვნად, 1974 წლის 7 იანვარს - მღვდლად. 1974 წლის 1 სექტემბრიდან 1975 წლის 1 აგვისტომდე ავთანდილ სამხარაძე იყო სამების ეკლესიის წინამძღვარი.

1975 წლის 1 აგვისტოდან 1976 წლის 10 მაისამდე თბილისის წმიდა ბარბარეს ეკლესიის წინამძღვარია.

1975 წლის 12 მაის გამორჩეულ იქნა ბოდბის ეპისკოპოსად, 22 მაისს აღიკვეცა ბერად და ეწოდა სახელად ილარიონი. 24 მაისს აკურთხეს ეპისკოპოსად. კურთხევას ესწრებოდნენ მიტროპოლიტები: ილია (შიოლაშვილი), რომანოზი (პეტრიაშვილი), ეპისკოპოსი გაიოზი (კერატიშვილი).

1977 წლის 9 ნოემბერს, როდესაც გარდაიცვალა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი, უწმიდესი და უნეტარესი დავით V, ეპისკოპოსი ილარიონი დაუპირისპირდა ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტ ილიას სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრედ არჩევის წინადადებას და მოსაყდრეობის სასურველ კანდიდატად მიიჩნია ბათუმ-შემოქმედელი და ჭყონდიდელი მიტროპოლიტი რომანოზი. როდესაც მისი წინადადება არ გავიდა სინოდის სხდომაზე, იგი პირდაპირ მოქმედებაზე გადავიდა, დაიწყო საჩივრების წერა სხვადასხვა ინსტანციებში. 1977 წლის 18 დეკემბერს ეპისკოპოსი ილარიონი თავის მომხრეებთან ერთად შეიჭრა საპატრიარქო რეზიდენციაში, რასაც ადასტურებს საქართველოს რესპუბლიკის გენერალური პროკურორის ლერი თალაკვაძისათვის გაგზავნილი შემდეგი დოკუმენტი: "ამა წლის 18 დეკემბერს, 19 საათზე, საქართველოს საპატრიარქოს შენობაში ძალით შეჭრილან წილკნელი მიტროპოლიტი გაიოზი, ბათუმ-შემოქმედელი მიტროპოლიტი რომანოზი, ბოდბელი ეპისკოპოსი ილარიონი. მათ გაუტეხიათ პატრიარქის კაბინეტის კარები, კანცელარიის ოთახში გაუღიათ მდივნის საწერი მაგიდა და სეიფი, პატრიარქის კაბინეტში დაუხევიათ საქმიანი ქაღალდები (მათ შორის სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრედ მიტროპოლიტ ილიას არჩევის ოქმი), გამოუყენებიათ პატრიარქის ბეჭედი, უმუშავიათ საბეჭდ მანქანაზე, როგორც ქართულზე, ასევე რუსულზე. როგორც დარჩენილი შავი ნაწერებიდან ჩანს, მათ დაუგზავნიათ პროვოკაციული დეპეშები სხვადასხვა საპასუხისმგებლო პირებთან. პატრიარქის კაბინეტის კარების გასაღები დაუმტვრევიათ და ჩაუსვამთ ახალი. გთხოვთ მიიღოთ ზომები. კათოლიკოს-პატრიარქის მდივანი გრიგოლ მშვიდობაძე." (28, 278).

სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქად მიტროპოლიტ ილიას არჩევის შემდეგ ეპისკოპოსი ილარიონი კიდევ უფრო გაღიზიანდა. მართალია, იგი ბოდბელად იწოდებოდა, მაგრამ წირავდა პატარა სამების ეკლესიაში, გახშირდა მის მიერ მორწმუნეთა მიმართ აგრესიული გამოსვლები, რამაც სკანდალების სახე მიიღო. 1978 წლის ივლისში წმიდა სინოდმა ალავერდელ მიტროპოლიტ გრიგოლს (ცერცვაძე) დაავალა შეესწავლა ეპისკოპოს ილარიონის საქმე. მეუფე გრიგოლმა დაწვრილებით შეისწავლა საქმე და წმიდა სინოდს წარუდგინა დასკვნა, რომლის თანახმადაც 1978 წლის 27 ივლისს წმინდა სინოდმა ასეთი დადგენილება გამოიტანა: "ფსიქიკური ავადმყოფობის გამო ეპისკოპოსი ილარიონი მღვდელმთავრის ხარისხის შენარჩუნებით განთავისუფლებულ იქნას ბოდბის ეპარქიის მმართველობიდან და გამოყვანილ იქნას წმიდა სინოდის შემადგენლობიდან... წმიდა სინოდი თვლის, რომ მისთვის აუცილებელია მკურნალობა". იმის ნაცვლად, რომ დაფიქრებულიყო, 1978 წლის 7 სექტემბერს მან ასეთი განმარტებით მიმართა წმიდა სინოდს: "წმიდა სინოდმა მიიღო ღვთის შეურაცმყოფელი, წმიდა ეკლესიის შეურაცხმყოფელი, ქრისტიანობის შეურაცხმყოფელი ოქმი." 1982 წელს იგი მკურნალობდა. 1984 წლის ნოემბერ-დეკემბერში შედგენილ ერთ წერილში თავის თავს "უფალი იესუ ქრისტე ივერიელ ღმერთკაცს" უწოდებს. 1985 წლის 7 მარტს მეუფე ილარიონმა მსოფლიოს საერთაშორისო ეკლესიის შექმნის ზოგადი მოსაზრებანი და დასკვნები წარუდგინა რელიგიის საქმეთა რწმუნებულის მოადგილეს რატი ტატიშვილს და თავი ამ ახალი ეკლესიის მეთაურად გამოაცხადა. მეუფე ილარიონი ამჟამად მდუმარებაშია კასპის რაიონის სოფელ ფავნისში.

 

მიტროპოლიტი ნიკოლოზი (მახარაძე)

მიტროპოლიტი ნიკოლოზი, ერისკაცობაში ხუტა ღენტორის ძე მახარაძე, დაიბადა 1932 წლის 28 ივნისს ქუთაისში. ქუთაისის N1 საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ, 1954 წელს სწავლა განაგრძო ალ. წულუკიძის სახელობის ქუთაისის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ფილოლოგიის ფაკულტეტზე რუსული და ინგლისური ენების სპეციალობით, რომელიც წარჩინებით დაამთავრა 1959 წელს. 1959-1971 წლებში მუშაობდა იმავე ინსტიტუტში ინგლისური და რუსული ენების ლექტორად.

1972 წელს ჩაირიცხა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში, რომელიც წარჩინებით დაამთავრა 1975 წელს და სემინარიაში დაიწყო მუშაობა ჰომილეტიკისა და ეკლესიის ზოგადი ისტორიის ლექტორად. 1977 წლის იანვარში ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტმა ილიამ აკურთხა ჯერ დიაკვნად და შემდეგ მღვდლად განაწესა სოხუმის საკათედრო ტაძარში. 1977 წლის მაისში აღყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში. არქიმანდრიტი ნიკოლოზი აქტიურ მონაწილეობას იღებდა საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის მე-12 საეკლესიო კრების მუშაობაში. მან 23 დეკემბერს სიონის საპატრიარქო ტაძარში კრების მონაწილეთათვის წაიკითხა მოხსენება "საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია, წარსული, აწმყო და მომავალი."

1978 წლის 8 თებერვალს წმიდა დავით აღმაშენებელს ხსენების დღეს საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის წმიდა სინოდის სხდომაზე სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესი ილია II-ის წინადადებით გამორჩეულ იქნა ცხუმ-აფხაზეთის ეპისკოპოსად. 19 თებერვალს სიონის საპატრიარქო ტაძარში საღამოს ლოცვაზე, რომელსაც ესწრებოდნენ: სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი, უწმიდესი და უნეტარესი ილია II, თეთრიწყაროელი მიტროპოლიტი ზინობი, მანგლელი მიტროპოლიტი გიორგი, ალავერდელი მიტროპოლიტი გრიგოლი, წილკნელი მიტროპოლიტი გაიოზი. შესრულდა არქიმანდრიტ ნიკოლოზის ეპისკოპოსად ხელდასხმა. უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ მიულოცა ეპისკოპოსად ხელდასხმა და შეახსენა იმ სირთულეებისა და პრობლემების შესახებ, რომელნიც მრავლად შეხვდებოდა ცხოვრების გზაზე, განსაკუთრებით ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიაში. ეპისკოპოსი ნიკოლოზი დაინიშნა საქართველოს საპატრიარქოს საგარეო განყოფილების თავმჯდომარედ. 1978 წლის ოქტომბერში მეუფე ნიკოლოზი, როგორც საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის წარმომადგენელი, იმყოფებოდა რომში პაპის - იოანე პავლე I-ის დაკრძალვაზე და შემდეგ ახალი პაპის იოანე პავლე II-ის აღსაყდრებაზე. მეუფე ნიკოლოზი შთაბეჭდილებებში წერდა: "ოთხ ოქტომბერს დანიშნული იყო პაპის დაკრძალვა... მღელვარებით მოველოდი ამ ცერემონიალს. იგი ჩატარდა ღია ცის ქვეშ, წმიდა პეტრეს ტაძრის წინ, მოედანზე... ორასი ათასზე მეტმა კაცმა ჩაიარა ამ დღეს განსვენებულის ცხედართან... საიდან არ იყვნენ ჩამოსულები... ჩემთვის განსაკუთრებით თვალში საცემი და საინტერესო იყო ის სიძუნწე და ლაკონურობა, რომელიც თან ახლდა სამგლოვიარო წირვა-ცერემონიალს... 5 ოქტომბერს შეხვედრა მქონდა ვატიკანის ქრისტიანული ერთობის დეპარტამენტში, ვესაუბრე ეპისკოპოსს. მან კმაყოფილება და სიხარული გამოთქვა რომში საქართველოს ეკლესიის წარმომადგენლის ხილვის გამო. ძალზე სასურველია, გაღრმავდეს ურთიერთობა საქართველოსა და ვატიკანს შორისო, _ აღნიშნა მან. 6 ოქტომბერს საშუალება მომეცა, დამეთვალიერებინა რომი. ვნახე წმ. პეტრეს, წმ. პავლეს, ღვთისმშობლის, აღდგომის, წმიდა კლემენტის ტაძრები. თვალი შევავლე რომის კოლიზეუმს, იმპერატორთა ფორუმებსა და კატაკომბებს. დიდი შთაბეჭდილებები დამეუფლა... ბევრად საინტერესო მაინც რომში მეორედ მგზავრობა იყო. თავისთავად, შინაარსიც ბევრად სასიამოვნო ჰქონდა იმ მისიას, რომელიც ამჯერად დამეკისრა... მივდიოდი ახალი პაპის აღსაყდრების დღესასწაულზე. აღსაყდრება შედგა 1978 წლის 21 ოქტომბერს, აქაც ყველაფერი ლაკონურად და ძუნწად. პაპს თეთრი შესამოსელი ეცვა, იმავე დღეს მიმიღო, დიდი კმაყოფილება გამოთქვა იმის გამო, რომ მის აღსაყდრებას ქართველი ეპისკოპოსი დაესწრო. ვიცი, რომ ქართული ეკლესია უძველესი ეკლესიაა და ჩვენი სურვილია, კონტაქტები, რომლებიც უკვე აღსდგა, უფრო გავაღრმავოთ და გავაძლიეროთო, - აღნიშნა მან." (60, 1982).

ახალი პაპი საბჭოთა უშიშროების კომიტეტისათვის მიუღებელი პერსონა იყო. კარგი დღე არც იმ მღვდელმთავრებს დაადგათ, ვინც პაპს შეხვდნენ, მიტროპოლიტი იუვენალი გადაყენებულ იქნა რუსეთის ეკლესიის საგარეო განყოფილების თავმჯდომარეობიდან, არქიეპისკოპოსი კომიტასი უეცრად გარდაიცვალა სომხეთში, ეპისკოპოსი ნიკოლოზი შევიწროებას განიცდიდა ცხუმ-აფხაზეთში რელიგიის საქმეთა რწმუნებულის გააფხაზებული ქართველის ა. ლაგვილავას მიერ.
1978 წლის 14 დეკემბერს მეუფე ნიკოლოზი აყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში, 1979 წლის 7 აპრილს უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ დაჯილდოვა წმიდა გიორგის I ხარისხის ორდენით. მეუფე ნიკოლოზი, როგორც საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საგარეო განყოფილების თავმჯდომარე, უწმიდესსა და უნეტარეს ილია II-სთან ერთად ოფიციალური ვიზიტით იმყოფებოდა კონსტანტინოპოლში, იერუსალიმში, ბულგარეთში, მოსკოვში. მან უმასპინძლა ალექსანდრიის, იერუსალიმის, ანტიოქიის, სომხეთის ეკლესიების მეთაურებს საქართველოში. 1981 წლის დასაწყისში მას მიეცა მიტროპოლიტობა, 1981 წლის 9 სექტემბერს იგი გადაყვანილ იქნა ქუთათელ-გაენათელ მიტროპოლიტად, რამაც ყოფილი ქუთათელის _ მიტროპოლიტ შიოს (ავალიშვილი) განრისხება გამოიწვია. მან ჯერ უარი განაცხადა ბათუმ-შემოქმედის ეპარქიაში გადასვლაზე, შემდეგ კი დაიწყო საჩივრების წერა საერო ხელისუფლებაში... წერილებში განსაკუთრებით მძაფრად აკრიტიკებდა მიტროპოლიტ ნიკოლოზს... 1983 წელს მიტროპოლიტი ნიკოლოზი განთავისუფლდა ქუთათელ-გაენათელობიდან და დაყვანილ იქნა ბერობის ხარისხზე... გადაიტანა ინფაქტი... მკურნალობდა ხანგრძლივი დროის მანძილზე. გამოჯანმრთელებისთანავე ხან ზედაზენზე და ხან ჩუღურეთის წმიდა ნიკოლოზის ეკლესიაში მედავითნეობდა, გარდაიცვალა 2008 წლის 5 ივლისს, თბილისში, 8 ივლისს დაიკრძალა ჩუღურეთის წმიდა ნიკოლოზის ეკლესიის გალავანში. ჯერ კიდევ 1998 წლის 4 სექტემბერს მას ასეთი ანდერძი შეუდგენია.

"ჩემი საბოლოო თხოვნა ჩემს შვილიშვილს გიორგი წიკლაურს

ჩემი გარდაცვალების შემთხვევაში, გთხოვ ყოველივე აღასრულო ისე, როგორც ამ ანდერძშია მითითებული.

1. წმ. ნიკოლოზის ტაძრის წინამძღვართან, მამა ზურაბთან შეთანხმებით, დამასვენე წმ. ნიკოლოზის ტაძარში.
2. დამასაფლავეთ მესამე დღეს, გარდა ორშაბათისა, ოთხშაბათისა და პარასკევისა.¬
3. დამინთეთ დიდი კელაპტრები, სად არის იცი. (სერვანდში აწყვია).
4. არავითარი შეტყობინება, განსაკუთრებით ჩემი ნათესავებისათვის. (მხედველობაში მყავს ჩემი დისშვილები).
5. მე ვიცი, რომ მრევლს ვუყვარვარ და ის დამკრძალავს.
6. ჩვენმა გოგონებმა მიკითხონ ფსალმუნი.
7. ჩამაცვი შავი კაბა, შავი ანაფორა და დამახურე შავი ქუდი.
8. მამა ზურაბს ვუთხარი სად დამასაფლაოს იმ შემთხვევაში, თუ პატრიარქი მამა ზურაბს არ მისცემს ლოცვა-კურთხევას დავიკრძალო წმ. ნიკოლოზის ტაძარში.
9. საფლავზე აუცილებლად დამიდგით ჯვარი. (აუცილებლად წმ. ნინოსი).
10. ანდერძი ნოტარიულად გაფორმებული მაქვს გიორგი (მირზა) წიკლაურის სახელზე. სწორედ მან გამოიჩინა ჩემს მიმართ მამა-შვილური სიყვარული, როდესაც მე მძიმე ავადმყოფი ვიწექი საავადმყოფოში.

და, ბოლოს, უფალს შევსთხოვ შეუნდოს ყველას, ვინც მიმტრო და არ გამიტანა ცხოვრებაში, ვისაც ჩემი კეთილშობილებისა შურდა, მეტი მე არაფერი არ გამაჩნდა. მთელი ჩემი სიცოცხლე პირნათლად ვემსახურე ღმერთს და ადამიანებს. მადლობელი ვარ უფლის, რომ ჩამინერგა ჩემი ხალხის, ჩემი ქართული ეკლესიისა და სამშობლოს უდიდესი სიყვარული. და თუ ცხოვრებამ არ გამიმართლა, ბედნიერი ვარ, რომ ღვთის სიყვარული ყველა სიყვარულზე ძლიერი აღმოჩნდა. ადამიანებმა სწორედ ეს ვერ წამართვეს, რადგან უფალსაც ძლიერ ვუყვარდი და ვებრალებოდი.

ღმერთო, დამიმკვიდრე სასუფეველი!

მხოლოდ უფლის და ჩემი ხალხის სიყვარულმა გამაძლებინა ამ ქვეყნად.

ვლოცავ წმ. ნიკოლოზის ტაძრის სამღვდელოებას, მრევლს და შევსთხოვ უფალს არავის მოაკლოს მადლი და წყალობა."

მთავარეპისკოპოსი იოანე (ანანიაშვილი)

მთავარეპისკოპოსი იოანე, ერისკაცობაში ცეზარ ნიკოლოზის ძე ანანიაშვილი, დაიბადა 1948 წლის 5 იანვარს გორის რაიონ სოფელ კირბალში. 1955-1962 წლებში სწავლობდა თბილისის 14-ე საშუალო სკოლაში. 1963-1967 წლებში სწავლობდა თბილისის მანქანათმშენებლობის ტექნიკუმში. 1967-1968 წლებში მუშაობდა ქარხანა "მაგნიტოფონში." 1968-1970 წლებში მსახურობდა საბჭოთა არმიის რიგებში. 1971 წლის იანვრიდან აგვისტომდე კვლავ ქარხანაში აგრძელებდა შრომით საქმიანობას. 1971-1973 წლებში სწავლობდა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში. 1973 წლის ივნისში ბათუმ-შემოქმედელი და ჭყონდიდელი მიტროპოლიტის რომანოზის (პატრიაშვილი) ლოცვა-კურთხევით დაინიშნა სენაკის მთავარანგელოზის ეკლესიის მედავითნედ. 1973 წლის 12 ოქტომბერს მიტროპოლიტ რომანოზის ლოცვა-კურთხევით არქიმანდრიტმა კონსტანტინე ქვარიამ სენაკის დედათა მონასტერში ცეზარ ანანიაშვილი აღკვეცა ბერად და უწოდა სახელად იოანე.

1973 წლის 26 ოატომბერს მიტროპოლიტმა რომანოზმა აკურთხა ფოთის ეკლესიაში იეროდიაკვნად, 25 ნოემბერს ბათუმის ეკლესიაში - მღვდელმონაზონად. 1974 წელს მიტროპოლიტმა რომანოზმა დააჯილდოვა საგვერდულით. 1975 წელს აღყვანილ იქნა იღუმენის, ხოლო 1976 წელს არქიმანდრიტის ხარისხში.

1977 წლის 9 ნოემბერს გარდაიცვალა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი, უწმიდესი და უნეტარესი დავით V, არქიმანდრიტი იოანე უყოყმანოდ დადგა ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტ ილიას (შიოლაშვილი) გვერდით. XII საეკლესიო კრებაზე, რომელმაც სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქად აირჩია ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტი ილია, არქიმანდრიტი იოანე იყო ხმის დამთვლელი კომისიის თავმჯდომარე, რომელმაც პირველმა გამოაცხადა ხმის დამთვლელი კომისიის ოქმი: "მოსაყდრე ილია ერთხმად იქნა არჩეული სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქად" და მიულოცა მის უწმიდესობას ამ მაღალ საპასუხისმგებლო თანამდებობაზე არჩევა. 1978 წლის 1 იანვრიდან, როდესაც მიტროპოლიტი რომანოზი პენსიაზე გავიდა და განთავისუფლდა ეპარქიის წინამძღოლის მოვალეობისაგან, არქიმანდრიტი იოანე დაინიშნა ჭყონდიდის ეპარქიის დროებით მმართველად. 1978 წლის 24 თებერვალს არქიმანდრიტი იოანე გამორჩეულ იქნა ჭყონდიდელ ეპისკოპოსად. 25 თებერვალს მოხდა მისი კურთხევა, რომელიც შეასრულა უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ. თეთრიწყაროელი მიტროპოლიტის ზინობის (მაჟუგა), ალავერდელი მიტროპოლიტის გრიგოლის (ცერცვაძე), მანგლელი მიტროპოლიტის გიორგის (ღონღაძე), ცხუმ-აფხაზეთის ეპისკოპოსის ნიკოლოზის (მახარაძე) თანამწირველობით. უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ მიულოცა მას ეპისკოპოსად კურთხევა და უსურვა წარმატებანი სასულიერო ცხოვრების ასპარეზზე.

ეპისკოპოსად კურთხევისას არქიმანდრიტმა იოანემ ამ სიტყვებით მიმართა მის უწმიდესობას: "განგებითა ღვთისათა და ლოცვა-კურთხევითა თქვენი უწმიდესობისა და უნეტარესობისა, საქართველოს ეკლესიის წმიდა სინოდის გადაწყვეტილებით გამორჩეული ვიქმენი ეპისკოპოსად ღვთივ-დაცულსა ჭყონდიდის სამწყსოისა. დიდი მღელვარებით ვარ მოცული, ვმადლობ ყოვლადმოწყალე ღმერთსა, რომელი არა ჰრიდებს ცოდვათა ჩემთა და მიწოდებს ეგზომ დიდი მსახურებისათვის; ძრწოლვა მიპყრობს, როდესაც გონების თვალით განვჭვრეტ, როგორი აღსასრულისაა ეს სამსახური. თქვენი უწმიდესობისაგან ხშირად მსმენია და წმიდა მამათა დარიგებათგან ამომიკითხავს, რომ მღვდელმთავრის მსახურება მოციქულებრივი მსახურებაა და შეგნება იმისა, თუ ვისი სახელის წოდებას ვინებებ და მოვალეობას ვიტვირთავ, შიშსა მგვრის. დიდია ეს მსახურება, დიდია ვალდებულება ჩემი წინაშე ღვთისა. მოციქული პავლე ებრაელთა მიმართ წერს: "არავინ თვით თვისით მოიღოს პატივი, არამედ, რომელ წოდებულ არს ღმრთისა მიერ, ვითარცა იგი აჰრონ (ებრ. 5,4). მივიღებ ამ დიდ ხარისხს, როგორც ღვთის ნებას, ისე ღვთისადმი სასოებითა, ვიტვირთავ უძველესი ჭყონდიდის სამწყსოს სულიერ მესაჭეობას თქვენი უწმიდესობისა და უნეტარესობის მამამთავრული შემწეობის იმედით... მოწაფე ვარ ღვთისა და თქვენი, უწმიდესო მეუფეო, თქვენ ბრძანდებით ჩემი საყვარელი მოძღვარი სემინარიაში, თქვენ ბრძანდებით ჩემი მანუგეშებელი განსაცდელის ჟამსა და თქვენ ბრძანდებით ჩემი კეთილად დამმოძღვრებელი დღიდან ჩემს მიერ სასულიერო ხარისხის მიღებისა - ვიდრე აქამომდე. თქვენი უწმიდესობა მთელს ქართულ ეკლესიას, ყველა კეთილი ნების ადამიანს უყვარს, რადგან თვითონ სიყვარული ბრძანდებით, ყველა გებრალვით, ყველას მფარველობთ და ყოველსა კეთილსა უყოფთ. ამ სიყვარულს უკლებლივ ყველანი უხვად ვიმკით თქვენგან მეცა, რომელიც მუდამ ვთვლიდი და ვთვლი ჩემს თავს თქვენს მოწაფედ. ვეცდები, ვემსახურო მაცხოვრის ნაქადაგებ სიყვარულსა. გმადლობთ, თქვენო უწმიდესობავ, ეგზომ დიდი ყურადღებისა გამო... ლოცვა-ჰყავთ ჩემთვის, თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, ყოვლადსამღვდელონო მღვდელმთავარნო და პატიოსანნო მამანო, რათა შევძლო კეთილად აღსრულება ჩემი ახალი სამსახურისა, სადიდებლად ღვთისა, სასიკეთოდ ჩვენი დედა ეკლესიისა. ამინ." (28, 5344).

1979 წელს იგი აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში და შეთავსებით დაინიშნა ცაგერისა და ლეჩხუმ-სვანეთის ეპარქიის მმართველად. ორივე ეპარქიაში რთული ვითარება იყო, ეკლესიათა უმრავლესობა კი - ადმინისტრაციული წესით დახურული, ხშირი იყო მორწმუნეთა დევნა-შევიწროება. განსაკუთრებით მძიმე ვითარება იყო ლეჩხუმ-სვანეთში, სადაც არცერთი ეკლესია არ ფუნქციონირებდა. 1981 წლის აგვისტოში მთავარეპისკოპოსმა იოანემ იმოგზაურა სვანეთში. უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-სადმი გაგზავნილ წერილობით მოხსენებაში იგი აღნიშნავდა: "როდესაც მესტიაში ჩავედი, ადგილობრივმა საერო ხელისუფლებამ ცივად მიმიღო და მომთხოვა დოკუმენტი, რის საფუძველზე ჩავედი მესტიაში. მათ ვუჩვენე დოკუმენტი, სადაც მიწერია, რომ ვარ ჭყონდიდისა და ლეჩხუმ-სვანეთის მთავარეპისკოპოსი. მათ გაუკვირდათ, აქ არასოდეს მღვდელი არ გვყოლია და არც მომავალში გვინდაო, გამომიცხადეს. მათი წინააღმდეგობის მიუხედავად დავიარე მთელი რაიონი, ხალხი კარგად მხვდებოდა, მთხოვდნენ ეკლესიების გახსნას, სასულიერო პირების დანიშვნას." (28, 5344).

მთავარეპისკოპოსი იოანე არაერთხელ იმყოფებოდა საზღვარგარეთის ქვეყნებში, როგორც საქართველოს ეკლესიის დელეგაციის ხელმძღვანელი. 1982 წლის ნოემბერში ჩეხოსლოვაკიის მართლმადიდებელმა ეკლესიამ აღნიშნა ავტოკეფალიის მიღებიდან 30 წლისთავი. საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის სახელით მთავარეპისკოპოსმა იოანემ ამ სიტყვებით მიმართა ჩეხოსლოვაკიის ეკლესიის მეთაურს, უნეტარეს დოროთეს: "დღეს თქვენი წმიდა ეკლესია აღნიშნავს საიუბილეო წელს, 30 წლისთავს ავტოკეფალიის მიღებიდან. ამ საერთო სიხარულმა მოგვიყვანა დღეს თქვენთან, რათა გამოთქვათ ჩვენი ძმური გრძნობები და წრფელი სურვილები... მოვედით ჩვენ, მლოცველნი, რათა გავიზიაროთ ძმების სიხარული. ჩვენი ეკლესია, უკვე თითქმის ორი ათასი წელია, ატარებს ქრისტეს ჯვარს. ეკლესია, რომელიც სავსებით იცავს მართლმადიდებლობას მთელი ამ ხნის განმავლობაში, ეკლესიაა მოწამეთა. ჩვენ ვიცით ფასი მართალი, ქრისტესათვის დაღვრილი სისხლისა, ფასი ისეთ დიდ მოწამეთა, როგორებიცაა დედოფალი შუშანიკი (V ს.), 100000 მოწამე, ამოწყვეტილი ხვარაზმშაჰ ჯალალედინის მიერ თბილისში (XIII საუკ.), 6000 ბერი, ამოწყვეტილი შაჰ-აბასის მიერ აღდგომა დღეს გარეჯის მონასტერში (XVII საუკ.) და მრავალი სხვა. მე აღარ განვაგრძობ ამ ძლევამოსილ მარტიროლოგიას ათასთა და ათასთა, რომელთაც თვისი სისხლი რწმენისა და მამულისათვის დაღვარეს. როგორც ყოველი ეკლესია, ასევე ჩვენიც, სულიერად აშენებულია მის ღირს მამათა შრომებით, რომელნი მოღვაწეობდნენ ეგვიპტიდან ათონამდე მართლმადიდებლური ბერობის ყოველ საუკუნეში, ვიდრე დღემდე. ეს სულიერი ეკლესია, რომელიც ხილულად ჩანს წმიდა ხატებში, ხელნაწერებსა და დიდებულ ტაძრებში, აღამაღლებს ღვთისადმი ყველა თაობის ადამიანთა გრძნობებს. ამ ეკლესიიდან, მისი მამამთავრისაგან - უწმიდესისა და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ ილია II-საგან მოგიტანეთ ჩვენი სიტყვანი მშვიდობისანი, ნიშანი სიყვარულისა. ჩვენ თქვენთან, ყველა მართლმადიდებელ ქრისტიანთან ერთად, ვივლით ქრისტეს გზით და მსასოებელნი მისნი, ვიმედოვნებთ ერთად შევიდეთ ზეციურ ქალაქ იერუსალიმში. მსურს გისურვოთ თქვენ, თქვენო უნეტარესობავ, უნეტარესო დოროთე, მრავალჟამიერი ჯანმრთელობა, ყველა საზრუნავთა მშვიდობიანი წარმართვა, მიწიერთა და ზეციურთა, ჩეხოსლოვაკიის ეკლესიისა, რათა მსგავსად მაცხოვრისა ჩვენისა, ვითარცა მწყემსმან კეთილმან, დაიცვათ თქვენდამი რწმუნებულნი სულნი და წარუძღვეთ მათ სანატრელსა მას სავანესა მამისასა." (28, 5344).

მთავარეპისკოპოსი იოანე ანანიაშვილი დაპატიმრებულ და გასამართლებულ იქნა 1983 წლის დასაწყისში. იმავე წლის 15 დეკემბერს მაშინდელი ცხაკაიას (სენაკის) სახალხო სასამართლოს გადაწყვეტილებით გამოგონილი ბრალდებით მიესაჯა 2 წლით თავისუფლების აღკვეთა... საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის გადაწყვეტილებით განთავისუფლდა ჭყონ¬დიდის ეპარქიის მმართველობიდან, დარჩა ბერმონაზვნად... 90-იანი წლებიდან სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის, წმიდა სინოდის სახელზე წერდა თხოვნებს, ითხოვდა მღვდელმთავრის ხარისხში აღდგენას... გარდაიცვალა 1998 წლის 31 ივლისს. მისი უწმიდესობისა და უნეტარესობის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით 4 აგვისტოს დაიკრძალა სამთავროს დედათა მონასტრის გალავანში.

მიტროპოლიტი კონსტანტინე (მელიქიძე)

მიტროპოლიტი კონსტანტინე, ერისკაცობაში დიმიტრი სიმონის ძე მელიქიძე, დაიბადა 1925 წლის 19 თებერვალს ბორჯომის რაიონის სოფელ ბალანთაში. პატარა დიმიტრი სწავლობდა ჯერ ბალანთის დაწყებით სკოლაში, შემდეგ ბაკურიანის შვიდწლიან სკოლაში, რომლის დამთავრების შემდეგ სწავლობდა ბორჯომის სატყეო ტექნიკუმში. 1961-1966 წლებში სწავლობდა საქარ¬თველოს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტში, რომელიც დაამთავრა მეტყევე-ინჟინრის კვალიფიკაციით. დიმიტრი მელიქიძე 1950-იანი წლე¬ბიდან მუშაობდა ჯერ ქ. ქლუხორის რაიონის სატყეო მეურნეობაში, შემდეგ _ ბორჯომ-ბაკურიანის სატყეო მეურნეობაში. საბჭოური ათეისტური პროპაგანდის მიუხედავად, ბავშვობიდან სწავლობდა საღვთო წიგნებს.

1972 წლის 3 დეკემბერს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესი დავით V-ის ლოცვა-კურთხევით სიონის საპატრიარქო ტაძარში აკურთხეს დიაკვნად, 1973 წლის 21 ოქტომბერს იგი აკურთხეს მღვდლად და დაინიშნა რუის-ურბნისის ეპარქიის სოფელ ატოცის წმიდა გიორგის ეკლესიის წინამძღვრად. 1974-1978 წლებში მამა დიმიტრი მსახურობდა ხაშურის იოანე ნათლისმცემლის ეკლესიის წინამძღვრად. 1978 წლის 20 ოქტომბერს იგი აღიკვეცა ბერად და ეწოდა სახელად კონსტანტინე, 22 ოქტომბერს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით აყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში და გამორჩეულ იქნა ურბნისის ეპარქიის ეპისკოპოსად. არქიმანდრიტ კონსტანტინეს ეპისკოპოსად ხელდასხმა შესრულდა 1978 წლის 29 ოქტომბერს. ეპისკოპოსმა კონსტანტი¬ნემ ამ სიტყვებით მიმართა უწმიდესსა და უნეტარეს ილია II-ს.:

"ვმადლობ ღმერთსა - უფალსა, რომელმან მომანიჭა ცნობიერება, რათა შემეცნო იგი - შემოქმედი ქვეყნისა.

ვმადლობ ღმერთსა - უფალსა, რომელმან ამ "მიწყივ მბრუნავ" წუთისოფელში შთამბერა რწმენა წმიდა სამებისა, სამ სახოვანის და ერთარსება ღვთისა.

ვმადლობ ღმერთსა უფალსა, რომელმან მომცა სასოება ბრწყინვალე და ძლევამოსილი ჯვრისა და აღიარება კაცობრიობის მხსნელისა, უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესი.

მწამს უფლისა ღვთისა და შევთხოვ, რომ მუდამ მოწყალედ გამომიწოდოს ხელი უხილავ წინააღმდეგობათა, ბოროტ ძალთა დათრგუნვის საქმეში.

"უკეთუ სმენით ისმინოთ ხმისა ჩემისა და ჰყოთ ყოველი, რომელთა გეტყვი თქვენ, ვემტერო მტერსა თქვენსა და წინააღმდგომ წინააღმდგომთა თქვენთა, რამეთუ წარვიდეს ანგელოზი ჩემი წინამძღვრად თქვენდა."

მე, მონა ღვთისა ამ იმედით და უფლისმიერი სიყვარულით გამოვისახავ პირჯვარს და ვამბობ კრძალვით: სახელითა მამისათა, და ძისათა და სულისა წმიდისათა, ამინ!

ამ სიტყვებით ვიწყებ და ვამთავრებ ჩემს ყოველდღიურ ცხოვრებასა და საქმიანობას. ამავე სიტყვებით შევუდგები შესრულებას ეპისკოპოსის მაღალი მოვალეობისას, რაიცა მამაზეციერის განგებით მატვირთეთ უღირსსა მონასა ღვთისასა - უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, დიდმა მეუფემ ილია II-მ და ჩვენი ქვეყნის მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის მაღალმა სინოდმა.

აწ ჩემი სული აღვსილია სიხარულით, რამეთუ არა განმაძეთ, ვითარცა უღირსი და ნაკლული, არამედ უმაღლეს ხარისხსა ზედა ჩემს ასვლას გულით უთანაგრძნეთ საქართველოს ეკლესიის მღვდელმთავართა სამღვდელო და სამონაზნო წესთა და კეთილმორწმუნე ერმან...

აღგითქვამთ ყველას ნეტარების მომნიჭებელ იმ მორჩილებას, რომელიც წუთისოფლის ნარეკლიან, ძნელსავალ გზებს გვიადვილებს ქრისტეს სარწმუნოების მიმდევართ.

მოკლედ მოგითხრობთ, რომ ჭეშმარიტებისაკენ ლტოლვა ძალიან ადრე ვიგრძენი. ბავშობისას ხშირად ვხედავდი ჯვარს სიზმრად, მაგრამ მინახავს ცხადადაც ჰაერში ჩამომდგარი, გაბრწყინებული ჯვარი პატიოსანი. ყოველ ხილვას ძელი ცხოველისას რაღაცა სიკეთე მოჰქონდა ჩემთვის: მაშინვე იმსხვრეოდა დამაბრკოლებელი ჯებირები, ქრებოდა უძლურება, ირთგუნებოდა ბოროტება.

ჩვენებათაგან, რაც ახალგაზრდობისას მეღირსა ხილვად, მთავარი ის იყო, რომ ცის სამხრეთ-აღმოსავლეთით ვიხილე ოქროსფერი ნათლით გაბრწყინებული ღვთისმშობელი და მის გარშემო სხვა წმიდანები - ასეთივე ნათლით გაბრწყინებულნი, მაგრამ უფრო მომცრონი. დედა ღვთისა უხმოდ შთამაგონებდა მაღლიდან, რომ სასოება არ დამეკარგა მის მიმართ, გადამეწერა პირჯვარი და მქონოდა მისი დახმარების იმედი.

სხვა ჩვენებებში თეთრ-სპეტაკი ღრუბლით მოსილი მამაღმერთი და ძე-ღმერთი ვიხილე ცასა ქვეყანასა შუა ჩამომდგარი და მათ მარჯვენით _ დედა ღვთისა. ჯერ იყო დუმილი ცათა შინა და მერე მამა-ღმერთმა წარმოსთქვა: "მე მსურს დედამიწა ცას შევუერთო"... და იქვე დასძინა: "დაე, მიწამ შეიგნოს და თვითონ მიუახლოვდეს ცას", მერე კი დაუმატა: "ჩვენ გვინდა დედამიწას უფრო დავუახლოვდეთო." შემდეგ დედა ღვთისამ გადმოხარა თავი ცათა სიღრმიდან, ჩანჩქერად გადმოუშვა თეთრი თმები და წარმოსთქვა: "მე მსურს ჩემი თმებით მივიზიდო დედამიწა!" ადვილი გასაგებია, რომ დედამიწის დაახლოება ზეცასთან, ეს არის უზენაესის ნება და ამას ხელი უნდა შეუწყონ თვით მორწმუნე ადამიანებმა. დედა ღვთისას ნათქვამიც გასაგებია: მისი თეთრი თმები მიწაზე მყოფი რჩეული მრევლია, რომელთა მეოხებით უნდა მოხდეს მიწის მიზიდვა ზეცის მიმართ. ღვთაების თეთრად შემოსვა დიდხანს მშვიდობას უნდა მოასწავებდეს ქვეყნად, რაც, მადლობა ღმერთს, გრძელდება, თუმცა ანგარების მოყვარულმა წრეებმა შექმნეს მესამე მსოფლიო ომის საშიშროება და ამ ომში ბირთვული იარაღის გამოყენების საფრთხე. მაგრამ ომის გაჩაღების მოსურნენი მიზანს ვერ ეწევიან. ჩვენი სამშობლო და პროგრესული კაცობრიობა მტკიცედ დგანან მშვიდობის სადარაჯოზე. ჩვენი ვალია ბევრი ვილოცოთ მშვიდობისათვის და იგი იქცევა ძალად, უზენაესი შეისმენს ლოცვას მართლისას.

სწრაფვა სასულიერო განათლებისკენ იმთავითვე მქონდა, რაღაცა იდუმალი გულისხმა ღვთიური მომიწოდებდა. ადრე დავეწაფე ძველი და ახალი აღთქმის სიბრძნეს, "ქართლის ცხოვრებას", ლიტერატურასა და ფილოსოფიას (თუმცა ნაკლებ ტალანტს ვგრძნობდი ჩემში). მე დიდხანს ვიყავი სამოქალაქო სამსახურში და უფალს ვთხოვდი გზების გახსნას.

არასოდეს მავიწყდებოდა მაცხოვრის ტკბილი მოწოდება - "ითხოვდით და მოგეცეს თქვენ, ეძიებდეთ და ჰპოვოთ, ირეკდით და განგეღოთ თქვენ". თუმცა მოწოდება იყო ღვთიური, მაგრამ, საოცარია, კეთილი ძალა მაინც თავისუფალ ნებას მიტოვებდა. სურვილი, თანაც ძლიერი, ჩემი უნდა ყოფილიყო. ბოლოს სულმა იმძლავრა და მე ეკლესიაში აღმოვჩნდი. დედა-ეკლესიამ ისე მიმიღო, როგორც უძლები შვილი მშობლიური წიაღიდან, ღვთისაგან მოწყვეტილი და უკან მობრუნებული. და მე ვიგრძენი, რომ საქართველოს წმიდა მართლმადიდებელი ეკლესიის გარეშე ჩემი ცხოვრება არასრული იყო. ეკლესიაში მოსულს დახმარების ხელი გამომიწოდეს კეთილმა მამებმა, მღვდლებმა, მღვდელმთავრებმა და თვით უწმიდესმა ილია II-მ. ამ მშობლიურ-ღვთაებრივი ზრუნვის შემდეგ მე მტკიცე ნიადაგზე დავდექი და აწ მინდა ყველა მზრუნველსა და კეთილისმყოფელს აღვუთქვა მორჩილება და არ გადავუხვიო ჩვენი წმიდა სამოციქულო ეკლესიის განჩინებას, მის ადათ-წესებს, შეძლებისდაგვარად კეთილი გულით ვიღვაწო მისთვის, ვიღვაწო მარად წმიდა სამების განდიდებისათვის, ერის ძლიერებისათვის, და ეს მცირე სიტყვა პირჯვარის გადაწერით და წმიდა სამების მოწოდებით დავამთავრო - სახელითა მამისათა და ძისათა და სულისა წმიდისათა, ამინ!" (60, 1979 წ. N2).

მეუფე კონსტანტინე 1979 წლიდან დაინიშნა საქართველოს საპატრიარქოს საგამომცემლო განყოფილების თავმჯდომარედ. 1980 წელს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით აყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში და დაინიშნა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ქორეპისკოპოსად. ვინ და რა სათხოვარით არ მიდიოდა მაშინ საპატრიარქოში. როგორც მეუფე კონსტანტინე წერდა: "ერთხელ ერთი მათგანი გულუბრყვილოდ შემეკითხა: "თქვენთვის ხომ ეს სამსახურია, თქვენ ხომ ძველ ტრადიციას მისდევთ ფორმალურად, თორემ, ბოდიში ასეთი კადნიერების გამო, ხომ არ შეიძლება ნამდვილად მორწმუნე იყოთ?! მით უმეტეს, ცოდნა გაქვთ. ადრე ინჟინერი ყოფილხართ." (62, 8). მეუფე კონსტანტინე XX საუკუნის 80-იანი წლების ქართულ საზოგადოებას ოთხ კატეგორიად ჰყოფდა. პირველი კატეგორიის წარმომადგენელმა დაუსვა მას კითხვა: "ნუთუ მართლა გწამთ ღმერთი?!" ადამიანთა მეორე ჯგუფი მორწმუნეთა კატეგორიას განეკუთვნება და ამით ისინი თითქოს "პანათეისტებზე" მაღლა დგანან. სინამდვილეში ამ ხალხის რწმენაც ცალმხრივია - ისინი ამაყობენ იმით, რომ მორწმუნენი არიან, ღმერთს აღიარებენ, მაგრამ სხვების მიმართ მკაცრნი არიან, თავიანთ წარმოდგენებს სხვას ახვევენ თავს, ადვილად ლანძღავენ და აგინებენ მათ, ვინც არ იზიარებს ამ წარმოდგენებს. ეკლესიას მსახურებენ, წირვა-ლოცვას ისმენენ, მღვდელმსახურებას არ უარყოფენ, მაგრამ თუ დასჭირდათ, განსჯიან და განიკითხავენ თვით მოძღვარსაც კი. აკვიატებულ აზრებს, წარმოდგენებს ისინი თავიანთ გულში აკანონებენ და შემდეგ არასოდეს არ ღალატობენ... ადამიანთა მესამე ჯგუფი ე.წ. "დინჯი მორწმუნენი~ არიან, რომელთაც არ აქვთ არავითარი აკვიატებული წარმოდგენები, სჯერათ სახარების ცნებები და რწმენის საკითხებშიც საკმაოდ კარგად ერკვევიან. ისინი აღიარებენ იმას, რაც რეალურად გაუგონიათ ან ამოუკითხავთ. თუ რჯულს ვერ აღასრულებენ მტკიცედ და აქვთ ჩავარდნები, ძალიან სწუხან, შედარებით მომთმენნი არიან, მიმტევებელნი ცოდვათა, არ უყვართ სხვაზე ლაპარაკი, სხვისი განკითხვა, გაკიცხვა, დაცინვა, შურისძიება. ამათ ღვთისკენ მიდრეკილება უფრო ძლიერი აქვთ გონებით და უფრო ძლიერად განიცდიან... მორწმუნეთა მეოთხე ნაწილში რჯულს მტკიცედ აღასრულებენ, ყველაფერში ღმერთს ჭვრეტენ, მას მსახურებენ, მას სწირავენ თავიანთ ნებისყოფას, მომთმენნი არიან, თავიანთი მტრებისათვის ლოცულობენ, ყოველგვარ მიგებასა და შურისძიებას გაურბიან, ღვაწლმოსილნი არიან, თავგადადებულნი ემსახურებიან ღვთიურ საქმეს." (62, 10).

მეუფე კონსტანტინე მიიჩნევდა, რომ ეკლესიას ყველაფერი უნდა გაეკეთებინა, რათა საზოგადოების უმრავლესობა ჭეშმარიტად მორწმუნე მრევლად ექცია. მისი ქადაგებები იყო სადა, ყველასათვის გასაგები. ქართული ლიტერატურის ჩინებულ მცოდნეს კარგად ესმოდა ინტელექტის, განათლების მნიშვნელობა. ზეპირად იცოდა "ვეფხისტყაოსანი". თვითონაც წერდა ლექსებს, მისი პოეზია სამშობლოს წარსულს, აწმყოსა და მომავალს დასტრიალებდა, მისთვის განსაკუთრებით სათაყვანო იყო მშობლიური მესხეთ-ჯავახეთი... მეუფე კონსტანტინე იყო უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ღვაწლის დამფასებელი და ერთგუ¬ლი დამცველი, მას არასოდეს არანაირ დაჯგუფებასა და კულუარულ დაპირისპირებაში არ მიუღია მონაწილეობა. საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წინაშე დამსახურებისათვის 1984 წელს მას მიებოძა მიტროპოლიტობა. 1985-1995 წლებში მიტროპოლიტი კონსტანტინე ბათუმ-შემოქმედის ეპარქიის მმართველია. ამ დროს საქართველოს ამ ძირძველ კუთხეში, აჭარაში დაიწყო მოსახლეობის უმრავლესობის ქრისტიანულ სარწმუნოებაზე დაბრუნების რთული, მაგრამ შეუქცევადი პროცესი.

1989 წლის 9 აპრილს თბილისში მომხდარ ტრაგიკულ მოვლენებს მიტროპოლიტი კონსტანტინე გამოეხმაურა წერილით "საქართველო გადარჩება." "დღეგრძელი იყოს საქართველო და მისი თავისუფლებისათვის მებრძოლნი, - წერდა იგი. რა მწარეა, რომ 9 აპრილს სწორედ მისი შვილების სიცოცხლე აჩეხეს. რა კარგად გამოჩნდა, რომ რიცხვით არასოდეს არ ვიბრძოდით. გონება და თავგანწირვა იყო მუდამ ჩვენი გამარჯვების საწინდარი. 9 აპრილმა დაგვიდასტურა, რომ თავგანწირვის უნარი კვლავაც შეგვწევს, ხოლო ღალატისაგან დაბინდულ გონებას ეს-ესაა ვიკრებთ. როგორც არ უნდა შემოგვესიონ, როგორც არ უნდა შეგვავიწროვონ, როგორც არ უნდა დაგვარბიონ, საქართველო გადარჩება. ჩვენში და ჩვენს გარეთ მუდამ იქნებიან მოღალატენი, მოშურნენი, გაუტანელნი, გაუმაძღარნი, მაგრამ ჩვენში და ჩვენს გარეთ ასევე იქნებიან ერთგულნი, უანგარონი, გონიერნი და გამტანნი, თავდადებულნი, შრომისმოყვარენი, კეთილის დამნახავნი და საქართველო გადარჩება"... (62, 15).

1995 წლიდან 2000 წლამდე მიტროპოლიტი კონსტანტინე განაგებდა მარგვეთის ეპარქიას. როგორც იმხანად მარგვეთის ეპარქიის მთავარხუცესი, დეკანოზი გრიგოლ აბულაძე (ხულოსა და სხალთის ეპისკოპოსი სპირიდონი) აღნიშნავდა: "მეუფე კონსტანტინემ უდიდესი ღვაწლი გასწია ზესტაფონში წმიდა ნიკოლოზის სახელობის სასულიერო სასწავლებლისა და ორი სასულიერო ბაგა-ბაღის - წმიდა ბარბარეს და წმიდა ეკატერინეს სახელობის ბაღების დაარსების საქმეში... მისი ლოცვა-კურთხევით ეპარქიის სოფლებში აღორძინდა ეკლესია-მონასტრები. აშენდა ზესტაფონში წმიდა გიორგის და წმიდა ნინოს სახელობის ტაძრები, დაწყებულია და შენდება ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინებისა და იოანე ნათლისმცემლის სახელობის ტაძრების მშენებლობა." მეუფე კონსტანტინე მარგვეთის ეპარქიაში დიდი სიყვარულითა და პატივისცემით სარგებლობდა. ამის მიზეზი იყო მისი საოცარი თავმდაბლობა, ყურადღებიანობა და ქრისტიანული სათნოება. იგი დაჯილდოებული იყო საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის უმაღლესი ჯილდოებით, მინიჭებული ჰქონდა სკუფიაზე ბრილიანტის ჯვრის ტარების, მეორე პანაღიის ტარების უფლება.

მეუფე კონსტანტინე აღესრულა 2000 წლის 20 ივლისს. უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის გადაწყვეტილებით, მიტროპოლიტ კონსტანტინეს ნეშტი გადმოსვენებულ იქნა სიონის საპატრიარქო ტაძარში, სადაც 22 ივლისს წესი აუგო უწმიდესმა და უენტარესმა ილია II-მ, რომელმაც ასე დაახასიათა იგი "დღეს ჩვენ მიწას უნდა მივაბაროთ წმიდა სინოდის უხუცესი მღვდელმთავარი, მარგველი მიტროპოლიტი კონსტანტინე. განგება ღვთისა, ღვთის მარჯვენა მუდამ იყოს მასთან. მეუფე კონსტანტინე შეუდგა ეკლესიურ ცხოვრებას და მღვდელმსახურებას იმ დროს, როცა იდევნებოდა ეკლესია და სარწმუნოება. იგი არ შეუშინდა დევნას და მთელი თავისი ცხოვრება შესწირა ეკლესიას, მის კეთილდღეობას. დღეს, როგორც მაშინ, დიდი პასუხისმგებლობა ეკისრება სასულიერო პირს და განსაკუთრებით მღვდელმთავარს. ჩვენ ვცხოვრობთ იმ დროში, როცა ხდება სულიერი გაბრწყინება საქართველოსი, ქართველი ერისა. ამისი წინამძღვარი სასულიერო პირი, განსაკუთრებით მღვდელმთავარი უნდა იყოს. მეუფე კონსტანტინემ თავისი დიდი რწმენითა და თავდადებული სიყვარულით, განსაკუთრებული თავმდაბლობით შეასრულა თავისი მოვალეობა ღვთისა და ერის წინაშე და დღეს ჩვენ გვაგონდება უფლის სიტყვები: "დამწყსენ ცხოვარნი ჩემნი." "აძოვენ კრავნი ჩემნი." უფალი კი არ ამბობს ცხოვარნი "შენნი", არამედ "ჩემნი". ეკლესიის სამწყსო არის სამწყსო უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესი და ჩვენ ვართ მხოლოდ შემსრულებელნი მისი ნაბიჯისა, მისი ლოცვა-კურთხევისა, რაც მუდამ ახსოვდა მეუფე კონსტანტინეს. ჩვენ დღეს აღვავლენთ ლოცვებს, რომ ღმერთმა შეიწიროს მისი ღვაწლი ღვთისა და ერის წინაშე. დარწმუნებულნი ვართ, რომ მეუფე კონსტანტინემ მოიპოვა მადლი ღვთისა. ეს მადლი და მეუფე კონსტანტინეს ლოცვა-კურთხევა შეგვეწევა ჩვენ და სრულიად საქართველოს. ღმერთმა აცხოვნოს და ნათელში ამყოფოს სული მონისა ღვთისა მარგველი მიტროპოლიტისა, კონსტანტინესი, ამინ." (62, 25). პატრიარქმა 23 ივლისს კიდევ ერთხელ გაიხსენა მეუფე კონსტანტინე და აღნიშნა: "იგი გამოირჩეოდა დიდი რწმენით, სიკეთით, ერთგულებით. არ მახსოვს არცერთი შემთხვევა, რომ მეუფეს რაიმე საკითხი გადაეწყვიტა, ან რაიმე ნაბიჯი გადაედგა ისე, რომ ჩემგან ლოცვა-კურთხევა არ აეღო." (62, 26). მიტროპოლიტი კონსტანტინე დაიკრძალა სიონის საპატრიარქო ტაძრის ეზოში. მის საფლავზე ყოველთვის სანთელი ანთია და ცოცხალი ყვავილების თაიგულები აწყვია. ეს ყოველივე მისი ამქვეყნიური სიყვარულისა და პატივისცემის გამოხატულებაა.

მიტროპოლიტი დავითი (ჭკადუა)

მიტროპოლიტი დავითი, ერისკაცობაში გრიგოლ ივანეს ძე ჭკადუა, დაიბადა 1926 წლის 22 მარტს ქ. თბილისში, სასულიერო პირის ოჯახში. მამა - ივანე ჭკადუა თბილისის ქაშუეთის ეკლესიის მოძღვარი იყო. 1955 წელს მან დაამთავრა პიატიგორსკის სამედიცინო ინსტიტუტის სტომატოლოგიური ფაკულტეტი. 1956-1978 წლებში მუშაობდა სტომატოლო¬გიური კაბინეტის გამგედ. 1978 წლის 13 აგვისტოს ეკურთხა მღვდლად და დაინიშნა მარტყოფის ღვთაების სახელობის ეკლესიის წინამძღვრად.

1978 წლის 20 ოქტომბერს გრიგოლ ჭკადუა მცხეთის სამთავროს მონასტერში აღიკვეცა ბერად და ეწოდა სახელად დავითი, 15 დეკემბერს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესი ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით ხელდასხმულ იქნა ბათუმ-შემოქმედის ეპარქიის მმართველად. ეპისკოპოსმა დავითმა ამ სიტყვებით მიმართა მის უწმიდესობას: "დღეს წარმოუდგენელი სიხარულის დღე დადგა ჩემს ცხოვრებაში. ჯერ არ შენელებულა ის დიდი მღელვარება, რომელიც მე განვიცადე ამ რამდენიმე თვის წინათ. მაშინ მთელი რწმენით ჩავიცვი ანაფორა, როდესაც მე შევუდექი ამ, მართლაც მძიმე და რთულ სამსახურს, თქვენ, თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, გზა დამილოცეთ, ამ ხნის მანძილზე ხშირად ვეკითხებოდი ჩემს თავს: შევძლებ თუ არა, რომ გავამართლო თქვენი იმედი, და კიდევ, შევძლებ თუ არა, არ შევარცხვინო ჩემი წინაპრების - მამაჩემის, პაპის და მისივე მამის - პაპაჩემის სახელი, რომელნიც უმწიკვლოდ ემსახურნენ საქართველოს ეკლესიას, არ შევარცხვინო თვით მამაჩემის სახელი, რომელიც დღესაც მისი მსახურია. ეს კითხვები ყოველთვის მაწუხებდა და მაღელვებდა. ერთი შეხედვით, მღვდლობა თითქოს სულ არ არის ძნელი. სინამდვილეში, მღვდლობა ისეთი მძიმე სამსახურია, როგორც ექიმობა. მათ შორის ძალიან ბევრია საერთო. ექიმი ავადმყოფის მკურნალია - ეს ასეა, მაგრამ რაგინდ კარგი მკურნალიც უნდა იყოს ექიმი, თუ მას არ აქვს უნარი მორალურადაც დაამშვიდოს და განკურნოს ავადმყოფი, ამ შრომას სასურველი შედეგი ვერ მოჰყვება. მის კეთილ საქმეს შედეგი მხოლოდ მაშინ აქვს და მადლიც მაშინ მოსდევს, როცა იგი ავადმყოფის სულს ჩასწვდება. მღვდლობაც ასეა... მოძღვარი მორწმუნე ხალხის სულიერი მკურნალია. არ არის იოლი მისი გზა, მღვდელი მორწმუნისათვის სიწმიდისა და სიკეთის მაგალითია, მისი გზის მანათობელი სინათლეა. დიახ, სასულიერო პირი თავისი ცხოვრებით, თავისი გრძნობით მორწმუნე ადამიანების გზის მანათობლად უნდა ევლინებოდეს. აი, ასე მესახებოდა მე ის გზა, რომელიც ავირჩიე, არ ვიცი შევძლებ თუ ვერ შევძლებ, მაგრამ ღმერთს მუდამ შევთხოვდი და შევთხოვ, მომცეს ძალა და შეწევნა ამ დიდი სამსახურის შესრულებისათვის. მუდამ ამ ფიქრით ვემსახურები ჩვენს მრავალნატანჯ, მართლმადიდებელ ქრისტიანულ ეკლესიას. ამჯერად კი უღელი, რომელიც მხრებზე დამედგა, კიდევ უფრო დამძიმდა, ვდგავარ რა თავდახრილი თქვენს წინაშე უღირსი მონა ღვთისა, ჩემს თავს ვეკითხები; მე რითა ვარ ღირსი ვატარო ეპისკოპოსის სახელი? სახელი, რომელსაც ატარებდა დიდი გაბრიელი, ან გურია-სამეგრელოს ეპისკოპოსი ალექსანდრე, ან ანტონ ჭყონდიდელი? ვატარო მათსავით ღირსეულად და შეურცხვენელად... დიახაც, დიდი ტვირთი და დიდი მოვალეობაა ეს. ერთადერთს, ისევ თქვენ მოგმართავთ, თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, რადგან ზეგარდმო ღმერთის ნებით მიიღეთ ასეთი დადგინება, გთხოვთ, ილოცოთ ჩემთვის და შეევედროთ უფალსა ჩვენსა, რათა მან შემაძლებინოს ეს უმძიმესი სამსახური ჩემი მშობელი ხალხის წინაშე, რათა გავამართლო თქვენი ნდობა და იმედები, თუნდაც ნაწილობრივ მაინც. მე მხოლოდ და მხო¬ლოდ ის დარჩენია, რომ მუდამ მახსოვდეს პავლე მოციქულის სიტყვები: "კაცად-კაცად მან თავისი ტვირთი იტვირთოს". პავლე მოციქული აგრძელებს რა თავის აზრს, ამბობს: "ჯერ არს ეპისკოპოსისა, რათა უბრალო იყოს, ფრთხილ, წმიდა, შემკულ, სტუმართ-მოყვარე, სწავლული." ამ სიტყვების აზრი დიდია, დიდია ისევე, როგორც დიდია თვით ღმერთი მაღალი, ასეთი სირთულის წინაშე ვდგევარ და ისევ შევთხოვ უფალს მის მოწყალებას; რადგანაც მე მყო მღვდელმთავრად ბათუმ-შემოქმედის ეპარქიისა. მანვე სახიერმან მომცეს ძალა და გონება, რათა კეთილად აღვასრულო ნება მისი. მისი ბრწყინვალებით იყოს განათებული ჩემი შავი სამოსი და გზა. ამინ." (60, 1979, N1).

1980 წლის 14 ოქტომბერს მეუფე დავითი აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში და დაინიშნა მცხეთის სასულიერო სემინარიის რექტორად. ამ თანამდებობაზე იყო 1984 წლამდე. 1981 წლის 8 სექტემბერს მეუფე დავითი გადაყვანილ იქნა ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიის მმართველად. 1984 წლიდან იგი საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საგარეო განყოფილების ხელმძღვანელია და მონაწილეობს მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნებში მართლმადიდებელ და არამართლმადიდებელ ეკლესიათა მიერ მოწყობილ ფორუმებში, როგორც საქართველოს ეკლესიის წარმომადგენელი. 1981 წელს ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოს ჟურნალი "უან უელდ" წერდა: "წვეროსან მართლმადიდებელ პრელატთა რიგებში 53 წლის ეპისკოპოსი დავით ჭკადუა ისე გამოიყურება, თითქოს იგი სასულიერო პირად დაიბადა. სინამდვილეში, ეს ტანმორჩილი, მკვრივი აღნაგობის ქართველი ეპისკოპოსი, ორთოდოქსალური ეკლესიის მსხურთა შორის, მეტად უჩვეულო წარმოშობისაა. 30 წელი იგი კბილის ექიმი იყო, შემდეგ კი ბაბუისა და მამის ნაკვალევს გაჰყვა და საქართველოს საბჭოთა სოციალისტურ რესპუბლიკაში მართლმადიდებელი ეკლესიის მსახური გახდა. ეპისკოპოსი დიდად განიცდის მსოფლიოს ჩაგრული ხალხის ბედს: "როგორც იცით, ჩვენმა ქვეყანამ სასტიკი ომი გადაიტანა ფაშისტური გერმანიის წინააღმდეგ. საბჭოთა კავშირს მილიონობით ხალხის სიცოცხლედ დაუჯდა გამარჯვება. ამ ომში უსაზღვროდ დიდი მსხვერპლი გაიღო საქართველომაც. ამ ფაქტმა ღრმა ნაკვალევი დააჩნია ჩემს მეხსიერებას. ახლაც, როცა მესმის, რომ კაცობრიობა კვლავ ომის საშინელებების წინაშე დგას, მწუხარებით ვივსები. კვლავ ცოცხლდება მეხსიერებაში წარსულის საშინელებანი და ის უაზრო მსხვერპლი... მე მჯერა, რომ მსოფლიოს ხალხებს შორის უსათუოდ უნდა არსებობდეს თბილი, მეგობრული დამოკიდებულება. ასეთი იყო ჩემი რწმენა და ასეთივე დარჩა მას შემდეგაც, რაც ჩემი ცხოვრება მაცხოვრის სამსახურს მივუძღვენიო" (60, 1981 წ. N2) - თქვა მან.

1983 წლის 26 ივნისს უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ მეუფე დავითი მიტროპოლიტის ხარისხში აიყვანა. მიტროპოლიტი დავითი დაჯილდოებული იყო მეორე პანაღიისა და სკუფიაზე ბრილიანტის ჯვრის ტარების უფლებით. იგი დაჯილდოებული იყო საქართველოს, კონსტანტინოპოლის, ალექსანდრიის, იერუსალიმის, ბულგარეთის, ჩეხოსლოვაკიის, რუსეთის საპატრიარქოს ორდენებით.

1990 წელს მიტროპოლიტი დავითი შედიოდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის იმ დელეგაციის შემადგენლობაში, რომელმაც კონსტანტინოპოლიდან ჩამოიტანა საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის ისტორიული ავტოკეფალიის მტკიცებულების სიგელი. მეუფე დავითი ლიტერატურულ საქმიანობასაც ეწეოდა. მისი მოთხოვნილების კრებული "რწმენა" გამოიცა 1992 წელს და მკითხველთა მოწონება დაიმსახურა. მეუფე დავითს რთულ ეპარქიაში მოუხდა მოღვაწეობა, აფხაზებსა და ქართველებს შორის გარე ძალების ინსპირირებით ადგილი ჰქონდა დაპირისპირებებს, რომელიც 1992 წელს შეიარაღებულ შეტაკებებში გადაიზარდა. რუსეთის რეგულარულმა შეიარაღებულმა ძალებმა აიღეს გაგრა, გუდაუთა და შემოუტიეს სოხუმს. მეუფე დავითი მგზნებარე სიტყვით გამოვიდა სოხუმში ქართველობის მრავალათასიან მიტინგზე... 1992 წლის 7 ოქტომბერს მიტროპოლიტი დავითი მოულოდნელად გარდაიცვალა, განსვენებულს წესი აუგო სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ. იგი დაიკრძალა სიონის საპატრიარქო ტაძრის ეზოში.

მიტროპოლიტი შიო (ავალიშვილი)

მიტროპოლიტი შიო, ერისკაცობაში ვარლამ აპოლონის ძე ავალიშვილი, დაიბადა 1909 წლის 17 სექტემბერს შორაპნის მაზრის სოფელ ხორითში. 1917-1923 წლებში სწავლობდა ხარაგაულის რაიონის სოფელ ლაშის სკოლაში, 1924-1925 წლებში - ზესტაფონის საშუალო სკოლაში, 1925-1928 წლებში - თბილისის მე-9 საშუალო სკოლაში. 1929 წელს იგი პოლიტიკური ბრალდებით დააპატიმრეს და გადაასახლეს საქართველოდან. სამშობლოში დაბრუნდა 1932 წელს და 1936 წლამდე მუშაობდა ხარაგაულის რაიონის სოფელ ხუნევის კოოპერატივის ბუღალტრად, 1936-1948 წლებში მუშაობდა თბილისში საქკოოპრნკავშირის მთავარ ბუღალტრად, 1960-1968 წლებში მუშაობდა ყაზახეთში, ყარაგანდის ოლქში საყოფაცხოვრებო მომსახურეობის კომბინატის დირექტორად. 1968-1975 წლებში - კუსტანაის ოლქში უალკოჰოლო სასმელის საამქროს უფროსად.

1975-1977 წლებში იყო მორჩილი ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიაში. 1978 წლის 23 აპრილს აღიკვეცა ბერად, 27 აპრილს ხელდასხმულ იქნა დიაკვნად, 22 ივლისს - მღვდელმონაზონად, 28 ივლისს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით ხელდასხმულ იქნა მაწყვერელ-ნიკორწმინდელ ეპისკოპოსად. არქიმანდრიტმა შიომ ეპისკოპოსად კურთხევისას ამ სიტყვებით მიმართა უწმიდესსა და უნეტარეს ილია II-ს: "უწმიდესო და უნეტარესო! მამავ და მოძღვართ მოძღვარო ჩვენო! მაღალი ღმერთის განგებით, მისი მადლით და ულევი მოწყალებით მე ვდგევარ ქართველი ერის საყვარელ საპატრიარქო ტაძარ სიონში, სასულიერო ხარისხში ამაღლების წინ. როგორც არ უნდა მაღელვებდეს ეს სასწაულებრივად გასაოცარი მოწყალება დიდი ღმრთისა, რომელიც მან მარგუნა ჩემი სიცოცხლის მიწურულში, როგორც ჭეშმარიტი ქრისტიანი, პირდაპირი გაგებით ვხედავ ყოველივეს, სამოცდაცხრა წლის ადამიანი როგორ აღმოვჩნდი ამ წმიდათწმინდა თაღებს ქვეშ, უხილავად აქ მყოფი მაცხოვრის, თქვენი უწმიდესობის და საქართველოს ეკლესიის შვილთა წინაშე. ჩემთვის ამ მნიშვნელოვან დღეს ვბედავ ღვთისა და თქვენ წინაშე მოვიგონო ჩემი შორეული წარსული, როდესაც ათი-თერთმეტი წლის ბიჭუნა ვიდექი ხოლმე ჩვენი სოფლის პატარა ეკლესიის საკურთხეველში და ვეხმარებოდი იმ ეკლესიის აწ განსვენებულ მღვდელს ნეტარხსენებულ სვიმონს. ნათლად მახსოვს, როგორი გულუბრყვილობით მიყვარდა მაშინ მე მაცხოვარი, რომლის შესახებაც ძალიან ცოტა ვიცოდი და ისიც ბუნდოვნად, მაგრამ მაინც მიყვარდა. ძალიან მოკლე იყო ეს პერიოდი. წამოვიზარდე, მრავალმა უძილო ღამემ და ძიებამ მიმიყვანა იმ დასკვნამდე, რომ საოცრებითა და სილამაზითა გარემოსილი სამყარო და რაც მთავარია, სიცოცხლე და რაც კიდევ უმთავრესია, გვირგვინი ამ სიცოცხლისა, ადამაიანი, შემთხვევით არ გაჩენილა და ყოველივე ამას ჰყავს ჭეშმარიტი ღმერთი - "შემოქმედი ცათა და ქვეყანისა, ხილულთა ყოველთა და არახილულთა.~ თავად ცხოვრება, სამყარო იყო ის დიდი წიგნი, რომელშიაც ვკითხულობდი ჩემი ძიების პასუხს. ამ ძიებამ შემაყვარა ეკლესია და მორწმუნე ხალხი, შრომის მადლი და კეთილი საქმე... მაგრამ ყოველივე ამით მაინც არ იყო გზა გაკვალული: ალბათ, იყო ეჭვები. სადღაც რაღაც აკლდა მაძიებელ სულს, უკმარისობას თითქოს გრძნობდა გული, მაინც მიიწევდა სადღაც დაუოკებელი მისწრაფება ჩემი ადამიანური ბუნებისა... ვიცი, რომ განუზომლად დიდია ჩემს ცოდვილ თავზე ეს პატივი. წმიდა მოციქული პავლე ტიტეს მიმართ ეპისტოლეში ბრძანებს: "რამეთუ ჯერ არს ეპისკოპოსისათვის უბიწო ყოფაი, ვითარცა ღმერთისა მონისაო, ნუ თავხედ, ნუ გულმწყრალ, ნუ მოღვინე, ნუ მოღალე, ნუ საძაგელისა შემძენელ"... იმავე მოციქულმა ბრძანა, თუ რა თვისებები უნდა ჰქონდეს ეპისკოპოსის ხარისხში ამაღლებულ ადამიანს. მე ვღაღადებ მაღალი ღმერთის წინაშე, რომელსაც თქვენთან ერთად ესმის ჩემი ხმა, რომ ვიქნები "კაცთმოყუარე, წმიდა, მართალი, ღირს, მოთმინე, თავს მდებელ-მსგავსად მოძღვრებისა მის" ღვთისაგან ბოძებული მადლით, მე მოძულე ვარ ყოველგვარი განდიდებისა, მაგრამ ეპისკოპოსის პატივი დიახაც მახარებს, არა როგორც განდიდება, არამედ როგორც ღვთისგან ბოძებული გზა, რომლითაც უნდა ვემსახურო მის ძლიერებასა და ჭესმარიტების მარად მოყვარულ ქართველ ერს. დასასრულ, ესოდენ სახსოვარ და საზეიმო დღეს, მთელი ჩემი ადამიანური აღტაცებით აღვავლენ მადლობას მოწყალე ღმერთის წინაშე იმ პატივისათვის, რომელიც მომმადლა მე - მის ცოდვილ მონას. მადლობას აღვავლენ თქვენი უწმიდესობისა და უნეტარესობის წინაშე იმ საკითხისათვის, რომლითაც გზა გამინათეთ და წარმადგინეთ ჩვენს გამჩენ ღმერთთან. მე ვიჩოქებ ჩვენი საყვარელი სიონის წმიდა და მადლმოსილ თაღებს ქვეშ და საზეიმო ვედრებით მოგახსენებთ: თქვენი მამათმთავრობითა და მოძღვრებით მზად ვარ ვემსახურო მაღალ ღმერთსა და ჩვენს საყვარელ ქართველ ერს." (60, 1978. N2).

ეპისკოპოსი შიო იმავდროულად დაინიშნა კათოლიკოს-პატრიარქის ქორეპისკოპოსად. 1978 წლის 14 დეკემბერს აყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში და გადაყვანილ იქნა ქუთათელ-გაენათელად. მეუფე შიო 1978 წელს ასე ახასიათებდა უწმიდესსა და უნეტარეს ილია II-ს: "ღვთივკურთხეული თქვენი სამწყსო ნათლად ხედავს, რომ თქვენი სიტყვა საქმისაგან განუყოფელია, რომ თქვენ, სიწმინდის მქადაგებელი, წმიდა ხართ თავად და, რომ ქვეყნად მშვიდობისა და სიყვარულის აზრის მთესველი, მშვიდი ხართ მუდამ კაცთმოყვარე... თქვენი წმინდა მოღვაწეობის კიდეგანი ისეთია, რომ მომავალმა უნდა გამოაჩინოს, მაგრამ რაც განვლილმა ერთმა წელმა დაანახა მორწმუნე ხალხს, იმანაც წარმოშვა ისეთი დიდი სასოება, რომლითაც შემოგყურებთ ჩვენი ერი და მომავალი." (60, 1979, N1).

1980 წლის 25 დეკემბერს პატრიარქის აღსაყდრების სამი წლისთავზე მან აღნიშნა: "ჩვენი ლოცვა, ჩვენი მადლობა და თაყვანისცემა მაღალ ღმერთს იმისათვის, რომ თქვენი სახით მოგვივლინა დიდი მოძღვარი მარადიულობისა და უკვდავების გზის მასწავლებლად... ხალხმა რომ შეგიყვაროს, გული გაგიხსნას, ამისათვის ღვთისაგან რჩეული უნდა იყო და მადლით მოსილი. ღმერთი უნდა უძღოდეს წინ საქმეებს შენსას და მისი ტკბილი სიყვარულის გზას გინათებდეს... ჩვენ გილოცავთ თქვენო უწმიდესობავ, რომ მაღალმა ღმერთმა მოგანიჭათ ეს დიდი ჯილდო და ასე უანგაროდ უყვარხართ გულით კეთილ და პატიოსნებით სავსე მორწმუნე ქართველ ხალხს." (60, 1980, N2).

მეუფე შიომ ვერ გაუძლო სიმაღლესა და წყალობას, რომელიც მან ასე უხვად მიიღო. 1981 წლის 9 სექტემბერს, როდესაც უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ბრძანებით მიტროპოლიტი შიო გადაყვანილ იქნა ბათუმ-შემოქმედის ეპარქიის მმართველად, აღშფოთებულმა დაივიწყა ეპისკოპოსად კურთხევის დროს დადებული მორჩილებისა და თავმდაბლობის აღთქმა და საქართველოს საპატრიარქოში ასეთი დეპეშა გაგზავნა: "ვერ ჩავიბარებ ბათუმ-შემოქმედის ეპარქიას, გთხოვთ როგორც ბერი დამტოვოთ მოწამეთას მონასტერში." (37, 824). უარის მიღების შემდეგ 1982 წლიდან დაიწყო პირდაპირი ბრძოლა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის წინააღმდეგ. მეუფე შიომ თავის წერილებში რა ბრალდებები არ წაუყენა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს განდიდების სურვილი, სასულიერო პირების ღვთის ანაბარა მიტოვება, ეკლესია-მონასტრების უყურადღებოდ მიტოვება. წერილში მეუფე შიო ამაყად აცხადებდა: "კათოლიკოს-პატრიარქმა უნდა გაითვალისწინოს წარსულში მის მიერ დაშვებული შეცდომები და დაადგეს მუშაობის სწორსა და ნაყოფიერ გზას." (37, 824).

1984 წლის 16 ივლისის წერილში მიტროპოლიტი შიო უფრო შორს წავიდა: "ეკლესია გახდა პირადი განდიდებისა და პირადი კეთილდღეობისათვის ზრუნვის წყარო. ამის და სხვა მრავალ მიზეზთა გამო დიდი და მცირე მოღვაწენი ეკლესიისა ხალხის თვალში დავკნინდით და გავღატაკდით და ვინაიდან ამის მიზეზი თქვენ ბრძანდებით მხოლოდ და მხოლოდ, და თუ დიდი საქმე და მომავალი მსხვერპლს მოითხოვს, სამართლიანი უნდა იყოს მსხვერპლის შეწირვა და სად ვნახოთ სამართალი ღვთისაგან ნაკურთხი იმაზე მეტი, რომ თქვენმა დიდებამ უნდა დატოვოს ტახტი იგი, რომელიც თქვენ არასოდეს გეკუთვნოდათ. არასოდეს არ გეკუთვნოდათ იმიტომ, რომ საკუთარი თავისა და დიდების გარდა თქვენი ცხოვრების ჰორიზონტზე არსად ეწერა სხვა ფიქრი და სხვა მისწრაფება. არ გეკუთვნოდათ იმიტომ, რომ შენიღბული იდექით მუდამ თქვენი მშობელი ერისა და ჩვენი ისტორიის წინაშე... ხალხს არად აგდებთ, იმ ხალხს, რომელმაც გშვათ, აღგზარდათ და აღგამაღლათ დიდებისა და პატივის მწვერვალამდე. ფაქტიურად თქვენ უარყავით მსოფლიო საეკლესიო კრების დადგენილებანი და სჯულის კანონი... პატრიარქის სახელს შეურაცხყოფს ის, რასაც თქვენ აკეთებთ შვიდი წლის მანძილზე ჩვენს ეკლესიაში." (37, 824). შეუძლებელია განცვიფრებისა და სინანულის გარეშე წაიკითხო ეს სტრიქონები, რამ შეცვალა ასე მიტროპოლიტი შიო? თუ 4 წლის წინ პატრიარქს მიმართავდა, რომ სუდარაგადაფარებული ეკლესია ჩაიბარა და გააბრწყინა, ახლა რა მოხდა? სამწუხაროდ მეუფე შიო ამ წერილებით და საზოგადოებაში მისი გავრცელებით საქართველოს ეკლესიის მტრების წისქვილზე ასხამდა წყალს, თუმცა თვითონ ამას ვერ გრძნობდა.

1986 წლის 24 ივნისს წმიდა სინოდმა მიტროპოლიტ შიოს ჩამოართვა ეპარქია და გაუშვა პენსიაზე, მაგრამ იგი მაინც არ ისვენებდა და საჩივრებს წერდა საქართველოს სსრ რელიგიის საქმეთა რწმუნებულის ანზორ წიკლაურის სახელზე და მოითხოვდა ეპარქიის მმართველად აღდგენას. რწმუნებული თავის მხრივ უწმიდესსა და უნეტარეს ილია II-ს უგზავნიდა მიტროპოლიტ შიოს განცხადებებს. ერთ-ერთ ასეთ განცხადებას აქვს მისი უწმიდესობის ასეთი მინაწერი: "მიტროპოლიტი შიო ანტიეკლესიური საქმიანობისათვის სინოდის გადაწყვეტილებით განთავისუფლდა ეპარქიის წინამძღო¬ლობიდან და დაენიშნა პენსია." (37, 824). 1991 წლის 25 მარტს მიტროპოლიტი შიო გარდაიცვალა, მისმა უწმიდესობამ, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა სიონის საპატრიარქო ტაძარში 30 მარტს წესი აუგო განსვენებულს, იგი დაკრძალეს სიონის საპატრიარქო ტაძრის ეზოში.

მიტროპოლიტი ათანასე (ჩახვაშვილი)

მიტროპოლიტი ათანასე, ერისკაცობაში ანზორ იორამის ძე ჩახვაშვილი, დაიბადა 1936 წლის 4 თებერვალს გურჯაანის რაიონ სოფელ კარდენახში. არასრული განათლება მიიღო კარდენახში, ხოლო 1953 წელს დაამთავრა სიღნაღის საშუალო სკოლა. მისი ბავშვობა დაემთხვა მეორე მსოფლიო ომის პერიოდს. გაჭირვება, ეკლესია-მონასტრების შევიწროება  ყოველდღიური ცხოვრების ჩვეულებრივი ნორმა იყო. იგი ბავშვობიდანვე ჩაება შრომით საქმიანობაში. 16 წლის ასაკში მძიმე ავადმყოფი მიიყვანეს სიღნაღში ცნობილ ექიმ ვახტანგ მათიაშვილთან, ექიმმა ყურადღებით გასინჯა და უჩვეულო რამ უთხრა მას: "შენ ხარ ანგელოზის ავადმყოფი, შესაწირი შესწირე, ილოცე და მონასტრებში სანთელი დაუნთე უფალს, მალე გამოკეთდებიო." ახალგაზრდა ანზორ ჩახვაშვილმა ანაგის მონასტერს მიაშურა, სადაც შეხვდა და დაუახლოვდა ღრმადმორწმუნე კაცს გიორგი ნადირაშვილს, რომელმაც ასწავლა ხუცური ანბანი, მისცა სასულიერო წიგნები. მეუფე ათანასე დიდი სიყვარულითა და მადლიერებით იხსენებს დედულეთს, ტეტელოშვილების ოჯახს, სადაც სითბო და სიყვარული არ მოჰკლებია ახალგაზრდაში. 1953-1957 წლებში ანზორ ჩახვაშვილი შრომით საქმიანობას ეწეოდა კარდენახის კოლმეურნეობაში, 1957-1959 წლებში მსახურობდა საბჭოთა არმიის რიგებში. 1959-1962 წლებში სწავლობდა სიღნაღის ზოოვეტრინარულ ტექნიკუმში.

1963 წელს მცხეთაში უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ეფრემ II-ის ლოცვა-კურთხევით გაიხსნა სამოძღვრო კურსები, რომელიც სულ მალე სასულიერო სემინარიად გადაკეთდა. მისი რექტორი იყო შემოქმედელი ეპისკოპოსი ილია (შიოლაშვილი). 1965 წელს ანზორ ჩახვაშვილი ჩაირიცხა სასულიერო სემინარიაში, რომელიც დაამთავრა 1967 წელს და სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესი ეფრემ II-ის მიერ იკურთხა დიაკვნის ხარისხში, ეწოდა სახელი ანდრია და განაწესეს სიონის საპატრიარქო ტაძარში. 1968 წელს ალავერდელი ეპისკოპოსის რომანოზის (პეტრიაშვილი) წერილობითი თხოვნის საფუძველზე გაიწვიეს ალავერდის ეპარქიაში. მეუფე რომანოზმა აკურთხა მღვდლად და განწესებულ იქნა ბოდბის წმიდა ნინოს ეკლესიაში მეორე მღვდლად. 1969-1970 წლებში მსახურობდა თელავის ღვთაების ეკლესიაში, ხოლო 1971-1979 წლებში გურჯაანის რაიონის სოფელ ველისციხის ღვთისმშობლის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარია. XX საუკუნის 60-70-იან წლებში საბჭოთა საქართველოს პოლიტიკური ხელმძღვანელობა მოსკოვის ცენტრალური ხელმძღვანელობის საამებლად სდევნიდა სასულიერო პირებს, ატარებდა ანტირელიგიურ ღონისძიებებს და აცხადებდა, რომ სულ მალე საქართველო მასობრივი ათეიზმის ქვეყანა გახდებოდა. ასეთ ვითარებაში სასულიერო პირობა რთული იყო, უნდა დაგეთმინა უსამართლო ჭორები, დაცინვა და შეურაცხყოფა... მამა ანდრია ჩახვაშვილი აქტიურ მონაწილეობას იღებდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის XII საეკლესიო კრების მუშაობაში, მხარს უჭერდა ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტ ილიას სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქად არჩევას. საეკლესიო კრების მსვლელობისას მან წაიკითხა მიტროპოლიტ ილიას ვრცელი ბიოგრაფია და მოუწოდა კრების მონაწილეებს, მხარი დაეჭირათ ღირსეული კანდიდატისათვის.

1978 წლის 14 დეკემბერს საქართველოს საპატრიარქო რეზიდენციაში შედგა წმიდა სინოდის სხდომა, სადაც მიღებულ იქნა შემდეგი გადაწყვეტილებანი: აწყურის ეპარქიას ეწოდა ახალციხისა და მესხეთ-ჯავახეთის ეპარქია. ცაგერის ეპარქიას - ცაგერისა და ლეჩხუმ-სვანეთის ეპარქია. უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის წინადადებით აღდგენილ იქნა საქართველოს ეკლესიაში ოდითგანვე არსებული მთავარეპისკოპოსის ხარისხი, ხოლო მას, ვინც ამ ხარისხს მიიღებს, უფლება ენიჭება კუნკულა-ბარტყულზე ატაროს ჯვარი. ამავე სხდომაზე ბოდბის ეპარქიის ეპისკოპოსობის კანდიდატად წამოყენებულ იქნა სიონის საპატრიარქო ტაძრის დეკანოზი ანდრია ჩახვაშვილი. 15 დეკემბერს მამა ანდრია აღიკვეცა ბერად და ეწოდა სახელი ათანასე, 17 დეკემბერს იგი აყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში, 24 დეკემბერს სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში აკურთხეს ბოდბელ ეპისკოპოსად.

ეპისკოპოსად წარდგენისას არქიმანდრიტმა ათანასემ ამ სიტყვებით მიმართა უწმიდესსა და უნეტარესს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ ილია II-ს, წმიდა სინოდის წევრებს: "დიდი ღმერთისა და ზეცის უსხეულო წმიდა ძალთა განგებით, თქვენი უწმიდესობისა და უნეტარესობის, წმიდა სინოდის ლოცვა-კურთხევით ეპისკოპოსად გამომარჩიეთ მე - დიდებული სიონის საკათედრო ტაძრის არქიმანდრიტი და დამადგინეთ ძველთაძველი სამწყსოს ბოდბის ეპარქიის მღვდელმთავრად. მღელვარება მიპყრობს იმის გაფიქრებაზეც კი, რომ უნდა მივეახლო მოციქულთა სწორის, ქართველთა განმანათლებლისა და მანათობლის წმიდა ნინოს სავანეს, რომ მწყემსად უნდა მოვევლინო თვით მის მიერ გამორჩეულ ქართულ ეპარქიას, სადაც ინება მან საუკუნო განსვენება, რომ მღვდელმთავრად უნდა დავუდგე ბოდბის გულმართალ სამწყსოს, იმ მორწმუნეებს, რომელთა წინაპრებს უხილავთ ჩვენი დიდისა დედის ხელში ზეაღმართული ღვთივ¬კურთხეული ჯვარი ვაზისა მისივე თმებით შემკული. მღელვარების დასაოკებლად, ვუკვირდები ჩემ მიერ განვლილ ნამდვილი ცხოვრების გზას იმ დროიდან, როდესაც ფეხი შემოვდგი ღვთაებრივი ნათლით გაბრწყინვებულ სვეტიცხოველში. მაშინაც წმიდა¬ ტაძარში მომიყვანა იმ გრძნობამ, იმ შეგნებამ, რომ ჩვენი უფლისა და მაცხოვრის, იესო ქრისტეს ეკლესიას "ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ვერ ერეოდენ"... (მთ. 16,18). მართლაც, ჩვენი ოცსაუკუნოვანი ქრისტიანობის ისტორიაში ძელი ცხოველი სასოებით გულში იკრავს მაცხოვრის კვართს და გუშაგად უდგას ჩვენი დიდი დედოფლის - ღვთისმშობლის წილხვედრ ქვეყანას; ქართული ტაძარი იზიარებს თავისი ერის ღირსსახსოვარ წარსულს, აშვენებს მის აწმყოს და იმედიანად გვახედებს მომავლისაკენ.

ვუკვირდები სიტყვის აზრს: რას ნიშნავს ეპისკოპოსი? ეს ბერძნული სიტყვა ხომ ქართულად არის - "მაღლიდან ვჭვრეტ." მექნება თუ არა არწივის მზერა, რომ ამ მძლავრი, შორით დამნახველი ფრინველის თვალსაწიერიდან გამოვარჩიო ყოველგვარი წვრილმანიც კი ჩემი ეპარქიისა? მაგრამ ეპისკოპოსობა ხომ მარტოოდენ ჭვრეტა არ არის: მექნება თუ არა ჩვენი დიდი, კეთილი მწყემსის გულისხმიერების ნაწილი მაინც, რომ დროული რჩევა-დარიგება არ მოვაკლო ღვთივმოსავთ? არც მხოლოდ რჩევა-დარიგებით შემოიფარგლება ეპისკოპოსის საზრუნავი: შევძლებ თუ არა, რამდენადმე მივბაძო დიდ საჭეთმპყრობელს სიმტკიცეში, ქარბუქმაც არ დამაბნიოს და სწორი გზით წარვმართო მორწმუნეთა ამქვეყნიური ცხოვრება?

მარტო სიტყვით კი არა, ეპისკოპოსმა საქმით, პირადი მაგალითით უნდა დაარწმუნოს ღვთისმოსავნი; როგორც ბერმუხა ღებულობს მეხის დაცემას, ასევე მღვდელმთავარმა პირველმა უნდა მიიღოს თავის თავზე წუთისოფლის ჭექა-ქუხილი და მეხი, თქეში და სიტყვა; უნდა გაუძლოს განსაცდელს და გააძლებინოს სამწყსოს.

ეპისკოპოსი არის ჯვრისა და ხატის წინაშე მარადიული ცეცხლით დაგზნებული წმიდა სანთელი: იგი იწვის და თავის სითბოს აღავლენს ღვთის მიმართ, რათა მისი კურთხევა გამოითხოვოს მორწმუნეთათვის; იგი ხარჯავს თავის ცხოვრებისეულ ენერგიას, რათა ღვთისმიერი სიყვარულის დიდ ძალას აზიაროს მრევლი. წმიდა მამები ამბობენ: ეპისკოპოსის გარეშე არ არისო ეკლესია და ვინც არ არის ეპისკოპოსთან, მასთან არ არის ქრისტე! ეპისკოპოსი ხომ მღვდელმთავარია, ხოლო მღვდლობა თვით მამაზეციერმა განამტკიცა ფიცით: "შენ ხარ მღვდელი უკუნისამდე წესსა მას ზედა მელქისედეკისსა" (ფსალმ. 109,4).

ვცდილობ გავიაზრო ჩემი დღევანდელი მდგომარეობა და თავს უღირსად ვგრძნობ მაღალი ნდობის გამო, მაგრამ ვერ დავთმობ ჩვენი სასულიერო ცხოვრების უმაღლეს სათნოებას _ მორჩილებას და ამიტომ ქედმოხრით ვასრულებ ჩვენი უწმიდესისა და უნეტარესი საჭეთმპყრობელის ღვთაებრივ ნებას, ჩვენი წმიდა სინოდის მოწოდებას, რომ დავიკავო ღვთივკურთხეული მაღალდასაჯდომელი.

სასოებით აღმავსებენ მაცხოვრის სიტყვები: "...მე თქვენთანა ვარ ყოველთა დღეთა, და ვიდრე აღსასრულადმდე სოფლისა" (მათე. 28,20), ეს იმას ნიშნავს, რომ უფალი არ მიმატოვებს ამ ძნელსა და ღირსთა სავალ გზაზე, რომელზედაც ამქვეყნად ჩემი სულის უკანასკნელ ამოფშვინვამდე უნდა ვატარო ესოდენ საპატიო და მძიმე ტვირთი. უკეთუ ღმერთმან მშვიდობისამან გამომარჩია მე, - დამიფარავს კიდეც და გამომიწვდის დახმარების ხელს, როგორც თავის დროს აღუპყრა ხელი მოციქულ პეტრეს.

იესო ქრისტეს მცნება მიმიძღვის, ის, "სადა იგი სამკალი ფრიადი არს და მომკალნი მცირედ". ამიტომაც ვპოულობ ჩემს თავში ძალას, რომ დავთრგუნო შიში და გავყვე უფლის ხმას მართლმადიდებელ სავანეში.

ჩვენი უფლისა და მაცხოვრის წინაშე მუხლმოდრეკილი აღვავლენ ლოცვას ჩემი გამორჩევისათვის!

მდაბლად ქედს ვიხრი თქვენი უწმიდესობისა და უნეტარესობის წინაშე მეუფეო, მამაო ილია!

ნდობისათვის მადლობას გწირავთ თქვენ, წმიდა სინოდის წევრნო!

ახალ ხარისხში დადგენილი მოგესალმებით თქვენ, წმიდანო მღვდელმთავარნო და ყოველნო სამღვდელონო საქართველოს წმიდა მართლმადიდებელი სამოციქულო ავტოკეფალური ეკლესიისანო!" (60, 1979, N1).

ამ დროს ბოდბის ეპარქიაში შედიოდა გურჯაანის, სიღნაღის, დედოფლისწყაროს, ყვარლისა და ლაგოდეხის რაიონები, სადაც ეკლესია-მონასტრების უმრავლესობა ჯერ კიდევ XX საუკუნის 30-40-იანი წლებიდან ადმინისტრაციული წესით იყო დახურული. მეუფე ათანასე შეუდგა მღვდელმთავრის მოვალეობის შესრულებას. მისი ღვაწლით მოწესრიგდა ბოდბის მონასტერი, გაიხსნა და ეკურთხა ვაზისუბნის ღვთისმშობლის, ველისციხის, გურჯაანის მთავარანგელოზის, კარდენახის წმიდა საბას, დედოფლისწყაროს წმიდა სერაფიმე საროველის, სიღნაღის წმიდა გიორგის, ძველი ანაგის ეკლესიები. ლაგოდეხის რაიონში - თელიანის წმიდა გიორგის, ვარდისუბნის წმიდა გიორგის, ლელიანის დიდმოწამე თეოდორე ტირონის ეკლესიები. საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წინაშე დამსახურებისათვის მეუფე ათანასე უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით 1982 წლის 1 ივნისს აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის, ხოლო 1989 წელს - მიტროპოლიტის ხარისხში. 1992 წლის 12 მაისს იგი გადაყვანილ იქნა ალავერდელ მიტროპოლიტად. 1993 წლის 1 სექტემბერს დაბრუნდა ბოდბის კათედრაზე, საიდანაც 1996 წლის 21 ოქტომბერს დადგინდა რუსთველ მიტროპოლიტად. 2002 წლის 17 ოქტომბერს რუსთავის ეპარქიას ეწოდა რუსთავისა და მარნეულის ეპარქია. რელიგიურ-კონფენსიური და ეთნიკური თვალსაზრისით ფრიად რთული ეპარქიაა რუსთავისა და მერნეულის ეპარქია, აქ მართლმადიდებლებთან ერთად ცხოვრობენ მაჰმადიანი აზერბაიჯანელები, მონოფიზიტი სომხები, საჭიროა ფრთხილი და გაწონასწორებული პოლიტიკა, რათა არ მოხდეს რელიგიურ ნიადაგზე დაპირისპირების პროვოცირება. მეუფე ათანასე ყველაფერს აკეთებს, რათა იყოს ქართული სახელმწიფოებრივი და ეკლესიური ისტორიული ტრადიციების ღირსეული გამაგრძელებელი. მისი ღვაწლით ახალ ეპარქიაში, სადაც არ იყო არცერთი მოქმედი ეკლესია, გაიხსნა რუსთავში წმიდა ვახტანგ გორგასლის, ღვთისმშობლის ხარების, წმიდა მოციქულთა პეტრესი და პავლესი, მიქაელ მთავარანგელოზის, გაბრიელ მთავარანგელოზის ეკლესიები. წმიდა გიორგის, წმიდა ნიკოლოზის, წმიდა მეფე დავით აღმაშენებლის, წმიდა ნინოს, ცამეტი ასურელი მამის, გრიგოლ ხანძთელის, ალექსი შუშანის სამლოცველო სახელები. შენდება წმიდა ამაღლების, ღვთისმშობლის მიძინების ეკლესიები. მარნეულის ცენტრში გაიხსნა მართლმადიდებელი ეკლესია.

მიტროპოლიტი ათანასე საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის წმიდა სინოდის უპირატესი მღვდელმთავარია, იგი დაჯილდოებულია წმიდა გიორგის, წმიდა ნინოს ოდენებით. მინიჭებული აქვს სკუფიაზე ბრილიანტის ჯვრის ტარების უფლება.

2009 წლის 1 ნოემბრიდან მიტროპოლიტი ათანასე პენსიაზეა

 

მიტროპოლიტი ათანასე

"წმიდა ნინო"

"ჩვენო სამშობლოვ, წმინდა ნინო ცამ მოგივლინა,
ქრისტეს ნათელი, ქრისტეს სხივი მან შემოგფინა".

მადლითა და ღვთის შეწევნითა ესაა გადავიხადეთ მაცხოვრისა ჩვენისა იესო ქრისტეს ბრწყინვალე და დიდებული დღესასწაული - შობა და ნათლისღება. ჯერ მთლად განვლილად და გასტუმრებულადაც არ მიგვაჩნია ეს ბედნიერი დღეები, ჯერ ისევ სიხარულითაა მათ გამო აღვსილი ჩვენი სული. მან გაგვამხნევა, გვანუგეშა და გაგვაცოცხლა, შობა და ნათლისღება ქრისტესი ერთნაირად გასახარებელი და სათაყვანოა ყოველი მართლმადიდებელი ქრისტიანისათვის და აი, ეკლესია კვლავ გვეპატიჟება სადღესასწაულოდ, რომ გავუხსნათ გული სულიერი შვების ახალ სხივებს.

ძვირფასო სამწყსოვ, საყვარელო ჯვაროსანო ქართველებო, 1991 წლის 26 და 27 იანვარი არის ივერიის ეკლესიის მართლმადიდებელი ქრისტიანული სარწმუნოების დამაარსებლის, ქართველთა განმანათლებლის წმინდა ნინოს ხსენების დღესასწაული.

მოციქული ქრისტესი, წმიდა დედა ნინო არის საქართველოს და ყოველი ქრისტიანის სულიერი მწყემსი. იანვრის 27 რიცხვი უძვირფასესი დღეა ქრისტიანთათვის. ეს რიცხვი დაკავშირებულია იმ მადლიანი პიროვნების ხსოვნასთან, რომელმაც მკვიდრი საძირკველი ჩაუდგა ჩვენი ერის შეგნებულ არსებობას, რომლის მეოხებითაც ქართველმა ერმა ოქროს ასოებით ჩაიწერა თავისი თავი კაცობრიობის ისტორიაში. წმინდა ნინოობა აღნიშვნაა ქართველი ერის ზნეობა-გონებრივი სიკეთისა, წმინდა ნინოობა და ქართველი მისი დამახასიათებელი სულიერი მაღალი თვისებებით ერთი და იგივე, ერთიმეორის ბადალი, ერთიმეორის თანასწორი და ტოლი ცნებებით.

რა გაარიგა წმინდა მოციქულმა ნინომ ქართველი ერის ცხოვრებაში ისეთი, რომ მისი სახელი განუმეორებლად ჩააქსოვა ჩვენს ეროვნებას?

წმინდა ნინომ გაანათლა ქართველი ერის გონება იმ მაღალი და სამარადისო მოძღვრებით, რომელიც აღიარებს, რომ მსოფლიო, ქვეყნიერება, ცა და დედამიწა, მთელი მათი გალაქტიკები, სავსებით დაუსაბამოა, ღვთის ქმნილებაა, რომ ყველაფერი ეს არსებობს და ცხოვრობს ღვთის განგებით, ყველაფერი ეს ხელთ უპყრია შემოქმედს, წმინდა ნინომ ამცნო ქართველებს, რომ ქვეყანაზე ღვთისათვის კაცისთანა ძვირფასი არ არის რა! შთაჰბერა საქართველოს ღვთაებრივი ძალა, რომელმაც განავითარა, გააძლიერა და ააყვავა ქართული ენა, გაწმინდა, აამაღლა, გააფაქიზა და გააკეთილა ქართველების სულიერი ცხოვრება, ზნეობა, ყოფა-ქცევა და ნაწილ-ნაწილად დაყოფილი ერი ააღორძინა, შეაერთა და გარდაქმნა სახელოვან, მძლავრ სამეფოდ. ერთი სიტყვით, წმინდა ნინოს შემდეგ სარწმუნოება შეიქმნა სულად, მთავარ ძალა-ქვაკუთხედად ქართველი ერის სიცოცხლისა, ჭეშმარიტად, ძველ ქართველს საბუთი ჰქონდა, ეთქვა: "ესე არს ძლევა, რომლითა სძლევს სოფელს, სარწმუნოება ჩვენი" (1 იოან. 5,4).

პატიოსანი და ცხოველმყოფელი ჯვრის აღმართვით წმინდა ნინომ წარუშლელი ასოებით ამოჭრა ქართველების გულის ფიცარზე იესო მაცხოვრის უკვდავი სიტყვები: "შეიყვარე მოყვასი შენი, ვითარცა თავი თვისი" (მარკ. 12. 31). "საყვარელნო, ვიყვარებოდეთ ურთიერთს, რამეთუ სიყვარული ღვთისაგან არს და ყოველსა, რომელსა უყვარდეს, ღვთისაგან შობილ არს და იცის ღმერთი (1. იოან. 4.7.5)."

ასეთი მოძღვრების გავლენამ ფიანდაზად გადაუშალა ქართველის სული და გული, შეათვისა ერთიმეორეს, ზეციური ნეტარება განაცდევინა მოყვასისათვის თავდადებულებაში ქვრივთა, ობოლთა, უძლურთა, ტანჯულთა, ტვირთმძიმეთა, დაწუნებულთა და მაშვრალთა შებრალება გაკითხვაში და შექმნა ის ერთობა, ის სოლიდარობა ქართველობაში, რომელზედაც ტვინი შეანთხიეს აბეზარმა მტრებმა, რომელმაც შეგვინახა საკუთარი მიწა-წყალი, საკუთარი ტერიტორია და მარგალიტივით ძვირფასი სამშობლო.
წმინდა ნინოს მოძღვრების გამო ჩვენი სამშობლო მოიჭედა ისეთი ცის მსგავსი ტაძრებით, როგორიც არიან: ქიზიყის ბურჯი - წმინდა სტეფანეს ტაძარი, დიდებული, სათაყვანებელი წმიდა ნინოს ჩვიდმეტსაუკუნოვანი სავანე, სადაც განისვენებს თვით წმინდა ნინო, დიდებული ალავერდის ტაძარი, შუამთის უძველესი აკადემია, სადაც უსწავლია ბრძენ შოთა რუსთაველს, სვეტიცხოველი, სიონი, გელათი, სატეხით გამოკვეთილი ვარძია და სხვა მრავალი.

წმიდა ნინომ ქართველობა გააქრისტიანა და ამით დაანახვა, რომ საზოგადო საქმეში ქალი თანასწორია მამაკაცისა, წმიდა ნინოს გავლენას უნდა ვუმადლოდეთ, რომ საქართველოში ქალმა იმთავითვე იდეალური პატივისცემა შეიმოსა, რომ ჩვენში ქალებს სამეფო ტახტი სჭერიათ და ქართველმა ერმა ძველ დროშივე გამოსთქვა თავისი საუკეთესო შვილის პირით სავსებით საღი და ნათელი შეხედულება ქალზე: "ლეკვი ლომისა სწორია, ძუ იყოს თუნდაც ხვადია". შუშანიკი, თამარი, ქეთევანი და ვინ მოსთვლის, კიდევ რამდენნი მათი მსგავსნი უკვდავ მშვენებას შეადგენენ როგორც ერისას, ისე ქართულ ეკლესიისას.

სიკეთე ჩვენი სამშობლოსი - იშვიათი მოხდენილობა და სიკეკლუცე მისი გარეგნობისა, სისადე და უებრობა მისი ჰაერისა, საოცნებო სიმდიდრე და უხვი მომცემლობა მისი ნიადაგისა იზიდავდა ამ ქვეყნისაკენ ყველა მრავალრიცხოვან ერებს და უღვიძებდა მათ გაუნელებელ სურვილს, რომ ხელში ჩაეგდოთ, დაჰპატრონებოდნენ და დაესაკუთრებინათ იგი. ამიტომ პატარა საქართველოს ხანგრძლივი წარსულის მეტი ნაწილი წარმოადგენს ყოველი მხრიდან მოსეულ მტრებთან განუწყვეტელ ბრძოლას და თუ დაელიათ ტყვია-წამალი, თუ მათ მოუდუნდათ ხმალ-ხანჯალი, მტრებმა მარტო კალთები ჩამოაცალეს ჩვენს სამშობლოს, დაპყრობა მისი მაინც ვერ შესძლეს. ამ შეუწყვეტელი ხმლის ტრიალში და თოფის გამუდმებულ სროლაში ქართველი არ გაველურდა, მიუხედავად სამძიმო პირობებისა, ქართველმა არ დაივიწყა წიგნი და მწერლობა სასრულის უმაღლეს წერტილამდე აიყვანა ენა და მწიგნობრობა. ეს უნდა მივაწეროთ იმ დაუვიწყარი და მადლიანი პიროვნების ღვაწლს, ვისი ხსოვნისთვისაც მადლიერ ქართველ ერს ძველთაგანვე უძღვნია 27 იანვარი მოსახსენიებლად.

ყველა შეგნებული ქართველი სიხარულით ეგებება იმ წმინდა სულის ხსენებას, რომლის მეოხებით საქართველოს ყველა კუთხის მკვიდრთ ერთმანეთი ერთხორც და ერთსულ მოძმე ნათესავებად მიგვაჩნია. მაგრამ ამასთან ისიც ცხადია, რომ წმინდა ნინოს სახელი ჩვენის ქვეყნის არც ერთი კუთხის მკვიდრს არ სწვდება ისე ღრმად გულში, არავის არსებას არ იცავს და არ ავსებს იმგვარი ზეციური სიამოვნებით, როგორც აქ მაცხოვრებელთ. ქართველთა საერთო მოციქული არავისზე ისე ახლოს არ დგას და ამ სიახლოვეს ისე ცხოვლად არავინ განიცდის, როგორც ქიზიყელნი. განუხრწნელი და საკვირველმოქმედი გვამი წმინდა ნინოსი არსად არ ბრწყინავს, გარდა სიღნაღისა. მაღალი, დიდი და დაუფასებელი ბედნიერება შეუხვედრებია განგებულებას, ჩემთვის, კახელებისათვის და უმეტესად ქიზიყისათვის. იმ დროს, როდესაც საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში მცხოვრებთ სანატრელად აქვთ, რომ სიცოცხლის განმავლობაში ერთხელ მაინც გახდნენ ღირსნი წმინდა ნინოს საგნის თაყვანისცემისა, ჩვენ კახელთ და ქიზიყელთ შეგვიძლია დაუბრკოლებლივ ავისრულოთ ამგვარი საღმრთო წადილი.
ქრისტეს მოციქულო დედაო ნინო, აუნთე კვლავ ჩვენს ქვეყანას, ჩვენს ერს შენებური სიყვარული ქრისტესი, რათა ღვთისმშობლის წილხდომილ საქართველოში დაუდუმებლად იქებოდეს და იდიდებოდეს სახელი შენგან ქადაგებული მამისა, ძისა და სული წმიდისა. იყავნ, იყავნ, ამინ!

ათანასე, მიტროპოლიტი კახთა და ქიზიყისა,

სიღნაღის წმინდა ნინოს სავანე." (63, 1991, 9).

მთავარეპისკოპოსი ამბროსი (ქათამაძე)

მთავარეპისკოპოსი ამბროსი, ერისკაცობაში ალექსანდრე ტრიფონის ძე ქათამაძე, დაიბადა 1942 წლის 22 ივლისს ტყიბულის რაიონ მენჭიორში (ახალსოფელი) მუშის ოჯახში. ქუთაისში დაამთავრა საშუალო სკოლა, რის შემდეგ მსახურობდა საბჭოთა არმიის რიგებში. 1964 წელს მისაღები გამოცდები ჩააბარა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში, რომლის დამთავრების შემდეგ დირექტორის - შემოქმედელი ეპისკოპოსის ილიას რეკომენდაციით, უწმიდესისა და უნეტარესი ეფრემ II-ის ლოცვა-კურთხევით ჩაირიცხა მოსკოვის სასულიერო სემინარიაში, რომელიც დაამთავრა 1969 წელს. 1966 წელს დაინიშნა მედავითნედ ქაშუეთის წმიდა გიორგის ეკლესიაში. 1969 წლის ივლისში გახმაურებული ინციდენტი მოხდა საქართველოს ეკლესიაში, როდესაც რამდენიმე სასულიერო პირმა თავი მღვდელმთავრად იკურთხა ბოდბეში და დაუპირისპირდა კათოლიკოს-პატრიარქ ეფრემ II-ს. სამწუხაროდ, ამ ინციდენტში ჩართული აღმოჩნდა მედავითნე ალექსანდრე ქათამაძეც, რომელმაც 1970 წლის 23 თებერვალს მოინანია ჩადენილი შეცდომა. "1969 წლის ივლისში ეკლესიაში მოვახდინეთ განხეთქილება, რომელშიც ვმონაწილეობდი, არაკანონიკური გზით გამოვიყენე საეკლესიო დოგმები, ვატარებდი მღვდელმსახურებას, შეურაცხყოფა მივაყენეთ ღვთის მცნებებს, წმიდა ტაძრებს, მათ ხელმძღვანელობას. ყოველივე ეს მოხდა ჩვენი ქედმაღლობითა და ამპარტავნებით. ვსცოდე ღვთისა და მამის წინაშე. გთხოვთ, შემინდოთ დიდი ცოდვის საუკუნო ტანჯვა, დამიბრუნოთ ქრისტიანობა, მიკურთხოთ გვირგვინი და მიმიღოთ ეკლესიაში დაბალ სამსახურზე, რომელსაც თქვენი მოწყალება ინებებს. შემინდეთ ყოველივე და მიმიღეთ მტირალი, წინაშე რომ არავითარი კავშირი ვიქონიო ეკლესიიდან განკვეტილ პირებთან," (7, 575). - წერდა იგი უწმიდესსა და უნეტარესს ეფრემ II-ს. უწმიდესმა და უნეტარესმა ამ წერილს ასეთი რეზოლუცია დაადო: "გაირჩეს სინოდის სხდომაზე". პატრიარქმა ეფრემმა მიუტევა შეცდომა.

1971 წელს ურბნელმა მიტროპოლიტმა დავითმა (დევდარიანი) ალექსანდრე ქათამაძე აკურთხა მთავარდიაკვნად. 1973 წელს ქუთათელ-გაენათელმა და ჭყონდიდელმა მიტროპოლიტმა რომანოზმა (პეტრიაშვილი) აკურთხა მღვდლად და იგი დაინიშნა მოწამეთას ეკლესიაში. 1974 წელს ქუთაისის წმიდა გიორგის ტაძრის მღვდელია, 1975 წლიდან - წინამძღვარი. 1974 წელს კათოლიკოს-პატრიარქმა დავით V-მ დააჯილდოვა იისფერი სკუფიით, 1975 წელს - ენქერით.

მღვდელი ალექსანდრე ქათამაძე მონაწილეობდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის XII საეკელსიო კრების მუშაობაში, რომელმაც სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქად აირჩია ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტი ილია. 1978 წლის 3 თებერვალს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ საქართველოს ეკლესიაში თავდადებული საქმიანობისათვის დააჯილდოვა ოქროს ჯვრით.

1977 წელს ჩაირიცხა მოსკოვის ზაგორსკის სასულიერო აკადემიაში, რომელიც წარჩინებით დაასრულა 1980 წელს. 1978 წლის აპრილიდან ქუთაისის წმიდა პეტრე-პავლეს საკათედრო ტაძრის მღვდელია, იმავე წელს დაინიშნა რაჭაში ახალგახსნილ ნიკორწმინდის საკათედრო ტაძრის წინამძღვრად. ნიკორწმინდაში ეკლესიის ამოქმედებას წინ უძღოდა მორწმუნეთა ხელმოწერების შეგროვება, რომელსაც ხელმძღვანელობდა იმავე სოფლის მკვიდრი შურა გოცირიძე. ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლებმა დაიწყეს ცილისწამებლური კამპანია მორწმუნეთა წინააღმდეგ. ისინი გამოაცხადეს კრიმინალებად, მსუბუქი ყოფაქცევის ადამიანებად. იმდროინდელ გაზეთ "ახალგაზრდა კომუნისტში" გამოქვეყნებულ წერილში "ვის უხმობს ნიკორწმინდის ზარები?", მკაცრად იყო დაგმობილი ნიკორწმინდის ეკლესიის ამოქმედების ფაქტი. ვინმე გიორგი შამათავა ცენტრალური კომიტეტისა და რელიგიის საქმეთა რწმუნებულის სახელზე გაგზავნილ წერილში აღშფოთებით წერდა: `განა შეიძლება თვალი დახუჭოს ვინმემ ამ საკითხზე? განა შეიძლება გულგრილი იყო ადამიანი, რომელიც იცნობ, იცი, ემსახურები, თვითონ ქადაგებ, იხილავ სკკპ ცენტრალური კომიტეტის დადგენილებებს იდეურ-აღმზრდელობითი მუშაობის გაუმჯობესების შესახებ რაიონში, მაშინ, როცა ხედავ რა ხდება ნიკორწმინდაში, მოსწავლეები ეკლესიაში ათენებენ, ბიბლიას სწავლობენ, სახარებას კითხულობენ, ილოცებიან, ჯვარს ატარებენ, სასაცილოდ არ ყოფნით დღევანდელი ცხოვრება, რა ხდება ნიკორწმინდაში?" მამა ალექსანდრემ გაუძლო ამ ზეწოლებს და შეინარჩუნა მოქმედი ეკლესია.

1979 წლის მაისში ალექსანდრე ქათამაძე დაინიშნა სიონის საპატრიარქო ტაძრის დეკანოზად. იმავე წლის 10 აგვისტოს აღიკვეცა ბერად და ეწოდა სახელად ამბროსი, 11 აგვისტოს აყვანილ იქნა არქიმანდრიტის, 13 აგვისტოს - ეპისკოპოსის ხარისხში. ეპისკოპოსად კურთხევისას მან აღნიშნა:

"ქრისტიანული რწმენით, სასოებითა და სიყვარულით ვემორჩილები ღვთის განგებასა და თქვენს ნებას, რათა ვიტვირთო ეპისკოპოსის მძიმე და საპატიო მოვალეობა. როდესაც ფეხი შემოვდგი ეკლესიაში, ფიქრიც არ გამიბედია, თუ ოდესმე ღირსი გავხდებოდი ამ დიდი ნდობისა, მით უფრო ვერ წარმოვიდგენდი ამას მაშინ, როდესაც ყრმობისას კრძალვით ვეახლებოდი ხოლმე ღვთის სახლს. იმ შორეულ წლებში მიზიდავდა ჩვენი ერის სასიქადულო პოეტის, გალაქტიონის მიერ ქებაშესხმული, "ცამდე აღერილი" გუმბათებისა ის, რომ მათი `მზერა ქართულია", ხოლო "სვეტთა შეკონება" აღვიქვი "ნატვრის ასრულებად". განა ვის შეეპარება ეჭვი, რომ მხოლოდ ერთ ტაძარს არ ეხება პოეტის სიტყვები: "ბრწყინავს საქართველოს  ქებად ნიკორწმინდა"... როდესაც მოვიწიფე და გამიმახვილდა გულისყური და ეკლესიის ზარმა მამცნო ქრისტესმიერი დიდი, ყოვლისმომცველი სიყვარული, მაშინღა მივხვდი, რომ ცად აჭრილი სვეტები, მათზე დანდობილი კამარებით, ადამიანური სულის სწრაფვა ღმერთისაკენ, "რომელმან აღმართა ცანი, ვითარცა კამარნი" (I ეს. 40,420. იმასაც მივხვდი, რომ ყრმობიდანვე განცდილი კრძალვა იმისი შიშია, რომელიც შეიქმს სიყვარულსა და თავდადებას ღმერთისა მიმართ, რამეთუ წინასწარმეტყველმა დავითმა თქვა: `ჰმონეთ უფალსა შიშით" (ფს. 2,11).

ახლა ისიც ვიცი, რომ ქრისტიანულ ეკლესიაში გამეფებული იდუმალება ეს არის ერთად შეკონილი შვიდი საიდუმლო: ნათლისღება, მირონცხება, სინანული, ზიარება, მღვდლობა, ქორწინება, ზეთის კურთხევა. ჯერ კიდევ სრულიად ახალგაზრდამ ვიგრძენი დაუოკებელი სწრაფვა ჩვენი უფლისა და მაცხოვრის, იესო ქრისტეს სარწმუნოებისადმი და თაყვანი ვეცი წმიდა ჯვარს იმ ღრმა შეგნებით, რომ "არა პურითა ხოლო ჰსცხონდების კაცი, არამედ ყოვლითა სიტყვითა, რომელი გამოვალს პირისაგან ღმრთისა" (მ. 4,4). თანდათან აღავსეს ჩემი სულიერი სამყარო წმიდა წერილებმა და ფსალმუნებმა, თანდათან დაიპყრო ჩემი გონება წმიდა სახარებამ და ვეზიარე იმ მაღალ ჭეშმარიტებას, რომლისკენაც ვისწრაფვი მთელი ჩემი არსებით, რამეთუ ღვთისმიერი სიტყვა გვარწმუნებს: "მე ვარ გზაი და მე ვარ ჭეშმარიტებაი და ცხორებაი" (ი. 14,6). საეკლესიო იერარქიის ყოველი მაღალი საფეხური თანდათან მაშორებს საკუთარ თავს და მმატებს პასუხისმგებლობას. მე ვგრძნობ მოწოდებას, რათა გონების თვალით დავანახო ჩემს მრევლს ქრისტესმიერი მარადიული გზა, მორწმუნეთა გულები მივაწვდინო განუყოფელ ჭეშმარიტებას, რომელიც არის ერთარსება და სამსახოვანი ღმერთი, სამება-როგორც ერთი. როდესაც ადამიანური გულისხმიერება გამახვილებულია სასულიერო საწყისის მიმართ, იგი უფრო ცხადად აღიქვამს ღვთაებრივ მცნებებს, რომელთაგან დღეს საჭირბოროტო საკითხად უნდა გამოვარჩიოთ "არა კაც ჰკლა". როგორც ჩვენი ეკლესიის დიდი მესვეური, ილია II ამბობს, ეს ნიშნავს: არავინ იფიქროს საყოველთაო კაცისკვლაზე - ომზე, ყველამ იზრუნოს მხოლოდ მშვიდობაზე, ამას გვიდასტურებს ცხრა ქრისტიანული ნეტარების ორი მცნება: "ნეტარ იყვნენ მშვიდნი, რამეთუ მათ დაიმკვიდრონ ქვეყანა." და "ნეტარ იყვნენ მშვიდობისმყოფელნი, რამეთუ იგინი ძედ ღვთისად იწოდენ." რაოდენ ბრმა გული და ბნელი სული უნდა ჰქონდეს მას, ვინც ამ მცნებებს გადაუდგება. აქ მე შემთხვევით არ დავიმოწმე ჩვენი კათოლიკოს-პატრიარქის სიტყვები. ჯერ კიდევ მცხეთის სემინარიაში ვსწავლობდი მისგან სასულიერო სიბრძნესა და სულიერი ცხოვრების წესს. ვიმედოვნებ, რომ შემდგომაც არ მომაკლდეს ღვთის შემწეობა და ჩვენი ეკლესიის საჭეთმპყრობელის ლოცვა-კურთხევა ჩემს ახალ საქმიანობაში." (60, 1979, 1).

მეუფე ამბროსი მოღვაწეობას შეუდგა ნიკორწმინდის ეპარქიაში, მას შეთავსებით ჩააბარეს მარგვეთის ეპარქიაც. 1980 წელს იგი გადაყვანილ იქნა ახალციხისა და სამცხე-ჯავახეთის ეპარქიის მმართველად. ურთულესი ვითარება იყო ამ დროს ისტორიულ მაწყვერელის ეპარქიაში. არცერთი მოქმედი მართლმადიდებელი ეკლესია არ ფუნქციონირებდა, მაშინ, როდესაც სომხურ-მონოფიზიტურ და რომაულ-კათოლიკურ ეკლესიებს ფრთები ჰქონდათ გაშლილი. სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ღვაწლით 1980 წლის 9 ნოემბერს ახალციხეში, რაბათში გაიხსნა წმინდა მარინეს სახელობის ეკლესია. ტაძრის საზეიმო გახსნაზე პარაკლისი გადაიხადა ეპისკოპოსმა ამბროსიმ და სიტყვით მიმართა მრევლს. 1981 წლიდან 1992 წლის დასაწყისამდე მეუფე ამბროსი კვლავ ნიკორწმინდის ეპარქიის მმართველია.

მეუფე ამბროსი აქტიურად მონაწილეობდა მსოფლიოს სხვადსხვა ქვეყნებში გამართულ ქრისტიანულ ფორუმებში - რუსეთში, ფინეთში, ბულგარეთში, ავსტრალიაში, ჩეხოსლოვაკიაში...მეუფე ამბროსი მიტროპოლიტ შიო ავალიშვილთან ერთად აკრიტიკებდა უწმიდესსა და უნეტარეს ილია II-ს და მოითხოვდა პატრიარქის გადადგომას 1982-1986 წლებში... 1990 წელს უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ იგი მთავარეპისკოპოსის ხარისხში აიყვანა. მეუფე ამბროსი აქტიურად ჩაერთო ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობაში, მონაწილეობდა ყველა საპროტესტო აქციაში, რომელიც საქართველოს დედაქალაქში იმართებოდა. 1991-1992 წლების სამოქალაქო ომის დროს მხარს უჭერდა პრეზიდენტ ზვიად გამსახურდიას, რომლის გადადგომის შემდეგ იძულებული გახდა განრიდებოდა საქართველოს.

1994 წლის თებერვალში გროზნოში მღვდელ კონსტანტინე კოღუაშვილთან ერთად წესი აუგო საქართველოს პირველ პრეზიდენტს.

1992-2005 წლებში რუსეთში იმყოფებოდა. 1998 წლის 8 ოქტომბერს გამართულმა საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის წმიდა სინოდმა "მოისმინა ინფორმაცია მთავარეპისკოპოსის ამბროსის (ქათამაძე) ანტიკანონიკური მოქმედების შესახებ, რომელმაც 1992 წლის იანვარში საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქისა და წმიდა სინოდის ნებართვის გარეშე დატოვა ნიკორწმინდის ეპარქია, წავიდა რუსეთში და ეწეოდა ანტიეკლესიურ საქმიანობას. ამის გამო 1992 წლის 12 მაისს წმიდა სინოდის გადაწყვეტილებით მთავარეპისკოპოსი ამბროსი განთავისუფლდა ეპარქიის მმართველობიდან, წმიდა სინოდის წევრობიდან და აეკრძალა მღვდელმოქმედება. სამწუხაროდ, მან არ შეწყვიტა თავისი უკანონო მოქმედება, პირიქით, იგი დაუკავშირდა რუსეთის ავტოკეფალურ ეკლესიასთან დაპირისპირებული დაჯგუფების ე.წ. "რუსეთის ჭეშმარიტ მართლმადიდებელ ეკლესიას," თავი გამოაცხადა კრუტიცკელ მიტროპოლიტად და მიუხედავად იმისა, რომ იმყოფება საეკლესიო კანონიკური სასჯელის ქვეშ, კარგა ხანი ასრულებდა მღვდელმოქმედებას. ამასთან დაკავშირებით წმიდა სინოდმა განაჩინა: მართლმადიდებელი ეკლესიის წინაშე ჩადენილ უმძიმეს დანაშაულთა გამო, თანახმად მოციქულთა 28 და 35, ანტიოქიის 3,13 და 17, კონსტანტინოპოლის 2-ე კანონებისა, მთავარეპისკოპოსი ამბროსი (ქათამაძე) სრულიად განიკვეთოს სასულიერო წოდებიდან, ჩამოერთვას მას ბერობის ხარისხი და დაყვანილ იქნას ერისკაცობამდე. უკეთუ აღნიშნული პიროვნება (ალექსანდრე ქათამაძე) არ მოინანიებს თავის დანაშაულს, იგი სრულიად განიკვეთება მართლმადიდებელი ეკლესიიდან და გადაეცემა ანათემას."

2005 წლის გაზაფხულზე ამბროსი ქათამაძე დაბრუნდა საქართველოში. მან ორჯერ წერილობითი თხოვნით მიმართა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდს და იმედი ჰქონდა მღვდელმთავრის ხარისხში აღდგენისა. წმიდა სინოდმა 2005 წლის 27 ივნისს მოისმინა ყოფილი ნიკორწმინდელი მთავარეპისკოპოსის ამბროსის თხოვნა შეწყალების შესახებ და განუჩინა სინანული საბერო მოწესის მდგომარეობაში და დაუნიშნა პენსია, მას მიეცა კურთხევა წასულიყო შიომღვიმის მონასტერში. 2006 წლის დეკემბერში წმიდა სინოდმა მას კიდევ ერთხელ მოუწოდა სინანულისა და მორჩილებისაკენ. იგი ძალიან განიცდიდა თავის მდგომარეობას, ნერვიულობდა... 2008 წლის 27 ნოემბერს იგი უეცრად გარდაიცვალა... განსვენებულის ნეშტი დასვენებულ იქნა სამების წმიდა ილია თეზბიტელის ეკლესიაში. 2 დეკემბერს დაიკრძალა შიომღვიმის მონასტერში.

ეპისკოპოსი ქრისტეფორე (წამალაიძე)

ეპისკოპოსი ქრისტეფორე, ერისკაცობაში ომარ იასონის ძე წამალაიძე, დაიბადა 1943 წლის 17 აგვისტოს ყაზბეგის რაიონ სოფელ სიონში მოსამსახურის ოჯახში. 1958 წელს დაამთავრა სოფელ სიონის საშუალო სკოლა და სწავლა განაგრძო თბილისის ტოპოგრაფიულ ტექნიკუმში, რომელიც დაასრულა 1962 წელს. 1966-1974 წლებში სწავლობდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ეკონომიკური ფაკულტეტის საღამოს განყოფილებაზე.

1962-1964 წლებში მშობლების მძიმე ავადმყოფობის გამო თავის მშობლიურ სოფელ სიონშია და მუშაობს სოფლის მეურნეობაში.

1964-1965 წლებში მუშაობდა საქართველოს სამხედრო გზის საექსპლოატაციო განყოფილებაში, 1965-1968 წლებში - უფროს ოსტატად სამხედრო გზის განყოფილებაში. 1969-1971 წლებში თბილისის ელექტორშემდუღებელ ქარხანაში საწყობის გამგედ, 1971-1972 წლებში ამავე ქარხნის მატერიალურ-ტექნიკური განყოფილების უფროსის მოადგილედ, 1972-1973 წლებში - ქარხნის უფროს ეკონომისტად, 1973-1975 წლებში ეკონომიკური ჯგუფის უფროსად, 1975-1977 წლებში "ცეკავშირის" ფინანსურ-ეკონომიკური დაგეგმარების განყოფილებაშია, 1977-1978 წლებში საქართველოს კულტურის სამინისტროს ფინანსური განყოფილების უფროსის მოადგილეა.

1978 წლის აპრილიდან დეკემბრამდე საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საპატრიარქოს სამეურნეო განყოფილების უფროსია.

1978 წლის დეკემბერში ომარ წამალაიძე უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით სიონის საპატრიარქო ტაძარში ხელდასხმულ იქნა დიაკვნად. 1979 წლის იანვარში - მღვდლად. 1979 წლის აგვისტოში აღიკვეცა ბერად და ეწოდა სახელად ქრისტეფორე, მიიღო არქიმანდრიტის წოდება. 19 აგვისტოს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევითა და წმიდა სინოდის გადაწყვეტილებით აღყვანილ იქნა ეპისკოპოსის ხარისხში და დადგენილ იქნა მესხეთ-ჯავახეთის ეპარქიის მმართველად. 20 აგვისტოს სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში შესრულდა არქიმანდრიტ ქრისტეფორეს ეპისკოპოსად კურთხევა. უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ მიულოცა მღვდელმთავრის ხარისხში ამაღლება და უსურვა წარმატებები მომავალ საქმიანობაში.

არქიმანდრიტმა ქრისტეფორემ ამ სიტყვებით დაიწყო თავისი გამოსვლა: "მღელვარებით სავსეა ჩემი გული, რადგან არ ღირს ვარ წყალობისა ამისა... და მაინც, ჩემს დღევანდელ ყოფაში ვხედავ განგებას ღვთისას... როგორ არ უნდა ავღელდე, როცა საქართველოს მრავლისნატანჯი და მრავალგანსაცდელგამოვლილი ეკლესია დღეს ესოდენ დიდი სამსახურისთვის მომიწოდებს. კარგად მესმის და ვიცი, რა რთულია გზა, რომელიც ამიერიდან უნდა განვვლო. მე უნდა მოვემსახურო იმ ერს და ეკლესიას, რომელიც ორიათასი წელია მიჰყვება გოლგოთის გზას... დღეს ხელებს აღვაპყრობ უზენაესის მიმართ და მადლობას შევსწირავ მას, რადგან უფლება მეძლევა მოვემსახურო ჩემს საქართველოს. თუ ვიტვირთე მღვდელმთავრობა, ისევ მაღალის ღმერთისა და თქვენის მოწყალების იმედით. ეგებ, ჩემმა მსახურებამაც გამოიღოს მცირეოდენი კეთილი ნაყოფი მესხეთ-ჯავახეთის სამწყსოში. საქართველოს დიდებული კუთხე, მესხეთ-ჯავახეთი იყო ის ბრწყინვალე კერა, სადაც ადრეულ საუკუნეებში ქრისტიანობის დიდებისათვის გასაოცარი და დიდებული ტაძრები აუგიათ ქართველ მამულიშვილთ: ოშკი, ხახული, ბანა, ზარზმა, ხანძთა, შატბერდი, ვარძია... მარტო სახელების ჩამოთვლაც კრძალვითა და თაყვანისცემით გვავსებს... ოდესღაც აქ მოღვაწეობდნენ დიდი ხუროთმოძღვრები, ფრესკის მწერალნი, ოპიზრები, კლარჯელნი, გრიგოლ ხანძთელი, იოანე-ზოსიმე, გიორგი მერჩულე, ილარიონ პარეხელი, ბასილი ზარზმელი, თვით დიდი შოთა რუსთაველი და მრავალნი სხვანი. ქრისტეს მცნება და სამშობლოს სიყვარული, ერთურთს შერწყმული, ეს ორი წმიდათაწმიდა სალოცავი იყო ამ კუთხის ხალხისათვის... ახლა კვლავ სასოებით შემოჰყურებს დიდი რუსთველის სამშობლო მხარე თავის განუყოფელ დედა-საქართველოს, კვლავ ელტვის რწმენას და ჩვენი ვალია, უმეტეს გავაღვივოთ ქრისტეს სიყვარული. რანი ვიყავით, რანი ვართ და რანი უნდა ვიყოთ, აი, ის მთავარი, რაზედაც მინდა ვესაუბრო მათ ჩემს ქადაგებაში.

მესხეთი განსაკუთრებულ სითბოსა და ყურადღებას მოითხოვს ღვთის მსახურისაგან. ეს ფიქრი, ეს რწმენა, ეს სიყვარული და მოვალეობა მმოსავს ძალით, ვვლოდე იმ ეკლიან გზაზე, რაც მაღალმა ღმერთმა და თქვენმა უწმიდესობამ დამიწესა. მწადის, მუდამ დაუღლელი და შემართული ვიღწვოდე ჩვენს ერში რწმენის გაღვიძებისათვის. ამ ძალას კიდევ უფრო მიორკეცებს თვით მესხეთ-ჯავახეთიდან ჩამოსულ მრავალრიცხოვან მორწმუნეთა თხოვნა ეკლესიის გახსნისა და იქ მღვდელმსახურების მოთხოვნისა. მოწყალებით სავსე ბრძანდებით თქვენ, უწმიდესო და უნეტარესო მეუფეო. ეს დიდი ნდობაც, ამ მოწყალების კიდევ ერთი გამოხატულებაა. ამიერიდან, უფრო მეტი სიმძაფრით მომიხდება ბრძოლა ხილულ თუ უხილავ ბოროტ ძალებთან, მაგრამ შევსთხოვ მაღალ ღმერთსა და ჩვენი ქვეყნის, ჩვენი ეკლესიის მფარველ წმინდანებს, მომმადლონ ძალა მათთან ბრძოლისა და გამარჯვებისა. შეიძლება ქრისტიანობის აღორძინებისათვის მსახურებაში ეწამოს და მოსწყდეს ხორცი ჩემი, მაგრამ ვვედრნი ღმერთს, განმისპეტაკოს, განმიძლიეროს სული ჩემი, მომცეს გამბედაობა - ვთესო სიკეთე და მადლი, რათა ამქვეყნიურმა ცხოვრებამ ჯეროვნად შემამზადოს მარადი ცხოვრებისათვის. ღმერთო, მომეც ძალა ამოვაშთო ჩემი არსებიდან ცოდვანი, რათა არა განგდებულ ვიქნე პირისაგან შენისა. კარგა ხანია ვიგრძენი, რომ ჩემი ერთადერთი გზა ეკლესიაა. ამ გზაზე შემწედ და მფარველად მუდამ გამყვება ქვეყნისათვის ჯვარცმული მაცხოვრის წმიდა სახება და ის დიდი სიყვარული, რომელიც ნათობს ჩემს გულში ჩვენი მრავალტანჯული სამშობლოსადმი." (60, 1980, 1).

ეპისკოპოსი ქრისტეფორე უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ დანიშნა ქორეპისკოპოსად. 1980 წლიდან იგი განაგებდა ნიკორწმინდის ეპარქიას, ხოლო 1981 წლიდან 1992 წლამდე მარგვეთის ეპარქიას. ეპისკოპოსი ქრისტეფორე აქტიურად მონაწილეობდა XX საუკუნის 80-იანი წლებიდან ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობაში, იყო ყველა საპროტესტო გამოსვლის ერთ-ერთი ორგანიზატორი, მიტინგებზე მგზნებარე დეკლამატორი. 1992-1995 წლებში განაგებდა აგარაკ-წალკის ეპარქიას. 1995 წლის 5 აპრილიდან ეპისკოპოსი ქრისტეფორე განაგებდა ურბნისისა და რუისის ეპარქიას, სადაც მოხდა სერიოზული დაპირისპირება მრევლსა და მმართველ მღვდელ¬მთავარს შორის. 1995 წლის 31 ივლისს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდმა განიხილა ურბნისისა და რუისის სამღვდელოებისა და მრევლის საჩივარი მმართველი ეპისკოპოსის ქრისტეფორეს (წამალაიძე) დარღვევათა შესახებ და განაჩინა: ეპისკოპოს ქრისტეფორეს მიეცეს უკანასკნელი გაფრთხილება, რათა მისი მოქმედებანი არ იყოს დამაბრკოლებელი მართლმადიდებელი მრევლისათვის, განთავისუფლდეს ურბნისისა და რუისის ეპარქიიდან და გადაყვანილ იქნას ბოლნისისა და დმანისის ეპარქიის მმართველად. 1995 წლის 17 სექტემბერს წმიდა სინოდი კვლავ დაუბრუნდა ეპისკოპოს ქრისტეფორეს საკითხს და დაადგინა: "წმიდა მართლმადიდებელი ეკლესიის კანონების სისტემატური დარღვევის გამო წმიდა სინოდის მიერ გამოცხადებული უკანასკნელი გაფრთხილების უგულებელყოფისათვის, ეპარქიის უნებართვოდ მიტოვებისათვის და საქართველოდან უცხოეთში თვითნებურად გამგზავრებისათვის ბოლნისისა და დმანისის ეპისკოპოსი ქრისტეფორე გამოყვანილ იქნა წმიდა სინოდის შემადგენლობიდან, ჩამოერთვა ეპარქიის მმართველობა და აეკრძალა მღვდელმოქმედება." (61, 1995). მოუნანიებლობის შემთხვევაში წმიდა სინოდი დაემუქრა განკვეთით. 2000 წლის 14 დეკემბერს წმიდა სინოდმა კიდევ ერთხელ განიხილა მღვდელმოქმედება აკრძალულ ეპისკოპოს ქრისტეფორეს (წამალაიძე) წერილი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქისა და წმიდა სინოდისადმი და პასუხები სინოდის მიერ დანიშნული კომისიის თავმჯდომარის, აწ გარდაცვლილ მარგველ მიტროპოლიტ კონსტანტინეს მიერ მისთვის დასმულ კითხვებზე. ვინაიდან პასუხები შეუსაბამოდ და არადამაკმაყოფილებლად იქნა მიჩნეული, წმიდა სინოდმა მიიღო გადაწყვეტილება, ეპისკოპოსი ქრისტეფორე (წამალაიძე) დარჩეს მღვდელმოქმედების აკრძალვაში და მიეცეს საბოლოო გაფრთხილება, რომ თუ იგი არ შეწყვეტს მღვდელმოქმედებას განიკვეთა სამღვდელო ხარისხიდან."

მიტროპოლიტი კალისტრატე (მარგალიტაშვილი)

მიტროპოლიტი კალისტრატე, ერისკაცობაში შოთა ილიას ძე მარგალიტაშვილი, დაიბადა 1938 წლის 20 ოქტომბერს, თელავის რაიონ სოფელ ვარდისუბანში, 1956 წელს დაამთავრა საშუალო სკოლა, იმავე წელს გაიწვიეს საბჭოთა არმიის რიგებში, დემობილიზაციის შემდეგ მუშაობდა სხვადასხვა თანამდებობაზე, ძირითადად სამშენებლო უბნებზე. 1967 წელს დაამთავრა ქ. ვორონეჟის პოლიტექნიკური ინსტიტუტის ავტო-საინჟინრო ფაკულტეტი, 1975 წელს ჩაირიცხა თელავის სახელმწიფო პედაგოგიურ ინსტიტუტში ისტორია-ფილოლოგიის ფაკულტეტზე, რომელიც დაამთავრა 1980 წელს.

1983 წლიდან ბეთანიის მონასტრის მორჩილია, იმავე წელს აღიკვეცა ბერად, ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ხარების დღესასწაულზე (7 აპრილს) აკურთხეს დიაკვნად. 1983 წლიდან დაინიშნა საქართველოს საპატრიარქოს მშენებლობა-მომარაგების მთავარი სამმართველოს უფროსად. 20 ივლისს (2 აგვისტოს) აკურთხეს მღვდელმონაზვნად, შემდეგ აიყვანეს იღუმენის ხარისხში. 1983 წლის აპრილიდან თელავის ჯვართამაღლების სახელობის ტაძრის წინამძღვარია. 12(25) სექტემბერს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით აღყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში. 12(25) დეკემბერს აკურთხეს ეპისკოპოსად და წმიდა სინოდის გადაწყვეტილებით დაინიშნა ქუთაის-გაენათის ეპარქიის მმართველად.

არქიმანდრიტმა კალისტრატემ ეპისკოპოსად კურთხევისას აღნიშნა: `სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქო, უწმიდესო და უნეტარესო მეუფეო... წმიდანო მღვდელმთავარნო იბერიის ეკლესიისანო... მორწმუნენო...

დღეს დიდი ღვთიური სიხარულია ჩემს გულში, რომელიც მთლიანად შეიწირა განგების ძალამ და მომიწოდა მღვდელმთავრად საქართველოს უძველესი ეკლესიის, ქუთაის-გენათის ეპარქიისა. მუხლს ვიდრეკ შემოქმედის წინაშე და ხმამაღლა აღმოვსთქვამ: "მწამხარ შენ უფალო და აღგიარებ!" ადრეც მუდამ ვგრძნობდი, განგების თვალი არ მტოვებდა მე. ჩემი დღევანდელი ეპისკოპოსად გამორჩევაც ამას ადასტურებს. ამით იმის თქმა მსურს, რომ დროისა და სივრცის ბატონ-პატრონი არის შემოქმედი. მისი ყურადღების ცენტრშია ყოველივე, როგორც ხილული, ისე უხილავი.

წმიდა მოციქული პავლე ებრაელთა მიმართ ეპისტოლეში (თავი 5. მუხლი 4) ბრძანებს: "და არავინ თავით თვისით მოიღოს პატივი, არამედ რომელი წოდებულ არნ ღმრთისა მიერ, ვითარცა-იგი აჰრონ." თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ! დიდია ღვთის ძალა, რომელმაც თქვენი წმიდა ლოცვით სამარადისოდ გულში ჩამახუტა საქართველოს სამოციქულო დედა ეკლესიას. ვიცი, ფრიად ძნელია ეს სამსახური, ვუძღვე უძველეს, მდიდარი ტრადიციების მქონე ჩვენს სამწყსოს, მაგრამ ღვთის მადლი და ძალა, ღვთის შეწევნა და თქვენი წმიდა ლოცვა შემაძლებინებს ამ დიდსა და საპასუხისმგებლო საქმეს.

დამლოცეთ თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, რათა ღვთის შეწევნითა და მადლით კეთილად ვემსახურო წმიდა ეკლესიას, რომ ჩემმა მსახურებამ კეთილი ნაყოფი გამოიღოს. დღეს დიდი დღესასწაულია... შევსთხოვ დედა ღვთისას კვლავაც მოჰხედოს და გადააფაროს თავის წილხვედრ ქვეყანას მოწყალებისა და სათნოების კალთა... მოჰმადლოს ჩვენს მამამთავარს დიდი ხნის ჯანმრთელი და ნაყოფიერი შემოქმედებითი სიცოცხლე. გმადლობ შენ უფალო, შენდამი არს გალობა ჩემი მარადის, ამინ." (60, 1983, 2).

მძიმე ვითარება დახვდა ეპარქიაში მეუფე კალისტრატეს, ეკლესიათა უმრავლესობა ხელისუფლების მიერ ადმინისტრაციული წესით იყო დახურული, არ იყო მრევლი. მეუფე კალისტრატეს კარგად ესმოდა ქუთაის-გაენათის ეპარქიის მნიშვნელობა, იმ ეპარქიისა, სადაც ისხდნენ ლიხთ-იმერეთისა და დასავლეთ საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქნი, მღვდელმთავრები: გაბრიელი (ქიქოძე), ლეონიდე (ოქროპირიძე), ანტონი (გიორგაძე), ეფრემი (სიდამონიძე), გაბრიელი (ჩაჩანიძე)... მეუფე კალისტრატეს ღვაწლით გაიწმინდა, გასუფთავდა და ამოქმედდა გაუქმებული ეკლესიები, დაიწყო ახალი ეკლესიების მშენებლობები, თანდათან დაუბრუნდა დედა ეკლესიას მრევლი, რომელიც კომუნისტური იდეოლოგიის პირობებში უგზო-უკვლოდ დაეხეტებოდა მიწიერი სამოთხის საძიებლად.

1989 წელს ეპისკოპოსი კალისტრატე აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის, ხოლო 1992 წელს - მიტროპოლიტის ხარისხში. მეუფე კალისტრატეს ძალისხმევითა და სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესი ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით 1990 წლის 21 სექტემბერს აღდგა გელათის სასულიერო აკადემია, რომლის რექტორი მეუფე კალისტრატეა. გელათის აკადემია არა მარტო ქუთაის-გაენათის ეპარქიის, არამედ მთელი საქართველოსათვის არის წარსულის, აწმყოსა და მომავლის კავშირის საუკეთესო მაგალითი. 1995 წლის 8 ივნისს უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ბრძანებით ქუთაისში გაიხსნა გაბრიელ ეპისკოპოსის სახელობის სასულიერო სემინარია, ხოლო 2001 წლის 16 ივლისიდან - წმიდა დავით აღმაშენებლის სახელობის საღვთისმეტყველო ინსტიტუტი, 2002 წლის 3 ივნისიდან დავით აღმაშენებლის სახელობის ინსტიტუტთან გაიხსნა სამედიცინო და ჟურნალისტიკის ფაკულ¬ტეტები, 2008 წლის სექტემბერში წყალტუბოში გაიხსნა სასულიერო გიმნაზია. ყველა ეს საგანმანათლებლო კერა ისტორიული ტრადიციის აღდგენასა და განვითარებას უწყობს ხელს. მეუფე კალისტრატეს ლოცვა-კურთხევით დასავლეთ საქართველოში, ახლანდელ ვანისა და ბაღდადის, ხონისა და სამტრედიის, ტყიბულისა და თერჯოლის, ლეჩხუმისა და სვანეთის ეპარქიებში, რომელნიც 1995 წლამდე ქუთაის-გაენათის ეპარქიაში შედიოდნენ, აღდგენილ იქნა 300-მდე ეკლესია-მონასტერი, დაიდგა ჯვრები: ქუთაისის სიონის, მყინვარის, მამისონის, იალბუზის, ხვამლის, კოდორის, თეთნულდის, ნიქოზის, საინგილოს, ვარძიის, სორმონის, ყოვლადწმინდა სამების, მთასაყდრისა და ტყიბულის ცხრა ჯვარზე. მეუფე კალისტრატეს პრინციპული და უკომპრომისო პოზიციით ქუთაისის"ხარების" ეკლესია, რომელიც კათოლიკებს ჰქონდათ მისაკუთრებული, დაუბრუნდა მართლმადიდებელ ეკლესიას. 1986 წლის აპრილში, როდესაც უკრაინაში ჩერნობილის დიდი ტრაგედია მოხდა, იმ ძნელბედობის ჟამს მთელი მსოფლიოდან პირველი მოძღვარი მეუფე კალისტრატე უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით ჩავიდა ჩერნობილში და ორი კვირის მანძილზე ლოცვითა და ქადაგებებით ანუგეშებდა მრევლს.

1990 წლის მარტში საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიამ უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის თავდადებული ღვაწლით მიაღწია იმას, რომ კონსტანტინოპოლის მსოფლიო საპატრიარქომ აღიარა საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის ისტორიული ავტოკეფალია. დელეგაციამ, რომლის შემადგენლობაშიც მთავარეპისკოპოსი კალისტრატე შედიოდა, კონსტანტინოპოლიდან საქართველოში ჩამოიტანა ეს ისტორიული დოკუმენტები. 1990 წლის ნოემბერში მეუფე კალისტრატეს დიდი ძალისხმევითა და თანადგომით ტრაპიზონიდან გელათში გადმოსვენებულ იქნა იმერთა მეფის სოლომონ II-ის ნეშტი, ასევე მეუფის დიდი შრომითა და ძალისხმევით 2005 წელს მოხდა მიტროპოლიტ ექვთიმეს (შერვაშიძე) პეტერბურგიდან გელათში გადმოსვენება. 1993 წლის სექტემბერში, საქართველოსათვის მძიმე დღებში, აფხაზეთის ომის დროს ქართველ მეომართა, მებრძოლთა და მთავრობის გასამხნევებლად მეუფე კალისტრატე იმყოფებოდა სოხუმში. მიტროპოლიტ კალისტრატეს დამსახურებაა ქუთაის-გაენათის ეპარქიაში 70 მოქმედი ეკლესიის, 15 მონასტრის არსებობა, სადაც ღვთისმსახურებას ეწევა 78 მღვდელი, 11 მღვდელმონაზონი, 28 დიაკვანი.

მიტროპოლიტი კალისტრატე დაჯილდოებულია რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის მიერ წმინდა დანიელის ორდენით, ჩეხოსლოვაკიის მართლმადიდებელი ეკლესიის მიერ წმიდა კირილეს და მეთოდეს სახელობის ორდენებით, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მიერ დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის უმაღლესი ორდენით, რუმინეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის მიერ ანთიმ ივერიელის დიპლომით, საქართველოს საერო ხელისუფლების მიერ ღირსების ორდენით. 2000 წლის 21 სექტემბერს საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით ქუთათელ-გაენათელი მიტროპოლიტი კალისტრატე დაჯილდოვდა საქართველოს ეკლესიის უმაღლესი ჯილდოთი-სკუფიაზე ბრილიანტის ჯვრის ტარების უფლებით. 2007 წლის 25 დეკემბერს იგი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით. მიტროპოლიტი კალისტრატე ამ სიტყვებით ულოცავს სრულიად საქართველოს სვეტიცხოვლობასა და მოწამეობას: "ქრისტეს მიერ საყვარელნო შვილნო უფლისანო, ყველას გილოცავთ ამ ქრისტიანულ დღესასწაულებს, უფალმა ქართველი ერი გამოარჩია სასუფევლისათვის. ეს არა მარტო სიტყვით, არამედ მადლითაც. ეს მადლია კვართი უფლისა იესო ქრისტესი და ხალენი ილია წინასწარმეტყველისა. სვეტიცხოველი ქართველთათვის არის ძელი ცხოველი, რომელიც მოციქულებისა და წმიდა ნინოს მადლმოსილებით მცხეთის უმშვენიერეს მდელოზე, ამ წმიდა ადგილზეა აღმართული მარადიული სულიერი რწმენის გადმომცემი და დიდი სულიერი საუნჯე, რომელიც დღემდე ანათებს ჩვენს გუშინდელს, დღევანდელს და მომავალს. მადლობა ღმერთს ყოველივე ამისათვის. ადამიანის დანიშნულება არის შექმნას ჯვარი ვერტიკალური უფალთან და ჰორიზონტალური მოყვასთან, რომლის საშუალებით და მფარველობით დღევანდლამდე მოვედით, ჩვენი სამშობლოს ენით, რწმენით, მამულით, განათლებით, ოჯახითა და ტაძრის ერთიანობით. დღესაც ჩვენი ნება, ჩვენი არჩევანი არის მას ვემსახურებოდეთ, რათა არ დავიკარგოთ მსოფლიო ოკეანეში."

ქუთაის-გაენათის ეპარქიის ეკლესია-მონასტრები

1. პეტრე-პავლეს სახელობის საკათედრო ტაძარი - ბერი-თევდორეს ქუჩა.
2. ღვთისმშობლის ხარების სახელობის ეკლესია - ვარლამიშვილის ქუჩა.
3. ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი (ბაგრატის სიონი) - ბაგრატის ქუჩა.
4. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია - ჭანტურიას ქუჩა.
5. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია - ნიუპორტის ქუჩა.
6. მაცხოვრის ამაღლების სახელობის ეკლესია - კლდიაშვილის ქუჩა.
7. წმინდა სამების სახელობის ეკლესია - სამების ქუჩა.
8. მთავარანგელოზ მიქაელის სახელობის ეკლესია - რუსთაველის გამზირი.
9. მთავარანგელოზთა სახელობის ეკლესია - ჯავახიშვილის ქუჩა.
10. წმინდა გაბრიელ ეპისკოპოსის სახელობის ეკლესია - გორის ქუჩა (მე-11 სკოლა).
11. წმინდა პანტელეიმონის სახელობის ეკლესია - ახალგაზრდობის გამზირი (ქსენონი).
12. პალიასტომის ღვთისმშობლის ხატის სახელობის ეკლესია - ნიკეას ქუჩა.
13. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია - სულხან-საბას ქუჩა.
14. ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანების სახელობის ეკლესია - ნიკეას ქუჩა.
15. წმინდა დიდმოწამე ქეთევანის სახელობის ეკლესია - ნიკეას ქუჩა.
16. ცოტნე აღმსარებლის სახელობის ეკლესია - ახალგაზრდობის გამზირი (ტექ. უნივერ.).
17. ახალმოწამეთა სახელობის ეკლესია - ჭავჭავაძის გამზირი.
18. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია - ნიკეას ქუჩა.
19. იოანე ნათლისმცემლის სახელობის ეკლესია - ასათიანის ქუჩა (პირველი საპყრობილე).
20. ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ეკლესია - ვაჟა-ფშაველას ქუჩა (გოჭოურა).
21. ივერიის ღვთისმშობლის ხატის სახელობის ეკლესია - რუსთაველის გამზირი.
22. მთავარანგელოზის სახელობის ეკლესია - მწვანეყვავილას ქუჩა.
23. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია - ავტომშენებლის ქუჩა (სამხედრო ნაწილი).
24. ილარიონ ქართველის სახელობის ეკლესია - ავტომშენებლის ქუჩა (32-ე სკოლა).
25. წმიდა დოსითეოს ქუთათელის სახელობის ეკლესია - ავტომშენებლობის ქუჩა (მე-14 სკოლა).
26. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია - წყალტუბოს გზაზე (სასაფლაო).
27. იოანე ნათლისმცემლის სახელობის ეკლესია - აღმაშენებლის გამზირი.
28. მთავარანგელოზის სახელობის ეკლესია - მწვანეყვავილას ქუჩა (პანთეონი).
29. მთავარანგელოზის სახელობის ეკლესია - მჭედლიძის ქუჩა (მე-4 სკოლა).
30. ლაზარეს აღდგინების სახელობის ეკლესია - ირაკლი აბაშიძის გამზირი.
31. დავით და კონსტანტინეს სახელობის ეკლესია - თამარ მეფის ქუჩა.
32. თამარ მეფის სახელობის ეკლესია - ახალგაზრდობის გამზირი.
33. იოანე ნათლისმცემლის სახელობის ეკლესია - ავტოქარ. სამხ. დასახლება (მე-2 საპყრ.).
34. მაცხოვრის ამაღლების სახელობის ეკლესია (სოფელი მაღლაკი).
35. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია (სოფელი მესხეთი).
36. წმინდა სამების სახელობის ეკლესია (სოფელი მესხეთი).
37. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია (სოფელი ფარცხანაყანები).
38. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია (წყალტუბო).
39. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია (სოფელი გვიშტიბი).
40. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია (სოფელი ხომული).
41. მაცხოვრის ამაღლების სახელობის ეკლესია (სოფელი ხომული).
42. წმინდა გიორგის სახელობის ეკელსია (სოფელი ბანოჯა).
43. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია (სოფელი ზარათი).
44. წმინდა კვირიკესა და ივლიტას სახელობის ეკლესია (სოფელი ზარათი).
45. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია (სოფელი პატრიკეთი).
46. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია (სოფელი ოფურჩხეთი).
47. მაცხოვრის ფერიცვალების სახელობის ეკლესია (სოფელი ჟონეთი).
48. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია (სოფელი გეგუთი).
49. წმინდა ნინოს სახელობის ეკლესია (გეგუთის კოლონია).
50. კვირაცხოვლობის სახელობის ეკლესია (სოფელი მუხიანი).
51. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია (სოფელი ყუმისთავი).
52. მაცხოვრის აღდგომის სახელობის ეკლესია (სოფელი საჩხეურა).
53. მაცხოვრის ფერიცვალების სახელობის ეკლესია (სოფელი რიონი).
54. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია (სოფელი ბანოჯა).
55. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია (სოფელი ნამოხვანი).
56. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია (სოფელი დღნორისა).
57. კვირაცხოვლობის სახელობის ეკლესია (სოფელი ქვიტირი).
58. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია (სოფელი ქვიტირი).
59. მთავარანგელოზის სახელობის ეკლესია (სოფელი ქვიტირი).
60. წმინდა კვირიკესა და ივლიტას სახელობის ეკლესია (სოფელი ტყაჩირი).
61. მირქმის სახელობის ეკლესია (წყალტუბო).
62. მთავარანგელოზების სახელობის ეკლესია (სოფელი საყულია).
63. წმ. სერაფიმე საროველის სახელობის ეკლესია (ქუთაისი ავტომშენებლობის ქუჩა (მე-14 სკოლა)).



ქუთაის-გაენათის ეპარქიის მონასტრები

64. წმინდა ნინოს სახელობის დედათა მონასტერი - თაბუკაშვილის ქუჩა.
65. სულიწმიდის სახელობის დედათა მონასტერი - სულხან-საბას დასახლება.
66. წმინდა თეკლას სახელობის დედათა მონასტერი - ჯავახიშვილის ქუჩა.
67. ღვთისმშობლის შობის სახელობის ეკლესია.
68. წმინდა ნიკოლოზის სახელობის ეკლესია.
69. წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია.
70. ღვთისმშობლის წყაროცხოვრების სახელობის ეკლესია.
71. წმინდა ელიას სახელობის ეკლესია.
72. წმინდა საბას სახელობის ეკლესია.
73. მოწამეთას მამათა მონასტერი.
74. ყოვლადწმინდა სამების სახელობის მამათა მონასტერი (სოფელი სორმონი).
75. წმინდა იოანე ნათლისმცემლის სახელობის მამათა მონასტერი (სოფელი დერჩი).
76. წმინდა გიორგის სახელობის მამათა მონასტერი (სოფელი ქვილიშორი).
77. მაცხოვრის ფერიცვალების სახელობის დედათა მონასტერი (სოფელი რიონი).
78. წმინდა ნინოს სახელობის დედათა მონასტერი (სოფელი მესხეთი).

მიტროპოლიტი აბრაამი (გარმელია)

მიტროპოლიტი აბრაამი, ერისკაცობაში ამირან მამიას ძე გარმელია, დაიბადა 1948 წლის 15 ნოემბერს ქ. სოხუმში. 1953 წლიდან მისი ოჯახი ცხოვრობს თბილისში. საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ სწავლა განაგრძო თბილისის ა.ს. პუშკინის სახელობის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ისტორიის ფაკულტეტზე, რო¬მელიც დაასრულა 1971 წელს. სხვადასხვა დროს ეწეოდა პედაგოგიურ და სამეცნიერო საქმიანობას.

1986 წელს ჩაირიცხა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში, რომელიც წარჩინებით დაამთავრა 1988 წელს.

1988 წლის 3 იანვარს წილკნელმა ეპისკოპოსმა ზოსიმემ (შიოშვილი) აღკვეცა ბერად და უწოდა სახელად აბრაამი. იმავე წლის 3 აპრილს მის მიერვე ხელდასხმულ იქნა იეროდიაკვნად. 1988 წლის 29 მაისს, სულთმოფენობის დღე-სასწაულზე, თბილისის ანჩისხატის ტაძრის კურთხევის დღეს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ აკურთხა მღვდელმონაზვნად. მსახურობდა ჯერ დმანისის სიონის, ხოლო შემდეგ გელათის მონასტრის წინამძღვრად.

1989 წლის მაისიდან 1990 წლის ივლისამდე იმყოფებოდა ქ. რეგენსბურგის (გერმანია) აღმოსავლეთის ეკლესიათა ინსტიტუტში.

1990 წლის 1 სექტემბრიდან 1991 წლის 30 ოქტომბრამდე მსახურობდა თბილისის სიონის საკათედრო ტაძარში.

1990 წლის სექტემბრიდან თბილისის სასულიერო აკადემიასა და სემინარიაში კითხულობდა ლექციებს ძველ აღთქმაში.

1991 წლის 21 ოქტომბერს, ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის მიერ აყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში, ხოლო 30 ოქტომბრიდან  დაინიშნა სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძრის წინამძღვრად.

1992 წლის 21 დეკემბერს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის განჩინებით დადგენილ, ხოლო 25 დეკემბერს ხელდასხმულ იქნა ნიკორწმინდელ ეპისკოპოსად. 25 დეკემბერს სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში არქიმანდრიტმა აბრაამმა ამ სიტყვებით მიმართა უწმიდესსა და უნეტარესს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს, წმიდა სინოდის წევრებს: "უსაზღვროა წყალობა ღვთისა, რომელმაც თქვენი უწმიდესობისა და უნეტარესობის ლოცვა-კურთხევით და საქართველოს ეკლესიის წმიდა სინოდის გადაწყვეტილებით გამომარჩია მე, უღირსი მონა ღვთისა, ეპისკოპოსად ნიკორწმინდის სამწყსოისა.

ღვთისა განგებით, მისი მადლითა და ულევი მოწყალებით ვდგევარ მე ამ წმიდა ტაძარში, წმიდათა წმიდა თაღებს ქვეშ, სასულიერო ხარისხში ახალი ამაღლების წინ. ამ დღეებში, როცა ეკლესია მარხვით და გაძლიერებული ლოცვით ემზადება ბეთლემის საოცრების-ცხოვრების მომცემელი ქრისტეს შობისათვის, მე განვიცდი ძლიერ მღელვარებას - ესოდენ დიდი პატივისათვის, სიხარულს - ესოდენ დიდი ნდობისათვის, შიშს ესოდენ დიდი პასუხისმგებლობის გამო. ღვთისგან ბოძებული მადლით, მე მოძულე ვარ ყოველგვარი განდიდებისა, მაგრამ ეპისკოპოსის პატივი მახარებს, მახარებს არა როგორც განდიდება, არამედ როგორც ღვთისაგან ბოძებული გზა, რომლითაც მისი ძლიერების და ჭეშმარიტების მოყვარე ქართველ ერს უნდა ვემსახურო. ამ უდიდეს მოვალეობასა და პასუხისმგებლობას მე ვიტვირთავ  თქვენი უწმიდესობისა და უნეტარესობის მამამთავრული შემწეობის იმედით. მე მჯერა, რომ არ მომაკლებთ თქვენს მზრუნველობას, რომელსაც წლების მანძილზე იჩენდით ჩემი უღირსების მიმართ. უმორჩილესად გთხოვთ, ილოცოთ და შეევედროთ უფალს, რათა მან შემაძლებინოს ეს უმძიმესი სამსახური ღვთისა და ჩემი მშობლიური ხალხის წინაშე. ყოვლადსამღვდელონო მეუფენო, მამანო და ძმანო, დედანო და დანო, ილოცეთ ჩემთვის, რათა ღმერთმან ღირსეულად შემასრულებინოს ეს მეტად საპასუხისმგებლო მოვალეობა. ჩემი მომავალი მსახურების სირთულე განპირობებულია ჩვენი ერისათვის ესოდენ რთული და წინააღმდეგობით აღსავსე დროით, დროით, როცა ერის ერთი ნაწილის ცნობიერებიდან, სამწუხაროდ, ამოიშალა ის უდავო და უპირობო ჭეშმარიტება, რომ ერთადერთი ძალა, რომელსაც შეუძლია მრავალტანჯულ საქართველოს მშვიდობა, დიდება და ამაღლება მოუტანოს, არის ჩვენთვის ჯვარცმული უფალი, რომელმაც გოლგოთიდან მოუწოდა ქართველ ერს, როცა ინება, რომ ქრისტიანული სამყაროს უდიდესი სიწმინდე _ კვართი უფლისა, ქართულ მიწას მიბარებოდა. ჩვენი ერი აწარმოებს ურთულეს და უთანასწორო ბრძოლას, და ამ ბრძოლაში გამარჯვების მოტანა შეუძლია მხოლოდ უფალს წყაროს ყოველგვარი სიცოცხლისა და გამარჯვებისა. ამ პირობებში განუზომლად დიდია ეკლესიის მსახურთა როლი. მათ უნდა სძლიონ ცთუნებას და მიიტანონ ყოველ ადამიანამდე არა მოაზროვნეთა, არა ფილოსოფოსთა, არა მეცნიერთა და პოლიტიკოსთა დროით და სივრცით შეზღუდული სისტემები, არამედ უფლის სიტყვა-მარადიული და უცვლელი. ამ სიტყვის მოტანა და ამ სიტყვით ცხოვრება უნდა იყოს ქრისტიანთა მიზანი, რამეთუ პავლე მოციქული ბრძანებს: `არა მსმენელნი სჯულისანი განმართლდეს წინ ღმრთისა, არამედ მყოფელნი სჯულისანი განმართლდეს~ ვგრძნობ რა უდიდეს პასუხისმგებლობას ღვთისა, თქვენი უწმიდესობის და ერის წინაშე, მე ვეცდები აღვასრულო წმიდა პავლე მოციქულის სიტყვები: "სახე ექმნენ მორწმუნეთა მათ სიტყვით, სვლით, სიყვარულით, სულიერობით, სარწმუნოებით და სიწმინდით"... (61, 1993, 1).

ახლადნაკურთხ ეპისკოპოს აბრაამს უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ამ სიტყვებით მიმართა: "ამა წლის 21 დეკემბერს შემდგარი წმიდა სინოდის სხდომა ჭეშმარიტად ისტორიული იყო, რადგანაც ამ სხდომაზე გამორჩეულ იქნა ორი საეპისკოპოსო კანდიდატი, რის შედეგადაც საქართველოში დღეს არსებულ თხუთმეტივე ეპარქიას საკუთარი მღვდელმთავარი ჰყავს, რასაც საქართველომ ორასი წლის მანძილზე ვერ მიაღწია, ამას ღვთის მადლითა და წყალობით ახლა მივაღწიეთ. თქვენო ყოვლადუსამღვდელოესობავ, მეუფეო აბრაამ, წმიდა სინოდის სახელით გილოცავთ ამ დიდი პატივის მიღებას. განგება ღვთისა აღსრულდა თქვენზედა. მართალია, მძიმე დროს ვცხოვრობთ, მაგრამ ეს დრო ამავე დროს ბედნიერიცაა, რადგან ჩვენ ღვთის მრავალ წყალობას მოვესწარით. თქვენო ყოვლადუსამღვდელოესობავ, არჩეული ხართ მღვდელმ¬თავრად ნიკორწმინდის ისტორიული ეპარქიისა. ნიკორწმინდის ეკლესია წმიდა ნიკოლოზის სახელობისაა და თქვენ უშუალოდ მისი მფარველობისა და წინამძღვრობის ქვეშ მოგიწევთ ყოფნა. წმიდა ნიკოლოზი, რომელსაც ჩვენ ყოველთა ქართველთა დიდი კათოლიკოს-პატრიარქი ვუწოდეთ, იქნება თქვენი შემწე და მეოხი წინაშე ღვთისა. ჩვენ ისეთ დროს ვცხოვრობთ, როცა მრევლის მოსვლას კი არ უნდა დაველოდოთ, არამედ თვითონ უნდა მივიდეთ მასთან და ვაჩვენოთ რწმენისა და სიყვარულის ძალა, სათნოება და მაღალი ზნეობა. მოძღვარსა და მითუმეტეს მღვდელმთავარს, განსაკუთრებით ორი რამ უნდა ახასიათებდეს: სიწმინდე და მშვიდობა. მუდამ გახსოვდეს მეუფეო, რომ თქვენი სიმშვიდითა და სამწყსოს თვითეულ წევრთან მშვიდობიანი დამოკიდებულებით ბევრს მიაღწევთ თქვენი მოღვაწეობის მანძილზე... წმიდა მღვდელ¬მთავარი ნიკოლოზი და წმიდა დიდმოწამე გიორგი იყოს მფარველი და წინამძღვარი თქვენი... მიიღე კვერთხი ესე და დალოცე მრევლი საქართველოსი, რომელიც ლოცულობდა დღეს შენი სულიერი ამაღლებისათვის." (61, 1993, 1).

1993 წლის 19 ივლისს ეპისკოპოსი აბრაამი დაინიშნა თბილისის სასულიერო აკადემიისა და სემინარიის რექტორად. მეუფე აბრაამის რექტორობის  პერიოდში თბილისის სასულიერო აკადემიამ და სემინარიამ  ახალ წარმატებებს მიაღწია ადმინისტრაციული სტრუქტურის, სასწავლო-სამეცნიერო მუშაობის გაუმჯობესების თვალსაზრისით. მომთხოვნელობა და ყურადღებიანობა როგორც პროფესორ-მასწავლებლების, ასევე სტუდენტების მიმართ სასულიერო სასწავლებელში შემოქმედებით გარემოს ამკვიდრებდა. მეუფე  აბრაამის ძალისხმევით 1994 წლიდან ქრისტიანული ხელოვნებათმცოდნეობისა და ქრისტიანული ანთროპოლოგიის ფაკულტეტების ბაზაზე შეიქმნა საღვთისმეტყველო ინსტიტუტი. 1994-2000 წლებში გაიხსნა საქართველოს ისტორიის, ღვთისმეტყველების, ხელოვნებათმცოდნეობის, ქართული ენისა და ლიტერატურის, უცხო ენების კათედრები. რექტორის ინიციატივით დაარსდა სასულიერო აკადემიისა და სემინარიის გაზეთი "თბილისის სასულიერო აკადემია და სემინარია." სასულიერო აკადემიის მიღწევებზე ვრცლად ისაუბრა მეუფე აბრაამმა სასწავლებლის ათი წლისთავისადმი მიძღვნილ სამეცნიერო სესიაზე,  რომელიც 1998 წელს გაიმართა საქართველოს საპატრიარქოში.

"სასულიერო აკადემია მოწოდებულია საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიისათვის მოამზადოს სამეცნიერო და პედაგოგიური კადრები, - აღნიშნა მეუფე აბრაამმა, - დღეისათვის მას მჭიდრო ურთიერთობა აქვს საზღვარგარეთის მართლმადიდებელ სასწავლებლებთან და ორგანიზაციებთან, კერძოდ მართლმადიდებელი სასულიერო სასწავლებლების საერთაშორისო ორგანიზაცია სინდესმოსთან, ათენის, თესალონიკის, ბუქარესტის უნივერსიტეტებთან, პარიზის წმიდა სერგის სახელობის საღვთისმეტყველო ინსტიტუტთან, მოსკოვისა და პეტერბურგის სასულიერო აკადემიებთან და სხვ... თბილისის სასულიერო აკადემია აქტიურად თანამშრომლობს საერო უმაღლეს სასწავლებლებთან... ღრმად გვწამს, რომ ქართველ საზოგადოებასთან, ინტელიგენციასთან თანამშრომლობით აკადემია მომავალში კიდევ უფრო აღორძინდება, მეცნიერებითა და სულიერებით საღვთო მადლში დარწმუნებული და წარმატებული, მაცხოვრის უკვდავ ცოდნასთან ზიარებით, თავის სიკეთეს მის კედლებს გარეთაც განფენს, რათა ყველას უწინამძღვროს იმ მაცხოვნებელი მადლის შეცნობისაკენ, რომლის გარეშე უმეცრება და წყვდიადი სუფევს".

მეუფე აბრაამი მიიჩნევდა: "რელიგიისა და სარწმუნეობის სწავლა აბსტრაქტულად, სახელმძღვანელოებით შეუძლებელია, ამდენად ეკლესიურობის, ლიტურგიკულ ცხოვრებაში შესვლის გარეშე არ არსებობს რელიგიური განათლება. ეკლესიის საიდუმლოებებში მონაწილეობის გარეშე არ არსებობს ღვთაებრივი მადლმოსილება. ეკლესიის დევნის დროს, როცა არ არსებობდა მართლმადიდებლური განათლების სისტემა, არ გამოიცემოდა საჭირო საღვთისმეტყველო ლიტერატურა, იკრძალებოდა საჯარო ქადაგება, სწორედ ლიტურგია ინახავდა მართლმადიდებელ სარწმუნოებას, სწორედ საეკლესიო საიდუმლოებების მეშვეობით უჩვენებდა ეკლესია მისადმი მტრულ დამოკიდებულებაში მყოფ და მისგან გაუცხოებულ სამყაროს თავის უძლეველობას და მარადიულობასო" მეუფე აბრაამის რექტორობის პერიოდში თბილისის სასულიერო აკადემიისა და სემინარიის პროფესორ-მასწავლებელთა ძალებით ჩატარდა სამი საერთაშორისო კონფერენცია, სამეცნიერო კონფერენციები: "ერეკლე II-ის გარდაცვალებიდან 200 წლისთავი", "უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ კირიონ II-ის გარდაცვალებიდან 80 წლისთავი", "საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენის 80 წლისთავი", "სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის აღსაყდრების 20 წლისთავი".

მეუფე აბრაამმა დიდი ღვაწლი დასდო 1996-1998 წლებში გურჯაანისა და საგარეჯოს, 1998-2002 წლებში ჭიათურისა და საჩხერის ეპარქიებს. მეუფე აბრაამი 1995 წლის 20 ივნისიდან 2002 წლის 17 ოქტომბრამდე ხელმძღვანელობდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საგარეო განყოფილებას. 1996 წლის 25 დეკემბერს იგი აყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის, ხოლო 2000 წლის 28 ნოემბერს - მიტროპოლიტის ხარისხში. 2007 წლის 21 დეკემბერს დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით. 2008 წლის 16 ნოემბერს მიტროპოლიტი აბრაამი დაჯილდოვდა სკუფიაზე ბრილიანტის ჯვრის ტარების უფლებით.



დასავლეთ ევროპის ეპარქია

საქართველოს საპატრიარქოს დასავლეთ ევროპის ეპარქია დაფუძნდა საქართველოს სამოციქულო ავტოკეფალური მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის განჩინებით 2002 წლის 17 ოქტომბერს. ეპარქიის მმართველად დაინიშნა მიტროპოლიტი აბრაამ გარმელია. ეპარქიის იურისდიქცია ვრცელდება შემდეგ ქვეყნებზე: ავსტრია, ბელგია, დანია, საფრანგეთი, გერმანია, დიდი ბრიტანეთი, ჰოლანდია, ირლანდია, იტალია, ლუქსემბურგი, პორტუგალია, ესპანეთი, შვეიცარია.



ეპარქიის სამრევლოები (2008 წლის 1 მაისისათვის)

1. ბრიუსელის წმ. თამარ მეფის სახელობის
2. მიუნხენის წმ. ვახტანგ გორგასლის სახელობის
3. დუბლინის წმ. მაქსიმე აღმსარებლის სახელობის
4. ანტვერპენის წმ. ნინოს სახელობის
5. ბარის წმიდა ნიკოლოზის სახელობის
6. ბარსელონას წმ. ნინოს სახელობის
7. სტრასბურგის წმიდა ილია მართლის სახელობის
8. ვენის წმ. დავით აღმაშენებლის სახელობის
9. არნედოს წმიდა გიორგის სახელობის
10. სტრასბურგის წმ. ქეთევან წამებულის სახელობის
11. დიუსელდორფის წმ. მღვდელმოწამე ანთიმოზ ივერიელის სახელობის
12. ჰამბურგის წმ. ნინოს სახელობის
13. შტუდგარდის წმ. ილია მართლის სახელობის
14. ბილეფელდის ღირსი ექვთიმე ათონელის სახელობის
15. ნიურნბერგის წმ. გიორგის სახელობის
16. კოპენჰაგენის წმ. მოწამე გრიგოლის (ფერაძე) სახელობის
17. ბონის წმ. ამბროსი აღმსარებელის სახელობის
18. ჰანოვერის წმ. გიორგი მთაწმინდელის სახელობის
19. კორკის წმ. გიორგის სახელობის
20. ლონდონის წმ. გიორგის სახელობის
21. ფრანკფურტის წმ. ნიკოლოზის სახელობის
22. რუენის წმ. გიორგის სახელობის

 

დასავლეთ ევროპის ეპარქიის სამღვდელოება:

1. მიტროპოლიტი აბრაამი (გარმელია) - ეპარქიის მმართველი მღვდელმთავარი
2. არქიმანდრიტი ლაზარე (სამადბეგიშვილი)
3. დეკანოზი მალხაზ კუმელაშვილი
4. იღუმენი მელქისედეკ (ხაჩიძე)
5. იღუმენი აბიბოს (ქურციძე)
6. იღუმენი დოსითე (ბოგვერაძე)
7. იღუმენი ლუკა (ფალავანდიშვილი)
8. დეკანოზი გიორგი მექოშვილი
9. მღვდელი მიქაელ ბურდული
10. მღვდელ-მონაზონი აარონ (კაპანაძე)
11. მღვდელი თამაზ ლომიძე
12. მღვდელ-მონაზონი აბიათარ (ქაფიანიძე)
13. მღვდელ-მონაზონი ისე (გელაშვილი)
14. მღვდელ-მონაზონი სერაპიონ (გრიგოლიშვილი)
15. დეკანოზი გრიგოლ გოგიჩაძე
16. მღვდელ-მონაზონი ანტონ (კანდელაკი)
17. ბერ-დიაკონი პიროსი (გოცირიძე)

მიტროპოლიტი აბრაამი საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიისა და ქართული სახელმწიფოებრივი და ეროვნული ინტერესების სადარაჯოზე დგას. ეს კარგად ჩანს მის მოღვაწეობაში, საჯარო გამოსვლებსა და ღია წერილებში. იგი მკაცრად გმობს რუსეთის საერო და სასულიერო ხელისუფლების იმ პოლიტიკას, რომელიც სეპარატიზმის მხარდაჭერაში გამოიხატება. გთავაზობთ მის წერილებს რუსეთის პატრიარქის ალექსი II-ის და მიტროპოლიტ კირილესადმი.


მის უწმიდესობას, ალექსი II-ს, მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის პატრიარქს

"თქვენო უწმიდესობავ,

მოსკოვის საპატრიარქოს ოფიციალურ საიტზე გამოქვეყნდა თქვენი "განცხადება სამხრეთ ოსეთში სამხედრო მოქმედების ესკალაციასთან დაკავშირებით", რომლის შინაარსი გაოცებას იწვევს და რამდენიმე კითხვის დასმის საბაბსაც იძლევა.

1. განცხადება არ ითვალისწინებს, რომ საქმე ეხება კონფლიქტურ სიტუაციას, რომელიც შექმნილია საქართველოს სუვერენული სახელმწიფოსა და საქართველოს საპატრიარქოს კანონიკური იურისდიქციის ქვეშ მყოფ ტერიტორიაზე. განცხადება გამიზნულია იმისთვის, რომ შენარჩუნდეს შექმნილი ვითარება და არ მოხერხდეს რუსეთის მიერ ინსპირირებული და ორგანიზებულია კონფლიქტის სამართლიანი გადაწყვეტა.

2. თქვენო უწმიდესობავ, რატომ მაშინ არ გამოთქვით მსგავსი მშვიდობიანი ინიციატივა, როცა რუსი პოლიტიკოსებისა და სამხედროების ხელმძღვანელობითა და "მართლმადიდებელი რუსი მხედრობის" აქტიური მონაწილეობით იმართებოდა ქართველი ხალხის გენოციდი და ეთნიკური წმენდა აფხაზეთსა და ე.წ. სამხრეთ ოსეთში? ამ გენოციდისა და ეთნიკური წმენდის მსხვერპლნი ხომ მართლმადიდებელი ქართველები იყვნენ.

3. რატომ დაუშვით თქვენ რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის მონაწილეობა დაძაბულობის გამძაფრებაში, რითაც ხელს უწყობდით კონფლიქტურ რეგიონებში ანტიქართულ განწყობას?

4. რატომ დართეთ თქვენთან თანამსახურების ნება მღვდელს, ბესარიონ ფილიას, რომელიც, როგორც თქვენთვის ცნობილია, არ ემორჩილება კანონიერ საეკლესიო მთავრობას. რა დამსახურებისთვის იღებს იგი რუსეთის ეკლესიისგან მხარდაჭერასა და ჯილდოებს?

5. რომელ თორმეტწლიან მშვიდობასა და სიწყნარეზე შეიძლება ლაპარაკი, როცა საქართველოს ტერიტორიის ნაწილი ფაქტობრივად ანექსირებულია და ასეულობით ათას დევნილს შინ დაბრუნება არ შეუძლია რუსეთის სახელმწიფოს აგრესიული და ე. შევარდნაძის კაპიტულანტური პოლიტიკის შედეგად?

6. ოსი და ქართველი ხალხი კი არ დაუპირისპირდა ერთმანეთს, არამედ ადგილი აქვს დაპირისპირებას რუსეთის აგრესიულ იმპერიულ პოლიტიკასა და სუვერენული საქართველოს სახელმწიფო ინტერესებს შორის.

ერთადერთი, რასაც ჩემს სამშობლოს ვუსურვებდი, ისა, რომ რუსეთი ჩამოშორდეს კონფლიქტების გადაწყვეტის საქმეს საქართველოში, რომელიც უკვე მეორე საუკუნეა იტანჯება რუსული სახელმწიფოსა და რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის მტრული პოლიტიკის გამო.

რუსეთის მონაწილეობა კი არა, საქართველოს დღევანდელი ხელისუფლების პოლიტიკური ნებაა კონფლიქტთა სამართლიანი დარეგულირების გარანტი.

დასავლეთ ევროპის მიტროპოლიტი
აბრაამი (გარმელია), 2001 წ.

 

მის მაღალუწმინდესობას, მაღალუსამღვდელოესობას, კირილეს, სმოლენსკისა და კალინინგრადის მიტროპოლიტს, მოსკოვის საპატრიარქოს საგარეო საეკლესიო საქმეთა განყოფილების თავმჯდომარეს.

თქვენო მაღალყოვლადუსამღვდელოესობავ,

გულითადად მოგესალმებით და წარმატებას გისურვებთ თქვენს რთულ არქისამრევლო მსახურებაში, რუსეთის წმიდა ეკლესიისა და მთელი მართლმადიდებლობის საკეთილდღეოდ.

უკანასკნელ დღეთა მოვლენები მაიძულებს, წერილობით მოგმართოთ.

ღრმა მწუხარებით მინდა აღვნიშნო, რომ რუსეთის საინფორმაციო საშუალებებსა და პოლიტიკური წრეების გარკვეულ ნაწილში არსებული ანტიქართული ისტერია წარმოადგენს 200-წლოვანი პოლიტიკის ლოგიკურ გაგრძელებას, რომელსაც ქართული სახელმწიფოსა და ქართველი ხალხის მიმართ ატარებდა ჯერ რუსეთის იმპერია, შემდეგ, - საბჭოთა კავშირი, ამჟამად კი რუსეთის ფედერაცია ატარებს.

გასული ორი ასწლეულის მანძილზე საქართველოს ანექსია და ოკუპაცია ორჯერ განხორციელდა. აწ კი ჩვენ ვდგავართ რუსეთის მხრიდან საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის კიდევ ერთი ხელყოფის წინაშე. ტერორიზმთან ბრძოლის ლოზუნგს ამოფარებით კვლავ გრძელდება სუვერენული სახელმწიფოს ტერიტორიების დაბომბვა. ოფიციალურად, საქართველოს ტერიტორიული ხელუხლებლობის დეკლარირებისას რუსეთის ხელმძღვანელობა დგამს ნაბიჯებს, რომლებიც საქართველოს განუყოფელი ნაწილის, აფხაზეთის, ჩამოშორებისკენაა მიმართული.

ორმაგი სტანდარტები მსოფლიო და რეგიონულ პოლიტიკაში რუსეთის საგარეო პოლიტიკის განუყოფელ ნაწილად იქცა. ჩეჩნეთი და აფხაზეთი  - კონფლიქტის ორი წერილია, რაც აშკარად ამხელს კავკასიაში რუსეთის პოლიტიკას. დიდ სინანულს იწევს და გვაოცებს ფაქტი, რომ რუსეთის ხელმძღვანელობა დსთ-ს ქვეყნების ტერიტორიული მთლიანობის აღიარებისას ამავე დროს მხარს უჭერს ყველა სეპარატისტულ რეჟიმს პოსტსაბჭოთა სივრცეში, რითაც ამ გარედან ინსპირირებული კონფლიქტების მშვიდობიანი და სამართლიანი მოგვარების ყველა მცდელობის ბლოკირებას ახდენს.

საქართველოს არასოდეს ყოფილა არათუ ტერორიზმის ქვეყანა, არამედ ქვეყანა, რომელიც თანაუგრძნობს ამ საერთაშორისო ბოროტებას. ერთადერთი ადგილი საქართველოს ტერიტორიაზე, სადაც შეიძლება ტერორისტების შეჭრა განხორციელდეს, ესაა რუსეთ-საქართველოს საზღვრის აფხაზური მონაკვეთი. საქართველოს მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე შეიარაღებული ტერორისტების შესვლა არ დაფიქსირებულა.

საქართველოს ხელმძღვანელობის სწრაფვა აფხაზეთის პრობლემების მოგვარებისაკენ, რუსეთთან მეგობრული ურიერთობის შენარჩუნებით, რუსეთის, როგორც შუამავალის, როლზე მის თანხმობაშიც გამომჟღავნდა. თუმცა კი საიდუმლოს არავისთვის წარმოადგენდა, რომ სწორედ რუსეთი იყო ამ, და არამარტო ამ, კონფლიქტის ინსპირატორი და ორგანიზატორი.

განსაკუთრებულ სინანულს იწვევს ის ფაქტი, რომ რუსულ მართლმადიდებელ ეკლესიას კონფლიქტის არსებობის მთელი წლების მანძილზე ერთმორწმუნე ქართველი ხალხისა და ქართული მართლმადიდებელი ეკლესიის მიმართ მხარდაჭერა არც ერთხელ არ გამოუხატავს. ამასთან, რუსული მართლმადიდებელი ეკლესიის ზოგიერთი მაღალი იერარქი უხეშად ერევა საქართველოს ავტოკეფალური ეკლესიის შინაურ საქმეებში და ქართველებსა და აფხაზებს შორის კონფრონტაციისა და უნდობლობის გამაღრმავებელ ნაბიჯებს დგამს.

ეს ადასტურებს, რომ რუსული მართლმადიდებელი ეკლესიის იერარქთა ნაწილი რუსეთის ხელმძღვანელობის გარკვეული წრეების იმპერიულ ამბიციებს ემხრობა.

საქართველო-რუსეთის ურთიერთობების ამჟამინდელი მდგომარეობა სავსებით მიუღებელია. თუ დღეს ამ დამოკიდებულებათა მოსაწესრიგებლად რაიმეს არ ვიღონებთ, ხვალ გვიან იქნება.

გვინდა, გვჯეროდეს, რომ რუსეთის ხელმძღვანელობა და რუსული მართლმადიდებელი ეკლესია გადადგამენ ნაბიჯებს რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობების სამართლიანად მოსაგვარებლად და შეწყვეტენ საქართველოსა და ქართული ეკლესიის შინაგან საქმეებში ჩარევას. ეს იქნება კონფლიქტების მშვიდობიანი მოგვარების წინაპირობა ჩვენი მრავალტანჯულ სამშობლოს ტერიტორიაზე.

ამ პროცესში უდიდესი როლი ეკუთვნის რუსულ მართლმადიდებელ ეკლესიას, რამაც მიბიძგა, თქვენთვის მომემართა საქართველოსა და ქართველი ერისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან საკითხში თქვენი ჩარევის იმედით."

ქრისტესმიერი სიყვარულით, აბრაამი, ჭიათურის მიტროპოლიტი. 2001 წლის 14 ოქტომბერი.

 

მის მაღალყოვლადუსამღვდელოესობას, სმოლენსკისა და კალინინგრადის მიტროპოლიტს, მოსკოვის საპატრიარქოს საგარეო საეკლესიო კავშირების განყოფილების უფროსს მაღალყოვლადუსამღვდელოეს კირილეს

"თქვენო მაღალყოვლადუსამღვდელოესობავ,

გულითად მოგესალმებით და წარმატებას გისურვებთ თქვენს სამეუფეო მსახურებაში. მივიღე თქვენი საპასუხო წერილი, რომლის პათოსი და მიმართულება მაიძულებს კიდევ ერთხელ შევეხო ჩვენთვის ეგზომ მტკივნეულ საკითხებს.

თქვენ, ჩემი სიტყვები - რუსეთის მიერ საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობის ხელყოფისა და სეპარატისტული რეჟიმების მხარდაჭერის შესახებ, - სინამდვილესთან შეუსაბამოდ  მიიჩნიეთ.

ჩვენის აზრით, რუსეთის მიერ საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის ხელყოფის მტკიცებულებას წარმოადგენს:

1. რუსი პოლიტიკოსებისა და სამხედროების აქტიური მონაწილეობა საქართველოში 1992 წლის სახელმწიფო გადატრიალებაში, აგრეთვე აფხაზეთის ფაქტობრივი ანექსია 1993 წელს. ეს ფაქტები არ საჭიროებს განსაკუთრებულ მტკიცებულებებს და ისინი ფართოდ გაშუქებულია მსოფლიო პრესაში. სეპარატისტების მიერ მართლმადიდებლური სახელმწიფოსაგან მიღებული დახმარების წყალობით, "მართლმადიდებლური რუსული მხედრიონის" დახმარებით დახოცილ იქნა ათასობით და საკუთარ ქვეყანაში ლტოლვილად იქცა 300 ათასი მართლმადიდებელი ქართვეკლი, აფხაზი, ბერძენი და სხვა.

2. აფხაზეთისა და ცხინვალის რეგიონის სეპარატისტული რეჟიმების მხარდაჭერა, აგრეთვე საქართველოს ცალკეულ რეგიონებში სხვა სეპარატისტული განწყობების მხარდაჭერა.

3. სუვერენული სახელმწიფოს ტერიტორიის დაბომბვა.

4. რუსეთის პოლიტიკოსთა უმაღლესი თანამდებობის პირთა გამოსვლები აფხაზეთისა და ეგრეთწოდებული სამხრეთი ოსეთის აღიარების მუქარით.

5. საქართველოს ტერიტორიიდან საოკუპაციო ჯარების გაყვანისა და სამხედრო ბაზების ლიკვიდაციის გაჭიანურება, რითაც რუსეთი ნაკისრ ვალდებულებებს არღვევს.

6. საშუამავლო მისიის გამოყენება მოწესრიგების ყოველგვარი გზების ბლოკირების მიზნით. გაერო-ს უშიშროების საბჭოში ვეტოს უფლების გამოყენებით რუსეთმა მრავალგზის დაბლოკა იმ დოკუმენტების მიღება, რომლებსაც დარეგულირების პროცესის დაჩქარება შეეძლოთ.

7. რუსულ-ქართულ ურთიერთობებში დაძაბულობის მუდმივი ფორსირება, რუსეთის ყბადაღებული სტრატეგიული ინტერესებით საქართველოში. რუსეთის ინტერესებისათვის მებრძოლთ უნდა ახსოვდეთ, რომ საქართველოსაც გააჩნია თავისი ინტერესები საქართველოში.

რაც შეეხება ეკლესიათა შორის ურთიერთობებს, არც მათ უდგათ საუკეთესო დროება. არ შევეხები რა ამ ურთიერთობებს 1801 წლიდან 1990 წლამდე, შევჩერდები უკანასკნელი ათწლეულის მოვლენებზე.

არძინბას სეპარატისტული რეჟიმისა და საქართველოს ცენტრალურ ხელისუფლებას შორის დაპირისპირების დასაბამიდანვე იგეგმებოდა განხეთქილება ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიაში. თუმცა, საქართველოს მართლმადიდებლური ეკლესიის მხოლოდ ერთმა სასულიერო პირმა თქვა უარი თავისი წმიდა სამღვდელოებისადმი დაქვემდებარებაზე. სეპარატისტებს აყოლილმა მღვდელმა ბესარიონ ფილიამ (ახლა იგი აფლიას გვარს ატარებს) შეწყვიტა კანონიკური იერარქიის მოხსენიება და თავი "სოხუმ-აფხაზეთის ეპარქიის" მმართველად გამოაცხადა. ბ. ფილიას მცდელობა მსოფლიო საპატრიარქოს იურისდიქციის ქვეშ გადასვლაზე წარუმატებლად დასრულდა.

მაშინ აფხაზეთის ხელძღვანელობამ და განდგომილმა მღვდელმა თავიანთი მზერა ჩრდილოეთისკენ მიმართეს, საიდანაც ისინი ყოველთვის იღებდნენ მხარდაჭერას. თანადგომა მიიღო აგრეთვე "სოხუმ-აფხაზეთის ეპარქიის მმართველმაც", და არა მარტო რუსეთის პოლიტიკური ხელმძღვანელობის, უმაღლესი გენერალიტეტისა და სამშვიდობო ძალების სარდლობისაგან, არამედ - რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის უმაღლესი იერარქიისაგანაც. მიუხედავად იმისა, რომ საკუთარი წმინდა სამღვდელოებისაგან იცოდნენ მღვდელ ბ. ფილიას განდგომის შესახებ, იგი არა მარტო მიღებულ იქნა მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის უწმიდესი პატრიარქის, ალექსი II-ის მიერ სინოდალურ რეზიდენციაში, არამედ კრემლის მიძინების საპატრიარქო ტაძარში მღვდელმსახურებისათვისაც კი დაუშვეს.

განსაკუთრებული სტუმართმოყვარეობით ხვდებიან ამ განდგომილს მოსკოვის საპატრიარქოს საგარეო საეკლესიო კავშირების განყოფილებაშიც, რასაც თქვენი კურთხევის გარეშე ადგილი არ ექნებოდა.

მღვდელი ბ. ფილია - კრასნოგორსკის ეპისკოპოსის საბასა და ისტნის არქიეპისკოპოსის არსენის ხშირი და სასურველი სტუმარია.

გაურკვეველი იურისდიქციის მღვდელი ხშირად თანამსახურებს რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის იერარქებთან ერთად, კრემლსა და ლავრაში. ლავრის წინამძღვარი, _ ჩემის აზრით, თავის წმინდა სამღვდელოებასთან შეთანხმებით, - ბ. ფილიას წმიდა მირონითაც ამარაგებს.

განსაკუთრებით უნდა აღინიშნოს ეპისკოპოს ფილარეტის მოქმედებები. მოსკოვის სასულიერო სემინარიისა და აკადემიის რექტორად მისი ყოფნის დროს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმინდესისა და უნეტარესის ილია II-ის შესაბამისი კურთხევის გარეშე იქ მიღებულ იქნა აფხაზეთის 5 მცხოვრები. მაიკოპისა და არმავირის ეპისკოპოსად ყოფნისას, მეუფე ფილარეტი ახდენდა საქართველოს მართლმადიდებლური ეკლესიის იურისდიქციის ქვეშ მყოფი პირების ხელდასხმას და მათ მსახურებისთვის აფხაზეთში აგზავნიდა. ამასთან, ეს მღვდლები, - ა. ამპარი და ი. კიუტი, ოფიციალურად მაიკოპის ეპარქიის მღვდლებად ითვლებოდნენ.

გადაუმოწმებელი, თუმც სარწმუნო წყაროებიდან მიღებული ცნობების თანახმად, აღნიშნულმა ეპისკოპოსმა ფილარეტმა მღვდელ ბ. ფილიას წმინდა ოდიკები გადასცა, აფხაზეთში ქართული ოდიკების მათით შესაცვლელად.

ახალი ათონის სიმონ კანანელის სახელობის მონასტერში იღუმენ პეტრე პიგოლის ხელმძღვანელობით გაგზავნილ იქნა ბერებისა  და მორჩილთა ჯგუფი. რეზონანსის შემდეგ იღუმენი პეტრე გაემგზავრა აფხაზეთიდან და მოსკოვის საპატრიარქოს საგამომცემლო განყოფილებაში დაიწყო მუშაობდა.

რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის იერარქებისა და სასულიერო პირების მიერ საქართველოს მართლმადიდებლური ეკლესიის ტერიტორიული იურისდიქციის მიმართ საეკლესიო კანონების დარღვევის ფაქტები მრავალრიცხოვანია, - რუსული სამღვდელოების მუდმივი ვიზიტები აფხაზეთში, მათი მღვდელმსახურება სხვა ადგილობრივი ეკლესიის ტერიტორიაზე და სხვა.

უწმიდეს პატრიარქ ალექსი II-სთან შეხვედრების დროს უწმიდესი და უნეტარესი კათოლიკოს-პატრიარქი ილია II განდგომილთა მხარდაჭერის დაუშვებლობაზე საუბრობდა.

მღვდელმა ბ. ფილიამ რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიისგან არა მარტო მორალური, არამედ მატერიალური მხარდაჭერაც მიიღო: წმინდა სამება-სერგის ლავრიდან არაერთგზის გაგზავნილა ტვირთი"სოხუმ-აფხაზეთის ეპარქიის მმართველის" მისამართით.

საკუთარი მღვდელმთავრისა და პატრიარქის არმაღიარებელი და დაუმორჩილებელი მღვდლის თქვენთან მიღებით, თქვენ კიდევ უფრო ხელს უწყობთ კრიზისის გაღრმავებას. მორჩილად შევახსენებ თქვენს მაღალყოვლადუსამღვდელოესობას, რომ მღვდელი ბ. ფილიას მცდელობები - შეხვედროდა მსოფლიო პატრიარქს, ყოვლადუწმიდეს ბართლომეს, - უშედეგოდ დასრულდა, რადგან მსოფლიო საპატრიარქომ შესაძლებლად არ მიიჩნია - "სამწყსოზე ზრუნვის" საფარველით, - დიალოგი გაემართა განდგომილებთან.

უწმიდესი პატრიარქის ალექსი II-ის მიერ 2001 წლის გაზაფხულისათვის საქართველოში ვიზიტზე უარის თქმა ნამდვილად არ უწყობს ხელს ჩვენი საეკლესიო კავშირების განმტკიცებას.

განსაკუთრებით მსურს პასუხის გაცემა თქვენს შემდეგ სიტყვებზე: "მეორეს მხრივ, როგორც არაერთგზის გვიცნობებია საქართველოს მართლმადიდებლური ეკლესიის წმიდა სინოდისთვის, აფხაზეთში კატასტროფიული ვითარებაა შექმნილი მართლმადიდებლური მრევლის სულიერ დაპურებასთან დაკავშირებით. საქართველოს ეკლესიის განსახილველად ჩვენს მიერ გამოტანილი ყველა წინადადება, - რათა კანონიკური გზით შეგვეწყო ხელი პრობლემების გადაწყვეტისთვის, - კატეგორიულად უგულვებელყოფილ იქნა".

პრობლემების გადაწყვეტის მაინც რა გზები შემოგითავაზებიათ ჩვენთვის? თქვენ ერთადერთი გზა აირჩიეთ, რომელიც აფხაზეთში რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის მღვდელმსახურთა გაგზავნას გულისხმობდა. ამ წინადადების განხორციელება იმდაგვარივე შედეგებს მოიტანდა, რაც რუსი, ეგრეთწოდებული მშვიდობისმყოფელობის საქმიანობას მოჰყვა, _ აფხაზებსა და ქართველებს შორის უნდობლობის გაძლიერებას. ეს ყველაფერი იმ ფონზე მიმდინარეობდა, რომ რუსეთის მართლმადიდებლურმა ეკლესიამ არცერთხელ არ დააფიქსირა თავისი ოფიციალური პოზიცია ამ კონფლიქთან დაკავშირებით.

სამწუხაროდ, ისეთი შთაბეჭდილება იქმნება, რომ რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის წმიდა სამღვდელოება საქართველოში ფაქტიურად რუსეთის ყბადაღებული ინტერესების შესაბამისად მოქმედებს.

იმის გათვალისწინებით, რომ "რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესია არ ერევა რუსეთის მთავრობის საგარეო პოლიტიკაში", - აფხაზეთში საეკლესიო პრობლემების გადაჭრის ძირითად პირობას წარმოადგენს რუსეთის ეკლესიის წმინდა სინოდის უარი, - საქართველოს ეკლესიის საშინაო საქმეებში ჩარევაზე, მათ შორის განდგომილთა მხარდაჭერაზე და მათთან კონტაქტებზე უარის თქმა. გარწმუნებთ, რომ ამ შემთხვევაში ქართველები და აფხაზები უფრო სწრაფად მონახავენ შერიგების გზას.

დასასრულ, უნდა აღინიშნოს, რომ თქვენეული ბრალდება "კანონიერი საეკლესიო ხელისუფლების უმოქმედობის" თაობაზე, არა მარტო არ შეესაბამება სინამდვილეს, არამედ მთლად კორექტულობითაც არ გამოირჩევა. უწმიდესი და უნეტარესი ილია II და ჩვენი ეკლესიის წმიდა სინოდი საერთოდ არ იზიარებს ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტის, მაღალყოვლადუსამღვდელოესი დანიელის სამეუფეო მსახურების თქვენეულ შეფასებას."

უფლისმიერი სიყვარულით,
ჭიათურის მიტროპოლიტი აბრაამი
2002 წლის 14 მარტი.

მიტროპოლიტი ანანია (ჯაფარიძე)

მიტროპოლიტი ანანია, ერისკაცობაში თენგიზ ანატოლის ძე ჯაფარიძე, დაიბადა 1949 წლის 20 აგვისტოს ტყიბულში, ინჟინერ-ტექნიკოსის ოჯახში. 1966 წელს დაამთავრა საშუალო სკოლა, 1974 წელს საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი "მართვის ავტომატური საშუალებების" სპეციალობით. 1978-1980 წლებში სწავლობდა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში. მან იმ დროს გადაწყვიტა სასულიერო სფეროში საქმიანობა, როდესაც ეს რთული აღსაქმელი იყო როგორც ახლობლების, ასევე საზოგადოებისათვის, საბჭოური სისტემის პირობებში ასეთი ნაბიჯი გმირობის ტოლფასი იყო, უნდა დაგეთმინა უამრავი ცილისწამება თუ განკითხვა. 1979 წლის 14 თებერვალს იგი სიონის საპატრიარქო ტაძრის მედავითნედ დაინიშნა, ხოლო 2 აპრილს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით აღიკვეცა ბერად და ეწოდა სახელი ანანია.

1979 წლის 4 აპრილს პატრიარქმა იგი აკურთხა დიაკვნად, 27 სექტემბერს - მღვდლად და დაინიშნა თბილისის სამების ეკლესიის წინამძღვრად. 1980 წლის 27 აპრილს ალავერდის მონასტერში აყვანილ იქნა იღუმენის ხარისხში, ხოლო 1981 წლის 8 მარტს მიენიჭა არქიმანდრიტის ხარისხი. 1980 წლის 15 მარტს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ლოცვა-კურთხევითა და წმიდა სინოდის განჩინებით არქიმანდრიტი ანანია აყვანილ იქნა ეპისკოპოსის ხარისხში. 17 მარტს მცხეთის სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში მისი უწმიდესობისა და უნეტარესობის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის თანამწირველნი იყვნენ: თეთრიწყაროელი მიტროპოლიტი ზინობი (მაჟუგა), წილკნელი მიტროპოლიტი გიორგი (ღონღანძე), ალავერდელი მიტროპოლიტი გრიგოლი (ცერცვაძე), ქუთათელ-გაენათელი მიტროპოლიტი შიო (ავალიშვილი), ცხუმ-აფხაზეთის მთავარეპისკოპოსი ნიკოლოზი (მახარაძე), ჭყონდიდელი მთავარეპისკოპოსი იოანე (ანანიაშვილი), მანგლელი მთავარეპისკოპოსი თადეოზი (იორამაშვილი), ბათუმ-შემომქმედელი მთავარეპისკოპოსი დავითი (ჭკადუა), ურბნელი მთავარეპისკოპოსი კონსტანტინე (მელიქიძე), ბოდბელი ეპისკოპოსი ათანასე (ჩახვაშვილი). შესრულდა არქიმანდრიტ ანანიას ეპისკოპოსად კურთხევა.

არქიმანდრიტმა ანანიამ ამ სიტყვებით მიმართა მის უწმიდესობასა და უნეტარესობას ილია II-ს: "თქვენი უწმიდესობისა და წმიდა სინოდის გადაწყვეტილება ქრისტეს ეკლესიის ეპისკოპოსად ჩემი გამორჩევის შესახებ, ჩემთვის ძლიერ მოულოდნელი იყო. ღრმა მღელვარებით ვდგევარ თქვენს წინ, რადგანაც ვიცი, მღვდელმთავრობის მაღალ ხარისხს ერიდებოდნენ ქრისტეს ეკლესიის მასწავლებლებიც კი. ასეთ მაღალ პატივზე ფიქრსაც ვერ ვბედავდი. მკმაროდა ის სულიერი სიხარულიც, რომელსაც ალავერდის მონასტერში ჩემი მცირე ღვაწლი მანიჭებდა. ჩემი მოღვაწეობის ადგილი ჩემი ძალ-ღონისათვის საკმაო იყო. იქ მორწმუნეებს და უბრალო ადამიანებს ხშირად ჩამოჰქონდათ ამბავი ჩვენი ეკლესიის წარმატებათა შესახებ. ეს მე სიხარულით მავსებდა და მაძლევდა ძალას. ახლა კი, ინება უფალმა და თქვენმა უწმიდესობამ, წმიდა სინოდთან ერთად, ჩემი ეპისკოპოსად გამორჩევა განაჩინა. ასეთი ნდობა განუზომელად ბევრს მავალებს. საქართველოს ეკლესია საუკუნეთა განმავლობაში დედასაებრ მფარველობდა და ჭირნახულობდა ჩვენს ერს. ეკლესიის წიაღში იწრთობოდა მამულისათვის თავდადებულ მებრძოლთა გმირული სული, სარწმუნოების ნათელი მიუძღოდა ჩვენი ერის კულტურის წინსვლა-აყვავებას და, რა დასანანია, რომ ქართული ეკლესიის ეს დიდი როლი, როლი სულიერი ხელმძღვანელისა და წარმმართველისა, ბოლო საუკუნეების მანძილზე შესუსტდა და მოდუნდა... შენთვის ვილოცებ, ქართველო ერო და შენი სულიერი წინსვლისა და აღორძინების საქმეს შევსწირავ ჩემს მომავალ მსახურებას." (60, 1981, 1).

მეუფე ანანიამ თავისი თავდადებული ღვაწლით მთელ ერს დაანახა, ეპისკოპოსად კურთხევის ჟამს წარმოთქმული ფიცი და სულისკვეთება როგორ უნდა აღასრულო. იგი ჯერ ნიკორწმინდის, ხოლო 1981 წლის 29 აპრილიდან 1992 წლის 25 დეკემბრამდე ახალციხისა და მესხეთ-ჯავახეთის ეპისკოპოსია. XX საუკუნის 30-70-იან წლებში საქართველოს მართლმადიდებელ სამოქციულო ეკლესიაში ნომინალურად 15 მოქმედი ეპარქია იყო, მაგრამ რეალურად ამ ეპარქიათა უმრავლესობას არც მოქმედი ეკლესიები ჰქონდათ და არც მონასტრები. ეპარქიათა წინამძღოლები მცხეთა-თბილისის ეპარქიებში იყვნენ გადანაწილებულნი. განსაკუთრებით რთული ვითარება იყო სამცხე-ჯავახეთში, ისტორიულ ტაო-კლარჯეთსა და მესხეთში, სადაც შუა საუკუნეებში 13 მოქმედი ეპარქია იყო. 1977-1978 წლებში არცერთი მართლმადიდებელი ეკლესია არ ფუნქციონირებდა, მაშინ, როდესაც სომხურ-მონოფიზიტურ საკათოლიკოსოს 4, ხოლო რომაულ-კათოლიკურ ეკლესიას - 3 მოქმედი ეკლესია ჰქონდა. უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა კურთხევით ახალციხეში 1980 წლის 8 ნოემბერს გაიხსნა წმიდა მარინეს სახელობის მართლმადიდებელი ეკლესია. რთული ვითარება დახვდა მეუფე ანანიას ეპარქიაში საბჭოთა კავშირის პოლიტიკური სისტემიდან გამომდინარე ახალციხის, ახალქალაქის, ადიგენის, ასპინძისა და ბოგდანოვკის (ნინოწმინდა) რაიონები გამოცხადებული იყო სასაზღვრო ზონად და აწყურის იქით სპეციალური საშვების გარეშე ვერავინ გადავიდოდა. ისტორიულ მესხეთში ქართველის გარდა ყველა ეროვნება (სომეხი, რუსი) და ყველა აღმსარებლობა (კათოლიკენი, სომხურ-მონოფიზიტური), მართლმადიდებლობის გარდა თავს ლაღად და თავისუფლად გრძნობდა. ასეთ ვითარებაში მართლმადიდებელი ქართველი წინამძღვრის თითოეული ნაბიჯი უდიდეს დიპლომატიას და თანმიმდევრულ პოლიტიკას უნდა დაფუძნებოდა, საჭირო იყო ამ ისტორიული კუთხის ყველა თავისებურებათა ზედმიწევნით შესწავლა.

მეუფე ანანიამ არაერთხელ მოინახულა ეპარქიის სოფლები, შეხვდა მოსახლეობას, მოისმინა მათი პრობლემები, ახალციხის მუზეუმსა და საქართველოს არქივებში დაწვრილებით შეისწავლა ქართული და არაქართული საისტორიო და საეკლესიო საბუთები, ქართველი მოსახლეობის ნაწილის კათოლიკობაზე, სომხურ-მონოფიზიტურ სარწმუნოებაზე, მაჰმადიანობაზე გადასვლის მიზეზები და გადაწყვიტა შეჭიდებოდა საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის ისტორიის მრავალტომეულის შექმნას, რომელშიც საფუძვლიანად გაანალიზდებოდა წარსული, აწმყო და მომავალი. ბევრს დაუჯერებლად ეჩვენებოდა, როგორ მოახერხებდა ერთი კაცი ასეთი დიდი მასშტაბის სამუშაოს შესრულებას, მაგრამ საქმის სიყვარულმა, მშობლიური ეკლესიის ინტერესმა და რწმენამ მას ეს შეაძლებინა. 1996-2003 წლებში გამოიცა მისი "საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის ისტორია" (ოთხი ტომი), 2003 წელს "საქართველოს საეკელსიო კრებები" სამ წიგნად. გარდა აღნიშნული ნაშრომებისა, მეუფე ანანიას ეკუთვნის "ქართველთა წინაპრების ბიბლიური ისტორია ადამიდან იესომდე" (1994 წ.) "მესხეთი ქართველთა გამაჰმადიანება" (1998 წ.), "საინგილო ქართველთა გალეკება" (1998 წ.) "ლაზეთ-თრიალეთი ქართველთა გაბერძნება" (1999 წ.) "ქართლ-კახეთი ქართველთა გასომხება" (1999 წ.) "აფხაზეთი ქართველთა გააფხაზება" (2001 წ.) "რეგიონალიზმი შეაფერხებს ეროვნულ კონსოლიდაციას" (2002 წ.), "პეტრე იბერი მართლმადიდებელი ეპისკოპოსი" (2002 წ.), "ქართული საეკლესიო (სალიტერატურო) ენის ჩამოყალიბების საკითხისათვის" (2002 წ.) "დედა ეკლესია" (1996 წ.)"ღვთისმშობელი - შემწე ქართული ენისა," 2008. 2009 წ. გამოიცა მისი 1300 გვერდიანი ნაშრომი "საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესია." ამ ნაშრომებით მეცნიერი მეუფე ანანია საზოგადოების წინაშე წარმოჩინდა როგორც გამოჩენილი ორსაუკუნოვანი ინტერვალის შემდეგ საქართველოს სამოციქულო მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიის კვლევის ერთ-ერთი მესარძიკვლე. შეიძლება არ დაეთანხმო მის ყველა მოსაზრებას, მაგრამ შეუძლებელია არ განიმსჭვალო ავტორის შრომების მიმართ დიდი პატივისცემით. 1992 წლის 25 დეკემბრიდან მეუფე ანანია მანგლისის, 1995 წლის ივნისიდან - მანგლისისა და წალკის მთავარეპისკოპოსია. 2002 წელს მას მიენიჭა მიტროპოლიტობა.

მეუფე ანანიას ღვაწლით ღვთისმსახურება განახლდა ზარზმის, ვარძიის, საფარის მონასტრებში. აღსდგა ივლიტას, ხვალიშის, ახალდაბის, სადგერის ეკლესიები, ახალი ეკლესიები გაიხსნა აბასთუმანში, ბორჯომში, ალგეთში, კოდაში, მუხათაში, ვაშლოვანში, ღოუბანში, ბორბალოში, მარაბდაში. 1990 წელს მისი თაოსნობით ახალციხეში გაიხსნა სასულიერო სასწავლებელი, რომლის რექტორიც იყო 1992 წლამდე. მეუფე ანანიამ 1999 წლის 2 ივლისს საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ივანე ჯავახიშვილის სახელობის ისტორიისა და ეთნოლოგიის ინსტიტუტის სადისერტაციო საბჭოს სხდომაზე დაიცვა დისერტაცია თემაზე "საქართველოს მართლმადიდებელი ეკელსია შუა საუკუნეებში" და მიენიჭა ისტორიის მეცნიერებათა კანდიდატის ხარისხი. 2002 წლის სექტემბრიდან მეუფე ანანია განაგებს საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის თეოლოგიის კათედრას, 2003 წლის 11 აპრილს  მიენიჭა პროფესორის წოდება. მეუფე ანანია 1992 წლიდან ლექციებს კითხულობს თბილისის სასულიერო აკადემიასა და სემინარიაში.

მეუფე ანანია დაჯილდოებულია საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის უმაღლესი ჯილდოთი - წმიდა გიორგის ორდენით, ალექსანდრიის საპატრიარქოს წმიდა მარკოზის ორდენით. მწერალთა გაერთიანებამ (ეროვნული ცნობიერების ანალიტიკური ცენტრი) მიანიჭა პრემია "თვალსაჩინო საეკლესიო და საზოგადო მოღვაწეობისათვის". მიღებული აქვს გიორგი შერვაშიძის სახელობის სახელმწიფო პრემია. მეუფე ანანიას თითოეული ნაშრომი ემსახურება ქართული ისტორიოგრაფიის საბჭოური იდეოლოგიური დოგმებისაგან განთავისუფლებას, ერთიანი ქართული ეროვნული და სახელმწიფოებრივი ცნობიერების განმტკიცების ამოცანას.

ქართული სახელმწიფო და ქართველი ერი არაერთხელ დამდგარა უდიდესი განსაცდელის წინაშე, მტერი ყოველთვის ცდილობდა ქართველი ხალხის დაქსაქსვას. მეუფე ანანია, როგორც ღირსეული მამულიშვილი და ინტელექტუალი მღვდელმთავარი, სიტყვით თუ საქმით იღწვის ქართველი ერის ერთიანობისა და სულიერი სიმტკიცისათვის. საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ეგიდით მოწყობილ საერთაშორისო კონფერენციაზე, სიმპოზიუმებზე, უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქის ილია II-ის აღსაყდრების დღესასწაულებზე ყოველთვის გამორჩეული სიტყვით გამოდის მეუფე ანანია. ასე იყო 2007 წლის 14 ოქტომბერს სვეტიცხოველში, "მრავალი ჩვენგანი მოწმეა იმისა, რომ მისმა უწმიდესობამ ამ 30 წლის წინ ჩაიბარა უცხო ქვეყნის მპყრობელობის შედეგად დამცრობილი ეკლესია, მატერიალურად უნივთო, ნაკლოვანი და ქანცმილეული, ათეისტ მმართველთა მძლავრობით დაშინებული სულ რამდენიმე სამღვდელო პირით, - აღნიშნა მან, - და აი, გავიდა 30 წელი და ჩვენ ვხედავთ, თუ რა წარმატებით შეეგება ჩვენი ეკლესია ახალ ათასწლეულს... თქვენ ყოველდღიური საქმითა და სიტყვით იყავით და ხართ ჭეშმარიტი მოძღვარი და მასწავლებელი, წმიდა ეტალონი არა მხოლოდ სულიერი ეკლესიისა, არამედ ყოფითისა, ეთიკისა თუ ესთეტიკისა. ყველა ჩვენგანმა ყველაფერი თქვენგან შეისწავლა, უფრო სწორად თუ ვიტყვით, უნდა შეისწავლოს, რადგან თქვენ უკვდავი საღმრთო მაგალითი ბრძანდებით წყალობისა და ქველის საქმისა, ლოცვისა და მარხვისა. როგორც იტყვიან, ვინ აღრიცხავს თქვენს სახიერებას ზეცათა მამის გარდა? 30 წლის წინანდელ ერთგვარად ქაოტურ სასულიერო დასში დაინერგა წესიერება და კანონი და თქვენი მორიდებითა და კრძალვით ვერავინ იკადრებს უწესო სვლას. პატიოსნება და ღირსება თავის ადგილს იმკვიდრებს. მონასტრები, საეპისკოპოსოები და ეკლესიები წესითა და რიგით აღასრულებენ საღმრთო მსახურებას." (68, 2007, X).

მიტროპოლიტი ანანია "ეროვნული ეკლესია"

 

"ქედმოდრეკილა ნაღვლით საწყალი,
რომ მისი ტრფობა თქვენში შემწყდარა"
ილია მართალი. "აჩრდილი"

ჩვენს ერს აქვს შინაგანი, ღრმა, გულისგულში დაფარული სიყვარული დედა-ეკლესიისადმი, მაგრამ ეს ტრფობა ჩვენს არსში ქვეცნობიერად დევს, ის წინაპართაგანაა ნაანდერძევი, ძველთაგან გადმოცემული, ამდენად მილევადია და მიმქრალი, რამეთუ არაა განმტკიცებული ახალი ცოდნით, სწავლებით, საზოგადოებრივი დამოკიდებულებით, ავტორიტეტით, მიბაძვით, მაგალითით.

უფრო მეტიც, არაიშვიათად ჩვენი ხალხისაგან ისმის საყვედურები, განსაკუთრებით მათგან, რომელთაც უკვე გაიცნეს სექტანტური მიმდინარეობები და უჩნდებათ კითხვები ეკლესიისადმი თავიანთი გულგრილობის გასამართლებლად: რატომ იყიდება სანთელი ეკლესიაში? რატომაა ძვირი? რატომ იღებს მღვდელი ფულს ნათლობასა და სხვა წესების შესრულებაში? რატომ არაა მუდმივი, უწყვეტი ქადაგება ეკლესიებში, როცა იქ შესულ თუნდაც ერთადერთ ადამიანს მღვდელი ხვდება და ესაუბრება? რატომ არა გაქვთ სასულიერო ლიტერატურა, რაცა გაქვთ, რატომ ყიდით მას და არ არიგებთ უფასოდ, როგორც სხვები? ყველაფრით ვაჭრობა და გაყიდვა შეიძლება? სახარებისაც? რატომ არ არის ეკლესიებში ისეთივე სისუფთავე, როგორიცაა ვთქვათ არაქართულ ეკლესიებში, მით უმეტეს უცხოეთში? რატომაა მომსახურეობა თქვენთან დაბალი დონისა?... და სხვა მრავალი.

განსაკუთრებათ საყურადღებოა სიმართლითა და ზრუნვით გამოთქმული გულისტკივილი: ჩვენს სოფელში ეკლესიაა, მღვდელს ვითხოვთ წლების მანძილზედ, არ გვიგზავნიან, მთელ რაიონში ერთი ღვთისმსახურიც არა გვყავს, უყურადღებობის გამო სარწმუნოებრივად უცოდინარ ჩვენს ხალხს სექტანტები იბირებენ თავისკენ...

ახლახან საბერძნეთიდან ჩამოსული ერთი ადამიანი აღტაცებით ლაპარაკობდა ბერძნულ ეკლესიებში მრევლისადმი ყურადღების შესახებ, რომ იქ სანთელი არ იყიდება, სუფთა და არა ისეთი, როგორიც ჩვენთან (ძვირი და უხარისხო), რომ ბერძენი მღვდლები პირადად იცნობენ მრევლის ოჯახის თითოეულ წევრს, წარმოადგენენ ოჯახის უდიდეს მრჩეველს და თანამდგომს ჭირსა თუ ლხინში, რომ ბავშობიდან ვიდრე სიბერემდე იქაური ადამიანები სამღვდელოების სულიერი მზრუნველობით არიან გარემოცულნი, მსგავსადვე ლაპარაკობენ უცხოეთიდან ჩამოსული სხვა ადამიანებიც.

დიახ, რა თქმა უნდა, ასე უნდა იყოს - სამღვდელოება და მისი სამწყსო ერთ მთლიანობას, ერთიან სულიერ ორგანიზმს უნდა წარმოადგენდეს, რომელსაც ეწოდება კიდეც ეკლესია. ვინც საქართველოს წარსულ საეკლესიო ცხოვრებას იცნობს, დაგვეთანხმება, რომ ჩვენშიც ასევე იყო ძველად.

რა ვუპასუხოთ ზემოთ მოყვანილ კითხვებს, მათ პასუხი უნდა გაეცეთ, როგორი მწარეც არ უნდა იყოს ის, საბედნიეროდ, ვინც ჩვენი ეკლესიის შინაგან ცხოვრებას იცნობს, დაგვეთანხმება, რომ ჩვენი სამღვდელოება, შეიძლება ითქვას, გმირული თავდადებით ასრულებს მასზე დაკისრებულ უზენაეს ვალდებულებას, ესაა - მსახურება ღვთისა და ერისა. როგორ? - იკითხავს მკითხველი, მაშ ვის ეხება გამოთქმული საყვედურები? ისინი ბუმერანგივითაა. საქმე ისაა, რომ ჩვენი დედა საქართველოს სამოციქულო (მართლმადიდებლური) ეკლესია მართალია, ერთ-ერთი უძველესია მსოფლიოში, მაგრამ, სამწუხაროდ, ერთ-ერთი უღარიბესიცაა, არავითარი მუდმივი შემოსავალი, უცვლელი საარსებო წყარო არც სამღვდელოებასა და არც ეკლესიას არ გააჩნია. აქ იგულისხმება ის, რომ არც ჩვენი სამღვდელოება და არც ეკლესია არ იღებს საზოგადოებისაგან, სახელმწიფოსაგან დოტაციას, საარსებო სახსრებს, არ არსებობს ხელფასები, სოციალური დახმარება. სამღვდელოება არსებობს შემთხვევიდან შემთხვევამდე, მათი ოჯახების კეთილდღეობა, სოციალური ყოფა დამოკიდებულია იმ ადამიანებზე, რომელთაც ემსახურებიან ნათლობითა და სხვა წესების შესრულებით, მათთვის უცნობია სახელმწიფოს მიერ გაცემული ბინები, პენსიები, სხვა შეღავათები, რითაც არსებობენ საქართველოს მოქალაქენი, სამღვდელოების გამოკლებით. ხოლო ჩვენი ეკლესიების შეკეთების, გუნდების, მომსახურე პერსონალის, დიაკვნების, მედავითნეების, სასულიერო სასწავლებლების სტუდენტების, პედაგოგებისა და სხვათა ხელფასები და სტიპენდიები გაიცემა ეკლესიებში სანთლის გაყიდვით შემოსული თანხისაგან. საოცარი ისაა, კიდევ როგორ ახერხებს ჩვენი ეკლესია ფეხზე დგომას და თავისი თავის ღირსეულად წარმოჩენას მსოფლიოს და მრავალი ჩამოსული სტუმრის წინაშე.

თუ როგორი იყო ჩვენი ეკლესიის ყოფა ძველად, ამას ქვემოთ შევეხებით, მანამდე კი განვიხილოთ უცხოეთის ქვეყნებში ეკლესიათა თანამედროვე ყოფა, რა წარმოადგენს მათ საარსებო წყაროს - ეკლესიაში სანთლის გაყიდვით, ნათლობითა და სხვა წესების შესრულებით მიღებული თანხები?!

მსოფლიოს უძველეს მართლმადიდებელ ეკლესიათა შორის საბერძნეთის ეკლესია ერთ-ერთი უძველესია და დღითი დღე უფრო ძლიერდება, თანდათანობით იჭერს თავის კუთვნილ, წამყვან ადგილს საერთაშორისო ასპარეზზე. ამის მიზეზი გახლავთ საბერძნეთის სახელმწიფოსა და ხალხის დამოკიდებულება თავისი ეკლესიისადმი. კონსტანტინეპოლის დაცემის (1453 წ.) შემდგომ ელადა ოსმალებმა დაიპყრეს. ბერძნებმა ეროვნული სახელმწიფოებრიობა არც თუ დიდი ხნის წინ, XIX ს-ის II ნახევარში აღიდგინეს. ოსმალებისაგან საბერძნეთის განთავისუფლებას ხელს უწყობდა მაშინდელი მთელი კულტურული მსოფლიო, გამოჩენილი ადამიანები პირადად მონაწილეობდნენ (ბაირონმა სიცოცხლეც არ დაიშურა) ამ საქმეში, მაგრამ მრავალ პიროვნებას ეეჭვებოდა, რომ თითქმის 400 წლოვანი მონობის შემდგომ ბერძნები შეძლებდნენ ეროვნული თავისთავადობის ანუ იმ ძველი "ბერძნობის" დაბრუნებას, რომელსაც ასე სცემდა თაყვანს კაცობრიობა. საბედნიეროდ, ბერძნებმა შეძლეს ეროვნული ხასიათის, ეროვნულ ჩვეულებათა აღდგენა. მათ იცოდნენ, რომ ნაციონალურ თვისებათა დვრიტას ბერძნული ეკლესია წარმოადგენდა. საუკუნეთა მანძილზე ბერძნობა და ქრისტიანობა, ბერძნობა და მართლმადიდებლობა, ბერძნობა და ეკლესია გაერთმნიშვნე¬ლოვანდა. ვისაც "ბერძნობის" აღორძინება სურდა, მას უნდა ეზრუნა კიდეც ეროვნული ეკლესიის აღორძინებისათვის, და, მართლაც, XIX ს-ის II ნახევარშივე, ახლად წარმოქმნილმა საბერძნეთის სახელმწიფომ ბერძნული ეკლესია გამოაცხადა ეროვნულ ეკლესიად. ეს იმას ნიშნავს, რომ სახელმწიფომ თავის თავზე აიღო ბერძნული ეკლესიის ყოველგვარი სოციალურ-ეკონომიკური საკითხის გადაჭრა, სამღვდელოებას დაენიშნა ხელფასები I კატეგორიის სახელმწიფო მოხელეთა თანაბრად, ბიუჯეტი ითვალისწინებს სახსრებს სამღვდელოების პენსიების, სოც-უზრუნველყოფის, ბინების, კომუნალური მომსახურებისა და სხვა საჭიროებისათვის, მხოლოდ ერთი მოვალეობა დაეკისრა სამღვდელოებას - შეასრულოს თავისი სულიერი ვალდებულება - აღზარდოს ახალი თაობა, ზნეობრივად განამტკიცოს და გააჯანსაღოს ერი.

ჩვენ საზგასმით უნდა აღვნიშნოთ, რომ საბერძნეთში მართლმადიდებლური სარწმუნოება არის სახელმწიფო რელიგია, უფრო მეტიც, სახელმწიფო კანონმდებლობის ზოგიერთი ნაწილი დაფუძნებულია საეკლესიო სამართლის პრინციპებზე.

ვინც ძველი საქართველოს სახელმწიფოებრივ ცხოვრებასაა გაცნობილი, დამემოწმება, რომ ჩვენშიც ჩვენი ეროვნული ეკლესია წარმოადგენდა სახელმწიფო ეკლესიას. სახელმწიფოსა და ეკლესიის მჭიდრო ურთიერთობის ძველებური სახე უცვლელადაა შემონახული ევროპისა და მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში.

მსოფლიოს უმრავლეს ქვეყნებში რომელიმე ქრისტიანული მიმდინარეობა წარმოადგენს ან სახელმწიფო ან ოფიციალურ რელიგიას, (ეროვნულ, გაბატონებულ, პრივილეგირებულ), სახელმწიფოს განსაკუთრებული მფარველობის ქვეშ მყოფ ეკლესიებს. მათი ასეთი მდგომარეობა არანაირად არ არღვევს დემოკრატიის პრინციპებს და აღმსარებლობის (სინდისის) თავისუფლებას.

მაგალითად, დემოკრატიის ისეთ ბურჯში, როგორიცაა დიდი ბრიტანეთი, არის ორი სახელმწიფო ეკლესია. ინგლისში ანგლიკანური ეკლესიაა, ხოლო შოტლანდიაში 1952 წლიდან - პრესვიტერიანული. ანგლიკანური ეკლესიის მღვდელმთავრების (ეპისკოპოსების და მთავარეპისკოპოსების) დიდი ნაწილი ლორდთა პალატის წევრია. სამღვდელოება სრულებით არის უზრუნველყოფილი სახელმწიფოს მიერ, ანუ სამღვდელოების ხელფასებს, პენსიებს, სოცდახმარებებს და სხვა საეკლესიო გასავალ თანხებს სრულიად იძლევა სახელმწიფო.

ასევე შვეციაში, ევანგელიკურ-ლუთერანული ეკლესია თავისი სტატუსით არის სახელმწიფო ეკლესია.

განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი არის ჩვენთვის ეკლესიის მიმართ იტალიის სახელმწიფოს დამოკიდებულება. 1957 წლის იტალიის კონსტიტუციამ გამოაცხადა სინდისის (აღმსარებლობის) თავისუფლება, მაგრამ კათოლიკობა გამოაცხადა სახელმწიფო რელიგიად. სამოქალაქო კანონმდებლობის ფუნდამენტად გამოყენებულია კანონიკური სამართალი. ჩვენთვის უაღრესად საყურადღებოა, რომ კანონმდებლობის თანახმად, სახელმწიფო და კერძო სასწავლებლებში სავალდებულოა საღმრთო რჯულისა და თეოლოგიური საგნების სწავლება. კათოლიკური ეკლესია განთავისუფლებულია გადასახადებისაგან.

ირლანდიაში კათოლიკურ ეკლესიას განსაკუთრებით პრივილეგირებული მდგომარეობა უკავია, მას დიდი ავტორიტეტი გააჩნია საზოგადოებაში. 1937 წლის კონსტიტუციამ კათოლიკურ ეკლესიას განსაკუთრებული სტატუსი მიანიჭა. ჩვენთვის საყურადღებოა, რომ ევროპის ამ ქვეყანაში ეკლესია აკონტროლებს განათლებისა და ჯანმრთელობის დაცვის სისტემას; დიდი გავლენა აქვს პოლიტიკურ სტრუქტურებზე, აკრძალულია განქორწინებანი, აბორტები და კონტრაცეპტიური საშუალებების გაყიდვა, თანახმად კანონისა.

ბელგიაში კათოლიკურ ეკლესიას გაბატონებული მდგომარეობა უკავია. 1831 წლის კონსტიტუციით მას აქვს ფართო რელიგიური პროპაგანდის უფლება. კათოლიკურად არის ჩამოყალიბებული განათლების ყველა საფეხური. ცნობილია ლუვენის კათოლიკური უნივერსიტეტი, რომელიც რამდენიმე რომის პაპმა დაამთავრა.

ავსტრიაში კათოლიკობა არის გაბატონებული კონფესია და ის დაფიქსირებულია შესაბამისი კანონმდებლობით. კერძოდ, კონკორდატით ავსტრიასა და ვატიკანს შორის, რომელიც 1933 წელს დაიდო და 1957 წელს განახლდა.

პორტუგალიაში კათოლიკური ეკლესია პრივილეგირებული კონფესიაა. 1940 წელს დადებულმა კონკორდატმა ვატიკანსა და პორტუგალიას შორის კათოლიკურ ეკლესიას ფართო უფლებები მიანიჭა.

გერმანიაში ორი მიმდინარეობა არის გაბატონებული და ეს პრივილეგირებული მდგომარეობა დაფიქსირებულია შესაბამისი კანონმდებლობით. ეს კონფესიებია კათოლიციზმი და ლუთერანობა (ევანგელიკური ეკლესია).

დანიაში კანონმდებლობის შესაბამისად არსებობს სახელმწიფო რელიგია, რომელსაც ეწოდება "დანიის სახალხო ეკლესია" (ევანგელიკურ-ლუთერანული), მისი ფორმალური მეთაური არის მეფე.

ისლანდიაში, ასევე კანონმდებლობის თანახმად, სახელმწიფო რელიგიას წარმოადგენს - "ისლანდიის სახალხო ეკლესია" (დგას ევანგელიკურ-ლუთერანულ პოზიციებზე), სახელმწიფო მხარს უჭერს და ეკონომიკურად ეხმარება მას.

ნორვეგიაში სახელმწიფო რელიგია არის ევანგელიკურ-ლუთერანული ეკლესია. მისი ფორმალური მეთაური არის მეფე.

ფინეთში სახელმწიფო ეკლესიის სტატუსი აქვს ევანგელიკურ-ლუთერანულ ეკლესიას. ეკლესიის შესახებ კანონების მიღება ხდება ერთობლივად ეკლესიისა და სახელმწიფოს მიერ. საკანონმდებლო ინიციატივის უფლება საეკლესიო კრებას ეკუთვნის.

ესპანეთში სახელმწიფო რელიგია არის კათოლიციზმი.

ევროპის იმ ქვეყნებში, რომლებიც ბოლო წლებში განთავისუფლდნენ კომუნიზმისაგან, მიღებულია ახალი კანონმდებლობანი ეკლესიის მიმართ. ჩეხეთად და სლოვაკეთად გაყოფამდე ჩეხოსლოვაკიის კონსტიტუციის თანახმადაც, არც მართლმადიდებელი და არც კათოლიკურ ეკლესიები არ იყვნენ გამოყოფილი სახელმწიფოსაგან. სახელმწიფო ეკონომიკურად ეხმარებოდა მათ.

უნგრეთში ორი გავლენიანი კონფესიაა, რაც დაფიქსირებულია შესაბამისი კანონმდებლობით _ კათოლიკობა და უნგრეთის ევანგელიკურ-რეფორმატული ეკლესია.

პოლონეთში მიიღეს ცალკე კანონმდებლობა კათოლიკური ეკლესიის შესახებ.

ასეთია სახელმწიფოებრივი დამოკიდებულება ეკლესიისადმი ევროპულ ქვეყნებში, რომელნიც მიიჩნევიან მსოფლიო დემოკრატიის უდიდეს ბურჯებად, მაგრამ უფრო ღრმაა ეს დამოკიდებულება სახელმწიფოსა და ეკლესიას შორის ლათინურ ამერიკასა და სხვა ქვეყნებში. ბოლივიაში კათოლიციზმი სახელმწიფო სარწმუნოებას წარმოადგენს, საერთოდ, ლათინური ამერიკის ქვეყნებში სახელმწიფო განსაკუთრებით მფარველობს კათოლიკურ ეკლესიას (პატრონატის უფლება). ასეთი ქვეყნებია: არგენტინა, ვენესუელა, ჰაიტი, დომინიკანური რესპუბლიკა, კოლუმბია, კოსტა-რიკა, პარაგვაი, პერუ. ამ ქვეყნებში კათოლიკურ ეკლესიას ეწოდება - "ეროვნული ეკლესია".

კოლუმბიაში კათოლიკურ ეკლესიას აქვს ფართო იურიდიული და სამოქალაქო უფლებები. გამოცხადებულია სინდისის (აღმსარებლობის) თავისუფლება, მაგრამ კათოლიკობა აღიარებულია ერის (ნაციის) რელიგიად და"ქვეყანაში ერთიანობისა და საზოგადოებრივი მოწესრიგების ერთ-ერთ ფუნდამენტად", რაც ჩვენთვის განსაკუთრებით საყურადღებოა.

ბრაზილიაში კათოლიკურ ეკლესიას პრივილეგირებული მდგომარეობა უკავია, ის იძლევა ეროვნულ პროგრამებს ეკონომიკური განვითარებისა, აგრარული რეფორმებისა, განათლებისა და სხვადასხვა კანონმდებლობებისა.

საბოლოოდ უნდა ითქვას, რომ მსოფლიოში სახელმწიფო რელიგია შეტანილია 43 ქვეყნის კონსტიტუციაში, თუ არას ვიტყვით ისლამურ და სხვა ქვეყნებზე.

ზემოთ მოყვანილი მაგალითები ცხადყოფს, რომ ეკლესიისა და სახელმწიფოს მჭიდრო ურთიერთობა, მოსახლეობის უმრავლესობის სარწმუნოების ეროვნულად აღიარება და ეროვნული ეკლესიის სახელმწიფოებრივი სტატუსი არ არღვევს დემოკრატიის პრინციპებს, აღმსარებლობის თავისუფლებას.

შევადაროთ უცხოეთის ეკლესიათა და სამღვდელოების ყოფა ჩვენსას, იქ სახელმწიფო უვლის, აშენებს, პატრონობს მოქმედ ეკლესიათა შენობა-ნაგებობებს, სამღვდელოებას უხდის ხელფასს, პენსიებს, განათლებისა და ჯანმრთელობის სისტემები ეკლესიის კონტროლის ქვეშაა, სასულიერო წოდებას ღირსეული ადგილი უჭირავს საზოგადოებაში, ჩვენი სამღვდელოება კი, მიუხედავად კომუნისტური წყობის დაშლისა, ფაქტიურად ყოველგვარ სამოქალაქო უფლებასაა მოკლებული, თუნდაც ის რად ღირს, რომ მთელი სიცოცხლის მანძილზე შრომის შემდეგ სახელმწიფო ღვთისმსახურს არ აძლევს პენსიას, თუ არას ვიტყვით ბინასა და სოციალურ დახმარებებზე, ამჟამადაც მიუხედავად სახელმწიფო ქონების პრივატი¬ზირებისა. სამღვდელოებას არ შეხვდა ქონების არავითარი ნაწილი, რამეთუ ფაბრიკა-ქარხნებისა და მსგავსთა განსახელმწიფოებრიობაში ეკლესიას არ უდევს არავითარი წილი, თუმცა ყოველივე ზემოთ თქმული წარმოუდგენელ ფუფუნებად ჩანს იმ ფონზე, რომ სამღვდელოება სახელმწიფოსაგან არ იღებს ხელფასს, მაშინ როცა ჩვენი საზოგადოების ყოველ ფენას სახელმწიფო უხდის ხელფასს, მიუხედავად იმისა, ადამიანები სამსახურში დადიან თუ არა.

ჩვენი სამღვდელოება ყოველდღიურ ზრუნვასა და ჯაფაშია, რომ როგორმე მოიპოვოს საარსებო სახსარი ოჯახის გამოსაკვებად, ქველი საქმის აღსასრულებლად, სხვათა დასახმარებლად, ამ სახსრებს კი თავისი პირადი შრომით მოიპოვებს - ნათლობითა და სხვა წესების შესრულებით; საბედნიეროდ, მიუხედავად ასეთი ჯაფისა, ჩვენს სამღვდელოებას კიდევ ყოფნის ენერგია, რომ აქტიური მონაწილეობა მიიღოს მრევლის სულიერი აღზრდისა და უცხო სექტების საწინააღმდეგო ღვაწლში, ხოლო საეკლესიო შენობა-ნაგებობათა, გუნდების, მომსახურე პერსონალისა და სხვათა შესანახი სახსრები, როგორც აღინიშნა, მიიღება იმ მცირეოდენი თანხების შეგროვებით, რომლებიც სანთლის გაყიდვისაგან შემოდის, ჭეშმარიტად, რომ სახელმწიფოს ზურგი აქვს შექცეული ჩვენი ეკლესიის მიმართ და მერე რომლისა, იმ ეკლესიისა, რომელმაც ავად თუ კარგად ჩვენს ერს - ერობა შეუნარჩუნა, ჩვენს ხალხს - ქართველობა. ჩვენს სამშობლოს კი - ქრისტიანული ქვეყნის სახელი. ძველი ქართული კულტურა, ხელოვნება, ლიტერატურა, მუსიკა, მხატვრობა და უმეტესი იმისა, რითაც ჩვენი ერი ამაყობს, ნაღვაწია ჩვენს ეკლესია-მონასტრებში, უფრო მეტიც, საუკუნეთა მანძილზე ჩვენს ეროვნულ თვალთახედვაში ქრისტიანობა და ქართველობა გაერთმნიშვნელოვანდა, სინონიმებად იქცა, ამიტომაც იყო, რომ თუ, რაღაც მიზეზების გამო, ქართველი მართლმადიდებლობას უარყოფდა და გრიგორიანობას მიიღებდა, მას ქართველს კი აღარ უწოდებდნენ, არამედ "სომეხს", თუ ქართველი კათოლიკობას მიიღებდა - "ფრანგს" უწოდებდნენ, მაჰმადიანს - "თათარს" ან "თურქს", ხოლო ბერძნულ ეკლესიას მიკედლებულ ქართველს - "ბერძენს", ე.ი. "ქართველი" მხოლოდ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წევრს ეწოდებოდა.

ჩვენ ქართველობა ჩვენმა დედა ეკლესიამ შეგვინარჩუნა, ამიტომაც იყო, რომ ჩვენი ძველი სახელმწიფო მეთაურები, მეფეები, პოლიტიკური მოღვაწეები, მთავრები განსაკუთრებულ პრივილეგიებს ანიჭებდნენ საქართველოს ეკლესიას, აძლევდნენ ქონებას, მამულებს, შეღავათებს, სახსრებს, შეწირულობებს, სოფლებს, ჩვენი ეკლესია მონაწილეობდა ქვეყნის მართვა-გამგეობაში, ხელმწიფის კარზე (ჩვენი ქვეყნის ერთიანობისას) იმყოფებოდა უპირველესი ვეზირი ანუ პრემიერ-მინისტრი ჭყონდიდელი მთავარეპისკოპოსის წოდებით, იქვე იმყოფებოდნენ სხვა ეპისკოპოსები, მოძღვართმოძღვარი, კათალიკოსები. მათ ხელში იყო არა მხოლოდ საეკლესიო და სახელმწიფო დაწესებულებების (მაგალითად - "სააჯო კარის" - უზენაესი სასამართლოს) მართვა, არამედ ზოგჯერ ლაშქრის ხალმძღვანელობაც კი. საქართველოს დასუსტება-დაშლისას სადროშოებს, ანუ სამხედრო ოლქებს (მაგალითად კახეთში), ეპისკოპოსები მეთაურობდნენ.

ეკლესიას ყოველთვის დიდი ქონება ჰქონდა, ამიტომაც სამღვდელოება დაუბრკოლებლად აღასრულებდა თავის უშუალო მოვალეობას - ერის ზნეობრივ აღზრდას.

ქართული ეკლესიის დღევანდელ სავალალო ყოფას საფუძველი ჩაეყარა XIX საუკუნეში. საერთოდ ერისათვის ყველაზე დიდი უბედურებაა ეროვნული სახელმწიფოებრიობის მოშლა. ქართული სახელმწიფო ერთეულების გაუქმებას თან მოჰყვა ეროვნული ეკლესიის გაქრობაც. რუსეთის ადმინისტრაციამ და იმპერიამ ეკლესიას ჩამოართვა უზარმაზარი ქონება _ შეფასებული 150 მილიონ ოქროს მანეთად, ამაში შედიოდა მამულები, სოფლები, ფაბრიკა-ქარხნები, სამღებროები, წისქვილები, ბაღები, სარეწაო და შემოსავლიანი ადგილები და სხვა მრავალი, არას ვიტყვით შენობა-ნაგებობებზე და იმ საეკლესიო გადასახადებზე, რომლითაც დაბეგრილი იყო მთელი მოსახლეობა. ამ 150 მილიონი მანეთის ყოველწლიური მოგების 1-3%-ს მთავრობა ხელფასების სახით აძლევდა მართლმადიდებელ სამღვდელოებას, არა მხოლოდ საქართველოსას, არამედ მთელი ამიერკავკასიისას (ბაქოსა, დღევანდელ განჯასა და სხვაგან გაიხსნა მართლმადიდებლური ეკლესიები). ასე რომ, საქართველოს ეკლესიის ქონების პროცენტებით გასული საუკუნის მანძილზე არსებობდა ამიერკავკასიის რუსულ-ბერძნულ-ქართული სამღვდელოება. XX საუკუნეში კი ახლად აღორძინებულ ქართულ ეკლესიას ათეისტურ-კომუნისტურმა სახელმწიფომ ჩამოართვა როგორც ამბობენ 1500 მოქმედი ეკლესია-მონასტერი, თუ არას ვიტყვით საეკლესიო განძსა, მამულებსა და სხვა უდიდეს დანაკლისზე. საერთოდ, ქართული ათასწლობით ნაგროვები ეროვნული განძი ეკლესია-მონასტრებში იყო დაცული უძვირფასესი ხატების, ჯვრებისა და სხვა ნივთების სახით. ყველა ისინი სახელმწიფომ მოიხმარა. რა დარჩა დღეს სახელმწიფოს მიერ ქონებაჩამორთმეულ ქართულ ეკლესიას? იმედი იმისა, რომ ახალი ქართული სახელმწიფო თავის ჭეშმარიტ ეროვნულობას საფუძველს ჩაუყრიდა ქართული ეკლესიის განმტკიცებითა და აღორძინებისათვის ზრუნვით, ჯერჯერობით გაცრუებულია.

ჩვენთვის განსაკუთრებით აუნაზღაურებელია ის მორალურ-ზნეობრივი დანაკლისი, რომელიც განვიცადეთ ათეისტების ბატონობისას, მათ განუწყვეტელი, მუდმივი და ყოველდღიური პროპაგანდით, პრესით, რადიო-ტელევიზიით, ლიტერატურით მოახერხეს სამღვდელოების, დედა-ეკლესიისა და ეროვნული სარწმუნოების სახელის შებღალვა. მართალია, ხალხს არ სწამდა კომუნისტებისა,¬ მაგრამ ათეისტურმა, ანტიეკლესიურმა აღზრდამ, ბავშობიდან ვიდრე სიბერ¬ემდე, დაღი დაასვა ადამიანთა შეხედულებებს, რომელიც თანდათან დაილექა ადამიანთა შემეცნებასა და გულებში. სწორედ ამიტომ ეკლესიას უნდა მიეცეს უფლება აქტიური პროპაგანდისა, ისე როგორც ბელგიის კანონმდებლობითაა გათვალისწინებული, ე.ი. მიეცეს რადიო და ტელე ქადაგებებისა და სწავლებისათვის დიდი დრო, პრესაში დაეთმოს მნიშვნელოვანი ადგილი, გადაეცეს გამომცემლობა, გადაიღოს ფილმები და მსგავსი, ყოველივე ეს უნდა დაფინანსდეს სახელმწიფოს მიერ, ისევე, როგორც სახელმწი¬ფო აფინანსებდა მსგავსი საშუალებებით ათეისტურ პროპაგანდას. ეს ჩვენი მორალურ-ზნეობრივი დანაკარგების კომპენსაციაც იქნებოდა.

ჩვენმა წინაპრებმა კარგად იცოდნენ, რომ ქართველი ხალხისა და საქართველოს მოსახლეობის ეროვნული ერთობის საძირკველს სარწმუნოებრივი ერთობა წარმოადგენდა, ახლაც სასურველია თუ ხალხი ერთ რელიგიას აღიარებს, ექნება ერთი ეკლესია. ესაა საფუძველი სახელმწიფოს სიმტკიცისა; ასევე ესმით ეს საკითხი უცხოეთშიც, ამიტომაცაა, რომ, მაგალითად, კოლუმბიაში, როგორც აღინიშნა, კათოლიკობა აღიარებულია ერის (ნაციის) რელიგიად და "ქვეყანაში ერთიანობისა და საზოგადოებირვი მოწესრიგების ერთ-ერთ ფუნდამენტად." საბედნიეროდ, ჩვენ ამ მხრივ არ გვესაჭიროება რაიმე ხელოვნური ქმედების განხორციელება, ძველთაგანვე მოციქულთა მიერ ნაანდერძევი მართლმადიდებლობა ჩვენი ერის (ნაციის) რელიგიას წარმოადგენს, ამასთანავე ეს სარწმუნოება იყო და არის ჩვენი ქვეყნის მოსახლეობის უმრავლესობის სარწმუნოება, ამიტომაც თამამად შეუძლიათ ჩვენს კანონმდებლებს განაცხადონ, რომ საქართველოში მართლმადიდებლობა წარმოადგენს ქვეყნის ერთიანობისა და საზოგადოებრივი მოწესრიგების ერთ-ერთ ფუნდამენტს. მართლაც, ჩვენივე ისტორიული გამოცდილებით ვიცით, რომ მთელი ჯგუფები ჩვენი ერისა, მთელი ნაწილები ჩამოშორდა ქართველ ხალხსა და საქართველოს მართლმადიდებლობისა და ეროვნული ეკლესიის უარყოფის შემდეგ. როგორც აღინიშნა, ქართველი მოსახლეობის საკმაო ნაწილის არმენიზაცია, გათათრება, გაფრანგება, გაბერძნება და მსგავსი, შედეგი იყო ჩვენი ეროვნული სარწმუნოების უარყოფისა, უცხო აღმსარებლობის აღიარებისა, მსგავსადვე ჩამოშორდება ქართველ ერს (თუმცა ჩვენ არ ვისურვებდით ამას) დღევანდელი ქართველი იეღოველების, ბაბტისტების, ორმოცდაათიანელებისა და სხვა სექტანტების შთამომავლები, ყოველივე ეს კი საფრთხეს შეუქმნის საქართველოს სახელმწიფოს ერთიანობა-მთლიანობას, დაშლის ჩვენს საზოგადოებას, ჩვენმა კანონმდებლებმა ეს უნდა გაითვალისწინონ.

XVII საუკუნეში, როცა ჩვენმა მტრებმა მოშალეს ეროვნულ-ქრისტიანული სახელმწიფოებრიობა და საქართველოს მაჰმადიანი მეფე-ხანები მართავდნენ, დაეცა ეროვნული ზნეობა, მოიშალა ეროვნული საძირკვლები. ამის გამოსასწორებლად ვახტანგ VI-მ დიდად იღვაწა, დიდი მუშაობა გასწია სამართლისა და სახელმწიფო წეს-წყობილების მოსაწესრიგებლად, შექმნა სახელმწიფო კანონების სახელმძღვანელო წიგნი - დასტურლამალი, რომელშიც საპატიო ადგილი უჭირავს საეკლესიო სამართალს. ამჟამადაც ჩვენმა კანონმდებლებმა უნდა იზრუნონ, რათა სამოქალაქო კანონმდებლობის ფუნდამენტად გამოყენებულ იქნეს კანონიკური სამართალი, როგორც ესაა ევროპასა და მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში.

ჩვენშიც ეკლესიას უნდა დაეკისროს განათლების სისტემის კონტროლი ევროპის მრავალ სახელმწიფოთა დარად. ყველა ის უბედურება, რაც თავს დაატყდა საქართველოს ბოლო წლებში - ძმათა მკვლელი სამოქალაქო ომი - უთუოდ შედეგია ხალხის ათეისტური აღზრდისა, ანუ მასობრივად დაცემული ზნეობისა.

საქართველოში მოხდა სამოქალაქო ომი, ომი, რომელიც ჩვენი ხალხისათვის უცნობი იყო ათასწლეულთა მანძილზე, ქართველებმა დახოცეს ქართველები, გადაწვეს საკუთარი დედაქალაქი, გამოდიოდნენ ქუჩებში აღგზნებული ადამიანები აბსურდული და ყოვლად წარმოუდგენელი ლოზუნგებით, საკუთარი ქვეყნის ეკონომიკის მოსპობა და საკუთარი სახელმწიფოს დასუსტება თუ მოყვებოდა ამ მოთხოვნებს შედეგად და არა სხვა რაიმე. აფეთქებდნენ საკუთარი ქვეყნის ხიდებს, გვირაბებს, რკინიგზებს, სასიცოცხლო მაგისტრალებს, ელექტროგადამცემ ხაზებს, ანადგურებდნენ და ძარცვავდნენ კეთილმოწყობილ შენობებს, სასტუმროებს, ცენტრებს, ფაბრიკა-ქარხნებს, მილიონობით მანეთად ღირებული დაზგა-დანადგარებიდან იღებდნენ და ახლაც იღებენ სპილენძსა და ძვირფას შენადნობებს, გააქვთ საზღვარგარეთ და კაპიკებზე ყიდიან, ზოგიერთი ქალი ნებაყოფლობით გადიოდა უცხოეთში ამორალური საქციელით კაპიკების მოსახვეჭად, მაშინ, როცა ამის იძულება არ იყო და უმრავლესობას ჰქონდა საკუთარი კეთილმოწყობილი ოჯახი, სახლ-კარი, მანქანები და ფუფუნებაც კი, მაგრამ, რადგანაც შემთხვევა მიეცათ, არ დაზოგეს სამშობლო, ეროვნული ქონება და ყოვლად უზნეოდ გაანიავეს. ყოველივე ეს შედეგია მასობრივი სულიერი გაუნათლებლობისა - უღმერთობისა. უზნეობა სუფევს ჩვენს საზოგადოებაში. სწორედ ამიტომაა საჭირო, რომ განათლების სისტემა იმყოფებოდეს ეკლესიის მეთვალყურეობისა და ზედამხედველობის ქვეშ, როგორც ესაა მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში, სასკოლო სისტემამ ეკლესიის უშუალო მონაწილეობით უნდა აღზარდოს ახალი ქართველი ერი, ზნეობრივი, ღმერთისა, სამშობლოსა და ერის ჭეშმარიტად და არა ყალბად, ზედაპირულად მოყვარული.

ალბათ მალე განსახილველად გამოიტანენ ახალ ქართულ კონსტიტუციას, რომელშიც ჩვენმა კანონმდებლებმა სასურველია გაითვალისწინონ ჩვენი ფუნდამენტური მიზანი:

- საქართველოს სამოციქულო (მართლმადიდებელი) ეკლესია აღიარებული უნდა იქნეს ეროვნულ ეკლესიად საქართველოს რესპუბლიკაში. ეს იმას ნიშნავს, რომ საქართველოს ეკლესიას მიენიჭება სტატუსი სახელმწიფო ეკლესიისა (სახელმწიფო ეკლესიად საქართველოს რესპუბლიკაში აღიარებული იქნება მართლმადიდებელი საქართველოს სამოციქული ეკლესია). ამ სტატუსიდან გამომდინარე, ყველა თავისი შედეგით, რაც ზემოთ იყო ჩამოთვლილი, მაგალითად, სახელმწიფო ბიუჯეტიდან სახსრების გაღება ჩვენი ეკლესიის ხარჯების დასაფარავად (ესაა პირველ რიგში ხელფასები, სოც. უზრუნველყოფა, პენსიები).

ეროვნულ ეკლესიად ქართული ეკლესიის გამოცხადება არ შეზღუდავს საქართველოს რესპუბლიკაში სინდისის (აღმსარებლობის) თავისუფლებას, რაც აღიარებული იქნება კანონით. საქართველოს ავტონომიურ რესპუბლიკებს, თავიანთი კონსტიტუციის შესაბამისად, ცხადია შეუზღუდველად შეეძლებათ ზემოთ აღნიშნული კანონის განვრცობა. დედა - ქართული ეკლესიის ეროვნულ ეკლესიად გამოცხადება განამტკიცებს ჩვენი სახელმწიფოს საძირკველებს, ჭეშმარიტად რომ მომავალში განაბრწყინებს საქართველოს.

 

მიტროპოლიტი ანანიას ნაშრომების ბიბლიოგრაფია

ანანია ჯაფარიძე. "საქართველოს ეკლესიის ისტორია", ახალციხე-რაბათი, 1983-1988
ანანია ჯაფარიძე. "საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის ისტორია". 4 ტომად. 1996-2003
ანანია ჯაფარიძე. "საქართველოს საეკლესიო კრებები". 3 ტომად. თბილისი 2003
ანანია ჯაფარიძე. "ქართველთა წინაპრების ბიბლიური ისტორია ადამიდან იესომდე". თბილისი 1994
ანანია ჯაფარიძე. "ქართული ეკლესია XVII-XVIII ს.ს.-ში" (წიგნში "საქართველოს ეკლესიის კალენდარი", 1994)
ანანია ჯაფარიძე. "შობა, ჯვარცმა, აღდგომა და ამაღლება უფლისა და მაცხოვრისა ჩვენისა იესო ქრისტესი". თბილისი 1995
ანანია ჯაფარიძე. "წმინდა მოწამე ქეთევან დედოფალი. წმინდა მეფე ლუარსაბ II. მეფე თეიმურაზის ბრძოლა ქართველობისათვის, ტყვეთა სყიდვა". თბილისი, 1996
ანანია ჯაფარიძე. "დედა ეკლესია". თბილისი 1996
ანანია ჯაფარიძე. "ქართლის ცხოვრების არმენოფილური რედაქცია". თბილისი 1997
ანანია ჯაფარიძე. "ქართველი ერის წარმოშობის შესახებ". თბილისი, 1997
ანანია ჯაფარიძე. "საინგილო-ქართველთა გალეკება". მანგლის-წალკის ეპარქია, 1998
ანანია ჯაფარიძე. "მესხეთი, ქართველთა გამაჰმადიანება". მანგლის-წალკის ეპარქია, 1998
ანანია ჯაფარიძე. "ქართველთა გაოსება". მანგლის-წალკის ეპარქია 2006
ანანია ჯაფარიძე. "საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის ისტორია" (შემოკლებული ვარიანტი, წიგნში "საქართველოს ეკლესიის კალენდარი", 1998, გვ. 105-422)
ანანია ჯაფარიძე. "ქართლ-კახეთი. ქართველთა გასომხება". მანგლის-წალკის ეპარქია, 1999
ანანია ჯაფარიძე. "ლაზეთი-თრიალეთი, ქართველთა გაბერძნება". მანგლის-წალკის ეპარქია, 1999
ანანია ჯაფარიძე. "ქართველი ხალხის მომზადება მაცხოვრის მისაღებად". მანგლის-წალკის ეპარქია, 2001
ანანია ჯაფარიძე. "აფხაზეთი ქართველთა გააფხაზება". მანგლის-წალკის ეპარქია, 2001
ანანია ჯაფარიძე. "ქართული საეკლესიო (სალიტერატურო) ენის ჩამოყალიბების საკითხისათვის (იოანე ლაზი)". მანგლის-წალკის ეპარქია, 2001
ანანია ჯაფარიძე. "რეგიონალიზმი შეაფერხებს ეროვნულ კონსოლიდაციას". თბილისი, 2002
ანანია ჯაფარიძე. "პოლემიკა კათოლიკური ორიენტაციის სწავლულებთან". გამომცემლობა "ქართული წიგნი", თბილისი 2002
ანანია ჯაფარიძე. "რჩევები უცხოეთში წამსვლელ ქართველებს". თბილისი 2002
ანანია ჯაფარიძე. "პეტრე იბერი - მართლმადიდებელი ეპისკოპოსი". თბილისი 2002
ანანია ჯაფარიძე. "საქართველოს ეკლესიის ისტორიის წყაროები, პერიოდიზაცია და საეკელსიო ისტორიოგრაფია". თბილისი 2003
ანანია ჯაფარიძე. "საქართველოს ეკლესიის მოკლე ისტორია". თბილისი 2004
ანანია ჯაფარიძე. "ორი თეორია ქართველი ხალხის ჩამოყალიბების შესახებ". თბილისი 2003
ანანია ჯაფარიძე. "მსოფლიო საეკელსიო კრებები ქართველ ეპისკოპოსთა მონაწილეობით". თბილისი 2003
ანანია ჯაფარიძე. "საქართველოს დედაეკლესია საკითხავი ყმაწვილთათვის". გამომცემლობა "ციცინათელა" თბილისი 2006
ანანია ჯაფარიძე."საქართველოს საეკლესიო ისტორია" (VIII კლასის სახელმძღვანელო). თბილისი 2004
ანანია ჯაფარიძე. პროფესორი მერაბ ვაჩნაძე, პროფესორი ვახტანგ გურული. "ულოცველთა ჟამი (კოსმოპოლიტიზმი: ძველი და ახალი)". გამომცემლობა "არტანუჯი" თბილისი 2005
ანანია ჯაფარიძე. "წმ. ვახტანგ გორგასლის ცხოვრება". სტუ თბილისი 2004
ანანია ჯაფარიძე. "წმ. ნინოს ცხოვრება". თბილისი 2004
ანანია ჯაფარიძე. ალევან II დადიანი - "ხელმწიფე ივერიისა". სტუ. თბილისი 2006
ანანია ჯაფარიძე "საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის ისტორია" თბილისი, 2009 წ.

 

მზადდება გამოსაცემად:

ანანია ჯაფარიძე. "დედა ღვთისმშობელი - შემწე ქართული ენისა". (ძველი ქართული საეკლესიო-ლიტურგიკული ენა). სტუ
ანანია ჯაფარიძე. კოინე ენა. სტუ
ანანია ჯაფარიძე. "ქართიზაცია", იმპერიულ-საბჭოური თეორია: საქართველოს სახელმწიფო და საეკლესიო საზღვრების არასწორი ასახვა "პრავოსლავნაია ენციკლოპედია"-ს ტომეულებში.

მიტროპოლიტი ვახტანგი (ახვლედიანი)

მიტროპოლიტი ვახტანგი, ერისკაცობაში ბადრი რუბენის ძე ახვლედიანი, დაიბადა 1953 წლის 25 ოქტომბერს ცაგერის რაიონ სოფელ ლასურიაში. 1970 წელს მან დაამთავრა ქ. ქუთაისის #1 საშუალო სკოლა და შემდეგ სწავლობდა და მსახურობდა კიევის უმაღლეს სამხედრო-საინჟინრო საავიაციო სასწავლებლის სამხედრო საჰაერო ძალებში. სასწავლებელში კოსმონავტიკის საკითხების შესწავლამ განუმტკიცა მას ღვთის რწმენა და მივიდა იმ შეხედულებამდე, რომ ყველაზე დიდი მეცნიერება ამ ქვეყნად არის ღვთის შემეცნება. სამხედრო სამსახურიდან დაბრუნების შემდეგ ბადრი ახვლედიანს სურვილი ჰქონდა სწავლა გაეგრძელებინა თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტში, მაგრამ მოულოდნელად შეცვალა გადაწყვეტილება და 1975 წელს  ჩაირიცხა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში.

1977 წელს უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა დავით V-მ ბადრი ახვლედიანი აკურთხა დიაკვნად, უწოდა სახელად ბენიამინი და დაადგინა თბილისის სიონის საკათედრო ტაძრის ღვთისმსახურად. 1978 წელს მან დაამთავრა სასულიერო სემინარია. ბენიამინ ახვლედიანი იყო მთავარდიაკონი 1977 წლის 23-25 დეკემბერს სიონისა და სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძრებში, სადაც სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის აღსაყდრებისადმი მიძღვნილი საზეიმო წირვა მიმდინარეობდა. 1978 წელს უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ დიაკონი ბენიამინი აკურთხა მღვდლად და დანიშნა თბილისის ყოვლადწმიდა სამების ტაძრის წინამძღვრად, შემდეგ მთაწმინდის მამა დავითის ტაძრის მღვდელმსახურია. 1980 წლის 15 ოქტომბერს მას დეკანოზის ხარისხი მიენიჭა. 1982 წლის 1 აგვისტოს იგი აღიკვეცა ბერად, ეწოდა სახელად ვახტანგი და აყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში.

1982 წლის 2 აგვისტოს უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ საქართველოს ეკლესიის წმიდა სინოდის მღვდელმთავრების თანამწირველობით არქიმანდრიტი ვახტანგი აკურთხა ეპისკოპოსად. 1 აგვისტოს სიონის საპატრიარქო ტაძარში არქიმანდრიტმა ვახტანგმა ასე დაიწყო თავისი გამოსვლა: "თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქო, დიდო მეუფეო! ყოვლადსამღვდელონო მღვდელმთავარნო, მიტროპოლიტნო, მთავარეპისკოპოსნო და ეპისკოპოსნო, მამანო, ძმანო და დანო!
უსაზღვროა განგება ღვთისა და განუზომელია მოწყალება მისი. სწორედ ღვთის განგებითა და მოწყალებით ვდგევარ ამ წმიდა ტაძრის თაღებს ქვეშ და ვითხოვ ღვთისგან - მომანიჭოს კეთილგონიერება ამ მეტად ამაღელვებელსა და ამავე დროს საზეიმო დღეს. რამეთუ გონება ჩემი ვერ პოულობს აზრს, რაოდენ დიდსა მსახურებასა მღვდელმთავრობისა მადლითა მომიწოდებს უფალი. მოვიდრეკ მუხლთა ჩემთა წინაშე უზენაესისა და თაყვანს ვსცემ მის სახიერებას, მოწყალებასა და კაცთმოყვარეობას, რომელიც მომმადლა მაღალმა ღმერთმა თქვენი წმიდა ლოცვით, თქვენო უწმიდესობავ! თავს ვხრი ჩვენი ეკლესიისა და ერის წინაშე, რომლის კეთილდღეობას უნდა ემსახუროს ჩემი სიმდაბლე - მოწოდებული დიდსა ამას გზაზე. ავდივარ რა მღვდელმთავრის მეტად საპატიო ხარისხში, კარგად მესმის, რაოდენ რთულია გზა, რომელიც ამიერიდან უნდა განვვლო, ვემსახურო ქართულ ეკლესიას, რომელსაც 2000 წელია ქრისტეს გზით უვლია. ეს მე ბევრს მავალებს, შევძლებ თუ არა იმ ჯვრის ზიდვას, რომელიც უფალმან მარგუნა? მე არ მაქვს უფლება ვთქვა ვერა, ან კი. ერთიღა მანუგეშებს, უფალი იმოდენა ჯვარს აძლევს ადამიანს, რომლის ზიდვა მას შეეძლება. ასე გვასწავლის წმიდა ეკლესია და მე მორჩილ ვარ განგებულებასა ღმრთისასა. საქართველოს ეკლესია ერთ-ერთი უძველესია მსოფლიო ქრისტიანულ ეკლესიათა შორის. ამ ხნის მანძილზე მან ბევრი დიდი ავბედობა გადაიტანა, მაგრამ ისევ დგას ერის სამსახურში. ეკლესია ხომ სულია ერისა, სული კი არს უფროს ხორცისა. ეკლესია მუდამ იცავდა ქრისტიანულ სიწმინდეს, ქართველი კაცის სულის სისპეტაკეს, ქართველი კაცისა, რომელიც არის ღვთივ ქრისტიანი და მოსიყვარულე. საქართველოს ეკლესია ბოლომდე ინარჩუნებს მოციქულთა კანონებს, წმიდა მამათა სწავლებასა და მსოფლიო საეკლესიო კრებათა დადგენილებებს. ის მუდამ ემსახურებოდა და ემსახურება ღმერთსა და ქართველ ერს. არასოდეს არ უღალატია მისთვის. როგორც ბრძანებს დიდი ილია: "ქრისტე ჯვარს ეცვა ყველასათვის და ქართველი ერი კი ჯვარს ეცვა ქრისტესათვის". გამოიწრთო ქართველი კაცის სულის გენია, რომელმაც შექმნა და აღაშენა სვეტიცხოველი, სიონი, ალავერდი, იყალთოსა და გელათის აკადემიები და მრავალი წმიდათაწმიდა სალოცავი, რომელთა ჩამოთვლა შორს წაგვიყვანდა. აქ იქმნებოდა მსოფლიო მნიშვნელობის კულტურის შედევრები. დიდმა რწმენამ და მამულისათვის თავდადებულმა სიყვარულმა მოგვცა 100000 ერთ დღეს მომწყდარი მოწამე... რა სული უნდა ყოფილიყო მათში... კაცობრიობის ისტორიაში ალბათ ცოტა ვინმეს ეყოლება იმდენი მოწამე, რამდენიც ჰყავს ქართველ ერს. სწორედ ასეთმა რწმენამ და თავდადებამ მოგვიყვანა აქამდე, შეგვინარჩუნა ქართული სული, სისხლი და გაგება. ასეთი რწმენა გვესაჭიროება დღესაც. ღრმად მწამს და მჯერა, ერი და ეკლესია ერთად რომ არ ყოფილიყო, დღეს ჩვენც არ ვიარსებებდით. ჩვენ უნდა ვიაროთ ქრისტეს გზით, მაშინ გველოდება აღდგომა და ამაღლება. ქრისტეს გზა არ თავდება გოლგოთით, არამედ აღდგომითა და ამაღლებით. თქვენო უწმიდესობავ, თქვენი ლოცვა-კურთხევით შევთხოვ უფალს, მომანიჭოს კეთილგონიერება ჩემდამი ღვთივკურთხეული სამწყსოს კეთილი დამწყსვისა, როგორც არიგებს პავლე მოციქული ტიმოთეს: "საქმე ჰქმენ მახარებლისა, მსახურებაი შენი კეთილად აღასრულე". (4 თავი, მუხლი 5). დასასრულს, ამ საზეიმო დღეს, მთელი ჩემი არსებით, სასოებითა და კრძალვით შევსწირავ დიდ მადლობას წინაშე ღვთისა ამ დიდი მოწყალებისა გამო, რომელიც მომმადლა უფალმან. ვმადლობ თქვენს უწმიდესობასა და უნეტარესობას ესოდენ დიდი პატივისათვის. "წყალობა შენი უფალო, თანა მავალ მეყავნ მე ყოველთა დღეთა ცხოვრებისა ჩემისათა". შევთხოვ უფალს, რომ თქვენის ლოცვითა და შეწევნით, რწმენით, სულგრძელობით, სიყვარულითა და ერთგულებით, ქრისტეს გზითა და ღვთისმშობლის მფარველობით ვემსახურო მაღალ ღმერთსა და ჩვენს საყვარელ ქართველ ერს. აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე, ამინ!" (60, 1983, 1).

7 აგვისტოს უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ აგარაკ-წალკის ეპარქიაში თვითონ წარადგინა ახლადდადგენილი მღვდელმთავარი დალოცა მრევლი და მეუფე ვახტანგს უსურვა წარმატებანი. 1984 წლიდან მეუფე ვახტანგი განაგებდა ჭყონდიდის ეპარქიას, 1988 წლიდან - ურბნისის ეპარქიას, 1992 წელს იგი აყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში, 1995 წლის 5 აპრილიდან სამთავისისა და გორის ეპარქიის მმართველია. 2001 წელს დაინიშნა საგარეჯოსა და გურჯაანის ეპარქიის მმართველად, ხოლო 2002 წლის 17 აგვისტოდან განაგებს მარგვეთისა და უბისის ეპარქიას. 2007 წლის 25 დეკემბერს დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით. 2009 წლის 2 აგვისტოს აყვანილ იქნა მიტროპოლიტის ხარისხში.

მიტროპოლიტი ზოსიმე (შიოშვილი)

მიტროპოლიტი ზოსიმე, ერისკაცობაში შოთა გიორგის ძე შიოშვილი, დაიბადა 1951 წლის 3 აგვისტოს თბილისში. მისი წინაპრები წარმოშობით გარე კახეთის სოფელ ჯიმითიდან ყოფილან. ბავშვობა ჩვეულებრივ თბილისურ მრავალეროვნულ გარემოში გაატარა. ღვთისადმი სიყვარული ჩა¬უნერგა ღრმადმორწმუნე ბებია ბარბარემ, რომელსაც თავისი შვილიშვილი ხშირად დაჰყავდა წირვა-ლოცვებზე სიონისა და დიდუბის ეკლესიებში. მისი მშობლები სიყვარულით ზრდიდნენ სამ შვილს. იგი განსაკუთრებული სიყვარულითა და პატივისცემით იგონებს "ნათელი გონებით დაჯილდოებულ კეთილშობილ მამას". ბავშობიდანვე უყვარდა წიგნების კითხვა. "წიგნი უნდა გამხდარიყო ჩემთვის ის ჩირაღდანი, რის მეშვეობითაც უნდა გამეგნო გზა ამ ცოდვით დაბნელებულ და არეულ ქვეყანაში", -_ წერდა მოგვიანებით. "მეოთხე კლასში რაღაც უცხო და საკვირველი მოხდა ჩემში, - აღნიშნავდა მეუფე ზოსიმე, - ირგვლივ ჩამოწოლილი სიბნელე, რომელსაც მე თურმე აქამდე ვერც კი ვამჩნევდი, ნისლივით აიკრიფა ზევით და ცხადად შევიცანი ჩემი შესაძლებლობანი." (71, 32).

საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ 1969 წელს, სწავლა განაგრძო საქართველოს პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში სატრანსპორტო ფაკულტეტზე. 1972-1974 წლებში მსახურობდა საბჭოთა არმიის რიგებში. დემობილიზაციის შემდეგ მტკიცედ გადაწყვიტა თავისი ცხოვრება დაეკავშირებინა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიისათვის, 1974 წელს ჩაირიცხა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში. იმხანად სემინარიის რექტორი იყო წილკნელი ეპისკოპოსი გაიოზი (კერატიშვილი), რომელიც ხელს უწყობდა ახალგაზრდა, ნიჭიერ სემინარიელს. 1975 წლის 21 ივლისს, სემინარიის II კურსზე ყოფნის დროს, იგი აკურთხეს დიაკვნად, ხოლო 1977 წლის 12 ივლისს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის უწმიდესისა და უნეტარესი დავით V-ის ლოცვა-კურთხევით აკურთხეს მღვდლად და უწოდეს სახელად ანტონი დაინიშნა სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში, პარალელურად ასრულებდა მცხეთის სასულიერო სემინარიის სასწავლო ინსპექტორის მოვალეობას. 1979 წელს აყვანილ იქნა დეკანოზის ხარისხში. მისი თვისება ბავშვობიდანვე სიმარტოვისა და სიმყუდროვისაკენ მიდრეკილების შესახებ იყო ის მთავარი ნიშანი, რომელმაც განსაზღვრა მამა ანტონის სურვილი უარი ეთქვა საერო ცხოვრებაზე და აღკვეცილიყო ბერად. XX საუკუნის 70-80-იან წლებში საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიაში სასულიერო პირობა, ბერობა გმირობის ტოლფასი იყო. ეს ნიშნავდა იმას, რომ უნდა დაგეთმინა როგორც ახლობლების, ისე საერთოდ საზოგადოების განკითხვა, ირონიული მზერა თუ ათასგვარი ცილისწამებანი. ბოლშევიკურ-კომუნისტური იდეოლოგიისათვის სრულიად მიუღებული იყო ეკლესია, მორწმუნე ადამიანები, მითუმტეს ახალგაზრდები, ხელისუფლება ყველაზე მძაფრად ებრძოდა ბერ-მონაზვნებს. 1978 წლის 1 სექტემბრიდან 1980 წლის 1 ოქტომბრამდე იგი მსახურობდა თბილისის მამა დავითის ეკლესიაში (მთაწმინდა). 1980 წლის 13 ოქტიმბერს მამა ანტონი აღიკვეცა ბერად და ეწოდა სახელად ზოსიმე. ამ დროს იგი ასრულებდა მცხეთის სასულიერო სემინარიის რექტორის მოვალეობას, კითხულობდა ლექციებს, ხელმძღვანელობდა სტუდენტთა პრაქტიკას. 1980 წლის 14 ოქტომბერს - აყვანილ იქნა არქიმანდრიტის, ხოლო 1983 წლის 14 ოქტომბერს ეპისკოპოსის ხარისხში. ეპისკოპოსად კურთხევის დღეს სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში ამ სიტყვებით მიმართა მან უწმიდესსა და უნეტარესს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს ილია II-ს:

"თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის დიდო მამამთავარო! ყოვლად სამღვდელო-მღვდელმთავარნო, წმიდა მამანო და ძმანო! ღვთის განგებითა და ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მეოხებით დღეს ჩვენ, უძველესი ქართული ეკლესიის შვილნი, კვლავ ვდღესასწაულობთ დიდ ეროვნულ დღესასწაულს - სვეტიცხოვლობას. ხარობს და ილხენს სრულიად საქართველო და მისი უძველესი ეკლესია. ზეციურ სიხარულს დაუსადგურებია სულში. დღეს ჩვენ ვიხსენებთ უფლის კვართის საქართველოში ჩამობრძანებას და მასთან თვით უფალი ღმრთის - იესო ქრისტეს ცხოველმყოფელი მადლის შემოსვლას, ჩვენს სულებსა და გულებში დამკვიდრებას, ჩვენი ერის აღორძინებასა და განახლებას. ამ სიხარულსა და საზეიმო განწყობას კიდევ უფრო აძლიერებს ქრისტეს ეკლესიის ახალი მწყემსის, ახალი ეპისკოპოსის დადგინება. მნიშვნელოვანია დღევანდელი დღე საქართველოს ეკლესიის ყოველი წევრისათვის, მაგრამ განსაკუთრებული იგი მაინც ჩემთვისაა. ამ დიდი სიხარულისა და პატივის მიზეზი თქვენმა უწმიდესობამ და უნეტარესობამ და ქართული ეკლესიის წმიდა სინოდმა მე მარგუნა. შიში და ძრწოლა მიპყრობს, როცა კი წარმოვიდგენ, რა დიდი მსახურებისაკენ მომიწოდებს დღეს წმიდა ეკლესია. მღელვარებას მიორკეცებს საკუთარი სისუსტისა და უმწეობის გაცდა და იმის ერთხელ კიდევ შეგნება, თუ რა მძიმეა გადარჩენა საკუთარი სულისა და მით უფრო, როგორი მძიმე იქნება ზრუნვა სხვათა გადასარჩენად. მაგრამ ამ შიშს იმედიც ახლავს, იმედი ღვთისა და თქვენი უწმიდესობის შეწევნისა, იმედი ჩვენი სულიერი ძმების თანადგომისა. ამ იმედითა და სასოებით აღვსილმა მინდა გავბედო და მთელი ქართველი ერის წინაშე განვაცხადო, რომ მხოლოდ თქვენი დახმარებით, მხოლოდ თქვენი მამობრივი მზრუნველობითა და თანადგომით ვბედავ იმ დიდი უღლის მოდგომას, რომელსაც ქრისტეს ეკლესიის მწყსობა ჰქვია. თქვენ ბევრს დაულოცეთ გზა ეკლესიაში, განაცდევინეთ სიხარული ენით აუწერელი, თქვენ ბევრს გაუწოდეთ დახმარების ხელი და შეასწავლეთ ცხოვრება ქრისტიანული და ამაღლებული, თქვენით დავძლიეთ წინააღმდეგობანი და განსაცდელნი. ამიტომ გვწამს მეუფეო წმიდაო, მხოლოდ თქვენი ლოცვითა და კურთხევით უნდა ვიაროთ მომავალშიც.

საყვარელნო ძმანო, ჩემთვის ამ მეტად მნიშვნელოვან წუთებში მინდა ძალზედ თბილი და უსათუთესი რამ გითხრათ, რომ გამოვხატო უღრმესი მადლობა იმ დიდი ნდობისა და პატივისათვის, ჩემი უღირსების მიმართ რომ გამოიჩინეთ. მაგრამ სამწუხაროდ, როცა ძალზედ ძვირფასის თქმა გინდა კაცს, ენა ყოველთვის გებმის. დიდ სიხარულს კი ისევე სჭირდება გაზიარება, როგორც მომეტებულ წუხილსა და სევდას. მეც მინდა როგორმე გამოვხატო ეს სიხარული, მინდა გაგათბოთ და გაგახაროთ და ამიტომ ისევ უწმიდეს ანგელოსთა სიტყვებით მოგმართავთ: - გიხაროდეთ ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის კალთას ამოფარებულნო! გიხაროდეთ ქრისტე სარწმუნოებისათვის თავდადებულნო მხედარნო! გიხაროდეთ წმიდა ანდრია და სვიმონ მოციქულთა საქმის გამგრძელებელნო! გიხაროდეთ წმიდა ნინოს მიერ ნაქადაგები სჯულის შემყვარებელნო! გიხაროდეთ ქართველთა, ვითარცა ცხოვართა უმეცართა შემკრებნო!

თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ! გუშინ, როცა თქვენ სამღვდელმთავრო რჩევა-დარიგებებს მაძლევდით, ბრძანეთ: შენი ნამდვილი ეკლესიური მოღვაწეობა ახლა იწყებაო. თქვენმა ნათქვამმა დიდად ჩამაფიქრა და მიმახვედრა, რომ ჭეშმარიტად ეხლა უნდა დაიწყოს ჩემი ნამდვილი ეკლესიური ცხოვრება, _ ისეთი მოღვაწეობა, როგორითაც იღვაწეს ქრისტეს მოციქულებმა და მათმა მიმდევრებმა, რითაც განივრცო ქვეყნად სჯული ქრისტიანული და მიენიჭა ცოდვით დამაშვრალ ადამიანებს შვება და ბედნიერება დაუსრულებელი. ამიტომ ჩემი უღირსების მღვდელმთავრის ხარისხში აღყვანებას ვიღებ არა როგორც ჯილდოსა და განდიდებას, არამედ, როგორც ღვთისაგან ნაკურთხ, თუმცა მეტად მძიმე, მაგრამ საპატიო ტვირთს, სამღვდელმთავრო მოღვაწეობას ვიღებ, როგორც უფალი ღმრთისაკენ სამწყსოს მიმყვანებელ გზას.

ერთხელ კიდევ მოვახსენებ უღრმეს მადლობას თქვენს უწმიდესობასა და უნეტარესობას ჩემდამი გაღებული ნდობისა და პატივისცემისათვის. ასევე, დიდი მადლობა მინდა მოვახსენო ყოვლად სამღვდელო მღვდელმთავრებს იმ დიდი სიყვარულისა და თანადგომისათვის, რომელსაც მუდამ ვგრძნობდი მათგან. მადლობას მოვახსენებ ყველას, ვინც გაიზიარა ჩვენი ერთობლივი სიხარული და აღმაფრენა.

დასასრულ, მინდა თქვენი უწმიდესობისა და უნეტარესობის წინაშე, და თქვენი სახით, მთელი ქართველი მორწმუნე საზოგადოების წინაშე მოვიდრიკო მუხლი და გთხოვოთ: ლოცვა ჰყოთ ჩემთვის, ჩემი სულის გადარჩენისათვის, ღვთის მადლით განძლიერებისა და აღორძინებისათვის, მშობლიური ქართული ეკლესიის წინსვლისა და გამარჯვებისათვის. ამინ!" (60, 1983, 2).

როგორც იგი იხსენებდა, "როდესაც მღვდელმთავრებმა დამასხეს ხელი და მესმოდა მათგან ნელი ხმით წარმოთქმული ლოცვები, ვგრძნობდი იმათგან ერთად აღვლენილი ყოველი ვედრების წილ, როგორ საკვირველ მადლს აფრქვევდა ჩემზე უფალი. ისეთი გრძნობა მქონდა, რომ ერთგან კი არ გადმოდიოდა ზეციდან ეს მადლი, არამედ ყველგან, სადაც კი მღვდელმთავარს ხელი ჰქონდათ დასხმული." (70, 95).

ეპისკოპოსი ზოსიმე დაინიშნა ჭყონდიდის ეპარქიის მმართველად. ამ დროს ეპარქიის ყოფილი მღვდელმთავარი იოანე (ანანიაშვილი) დაპატიმრებული იყო საერო ხელისუფლების მიერ. მეუფე ზოსიმეს მოუხდა ეპარქიაში შექმნილი რთული ვითარების მოწესრიგება. 1984 წლის იანვრიდან ეპისკოპოსი ზოსიმე დაინიშნა მცხეთის სასულიერო სემინარიის რექტორად. როგორც იგი აღნიშნავდა: "სემინარიაში მართლაც ბევრი რამ იყო მისახედი და გასამართი. უპირველესად, ზუსტად უნდა განგვესაზღვრა სწავლა-განათლების მიზანი სასულიერო სასწავლებელში და შემდგომ ამაზე უნდა აგვეღო მთელი ჩვენი მოღვაწეობა... სემინარიაში მოღვაწეობისას, ყოველთვის განსაკუთრებულ ყურადღებას ვუთმობდი მომავალ სასულიერო პირებში მორჩილების გამომუშავებას, რაც არც თუ ისე იოლად ხდებოდა. ახალგაზრდებს ძალიან უჭირდათ საკუთარ ნებაზე უარის თქმა. ზოგჯერ თავი თავმოყვარეობა შელახულადაც კი მიაჩნდათ, როცა წინ ვეღობებოდით იმათი სურვილების აღსრულებას და ვითხოვდით მათგან ღვთისათვის სათანადო საქმის კეთებას." (70, 120-121).

გადაუჭარბებლად შეიძლება ითქვას, მეუფე ზოსიმეს ღვაწლით მცხეთის სასულიერო სემინარია ერთ-ერთ გამორჩეულ სასულიერო საგანმანათლებლო კერად იქცა. 1984 წლიდან ეპისკოპოსი ზოსიმე გადაყვანილ იქნა წილკნის ეპარქიის მმართველად, 1985-1988 წლებში შეთავსებით მართავდა ურბნისის ეპარქიასაც. 1984-1992 წლებში მეუფე ზოსიმე იყო საქართველოს საპატრიარქოს საგამომცემლო განყოფილების თავმჯდომარე. 1984-1992 წლებში მეუფე ზოსიმე საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის დელეგაციასთან ერთად არაერთხელ იმყოფებოდა საზღვარგარეთის ქვეყნებში: ათონის მთაზე, იერუსალიმში, კვიპროსზე, მონაწილოეობდა ევროპის ეკლესიათა კონფერენციის მუშაობაში შოტლანდიაში, რუსეთის გაქრისტიანების 1000 წლისთავისადმი მიძღვნილ საზეიმო ღონისძიებებში. მეუფე ზოსიმე ხელმძღვანელობდა ათონიდან ივერიის ღვთისმშობლის ხატის ასლის საქართველოში გადმობრძანებას. "1989 წლის 9 ოქტომბერს ზღვა ხალხს მოეყარა თავი თბილისის აეროპორტში, - აღნიშნავდა იგი, - როცა მე და მეუფე გიორგიმ (შალამბერიძე) თვითმფრინავიდან გადმოვასვენეთ იგი, როგორ ერთიანად გაირინდა ხალხი და შორიდან მორიდებით სცა მას თაყვანი "კეთილი იყოს დედოფალო, შენი მობრძანება შენს წილხვდომილ ქვეყანაში - საქართველოში," ვჩურჩულებდი." (70, 182).

1988 წლის 1 ოქტომბერს თბილისში უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ღვაწლითა და ლოცვა-კურთხევით გაიხსნა სასულიერო აკადემია. თბილისშივე გადმოვიდა მცხეთის სასულიერო სემინარიაც, ეპისკოპოსი ზოსიმე დაინიშნა სასულიერო აკადემიისა და სემინარიის რექტორად. როგორც მეუფე იხსენებს: "სასულიერო აკადემიის გახნისათვის დიდხანს ვემზადებოდით. ბევრი რამ იყო მოსაწესრიგებელი და მოსაგვარებელი. 1 ოქტომბერს გრილი და ღრუბლიანი დღე დადგა თბილისში. სიონის ღვთისმშობლის საპატრიარქო ტაძარში მისი უწმიდესობისა და უნეტარესობის მიერ სწავლის დაწყების პარაკლისი იქნა გადახდილი... ლოცვის დასრულების შემდეგ გადავინაცვლეთ სააქტო დარბაზში, რომელიც მაშინ აკადემიის შენობის პირველ-სართულზე იყო საგანგებოდ მოწყობილი." (70, 47). საზეიმო სხდომაზე სასულიერო აკადემიის პირველმა რექტორმა, ეპისკოპოსმა ზოსიმემ წაიკითხა მოხსენება "სასულიერო განათლების ისტორია საქართველოში". სასულიერო აკადემიის გახსნას მიესალმენ ქართული მეცნიერების, ინტელიგენციის წარმომადგენლები: აკად. ალ. ბარამიძე, ნ. ამაღლობელი, პროფ. ზ. კიკნაძე, გ. ცინცაძე. როგორც მეუფე ზოსიმე იხსენებს: "საზეიმო სხდომის დამთავრების შემდეგ აკადემიის შენობაში შედგა სადღესასწაულო სადილი, რომლის გაძღოლაც მისმა უწმიდესობამ მე დამავალა... ჩემთვის ესეც გამოცდა იყო და მე ღვთის შეწევნით უნდა ჩამებარებინა იგი." (70, 51). მეუფე ზოსიმე თვლიდა, რომ სასულიერო სასწავლებელში სულიერების, სიმშვიდის შენარჩუნება შესაძლებელი იყო მცხეთაში, თბილისში უფრო გაძნელდებოდა ყოველივე ეს. XX საუკუნის 80-იანი წლების თბილისი გამოირჩეოდა პერმანენტული საპროტესტო აქციებით, მიტინგებითა და დემონსტრაციებით. ვინც ამ მიტინგებსა და დემონსტრაციებში არ მონაწილეობდა, სამწუხაროდ, ის ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობის მტრად ცხადდებოდა. მეუფე ზოსიმე 1989 წლის თებერვალში იძულებული გახდა გადამდგარიყო აკადემიის რექტორობიდან...

1988 წლის 20 ნოემბერს დიდი ხნის იძულებითი დუმილის შემდეგ კვლავ აღდგა წირვა-ლოცვა წილკნის ეკლესიაში. ტაძრის საზეიმო კურთხევა შეასრულა წილკნელმა ეპისკოპოსმა ზოსიმემ. მეუფე ზოსიმე ასე იხსენებდა ამ ისტორიულ დღეს: "წილკნის ღვთისმშობლის ტაძარი პირველად ჩემი სტუდენტობისას მაქვს მოლოცვილი... დიდი ხნის ლოდინის შემდეგ მოსკოვიდან მივიღეთ ტაძრის ამოქმედების ნებართვა. მძიმე მდგომარეობაში იყო იქაურობა. ტაძრის კედლები სადამდეც კი ადამიანის ხელი მიწვდებოდა ერთიანად იყო დამწვარი, სანთლისაგან ჩაშავებული. სამივე მხრიდან ეკლესიის კარებები იყო ჩამოხსნილი და მხოლოდ გისოსებიღა იყო დატოვებული. შესაკეთებელი და შესამინი იყო სარკმელები, საიდანაც მუდმივად უბერავდა ქარი, რის გამოც ტაძარში დიდხანს დგომა იყო შეუძლებელი, აღარც კანკელი იდგა იქ, არც ტრაპეზი და არც ამბიონი. ყველაფერი თავიდან იყო გასაკეთებელი... მიუხედავად ამისა ტაძრიდან იმედიანი გამოვედი, მჯეროდა, რომ დედა ღვთისა აღმომიჩენდა საჭირო შემწეობას მისი წმიდა სავანის ამოქმედებაში." (70, 59-64). მეუფე ზოსიმეს თავდადებული ღვაწლით წილკნის ღვთისმშობლის ეკლესიას დაუბრუნდა თავისი პირვანდელი სახე, დაიდგა კანკელი, დაიწერა ახალი ხატები, ტაძრის ეზოში აშენდა საეპარქიო სახლი. ეკლესია-მონასტრები აღდგა ნატახტარში, ანანურში, მჭადიჯვარში, ბაზალეთში, ლარგვისში, ახალგორში, წინამძღვრიანთკარში, ახატანში, ყაზბეგში. 1998 წელს აიგო ახალი ტაძრები დუშეთის რაიონის სოფელ აშში, 1999 წელს - სოფელ ბიწმენდში, ციხისძირში, ახალუბანში.

1996 წლის 25 დეკემბერს მეუფე ზოსიმე აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში. 2007 წლის 25 დეკემბერს დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით. 2009 წლის 26 სექტემბერს მიებოძა მიტროპოლიტობა.

მიტროპოლიტი ზოსიმე საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიის წმიდა სინოდის ერთ-ერთი გამორჩეული, ინტელექტუალი მღვდელმთავარია. მის კალამს ეკუთვნის არაერთი საინტერესო წიგნი, რომელშიც ავტორი მოგვითხრობს საქართველოს ეკლესიის უახლესი ისტორიის საზოგადოებისათვის უცნობ ფაქტებსა და მოვლენებზე. შეიძლება ყველაფერში არ დაეთანხმო ავტორის შეფასებებს, მაგრამ ეს ოდნავადაც არ ამცირებს ამ წიგნების მნიშვნელობას. მეუფე ზოსიმე სიყვარულითა და პატივისცემით იხსენებს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქებს: მელქისედეკ III-ს, ეფრემ II-ს, დავით V-ს. უწმიდესი  და უნეტარესი მელქისედეკ III ჯერ კიდევ ყმაწვილს ასე დაამახსოვრდა: "მას ჰქონდა დიდი თეთრი წვერი და საოცრად ცოცხალი, მეტყველი თვალები, სიღრმიდან რომ იხედებოდა ადამიანის სულში." (71, 7). მეუფე ზოსიმე თვლის, რომ უწმიდესმა ეფრემმა ახალგაზრდა ყმაწვილის გული მოინადირა" ჭეშმარიტი, მაცოცხლებელი სიტყვით, რომელიც ასე უხვად იფრქვეოდა მის ბაგეთაგან და რომელსაც მაშინ მოწყურებულნი ვიყავით... სემინარიაში სწავლის დროს, - განაგრძობს მეუფე ზოსიმე, - ხშირად ვიყენებდი ეფრემისეულ წიგნებს და ყოველთვის გაკვირვება მეუფლებოდა ხოლმე იმ უამრავი შენიშვნებისათვის, მოსაზრებებისა და მინაწერების გამო, რაც უწმიდესი ეფრემის მიერ იყო ამ წიგნებში გაკეთებული. ის უბრალოდ კი არ კითხულობდა წიგნებს, არამედ მუშაობდა მათზე მთელი სერიოზულობით. მის მიერ წიგნებში გაკეთებული შენიშვნებიდან თუ მინაწერებიდან ნათლად ჩანს მისი ღრმა განსწავლულობა და მაღალი მისწრაფებანი." (71, 10-18).

მეუფე ზოსიმეს სასულიერო მოღვაწეობა დაიწყო სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესი დავით V-ის დროს. იგი პატრიარქ დავითს ადარებდა ძველი აღთქმის რომელიღაც მამამთავარს, "მას ჰქონდა მშვენიერი, ძლიერი და ხავერდოვანი ხმა, სხვებისაგან გამორჩეული. როცა იგი ასამაღლებელს წარმოსთქვამდა, საოცარი სისავსე იგრძნობოდა ირგვლივ"... მას შეეძლო სიკეთის დანახვა და მისი მოფრთხილება." (72, 32-33). მეუფე ზოსიმე ცდილობს საზოგადოებას დაანახოს მიტროპოლიტყოფილ გაიოზის (კერეტაშვილის) ნამდვილი სახე, აჩვენოს მისი ღირსებები. მადლიერებით იხსენებს მის დარიგებას "მამა ანტონ, ეცადე ტრაპეზთან იყო მოკრძალებული, მისგან მორიდებით ჯობია დგომა, ნუ გაუშინაურდები ზედმეტად მას. ეს შენ დაგიცავს. ერთი შეხედვით იგი მკაცრი და შეუპოვარი კაცის შთაბეჭდილებას ტოვებდა, მაგრამ სინამდვილეში შემწყალებელი გული ჰქონდა. მეუფეს ჰქონდა ძლიერი ხმა, საეკლესიო საკითხავებს ძველ ქართულ კილოზე წარმოსთქვამდა. იგი ძველ მამებს ბაძავდა, ის ალბათ  შეესწრო იმათ მსახურებას და განცდილი ჰქონდა ის სანატრელი სიტკბოება, რაც ძველი თაობის სასულიერო პირთა მსახურებას შერჩენოდა და მაინც ყველაზე მეტად მისი მსახურებიდან დამამახსოვრდა წირვის ასამაღლებელი, რომელსაც იგი უდიდესი სიყვარულითა და სასოებით წარმოსთქვამდა, მასში მთელი თავის გულსა და მოკრძალებას დებდა." (72, 93-94).

მეუფე ზოსიმე გულთბილად იხსენებს მიტროპოლიტებს: გრიგოლს (ცერცვაძე), შიოს (ავალიშვილი), არქიმანდრიტ პართენს (აფციაური), პროტოპრესვიტერებს: ალექსანდრე გაბუნიას, პახუმ ობოლაძეს, დეკანოზ ზურაბ ცხვარაძეს. მეუფე ზოსიმე აძლოს იცნობდა არქიმანდრიტ გაბრიელს (ურგებაძე). მან ზუსტად ისეთი პორტრეტი დაგვიხატა მამა გაბრიელისა, როგორიც იგი იყო სინამდვილეში. ეს არ არის არც გადაჭარბებული მითოლოგიზირებული პერსონაჟი და არც ტენდენციურად დამცირებული პირი. მეუფე ზოსიმეს მიერ დახასიათებული მამა გაბრიელი ბევრი საგულისხმო დასკვნის გაკეთების საშუალებას მისცემს მომავალ თაობას... დიდია მეუფე ზოსიმეს დამსახურებაა სახარების განმარტებათა წმიდა მამათა სწავლების მიხედვით გამოცემა, რომელიც 1998 წელს დაიწყო. გამოცემულია 4 წიგნი. როგორც იგი წინასიტყვაობაში აღნიშნავდა, "იმედია ჩვენი მოკრძალებული ნაშრომი კეთილ სამსახურს გაუწევს ღვთის სიტყვით დაინტერესებულ მკითხველს და სულიერ განათლებაში შეეწევა მათ~ ცალკე აღნიშვნის ღირსია მისი ქადაგებანი, რომელიც ორჯერ გამოიცა და საზოგადოების დიდი მოწონება დაიმსახურა. "ღვთის სიტყვის ქადაგებისას, - აღნიშნავდა იგი, - თავად დამიჭერია ხშირად რაღაც უცხო და საიდუმლო ჩემს ხმაში, უფრო სწორად ისეთი ხმა მსმენია, რასაც სასიკეთოდ შეუძრავს ჩემი სული, გული სატირლად ამჩუყებია და თვალებზე მომდგომია სიხარულის ცრემლი. ეს არ არის ამქვეყნიური ხმა, ეს ზეციური ხმა არის, რომელიც ერთხელ თუ მოესმა კაცს, აღარასოდეს დაავიწყდება ცხოვრებაში... ეს ხმა ჩემთვის მუდამ იყო სანატრელი, რადგან მე იგი არაერთგზის მაქვს მოსმენილი."

2008 წლის 25 ნოემბერს წილკნისა და დუშეთის მთავარეპისკოპოს ზოსიმეს მღვდელმთავრად კურთხევიდან 25 წელი შეუსრულდა.

საზეიმო შეკრებაზე მეუფე ზოსიმემ ამ სიტყვებით მიმართა საზოგადოებას:

"ქრისტეს მიერ საყვარელნო მამანო და ძმანო! ძვირფასო სტუმრებო! პატივცემული საზოგადოებავ!

დღეს ჩვენ შევიკრიბენით იმისათვის, რათა აღვნიშნოთ ჩვენი ეკლესიური ცხოვრებისათვის მნიშვნელოვანი თარიღი - ჩემი ეპისკოპოსად გამორჩევისა და კურთხევის 25 წლისთავი. მე მაინც და მაინც არ ვიყავი მოსურნე იმისა, რომ გამორჩევით და საზეიმოდ აღნიშნულიყო ეს დღე ეკლესიაში, მაგრამ წინ ვერ დავუდექი ბევრი პატივსაცემი ადამიანის სურვილს, რათა ღირსეული პატივი მიეგოთ თავიანთი მღვდელმთავრისათვის მნიშვნელოვანი თარიღისა და საერთოდ, მთელი მისი მოღვაწეობისათვის. ჩვენ, რა თქმა უნდა, გვესმის, რომ ეს არ არის ერთი პიროვნების დღესასწაული, რომ ეს ჩვენი ეკლესიური ცხოვრების, ჩვენი წარმატებებისა თუ სიძნელეების გამომხატველი და აღმნიშვნელი დღეც არის, რამეთუ ეპისკოპოსი, როგორც ბრძანებს წმიდა მოციქული, სახე და სიმტკიცეა ეკლესიისა. ნება მომეცით, მოკლედ გადავავლო თვალი ჩვენს სამღვდელმთავრო მოღვაწეობას და იქიდან გამოვყო ის მნიშვნელოვანი მოვლენები, რაც თქვენთვის, აქ მყოფთათვის არ იქნება ინტერესმოკლებული.

ქრისტეს მიერ საყვარელნო! არ შემიძლია ჩემი ცხოვრების ამ მნიშვნელოვან დღეს არ გავიხსენო ჩემი ბავშობა, ჩემი სიყრმისა და სიჭაბუკის წლები. უფალი სახარებაში ბრძანებს: "არა თქუენ გამომარჩიეთ მე, არამედ მე გამოგარჩიენ თქუენო". ჭეშმარიტად თავისი მსახურებისათვის ადამიანს არჩევს უფალი. ასე იყო ჩემს ცხოვრებაშიც, უკვე პატარაობისას ვგრძნობდი უფალთან საკვირველ სიახლო¬ვეს და იმასაც, რომ ჩემი მომავალი ცხოვრება მასთან იქნებოდა დაკავშირებული. ჩემს სულიერ ადამიანად ჩამოყალიბებაში უდიდესი წვლილი მიუძღვის განსვენებულ ბებიას ჩემსას - ბარბარეს, მან გააღვივა ჩემში ლამპარი უფლის რწმენისა და სიყვარულის. მან ჯერ თავის მწირ სენაკში განმაცდევინა მშვენიერება და სიტკბოება უხილავი სამყაროსი, შემდეგ კი პირველმა მიმიყვანა ღვთის ტაძარში - ეკლესიაში, სადაც მაზიარა იმ ენითგამოუთქმელ სიხარულსა და ნეტარებას, რაც სამუდამოდ აღიბეჭდა ჩემს სულში და რის მაძებრადაც მე იმ დღიდან ვიქეცი. მას შემდეგ სულ ამ უცხო, ზეციურ სიხარულს დაეძებდა ჩემი სული და ამ ძიებამ, ქვეყნიურ წინააღმდეგობათა მიუხედავად, შემაყენა ღვთის წმიდა გზას, გამხადა ეკლესიის მსახური და მომკიდა უფლის საპატიო ტვირთი. მე ამ ტვირთს, როგორც დიდ საფასეს, მონდომებით და მოფრთხილებით ვეზიდებოდი ეს წლები და ვეზიდები დღესაც, რათა იგი უკლებლივ მივიტანო უფალთან მის ზეციურ სასუფეველში.

ღვთის განგებით, თავიდანვე ჩემი მოღვაწეობა დაუკავშირდა მცხეთის სასულიერო სემინარიას, ერთადერთ სასულიერო სასწავლებელს, მაშინ რომ მოქმედებდა საქართველოში, სწავლის დამთავრების შემდეგ იქვე დამტოვეს სამოღვაწეოდ და ჩემი ცხოვრების საუკეთესო წლები იქ გავატარე პედაგოგად, ზედამხედველად და რექტორად მოღვაწეობაში. წლების განმავლობაში სასულიერო პირთა აღზრდისა და განათლების საქმეს ვემსახურებოდი იქ. ეს მეტად საინტერესო და დაუვიწყარი პერიოდი იყო ჩემი ცხოვრებისა, მაშინ მე მეტად მძიმე, მაგრამ სასიამოვნო ტვირთს ვეზიდებოდი ღვთის შეწევნით. მაშინდელი სემინარია პანსიონატის ტიპისა იყო და მეც, როგორც მოძღვარსა და ზედამხედველს, თითქმის მოუკლებლად მიხდებოდა ყოფნა იქ. მე თავად მიწევდა ცხოვრება სასწავლებლის შინაგანაწესით და ამის შესრულებას სხვებსაც ვთხოვდი. მაშინდელი სასულიერო სემინარია მოქმედებდა სამთავროს დედათა მონასტერში და მონასტრის სასიკეთო გავლენას ყველანი განვიცდიდით. მომავალი მოძღვრები, საეკლესიო განათლების გარდა იძენდნენ სულიერ ჩვევებსაც, რაც ადვილად ხორციელდება მონასტრულ სიმშვიდესა და სიმყუდროვეში. სწორედ ამ სიმშვიდესა და სიმყუდროვეს ესწრაფვოდა პატარაობიდან ჩემი სული და სწორედ ამიტომაც მაშინდელი სასწავლებელი მშვიდ სულიერ ნავთსაყუდელად იქცა ჩემთვის. აქ პოულობდა ჩემი სული დიდ სულიერ შვებას, საერო შფოთსა და ორომტრიალს მორიდებული. შრომა და გარჯა სასწავლებელში მოღვაწეობისას, რა თქმა უნდა, იყო ძალზე დიდი, მაგრამ იგი არაფერი  იყო იმ სულიერ ნუგეშთან შედარებით, რასაც მე მონასტრულ, მშვიდ გარემოში, მცხეთის უძველეს სიწმიდეებთან სიახლოვეში ვპოულობდი. ამიტომაც ვუფრთხილდებოდი მე ჩემს საქმიანობას და თავს არ ვზოგავდი, რომ რაც შეიძლება მეტი სარგებელი მომეტანა ეკლესიისათვის და ჩემი სულისთვის.

ეს მეტად მძიმე დრო იყო ეკლესიისა და ჩვენი ქვეყნისათვის. ათეიზმი ბატონობდა ირგვლივ, სულიერი ცხოვრება ყოველმხრივ იყო შეზღუდული, არანაირი გასაქანი არ გვქონდა წინსვლისა, ყოველმხრივ ვიყავით ბორკილებდადებულნი. ძალზედ განვიცდიდით სასულიერო პირთა ნაკლებობას, მასწავლებლებიც არასაკმარისი გვყავდა სასწავლებელში. ზოგჯერ ერთ პედაგოგს რამოდენიმე საგნის სწავლება უხდებოდა, რაც არ იყო იოლი, სწავლის დონეც შესაბამისად არ იყო მაღალი. მოძღვარი-მასწავლებლების მოუცლელობის გამო, ხშირად ცდებოდა მეცადინეობები, რასაც ჩვენ განვიცდიდით. უკვე ჩემი სტუდენტობისას რამდენს ფიქრობდა იმაზე, თუ როგორ შეიძლებოდა მდგომარეობის გამოსწორება იქ, რა უნდა გაგვეკეთებინა, რომ ნაკლოვანებები აღმოგვეფხვრა სასწავლებლის ცხოვრებაში. ვინ იცის, იქნებ მაშინ შეისმინა უფალმა ჩვენი გასაჭირი თუ სათხოვარი და განიზრახა მომავალში სამღვდელმთავრო მოღვაწეობა ჩემი. უფალს ხომ ყველაფერი ესმის ჩვენი, იგი არ ტოვებს უყურადღებოდ ჩვენს სათხოვარსა და გასაჭირს, და ცდილობს თავის დროს აღგვისრულოს იგი. მეც ვგრძნობდი, რომ მომავალში მისგან მეტ შეწევნას მივიღებდით, რომ ჩვენზე მეტ წყალობას გაიღებდა უფალი.

ბერობის მიღების შემდეგ ჩემში გაძლიერდა განმხოლოებული, ბერული მოღვაწეობის სურვილი და ერთხანს კიდეც ვემზადებოდი საერო ცხოვრებიდან მეტი გარიდებისათვის, მაგრამ მალე ვიგრძენი, რომ ამისთვის არა მლოცავდა უფალი, მას სხვა მოღვაწეობისთვის ვჭირდებოდი. შინაგანად მეც ვგრძნობდი, რომ სასწავლებლისათვის საჭირო ვიყავი, რომ იქიდან არ მომარიდებდა უფალი.

1983 წლის ოქტომბერში მოხდა მღვდელმთავრად გამორჩევა და კურთხევა ჩემი, იმ დროს ორი სამღვდელმთავრო კათედრა იყო გათავისუფლებული და ღვთის განგებით ერთზე, ჭყონდიდის უძველეს საყდარზე მოხდა დადგინება ჩემი. ეს იყო მნიშვნელოვანი მოვლენა ჩემთვის და ეკლესიისთვის. მახსენდება ერთი სასულიერო პირის გამონათქვამი მაშინდელი: "მიხარია ეს ჩვენი ეკლესიისათვის, რადგან ვიცი, რომ ერთგულ მღვდელმთავარს შეიძენს იგი თქვენი სახით, მაგრამ ვწუხვარ თქვენთვის, რადგან ამის შემდეგ დიდი სიმძიმის ტვირთვა მოგიწევთ ცხოვრებაში" - მას შემდეგ, მეც ხშირად ვფიქრობ ამაზე და ვეკითხები ხოლმე თავს: "მეუფეო, მღვდელმთავრობამ უფრო პატივი და დიდება შეგძინა თუ სიმძიმენი? და მე ყოველთვის ვპასუხობ, რომ ეს უფრო მეტად იყო სიმძიმენი, რომელსაც აი, უკვე 25 წელია ვეზიდები ღვთის შეწევნით. მადლობა უფალს, რომ იგი არ მტოვებდა ამ ტვირთის ზიდვაში, ის ყოველთვის მედგა გვერდით, მამხნევებდა და ძალას მმატებდა მოღვაწეობისათვის. სასწავლებელში ჩემს საქმიანობას ეხლა უკვე დაემატა ეპარქიაში სამსახურიც, რამაც გამიჩინა უფრო მეტი საზრუნავი და საფიქრალი.

მახსენდება ჩემი ჩასვლა ჭყონდიდის ეპარქიაში და მოღვაწეობის დაწყება იქ. ისეთი აშფოთებული და აღელვებული დამხვდა სამწყსო, რომ ძნელია ამის გადმოცემა სიტყვებით. იმდენი დარდი, წყენა და წუხილი იყო ირგვლივ დაგროვილი, რომ აღარ ვიცოდი რომლისთვის მიმეხედა, რის გადაწყვეტას შევჭიდებოდი. ყველა ქვეყნიურ, ხილულ ნუგეშსა და შეწევნას ითხოვდა ჩემგან, როცა მე თავად ვიყავი ქვეყნიურ შეწევნასა და თანადგომას მოკლებული. როცა მე მათ ვთავაზობდი სულიერ საზრდოს, როცა მე ვცდილობდი უფლისაკენ მიმეპყრო მზერა მათი, რათა მისგან მიგვეღო საჭირო შეწევნა და ნუგეში, მათ უმძიმდათ ამის მოსმენა და ჯიუტად ითხოვდნენ ჩემგან იმას, რაც მე არ შემძლო მიმეცა მათთვის. მაშინ დავივიწყე მე ჩემი დარდი და გასაჭირი და უფალს მხოლოდ იმათ შეწევნასა და დახმარებას ვევედრებოდი. რამდენი უძილო ღამე და ცრემლი მახსოვს მათზე ვედრებასა და ფიქრში გატარებული, რამდენი შეურაცხყოფა და დამცირება მაქვს დათმენილი მათგან და მათთვის, იცის მხოლოდ მაღალმა ღმერთმა და მე აღარ მინდა გახსენება მათი. მაშინ დამანახა უფალმა, თუ როგორ იყო ხალხი ჭეშმარიტ სულიერობას დაშორებული და ის, რომ უპირველესად უნდა მიმეხედა იმათი სულებისთვის, მათი ბოროტის ტყვეობიდან გამოხსნისათვის უნდა გავრჯილიყავი. ეს იყო უდიდესი ტკივილების და ამავე დროს უფალთან დიდი სიახლოვის დღენი, რადგან იმ ტკივილების დათმენის გარეშე, უფალი ასე ახლობელი ვერ გახდებოდა ჩემთვის. სწორედ მაშინ გადატანილმა ტკივილებმა და სიძნელეებმა, დამანახეს და მასწავლეს ნამდვილი უფალი და მაპოვნინეს იგი, და განმაცდევინეს ის უცხო სიხარული, რასაც გასაჭირის სასოებით დათმენის შემდგომ იძენს ადამიანი, დიახ, მაშინ მასწავლა უფალმა მწუხარებით შეძენილი სიხარულის გაცდა, რასაც ალბათ ვერ შეედრება ვერანაირი ქვეყნიური ნუგეში. რახან ეს უცხო სიხარული ერთხელ იგემა ჩემმა სულმა, მას შემდეგ სულ მას ნატრობს, მის ძებნაში არის. მინდა ეს სიხარული ხშირად იყოს ჩემთან, მაგრამ ვიცი, რომ ამისთვის უნდა დავითმინო მეტი სიძნელენი, რაც სუსტ, კაცობრიულ ბუნებას ჩვენსას უმძიმს. ნამდვილი სიხარული კი კვლავაც სწყურია ჩემს  სულს და მუდამ მის ძებნაში არის.

ჭყონდიდის ეპარქიაში დიდხანს არ მომიწია მოღვაწეობა, რადგან სასულიერო სასწავლებელს სჭირდებოდა მეტი ყურადღება და მზრუნველობა ჩემი. ამიტომ ერთი წლის შემდეგ დამადგინეს წილკნელ მღვდელმთავრად, რათა უფრო მეტ ხანს ვყოფილიყავი სასწავლებელში. მალე ამას დაემატა ჩემი საპატრიარქოს საგამომცემლო განყოფილების სათავეში დადგენაც და ამან კიდევ უფრო დატვირთა ეკლესიური ცხოვრება ჩემი. ამის შემდეგ მთლიანად წილკნის უძველეს ეპარქიას დაუკავშირდა ჩემი სამსახური, ის გახდა ჩემი ძირითადი საზრუნავი და საფიქრალი.

თავიდან არც ერთი ტაძარი არ იყო ჩვენს ეპარქიაში მოქმედი, წილკნის უძველესი კათედრალიც კი იყო გაუქმებული, ამიტომაც მსახურებებს მცხეთაში, სვეტიცხოვლის ტაძარში ვასრულებდი. საქართველოს ამ უძველეს და უწმიდეს საყდარში მოღვაწეობა, რა თქმა უნდა, უდიდესი პატივი და ღირსება იყო ჩემთვის, მაგრამ მე მაინც ვნატრობდი იმ კურთხეული დროის დადგომას, როცა ჩვენ წილკნის საკათედრო ტაძარს ავამოქმედებდით და იქ სამღვდელმთავრო მსახურებებს განვაახლებდით. ამისთვის ბევრს ვევედრებოდი უფალს და მის კურთხეულ დედას და ეს დღეც დაგვიდგა მისი შეწევნით. ეს იყო 1988 წლის 21 ნოემბერი, როცა ჩვენ საზეიმოდ ვაკურთხეთ ღვთიმშობლის საკათედრო ტაძარი წილკანში, რითაც სათავე დავუდეთ წილკნის უძველესი ეპარქიის ამოქმედებას, რასაც დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა მთელი ეკლესიისათვის, მას შემდეგ თანდათან გავხსენით და ავამოქმედეთ ანანურის, დუშეთის, მჭადიჯვრის, ნატახტრის, მუხრანისა და ეპარქიის სხვა ტაძრებიც და გავმართეთ იქ საეკლესიო მსახურებანი. ამჟამად ეპარქიაში მოქმედებს ოცდაათზე მეტი ეკლესია-მონასტერი. ბოლო წლებში ღვთის შეწევნით შევძელით ახალი ტაძრების აშენება ბიწმენდში, ყვავილში, ბაზალეთში, ციხისძირში, ჭართალსა და დუშეთში. ამოქმედდა დედათა მონასტრებიც. ეპარქიაში განახლდა საგანმანათლებლო საქმიანობა, გამოიცა სასულიერო შინაარსის წიგნები. ჩემთვის მეტად მნიშვნელოვან მოვლენად იქცა წმიდა ნიკოლოზის ტაძრის აშენება დუშეთში, რადგან იგი თავიდანვე საკათედრო ტაძრად იყო გააზრებული. საქართველოს ეკლესიაში ამჟამად მოქმედი დებულების თანახმად, დუშეთში დაარსდა სამღვდელმთავრო კათედრა, რასაც დიდი მნიშვნელობა აქვს საქართველოს მთიანეთში ქრისტიანული რწმენის განმტკიცებისა და გავრცელებისათვის.

ყოველი ტაძრის ამოქმედება უდიდეს სიძნელეებთან იყო დაკავშირებული, ეს იყო ბოროტისაგან მიტაცებული და იავარქმნილი სიწმიდეებისათვის ახალი სიცოცხლის დაბრუნება, ეს იყო ხელახალი დაბადება მათი. ამისთვის გადატანილი გაჭირვებისა და სიძნელეების წილ დიდ სულიერ სიხარულს გვაძლევდა უფალი. ეს არის ის საფასენი, რის შესაძენადაც ვიყავით ეკლესიაში მოწოდებულნი. მაგრამ რაგინდ დიდი და მძიმეც არ უნდა ყოფილიყო ხილული ტაძრების გამართვა, ის მაინც უმნიშვნელო იყო უხილავი ტაძრების, ადამიანთა სულების გამართვასთან შედარებით, რომლებიც ხილულ ტაძრებზე მეტად იყვნენ დაშლილნი და დარღვეულნი. ბევრად მძიმე ასაშენებელი შეიქნა უღვთო ცხოვრებისგან შერყვნილი და დამახინჯებული ადამიანთა სულები. რამდენი შრომა და გარჯა, რამდენი ლოცვა-ვედრება გახდა საჭირო, რომ არაწმიდა ცხოვრებისაგან მოგვერიდებინა ადამიანები და ღვთიურ, მარადიულ საფასეებს გვეზიარებინა ისინი. მადლობა ღმერთს, ჩვენ მუდამ ვგრძნობდით ღვთის მადლიან შეწევნას ამ საქმეში და თანდათან ადამიანთა სულიერი ფერისცვალების მოწმენიც ვხდებოდით. ეს იყო მუდამ ჩვენი სიხარული და დღესაც ესაა სიხარული ჩვენი. ადამიანის გადარჩენა, ადამიანისთვის ჭეშმარიტი ნუგეშისცემა იყო ყოველთვის ჩვენი საზრუნავი და დღესაც ამ მიზანს ვემსახურებით ღვთის შეწევნით.

მაგრამ ამ ღვთიურ ღირებულებების ძებნამ მომიტანა სხვა სიძნელენი. უპირველესად ის, რომ ვიგრძენი უცნაური გაუცხოება წუთისოფელთან და სიმარტოვე დიდი. რაც უფრო მეტად შევეცადე ღვთიური საფასეების შეძენას, რაც უფრო მეტად შევეჭიდე სულის მაცხოვნებელი სახლის შენებას, მით უფრო მიწიერი, ამქვეყნიური ცხოვრებისათვის უცხო შევიქენი. ამან მტანჯველი სიმარტოვის გრძნობა დაბადა ჩემში, ზღუდედ რომ აღიმართა ჩემსა და ქვეყნიურ ცხოვრებას შორის. როგორ არ ვეცადე სიუცხოვისა და სიმარტოვის ამ უცნაური გრძნობისაგან თავის გათავისუფლებას, მაგრამ ვერ შევძელი, რადგან ყოველი ასეთი ცდით, სულიერ საფასეებს ვაკლდებოდი, ურომლისოდაც სიცოცხლეს ჩემსას ეკარგებოდა აზრი. თავიდან ამას განვიცდიდი, საკუთარ თავს ვადანაშაულებდი და ბრალსა ვდებდი, მაგრამ შემდეგ თანდათან მივხვდი, რომ ყოველივე ამაში ერია ღვთის ხელი, რომ ეს არ ხდებოდა მარტო ჩემით, რომ ამ უცხოობასა და სიმარტოვეს აღვივებდა თავად უფალი, რომ ამაში ხელსაც კი მიწყობდა იგი, რათა რაღაც ჩემეული, განსხვავებული საფასე თუ სული ნუგეშად შემოენახა მართალი ადამიანებისთვის.

დღეს მე აღარ მაკვირვებს სიუცხოვე და სიმარტოვე ჩემი, ვიცი, რომ იგი ღვთისაგან მაქვს მოცემული, მარტო იმას ვევედრები უფალს, რომ გამაძლიეროს, რათა ჩემი მოკრძალებული მოღვაწეობა ნუგეშად იქცეს მრავალთათვის. ზოგჯერ მეც მიჩნდება უნდობლობა საკუთარი გზისა და ხვედრისადმი, ამას არც თუ იშვიათად სევდა და გულისწყვეტა შემოაქვს ხოლმე სულში, მაგრამ მადლობა უფალს, ეს არ გრძელდება დიდხანს, უფალი საიდანღაც გამომიჩენს ხოლმე ნუგეშს ვიღაცის პირით, მამხნევებს და ისეთსაც გამაგონებს, რაც სიკეთის რწმენას და სასოებას მიმტკიცებს და კიდევ იმას, რომ მე უნდა მოვუფრთხილდე იმ მოკრძალებულ სიკეთეს, რასაც უფალი ინახავს ჩემში, რათა იგი ბევრ მართალ სულს ნუგეშად ექცეს მომავალში. როცა ჩემი შინაგანი ვერაფრით მომირიგებია გარე სინამდვილესთან და ისეთი გრძნობა მაქვს, რომ თითქოს ღმერთსაც ხელი აქვს ჩვენზე აღებული, სწორედ მაშინ, საშინელი უნუგეშობის ჟამს საიდანღაც უფალს უცხო სიხარული შემოაქვს ხოლმე ჩემს სულში, ისე გამამხნევებს და დამაიმედებს, რომ დარცხვენილი ბავშვივით თავს ვხრი ხოლმე ძირს და მზად ვარ დავითმინო უფრო მეტი სიმძიმე და უნუგეშობანი, თუ ეს საჭირო იქნება მისთვის და ეკლესიისათვის, რამდენ სულს დიდ ნუგეშად ქცევია ეკლესიური მსახურება ჩემი, რამდენს გულწრფელი ცრემლებით გამოუხატავს მადლიერება ჭეშმარიტად ღვთიური სიტყვის მოსმენისათვის, რამდენს თვალცრემლიანს აღმოხდენია ჩვენთან უსაზღვრო მადლიერების გამომხატველი სიტყვები - "იცოცხლეთ მეუფეო, დიდხანს, იცოცხლეთ, რომ არ მოგვაკლდეს თქვენგან ეს ღვთიური ნუგეში," - და ამ დროს როგორ გავიწყდება ყველა დარდი და ტკივილი, აქამდე განცდილი და გადატანილი, და ხვდები, რომ სწორედ იმ დათმენილი დარდისა და ტკივილის წილ გეძლევა ღვთისაგან ეს სანატრელი სიხარული. მაშინ იმ წუხილსაც ვეღარა ვგრძნობ, სადღაც ქრება იგი და შენ თავად გაოცებს საკვირველება დიდი და ხვდები, რომ იმ დროს დარდი და წუხილი ხდება შენი სიხარული, რომ შენში მოქმედებს უფალი, რამეთუ მხოლოდ მას ძალუძს სიხარულად გიქციოს მწუხარება და ტკივილი. ამ დროს გეუფლება უსაძღვრო მადლიერება ღვთისადმი დიდი ტკივილისა და დიდი სიხარულისათვის. ღმერთმა არ მოუშალოს ჩემს მოღვაწეობას მართალი სიხარული მომავალშიც.

დასასრულს მინდა დამსწრე საზოგადოებას უღრმესი მადლობა მოვახსენო ჩვენთვის მნიშვნელოვანი თარიღის ღირსეულად აღნიშვნისათვის. მადლობა მინდა მოვუხადო ჩვენს სულიერ მამებს, ჩვენს მოძღვრებს მათი ძმური შეწევნისა და თანადგომისათვის. მადლობას მოვახსენებ დუშეთის რაიონის გამგეობასა და საკრებულოს, რომელთაგან ყოველთვის ვგრძნობდით პატივისცემასა და თანადგომას მოღვაწეობაში. მადლობას მოვახსენებ ჩვენს სამწყსოს, ჩვენს მრევლს, ჩვენს სულიერ დებსა და ძმებს, ყოველთვის რომ ცდილობდნენ ჩემი სამღვდელმთავრო ტვირთის შემსუბუქებას და მოღვაწეობაში სიყვარულსა და სითბოს არ გვაკლებდნენ. განსაკუთრებით მინდა მადლიერების სიტყვები გავაგონო ჩვენს ახალგაზრდებს, იმედითა და მოკრძალებით რომ შემოგვყურებენ და მომავლის რწმენასა და იმედს გვიმტკიცებენ. მადლობას მოვახსენებ დღევანდელი ჩვენი შეკრების ორგანიზატორებს, ჩვენს პატივსაცემად და გასახარად კეთილად რომ გაისარჯნენ.

და ბოლოს, უდიდესი მადლობა მინდა შევწირო ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელს, იმ უხვი წყალობისა და შეწევნისათვის, მთელი ჩემი სამღვდელმთავრო მოღვაწეობისას რომ გვაგრძნობინებდა და მაგრძნობინებს დღეს. მინდა შევთხოვო უფალს, რომ ჩვენს სულიერ ცხოვრებას მისი დედობრივი საფარველი არასოდეს მოშლოდეს. ყველას შეგვეწიოს ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელი, იმან დალოცოს ჩვენი ხალხი, ჩვენი ეკლესია და მომავალი ჩვენი, ამინ!" (72, 2008, 11).

მიტროპოლიტი გიორგი (შალამბერიძე)

მიტროპოლიტი გიორგი, ერისკაცობაში გური კორფილეს ძე შალამბერიძე, დაიბადა 1940 წლის 25 თებერვალს ბაღდადის რაიონ სოფელ ფერსათში. საშუალო სკოლა დაამთავრა ფერსათში, შემდეგ თავისი ძმის - ცნობილი სასულიერო პირის ვიქტორ შალამბერიძის - რჩევითა და სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, ეფრემ II-ის ლოცვა-კურთხევით სწავლა განაგრძო ლენინგრადის (პეტერბურგი) სასულიერო სემინარიაში, შემდეგ სასულიერო აკადემიაში, რომელიც დაამთავრა 1971 წელს. 1971 წლის 23 ნოემბერს უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემ II-მ იგი აკურთხა მღვდლად და დანიშნა მცხეთის სასულიერო სემინარიის პედაგოგად. სემინარიაში იგი კითხულობდა ღვთისმეტყველების საგნებს. 1971-1974 წლებში ღვთისმსახურებას აღსრულებდა თბილისის იოანე ღვთისმეტყველის სახელობის ეკლესიაში. 1974-1978 წლებში - ქუთაისის პეტრე-პავლეს სახელობის ეკელსიაში. მამა გიორგი აქტიურ მონაწილეობას იღებდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მე-12 საეკლესიო კრების მუშაობაში და მხარს უჭერდა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრეს - ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტ ილიას. 1978 წლის 16 მარტს იგი დაინიშნა მცხეთის სასულიერო სემინარიის რექტორად და სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძრის წინამძღვრის მოადგილედ. 1980 წლის იანვრიდან 1988 წლის ოქტომბრამდე იყო სიონის საპატრიარქო ტაძრის პროტოპრესვიტერი.

1988 წლის 14 ოქტომბერს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით გამორჩეული იქნა ჭყონდიდელ ეპისკოპოსად. როგორც მეუფე გიორგი აღნიშნავს: "მე ახალგაზრდობიდანვე გულმა ეკლესიისაკენ გამიწია. ამ გზაზე აწგარდაცვლილმა დედაჩემმა დამილოცა მომავალი. ჩემი უფროსი ძმა ვიქტორ შალამბერიძე ცნობილი სასულიერო პირი იყო კათოლიკოს-პატრიარქ მელქისედეკის დროს, მანვე წარმადგინა პატრიარქთან და ჩემი სურვილი გადასცა. უწმიდესმა მელქისედეკმა დამლოცა და მითხრა: "კარგია რომ სასულიერო პირად გახდომა მოგსურვებია, მაგრამ ჯერ კეისარს მიეცი კეისრისაო, სამხედრო სავალდებულო სამსახური მოიხადე და მერე ვიფიქროთ ამ თემაზეო". მეც აღვასრულე მისი კურთხევა. შემდეგ ვისწავლე ჯერ სემინარიაში, მერე კი პეტერბურგის (იმხანად ლენინგრადის) სასულიერო აკადემიაში. როცა სამშობლოში დავბრუნდი კათოლიკოს-პატრიარქმა ეფრემ II-მ ჯერ ქუთაისის ეკლესიაში დამადგინა, დროთა განმავლობაში მცხეთაში გადმომიყვანეს სვეტიცხოველში... უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის აღსაყდრებამდე საქართველოში სულ 50-მდე მოქმედი ეკლესია იყო თითზე ჩამოსათვლელი სასულიერო პირებით. უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ დიდი შრომა გასწია საქართველოს ეკლესიის ფეხზე წამოსაყენებლად. სწორი, გონივრული ტაქტიკა, ათეისტურ ხელისუფლებასთან წარმოებული ბრძნული პოლიტიკით ნელ-ნელა დაიწყო გავერანებული და გაუკაცრიებული ეკლესიების აღდგენა. გადიოდა წლები და საქართველოს ეკელსია ძალას იკრებდა. უფალმა მეც მრავალი კეთილი საქმის შემსწრე და უშუალო შემსრულებელი მამყოფა... ჩემთვის დიდი პატივი იყო მღვდელმთავრად გამორჩევა და ჭყონდიდის ეპარქიის ჩაბარება. XX საუკუნის 80-იანი წლებისთვის ეპარქია მთელ სამეგრელოს მოიცავდა. ამოდენა ეპარქიაში მოქმედი იყო: სენაკში მენჯის სავანე, თეკლათის დედათა მონასტერი, ქ. ფოთის ივერიის ღვთისმშობლის ტაძარი და ახლადგახსნილი მარტვილის მონასტერი. ეპარქიაში ჩასვლისთანავე გადავწყვიტე ყველაფერი მეღონა იმისათვის, რომ ღმერთს დაშორებული ხალხი ეკლესიისაკენ შემომებრუნებინა. ოცნებად მქონდა ქცეული, რომ სამეგრელოს ყველა რაიონში თითო სასულიერო პირი და თითო მოქმედი ეკლესია ყოფილიყო. დავიწყეთ ნელ-ნელა ხალხში გასვლა, ჯერ კიდევ შემორჩენილ მორწმუნეთა გარს შემოკრება, ხელმოწერების შეგროვება ტაძრების გახსნის მოთხოვნით. უნდა ითქვას, რომ სერიოზულ წინააღმდეგობას გვიწევდნენ ხელისუფლების ადგილობრივი ორგანოების, სოფლის საბჭოსა და კოლმეურნეობათა თავმჯდომარეები. მიუხედავად მრავალი დაბრკოლებისა და შევიწროებისა მაინც შევძელით გაგვეხსნა ზუგდიდის დადიანების კარის ეკლესია, წალენჯიხის მონასტერი, ხობის მონასტერი, ცაიშის ეკლესია. ტაძრის ამოქმედება იოლი საქმე არ იყო. ჯერ ხალხში უნდა შეგროვილიყო ხელმოწერები, მერე ადგილობრივ რაიონულ აღმასრულებელ კომიტეტს მიმართავდნენ, იქიდან თხოვნას აგზავნიდნენ საქართველოს მინისტრთა საბჭოსთან არსებულ რელიგიის საქმეთა რწმუნებულთან, რწმუნებული საბუთებს აგზავნიდა მოსკოვში საბჭოთა კავშირის რელიგიის საქმეთა კომიტეტის თავმჯდომარესთან, რომლის განწყობაზე იყო დამოკიდებული ნებისმიერი ეკლესიის ამოქმედება. თანხმობის შემთხვევაში პატრიარქსა და ეპარქიის მღვდელმთავარს უფლება ეძლეოდათ ახლად გახსნილ ეკლესიაში დაედგინათ მოძღვარი. ამის შემდეგ სხვა პრობლემები იწყებოდა. იმხანად ეკლესიები სახელმწიფოსაგან იბეგრებოდა ანუ რაიონულ საფინანსო ორგანოს წარმომადგენლებს შეეძლოთ, თუ მოქმედი ეკლესია სახელმწიფო გადასახადს ვერ გადაიხდიდა, ტაძრის დახურვა მოეთხოვა. ეკლესიის ერთადერთ შემოსავალს გაყიდული სანთლიდან მიღებული თანხა და მღვდელმოქმედებაში აღებული შემოწირულობა შეადგენდა. ახალგახსნილ ეკლესიებში ძირითადად გაჭირვებული მოხუცები დადიოდნენ... თითქმის 19 წელი ვიყავი ჭყონდიდის ეპარქიის მღვდელმთავარი, ყველა ეკლესიასთან და სამრევლოსთან დიდი სიყვარული მაკავშირებს." (66, 119-120). მეუფე გიორგის ღვაწლით ეპარქიაში ამოქმედდა სუჯუნის, სეფიეთის, ტყვირის, მაიდანის, მარანის, აბაშის ეკლესიები. 1992 წლის 21 დეკემბერს ეპისკოპოს გიორგის ებოძა მთავარეპისკოპოსობა, 2000 წლის 28 ნოემბერს მიტროპოლიტობა. 2007 წლის 21 დეკემბერს დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით. 2007 წლის 25 დეკემბერს მიტროპოლიტი გიორგი დადგენილ იქნა ახლადშექმნილი თერჯოლისა და ტყიბულის ეპარქიის მმართველად. ახალი ეპარქია ისტორიული გაენათის ეპარქიის ნაწილს მოიცავს. მეუფე გიორგი ჩვეული გულმოდგინებით შეუდგა ახალ ეპარქიაში ეკლესია-მონასტრების აღორძინებას. მიტროპოლიტი გიორგი არის ღვთისმეტყველების დოქტორი. საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ძველი თაობის ერთ-ერთი გამორჩეული მღვდელმთავარი.

მიტროპოლიტი იობი (აქიაშვილი)

მიტროპოლიტი იობი, ერისკაცობაში ელგუჯა ზურაბის ძე აქიაშვილი, დაიბადა 1960 წლის 29 მაისს ყაზბეგის რაიონ სოფელ სნოში. აქიაშვილთა გვარი ღუდუშაურთა განთქმული საგვარეულოს ერთ-ერთი განშტოებაა. იგი ბავშვობიდანვე ეზიარა ქრისტიანული სარწმუნოების მადლს, ოჯახი ღვთისმოშიში და მორწმუნე იყო. 1977 წელს ელგუჯა აქიაშვილმა დაამთავრა სოფელ სნოს საშუალო სკოლა, 1978 წელს ჩაირიცხა საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის ეკონომიკის ფაკულ¬ტეტზე. სტუდენტობის წლებში იგი იყო სიონის საპატრიარქო ტაძრის სტიქაროსანი. 1982 წელს ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით დაინიშნა საქართველოს საპატრიარქოში ეკონომისტად. 1983 წლიდან ელგუჯა აქიაშვილი საქართველოს საპატრიარქოს საფინანსო-სამეურნეო განყოფილების უფროსის მოადგილეა. 1984 წელს გაწვეულ იქნა სამხედრო სამსახურში. დაბრუნების შემდეგ მუშაობა განაგრძო საქართველოს საპატრიარქოში არქივარიუსად. 1985 წელს ჩაირიცხა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში. სემინარიაში სწავლის დროს გადაწყვიტა კიდევ უფრო ახლოს გაცნობოდა მონასტრული ცხოვრების წესს. არდადეგების დროს იყო მორჩილი ბეთანიის მამათა მონასტერში, მარტყოფის საპატრიარქო რეზიდენციაში.

1988 წლის 3 იანვარს სამთავროს მონასტერში წილკნელმა ეპისკოპოსმა ზოსიმემ (შიოშვილი) ელგუჯა აქიაშვილი აღკვეცა ბერად და უწოდა სახელი იობი. იმავე წლის 19 იანვარს, ნათლისღების დღესასწაულზე სიონის საპატრიარქო ტაძარში უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ ბერი იობი აკურთხა დიაკვნად, ხოლო 28 მარტს - მღვდლად. 1988 წლის 22 ივნისს მღვდელმონაზონი იობი დაინიშნა მარტყოფის ღვთაების მონასტრის წინამძღვრად. 1989 წლის ზაფხულში მღვდელმონაზონი იობი მონაწილეობდა აჭარაში მოწყობილ მისიონერულ მოგზაურობაში. 1989 წლის 3 სექტემბერს იგი აყვანილ იქნა იღუმენის ხარისხში, იმავე წლის ოქტომბერში უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით გადაყვანილ იქნა აჭარაში სხალთის ახლადგახსნილ მამათა მონასტერში. 1990 წლის 28 აგვისტოს ვარძიაში წირვის დამთავრების შემდეგ უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა იღუმენი იობი არქიმანდრიტის ხარისხში აიყვანა.

1990 წლის სექტემბერში არქიმანდრიტი იობი გადაყვანილ იქნა ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიაში, კომანის მონასტერში, მაგრამ ელემენტარული საცხოვრებელი პირობების არქონის გამო იძულებული გახდა დროებით კვლავ თბილისში დაბრუნებულიყო. 1990 წლის ივლისიდან დაინიშნა საქართველოს საპატრიარქოს ახლადჩამოყალიბებული სოფლის მეურნეობის განყოფილების თავმჯდომარედ, იმავდროულად ასრულებდა მარტყოფის ღვთაების მონასტრის წინამძღვრის მოვალეობასაც.

1992 წლის მაისში საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის წმიდა სინოდის გადაწყვეტილებით არქიმანდრიტი იობი გამორჩეულ იქნა მანგლელ ეპისკოპოსად. 17 მაისს სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში შესრულდა მისი ეპისკოპოსად კურთხევის წესი. არქიმანდრიტმა იობმა ამ სიტყვებით მიმართა უწმიდესსა და უნეტარესს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ ილია II-ს, წმიდა სინოდის წევრებს: "დღეს, ამ წუთებში, განსაკუთრებით ვგრძნობ ღვთის განგების იდუმალებას. გული ჩემი აღვსილია ღვთისა და მოყვასის სიყვარულით, მიყვარს უფალი მისთვის, რომ იგი არის ერთი ჭეშმარიტი და მარადმყოფელი, მიყვარს უფალი მისთვის, რომ იგი არის დიდად მოწყალე. ამ დიდი სიყვარულიდან გამომდინარე მსურს ჩემი გული და სული მივანდო მაღალ ღმერთს. სულისა და გულის თვისება კი ისეთია, რასაც შეიყვარებ სრული სიყვარულით, იმას დაემონება. დიახაც მსურს უმწიკვლოდ ვემსახურო ყოვლისშემძლე ღმერთს და ჩემს საყვარელ ერს. თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, დიდია ღვთის განგება და ძალა, რომელმაც თქვენი წმიდა ლოცვით გამომირჩია და დამადგინა უძველესი მანგლისის ეპარქიის მღვდელმთავრად. მესმის რა ესოდენ დიდი პატივი და მნიშვნელობა ეპისკოპოსობისა, გთხოვთ ილოცოთ ჩემთვის, ჩემი გაძლიერებისათვის იმ ზეგარდმო სიბრძნის ჩემს სიმდაბლეზე გარდამოსვლისათვის, რაზედაც წმიდა მოციქული იაკობი ბრძანებს: "ზეგარდმოი სიბრძნე პირველად სიწმიდე არს და მერმე მშვიდობაი, სახიერებაი, მორჩილებაი, სავსე წყალობითა და ნაყოფითა საქმეთა კეთილითა, განუკითხველ და შეუორგულებულ". წოდება ეპისკოპოსობისა და მოციქულებრივი ღვაწლი ის არის, რომ ქრისტიანულ ცხოვრებას ვატარებდე სიწმიდით, სიყვარულით, თავმდაბლობით. დიდი სურვილი მაქვს შევიქმნა ღირსი ესოდენ დიდი პატივისა. მომმადლოს უფალმან, თქვენო უწმიდესობავ, თქვენი მამობრივი ზრუნვითა და ლოცვით, კეთილმსახურება ღვთისა და ერისა. თავს ვუსვამ კითხვას, როდის შევიქმნები ღირსი ამ წოდებისა? ალბათ მაშინ, ოდეს აღვასრულებ წმიდა პავლე მოციქულის სული წმიდით განბრძნობილ სიტყვებს: "ყოვლითა სიმდაბლითა და სიმშვიდითა და სულგრძელობითა თავს იდებდით ურთიერთის სიყვარულითა, ისწრაფდით დამარხვად ერთობასა. მას სულისასა, საკვირველითა მისი მშვიდობისაითა". შევსთხოვ მაღალ ღმერთს ჩემს მსახურებაში მომცეს მზერა მართლმადიდებელი ეპისკოპოსისა, რომ დავინახო მართალი და ცოდვილი, ფარისეველი და დაცემული. რომ ვიყო დაუნდობელი ცოდვისადმი და შემწყნარებელი ცოდვილისა, მიყვარდეს ცოდვილი და მძულდეს ცოდვა. ვიყო ერთგული მართლმადიდებელი სარწმუნოებისა. დიდი მართლმადიდებელი ასკეტი იოანე კიბისაღმწერელი წერს: "სხვაა ღვთისმფარველობა და სხვაა წყალობა ღვთისა, და სხვა - ნუგეშისცემა, ღვთის განგება ვრცელდება ყველა არსებულზე, შეწევნა ღვთისა ებოძებათ მათ, რომელნიც მართალნი არიან, ღვთის მფარველობის ქვეშ არიან მართალნი, ღვთის წყალობით ჯილდოვდებიან, რომელნი მსახურებენ უფალს, ხოლო ნუგეშისცემულ არიან, რომელთა უყვართ ღმერთი". ამ წმიდა სიყვარულიდან გამომდინარე, ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მეოხებითა და თქვენი წმიდა ლოცვით ახალ მსახურებაში მსურს მქონდეს ღვთის მფარველობაც, ღვთის წყალობაც და ნუგეშისცემაც მე ყოვლადუღირსს. და ბოლოს მუხლს ვიდრეკ შემოქმედისა და ჩვენი მეოხის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის წინაშე და შევთხოვ; მეოხო მხურვალეო და ზღუდეო, უბრძოლველო წყარო მოწყალებისაო, ვევედრები, ვხმობთ შენდა მიმართ, მას თუალად მეწიენ ჩვენ, დედუფალო ღვთისმშობელო, და გვიხსენ ჩვენ ჭირთაგან, მხოლოო კურთხეულო და მოსწრაფე იქმენ ვედრებად, და განმზადებულ მეოხებად, და ლმობიერ ხელისამპყრობელ, რომელი ეგე მარადის იღწვი პატივისმცემლობითა შენთათვის, ღვთისმშობელო", "წყალობა შენი უფალო თანამავალ მეყავნ მე ყოველთა დღეთა ცხოვრებისა ჩემისათა, დამკვიდრებად ჩემდა სახლსა უფლისასა განგრძობასა დღესა." (61, 1992, 5).

ახლადნაკურთხ ეპისკოპოსს უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა შემდეგი სიტყვით მიმართა: "ბრძანებითა და განგებითა ყოვლად წმიდისა სამებისა, მოწყალებითა მამისა და ძისა და სულისა წმიდისათა, დიდ სვეტიცხოველში დადგინებულ და ხელდასხმულ ხარ ეპისკოპოსად მანგლისისა. ეს არის განგება და წყალობა ღვთისა, რომელმაც შენ იერარქიის მაღალ საფეხურზე აგიყვანა. დღეს შენ ღვთისა და ერის წინაშე აღიარე ის, რაც უნდა დაიცვა. უპირველეს ყოვლისა, გევალება მტკიცედ დაიცვა მართლმადიდებლური სარწმუნოება, რომლის ფუძე საღვთო წერილი და საღვთო გადმოცემებია. შენ მტკიცედ უნდა დაიცვა ის ტრადიციები, რომელთაც წმიდა მამები ქადაგებდნენ. მტკიცედ უნდა დაიცვა კანონები, რომელნიც შვიდთა მსოფლიო კრებათა და ადგილობრივ კრებათა შინა დაიწერნენ. ეს კანონები სიმტკიცეა მართლმადიდებლური სარწმუნოებისა. შენ დღეს ფიცი მიეცი უფალს, რომ უერთგულებ მართლმადიდებლურ სარწმუნოებას და დაემორჩილები სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს. უნდა გახსოვდეს, რომ ეს ფიცი მხოლოდ უბრალო სიტყვები როდია, არამედ ღრმა მნიშვნელობის უდიდესი საიდუმლოა. ყოველი, ვინც სვეტიცხოველში მიცემულ ფიცს არღვევს, აუცილებლად ისჯება ღვთისაგან. ამიტომ ყოველ მღვდელმთავარს მუდამ უნდა ახსოვდეს და ხშირად უნდა კითხულობდეს ამ ფიცს, რომელსაც ხელდასხმის წინ აძლევს ღმერთსა და ეკლესიას ამ დიდსა და წმიდა ტაძარში. ჩვენ მეტად რთულსა და მძიმე დროს ვცხოვრობთ, როცა მრავალი ხილული და უხილავი ბოროტი ძალა განსაკუთრებული სისასტიკით ებრძვის სიწმიდეს, ეკლესიას, სამღვდელოებას. ეს ჩვეულებრივი მოვლენაა. ქრისტიანობის ისტორიისათვის, ამ ბრძოლამ არ უნდა შეგაშინოს და გული არ უნდა გაგიტეხოს, რადგანაც უფალი ბრძანებს: "კლდესა ამას ზედა აღვაშენო ეკლესიაი ჩემი და ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ვერ ერეოდენ მას". ამ სიტყვებიდანაც ჩანს, რომ ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ებრძვიან ეკლესიას, მაგრამ ჯოჯოხეთი უძლურია წინაშე ღვთისა. რადგანაც დამაარსებელი ეკლესიისა არის უფალი ჩვენი იესო ქრისტე, ძე ღვთისა, ამიტომაც ყოველი, ვინც ეკლესიას შეებრძოლა, დაიღუპა. დღეს ჩვენი ეკლესია მრავალი პრობლემის წინაშე დგას, მრავალი რელიგია ცდილობს შემოიჭრას საქარ¬თველოში, სადაც ყოველთვის მტკიცე იყო მართლმადიდებლური სარწმუნოება. სამწუხაროა, მაგრამ ფაქტია, რომ ამ აღმოსავლურმა რელიგიებმა თუ სექტებმა, რომელნიც თავის თავს ქრისტიანებს უწოდებენ, მიზანს მიაღწიეს და მრავალი ქართველი დაუკარგეს უფლის სამწყსოს. დღეს მღვდელმთავარს რწმენის სადარაჯოზე დგომა მოეთხოვება. იგი ყველაფერს უნდა აკეთებდეს იმისათვის, რომ არცერთი ადამიანის წარწყმედა არ დაუშვას. ეს რთული დრო ჩვენგან, ეკლესიისა და მისი მსახურებისაგან, გაძლიერებულ მარხვას მოითხოვს, რაც თავისთავად სულიერების ამაღლების საფუძველია. სწორედ ჩვენ ჩაგვაბარა უფალმა სამწყსო და მოვალენი ვართ იგი უკლებლივ წარვუდგინოთ უფალს. ღვთის განგებით, დღეს შენ მღვდელმთავარი გახდი მანგლისის ისტორიული ეპარქიისა, რომელიც დაარსების დღიდანვე მტკიცედ იდგა ქრისტიანობის სადარაჯოზე. მანგლისის წმიდა ჯვრის თაყვანსაცემად ხომ არა მარტო მთელი საქართველო, არამედ მთელი ამიერკავკასია მოდიოდა. მხოლოდ განხეთქილების შემდეგ აუკრძალა სომეხთა კათოლიკოსმა სომხებს ამ ჯვრის თაყვანისცემა. აი, ასეთი მნიშვნელობა ჰქონდა მანგლისს. შენ უნდა აღადგინო ის დიდებული ტრადიციები სულიერი მოღვაწეობისა, რომელიც ყოველთვის გამოარჩევდა მანგლისის ეპარქიას. ღმერთი იყოს შენი შემწე და მფარველი, ღმერთმა გაგაძლიეროს რწმენით, სიყვარულითა და სასოებით. მიიღე კვერთხი ესე, რათა დამწყსო რწმუნებული შენდა სამწყსო ქრისტესი და დალოცე სრულიად საქართველო, რომელიც დღეს ჩვენთან ერთად აღავლენდა ლოცვებს შენთვის." (61, 1992, 5).

1992 წლის სექტემბრიდან ეპისკოპოსი იობი დაინიშნა სასულიერო აკადემიისა და სემინარიის პრორექტორად.

1992 წლის 25 დეკემბერს მეუფე იობი გადაყვანილ იქნა ბათუმ¬-შე¬მოქმედის ეპარქიის მმართველად და ხულოს სასულიერო სასწავლებ¬ლის რექტორად. ბათუმ-შემოქმედის ეპარქიაში მოღვაწეობის დროს მეუფე იობის ძალისხმევით გაიხსნა მრავალი ეკლესია-მონასტერი, აჭარის მოსახლეობის დიდი ნაწილი დაუბრუნდა ქრისტიანულ სარწმუნოებას. 1995 წლის გაზაფხულზე წმიდა სინოდის გადაწყვე¬ტილებით ბათუმ-შემოქმედის ეპარქიის გაყოფის შემდეგ ეპისკოპოსი იობი დაინიშნა ბათუმისა და სხალთის ეპისკოპოსად. 1996 წლის 21 ოქტომბრიდან დაინიშნა ურბნისისა და რუისის ეპარქიის¬ მმართველად და სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ქორეპისკოპოსად. 1996 წლის 25 დეკემბერს აყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის, 2000 წლის დეკემბერში მიტროპოლიტის ხარისხში. 2007 წლის 25 დეკემბერს დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის უმაღლესი ორდენით. 2003 წელს პირადი განცხადების საფუძველზე განთა¬ვისუფლდა ქორეპისკოპოსის თანამდებობიდან და სათავეში ჩაუდგა საპატრიარქოს საღვთისმეტყველო და ლიტურ¬გიკულ კომისიებს. მეუფე იობის დამსახურებაა ურბნისისა და რუისის ეპარქიაში საეკლესიო ცხოვრების აღორძინება. ეპარქიაში შემავალ თითქმის ყველა სოფელში აღადგინეს ძველი ან ააშენეს ახალი ეკლესიები. დაფუძნდა მამათა და დედათა მონასტრები, სასულიერო სასწავლებლები.



ურბნისისა და რუისის ეპარქიის მოქმედი ეკლესია მონასტრები.

მოქმედი ტაძრები (2008 წლის მონაცემებით):

1. აბანოს ღვთისმშობლის შობის სახ. ტაძარი
2. აბისის წმ. მარინეს სახ. ტაძარი
3. ავლევის მიძინების სახ. ტაძარი
4. ალის კვირაცხოვლის სახ. ტაძარი
5. არადეთის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
6. ატოცის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
7. ახალსოფლის ივერიის ღვთისმშობლის ხატის სახ. ტაძარი
8. ბებნისის თეოდორე ტირონის სახ. ტაძარი
9. ბეკმის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
10. ბრეთის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
11. დიდი ფლევის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
12. დირბის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
13. ვაყის ღვთისმშობლის შობის სახ. ტაძარი
14. ვაყის 100000 ქართველ-მოწამეთა სახ. ტაძარი
15. ზემო ხვედურეთის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
16. კეხიჯვრის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
17. მოხისის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
18. მოხისის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი (პატარა)
19. მცხეთიჯვრის ტაძარი
20. ნაბახტევის იოანე ნათლისმცემლის სახ. ტაძარი
21. ოსიაურის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
22. რუისის საკათედრო ტაძარი
23. რუისის ღვთისმშობლის შობის სახ. ტაძარი
24. რუისის ხარების სახ. ტაძარი
25. რუისის დიმიტრი თესალონიკელის სახ. ტაძარი
26. სავანისუბნის ილია წინასწარმეტყველის სახ. ტაძარი
27. სათივის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
28. სასირეტის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
29. სატივის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
30. საღოლაშენის მიძინების სახ. ტაძარი
31. საციხურის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
32. სურამის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
33. სურამის ღვთისმშობლის სახ. ტაძარი
34. სურამის წმ. მარინეს სახ. ტაძარი
35. სურამის ღვთაების სახ. ტაძარი
36. სურამის წმ. ბარბარეს სახ. ტაძარი
37. სურამის კვირაცხოვლის სახ. ტაძარი
38. სურამის წმ. კვირიკესი და ივლიტას სახ. ტაძარი
39. ტაშისკრის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
40. ტახტისძირის პეტრე-პავლეს სახ. ტაძარი
41. ტეზრის ღვთისმშობლის შობის სახ. ტაძარი
42. ტკოცის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
43. ფცის ღვთისმშობლის შობის სახ. ტაძარი
44. ქვენატკოცის ღვთისმშობლის შობის სახ. ტაძარი
45. ქვემო ხვედურეთის ღვთისმშობლის შობის სახ. ტაძარი
46. ქვიშხეთის აღდგომის სახ. ტაძარი
47. ღვლევის ღვთისმშობლის შობის სახ. ტაძარი
48. შაშაქეთის ივერიის ღვთისმშობლის ხატის სახ. ტაძარი
49. ცოცხნარის მიძინების სახ. ტაძარი
50. ცხრამუხის წმ. ნინოს სახ. ტაძარი
51. ცხრამუხის წმ. სამების სახ. ტაძარი
52. ძლევის ჯვრის წმ. სამების სახ. ტაძარი
53. წაღვლის სვიმონ მესვეტის სახ. ტაძარი
54. წაღვლის წმ. სამების სახ. ტაძარი
55. წრომის ამაღლების სახელობის საკათედრო ტაძარი
56. ხაშურის საკათედრო ტაძარი
57. ხაშურის წმ. ბარბარეს სახ. ტაძარი
58. ხაშურის იოანე ღვთისმეტყველის (გორათის) სახ. ტაძარი
59. ხაშურის წმ. ნიკოლოზის სახ. ტაძარი
60. ხაშურის წმ. მარინეს სახ. ტაძარი


მამათა მონასტრები

ქოზიფას მამათა მონასტერი:

61. ქოზიფას ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანების სახ. ტაძარი
62. ქოზიფას იოანე ზედაზნელის და მის 12 მოწაფის სახ. ტაძარი
63. ქოზიფას ყოველთა წმიდათა სახ. ტაძარი
64. ქოზიფას წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
65. ქოზიფას წმ. მართალ ლაზარეს სახ. ტაძარი
66. ქოზიფას წმ. შიო მღვიმელის სახ. ტაძარი
წინამძღვარი - იღუმენი ეფრემი (გამრეკელიძე)

ბერთუბნის წმიდა მარიამ ეგვიპტელის სახელობის მამათა მონასტერი

67. მარიამ ეგვიპტელის სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - სქემიღუმენი საბა (ჟღენტი)

ძამის საბა განმწმედელის სახ. მამათა მონასტერი

68. წმიდა საბა განმწმედელის სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - სქემმღვდელმონოზონი ლუარსაბი (სანიკიძე)

ტბეთის გაბრიელ მთავარანგელოზის სახ. მამათა მონასტერი

69. წმიდა გაბრიელ მთავარანგელოზის სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - სქემმღვდელმონაზონი ეგნატე (გოგოლაძე)

მუხილეთის წმ. ზენონ იყალთოელის სახ. მამათა მონასტერი

70. წმ. ზენონ იყალთოელის სახ. ტაძარი
წინამძღვარი - მღვდელმონაზონი ზენონი (სანოძე)

წმ. გიორგის სახ. სკიტე

71. წმიდა იოანე ნათლისმცემლის სახ. ტაძარი
სკიტეში მოღვაწე პირთა რაოდენობა შეადგენს 2 ბერს

ქვათეთრის ყოველთა ქართველთა წმინდანთა სახ. მამათა მონასტერი

72. ყოველთა ქართველთა წმინდანთა სახ. ტაძარი
წინამძღვარი - იღუმენი გრიგოლი (თოიძე)

ბანის მამათა მონასტერი

73. წმ. გრიგოლ ხანძთელის სახ. ტაძარი
74. ღვთისმშობლის საფარველის სახ. ტაძარი
წინამძღვარი - სქემმღვდელმონაზონი გედეონი (თიბილაშვილი)

ქართის წმ. ათანასე დიდის სახ. მამათა მონასტერი

75. წმიდა ათანასე დიდის სახ. ტაძარი
წინამძღვარი - სქემმღვდელმონაზონი ისიდორე (ოქროპირიძე)

კოდმანის წმ. გაბრიელ ქართველის სახ. მამათა მონასტერი

76. წმიდა გაბრიელ ქართველის სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - სქემმღვდელმონაზონი მარკოზი (მიქაბაძე)

ყინწვისის წმიდა ნიკოლოზის სახელობის მამათა მონასტერი

77. წმ. ნიკოლოზის სახ. ტაძარი
78. წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
წინამძღვარი - იღუმენი გიორგი (ედილაშვილი)

სამწევრისის ჯვრის სახ. მამათა მონასტერი

79. ჯვრის სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - მღვდელმონაზონი დოროთე (დევაძე)

ულუმბოს მიძინების სახელობის მამათა მონასტერი

80. ღვთისმშობლის მიძინების სახ. ტაძარი
წინამძღვარი - სქემმღვდელმონაზონი ილია (ხაჩიძე)

ულუმბოს წმ. გიორგის სახ. ტაძარი

81. წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - არქიმანდრიტი გაბრიელი (ტაბატაძე)

სარკის წმინდა გიორგის სახ. მამათა მონასტერი

82. წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - იღუმენი ისაია (გოგიბერიძე)

წვიმოეთის იოანე ნათლისმცემლის შობის სახ. მამათა მონასტერი

83. იოანე ნათლისმცემლის შობის სახელობისა ტაძარი

სურამის იობ მრავალვნებულის სახ. მამათა მონასტერი

84. იობ მრავალვნებულის სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - სქემმღვდელმონაზონი სვიმონი (ცაკაშვილი)

სურამის ურთხვის წმ. გიორგის სახ. მამათა მონასტერი

85. წმინდა გიორგის სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - იღუმენი იოანე (გვედაძე)

აბუხალოს წმ. დავით გარეჯელის სახ. მამათა მონასტერი

86. წმიდა დავით გარეჯელის სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - სქემმღვდელმონაზონი გაბრიელი (გაჩეჩილაძე)

წიფლოვნის ღვთისმშობლის შობის სახ. მამათა მონასტერი

87. ღვთისმშობლის შობის სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - სქემმღვდელმონაზონი დავითი (აქიაშვილი)

დედათა მონასტრები:

იტრიის ღვთისმშობლის სახელობის დედათა მონასტერი

88. იტრიის მიძინების სახ. ტაძარი
89. იტრიის მენელსაცხებლე დედათა სახ. ტაძარი
წინამძღვარი - მონაზონი პელაგია (თვარაძე)

ხცისის წმ. გიორგის სახ. დედათა მონასტერი

90. წმინდა გიორგის სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - მონაზონი ნინო (ბოლქვაძე)

სურამის ამაღლების სახ. დედათა მონასტერი

91. ამაღლების სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - მონაზონი თამარი (ფიჩხაია)

ქაშუეთის წმ. გიორგის სახ. დედათა მონასტერი

92. წმინდა გიორგის სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - მონაზონი სალომე (გველესიანი)

ბრეთის დედათა მონასტერი

93. წმ. გიორგის სახ. ტაძარი
94. წმ. პიროს ბრეთელის სახ. ტაძარი
წინამძღვარი - მონაზონი ანგელინა (ოსაძე)

რუისის მიძინების სახ. დედათა მონასტერი

95. ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - მონაზონი ებილია (შუბლაძე)

ხეობის იოანე ღვთისმეტყველის სახელობის დედათა მონასტერი

96. ხეობის იოანე ღვთისმეტყველის სახ. დედათა მონასტერი

ქარელის ხარების სახ. დედათა მონასტერი

97. ხარების სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი მონაზონი მარიამი (ფეიქრიშვილი)

სამწევრისის მთავარანგელოზის სახ. დედათა მონასტერი

98. მთავარანგელოზის სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - მონაზონი ალექსანდრა (ძაგნიძე)

ორთუბნის ღვთისმშობლის შობის სახ. დედათა მონასტერი

99. ღვთისმშობლის შობის სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - მონაზონი მარიამი (კურტანიძე)

ურბნისის წმიდა ნინოს სახ. დედათა მონასტერი

100. სტეფანე პირველმოწამის სახელობის ტაძარი
101. წმ. ნინოს სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - მონაზონი საბიანა (ასათიანი)

დირბის ღვთისმშობლის სახ. დედათა მონასტერი

102. მიძინების სახელობის ტაძარი
წინამძღვარი - მონაზონი ცეცილია (შავდათუაშვილი)

მიტროპოლიტი დანიელი (დათუაშვილი)

მიტროპოლიტი დანიელი, ერისკაცობაში დავით გრიგოლის ძე დათუაშვილი, დაიბადა 1955 წლის 29 მაისს ქ. თბილისში. 1963-1972 წლებში სწავლობდა თბილისის 24-ე საშუალო სკოლაში, 1972-1977 წლებში - შოთა რუსთაველის სახელობის თეატრალური ინსტიტუტის კინომცოდნეობის ფაკულტეტზე. 11978-79 წლებში გადიოდა სტაჟირებას მოსკოვის კინოს თეორიისა და ისტორიის ინსტიტუტში. სწავლის დამთავრების შემდეგ მუშაობა დაიწყო საქართველოს კინოკომიტეტის საგამომცემლო განყოფილებაში, სადაც მუშაობდა 1981 წლამდე. იგი იმ მცირერიცხოვან ახალგაზრდობის ჯგუფის წარმომადგენელია, რომელთაც უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის აღსაყდრების შემდეგ თავიანთი მომავალი საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიას დაუკავშირეს.

1981 წლიდან დავით დათუაშვილმა მუშაობა დაიწყო საქართველოს საპატრიარ-ქოს საგამომცემლო განყოფილებაში. ამავე წელს ჩაირიცხა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში. II კურსიდან მან სწავლა გააგრძელა ქ. ზაგორსკის სემინარიაში დაუსწრებლად.

1983 წლის 4 ივნისს, წმიდა დავით გარეჯელის ხსენების დღეს, უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ დავით დათუაშვილი მამადავითის ეკლესიაში დიაკვნად აკურთხა. 1985 წლის 28 აგვისტოს, მარიამობის დღესასწაულზე, დიაკვანი დავითი უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ სიონის საპატრიარქო ტაძარში აკურთხა მღვდლად. როგორც მეუფე დანიელის მდივანი მონაზონი ელენე (ნაფეტვარიძე) იხსენებს: "მამა დავითი იმხანად სიონის საპატრიარქო ტაძრის მოძღვარი იყო, პარალელურად შაბათობით წირავდა მცხეთის სამთავროს დედათა მონასტერში. ეკლესიები გაიხსნა დმანისში, წყნეთში. მამა დავითი თავისი მრევლით ამ ეკლესიებშიც წირავდა ოთხშაბათსა და ხუთშაბათს. მისი კურთხევით მრავალრიცხოვანი მრევლი ვიკრიბებოდით სიონის ტაძარში და ვაწყობდით მომავლის გეგმებს, დავალაგეთ და მოვაწესრიგეთ მეტეხი, ანჩისხატი, ხაშმის, შავნაბადას, თელეთის წმიდა გიორგის ეკლესიები, რომელნიც თითქმის 70 წელი უპატრონოდ იყო მიტოვებული. ვაგროვებდით თანხებს გაჭირვებულთათვის, შევდიოდით საპატიმროებში... 1989 წლის 9 აპრილის ცნობილი მოვლენების დროს ჩვენს მრევლს ერთი წუთითაც არ დაუტოვებია ჩვენი თანამემამულენი, ვამხნევებდით მათ."

ისტორიულმა ძნელბედობამ განსაკუთრებით დააზარალა სამხრეთ საქართველო, მესხეთი - ტაო-კლარჯეთი. XIX საუკუნიდან გამაჰმადიანებული ქართველების ოსმალეთში გასახლების ხარჯზე რუსეთის ხელისუფლებამ აქ გადმოასახლა სომხები და დემოგრაფიული ვითარება ქართველების საზიანოდ შეიცვალა... ბოლშევიკური მმართველობის ხანაში ახალციხის, ახალქალაქის, ბოგდანოვსკის, ადიგენის რაიონები სახელმწიფო საზღვრის განსაკუთრებულ, დახურულ ზონებად გამოცხადდა და სპეციალური საშვის გარეშე ამ რაიონებში შესვლა შეუძლებელი იყო. უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ 1988 წლის 19 ივლისს სიონში ქადაგებისას აღნიშნა: "ამ რამდენიმე დღის წინათ ჩვენ სამცხე-ჯავახეთი მოვინახულეთ - ეს საოცარი მხარე საქართველოსი. წმიდათაწმინდა ადგილია, საიდანაც დაედო სათავე ჩვენს გაქრისტიანებასა და სულიერ კულტურას... მოვიარეთ სოფლები, უმეტესად დაცარიელებულნი, ვიყავით სოფელში, სადაც ადრე სამასი ქართული ოჯახი ცხოვრობდა, დღეს კი მხოლოდ სამია. მაგრამ განსაკუთრებით გულდასაწყვეტი მდგომარეობა ახალქალაქის და ბოგდანოვკის რაიონებშია შექმნილი. ახალქალაქის რაიონში მოსახლეობის სამი თუ ოთხი პროცენტია ქართული. დაცარიელებული და დაობლებული ქართული ტაძრები მძიმე განცდას იწვევს, ვიყავით კუმურდოს ტაძარში, რომელიც მიუხედავად იმისა, რომ ნახევრად დანგრეულია, დიდებულება მაინც შენარჩუნებული აქვს, მაგრამ მინდა ისევ ფარავნის ტბას მივუბრუნდე, რომლის გარშემოც დღეს მხოლოდ სომხური სოფლებია, ერთ-ერთ მათგანში, რომელსაც ფოკა ჰქვია, ქართული ტაძარი დგას, წმინდა ნინოს სახელობისა. იქ ყოფნისას განსაკუთრებით შევიგრძენით წმიდა ნინოს მადლი, ჩვენ შევსთხოვეთ უფალს, რომ ამ მშვენიერ მიწა-წყალს თავისი ძველი პატრონი ქართველობა დაუბრუნოს და მივიღეთ გადაწყვეტილება, რომ ფარავნის ტბის ნაპირას, იქ, სადაც წმიდა ნინოს უფალი გამოეცხადა, ქართული ეკლესიის ცენტრი ავაშენოთ... მე დარწმუნებული ვარ, რომ ეს იქნება დასაწყისი თავის ძველ სამკვიდრებელში ქართველების დაბრუნებისა." (43, 1, 266).

უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ 1989 წლის 1 ივნისს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის წევრებთან და სამღვდელოებასთან ერთად წირვა ჩაატარა ფოკაში, ფარავნის ტბასთან და დალოცა წმიდა ნინოს ნაკვალევზე წამომსვლელი 33 მლოცველი. ამ ჯგუფს ხელმძღვანელობდა მამა დავით დათუაშვილი... მომლოცველნი ჩერდებოდნენ სოფლებში, ხვდებოდნენ მოსახლეობას, სრულდებოდა მდინარეში შთაფვლით ნათლობა. დაიწყო ხალხის გამოღვიძება, სარწმუნოებისაკენ მობრუნება. აქედან მოყოლებული, ფეხით მსვლელობა წმ. ნინოს ნაკვალევზე ყოველწლიურად აღესრულება. მასშივე სხვადასხვა დროს მონაწილეობდნენ ჩვენი ეკლესიის მსახურნი, მათ შორის დღევანდელი მიტროპოლიტები: იობი, დავითი, ნიკოლოზი. უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-ემ მამა დავითს ჩააბარა საპატრიარქოსთან ახლადშექმნილი მომლოცველთა სამსახურის ხელმძღვანელობა. 1990 წელს მამა დავით დათუაშვილს მიენიჭა დეკანოზის ხარისხი. ამავე პერიოდში იგი დაინიშნა სვეტიცხოვლის ტაძრის წინამძღვრად, ხოლო შემდეგ - სხალთის მამათა მონასტრის წინამძღვრად და ხულოს სასულიერო სასწავლებლის რექტორად. პარალელურად იგი პედაგოგიურ მოღვაწეობას ეწეოდა სასულიერო აკადემიასა სემინარიაში. 1991 წლის 31 ოქტომბერს დეკანოზი დავით დათუაშვილი უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ლოცვა-კურთხევით აღიკვეცა ბერად და ეწოდა სახელად დანიელი. იმავე წელს მიენიჭა არქიმანდრიტობა. 1991 წლის ივლისიდან იგი საქართველოს საპატრიარქოსთან არსებული მისიისა და ევანგელიზაციის განყოფილების თავმჯდომარეა.

1992 წლის 22 მაისს არქიმანდრიტი დანიელი აღყვანილ იქნა ეპისკოპოსის ხარისხში და დაინიშნა ბოდბის ეპარქიის მმართველად. 21 მაისს სიონის საპატრიარქო ტაძარში არქიმანდრიტმა დანიელმა თავისი სამღვდელმთავრო სიტყვა ასე დაიწყო: "თქვენო უწმიდესობავ, ყოვლადსამღვდელონო მეუფენო, ქრისტესმიერ საყვარელნო მამანო, დედანო, ძმანო და დანო! ეფესელთა მიმართ დაწერილ ეპისტოლეში მოციქული პავლე ბრძანებს: "და მან მოსცნა, რომელნიმე მოციქულნი, რომელნიმე წინასწარმეტყველი, რომელნიმე მახარებელნი, რომელნიმე მწყემსნი და მოძღვარნი დასამტკიცებლად წმიდათა საქმედ მსახურებისა, აღსაშენებლად გუამისა ქრისტესისა" (ეფეს. 411,12). ამ სიტყვებში უდიდესი საიდუმლოებაა განცხადებული, გუამი ქრისტესი ეს არის ეკლესია, ხოლო ღვთისმსახურნი დადგენილნი არიან მის აღსაშენებლად. ადამიანი მონაწილეობს ღვთაებრივი სხეულის სრულყოფაში, ჩვენს წინაშე სწორედ რომ საშინელი და შესაძრწუნებელი საიდუმლო სამყაროს შემქმნელმა ადამიანი ღვთაებრივი შესაქმის თანამონაწილე გახადა. უსაზღვროა მოწყალება ღვთისა, იგი არა მარტო გვანიჭებს სიცოცხლეს, არამედ მისი უმაღლესი მდგომარეობისაკენ მოგვიწოდებს: "იყვენით თქვენ სრულ, ვითარცა მამა თქვენი ზეცათა სრულ არს" (მეათე 5, 48) ბრძანებს უფალი. დღევანდელი დღე სწორედ ამ უსაზღვრო მოწყალების ერთ-ერთი გამოვლინებაა. უფალი უწმიდესი მსახურების უფლებას გვაძლევს. დიდია და განუზომელია პატივი ესე, ენით გამოუთქმელი და დაუტევნელია ჩვენი სიხარული. "დიდ ხარ შენ უფალო და საკვირველ არიან საქმენი შენნი და ვერავინ შემძლებელ არს მადლის მიცემად საკვირველებათა შენთა". დღევანდელი წყალობა მთელი ეკლესიის კუთვნილებაა, მაგრამ განსაკუთრებულია იგი ჩემთვის უპირველს ყოვლისა, ვმადლობ ღმერთს ესოდენი სულგრძელობისა და შეწყნარებისათვის. ღვთის შემდეგ მადლობას გწირავთ თქვენ, უწმიდესო და უნეტარესო, იმ დიდი შუამდგომლობისათვის, რომელიც თქვენ გამიწიეთ წინაშე ღვთისა, ასევე მადლობა მინდა მოვახსენო წმიდა სინოდის მღვდელ¬მთავრებს, ჩვენს სამღვდელოებას, მორწმუნე მრევლს და აქ დამსწრეთ დღევანდელ ზეიმში მონაწილეობისათვის. მაგრამ მიუხედავად ესოდენ დიდი სიხარულისა, მე კარგად მესმის მთელი სიმძიმე და პასუხისმგებლობა დაკისრებული მოვალეობისა, ამისათვის ვევედრები მაღალ ღმერთს, შემაძლებინოს ამ რთულსა და სახიფათო გზაზე მშვიდობიანი მსვლელობა, დიდია ჩემი სასოება, თქვენო უწმიდესობავ, თქვენი ლოცვისა და თანადგომისა. ვესავ უფალს, ლოცვითა თქვენითა მომანიჭოს მღვიძარება და ზომიერება, რათა სიტყვისაებრ წინასწარმეტყველისა - "არა მივდრკე არცა მარჯულ, არცა მარცხულ, არამედ გზასა სამეუფოსა ვიდოდე" (2 სჯ. 4, 29, 17, 11). შევსთხოვ ჩვენს წმიდა სინოდს, ჩვენს სამღვდელოებასა და მრევლს მომავალშიც ნუ დამივიწყებენ ჟამსა ლოცვისასა, სულგრძელნი და მიმტევებელნი იყვნენ ჩემდა მომართ. დღეს რთული დროა, მეტად ძნელია შეინარჩუნო სიწმიდე და ჭეშმარიტ გზაზე შეუფერხებლად იარო, მაგრამ მდგომარეობას კიდევ უფრო ართულებს ის, რომ დღეს მტერი ღვთისა ცდილობს თვით მართლმადიდებლობის წიაღში აუბნიოს გზა მორწმუნეებს. ბოროტი ძალის მანქანებით ხშირად ვცილდებით იმ სულს, რომელიც წმიდა მამებმა გვიანდერძეს, როგორ განვასხვავოთ ჭეშმარიტი სული ამა სოფლის სულისაგან? წმიდა იოანე ღვთისმეტყველი თავის ეპისტოლეში ბრძანებს: საყვარელნო! იყუარებდეთ ურთიერთს, რამეთუ სიყვარული ღმერთისაგან არს და ყოველსა, რომელსა უყვარდეს, ღმრთისაგან შობილ არს, და იცის ღმერთი" (1 იოანე 4,7). აი, ჭეშმარიტების შეცნობის უტყუარი ნიშანი, ვისაც უყვარს, მან იცის ღმერთი. ამიტომ მინდა ამ ბედნიერ დღეს კიდევ ერთხელ გავიმეორო მაცხოვრის უმთავრესი მცნება და მოწოდება: "იყვარებდეთ ურთიერთარს უკეთუ ერთმანეთი გვეყვარება, წმიდა მამების სწავლება ანთებული სანთელი იქნება ჩვენთვის. დღეს განსაკუთრებული დღეა ჩვენი ეკლესიისათვის, დღეს ჩვენი ეკლესიის მეოხისა და მფარველის წმიდა ნიკოლოზის ხსენებას ვდღესასწაულობთ. წმიდაო ნიკოლოზ, დალოცე ეკლესია ჩვენი, დაიცავი მისი ერთობა და მთლიანობა ჭეშმარიტი მართლმადიდებლური სულით, აღამაღლე და განაბრწყინე იგი, რათა მისი დიდებით გამხნევებული მოიქცეს და გადარჩეს ქართველი ერი ამინ." (61, 1992, 5).

22 მაისს სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ ქართველი მღვდელმთავრების თანამწირველობით არქიმანდრიტი დანიელი აკურთხა ეპისკოპოსად. პატრიარქმა თავისი ქადაგება ამ სიტყვებით დაიწყო: "დღეს უდიდესი დღესასწაულია ქართული ეკლესიისა, მოსახსენებელი დღე მირონ-ლუკიის მთავარეპისკოპოსისა წმიდა ნიკოლოზისა, რომელიც მფარველია საქართველოს ეკლესიისა და ქართველი ერისა. დღესვე არის ხსენება ღირსისა მამისა ჩვენისა შიო მღვიმელისა, ამ ღირსშესანიშნავ დღეს ღმერთმა ინება ბოდბის ეპისკოპოსად ხელდასხმა მეუფე დანიელისა. თქვენო ყოვლადუსამღვდელოესობავ, ქრისტეს მიერ ძმაო, ჩვენო სულიერო შვილო, დიდია განგება ღვთისა და წყალობა მისი, რომელიც დღეს უხვად გარდმოვიდა შენზე: წყალობამან ღვთისამან შენ დღეს ეპისკოპოსის ტახტზე აგიყვანა, რათა მთელი სულით, გულითა და გონებით ემსახურო საქართველოს ეკლესიას და ქართველ ერს. არაფერი არ არის შემთხვევითი, ყველაფერი ღვთის განგებით წყდება არც ის არის შემთხვევითი, რომ დღეს მეუფე დანიელი ბოდბის ეპისკოპოსად ეკურთხა. ეს შედეგია წმიდა ნინოს განსაკუთრებული მფარველობისა მისი ერთგული მსახურის მიმართ, მეუფე დანიელმა, როცა ის ჯერ კიდევ მღვდელი იყო, მორწმუნეებთან ერთად სამგზის გამოიარა წმიდა ნინოს გზა ფარავნიდან მცხეთამდე. როგორც ცნობილია, მორწმუნეთა მოგზაურობამ მეუფე დანიელის წინამძღოლობით მრავალი კეთილი შედეგი გამოიღო. ამიტომ მეუფე დანიელს პირველს ეწოდა მორჩილი წმიდა ნინოსი და აი, მოციქულთა სწორმა დედა ნინომ დააფასა მისი ღვაწლი და მიიწვია იგი თავის საფლავთან, რათა იქ გაძლიერდეს წირვა-ლოცვა ჩვენი ერისა და ეკლესიის მშვიდობისა და კეთილდღეობისათვის. მეუფეო დანიელ, თქვენ იცით, თუ როგორ მძიმე და რთულ დროს გვიხდება ჩვენ ცხოვრება. რამდენი წინააღმდეგობის დაძლევა გვიწევს ყოველდღიურად, მაგრამ ყოველთვის უნდა გვახსოვდეს, რომ ბოროტი სულები და ძალები უძლურნი არიან ღვთის ძალისა და დიდების წინაშე. რა თქმა უნდა, წინ მრავალი განსაცდელი გელის, მძიმე დღეებიც გექნება, მაგრამ ნუ შეგეშინდება ამ განსაცდელისა, რადგან წმიდა ნიკოლოზი და წმიდა ნინო, წმიდა გიორგი, ღირსი მამა შიო მღვიმელი და სხვანი წმინდანნი მარად იქნებიან შენი შემწე. თქვენ საქართველოს საპატრიარქოში ხელმძღვანელობთ ურთულეს განყოფილებას, რომელსაც ეწოდება მისია და ევანგელიზაცია. ეს არის განყოფილება, რომელიც ზრუნავს ჩვენი ერის მოქცევისათვის, განყოფილება, რომელმაც უნდა გაზარდოს მისიონერები, მქადაგებლები. ჩვენ დღეს ყოველი ღონე უნდა ვიხმაროთ იმისათვის, რომ ქართველი ერი, რომელიც ღვთის განგებით ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელმა აირჩია, ისევ მისი კალთის ქვეშ მოვაქციოთ. თქვენმა განყოფილებამ უნდა იზრუნოს არა მხოლოდ საქართველოს მკვიდრთათვის, არამედ მათთვისაც, რომელნიც დღეს სამშობლოს გარეთ ცხოვრობენ. ჩვენ განსაკუთრებით უნდა ვიფიქროთ იმ ქართველებზე, რომელთაც სხვადასხვა მიზეზთა გამო დატოვეს ქრისტიანობა და დღეს მუსლიმანები არიან. ჩვენი ვალია, უცხოეთში მცხოვრებ ყველა ქართველში ეროვნული გრძნობა გავაღვიძოთ. მე დარწმუნებული ვარ, რომ ეროვნული გრძნობის გაღვიძებასთან ერთად ყოველ მათგანში ქრისტიანობაც გაიღვიძებს. აი, რამდენი საქმეა, რამდენი სამკალია დღეს საქართველოში. ეკლესიამ ყველაფერი უნდა გააკეთოს იმისათვის, რომ ჩვენი ერი გაერთიანდეს, უნდა გვახსოვდეს, რომ ღმერთი აერთიანებს, ხოლო ეშმაკი ყოფს. აქედან გამომდინარე, ყოველი, ვინც გათიშულთა გაერთიანებისათვის იღწვის, ღვთის ნებას ასრულებს, ხოლო, ვინც ჩვენი ერის გაყოფას ცდილობს, იგი მსახურია ბოროტი ძალებისა, აი, აქედან შეგვიძლია გაგება იმისა, თუ ვინ რომელ გზას ადგას. სადაც არის სიყვარული, შენდობა და ცოდვათა მიტევება, იქ ღმერთია, ხოლო სადაც სიძულვილი და გაყოფაა, იქ ეშმაკია. ღმერთმა მოგცეს სიბრძნე და ძალა ეკლესიისა და ერის სამსახურისა. მადლი, რომელიც შენ დღეს აქ, ამ წმიდა სვეტიცხოველში უხვად მიიღე ღვთისაგან, შენს სამწყსოს და საერთოდ საქართველოს უნდა გადასცე. მიიღე კვერთხი ესე, რათა დამწყსო რწმუნებული შენდა სამწყსო ქრისტესი, რომელსა რწმენეს შენი, იყავ მას ზედა კვერთხ და სიმტკიცე და რომელსა არა რწმენეს შენი და უდებ იქმნეს, მიაქციე მას ზედა საგვემელად კვერთხი ესე შენი სატანჯველად მისა~. მიიღე ეს კვერთხი და დალოცე სამწყსო სრულიად საქართველოსი, რომელიც დღეს ჩვენთან ერთად ლოცულობდა შენთვის." (61, 1992, 5).

1992 წლის 17 ოქტომბრიდან მეუფე დანიელი გადაყვანილ იქნა ბოდბის ეპარქიიდან ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიის დროებით მმართველად, ხოლო იმავე წლის 22 დეკემბრიდან ოფიციალურად დადგინდა ცხუმ-აფხაზეთის მმართველ მღვდელ¬მთავრად. ამ დროს ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიაში ურთულესი ვითარება იყო. ინსპირირებულმა კონფლიქტმა, დაპირისპირებამ ქართველებსა და აფხაზებს შორის (სინამდვილეში რუსეთსა და საქართველოს შორის) პიკს მიაღწია. მიმდინარეობდა საომარი ოპერაცია. ასობით დაჭრილი, უსახლკაროდ დარჩენილი ადამიანი იყო ეპარქიაში. დედა ელენე (ნაფეტვარიძე) იხსენებს: "ქალაქში სროლა ხშირია, თავზე წითელი ტყვიების წვიმაც არაა იშვიათი... ჩატარდა პირველი წირვა, სამი მღვდელმთავარი სწირავს ერთად - მეუფე იობი (აქიაშვილი), მეუფე დანიელი, მეუფე დავითი (მახარაძე). სასწაული იყო ეს წირვა და მთელმა მრევლმა იგრძნო მისი ძალა... შემუშავდა სამოქმედო გეგმა: 1. ქალაქის დალოცვა (ჯვრით, ხატებით, ნაკურთხი წყლის სხურებით ქუჩების მოვლა, დაწესებულებების კურთხევა და დალოცვა), ლოცვის გაძლიერება. 2. ჯარის ნაწილების, შტაბების დალოცვა, სამხედროების ზიარება, ნათლობა. 3. მრევლისა და სამწყსოს გაცნობა, მთავრობასთან კონტაქტის დამყარება და საეკლესიო ცხოვრების აღორძინება... მეუფე დანიელმა მალე მოიხვეჭა მრევლის პატივისცემა, ყველას უკვირს, რომ ასეთი ახალგაზრდა და ამდენ გამოცდილებასა და სიდინჯეს ამჟღავნებს."

საომარი ვითარების მიუხედავად, მეუფე დანიელი, სამღვდელოება გადიოდნენ სოფლებში, ლოცავდნენ და ამხნევებდნენ ხალხს. 27 სექტემბერს აგუძერაში მეუფე დანიელს მოახსენეს - სოხუმი დაიპყრეს რუსებმა და ჩრდილოკავკასიელმა კონფედერანტებმა და აუცილებელია თქვენი სამღვდელოებით გაერიდოთ აქაურობასო. დედა ელენე: "გადაწყდა, ღამით უნდა დაგვეტოვებინა აგუძერა და მერხეულის გზით სვანეთში უნდა გადავსულიყავით... გზაზე ყველაფერი იწვოდა, აყრილი ხალხი ბარგი-ბარხანით გზას შედგომოდა, დედებს გულში ჩაეკრათ ძუძუთა შვილები, მოდიოდნენ ჯარისკაცები, მოხუცები. ეს გზა დაუვიწყარია, თუკი ვინმეს უნახავს, გულს მოგიკლავდა ფუძიდან აყრილი გაუბედურებული ხალხის დანახვა, ღრმად მოხუცები, ფეხმძიმე ქალები, ჩვილბავშვიანები, პატარა ბავშვები მოლასლასებდნენ, მშიერნი, მწურვალნი ფუთააკიდებულნი. ძნელია ამ დროს ნუგეშის ცემა" ეს გზა გამოიარა მეუფე დანიელმა თავის მრევლთან ერთად. უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით, ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიის სამღვდელოებას დროებით რეზიდენციად გამოეყო მარტყოფის მონასტერი, სადაც სოხუმის მამათა მონასტრის წევრები ცხოვრობენ. ბოდბისა და მარტყოფის დედათა მონასტერში კი იმყოფებიან აფხაზეთის ეპარქიიდან დევნილი მონაზვნები. 1993 წლის 14 ოქტომბერს მეუფე დანიელი მთავარეპისკოპოსის, ხოლო 2000 წლის 28 ნოემბერს მიტროპოლიტის პატივში იქნა აღყვანილი. 1995 წელს შეთავსებით დაინიშნა ზუგდიდისა და ცაიშის მთავარეპისკოპოსად. 2002 წლიდან მეუფე დანიელი შეთავსებით იყო ჯერ მარგველი, ხოლო ამჟამად ჭიათურისა და საჩხერის ეპარქიის მმართველია.2007 წლის 25 დეკემბერს მიტროპოლიტი დანიელი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით.

უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით მეუფე დანიელი ხელმძღვანელობდა საქართველოს საპატრიარქოს დელეგაციას სხვადასხვა ქრისტიანულ, მართლმადიდებლურ შეკრებებზე. მისი ხელმძღვანელობით სამჯერ ჩატარდა საერთაშორისო სამეცნიერო სიმპოზიუმი ქრისტიანული ეკლესიის, საქართველოს ეკლესიის ისტორიის პრობლემებზე. მეუფე დანიელი ხშირად ხვდება საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში გაფანტულ აფხაზეთიდან დევნილ მოსახლეობას, ანუგეშებს მათ და განუმტკიცებს იმის რწმენას, რომ ისინი აუცილებლად დაუბრუნდებიან თავიანთ ისტორიულ კერას, მტრისაგან იავარქმნილ აფხაზეთს, რომ ქართველებსა და აფხაზებს შორის აღდგება ისტორიული, ტრადიციული ურთიერთობა და ჩვენი ქვეყანა კვლავ გამთლიანდება.

მიტროპოლიტ დანიელის მიმართვა

ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიის განსაცდელსა და ლტოლვილებასა შინა მყოფ სულიერ შვილებს,

ქრისტესმიერ საყვარელნო მოძღვარნო, მამანო, დედანო, ძმანო და დანო, მშვიდობა თქვენდა!
სულითა და გულით მოგილოცავთ შობა-ახალი წლის სულიერი სიხარულით აღსავსე დღესასწაულებს. დღეს ბევრი რამ ჩვენს ცხოვრებაში ეწინააღმდეგება ამაღლებულ და საზეიმო განწყობილებას, მაგრამ ანგელოზთა ზეციური გალობით გასხივოსნებული შობის ღამე გვავიწყებს წუთისოფლის სიმწარეს და ღვთაებრივი იმედის სინათლით გვავსებს. "დიდება მაღალთა შინა ღმერთსა, და ქვეყანასა ზედა მშვიდობა, და კაცთა შორის სათნოება" (ლუკა 2,14). დიდება შენდა, რომელმან მოგვფინე ნათელი. დიდება შენდა, რომელმან ჩვენთვის, კაცთათვის და ჩვენისა ცხოვრებისათვის გარდამოხედ ზეცით. დიდება სულგრძელებასა შენსა უფალო ისეო, რამეთუ არა მოგვიძაგე ცოდვათა ჩვენთათვის, არამედ მოხვედ ჩვენთანა და გვაცხოვნენ ჩვენ და მოგვანიჭე ჩვენ მშვიდობა ზემიწიერი; მშვიდობა უფალთან, მშვიდობა მოყვასთან და მშვიდობა საკუთარ თავთან. "ამას გეტყოდი თქვენ, რაითა ჩემთანა მშვიდობა გაქუნდეს, სოფელსა ამას ჭირი გაქუს, არამედ ნუ გეშინინ, რამეთუ მე მიძლევიეს სოფელსა" (იოანე 16,33). სადა ინებოს ღმერთმან, სძლევიან ბუნებანი. უკეთუ ინებოს ღმერთმან, მწუხარება ჩვენი სიხარულად გარდაიქცეს, შუღლი - ძმობად, სისასტიკე - მიმტევებლობად, გათიშულობა - ერთობად, სიძულვილი - სიყვარულად. "შეუძლებელი კაცთაგან შესაძლებელ არის ღმერთისა მიერ". (ლუკა 18,27). უკეთუ ვითხოვდეთ უფლისაგან, ყოველივე სათნოებით აღვივსოთ ჩვენ. "ითხოვდით, და მოგეცეს თქუენ; ეძიებდით, და ჰპოვოთ, ირეკდით, და განგეღოს თქუენ" (მათე 7,7).

უფალი ბრძანებს: "მომიხმობთ, მოხვალთ, შემევედრებით და მე მოგისმენთ თქვენ. დამიწყებთ ძებნას და მიპოვნით, თუ მთელი გულით მეძებთ" (იერემია 29, 12-13).

ქრისტესმიერ საყვარელნო მოძღვარნო, ძმანო და დანო! მოდით, ყველამ ერთად მოვუხმოთ უფალს და იგი გვიშველის ჩვენ. თავი და თავი ჩვენი უბედურებისა არის ჩვენი მცირედმორწმუნეობა და ღვთისაგან განდგომილება; მადლს მოკლებულნი ჩავიძირეთ ცოდვათა მორევში და აღარ ძალგვიძს გარჩევა ბოროტისა და კეთილისა. "მე დაგრგე რჩეულ ვენახად, ჭეშმარიტ თესლად დაგთესე. როგორ გადაჯიშდი და უცხო ვაზად როგორ შემეცვალე!" (იერემია 2,21). "არავინ გეყოლება განმკითხველი, არავინ მოგივა ჭრილობის შესახვევად. ყველა მეგობარმა დაგივიწყა და არ კითხულობენ შენ ამბავს, რადგან მტერივით მყავხარ ნაგვემი და სასტიკად დასჯილი დიდი დანაშაულის გამო, ცოდვები რომ გაგიმრავლდა, გიყავი ეს ყველაფერი" (იერემია 30,13-14). "ჭკუაზე მოგიყვანს შენი დანაშაული და შენი განდგომილება გამხილებს შენ. იფიქრე და იცოდე, რა მძიმეა და მწარე უფლის, შენი ღვთის მიტოვება. აღარა გაქვს ჩემი შიში, - ამბობს უფალი, - საბაოთ ღმერთი" (იერემია 2,19). "მოიქეცით ჩემკენ, გაქცეულო შვილებო! მე განვკურნავ თქვენს განდგომილებას" (იერემია 3,22). "ასე ამბობს საბაოთ უფალი, ისრაილის ღმერთი: გამოისწორეთ თქვენი ზნე და საქციელი, რათა მტკიცედ დაგასახლოთ ამ ადგილზე. თუ გამოისწორებთ ზნესა და საქციელს, თუ სამართლიანად მოექცევით ერთმანეთს, არ შეავიწროებთ ხიზანს, ობოლსა და ქვრივს, არ დაღვრით უბრალო სისხლს ამ ადგილზე, არ გაჰყვებით უცხო ღმერთებს თქვენდა საზიანოდ, მაშინ დაგასახლებთ ამ ადგილზე, ქვეყანაში, რომელიც მივეცი თქვენს მამა-პაპას უკუნითი უკუნისამდე" (იერემია 7, 3; 5-7).

ქრისტესმიერ საყვარელნო მოძღვარნო, ძმანო და დანო, ვაღიაროთ ჩვენი უსჯულოება წინაშე ღვთისა, დავდგეთ გზასა ზედა სათნოებისასა და გავერთიანდეთ ჭეშმარიტი მონანიებით, ქართველნო და აფხაზნო, რუსნო და ბერძენნო, სომეხნო და ებრაელნო და ყოველნო ერნო მცხოვრებნო აფხაზეთის მიწაზე, სინანული არის ის საყოველთაო საქმე, რომელიც გაგვამთლიანებს ჩვენ, რამეთუ ყოველმან შევცოდეთ და არავინ არს, რომელმან ქმნა კეთილი. ნუ ვეძიებთ უბედურების მიზეზს სხვებში, რამეთუ ჩვენშია იგი. ნუ ვიქნებით სხვათა განმსჯელნი, რამეთუ განკითხვა სათავეა სიძულვილისა; არამედ ვიყოთ შენდობის მთხოველნი, რამეთუ სიმდაბლე მშობელია სიყვარულისა. უკეთუ ყველაფერში საკუთარ თავს დავადანაშაულებთ და თავს დავანახებთ ერთმანეთის ბრალობას, ჩაქრება ცეცხლი შურისძიებისა და დაგვიბრუნდება მადლი სულგრძელებისა, მიტევებისა და ლმობიერებისა, მაშინ მოიხილავს ჩვენზედა უფალი და აღსრულდება მისი მოწყალება. იეზეკიელი წინასწარმეტყველის პირით უფალი ბრძანებს: "გაგიმრავლებ კაცსა და პირუტყვს, იმრავლებენ და ინაყოფიერებენ; დაგასახლებთ წინანდებურად და კეთილად მოგექცევით, როგორც თავდაპირველად გექცეოდით და დაინახავთ, რომ უფალი ვარ. აღარ მოგასმენინებ შეურაცხყოფას ხალხებისაგან და აღარ გექნება მოსათმენი ლანძღვა-თრევა ტომებისაგან, აღარ წააფორხილებ შენს ხალხს, - ამბობს უფალი ღმერთი.

გასხურებთ განმწმენდელ წყალს და განგწმედთ ყოველი უწმიდურებისაგან და ყოველი თქვენი კერპისაგან განგწმენდთ თქვენ. მოგცემთ ახალ გულს და ახალ სულს ჩაგიდგამთ შიგნით; ამოგაცლით ქვის გულს სხეულიდან და ხორცის გულს ჩაგიდგამთ. ჩემს სულს ჩაგიდგამთ შიგნით და ისეთებს გაგხდით, რომ ჩემს წესებზე იაროთ და ჩემი სამართალი აღასრულოთ.

იცხოვრებთ იმ ქვეყანაში, რომელიც თქვენს მამა-პაპას მივეცი; იქნებით ჩემთვის საკუთარ ერად და მე თქვენი საკუთარი ღმერთი ვიქნები. გიხსნით ყველა უწმიდურობისაგან, გამოვიხმობ პურს, გავაუხვებ მას და აღარ მოვავლენ თქვენზე შიმშილს, გავამრავლებ ხის ნაყოფს და მინდვრის მოსავალს, რომ აღარ ითმენდეთ სირცხვილს ხალხთა შორის შიმშილის გამო. როცა ჩამოგრეცხავთ ყოველგვარ დანაშაულს, დავასახლებ თქვენ ქალაქებს და აშენდება თქვენი ნაოხარები, მოიხვნება უკაცრიელი მიწა, უდაბნოდ რომ უჩნდა ყოველ ჩამვლელს. იტყვიან: ედემის ბაღად იქცაო ეს უდაბური ქვეყანა და ნაოხარი! გაუდაბურებული და დანგრეული ქალაქები შემოიზღუდება და დასახლდება" (იეზეკიელი 36, 11; 15; 25; 26; 27; 28; 29; 30; 33; 34; 35.).

ქრისტესმიერ საყვარელნო მოძღვარნო, ძმანო და დანო, ღვთის მადლით ჩვენ მალე ერთად ვიქნებით, მოვედით თაყვანის ვსცეთ და შეუვრდეთ ჩვენთვის განკაცებულსა ქრისტესა, მეუფესა და ღმერთსა ჩვენსა. მიუძღვნათ მას ჩვენი შემუსვრილი და დამდაბლებული გულები, განწმენდილი ღვარძლისა და შურისძიებისაგან. დავივიწყოთ შუღლი, მტრობა, უსამართლობა, რამეთუ არცერთი ჩვენთაგანი არ არის ბრალისაგან თავისუფალი, რამეთუ უფალი ბრძანებს: "უკეთუ მიუტევნეთ თქუენ კაცთა შეცოდებანი მათნი, მოგიტევნეს თქუენცა მამამან თქუენმან ზეცათამან, ხოლო უკეთუ არა მიუტევნეთ კაცთა შეცოდებანი მათნი, არცა მამამან თქუენმან მოგიტევნეს თქვენ შეცოდებანი თქუენნი" (მათე 6, 14-15).

აფხაზეთი ქრისტიანული მადლით გაჟღენთილი მიწა-წყალია. ამ კურთხეულ მიწაზე განისვენებს მაცხოვრის ათორმეტ მოციქულთაგანი სვიმონ კანანელი.

დიდი სიყვარულით გადმოგცემთ მისი უწმიდესობისა და უნეტარესობის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის მამობრივ სიყვარულსა და ლოცვა-კურთხევას.

საშობაო და საახალწლო დღესასწაულების იმედითა და მადლით აღვსილი გლოცავთ და გილოცავთ ბედნიერი დღეების მოახლოებას. მშვიდობა, სიხარული და სიყვარული სუფევდეს ჩვენს შორის.

თქვენთვის მლოცველი ცხუმ-აფხაზეთის მთავარეპისკოპოსი დანიელი. 1994 წ.

ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტის დანიელის სააღდგომო
მილოცვა ეპარქიის სამღვდელოებისა და მრევლისადმი

"ქრისტესმიერ საყვარელნო მამანო და ძმანო, დედანო და დანო, დიდი სიყვარულით მოგილოცავთ და გახარებთ უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტეს ბრწყინვალე აღდგომის დღესასწაულს:
ქრისტე აღსდგა!

დღეს აღდგომის ნათელი აღგვავსებს და განგვანათლებს ყოველთა.

დღეს ზემიწიერი ღვთაებრივი სიყვარული განგვაცდევინებს განუზომელ ნეტარებას. დღეს ჩვენ ჭეშმარიტად ვგრძნობთ, რომ სასუფეველი ცათა ჩვენს შორის არს. აღდგომის მადლი გვიყუჩებს სულიერ თუ ხორციელ ტკივილებს. დღეს ჩვენ კიდევ ერთხელ ვრწმუნდებით, რომ ჩვენი ამქვეყნიური მწუხარების მთავარი მიზეზი უფლის მადლთან დაცილებასა და სიყვარულის დაკნინებაშია. უფალი ჩვენი, იესო ქრისტე მოგვიწოდებს: "მოვედით ჩემდა ყოველნი მაშურალნი და ტვირთმძიმენი, და მე განგისუენოთ თქუენ" (მათე 11, 28).

როგორ მივიდეთ უფალთან?

მოციქული იოანე ღვთისმეტყველი ბრძანებს: "უკუეთუ ვიყუარებოდით ურთიერთარს, ღმერთი ჩუენ შორის ჰგიეს" (I იოანე 4,12), რამეთუ "ღმერთი სიყვარულ არს" (I იოანე 4,8).

სიყვარული - აი მთავარი საფუძველი ადამიანთა ბედნიერებისა. თუკი სიყვარული არ გვექნება, მთელი მსოფლიოც რომ შევიძინოთ ბედნიერი ვერ ვიქნებით: "რამეთუ რაი სარგებელ ეყოს კაცსა უკუეთუ სოფელი ყოველი შეიძინოს და სული თვისი იზღვიოს?" (მათე 16,26).

რა ფასი აქვს ჩვენს ცხოვრებას, თუკი ჩვენ გულში იქნება მოყვასისადმი სიძულვილი და უნდობლობა, თუკი ჩვენი გული, რომელიც უნდა იყოს ტაძარი ღვთისა, გახდება სადგური ბოროტი სულისა.

ქრისტესმიერ ძმანო და დანო, ჩვენ გამოვიარეთ უმძიმესი წლები. დღემდე მოუშუშებელია ჩვენი სულიერი და ხორციელი ჭრილობები.

ჩვენ თვალწინ დაიღუპა უამრავი ახალგაზრდა, დაინგრა მრავალი ოჯახი, საკუთარ სახლ-კარს მოწყდა და დღემდე ლტოლვილებაშია მოსახლეობის უდიდესი ნაწილი. მაგრამ ყველაზე დიდი უბედურება ის გახლავთ, რომ აფხაზეთის მიწა-წყალზე ჩვენ განადგურების პირას მოვიყვანეთ ღვთისაგან ბოძებული უმთავრესი საუნჯე - სიყვარული. შეიძლება ვინმე არ დაგვეთანხმოს და გვითხრას: - ჩვენ სიყვარული არ დაგვიკარგავს, ჩვენ გვიყვარს ჩვენი ოჯახის წევრები, ნათესავები, მეგობრები. მაგრამ უფალი გვაფრთხილებს, უკეთუ ჩვენ გვიყვარს ჩვენი კეთილისმყოფელნი, ეს ჯერ კიდევ არ ნიშნავს, რომ ჩვენ გაგვაჩნია ჭეშმარიტი სიყვარული, რადგან ამას ცოდვილები და წარმართებიც აკეთებენ. ჭეშმარიტი სიყვარული გვექნება მაშინ, როდესაც ჩვენ შევიყვარებთ იმ ადამიანებს, რომელთაც მოგვაყენეს რაიმე მწუხარება: "ხოლო მე გეტყვით თქვენ: გიყუარდეთ მტერნი თქუენნი და აკურთხევდით მწყევართა თქვენთა და კეთილსა უყოფდით მოძულეთა თქუენთა და ილოცევდით მათ, რომელნი მძლავრობდენ თქუენ და გდევნიდნენ თქუენ" (მათე 5,44). თუკი თუნდაც ერთი ადამიანის მიმართ გაგვაჩნია სიძულვილი, ასეთ გულში აღარ რჩება ადგილი უფლისათვის და ის სიყვარული, რომელსაც გამოვხატავთ სხვა ადამიანების მიმართ, აღარ იქნება ღვთაებრივი მადლით ცხებული. ბევრი თქვენგანი ალბათ იტყვის, ასეთი სიყვარული მხოლოდ წმინდანებს შეუძლიათო და მართალიც იქნება, მაგრამ თუ ჩვენ ამდენი არ შეგვიძლია, ის ხომ მაინც შეგვიძლია, რომ ვაღიაროთ ჩვენი უძლურება, ვაღიაროთ, რომ მართლაც, ჩვენ გულებში ხშირად იღვიძებს სიძულვილი, რომ ჩვენ ხშირად ვცოდავთ ღვთის წინაშე, რომ დავივიწყეთ ძველი მეგობრობა, დავივიწყეთ თუ რაიმე კარგი გვაკავშირებდა, დავივიწყეთ, რომ ერთ-ერთი უმთავრესი ქრისტიანული სათნოება არის მიტევება. და ბოლოს ის მაინც ხომ შეგვიძლია ვაღიაროთ, რომ ის ყველაფერი, რაც მოხდა აფხაზეთში ამა თუ იმ ადამიანთა ჯგუფის დანაშაული კი არ არის, არამედ ყოველი ჩვენთაგანის უძლურების, უსიყვარულობის და ღმერთთან დაცილების შედეგია.

სიყვარული არ იქნება იქ, სადაც ადამიანები საკუთარ თავში ხედავენ სიკეთეს, ხოლო მოყვასში - ბოროტებას. "ანუ რაისა ჰხედავ წუელსა თუალსა შინა ძმისა შენისასა და დვირესა თუალსა შინა შენსა არა განიცდი? ორგულო! აღმოიღე პირველად დვირე თვალისაგან შენისა და მაშინ იხილო აღმოღებად წუელი თუალისაგან ძმისა შენისა" (მათე 7,3,5).

ორგულობა უფლის ღალატია. ქრისტიანისათვის ეს უმძიმესი ბრალდებაა. მაშ, ნუ ვიქნებით ორგულნი. ნუ შევეცდებით ჩვენს ცხოვრებაში არსებული ტრაგიკული მოვლენების მიზეზი მხოლოდ სხვა ადამიანებში დავინახოთ, ხოლო საკუთარი თავი სრულიად უდანაშაულოდ და უშეცდომოდ წარმოვიდგინოთ. ყველანი ღვთის შვილები ვართ, ყოველ ჩვენთაგანში არის კარგიც და ცუდიც. ჩვენ, აფხაზეთის მიწა-წყლის შვილებმა, ბევრი ტკივილი მოვაყენეთ ერთმანეთს სამწუხაროდ, როგორც ქართველთა, ისე აფხაზთა მხრიდან ჩადენილი იყო ქრისტიანისათვის შეუფერებელი არაერთი საქციელი. მაგრამ ამ ტრაგიკულ დღეებში გამოვლინდა ისიც, რომ როგორც ქართველთა, ისე აფხაზთა შორის არიან მაღალი სულიერებისა და ზნეობის მქონე ადამიანები. საომარი მოქმედებების დროს, როდესაც ადამიანებს ემუქრებოდა აშკარა სიკვდილი, მრავალ აფხაზს გადაურჩენია ქართველი და პირიქით, მრავალ ქართველს გადაურჩენია აფხაზი. ერთხელ პატიმართა სანუგეშებლად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ სამღვდელოებასთან ერთად მოინახულა სიკვდილმისჯილები. მათ შორის ერთ-ერთი იყო აფხაზი. მისმა უწმიდესობამ განსაკუთრებული ყურადღება და სითბო გამოიჩინა აფხაზი პატიმრის მიმართ. სიკვდილმისჯილებს არ ჰქონდათ უფლება, წერილი გაეგზავნათ ახლობლებისადმი. პატრიარქმა შესთავაზა აფხაზ პატიმარს, წერილი მიეწერა დედისათვის და შემდგომ ეს ბარათი პატიმრის დედას გაუგზავნა. ამის შემდეგ მისმა უწმიდესობამ თხოვნით მიმართა ხელისუფლებას სიკვდილმისჯილთა შეწყალების თაობაზე. ხელისუფლებამ შეიწყნარა ეს თხოვნა და აფხაზი პატიმარი შეწყალებულ იქნა სხვებთან ერთად.

ტელევიზია, რადიო, პრესა ხშირად გვახსენებს კონფლიქტის დროს მომხდარ უარყოფით მოვლენებს და ამით განგვიახლებს ჯერ კიდევ ბოლომდე მოუშუშებელ ჭრილობებს. დროა, დავივიწყოთ ის საზარელი დღეები. ჩვენ უნდა გავიხსენოთ და დავინახოთ ის დადებითი მოვლენები, ის პიროვნული ღირსებები, რომლებიც გვაერთიანებდა ჩვენ საუკუნეების მანძილზე, რომელიც მიუხედავად მრავალი სიმწარ¬ისა არ დაგვიკარგავს საომარი მოქმედებების დროს და რომელიც დღესაც ცოცხალია ჩვენში.

დადგება ის დრო, როდესაც ჩვენ ძმურად შევხდებით ერთმანეთს, შევუნდობთ და გადავეხვევით ერთმანეთს. დადგება დრო და ჩვენ გავაცნობიერებთ, რომ აფხაზეთის მიწა-წყალზე მომხდარი ტრაგედია _ ეს იყო არა ქართველთა და აფხაზთა, არამედ ღვთის წინააღმდგომი ბოროტი სულის ბრძოლა აფხაზთა და ქართველთა შორის მშვიდობის, ერთობისა და სიყვარულის წინააღმდეგ.

როგორც ქართველები, ასევე აფხაზები ვართ მსხვერპლი იმ ბოროტი, ღვთის წინააღმდგომი ძალისა, რომელსაც ჰქვია სული სიძულვილისა, სული უნდობლობისა, სული შურისძიებისა. ბოროტი სული ჩვენი ქვეყნისათვის უცხო ადამიანების საშუალებით ახორციელებს თავის მზაკვრულ განზრახვებს და რაოდენ სამწუხაროა, რომ ამ შეცდომილ ადამიანებს შორის სხვებთან ერთად ქართვე¬ლებიცა და აფხაზებიც აღმოვჩნდით. დადგება დრო და ჩვენ როგორც თბილისში, ისე სოხუმში აღვმართავთ ომში დაღუპულთა მოსაგონებელ ძეგლებს, სადაც ერთად ჩავწერთ როგორც ქართველთა, ისე აფხაზთა სახელებსა და გვარებს. ეს იქნება სიმბოლო ერთმანეთის ტკივილის გაზიარებისა, ერთმანეთისათვის შენდობისა და შერიგებისა, ჩვენი ერთობის აღდგენისა.

ჩვენში დაბრუნდება ერთმანეთისადმი ძმური სიყვარული და ჩვენ აღარ დავიწყებთ დავას იმის შესახებ თუ ვინ იყო მართალი და ვინ იყო მტყუანი.

აფხაზეთის საქართველოსთან გამთლიანება არის ღვთის მიერ დადგენილი ერთად-ერთი გზა აფხაზეთის წინსვლისა და განვითარებისა და აფხაზების გადარჩენისა.¬

აღსდეგინ ღმერთი და განიბნინედ ყოველნი მტერნი მისნი და ივლტოდენ ყოველნი მოძულენი მისნი პირისაგან მისისა. (ფს. 67,1) ამინ.

ქრისტე აღსდგა, გიხაროდენ!

ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტი დანიელი.
აღდგომა ქრისტესი. 2004 წ. 11 აპრილი.

 

ლოცვა ქართველთა და აფხაზთა მშვიდობისა და ერთობისათვის!

"ყოვლად წმიდაო სამებაო, მამაო, ძეო და სულო წმიდაო, დიდება შენდა.

ღმერთო ძლიერო და კაცთმოყვარეო, დალოცე და დაიფარე ქართველთა და აფხაზთა შორის მშვიდობა და ერთობა. უფალო, შეგვინდე ყოველნი უსჯულოებანნი ჩვენნი. უპირველესად მოგვიტევენ, უფალო, უნდობლობა და სიძულვილი, ძმათა სისხლისღვრა და შურისძიება, ძვირისხსენება და ბოროტი გულისსიტყვა. შეგვიწყალენ ჩვენ ღმერთო, დიდითა წყალობითა შენითა და აღგვიდგინე ურთიერთნდობა და სიყვარული, ურთიერთთავგანწირვა და მიმტევებლობა, ურთიერთპატივისცემა და ლოცვა ერთმანეთის დღეგრძელობისათვის.

განსაცდელი ესე ყოველი მოიწია, უფალო, ჩვენზედა უპირველესად შენგან და შენი წმიდა ეკლესიისაგან განშორებისა გამო. უფალო, დაგვიბრუნე მტკიცე და შეუორგულებლი სარწმუნოება, რათა შეწევნითა შენითა აღმართულნი და მადლობელნი შენნი გადიდებდეთ შენ, გაკურთხევდეთ შენ, გიგალობდეთ შენ და გევედრებოდეთ: წმიდა ხარ, წმიდა ხარ, წმიდა ხარ შენ, ღმერთო ჩვენო, ღვთისმშობელისა მიერ შეგვიწყალენ ჩვენ. ამინ."

მიტროპოლიტი დავითი (მახარაძე)

აბბა ალავერდელი მიტროპოლიტი დავითი, ერისკაცობაში ირაკლი რომანის ძე მახარაძე, დაიბადა 1960 წლის 3 თებერვალს ქ. თბილისში.

1976 წელს დაამთავრა ქ. თბილისის მე-18 საშუალო სკოლა. იმავე წელს ჩაირიცხა ქ. თბილისის პოლიტექნიკური ინტიტუტის არქიტექტურის ფაკულტეტზე, რომელიც დაამთავრა 1981 წელს.

1981-1983 წლებში, როგორც არქიტექტორ-რესტავრატორი, მუშაობდა ძეგლთა დაცვის სამმართველოში, "ქართულ ფილმში", არქეოლოგიურ ექსპედიციებში და სხვა.

1984 წლიდან ირაკლი მახარაძე გარეჯის მუზეუმ-ნაკრძალის უფროსი მეცნიერ-თანამშრომელია.

1986-88 წ.წ. ჯერ კიდევ ერისკაც ირაკლი მახარაძის გარშემო შეიკრიბა ადამიანთა ჯგუფი, რომლებმაც დავით გარეჯის ლავრის ტერიტორიაზე აღადგინეს ტერასები, გაწმინდეს წყალსაცავები და მოაწყვეს შიდა ეზო. ეს იყო სტუდენტთა ჯგუფი, რომელთა აქტიურობითაც გახმაურდა და ფართო საზოგადოებისათვის ცნობილი გახდა გარეჯის უდაბნოში საბჭოთა სამხედრო ძალების საწვრთნელი პოლიგონის დამანგრეველი მოქმედებების შესახებ, რასაც შემდგომში პოლიგონის გაუქმება მოჰყვა.

იმ დროს, 70-80-იან წლებში, სასულიერო ლიტერატურა ძნელად იშოვებოდა. წმიდა წერილიც კი ძველებური საბეჭდი მანქანის მეშვეობით მრავლდებოდა და ასე ვრცელდებოდა მორწმუნეებში. ირაკლი მახარაძემ, თავისი სახარება რომ ჰქონოდა, მისი მხედრულად გადაწერა დაიწყო. მოგვიანებით, როდესაც საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ გადაწყვიტა ეტრატზე გადაეტანა წმიდა წერილი, მას მოუთხრეს ადამიანის შესახებ, რომელმაც გარეჯში ხელით დაიწყო სახარების გადაწერა. მოგვიანებით ირაკლი მახარაძე პატრიარქს წარუდგინეს, რის შემდეგაც ეს უაღრესად საპასუხისმგებლო საქმე მას დაევალა. თავდაპირველად სახარების მაკეტი უნდა გამზადებულიყო. სამუშაო უამრავ სირთულესთან იყო დაკავშირებული: წიგნის არასტანდარტული ზომა, მუშაობისათვის საჭირო, უკვე მივიწყებულ-დაკარგული მასალის (ეტრატის, მელნის, კალმის) მოძიება-დამუშავების ძალზე რთული და შრომატევადი პროცესი. მაკეტის შედგენაში მას დახმარებას უწევდა მამა რომან მახარაძე, რომელიც გამოცდილი მხატვარი და წიგნის გრაფიკოსი იყო. 1986-87 წ.წ. უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით დაიწყო სახარების (1.5 მX80 სმ) გადაწერა ნუსხურად ეტრატზე (ხბოს ტყავზე). დღეს თბილისის სამების საპატრიარქო ტაძარში დაბრძანებულია ოქროჭედური ოთხთავი, რომელშიც მათეს სახარება და მარკოზის სახარების ნაწილი მეუფე დავითის მიერ გარეჯაში გადაწერილი ხელნაწერია.

1988 წლის 23 ნოემბერს ირაკლი მახარაძე დიაკვნად აკურთხეს, ამავე წლის 25 დეკემბერს კი -მღვდლად. სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ბრძანებით (ბრძ. N181) იგი გარეჯის მონასტრისა და ფერისცვალების ეკლესიის წინამძღვრად დაინიშნა.

1991 წ. 28 ოქტომბერს მამა ირაკლი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით ბერად აღიკვეცა დავითის სახელით. აღკვეცის საიდუმლო სხალთის მამათა მონასტერში შესრულდა.

1992 წლის 24 მაისს დავით გარეჯის მონასტრის წინამძღვარი, იღუმენი დავითი (მახარაძე) წმინდა სინოდის განჩინებით ხელდასხმულ იქნა ნიკორწმინდელ ეპისკოპოსად.

24 მაისს სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში შესრულდა იღუმენ დავითის ნიკორწმინდელ ეპისკოპოსად კურთხევა. მან თავისი გამოსვლა ამ სიტყვებით დაიწყო...

"თქვენო უწმინდესობავ და უნეტარესობავ,

ყოვლად სამღვდელონო მღვდელმთავარნო, ბერმონაზონნო, მონაზონნო, დანო და ძმანო, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წევრნო.

ამ წუთს გული ჩემი ორი გრძნობითაა სავსე: სიხარულითა და სინანულით. "წყალობათა შენთა, უფალო, უკუნისამდე უგალობდე". მადლი ღვთისა, სახიერება მისი უკიდეგანოდ აღავსებს ქვეყანას და გულს ცოდვილი იღუმენისა დაწვავს ცეცხლითა უნივთოთა, რომ არა მისი კაცთმოყვარება. ჩემს განვილ გზას რომ გადავხედე, შიშმა შემიპყრო, რადგან ღვთის უსაზღვრო მოწყალება ვითარცა მარგალიტი წინაშე ძაღლთა და ღორთა დავაბნიე, შევიქენი უბოროტეს, უძვირეს ყოველთა და ნუ უფალო, ნუ აღდგებინ წყალობა შენი რისხვად. ყოვლადტკბილო იესო, მონაზონთა დიდებაო, მაცხოვნე, მაცხოვარო ჩემო...

სინანულით იმიტომ, რომ უფალმა, ვითარცა ხე დანერგული თანაწარსადინელსა წყალთასა გამომზარდა და მასვა წყალი ცხოველი; როგორც უდაბნოს მწველი მზე, ცოდვის ცხელი უფსკრულისაგან აღმომიყვანა და უდაბნოში დამარწყულა. "ღმერთი ჩემი შესავედრებელ და ძალ ჩემდა". ჩემი ნებით არაფერი არ მომხდარა, რადგან "თვინიერ მისსა არცა ერთი რა იქმნა, რაოდენი რა იქმნა". ვსასოებ მამასა, ვევედრები ძესა, მფარველობასა ვთხოვ სულსა წმიდასა, ერთარსებაო, დაუსაბამო სამებაო, დიდება შენდა.

ღვთის სიკეთე განუზომელია და რაც კაცთაგან შეუძლებელია, ღვთისათვის შესაძლებელია. მან უკეთ უწყის, რისი შეძლება მაქვს, რისი მოქენე ვარ. "რადმე იქადონ უკეთურებითა ძლიერი". უფალმან ყოვლად ბრძნად მეთევზურნი გამოაჩინა, განაკვირვა ქვეყანა უბიწოებამან ღვთისმშობლისამან, უტყვ იქმნენ მჭევრმეტყველნი და ფილოსოფოსნი. მართალი ბრძანებაა - მუშაკობა ესე უმადური შრომაა. ამის მაგალითი სახარებაა თავად: "იყო ნათელი ჭეშმარიტი, სოფელსა შინა იყო და სოფელი მის მიერ შეიქმნა. და სოფელმან იგი ვერ იცნა." მაგრამ იმავდროულად, დიდი სიხარულიცაა, რადგან "რაოდენთა იგი შეიწყნარეს, მოსცა მათ ხელმწიფება შვილ ღმრთისა ყოფად."

და ბოლოს ენას არ ძალუძს გამოთქვას სიკეთე აურაცხელი. პასუხისმგებლობა დიდია, ჯვარი მძიმე. ვიცი, რომ შემეწევა, უწმიდესო და უნეტარესო, თქვენი ლოცვა-კურთხევა. ვსასოებ ლოცვით შეწევნაზე თქვენგან, ყოვლად სამღვდელონო, ბერნო და ერნო; რომელი არს მარჯვენით ღმერთისა, რომელი ამაღლდა ზეცად და დაემორჩილნეს მას ანგელოზნი, ხელმწიფებანი და ძალნი, მეცა მას მიველტვი, მეოხებითა ღვთისმშობლისათა, ღირსი დავით გარეჯელისათა, წმიდისა ნიკოლოზ მირონ-ლუკიის ეპისკოპოსისათა და ყოველთა ღვაწლთა გაბრწყინვებულთა, კვალად ნუ მიმანდონ კაცობრივსა განზრახვასა ყოვლადწმიდაო დედოფალო, და დღეთა ცხოვრებისა ჩემისათა ნუ დამაგდებ, არამედ მეოხ-გვეყავნ და გვაცხოვნენ.

უფალო, მომეცი ძალა, რათა სიმშვიდითა სულიერითა მივიღო ყოველივე, რასაცა მომიტანს დღენი ესე...

ქრისტე აღსდგა... ნამდვილვე აღსდგა..." (61, 1992, 5).

სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ აღნიშნა: "ბრძანებითა და განგებითა ყოვლადწმიდისა სამებისა, მამისა და ძისა და სულისა წმიდისა, დღეს მოხდა ხელდასხმა თქვენი ნიკორწმინდის ეპარქიის ეპისკოპოსად. დიდ ხარ შენ უფალო და საკვირველ არიან საქმენი შენნი და ვერავინ შემძლებელ არს მადლის მიცემად საკვირველებათა შენითა. მართლაც დიდია უფალი და საოცარია და საკვირველი საქმენი მისნი და ადამიანის გონება უძლურია მისწვდეს ამ საკვირველებას. მართლაც ამ რამდენიმე წლის წინ ვინ წარმოიდგენდა იმას, რომ რიგითი არქიტექტორი, რომელიც დავით გარეჯის მონასტერში სამეცნიერო მუშაობისათვის წავიდა, გახდა მსახური ღვთისა, მორჩილი ღირსისა მამისა დავით გარეჯელისა და შემდეგ აღყვანილ იქნებოდა ეპისკოპოსის ხარისხში. მე მინდა ერთხელ კიდევ შევსწირო მადლობა ყოვლადწმინდა სამებას, რომელიც თვითონ ირჩევს მსახურთა თვისთა. იქ ხდება კურთხევა და სამღვდელო ხარისხში აყვანა ეკლესიის მსახურისა, ჩვენ მხოლოდ აღმსრულებელნი ვართ ღვთის ნებისა. ღირსმა მამა დავით გარეჯელმა აღზარდა მამა დავითი, რომელსაც ეს სახელი სწორედ ღმერთშემოსილი მოძღვრის მოსახსენებლად ეწოდა; აღზარდა მამა დავითმა და წმიდა მღვდელმთავარმა ნიკოლოზმა ნიკორწმინდის ეპარქიაში შეიფარა. მართლაც დიდია და საოცარი განგება ღვთისა. მაგრამ ყოველ ჩვენგანს უნდა ახსოვდეს, რომ ეს არის არა ჩვენი დამსახურება, არამედ წყალობა და განგებისა და ნებისა ღვთისა. თავმდაბლობა, მორჩილება განცდაი. თვისთა ცოდვათა და არა განკითხვა ძმისა ჩვენისა უნდა ჰქონდეს ყოველ ადამიანს, განსაკუთრებით კი სასულიერო პირს, მოძღვარს, ეპისკოპოსს, პატრიარქს. თქვენ, თქვენო ყოვლადუსამღვდელოესობავ, მუდამ უნდა გახსოვდეთ ეს ფიცი, რომელიც თქვენ ამ წმიდა ტაძარში ღვთისა და ერის წინაშე დადეთ, რომ მტკიცედ დაიცავთ მართლმადიდებლურ სარწმუნოებას, ერისა და ეკლესიის ერთიანობას. დღეს, როცა მრავალი ხილული და უხილავი მტერი ჰყავს ქართველ ერს და საქართველოს ეკლესიას, ეპისკოპოსს განსაკუთრებული პასუხისმგებლობა ეკისრება, ეპისკოპოსი დგას ქალაქის თავზე გამოსულ არწივზე. ეს ნიშანია იმისა, რომ როგორც არწივი ხედავს ყველაფერს ქალაქში, ასევე ეპისკოპოსის მახვილ თვალსაც არ უნდა გამოეპაროს არაფერი, რაც მის ეპარქიაში ხდება. ომფორი, რომელიც თქვენ კურთხევისას მოგასხით, სიმბოლოა თქვენი სამწყსოსი, რომელიც თქვენ მხრებით უნდა ზიდოთ, განსაკუთრებული ყურადღება გზასაცდენილებს უნდა მიაქციოთ. უნდა გახსოვდეთ, რომ არცერთი კაცი არაა თავის მტერი და როცა ის ცოდვას ჩადის, ამას ბოროტი სულის ზეგავლენით და უმეცრებით აკეთებს. ამიტომაც ყოველი ღონე უნდა იხმაროთ მისი ბოროტების ტყვეობისაგან გამოსახსნელად და ქრისტიანობის გზაზე დასაყენებლად. დღეს თქვენ აღყვანილ ხართ მღვდელმთავრის ხარისხში და ამიერიდან წინაშე ღვთისა პასუხს აგებთ არა მხოლოდ საკუთარ თავზე, არამედ ეპარქიის სამღვდელოებასა და მორწმუნე ერზეც, რომელიც თქვენ უნდა დამწყსოთ ლოცვითა და სულიერებით, რომელიც თქვენ ყოველთვის გახასიათებდათ, თქვენ უნდა მიაღწიოთ იმას, რომ არცერთი ცხოვარი არ წარწყმდეს. მღვდელმთავარმა მაგალითი უნდა უჩვენოს სამღვდელოებას და ერს თავმდაბლობისა, მორჩილებისა, სარწმუნოებისა, სიყვარულისა, ცოდვათა მიტევებისა.

ახალი ეპისკოპოსის კურთხევა უდიდესი მოვლენაა ქართული ეკლესიისა და ჩვენი ერის ცხოვრებაში, ამიტომ ყველას ვულოცავ ამ დღეს, მაგრამ განსაკუთრებით ვულოცავ რაჭას ახალ ეპისკოპოსს. ახალ ეპისკოპოსს იქ ელოდება ნიკორწმინდა, ბარაკონი, მრავალძალი... დარწმუნებული ვარ, რომ ყოველი ჩვენგანი და პირველ რიგში რაჭის მოსახლეობა მხარში ამოუდგება ახალ ეპისკოპოსს და რაჭის სიწმინდენი ახალი ძალით გამობრწყინდებიან. მიიღე კვერთხი ესე, რომელიც არის სულიერ ძლიერების სიმბოლო და დალოცე ერი სრულიად საქართველოსი." (61, 1992, 5).

1992 წლის 21 დეკემბერს წმინდა სინოდის განჩინებით ნიკორწმინდელი ეპისკოპოსი დავითი (მახარაძე) გადაიყვანეს ბოდბის ეპარქიაში, რომელსაც განაგებდა 1993 წლის 28 აგვისტომდე.

1992-1993 წლებში მეუფე დავითი ხელმძღვანელობდა საპატრიარქოს საგარეო საქმეთა განყოფილებას.

1993 წლის სექტემბრიდან ეპისკოპოსი დავითი ალავერდის ეპარქიის მღვდელმთავრად დაადგინეს.

1996 წლის 25 დეკემბერს ალავერდელი ეპისკოპოსი დავითი აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში, ხოლო 2000 წლის 28 ნოემბერს აბბა ალავერდელი მიტროპოლიტის მაღალი სამღვდელმთავრო წოდება მიენიჭა.

1988 წლიდან მეუფე დავითი საპატრიარქოს ხუროთმოძღვრების საბჭოს თავმჯდომარეა. 2003 წლის თებერვლიდან კი შეიქმნა საპატრიარქოს ხუროთმოძღვრების, ხელოვნებისა და რესტავრაციის ცენტრი, რომლის თავმჯდომარეა უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ილია II, თავმჯდომარის მოადგილე კი - მეუფე დავითი.

2008 წლის 25 დეკემბერს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ აბბა ალავერდელი მიტროპოლიტი დავითი წმინდა სინოდის სხვა წევრებთან ერთად წმიდა გიორგის ორდენით დააჯილდოვა.

წლების მანძილზე ალავერდელი მიტროპოლიტი დავითი არის საპატრიარქოსთან არსებული საეკლესიო გალობის ცენტრის საკოორდინაციო საბჭოს წევრი, 2006 წლიდან კი გალობის ცენტრის თავმჯდომარეა.

2002 წლის 1 მარტს, მეუფე დავითის ლოცვა-კურთხევითა და ძალისხმევით, საუკუნეზე მეტი ხნის შემდეგ, ალავერდის საკათედრო ტაძარში აღესრულა ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის პარაკლისი ქართული ტრადიციული გალობით. ტაძარში სხვადასხვა ტაძრის მგალობელთა 6-მა გუნდმა (45-მა მგალობელმა) სრულად იგალობა დედა ღვთისმშობლის სავედრებელი პარაკლისი.

ალავერდის ეპარქიაში მეუფე დავითის სამღვდელმთავრო მსახურების პირველი წლებიდანვე აღდგა ყოველდღიური წირვა-ლოცვა ქ. თელავის ღვთაების - ფერისცვალების ტაძარში. აქვე მდებარეობს მღვდელმთავრის რეზიდენცია და ღვთაების დედათა მონასტერი.

1995 წელს მეუფე დავითის ლოცვა-კურთხევით ხახულის ღვთისმშობლის სახელობის შუამთის დედათა მონასტერში განახლდა სამონასტრო ცხოვრება. მონასტრის ისტორიისთვის განსაკუთრებული მოვლენა იყო მთავარი სიწმიდის, ხახულის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ხატის ახალი პირის შექმნა. ხატის პერანგი შეიქმნა შუასაუკუნეებისდროინდელი საოქრომჭედლო ტექნიკით, რასაც სამი წელი დასჭირდა. ხატის ზურგზე 44 სანაწილეა ამოკვეთილი. მხატვრობა და მოოქროვილი ვერცხლის პერანგი შესრულებულია ორიგინალის მიხედვით. ძველი წესის თანახმად, ხახულის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ხატის ახალი პირი 40 დღის მანძილზე დედანთან პირი-პირს მიდებული საქართველოს ხელოვნების მუზეუმის ოქროს ფონდში იყო დაბრძანებული; 2006 წ. 7 (20) სექტემბერს კი, მონასტრის დღესასწაულის - ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის შობის წინა დღეს ხატი მონასტერში მიბრძანდა.

ახალი შუამთის ხახულის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მონასტერში 2007 წლიდან მიმდინარეობს სარესტავრაციო სამუშაოები. უკვე განახლებულია მონასტრის აღმშენებლის თინათინ დედოფლისდროინდელი სამრეკლო (XVI ს.). 2008 წელს დასრულდა მთავარი ტაძრის რესტავრაცია. მთლიანად შეიცვალა ტაძრის სახურავი, ძველი ქართული აგურით ნაგები კედლები გაიწმინდა, აღდგა და ტაძარს პირვანდელი სახე დაუბრუნდა.

ახალი შუამთის მონასტრის ტერიტორიაზე მეუფე დავითის ლოცვა-კურთხევით 2001 წელს დასრულდა წმინდა გიორგის სახელობის კელია-სამწირველოს მშენებლობა, სადაც მონაზონთა მცირე კრებული ცხოვრობს.

2006-2008 წლებში სარესტავრაციო სამუშაოები ჩატარდა ძველი შუამთის მონასტერში. გაიწმინდა კედლები და მთლიანად შეიცვალა სახურავი. აგრეთვე ჩატარდა შუამთის ტყეში არსებული მცირე ზომის სკიტების რესტავრაცია.

ისტორიული სამართლიანობის აღდგენის თვალსაზრისით მნიშვნელოვანი იყო თელავში, გიგოს გორაზე, სადაც 1920-1930-იან წლებში ქართველ თავადაზნაურებსა და სასულიერო პირებს ხვრეტდნენ, ახალი ეკლესიის აგება. ამ ადგილზე 2001 წელს იკურთხა წმიდა ნინოს ახლად აშენებული ტაძარი.

2005 წლიდან ალავერდის მამათა მონასტერში სამონასტრო ცხოვრების აღორძინებასთან ერთად, მონასტრის აღდგენა-განახლებაც დაიწყო. 2006 წლიდან მიმდინარეობს მნიშვნელოვანი და მასშტაბური სარესტავრაციო-სარეკონსტრუქციო სამუშაოები. დროთა განმავლობაში ეზოში დაგროვილი მიწა ფენებად მოიჭრა და ძველმა გალავანმა თავისი სახე დაიბრუნა. პარალელურად ეზოსა და გალავნის გარშემოსავლელის მოპირკეთება-მოსწორება მიმდინარეობს, დასასრულს მიუახლოვდა მე-17 საუკუნის დღემდე შემორჩენილი ერთადერთი საეპისკოპოსო სახლის და მამათა სენაკების რესტავრაცია-მშენებლობა. შეიცვალა გადახურვა, კვლავ განახლდა მონასტრის ძველი, ისტორიული დარბაზები, აღდგა გალავნის გარეთ მდებარე მე-16 საუსკუნის აბანო და მონასტრის ტერიტორიაზე არსებული ისტორიული შენობა - ფეიქარ-ხანის საგრილობელი, სადაც ალავერდის ეპარქიისა და კონკრეტულად ალავერდის მონასტრის სიგელ-გუჯრები და სხვა ისტორიული დოკუმენტაცია განთავსდება.

2006 წელს აღდგა ალავერდის მონასტრის ისტორიული მარანი. არქეოლოგიურმა გათხრებმა დაადასტურა მონასტრის მარნის არსებობა, რომელიც დაახლოებით 50 ტონამდე ღვინოს იტევდა. ქვევრების ნაწილი შესაბამისი შესწავლა-დამუშავების შემდეგ დაკონსერვდა და მარნის პერიმეტრშივე მიწით დაიფარა, ხოლო ნაწილი დაზიანებული ქვევრებისა მონასტრის მუზეუმის ექსპოზიციაში გამოიფინა. დღეს მონასტრის მარანი 30 ტონამდე ღვინოს აწარმოებს.

2007 წელს ალავერდის მონასტრის ტერიტორიაზე დაიწყო სიძველეთსაცავის მშენებლობა, რომელიც თანამედროვე სტანდარტების შესაბამისი იქნება. მისი მთავარი მიზანია ეკლესიის წიაღში კვლავ დაივანოს სიწმიდეებმა. პროექტში გათვალისწინებულია საეკლესიო ხელოვნების ნიმუშებისა და ხელნაწერთა ფონდების საცავებთან სარესტავრაციო სახელოსნო-ლაბორატორიების მოწყობა მეცნიერთათვის.

ჩატარდა არქეოლოგიური შესწავლა ალავერდის საკათედრო ტაძრის სტოვნის ნაწილში, რაც მოსამზადებელი ეტაპია ტაძრის რესტავრაციის დასაწყებად.

განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ალავერდის მონასტერში ძველი სასწაულთმოქმედი ხატების ასლების მობრძანება. დღეს ალავერდის საკათედრო ტაძარში დაბრძანებულია პეტრიწონის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ხატი ბულგარეთიდან, მაცხოვრის და ივერიის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ხატები ათონის მთიდან. ალავერდის ტაძრისთვის შეიქმნა წმიდა ქეთევან დედოფლის ხატი, რომელშიც დიდმოწამის წმიდა ნაწილია ჩაბრძანებული.

2007-2008 წლებში აბბა ალავერდელი მიტროპოლიტი დავითის ლოცვა-კურთხევით დაიწყო იყალთოს სამონასტრო კომპლექსის რესტავრაცია-რეკონსტრუქცია. სამუშაოების პირველ ეტაპს მონასტრის ტერიტორიის არქეოლოგიური შესწავლა წარმოადგენს. იყალთოს მონასტრის აღორძინება სასულიერო და კულტურულ-საგანმანათლებლო საქმიანობის აღორძინებას ითვალისწინებს.

2002 წელს ქ. თელავში დაარსდა წმიდა მოწამეთა შალვა, ბიძინა და ელიზბარის სახელობის ალავერდის ეპარქიის ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლა, რომელსაც ალავერდელი მღვდელმთავარი ხელმძღვანელობს.

1999-2004 წლებში მცხეთა-თბილისის ეპარქიაში, ჩაკიდულ თხემებად წოდებულ ადგილზე, უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა კურთხევით ალავერდელმა მიტროპოლიტმა მეუფე დავითმა ააშენა წმიდა იოანე ნათლისმცემლის მონასტერი, სადაც 2004 წელს, საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ლოცვა-კურთხევით დაარსდა დედათა სავანე, რომლის ზედამხედველობა ალავერდელ მიტროპოლიტს მეუფე დავითს დაევალა. აქ შუამთის დედათა მონასტრიდან გადმოვიდა მონაზონთა მცირე კრებული. მონასტერი ეწევა საგამომცემლო საქმიანობას.

2007 წლის 25 დეკემბერს მიტროპოლიტი დავითი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით

ამჟამად ეპარქიაში მოქმედ 40 ეკლესია-მონასტერში ღვთისმსახურებას აღასრულებს 30-მდე სასულიერო პირი.

პერიოდიკა

1996-1997 წლებში გამოიცემოდა ალავერდის ეპარქიის ყოველთვიური ჟურნალი "მცირე სამწყსო", 2002-2004 წლებში - ჟურნალ "მოყვასის" ყოველთვიური გამოცემა.

2007 წლის აპრილიდან კი გამოიცემა ყოველთვიური გაზეთი სახელწოდებით "გზა და ჭეშმარიტება".

--------------------------------------------------------------------------

დამოწმებული ლიტერატურა

1. სერგო ვარდოსანიძე "ქართული ეროვნული ცნობიერების პრობმელები", თბილისი, 2004 წ.

2. სერგო ვარდოსანიძე "უწმიდესი და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი კირიონ II", თბილისი, 1994 წ.

3. სერგო ვარდოსანიძე "უწმიდესი და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ლეონიდე", თბილისი, 2000 წ.

4. სერგო ვარდოსანიძე "უწმიდესი და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ამბროსი", თბილისი, 2009 წ.

5. სერგო ვარდოსანიძე "უწმიდესი და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ქრისტეფორე III", თბილისი, 2009 წ.

6. სერგო ვარდოსანიძე "უწმიდესი და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი კალისტრატე", თბილისი, 2009 წ.

7. სერგო ვარდოსანიძე "უწმიდესი და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II", თბილისი, 2007 წ.

8. სერგო ვარდოსანიძე "საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესია 1917-1952 წლებში", თბილისი, 2001 წ.

9. სერგო ვარდოსანიძე "სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი, უწმიდესი და უნეტარესი ილია II", თბილისი, 2008 წ.

10. სერგო ჯორბენაძე "ცხოვრება და ღვაწლი ივანე ჯავახიშვილისა", თბილისი, 1984 წ.

11. საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის სამართლებრივი აქტების კრებული, თბილისი, 1990 წ.

12. საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის კალენდარი, თბილისი, 2009 წ.

13. გიორგი ლეონიძის სახ. ლიტერატურის მუზეუმი, "დეკანოზ ნიკიტა თალაკვაძის მოგონებები."

14. საქართველოს უახლესი ისტორიის ცენტრალური საისტორიო არქივი.

15. საქართველოს საპატრიარქო არქივი.

16. ავთანდილ ნიკოლეიშვილი "გაბრიელ ეპისკოპოსი", ქუთაისი, 1990 წ.

17. მელიტონ კელენჯერიძე "გაბრიელ _ ეპისკოპოსი იმერეთისა", თბილისი, 2006 წ.

18. ილია ჭავჭავაძე "თხზულებანი", თბილისი, 1984 წ.

19. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ალექსანდრე ეპისკოპოსის ფონდი.

20. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, მელიტონ კელენჯერიძის ფონდი.

21. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ეპისკოპოს კირიონის ფონდი.

22. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, თედო ჟორდანიას ფონდი.

23. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ფონდი სხვადასხვა.

24. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ვასილ კარბელაშვილის ფონდი.

25. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ამბროსი ხელაიას ფონდი.

26. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, კალისტრატე ცინცაძის ფონდი.

27. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, კორნელი კეკელიძის ფონდი.

28. საქართველოს საპატრიარქო არქივი.

29. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ეპისკოპოს პიროს ოქროპირიძის ფონდი.

30. საქართველოს საპატრიარქო არქივი. ეპისკოპოს დავით კაჭახიძის საქმე.

31. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ეპისკოპოს დიმიტრი აბაშიძის საქმე.

32. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქ ამბროსის ფონდი.

33. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ეპისკოპოს პავლე ჯაფარიძის ფონდი.

34. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ალავერდის ეპარქიის ფონდი.

35. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მიტროპოლიტ იოანე მარღიშვილის ფონდი.

36. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მთავარეპისკოპოს იოანე ანანიაშვილის ფონდი.

37. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მიტროპოლიტ შიო ავალიშვილის ფონდი.

38. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქ ლეონიდეს ფონდი.

39. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ეპისკოპოს ტარასი კანდელაკის საქმე.

40. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მიტროპოლიტ ილიას ფონდი.

41. საქართველოს საპატრიარქო არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქ დავით V-ის ფონდი.

42. საქართველოს ცენტრალური საისტორიო არქივი.

43. სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი, უწმიდესი და უნეტარესი ილია II. "ეპისტოლენი, სიტყვანი, ქადაგებანი", ტ: I, II, III, თბილისი, 1997 წ. 2008 წ.

44. ჯემალ გამახარია "წმიდა მღვდელმოწამე კირიონ II და აფხაზეთი", თბილისი, 2006 წ.

45. ნუგზარ პაპუაშვილი "ამბროსი ხელაია რუსეთის საეკლესიო პოლიტიკის შესახებ აფხაზეთში", თბილისი, 2005 წ.

46. ეპისკოპოსი კირიონი "ივერიის კულტურული როლი რუსეთის იმპერიის ისტორიაში", თბილისი, 2009 წ.

47. იოსებ მეგრელიძე "ექვთიმე თაყაიშვილი", თბილისი, 1989 წ.

48. სარგის კაკაბაძე "ქართველი ხალხის ისტორია 1783-1921 წ.წ.", თბილისი, 1997 წ.

49. ჯემალ გამახარია "წმიდა ამბროსი აღმსარებელი და აფხაზეთი", თბილისი, 2006 წ.

50. კალისტრატე ცინცაძე "ქაშუეთის წმიდა გიორგის ეკლესია ტფილისში", თბილისი, 1994 წ.

51. ვაჟა კიკნაძე "ცხოვრება და ღვაწლი პეტრე კონჭოშვილისა", თბილისი, 2003 წ.¬

52. კათოლიკოსი ამბროსი, კრებული შეადგინა ედიშერ გიორგაძემ, თბილისი, 1999 წ.

53. ჟურნალი "მწყემსი".

54. ამბერი "მოგზაურობა რაჭა-ლეჩხუმში", ჟურნ. "განთიადი", 1916 წ. 5. IX.

55. გოჩა საითიძე "წამებული მშობელი ქვეყნისა და ეკლესიისათვის", "ისტორიანი", თბილისი, 2000 წ.

56. ზინობი ჟვანია "საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქნი და მღვდელმთავარნი 1917 წლიდან", ქუთაისი, 1994 წ.

57. იაკობ გოგებაშვილი "თხზულებანი", ტ. II, თბილისი, 1954 წ.

58. ჟურნალი "საღვთისმეტყველო კრებული", თბილისი, 1987 წ. N3.

59. მარინა შავიანიძე "მიტროპოლიტი ნუემი", ქუთაისი, 2006 წ.

60. ჟურნალი "ჯვარი ვაზისა".

61. გაზეთი "მადლი".

62. კრებული "მიტროპოლიტი კონსტანტინე მელიქიძე", თბილისი, 2000 წ.

63. გაზეთი "ქიზიყი".

64. მთავარეპისკოპოსი ანანია ჯაფარიძე "დედა ეკლესია", თბილისი, 1996 წ.

65. კრებული "მეცნიერება და სარწმუნოება", თბილისი, 2005 წ.

66. დეკანოზი კონსტანტინე კაჭარავა "სუჯუნის ეკლესია", 2009 წ.

67. ჟურნალი "კრიალოსანი".

68. გაზეთი "საქართველოს საპატრიარქო უწყებანი".

69. ხობისა და ფოთის ეპარქიის საეპარქიო საბჭოს სხდომათა ოქმები.

70. ეპისკოპოსი ზოსიმე "ვაქებდე უფალსა ცხოვრებასა ჩემსა", თბილისი, 1997 წ.

71. მთავარეპისკოპოსი ზოსიმე "მოგონებანი", თბილისი, 2006 წ.

72. ჟურნალი "ფუძნარი".

73. საქართველოს ეკლესიის კალენდარი 1976 წ.

74. საქართველოს ისტორია XX საუკუნე. პროფ. ვახტანგ გურულის რედაქციით, თბილისი, 2003 წ.

75. ფოთისა და ხობის მიტროპოლიტ გრიგოლის არქივი.

 

სერგო ვარდოსანიძე
"ქართველი მღვდელმთავრები" (XX-XXI საუკუნეები), თბილისი, 2010 წ.